A-PDF Watermark DEMO: Purchase from www.A-PDF.com to remove the watermark
9. BÖLÜM
KATI MODELLEME
9.1. 3 Boyutlu Uzayda Koordinat Sistemi
Şimdiye kadar, yaptığımız 2 boyutlu (2B) çizimlerde AutoCAD’in XY düzlemini (XY Plane) kullandık. Bu
düzlemin koordinat sistemi; çizim alanı sol alt köşesi orijin (X0,Y0), yatay eksen X ve düşey eksen Y şeklindeydi.
Durum çubuğundaki (Status bar) koordinat numaratörü de imlecin bulunduğu noktanın koordinatlarını sadece 2B
olarak X ve Y sini (80, 70, 0) gösteriyor, 3. koordinat olan Z hep 0 (Sıfır) oluyordu. Şekil: 9.1 Bu bölümde
nesneleri, 3B (3 Boyutlu) uzayda katı olarak tasarlayacağımız için öncelikle AutoCAD ve diğer katı modelleme
yazılımlarında da kullanılan koordinat sistemini tanımalıyız.
Şekil: 9.1
9.1.1. Koordinat sistemi
AutoCAD’de varsayılan/geçerli olarak kullanılan koordinat sistemi Yer/Dünya Koordinat Sistemidir (World
Coordinate System - WCS ) Bu koordinat sisteminde; orijin (X0,Y0,Z0) çizim alanı (XY düzlemi) sol alt köşesi, X
ekseni; saat 3 yönünde pozitif (+) saat 9 yönünde negatif (-), Y ekseni; saat 12 yönünde pozitif (+) saat 6 yönünde
negatif, Z ekseni; izometrik bakışta XY düzlemine dik konumda ve yukarı doğru pozitif (+) aşağı doğru negatif (-)
işaretlidir. Şekil: 9.2 2B çizimler yaparken kullandığımız XY düzlemi sol alt köşesinde olan orijin (X0,Y0,Z0), 3B
katı modelleme işlemlerinde gerekli görülen noktalara taşınabilir ve eksenlerin konumu değiştirilebilir. Ancak
hiçbir zaman yukarıda anlatılan ve Şekil: 9.2 de gösterilen kural değişmez.
İmlecin
şeklindeki 2B görüntüsü 3B görünüşte
şekline dönüşür. Eksenleri temsil eden
çizgiler de orijinde bulunan ikonda olduğu gibi kırmızı renk X eksenini, yeşil renk Y eksenini ve mavi renk Z
eksenini temsil eder.
Şekil: 9.2
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
9.1.2. Sağ el kuralı
Sağ el kuralı; 3B koordinat sisteminde, X ve Y eksenlerinin yönü biliniyorsa, Z ekseninin pozitif yönünün
belirlenmesinde kullanılır. Sağ elin başparmağı X ekseni pozitif yönünde, işaret parmağı Y ekseni pozitif yönünde
tutulduğunda açık olan orta parmak Z ekseninin pozitif yönünü gösterir. Şekil: 9.3
Şekil: 9.3
9.1.3. Çalışma düzlemleri
Yer Koordinat Sisteminde yukarıda sözü edilen eksenler aynı zamanda uzayda 2 boyutlu çizimler ile 3 boyutlu
düzlem ve katıların oluşturulmasında kullanılan düzlemleri de temsil ederler. AutoCAD de 2 boyutlu çizimlerin
yapıldığı düzlem XY (XY Plane) düzlemidir. Bu düzleme üstten yani Z ekseni yönünde bakarak 2 boyutlu çizimleri
oluşturduk. Şekil: 9.4
Şekil: 9.4
3 boyutlu yüzeylerin ve katı cisimlerin oluşturulabilmesi için bu cismin önce, 2 boyutlu bir düzlemde kesitinin yada
taslağının çizilmesi gerekir. Bu düzlem, şimdiye kadar 2 boyutlu çizimlerin yapıldığı XY düzlemi (XY Plane)
olabileceği gibi Şekil: 9.5’de gösterilen YZ veya ZX düzlemleri de olabilir.
Şekil: 9.5
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Aslında 3 boyutlu uzayda (Model Space) 2 ve 3 boyutlu tasarımların yapılmasına olanak sağlayan, AutoCAD grafik
alanında yukarıda sözü edilen düzlemler açıkça gösterilmemiştir. Ancak gerek eksenleri temsil eden UCS ikonu
gerekse imlecin konum ve yönüne bakılarak hangi düzlemde işlem yapıldığı ve hangi eksen yönünde hareket
edildiği kolaylıkla tespit edilebilir. Nasıl 2 boyutlu çizimleri yaptığımız XY düzleminde hangi eksen yönünde işlem
yaptığımızı bilmek zorundaysak 3 boyutlu modelleme işlemlerinde de hangi düzlemde işlem yaptığımızı da bilmek
zorundayız.
