23-25 Book of Proceedings International Symposium on Language and Communication: Exploring Novelties June 17-19, 2013 Izmir, Turkey ISBN 978-605-86159-5-3 İzmir University Gürsel Aksel Boulevard No: 14 Uckuyular İzmir 35290 TURKEY Copyright © 2013 remains with the author/owner(s). Proceedings of the ISLC-2013. Held in İzmir, All rights reserved. Hosted by Sponsored by Committees Symposium President Ugur Yavuz, Atatürk University, Turkey Honorary President Kayhan Erciyeş, İzmir University, Turkey Organization Committee Ahmet Beşe, Atatürk University, Turkey Anna Mystkowska-Wiertelak, Adam Mickiewicz University, Poland Asiye Burgucu, Kafkas University, Turkey Aslı Erciyeş, Ege University, Turkey Batu Duru, Istanbul Kültür University, Turkey Begüm Erciyeş, Izmir University of Economics, Turkey Begüm Tuğlu, Ege University, Turkey Catherine Akça, Kafkas University, Turkey Cecile Garmon, Western Kentucky University, USA Daniela Guglielmo, The University of Salerno, Italy Doğan Saltaş, KTU, Turkey Engin Arık, Işık University, Turkey Feridun Nizam, Ege University, Turkey Fikret Tosun, Dokuz Eylül University, Turkey Gizem Melek, Yaşar University, Turkey Halit Kartal, Ege University, Turkey Harun Karaca, Kafkas University, Turkey Hüseyin Efe, Artvin Çoruh University, Turkey Jakub Bielak, Adam Mickiewicz University, Poland Kamil Civelek, Atatürk University, Turkey Lion König, Heidelberg University, Germany Mara M. Maftei-Bourbonnais, Sorbonne University, France Mirosław Pawlak, Adam Mickiewicz University, Poland Murat Aytaş, Ege University, Turkey Muzaffer Barın, Atatürk University, Turkey Nijole Brazeniene, Vilnius University, Lithuania Okan Ormanlı, Istanbul Kültür University, Turkey Oktay Yağız, Atatürk University, Turkey Özgür Şahan, Bursa Technical University, Turkey Perihan Taş Öz, Istanbul Kültür University, Turkey Rebeca Soler Costa, University of Zaragoza, Spain Selçuk Hünerli, Istanbul Kültür University, Turkey Tugba Aslan, Newcastle University, UK Turgay Han, Kafkas University, Turkey Uğur Bakan, Ege University, Turkey Uğur Yavuz, Atatürk University, Turkey Scientific Advisory Committee Ahmet Beşe, Atatürk University, Turkey Mustafa Özdemir, Kafkas University, Turkey Ahmet Çiftci, Gazi University, Turkey Muzaffer Barın, Atatürk University, Turkey Andrea B. Fekete, University of Kaposvár, Hungary Nataliya Fedicheva, Luhansk Taras Shevchenko National University, Ukrania Ákos Farkas, Eötvös Loránd University, Hungary Nazife Aydınoğlu, Izmir University, Turkey Alev Fatoş Parsa, Ege Üniversitesi, Turkey Ali Güneş, Karabük Üniversitesi, Turkey Cécile De Sousa, University of Castilla-La Mancha, Spain Cüneyt Özata, Ordu University, Turkey Nijole Brazeniene, Vilnius University, Lithuania Oğuz Adanır, Dokuz Eylül University, Turkey Onookome Okome, University of Alberta, Canada Engin Arık, Işık University, Turkey Okan Ormanlı, Istanbul Kültür University, Turkey F. Hülya Özcan, Anadolu University, Turkey Oktay Yağız, Atatürk University, Turkey Gencer Elkılıç, Kafkas University, Turkey Osman Mert, Atatürk University, Turkey Giuliana Fiorentino, University of Molise, Italy Perihan Taş Öz, Istanbul Kültür University, Turkey Gülnur Erciyeş, Izmir University, Turkey Rebeca Soler Costa, University of Zaragoza, Spain Gülmira Kuruoğlu, Dokuz Eylül University, Turkey Recep Tayfun, Başkent University, Turkey Hacer Hande Uysal, Gazi University, Turkey Roger Bromley, Lancaster University, UK Izzettin Kök, Izmir University, Turkey Roma Kriauciuniene, Vilnius University, Lithuania Jinyan Huang, Niagara University, USA Johanna Monti, University of NaplesL’Orientale, Italy Sean D. Williams, Clemson University, USA Lawrence Soley, Marquette University, USA Selçuk Hünerli, Istanbul Kültür University, Turkey Karey Harrison, University of Southern Queensland, Australia Loreta Chodzkiene, Vilnius University, Lithuania Selami Aydın, Balıkesir University, Turkey Tetiana Stepykina, Luhansk Taras Shevchenko National University, Ukraine Luis Cañada, University of Castilla-La Mancha, Spain Tiiu Tammemäe, Tallinn University, Estonia Mehmet Baki, Adnan Menderes University, Turkey Tözün Issa, London Metropolitan University, UK Mehmet Takkaç, Atatürk University, Turkey Zafer Parlak, Izmir University, Turkey *Sort alphabetically. Turgay Han, Kafkas University, Kars Bilgi ve İletişim Teknolojileri Dijital Bölünmenin Aşılmasına Liderlerin Olumlu Katkısı: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül Örneği Fatih Özutku, Hakan Çopur……………………………………………………………..1303 Geleneksel Kitabın QR Kodlar İle Yaşayan Bir Kitaba Dönüştürülmesi Celalettin Aktaş………………………………………………………………………….1323 Gündem Belirleme Kuramı Perspektifinden Yeni İletişim Teknolojilerinin Geleneksel İletişim Araçlarına