Arıcılık Fizibilitesi

ARICILIK
ARICILIK
ADIYAMAN
AADIYAM
D YA
YAM
MAN
AN
AN
ADIYAMAN
AADIYAM
D YA
YAM
MAN
AN
AN
1. ADIYAMAN’A GENEL BAKIŞ
7.614 km2 yüzölçümüne sahip rakımı 669 m. olan Adıyaman ili tarihi İpekyolu üzerinde bulunmakta olup Malatya, Kahramanmaraş,
Gaziantep, Şanlıurfa ve Diyarbakır illerine komşudur. 1954 yılında il olan Adıyaman’ın tarihi M.Ö. 40.000 yılına kadar uzanmaktadır.
Adıyaman ilinde ulaşım karayolu, havayolu ve sınırlı oranda demiryolu ile sağlanmaktadır. Demiryolu ulaşımı Gölbaşı ilçesinden sürdürülmekte olup hat Elazığ-Adana istikametinde çift yönlü hizmet vermektedir. Yılda 8.760 uçağın kullanım kapasitesine sahip Adıyaman
Havalimanı’nın 2013 yılında tamamlanan terminal binası 23.000 m2 toplam kapalı alanda iç ve dış hat uçuşlara hizmet verecek şekilde inşa
edilmiştir. 2014 yılında hizmete girmesi hedeflenen Nissibi Köprüsü ile Adıyaman-Diyarbakır Karayolu büyük ölçüde kısalacaktır.
7. ADIYAMAN’DA ARICILIK DESTEKLERİ
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın Arıcılık Desteği,
12 Nisan 2014 tarihli ve 28.970 sayılı Resmi Gazete’de yer alan Bakanlar Kurulu
kararı ile arıcılık desteklemeleri aşağıdaki gibidir:
• Arıcılık Kayıt Sistemi’ne (AKS) kayıtlı olma şartı ile kovan başına, seralarda doğal
polinasyonu sağlamak amacıyla Örtü altı Kayıt Sistemi’ne (ÖKS) kayıtlı bombus arısı kullanan yetiştiricilere koloni başına Arılı Kovan ’da 10 TL/Adet, Bombus Arısında 60 TL/
Koloni şeklindedir.
• Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı olan ve icmallerin alındığı tarih itibarıyla en az bir
yıl süre ile Organik Tarım Bilgi Sistemi’ne kayıtlı olarak organik tarım yapan çiftçilerin
geçiş iki süreci ve üzeri üretimlerine desteklemesi Organik Tarım (Arılı Kovan) 5 TL/Kovan
şeklindedir.
T.C. Ziraat Bankası Arıcılık kredileri,
Arıcılık Kayıt Sistemi’ne kayıtlı asgari 50 adet arılı kovan ile üretim yapan veya mevcut
arılı kovan sayısını 50 adet ve üzerine çıkarmak isteyen üreticilere sunulan kredilerdir. Bu
krediler kapsamında:
• Arılı kovan, polen kapanlı yeni kovan (boş), bal süzme makinesi, polen kurutma ve
temizleme kek hazırlama makineleri alımı,
• 200 adet ve daha fazla sayıda arılı kovan ile gezginci arıcılık yapan üreticiler için
jeneratör, arıcı barakası veya arıcı karavanı alımı,
• 100 adet ve daha fazla sayıda arılı kovana sahip ana arı üretimi yapmak isteyen
arıcılara; ana arı üretimi için jeneratör, en az 1.000 adet çiftleştirme kovanı/kutusu alımı
ile arıcı barakası/ arıcı karavanı alımı,
• Bakanlıktan üretim izni almış Bombus arısı üreten işletmeler için bina yapımı ve
tadilatı, raf sistemleri, ilgili alet ve ekipman alımı konularında yatırım kredisi,
• Arıcılık malzemeleri (maske, körük, el demiri, pürmüz, mahmuz, çıta delme ve biz
gibi) alımı ile şeker, temel petek ruhsatlı ilaç alımı,
• Gezginci arıcılara işçilik dâhil arı nakliye giderleri,
• Ana arı işletmeleri için; şeker, temel petek, kek alımı ile ana arı üretim malzemeleri
(larva transfer kaşığı, yüksük kalıbı, zımba tabancası, mum cezvesi, larva çantası, ana arı
nakliye kafesi ve ana arı ızgarası gibi) alımı,
• Bombus arısı üretimine yönelik ihtiyaç duyulan (polen, şeker, plastik kap ve ambalaj malzemesi gibi ) işletme giderleri ve diğer işletme giderleri için işletme kredisi, gibi
desteklerden faydalanılabilir.