9.1.4. Bakış Kontrolleri
Yukarıda anlatılanları anlamak için AutoCAD grafik alanına XY düzlemine Z ekseni yönünde dik bakıştan (Şekil: 4
de ilk açılıştaki grafik alan görünümü) farklı bir bakışla bakmalıyız. Grafik alana dolayısıyla modelleyeceğimiz katı
cisimlere çeşitli yön ve açılardan bakmak için çeşitli yöntemler kullanılır. Bunlar;
-Worksapaces araç çubuğu listesinden 3D Modeling seçerek: Şekil: 9.6
Şekil: 9.6
Bu yöntemde grafik alana (XY düzlemi) izometrik bakış yönünde bakılır. Yukarıda anlatılan düzlemler, eksenler ve
eksen yönleri, UCS ikonu ve imlecin yön ve konumuna göre belirlenir. Bu bakışta 2 boyutlu çizimler aynı Z
yönünde dik bakışta olduğu gibi XY düzlemine (XY PLane) çizilir. AutoCAD Classic grafik alanına göre sadece
bakış farkı vardır.
-View araç çubuğunu veya View>3DView adresinden açılan komutları kullanarak: Şekil: 9.7
Araç çubuğu ve menü seçeneklerinde birinci bölüm paralel bakışlar için ikinci bölüm izometrik bakışlar için
kullanılır.
----------------- Üstten bakış (XY düzlemine dik bakış)
-------------- Alttan bakış
---------------- Sol yandan bakış
--------------- Sağ yandan bakış
--------------- Önden bakış
---------------- Arkadan bakış
------ Sol önden (Güneybatı) izometrik bakış
-------- Sağ önden (Güneydoğu) izometrik bakış
-------- Sağ arkadan (kuzeydoğu) izometrik bakış
------- Sağ önden (Kuzeybatı) izometrik bakış
Şekil: 9.7
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
-Orbit araç çubuğunu veya View>Orbit adresinden açılan komutları kullanarak: Şekil: 9.8
Uzaydaki 3 boyutlu nesneyi küre gibi kabul ederek bir eksen etrafında ya da yörünge üzerinde döndürerek yapılan
bakışlardır.
---- X,Y,Z eksenlerinde döndürerek bakış
----------- Uzayda serbest döndürerek bakış
---- Sürekli döndürerek bakış
Şekil: 9.8
3D Navigation araç çubuğunu kullanarak: Şekil: 9.9 Bu araç çubuğunda 3D Pan, 3D Zoom, yukarıda da
açıklanan 3D Orbit, Swivel (Kamera ekseninde döndürme bakışı) ve Walk and Fly (yürüyerek ve uçarak 3B bakış
yapma) komutları, araç çubuğunun yanındaki listede de View araç çubuğunda olduğu gibi 3D paralel bakışlar ile
izometrik bakışlar bulunmaktadır.
Şekil: 9.9
Not: Yukarıda anlatılan bakışlarda bakarken ve Orbit ile döndürerek bakarken, UCS ikonu yönleri ve eksenler
alışık olmadığınız konuma gelebilir. Bunu düzeltmek için ya View araç çubuğundan Top view butonuna basılarak
XY düzlemine dik bakış konumuna dönülür ya da UCS araç çubuğundan Şekil: 9.10 Wold butonuna basılarak Yer
Koordinat Sistemine dönülür.
Şekil: 9.10
9.1.5. Nokta koordinatı tanımlama yöntemleri
AutoCAD komutlar ile işlem yapan grafik bir yazılımdır. Komutlar; araç çubuklarından, çek menüden, Command:
satırına ve Dynamic input (imleç yanında beliren yazı satırı) satırına yazılarak girilebilir. Ancak komutları girmek
tasarım işlemlerinin yapılması için yeterli değildir. Gerekli olan diğer verilerinde tanımlanması gerekir. Bu veriler
genellikle nokta koordinatlarıdır. Komutların uygulanması sırasında istenen noktalar çeşitli yöntemlerle tanımlanır.