Etkisi Tuğçe Ertem……………………………………………………………………………..1335 Küresel Sanal İletişim ve Toplumsal Etkileri: Türkiye Örneği Bahar Yalçın, Batuhan Çolak…………………………………………………………....1347 Moda Yayılımı ve Eşik Bekçileri: Moda Blogları Geleceğin Eşik Bekçileri Mi? Şakir Özüdoğru………………………………………………………………………….1359 Yeni İletişim Aracı Olarak Web 2.0 ve Sanal İletişim: Facebook Örneği Veysel Çakmak, Ercan Aktan, Müjgan Bal……………………………………………..1369 Yeni Medya ve Dijital Müzik: Yeni Medyanın Müzik Endüstrisinin Ekonomik Yapısına Etkisi Mihalis Kuyucu………………………………………………………………………….1383 Gazetecilik Çalışmaları 2012 Londra; L’Equipe -Türk Spor Gazeteleri Karşılaştırması Erol İlhan, Havva Kocatürk……………………………………………………………..1401 Ahlaki Gazeteciliğin Çöküşü ya da “Medyanın Kapsama Alanının Ahlaki Sınırları” Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme Hüseyin Köse…………………………………………………………………………....1409 Dişilik Temsiline Alternatif Bakış: Mizah Unsurları Üzerinden Kültür Aktarımı, Testosteronsuz Dergi “Bayan Yanı” Özge Uğurlu……………………………………………………………………………..1425 Gazete Sayfalarında Haber ve Tasarım Çerçevelerinin Ötesine Geçebilmek Burcu Akkaya, Devrim Baran…………………………………………………………...1437 Gazetelerin Spor Sayfalarında Dil Kullanımı Selami Özsoy....................................................................................................................1445 Yabancı Basında Gazze Filosu Baskını Emel Özdemir…………………………………………………………………………...1455 Görsel İletişim Çalışmaları Belgesel Fotoğrafta Kavramsal Bir Dil Oluşturma: Martin Parr Zuhal Özel…………………………………………………………………………….....1469 Bir İletişim Aracı Olarak Sanat Benal Dikmen…………………………………………………………………………....1483 Hegemonya ve Guernica Tuğçe Ertem……………………………………………………………………………..1493 Mekâna Özgü Heykellerle Oluşturulmuş Heykel Parkları Hünkar Yılmaz…………………………………………………………………………..1505 Modernden Postmoderne Kentsel Mekanlar ve Sanat Esen Karadağ, Özlem Ayvaz Tunç……………………………………………………...1511 Özel Hayat Kavramının İnternet Medyası Üzerindeki Yansımaları Örnek Olay İnstagram Aslı Erciyeş Tosun………………………………………………………………………1519 Sanatsal İfadenin Kişisel Gelişim Amaçlı Kullanımı Özlem Üner…………………………………………………………………….....……..1527 Halkla İlişkiler ve Karşılaştırmalı İletişim Çalışmaları Birey ve Örgütler Açısından Tükenmişlik ve Tükenmişlik Sendromu Kuramsal Bir Çalışma Özlem Güllüoğlu………………………………………………………………………...1537 Halkla İlişkilerde Bir Meşrulaştırma Çabası Olarak “Kamu Yararı” Vurgusu Birol Demircan………………………………………………………………..…………1551 Kişilerarası İletişimde İmge ve Gerçeklik İlişkisi Nagihan Tufan Yeniçıktı……………………………………………..………………….1563 Kurumların Kamuoyu ile Olan İletişiminde Sosyal Sorumluluk Faaliyetlerinin Algılanışı Şifa Elcil, Didem Sözen Şahiner……………………………………...…………………1575 Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Markalaşma Çabalarına Reklamın Stratejik Katkısı Abdullah Özkan…………………………………………..……………………………..1585 Örgütsel İletişim Açısından Whistleblowing Kavramı Üzerine Bir Değerlendirme Mine Demirtaş, Ayşe Zafer Başkaya…………………………………………………....1597 Kültürel Çalışmalar Din ve Bilimin İletişimi Musa Kâzım Gülçür…………………………………………………………..................1607 Feminist Çalışmaların Tasarımı: Kadın Araştırmalarında Yöntem Nesrin Kula……………………………………………………………………………...1615 Popüler Kültür Açısından Televizyondaki Arabesk Müzik Programlarının İşlevi Ersoy Soydan……………………………………………………………………………1627 Suskunluk Sarmalı’nın Entropik İletişim Oluşumuna Etkisi Mustafa Özodaşık……………………………………………………………………….1637 Medya Çalışmaları Günümüzde Enformasyon ve İletişim Teknolojilerinin Televizyon İzleme Alışkanlıkları Üzerindeki Etkisi: OTT TV Berk Çaycı……………………………………………………………………………….1649 İfade Hürriyeti ve Farklı Dil ve Lehçelerde Radyo ve Televizyon Yayıncılığı Ahmet Çiftci……………………………………………………………………………..1661 Sayısal Teknolojilerin Televizyon Yayıncılığında Meydana Getirdiği Dönüşüm Ayşegül Elif Karagülle…………………………………………………………………..1699 Tarihi Gerçeklik Tartışmalarına Muhteşem Yüzyıl Üzerinden Bakmak Ülkü Ayşe Oğuzhan Börekçi............................................................................................1707 Televizyonda Yer Alan Önemli Bir Gündem Konusunun Çocukların Resimlerine Yansıma Düzeyi: Mehmet Ali Birand’ın Vefatı Mustafa Çapar, Sinem Alpaslan Asiltürk………………………………………………..1721 Reklamcılık İslami Yaşam Tarzı ile Seküler İmgelem Arasında: Vodafone Katar ve Vodafone Türkiye Reklamlarında Ramazan Ayı Temsilinin Karşılaştırmalı Analizi Alparslan Nas……………………………………………………………………………1731 Reklamlarda Nostalji Kullanımı: Türkiye'deki Basın Reklamları Üzerine Bir Değerlendirme Gözde Öymen, R.Gülay Öztürk…………………………………………………………1743 Sinema Hollywood Sineması İdeolojisi ve Görsel Dijital Tarih Yazım bağlamında “300 Spartalı Filmi” Akil Fikret