Tablo 01: Adıyaman İli Gümrük ve Liman Mesafeleri
“Kalkınmanın Yolu, İpekyolu”
SINIR KAPILARI: Kilis Öncüpınar 210 Km Gaziantep Karkamış 156 Km Hatay Cilvegözü 322 Km Şırnak Habur 478 Km
“Kalkınmanın Yolu, İpekyolu”
LİMANLAR: Iskenderun 321 Km Mersin 408 Km
Kaynak: Adıyaman Yatırım Ortamı 2013, http://www.ika.org.tr
Şekil 01: Adıyaman İli Yaş Gruplarına göre Nüfus Dağılımı
Adıyaman’ın 2013 yılı toplam nüfusu 597.184’dür. Nüfusun
%62’si kentlerde yaşamakta olup kentli nüfus 373.183’tür.
Adıyaman ili nüfusunun %58’lik kısmını 29 yaş altı grup
oluşturmaktadır.
85-89
75-79
Gaziantep Yatırım Destek Ofisi
Adıyaman Yatırım Destek Ofisi
Kilis Yatırım Destek Ofisi
Tel. : 0.342 231 07 01
Faks : 0.342 231 07 03
İncilipınar Mah. Muammer Aksoy
Blv. Vakıflar İş Mrk. Kat: 1-2-3
Şehitkamil/GAZiANTEP
gydo@ika.org.tr
Tel. : 0.416 213 14 44
Faks : 0.416 213 14 45
Turgut Reis Mah. Hastane Cad.
İl Özel İdare Binası
No:23 K:3 ADIYAMAN
adiyaman@ika.org.tr
Tel. : 0.348 814 51 98
Faks : 0.348 814 51 98
M. Rifat Kazancıoğlu Mah.
Saffet Necioğlu Blv. Kilis Tic.
ve San. Odası No.74 K:2 KİLİS
kilis@ika.org.tr
65-69
55-59
45-49
35-39
25-29
15-19
Kaynak: TUİK 2013, http://www.tuik.gov.tr
5-9
Yaş Grubu...
20 000
40 000
60 000
80 000
ARICILIK
Şekil 02: Adıyaman İli Sanayi İşletmeleri Sektörel Dağılımı
Adıyaman’da sanayi sicil belgesi almış 239 işletme bulunmakta
olup bunların %28’i mikro ölçekli, %58’i küçük ölçekli, %12’si orta
ölçekli ve %2’si büyük ölçekli işletmelerdir. 2012 yılı sanayi sicil
kayıtlarına göre 9.230 kişi kayıtlı istihdam bulunmaktadır (81 İl
Sanayi Durum Raporu, 2012).
www.ika.org.tr
Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2012, http://www.sanayi.gov.tr
2012 yılı itibariyle Adıyaman’da ihracat yapan işletme sayısı 43 olup ithalat yapan işletme sayısı 40’tır. Dış ticaret dengesine bakıldığında
Adıyaman ilinin 2012 yılında 69.241.000 USD cari fazlası olduğu söylenebilir.
Tablo 02. Adıyaman İli İhracat Rakamları (1.000 USD)
2005
22.207
2006
24.336
2007
29.346
2008
59.103
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı, 2013
2009
58.091
Tablo 03. Adıyaman İli İthalat Rakamları (1.000 USD)
2005
24.799
2006
45.313
2007
51.658
2008
36.292
2010
71.638
2011
61.222
2012
104.826
2013
86.289
2011
88.958
2012
35.585
2013
36.339
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı, 2013
2009
33.336
2010
85.424
Şekil 03. Adıyaman İli Arazi ve Tarım Alanlarının Dağılımı
Adıyaman ili toplam nüfusunun %60’ı tarım alanında faaliyet göstermektedir.
Tarıma elverişli alanlar 264.167 hektar (%35) olup mevcut altyapı ile bu alanın
%20’sinde sulu tarım yapılabilmektedir. Yapımı halen devam eden Çetintepe
(Gölbaşı), Koçali ve Gömikan (Kahta) ile Küçükçay (Gerger) barajları sonrası sulu
tarımın il genelinde yaygınlaşması beklenmektedir (Adıyaman Yatırım Fırsatları,
2013).
Kaynak: TUİK 2012, http://www.tuik.gov.tr
Arıcılık, insanoğlunun yaklaşık 4.500 yıldır üzerinde uğraş verdiği bir faaliyettir. Geçmişte kutsal metinlere konu olan bu faaliyet günümüzde bilimsel
makalelere konu olmaktadır. Albert Einstein, “Eğer arılar yeryüzünden kaybolursa insanın sadece 4 yıl ömrü kalır. Arı olmazsa bitki, hayvan, insan olmaz.”
diyerek ekosistemin varlığını sürdürmesinde arıcılığın önemi vurgulanmıştır.
Arıcılık faaliyetleri temelde bal üretimine yönelik bir faaliyetmiş gibi gözükse de arıcılık sonucunda elde edilen ve yüksek ekonomik değere sahip olan
Polen, Arı Sütü, Propolis ve Arı Zehiri hem temel besin kaynağı olarak hem de ilaç ve kimya sanayinde kullanılabilmektedir. Arıcılık faaliyetlerinin ekonomiye
ve ekosisteme katkıları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Arıcılık tarımsal faaliyetler arasında ilk yatırım masrafı az olan ancak ekonomik getirisi yüksek olan bir faaliyettir.
• Diğer tarımsal faaliyetlere ek olarak ekstradan fazla işgücü gerektirmeyen, çiftçiye gelir kaynağı oluşturan bir üretim faaliyetidir.
• Polinizasyona katkı sonucu çevresel sürdürülebilirlik sağlanmaktadır(Bitkisel tozlaşmaya etkisi % 80 civarındadır).
• Yüksek besin içerikli gıda üretimine katkı sunmaktadır.
• Alternatif tıbbi uygulamalar yapılabilmektedir (apiterapi vs).
• İşlenmeyen tarımsal arazilerin değerlendirilmesine fırsat vermektedir.
• Gelir düzeyi düşük olan ve geçimini bitkisel üretim dışında hayvancılık faaliyetleri neticesinde sağlayan kırsal nüfusun en temel geçim kaynağıdır.
• Kadınlar için uygun bir faaliyet alanı sağlar.
Türkiye’de arıcılık, tarım ve hayvancılığın yoğun yapıldığı genellikle daha az sanayileşmiş bölgelerde temel geçim kaynağı ya da yan gelir olarak
yürütülmektedir. Coğrafi olarak 7 bölgeye ayrılmış olan ülkemizin her bir bölgesi arıcılığa elverişlidir. Fakat bitki florasının ve endemik bitkilerin daha zengin
olduğu veya çevre kirliliğinden etkilenmemiş alanlarda yapılan arıcılık ürünlerinin farkı kolayca anlaşılabilmektedir.
3.TÜRKİYE’DE ARICILIK FAALİYETLERİ
Türkiye, Asya, Avrupa ve Afrika kıtasının kesişim noktasında orta kuşakta
bulunmaktadır ve sahip olduğu coğrafi konum itibariyle farklı iklim ve
habitat çeşitliliğinin yanı sıra çok sayıda bitki ve arının gen merkezidir.
Ülkemiz dünya ballı bitkiler florasının %75’ine sahiptir. Türkiye zengin bitki
örtüsü ve farklı iklim çeşitliliği nedenleriyle arıcılık için son derece avantajlı
bir konumdadır. Türkiye’nin arıcılığa neden elverişli olduğunu sıralayacak
olursak;
• Floral kaynakların ve koloni varlığının zengin olması,
• Gen kaynağı bakımından zengin çeşitliliğe sahip olması,
• Arıcılık için uygun birbirinden farklı iklim ve bölgelerin bulunması,
• Tarımsal amaçlı işlenmeyen alanların fazla olması,
• Zirai mücadele ilaçlarının kullanımının az olması,
• Toprağı olmayan veya tarımsal üretime uygun az toprağı olan köylü için
uygun bir tarım faaliyeti olması,
• Gezginci ve sabit arıcılığa uygun olması.