Tosun………………………………………………………………………..1755 Popüler Türk Sineması ve Melodramatik Anlatının Modernizasyonu Filiz Çelik………………………………………………………………………………..1763 “Sihirli” Filmler, Diziler ve Çocuklarda Algı Süreçlerine Etkisi Serdar Karakaya………………………………………………………………………....1773 Sinemada Görsel Etkinin Rolü ve Bir Anlatı Biçimi Olarak Teknik İnandırma Mustafa Aydemir………………………………………………………………………..1785 Yeni Yönetmenler-Yeni Filmler: Aidiyet, Cinsiyet, Travma ve Kaygı Lale Kabadayı…………………………………………………………………………...1795 “Yeraltı” Filminde İletişimsizlik ve Yabancılaşma Okan Ormanlı…………………………………………………………………………....1803 Yeşilçam Melodramlarının “Namus”lu Kadınları Ayşe Kalav……………………………………………………………………………....1811 Sosyal Medya Çalışmaları Facebookta Çevrimiçi (Online) İzlenim Yönetimi Ayşen Temel Eğinli, Sinem Yeygel Çakır………………………………………………1825 Gelişmiş Bir İletişim Aracı Olarak Dilin Sosyal Medyada Kullanımı Zekiye Tamer Gencer……………………………………………………………………1839 Türk Dizilerinin Kurtarıcısı Olarak Sosyal Medya Reytingi Filiz Erdemir Göze………………………………………………………………………1849 Sosyal Medyada Twitter Konuşma Diline İlişkin Bir Araştırma: Ortak Hashtag Kullanımı ile Kullanıcı Profili Arasındaki İlişki C.S. Sütcü, Ç. Aytekin…………………………………………………………………..1863 Twitter Üzerinde Habercilik Gazeteciler (Bir Haber Mecrası Olarak) Twitter’ı Nasıl Kullanıyor? Tolga Kara, Erhan Akyazı……………………………………………………………….1877 Üniversitelerin Bir İletişim Kanalı Olarak Sosyal Medyayı Kullanımı Türkiye’deki Yükseköğretim Kurumları Üzerine Bir Araştırma Erhan Akyazı, Tolga Kara……………………………………………………………….1889 Sosyal Medyada Twitter Konuşma Diline İlişkin Bir Araştırma: Ortak Hashtag Kullanımı ile Kullanıcı Profili Arasındaki İlişki C.S. Sütcü1, Ç. Aytekin2 1 Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, csutcu@marmara.edu.tr Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, cigdem.aytekin@marmara.edu.tr 2 Özet: Günümüzde yeni nesil iletişim ortamları olarak da anılan sosyal medya, her geçen gün daha fazla kullanıcı ile buluşmakta ve bu sayede paylaşmaya değer bulunan mesajlarla etkileşimli ortamlar yaratılmaktadır. Bu ortamların görece olarak daha özgürce konuşmaya imkân sağladığı ve böylelikle giderek kendisine özgü bir dil oluşturduğu söylenebilir. İletişim sıklığını arttıran ve enformasyon bombardımanı olarak tarif edilen durumlara yol açan internet ve sosyal medyanın günlük konuşma dili üzerindeki etkileri üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada, çok kısa bir süre içinde dünyada ve Türkiye’de geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşan ve özellikle gençler arasında hızlı bir şekilde mesajlaşmaya, duygu ve düşünceleri paylaşmaya imkân sağlayan Twitter ortamı ele alınmış ve bu ortamda “hashtag” adıyla kullanılan anahtar kelime ile etiketleme yönteminin güncel bir konu üzerindeki etkileri incelenmiştir. Ortak bir konu hakkında kolayca konuşabilmeyi hedefleyen hashtag kullanımı, tüm kullanıcıları o konu hakkında konuşmaya davet ederken aynı zamanda gönderilen mesajı da etiketlemektedir. Böylece, kişiler belli bir konu çerçevesinde düşüncelerini paylaşabilmektedir. Bu noktadan hareketle; yöntem olarak belli sayıda, aynı hashtag’le mesaj gönderen bir örneklem kullanıcı grubu oluşturulmuş ve açık Twitter kullanıcı profilleri ile gönderdikleri mesajlar istatistiksel analizlerle karşılaştırılarak, aynı hashtag’leri kullanan kişilerin profil bilgileri arasında bir benzerlik olup olmadığı araştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Sosyal Medya, Twitter, Etkileşim, Hashtag. 1. Giriş Sosyal iletişimin giderek artan oranda yazılı olarak bilgisayarlar ve cep telefonları üzerinden yapılmakta olduğu ve yazının da bu ihtiyacı karşılamak üzere daha az biçimsel bir şekle büründüğünü belirten çeşitli yazarlar bulunmaktadır (Eisenstein ve diğerleri, 2002:1). Sosyal medya uygulamalarının kullanıcı sayısının dünyada ve Türkiye’de hızla artıyor olması da bu yöndeki düşünceleri kuvvetlendirmektedir. Örneğin, Sütcü ve Aytekin’in “Elektronik Ticaret’ten Sosyal Ticaret’e Dönüşüm Sürecinde Ölçümleme” isimli kitaplarında belirttikleri gibi Facebook, aktif kullanıcı sayısı 14 Eylül 2012 itibariyle bir milyarı geçmiş olan, sanal ortamda insanların en çok bir araya geldikleri bir sosyal mecra oldu (Sütcü ve Aytekin, 2013:41). Çalışmaya konu edilen Twitter ortamı ise, kullanıcılarına 140 karakterlik kısa mesajlar gönderme imkânı sağlayan, 2009 yılında ortaya çıkmış hem web tabanlı hem de mobil 1863 cihazlarda kullanılabilen bir uygulamadır. Webrazzi’nin, Monitera tarafından yapılan “Twitter Türkiye 2013” araştırmasında yer alan istatistiklere göre Türkiye’de Twitter kullanıcılarının durumu şöyle özetlenebilir (Koca, 2013): “Türkiye’de 9.6 milyon Twitter kullanıcısı bulunuyor, geçtiğimiz yıl aynı sayı 7.2 milyon olarak hesaplanmıştı. Buna göre bir yıl içerisinde Twitter’ın Türkiye’deki üye artışı %33.3 oranında gerçekleşmiş. Bu kullanıcıların %53’ü kadın, %47’si ise erkek olarak belirlenmiş. Bu kullanıcılardan 6.2 milyonu aylık olarak Twitter’ı aktif kullanıyorken, 4.3 milyon kullanıcı ise haftalık olarak Twitter’ı aktif şekilde kullanıyor. Şirketin paylaştığı istatistiklere göre, Türkiye’de günde 8 milyon adet tweet atılırken geçtiğimiz yıla göre bu sayı %470 artış göstermiş. Yani Türk kullanıcılar geçen yıla oranla 4,7 kat daha fazla tweet atıyor […] Tweet’lerde yapılan paylaşımlarda ise %61 oranla resim ilk sırada gelirken sırasıyla video, lokasyon ve haber içerikleri geliyor. Resim paylaşımlarında birinci sırada günlük 279 bin resimle Twitter’ın kendi servisi ilk sırada gelirken, Instagram 25 bin resim ile ikincisi sırada yer alıyor. Monitera’nın verilerine göre ortalama bir Twitter kullanıcısının 320 takipçisi bulunuyor.” Sosyal medya ile ilgili bu sayılar, özellikle Facebook ve Twitter ortamlarının hem dünyada hem de Türkiye’de önemli sayıda kişiyi bir araya getiren ortamlar olduğu gerçeğini gözler önüne sermektedir. 2. Sosyal Medyanın Etkileşim Özelliği Etkileşimi tarif ederken yapılan en önemli hatalardan birisi, bir iletişim sürecinde karşı taraftan alınan geribildirimin etkileşim olarak kabul edilmesi olmaktadır. Hâlbuki etkileşimin olması için geribildirimin olması gerekli fakat yeterli değildir. Geribildirimi alan tarafın karşı tarafa yeni bir mesaj gönderirken, aldığı geribildirimin içeriğine bağlı olarak o mesajı göndermesi ve karşı tarafın da aynı şekilde gelen mesaja bağlı olarak bir mesaj göndermesi durumunda etkileşim gerçekleşmiş olur. Yani bağlam (içerik) etkileşimin oluşmasını sağlar. Orkan ve Sütcü’nün bahsettiği gibi iletişim ortamlarının devam eden dönüşüm süreci içinde bulunduğumuz bu dönemde iki önemli noktada gelişmeler olduğunu görmekteyiz. Bunlardan birincisi, yeni medya teknolojilerinin geliştirilmesine harcanan yoğun çaba ve ikincisi de medyanın giderek daha artan oranda yöndeşmesidir (Orkan ve Sütcü, 2005:125). İnsan-makine etkileşimi özelinde, iletişimde etkileşimin artmasında önemli faktörlerden birinin yöndeşme olduğu bariz bir durumdur. Burada kastedilen, sadece donanımsal ve yazılımsal bir yöndeşme değildir. Konunun ekonomik, kültürel ve bireysel boyutları olduğu gibi dilbilimi açısından da etkileri bulunmaktadır. Sosyal medyanın coğrafik olarak küresel bir kapsayıcılığı olmasına rağmen, Eisenstein ve diğerlerinin aktardıklarına göre sosyal medyada yeni kelime yaratma konusu coğrafik olarak dar alanda ve oldukça yerel düzeyde olmaktadır. Çalışmaları göstermiştir ki, örneğin, “brother” (kardeş, birader, ağabey) kelimesi yerine kullanılan “bruh” kelimesinin Twitter üzerinde kullanımı 1-8 hafta içinde Amerika’da önce bir kaç güneydoğu kentinde başlamış, daha sonra 35-43 hafta içinde tüm güneydoğuya yayılmış ve son olarak da 78-86 hafta içinde batı kıyısında da kullanılmaya başlamıştır (Eisenstein ve diğerleri, 2002:1-2). 1864 Bu tipik örnekten de görülebileceği gibi, sosyal medya sadece insanların gündeminin ne olduğunu belirlemeye yönelik olarak değil, aynı zamanda dil kullanımlarının da nasıl geliştiğini anlamak için uygun ortamlar olabilir. 3. Twitter Özelinde Sosyal Medyada Fikir Paylaşımları: Hashtag Kullanımı Hashtag (#) rakam işareti anlamına gelir. Örneğin, #,### ifadesi, 4 haneli bir sayıyı ifade eder ve Excel programında hücrelere girilecek sayıları biçimlendirmek için kullanılır. Bir başka kullanımı olan muhasebedeki uygulamasında ise, bir değeri ifade eden sayının önüne ve sonuna yazılarak o sayı sınırlandırılmış, başka rakam eklenmesi önlenmiş olur. Örneğin, #1.500# gibi. Twitter ortamında ise, ortak bir konu hakkında kolayca konuşabilmeyi hedefleyen hashtag kullanımı, tüm kullanıcıları o konu hakkında konuşmaya davet ederken aynı zamanda gönderilen mesajı da etiketlemektedir. Böylece, kişiler bir konu çerçevesinde düşüncelerini paylaşabilmektedir. Örneğin, tweet yazarken #AnahtarSözcük yazıldığında Twitter # işareti konulduğu için bu anahtar sözcüğe bir bağlantı (link) yapar, bu bağlantıya tıklandığında dünya üzerindeki bu anahtar sözcüğü içeren bütün tweet’ler zaman sırasına göre sıralanır. Böylece takip kolaylaşmış olur. Hashtag hakkında bir küçük püf noktası da, girmek istediğimiz hashtag eğer birden fazla sözcükten oluşuyorsa mutlaka bu sözcüklerin bitişik yazılması gerekliliğidir. Aksi halde Twitter sadece ilk sözcüğü hashtag olarak algılar (Sabah Teknoloji, 2011). Ayrıca hashtagler büyük/küçük harfe duyarlı değildir. Sadece kolay okuma için büyük harf kullanılır (murekkep.org, 2012a). Örneğin, #BizBirAileyiz, #mobil13 ve #Fenerbahçesençokyaşa gibi. Hashtag kullanılarak yapılabilecekler de şöyle sıralanabilir (mürekkep.org, 2012b): 1. 