Tüm bu etkenler neticesinde Türkiye’nin sahip olduğu kovan sayısını
belirtecek olursak ülkemiz, Hindistan ve Çin’in ardından 3. sırada
bulunmaktadır. Aşağıdaki tabloda kovan sayısı en fazla olan 15 ülke
sıralanmıştır.
Tablo 04. Ülkeler Bazında Kovan Sayıları (2012)
Şekil 04. Ülkelere Göre 2012 Yılında Üretilen Bal Miktarı
Kaynak:FAO,2012http://faostat3.fao.org/faostat-gateway/go/to/download/Q/QL/E
Türkiye’de son beş yılda kovan sayısında çok fazla değişim olmamasına rağmen yıllık bal üretimi kapasitesinde artış gözlenmektedir. Bu artışın
gerçekleşmesini etkileyen unsurlar ise;
Tablo 05. Ülkelerin İthalat Miktarları (2011)
• Devletin arıcılığa ve organik arıcılığa vermiş olduğu önemin artması,
• Çeşitli illerde arıcılık gen merkezlerinin olması ve arı ırklarının muhafaza
edilmesi,
• Kooperatif kültürünün yaygınlaştırılması,
• Arıcılık eğitimlerinin yaygınlaştırılması(Arıcıların Modern Arıcılık Üretim
Teknikleri konularında daha da bilinçlenmeleri.)
• Kamu kurumlarının desteklemeleri (Ör: TKDK, Tarım İl Müdürlükleri, Ziraat
Bankası Kredileri).
Arıcılık faaliyetleri, ülkeler arası ticarette de önemli bir yere sahiptir.
Dünya bal ithalat miktarları ve ekonomik değerlendirmesi de Tablo 5’de
yansıtılmıştır. Burada kayda değer olan husus ise ülkemizin yurtdışından bal
temin etmemesidir.
Kovan Sayısı (Adet)
Hindistan
8.977.000
Türkiye
6.025.000
Etiyopya
5.207.300
İran
3.500.000
Rusya Federasyonu
3.250.096
Arjantin
2.970.000
Tanzanya
2.820.000
Amerika Birleşik Devletleri
6. ARICILIK YATIRIM MALİYETİ
Arıcılık, çevresel şartlar göz önünde bulundurularak yapılan bir faaliyettir. Adıyaman sanayileşmenin az olduğu bir il olmakla beraber sahip olduğu
coğrafi konum itibariyle arıcılığa oldukça elverişlidir. Yükseltinin az olması neticesinde arıların soğuktan etkilenmemesi ve bazı bölge illeri gibi güneyden gelen toz bulutlarının etkisinde kalmaması, Adıyaman’da arıcılığın daha verimli gerçekleşmesini sağlamaktadır. Adıyaman’ın arıcılığa neden elverişli olduğunu
genel olarak sıralayacak olursak;
• Elverişli iklim,
• Düşük sanayileşme,
• Temiz hava,
• Uygun rakım,
• Bilgi birikimi,
• Temiz toprak,
• Zengin su kaynakları,
• Zengin bitki florası, • İldeki Kekik ve Geven varlığı.
Sahip olduğu bu avantajlar neticesinde 2008-2012 yılları arası TRC1 Bölgesi’nde (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) en çok bal üreten ilin Adıyaman olduğu
anlaşılmaktadır.
Adıyaman’da arıcılık faaliyeti yapmak isteyen arıcılar için 20 kovanlık bir işletmeye ait ortalama maliyet Tablo 9’da oluşturulmuştur.