2. 3. 4. Grupları Takip Etmek: Gerek kendi şirketiniz hakkında yazılanları takip etmek için, gerekse diğer organizasyonları takip etmek için kullanılabilir. Promosyonlar Düzenlemek: Eğer ciddi bir takipçi sayısına ulaşmış bir kişi veya kurumsanız düzenleyeceğiniz promosyon ve kampanyalar için bir hashtag belirleyerek duyurularda bulunabilir ve reklamlarda bu hashtag’ler ile pazarlama yapabilirsiniz. Ayrıca “1000. tweet bizden hediye kazanacak” gibi kampanyalar da sizin hashtag üzerinden konuşulmanızı sağlar. Belli “Trend Topic” bile olabilirsiniz. Örneğin bir kitabevisiniz ve bir yazara imza günü düzenlediniz; “#LivaneliPazarGunuBurada” hashtag’i ile takipçileri harekete geçirebilirsiniz. Bir Olaya/Kavrama Katılım veya Tepki Göstermek: Çeşitli grupların hareketleri, eylemleri, tanıtımları, protestoları gibi sosyal olaylara destek vermek veya tepkinizi sunmak için ilgili olayların hashtag’lerini kullanabilirsiniz. Mesajınızda ilgili hashtag’i kullanarak bunu yapmanız mümkün. Örneğin, “#seragazinahayirkampanyasını destekliyorum” gibi. Kavramları Etikeleyerek Onlara Destek Olmak: Bazen mesajlarınızda kavramlardan bahsedersiniz ama o kavramın anlamını açıklamak için yeriniz yoktur. O zaman hemen başına bir “#” işareti koyarak okuyucuyu onunla ilgili yazılmış tweet’lere yönlendirebilirsiniz. Örneğin, 1865 “#TabletPCkullanımıgündengüneartıyor” derken tablet pc kavramını bilmeyen birisi bu linki tıklayarak gerekli bilgiye ulaşabilir. http://www.hashtags.org/ adresinden hashtag kullanımının çeşitli boyutları ile ilgili detaylı bilgi alınabilir. Bizim bu araştırmada kastettiğimiz hashtag’ler, üçüncü maddede belirtilen “bir olaya/kavrama katılım” çerçevesine ait olup güncel bir konu içermektedir. 4. Araştırma Araştırmada, 2020 olimpiyatlarına İstanbul şehrinin adaylığı dolayısıyla, onun sosyal medyada Twitter özelinde hashtag’ler aracılığıyla kimler tarafından ve nasıl konuşulduğunu ortaya koyabilmek amacıyla bir model geliştirilmiştir. Böylelikle “hashtag” adıyla anılan etiketleme yönteminin güncel bir konu üzerindeki etkileri incelenebilecektir. Bu noktadan hareketle, aynı anahtar kelimelerle mesaj gönderen bir örneklem kullanıcı grubu oluşturulmuş ve kullanıcı profilleri vasıtasıyla tercihen belirttikleri kişisel bilgileri arasındaki benzerlikler/farklılıklar istatistiksel analizlerle değerlendirilmiştir. a. Verinin Hazırlanması ve Yöntem “İstanbul Olimpiyat” anahtar kelimesinin geçtiği tweet’ler (mesajlar) 08.04.201315.04.2013 tarih aralığında aranmış ve 403 farklı Twitter hesabından gönderilmiş toplam 440 tweet’in kaydedildiği bir veri tabanı oluşturulmuştur. Araştırma konusu olarak bu anahtar kelimenin seçilme amacı, olimpiyatlara ev sahipliği yapacak şehrin açıklanmasına 130 gün kala Türkiye için böylesine güncel bir konunun sosyal medyada hangi özellikler dâhilinde konuşulduğunu ortaya koyabilmektir. Bu çerçevede İstanbul 2020 Adaylık Komitesi CEO’su Ali Kiremitçioğlu’nun 16 Nisan tarihli basın bültenindeki şu paylaşımını aktarmak yerinde olacaktır (Kiremitçioğlu, 2013:1): “En iyi Olimpiyat hikâyeleri, unutulmaz arka planlara sahip kentlerden çıkar. İstanbul insanlar, fikirler ve tabii ki kıtalar arasında köprü kuran bir şehirdir. İstanbul siyaset, coğrafya, felsefe ve kültür için her zaman güçlü bir tiyatro, milenyum için bir buluşma noktası olmuştur. İstanbul, Doğu ile Batının, eskinin ve yeninin, gençliğin ve mükemmelliğin, potansiyelin ve fırsatların kucaklaştığı bir şehirdir. İstanbul 2020 ile paylaşacağımız bu hikâyeler, milyonlarca insanı pek çok açıdan etkileyecektir.” Başlangıçta elde edilen 503 tweet gürültüden arındırılmış ve bu yolla bir kısmı Türkçeden farklı bir dilde olduğu için, bir kısmı 2020 olimpiyatları ile ilgili olmayan yer bildirimi (olimpiyat-site, olimpiyat-stadyum, olimpiyat-park vb.) mesajları olduğu için, bir kısmı da erişilemeyen hesaplar olduğu için veri tabanından çıkarılmıştır. Daha sonra bu benzersiz 403 twitter kullanıcısının profil sayfalarına gidilerek kendilerinin beyanına dayanan bilgiler doğrultusunda veritabanına işlenmiştir. Ayrıca kullanıcıların cinsiyet bilgileri de kişisel hesaplar için “kadın/erkek” ve kurumsal hesaplar için “kurumsal” kelimeleri ile veritabanına kaydedilmiştir. Burada belirtmek gerekir ki, bir kısım kullanıcılar profil ortamında ait oldukları kurumu beyan etmekle birlikte, “bu hesaptaki tweet’ler benim şahsi görüşlerimi yansıtmaktadır” mesajını da ekleyerek twitter ortamında yer almaktadır. Ayrıca bu ortamda kimi kullanıcılar profil bilgilerine sadece hobilerini yazarken, kimileri de mesleklerinden söz eden ifadeler kullanabilmiştir. Bu durumun, kullanıcıların Twitter 1866 ortamında hangi kimlikleri ile yer almak istediklerine bağlı olarak değişeceği söylenebilir. Bazı kullanıcılar görece özgür olarak kabul edilen bu ortamda mesleki kimliklerini bir yana bırakırken, kimileri de beraberinde ortama taşıyabilmektedir. b. Tanımsal Analiz Bulguları Tweet tabanlı bulgular: 310’u benzersiz olmak üzere veri tabanında bulunan toplam 440 tweet’in %39’u retweet’dir. Retweet bir başkasından gelen tweet’in kişinin kendi sayfasında yayınlaması esasına dayanır. Twitter ortamında retweet’lerin bazen ilgili haberi aktarmak, bazen tweet sahibini onore etmek, bazen onun görüşüne katıldığını bildirmek, bazen de karşıt görüşü de aktarmak amaçlarıyla gerçekleştirilerek takipçilerle paylaşıldığı söylenebilir. Ayrıca, İstanbul’un olimpiyat şehri adaylığıyla ilgili olarak atılan tweet’lerin bir kısmı “dünya olimpiyat görsün” gibi destekleyici ifadeler içerirken, bir kısmının da çeşitli sebeplerle desteklenmeyen yönde ifadeler içerdiği söylenebilir. Kaynak tabanlı bulgular: Atılan tweet’lerin kaynağının tespitine ilişkin araştırmada 29 benzersiz kaynak elde edilmiştir. Toplam 440 tweet’in hangi kaynaklardan ve kaç adet olarak gönderildiğine ilişkin bulgular Şekil 1’de verilmiştir. Görüldüğü gibi Twitter’ın web ortamından atılan tweet sayısı 145 adet ile en ön sırada gelmektedir ve toplam içinde üçte birlik bir paya sahiptir. Iphone mobil cihazlardan atılan toplam tweet sayısı ise 84 olup yine toplam içinde yaklaşık beşte birlik oranla önemli bir paya sahiptir. Demek ki, kullanıcılar en az mobil olmadıkları durumda böylesine güncel bir konuya ilişkin en çok tweet atabilmişlerdir. Çok büyük bir kullanıcı kitlesine sahip olan Facebook ortamından atılan tweet sayısının sadece “5” olması ise dikkat çekici olup, bu durumun Facebook ortamının doğası ile ilişkili olduğu söylenebilir. Android BlackBerry dlvr.it Echofon Facebook foursquare gezio Google HaberDex habermonitor.com HootSuite iOS iPad iPhone LinkedIn Mobile Web (M2) NetworkedBlogs Sabah iPad Social by Nokia sondakika TBMM Sosyal Medya… Turkce bahis Tweet Button TweetDeck Tweetian for Symbian tweeturk Twitter for Mac twitterfeed web 160 145 140 120 100 84 80 54 60 34 34 40 20 11 9 9 7 1 1 2 6 1 5 20 1 2 1 1 2 3 1 1 1 1 1 1 1 0 1867 Şekil 1. İstanbul Şehrinin Olimpiyat Adaylığı ile İlgili Olarak Atılan Tweet’lerin Kaynak Bilgisi. Tweet atan kullanıcıların konum olarak şehir bilgisine ilişkin bulgular: 403 kullanıcı tarafından atılan tweet’lerin %48’inin konum olarak şehir bilgisine ulaşılabilmiştir. Elde edilen benzersiz 30 şehrin tweet sayısına göre dağılımları Şekil 2’de verilmiştir. İstanbul’un olimpiyat şehri adaylığına İstanbul’dan atılan tweet’lerin oranı haklı bir payla %64’lük en büyük dilime sahiptir. Ankara %9 ile 2. ve İzmir ise %5’lik dilimle 3. sırada yer almaktadır. Türkiye’nin 85 şehrinden 55’i böylesine bir konuda sessiz çoğunluğu oluştururken, Amerika Birleşik Devletleri’nin New Jersey eyaletinden iphone ile atılan destek tweet’i önemlidir. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 4 Zonguldak Van New Jersey Muğla Kocaeli Kastamonu Gaziantep Erzincan Düzce Denizli Bolu Bitlis Aydın Yalova Sakarya Rize Osmaniye Mersin Konya Karabük İzmit Bursa Bilecik Amasya Adana Trabzon Samsun Antalya 10 İzmir 19 Ankara 135 İstanbul 0 20 40 60 80 1868 100 120 140 160 Şekil 2. Tweet Atan Kullanıcıların Konum Olarak Şehirlere Göre Dağılımları. Tweet atan kullanıcıların konum olarak ülke bilgisine ilişkin bulgular: 403 kullanıcı tarafından atılan tweet’lerin %54’ünün konum olarak ülke bilgisine ulaşılabilmiştir. Elde edilen benzersiz 7 ülkenin tweet sayısına göre dağılımları Şekil 3’de verilmiştir. Görüldüğü gibi, yurt dışında yaşayan Türkler Türkçe dilindeki 9 adet tweet’le İstanbul’un olimpiyat şehri adaylığı hakkında mesaj göndermişlerdir. Türkiye 230 Amerika Birleşik Devletleri 2 Almanya 2 Makedonya 1 İrlanda 1 İngiltere 1 Avusturya 1 0 50 100 150 200 250 Şekil 3. Tweet Atan Kullanıcıların Konum Olarak Ülkelere Göre Dağılımları. Url tabanlı bulgular: Toplam 440 adet tweet’in %36’sı bir link içermektedir. Başka bir deyişle, tweet’lerin %36’sı bir web sitesindeki “Twitter’da paylaş” butonu vasıtasıyla atılmıştır. Tam bir ayrım yapılmamakla birlikte bu linklerin çoğunluğunu haber siteleri oluşturmaktadır. Demek ki, Twitter hesabı olan bazı internet haber okuyucuları İstanbul şehrinin olimpiyat adaylığı ile ilgili okudukları haberi takipçileriyle paylaşmaya değer görerek kendi sayfalarında yayınlamışlardır ve bu tür tweet’ler toplam içinde %36’lık bir paya sahiptir. Medya tabanlı bulgular: Toplam 440 adet tweet’in %5’inde İstanbul’un olimpiyat şehri adaylığıyla ilgili mesajı kuvvetlendirme amaçlı 17 farklı resim eklentisi de bulunmaktadır. Cinsiyet tabanlı bulgular: Toplam 440 adet tweet’in %53’ü erkek, %25’i kadın ve %22’si kurumsal kullanıcılar tarafından gönderilmiştir. İlgili dağılım Şekil 4’te görselleştirilmiştir. Oysa çalışmanın giriş kısmında Monitera tarafından yapılan araştırmada Twitter kullanım oranlarının kadınlarda %53 ve erkeklerde %47 oranında olduğu belirtilmişti. Bu verilerden hareketle, İstanbul’un olimpiyat şehri adaylığı konusuna kadınların erkeklere göre neredeyse yarı yarıya daha az ilgi gösterdikleri söylenebilir. 