Tablo 07. TRC1 Bölgesi ve Adıyaman İlinin Yıllara Göre Bal Üretim Miktarı
TRC1 Bal Üretim Miktarı (Ton)
Adıyaman Bal Üretim Miktarı (Ton)
2008
644
444 (%69)
Birim (Adet)
Tutar (TL)
Arılı Kovan
300
20
6.000
Arıcı Elbisesi ve Maskesi
20
1
20
Körük
15
1
15
Mahmuz
5
1
5
El Demiri
10
1
10
Eldiven
5
1
5
Sır Tarağı
5
1
5
Arı Fırçası
4
1
4
Ana Arı Izgarası
5
20
400
20
50
746
541 (%72)
130,49
401.186
2010
673
501 (%74)
2011
638
455 (%71)
Erkek Arı Kapanı
2,5
2012
671
513 (%76)
77,36
270.833
Japonya
40,58
117.488
Fransa
27,15
108.401
Belçika
21,00
56.684
İspanya
20,65
45.955
İtalya
15,15
57.942
Suudi Arabistan
14,00
52.443
Polonya
13,60
38.990
Hollanda
11,96
44.475
Türkiye
0
0
Eşek Arı Kapanı
7,5
2
15
Kaynak: http://www.tuik.gov.tr/ilGostergeleri/iller/ADIYAMAN.pdf
Arıcılığın, özellikle Merkez, Çelikhan, Tut, Gölbaşı, Sincik ve Gerger’de ilerleyen yıllarda daha yoğun bir şekilde yapılacağı öngörülmektedir. Gıda, Tarım
ve Hayvancılık Bakanlığı verilerine göre TRC1 Bölgesi’nde 2011 yılında 637,5 ton olan bal üretiminin 2023 yılında 924,6 tona; Adıyaman’da 2011
yılında 454,7 ton olan bal üretiminin ise 2023 yılında 664,8 tona çıkması beklenmektedir. Aşağıda, Adıyaman merkez ve ilçelerinin 2012 yılında üretmiş
olduğu bal miktarları bulunmaktadır.
Ana Arı Kafesi
2
20
40
Şekil 06. Adıyaman 2012 yılı bal üretiminin ilçelere göre
dağılımı
Kaynak:FAO,2012http://faostat.fao.org/site/535/DesktopDefaultaspx?PageID=535#ancor
Erişim Tarihi:19.03.2014
Çin
999,88
201.375
Arjantin
723,56
223.448
Hindistan
289,40
76.377
Vietnam
280,32
63.759
Meksika
268,88
90.359
Brezilya
223,99
70.869
2.624.000
İspanya
187,71
80.280
İspanya
2.429.330
Belçika
168,33
54.908
Meksika
1.898.239
Uruguay
152,43
41.302
Kenya
1.717.347
Macaristan
124,21
60.678
Kore
1.715.000
Türkiye
11,03
5.206
Orta Afrika Cumhuriyeti
1.560.000
Romanya
1.294.610
Bununla birlikte, balın yurtiçi ekonomik değerini yıllara göre
yansıtacak olursak;
Birim Fiyatı (TL)
2009
1.000 $
Bal ihraç eden ülkeler ve fayda sağladıkları ekonomik değerler ise
Tablo 6’da yansıtılmış olup ithalatın aksine Türkiye yurtdışına bal satan bir
ülke konumundadır. Türkiye’nin 2011 yılında yurtdışına satmış olduğu bal
miktarı ve ekonomik kazanımı Tablo 6’daki gibidir.
Ürün
1.000 (USD)
Almanya
Ülkeler
Tablo 09. 20 Kovan Ölçekli Arıcılık İşletmesi İçin Kurulum Maliyeti
İthalat Miktarı (Bin Ton)
İhracat Miktarı (Bin Ton)
Toplam
4. ADIYAMAN’DA ARICILIK FAALİYETLERİ
Tablo 08. Sınıflandırma Birimlerine Göre Bal Üretimi
Yıl
2012
Tablo 06. Ülkelerin İhracat Miktarları (2011)
11.500.000
Çin
Amerika Birleşik Devletleri
ARICILIK
ARICILIK
ARICILIK
ARICILIK
Türkiye, Şekil 4’de de görüldüğü üzere arıcılık faaliyetlerinin yoğun olarak yapıldığı bir ülke konumundadır. Türkiye, kovan sayısı itibariyle dünyada en fazla
kovana sahip olan ülkeler arasında 3. sırada yer almaktadır.