1869 22% erkek 53% kadın kurumsal 25% Şekil 4. Tweet Atan Kullanıcıların Cinsiyetlerine Göre Dağılımları. Kullanıcı profili ile ilgili bulgular: Beyanı kullanıcı tercihine bağlı olduğu için toplam 403 kullanıcının %41’ine ilişkin twitter profil bilgisi elde edilebilmiştir. Benzersiz 73 adet kullanıcı profil bilgisi ve onlara ilişkin tweet sayıları Tablo 1’de verilmiştir. 1 haftalık zaman dilimi içerisinde İstanbul’un olimpiyat adaylığı ile ilgili olarak en fazla tweet atan kullanıcı, sadece bu ortamda kurumsal bir kimlikle yer alan “güncel haber” isimli hesaptır. Tablo 1. Kullanıcı Profilleri ve Attıkları Tweet Sayısı Profil Bilgisi Tweet Sayısı Profil Bilgisi Tweet Sayısı güncel haber hesabı 21 dernek başkanı 1 haber sitesi 17 devlet bakanı 1 gençlik hizmetleri spor ilçe müdürlüğü 9 gazeteci 7 film yapımevi 1 mühendis 7 forum sitesi 1 öğrenci 7 gazete genel koordinatörü 1 öğretmen 7 genç akademisyenler grubu 1 7 gençlik hizmetleri genel müdürü 1 5 gençlik kolları yönetim kurulu üyesi 1 dergi 4 gençlik ve spor bakanı 1 gayrimenkul fuarı 4 gençlik ve spor bakanlığı 1 bisiklet şirketi 3 gözlemevi 1 eleştirmen 3 haber koordinatörü 1 gazete 3 haber müdürü 1 ibb halkla ilişkiler 3 il spor yönetim kurulu üyesi 1 internet televizyonu 3 internet gazetesi 1 yazar gençlik merkezi editör 1870 1 3 istanbul 2020 olimpiyat web sitesi 1 ajans 2 mali müşavir 1 ajans çalışanı 2 mektup yarışması 1 biyolog 2 olimpiyat hesabı 1 gençlik merkezi lideri 2 olimpiyat komitesi 1 grafiker 2 parti gençlik kolları 1 2 pazarlama ve kurumsal iletişim müdürü 1 istanbul2020 medya direktörü 2 pazarlama yönetmeni 1 mimar 2 planlama sorumlusu 1 spiker 2 reklamcı 1 yönetim kurulu başkanı 2 satış temsilcisi 1 ajans başkanı 1 sosyal medya platformu 1 akademisyen 1 sosyal medya uzmanı 1 1 spor federasyonu yönetim kurulu üyesi 1 atletizm federasyonu 1 şarkıcı 1 avukat 1 tbmm 1 belediye hizmetleri sitesi 1 tercüman 1 belediye meclis başkanı 1 türk hava yolları 1 bölge müdürü 1 üniversite medya merkezi 1 denizcilik kulübü 1 üniversite spor oyunları 1 yetkili servis 1 muhabir haber bülteni aktör Tweet’lerde kullanılan hashtag tabanlı bulgular: Toplam 440 tweet’in %17’sinde hashtag kullanılmıştır. Benzersiz 28 adetten oluşan bu hashtag’ler kullanım sıklıkları ile birlikte Tablo 2’de verilmiştir. Tablo 2. İstanbul’un Olimpiyat Adaylığı ile İlgili Olarak Kullanılan Hashtag’ler ve Sıklıkları Hashtag Kullanım Sıklığı BirlikteKöprülerKuralım istanbul2020 BridgeTogether 13 arkiparc 12 1871 bridgetogether 12 2020Olimp 4 arkiparc istanbul2020 3 ibb 3 İstanbul2020 3 AA93Yaşında 2 Istanbul2020 olimpiyat 2 sondakika haber 2 2020Olimpiyat 1 32nciGün 1 avrasyaekonomizirvesi 1 bridgetogether istanbul2020 1 civciktaytgiysin 1 CNNTURK SonDakika 1 DogusGrubu 1 doğuş 1 Galatasaray 1 Haber 1 haber7 1 Istanbul2020 1 ibb istanbul2020 bridgetogether olympicgames 1 İstanbul 1 istanbul2020 bridgetogether 1 Olimpiyat 1 SonDakika 1 yapıprojehaberleri proje sunulan ve yapı 1 Tablo 2’den görüldüğü gibi bir tweet’te en az 1, en çok 4 hashtag bir arada kullanılabilmiştir. Fazla sayıdaki bu hashtag kullanımı, “kullanıcının attığı tweet’in mutlaka İstanbul’un olimpiyat adaylığı ile ilgili olduğunu anlatma isteği” biçiminde açıklanabilir. Yani burada fazla sayıda hashtag, mesaj içeriğinin konu ile ilgili olduğunu kuvvetlendirme 1872 amacıyla kullanılmıştır. Ayrıca “bridgetogether” ve “olympicgames” gibi İngilizce kelimelerden oluşan hashtag’ler de Türkçe tweet’ler arasında yer alabilmiştir. Diğer yandan bazı hashtag’lerin “İstanbul’un olimpiyat adaylığı” konusu ile direk olarak ilgili gözükmediği söylenebilir. Kullanıcının böyle ilgisiz gibi gözüken hashtag’leri kullanmış olması iki biçimde açıklanabilir: Bunlardan birincisi, kullanıcı hashtag kullanımı konusunda yeterli bilgiye sahip olmayabilir. İkincisi ise, belki de kullanıcı takipçilerine İstanbul’un adaylığı konusunda konuştuğunu iletmek istemektedir ancak beraberinde bu konu ile ilgili başka bir konudan da bahsetmek istemektedir ve hashtag’le ilgili olan bu 2. konu onun için daha önemlidir. Hashtag-Profil-Cinsiyet ilişkisine yönelik bulgular: Toplam 74 adet tweet’te hashtag kullanımı gerçekleşmiştir. Bunların %50’si erkeklere, %31’i kurumsal kullanıcılara ve %19’u ise kadınlara aittir. Buradan, araştırmaya konu olan örneklem grubu için erkeklerin kadınlara göre yaklaşık 2,5 kat daha fazla sayıda tweet atarken hashtag kullandığı söylenebilir. İlgili grafik Şekil 5’te verilmiştir. erkek 31% 50% kadın kurumsal 19% Şekil 5. Hashtag Kullanarak Tweet Atan Kullanıcıların Cinsiyetlerine Göre Dağılımları. Hashtag kullanarak tweet atan kullanıcıların %39’unun profil bilgisine ulaşılabilmiştir. Profil bilgisi, kullanıcıların tercihine bağlı olarak girilen ve onları Twitter ortamında tanımlayan bilgilerdir. Bu doğrultuda %39 oranının farklı açıklamaları olabilir. “Gizli kimlik” kavramı bu açıklamalardan birisine örnek olarak verilebilir. Hashtag kullanarak tweet atan kullanıcılardan profil bilgisi belli olanların profillerine göre dağılımları ise Şekil 6’da verilmiştir. Görüldüğü gibi bu konudaki ilk 3 kullanıcı sırasıyla “haber sitesi”, “güncel haber hesabı” ve “internet televizyonu” olup kurumsal Twitter kullanıcılarıdır. Demek ki, haber odaklı bu hesaplardan en çok hashtag’li tweet atılmıştır. Bu durum bir yandan bilinçli sayılabilecek bir hashtag kullanımına işaret ederken, diğer yandan da İstanbul’un olimpiyat şehri adaylığının Twitter ortamında daha çok haber verme amaçlı hashtag’lerle konuşulduğu söylenebilir. 1873 6 5 5 4 4 3 3 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 Şekil 6. Hashtag Kullanarak Tweet Atan Kullanıcıların Profillerine Göre Dağılımları. 5. Sonuç Araştırmaya konu edilen Twitter ortamı kullanıcılarına 140 karakterlik kısa mesajlar gönderme imkânı sağlayan bir uygulamadır. Kullanıcılar bu ortamda takipçileriyle kendi istedikleri konularda paylaşımlarda bulunurlar. Bu konular bazen vermek istedikleri bir haber, bazen günlük yaşantılarına ilişkin bir problem, bazen paylaşmak istedikleri bir resim/video ve bazen de bulundukları konumu bildirme amaçlı bir yer bildirim mesajı olabilir. Bunlara ilaveten bazı durumlarda da bu mesajlar güncel bir konu ile ilgili olarak kendileriyle paralel veya karşıt yönde düşünen kullanıcılara kendi sesini de duyurmak isteme amacı taşıyabilir. Hashtag’ler bu anlamda Twitter ortamında kullanıcılara aynı konuda konuşma imkânı sunarak topluluk oluşturma fırsatını verir. Bu çalışmada güncel bir konu üzerinde aynı hashtag’lerle konuşan küçük bir kullanıcı topluluğu attıkları tweet’ler bazında incelenmiştir. Tweet’lerin semantik yapısı incelendiğinde bir kısım kullanıcıların güncel konuya olumlu yönde yaklaştıkları görülürken bir kısım kullanıcılar destek vermemişlerdir. Ayrıca kullanıcıların hangi görevlerde bulunduklarına, cinsiyetlerine ve mesajı konum olarak nereden ve hangi kaynaktan gönderdiklerine ilişkin incelemeler de yapılabilmiş ve sonuçların olası sebepleri tartışılmıştır. Bu çerçevede Twitter özelinde kullanıcıların her birini kişisel yayıncı haline getiren sosyal medyanın güncel konularda onların nabzını tutmaya yardım eden ortamlar olarak değerlendirilebileceği söylenebilir. Son olarak hashtag’ler benzer bir konuda konuşma eğilimi özellikleriyle, metinlerden anlam çıkarma esasına dayanan metin madenciliği, hatta daha özelinde fikir madenciliği 1874 uygulamaları için uygun bir zemin hazırlayıp doğru içeriği bulma konusunda analizcilere yardım ederek onların işini kolaylaştırabilir. Gelecek çalışmalarda yapılabilecek böylesine bir analizle hashtag kullanımının bu yönde de etkinliği araştırılabilir ve önerilerde bulunulabilir. 1875 Kaynakça: Eisenstein, J., O'Connor, B., Smith, N. A., & Xing, E. P. (2012). Mapping the geographical diffusion of new words. arXiv preprint arXiv:1210.5268. Kiremitçioğlu, A. (16.04.2013). Dünya Medyasına ‘En İyi Olimpiyat Hikayelerini’ Vaat Ediyor. İstanbul 2020 Aday Şehri Basın Bültenleri. http://www.istanbul2020.com.tr/index.php?lang=tr. 27.04.2013. Koca, A.A. (12 Şubat 2013). Türkiye’deki Twitter kullanıcılarının sayısı 9.6 milyona ulaştı [infografik]. Webrazzi.com. http://www.webrazzi.com/2013/02/12/twitter-turkiyeistatistikleri-2013/. 23.03.2013. Murekkep.org. (2012a). Hashtag Nedir? Twitter #HashTag Kullanımının Önemi. http://www.murekkep.org/hashtag-nedir-twitter-hashtag-kullaniminin-onemi. 28 Mart 2012. 27.03.2013. Murekkep.org. (2012b). Twitter Hashtag Kullanımı Hakkında İpuçları. http://www.murekkep.org/twitter-hashtag-kullanimi-hakkinda-ipuclari/. 28 Mart 2012. 27.03.2013. Sabah Teknoloji. (2011). Hashtag nedir? Giriş Tarihi: 17.11.2011. Güncelleme Tarihi: 17.11.2011. http://www.sabah.com.tr/Teknoloji/Haber/2011/11/17/hashtag-nedir. 23.03.2013. Sütcü, C.S. ve Aytekin Ç. (2013). Elektronik Ticaret’ten Sosyal Ticaret’e Dönüşüm Sürecinde Ölçümleme, İstanbul: Derin. Sütcü, C.S. ve Orkan A.L. (2005). Nonlinearity and Interactivity in Communication and New Media Approach. 3rd International Symposium of Interactive Media Design. Yeditepe University. 5-7 January. İstanbul. 1876