2. ARICILIK GENEL BAKIŞ
Kaynak: FAO,2012http://faostat3.fao.org/faostat-gateway/go/to/download/Q/QL/E
Şekil 05. Yıllara Göre Balın KG Birim Fiyatı
57.487.922
Kaynak: http://www.tuik.gov.tr/ilGostergeleri/iller/ADIYAMAN.pdf
Kaynak: TUİK 2013
Yıl
2012
Kaynak: TUİK, 2013
http://www.tuik.gov.tr/ ilGostergeleri/iller/ADIYAMAN.pdf
Düzey
Köy Sayısı
Yeni Kovan
Eski Kovan
Türkiye
21.307
6.191.232
156.777
TRC1
381
57.888
9.002
Adıyaman
195
46.361
235
Toplam Kovan
Bal Üretimi (ton)
Balmumu Üretimi (ton)
6.348.009
89.162,00
4.222,00
66.890
670,60
35,59
46.596
512,63
29,64
Kaynak: TUİK, 2013
NOT: 2014 yılında Adıyaman’da toplam kovan sayısı Adıyaman Arıcılar
Derneği tarafından 53.625 olarak bildirilmiştir.
5. ADIYAMAN’DA ARICILIKTA YAŞANAN TEMEL SORUNLAR
Türkiye genelinde Arıcılık ile karşılaşılan sorunlar Adıyaman özelinde de yaşanmaktadır. Bu sorunların bir kısmı 2014 - 2018 Onuncu Kalkınma Planında
yer almakta olan “Tarım ve Gıda” konulu durum analizinde incelenmiş olup bu sorunlar,
• Pazarlamada yaşanan/karşılaşılan sorunlar,
• Markalaşmada yaşanan sorunlar (Adıyaman balının bölge dışında bilinirliğinin az olması),
• Tescilli markaların az olması,
• Arıcılığın bazı yerlerde eski yöntemlerle yapılıyor olması,
• Arıcıların yeteri kadar eğitiminden geçirilmemesi ve sertifikalı arıcılığın düşük düzeyde kalması,
• Kovan başına alınan verimin düşük olması,
• Arı hastalıkları,
• Ürünlerin istenilen fiyata satılamaması,
• Devlet desteklemelerinin yeteri düzeyde olmaması,
• Ana Arı ırkının bölgede üretilmemesinden ötürü dışarıdan temin edilen arı ırklarının bölge iklimine tam olarak uyum sağlayamaması,
• Arı ırklarının verimsizliği,
• Yurtdışında balın kalitesi yeterince tanıtılamadığından üretilen ürünlerin yurtdışında istenilen
fiyata satılamaması,
• Adıyaman Üniversitesi’ nde Ziraat Fakültesinin bulunmaması,
• Piyasada çok düşük fiyatlara satılan ve gerçek balla ilgisi olmayan ürünlerin bulunması
Larva Kaşığı
10
1
10
Bal Süzme Makinesi (4 petekli)
500
1
500
Polen Kapanı
7
20
140
Propolis Aparatı
4
20
80
Çerçeve Teli
5
2
10
Elektrikli Matkap
30
1
30
Temel Petek (kovan başına 1 kg.)
20
20
400
Çerçeve
1,5
20
30
5
20
100
200
1
200
Şurupluk, Yemlik (plastik)
Bal Dinlendirme Kazanı
Toplam
8.069
Kaynak: Serhat Kalkınma Ajansı, Ardahan Kafkas Arı Irkı ve Arıcılık Çalıştayı ve Sektör Raporu, 2012.
Tablo 10. 20 Kovan Ölçekli Arıcılık İşletmesi İçin 1 Yıllık İşletme Giderleri
Harcama Kalemi
Birim
Tutar (TL)
Arazi Kiralama
10 TL (kovan başı)
200
Nakliye Masrafı söz konusu ise
300 TL*2
600
Kayıp
%10
720
Boş Kovan (Ahşap)
55 TL*10
550
Çerçeve
20 adet
40
Bez
3 TL*20 mt.
60
Şeker (10 kovana 1 çuval)
2 Çuval *50 kg*3TL
300
Kek
80 Adet*5 TL
400
Bal Mumu
16 Kg*20 TL
Toplam
Kaynak: Serhat Kalkınma Ajansı, Ardahan Kafkas Arı Irkı ve Arıcılık Çalıştayı ve Sektör Raporu, 2012.
320
3.190