Bunlar;
-Mutlak yöntem: Bu yöntemde Orijin (Çizim alanı sol alt köşesi) X0,Y0,Z0 kabul edilerek istenen nokta
klavyeden X,Y,Z formatına göre girilir. Buna göre başlangıç noktası koordinatları 40,60,0 (XY düzlemi üzerinde)
bitiş noktası koordinatları 80,100,60 olan 3 boyutlu bir çizgi aşağıdaki gibi çizilir. Şekil: 9.11
Not: Bu yöntemde klavyeden koordinat girerken Dynamic Input özelliğinin kapalı olması gerekir. Durum satırından
(Status Bar) DYN butonuna veya klavyeden F12 ye basarak bu özelliği kapatınız.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
-Bağıl yöntem: Bu yöntemde bulunduğumuz veya tanımladığımız noktayı Orijin X0,Y0,Z0 kabul edilerek istenen
nokta klavyeden @X,Y,Z formatına göre girilir. Buna göre başlangıç noktası koordinatları 40,60,0 bitiş noktası
koordinatları bu noktaya (başlangıç noktası) göre 60,60,60 olan 3 boyutlu bir çizgi aşağıdaki gibi çizilir. Şekil: 9.12
Not: Bu yöntemde de klavyeden koordinat girerken Dynamic Input özelliği açıksa @ yazmanız gerekli değildir.
Durum satırından (Status Bar) DYN butonuna veya klavyeden F12 ye basarak bu özelliği açınız.
Command: l
LINE Specify first point: 40,60,0
Specify next point or [Undo]: 80,100,60
Specify next point or [Undo]: ←
Şekil: 9.11
Command: l
LINE Specify first point: 40,40,40
Specify next point or [Undo]: @60,60,60
Specify next point or [Undo]: ←
Şekil: 9.12
-Açısal yöntem: Bu yöntem iki şekilde kullanılabilir. Mutlak açısalda Orijine göre diğer noktanın koordinatları
Uzaklık<Açı,Z formatına göre tanımlanır. Burada açı, uzaklığın XY düzlemindeki izdüşümünün X eksenine göre
yaptığı açıdır. Z koordinatı da noktanın XY düzleminden dik uzaklığıdır. Buna göre başlangıç noktası Orijin,
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
uzunluğu 75, XY düzlemindeki izdüşümünün X eksenine göre açısı 30 ve Z koordinatı ( bitiş noktasının XY
düzleminden dik uzaklığı) 50 olan bir çizginin çizimi aşağıdaki gibi yapılır. Şekil: 9.13
Command: l
LINE Specify first point: 0,0
Specify next point or [Undo]: 75<30,50
Şekil: 9.13
Açısal bağıl yöntemde bulunduğumuz veya tanımladığımız nokta Orijin (X0,Y0,Z0) kabul edilerek istenen nokta
klavyeden @Uzaklık<Açı,Z formatına göre girilir. Burada açı, uzaklığın XY düzlemindeki izdüşümünün X
eksenine göre yaptığı açıdır. Z koordinatı da noktanın XY düzleminden dik uzaklığıdır. Buna göre başlangıç
noktası koordinatları 40,40,0 olan uzunluğu 65, XY düzlemindeki izdüşümünün X eksenine göre açısı 45 ve Z
koordinatı ( bitiş noktasının XY düzleminden dik uzaklığı) 75 olan bir çizginin çizimi aşağıdaki gibi yapılır.
Şekil: 9.14
Command: l
LINE Specify first point: 40,40,0
Specify next point or [Undo]: @65<45,75
Şekil: 9.14
Yukarıda anlatılan, klavyeden belli bir formatı kullanarak nokta koordinatı girmenin dışında AutoCAD’in pratik
özelliklerini kullanarak da 3 boyutlu uzayı temsil eden grafik alanda nokta koordinatı tanımlanabilir. Bunlar;
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
-OSNAP modlarını kullanarak: AutoCAD herhangi bir komutta nokta koordinatının tanımlanmasını istediğinde,
önceden çizilmiş nesnelerin özel noktalarını (Endpoint, Midpoint, Center vb.) 2 boyutlu çizimlerde olduğu gibi
nokta olarak gösterebiliriz.
Örneğin önceden oluşturulmuş 3 boyutlu katı bir dikdörtgen prizmanın cisim köşegenini çizgi (Line) komutu ile
çizerken, başlangıç ve bitiş noktasının koordinatlarını OSNAP modlarından Endpoint ile tanımlayabiliriz.
Şekil: 9.15
Şekil: 9.15
Daha sonrada bu çizginin orta noktasını Midpoint oluşturacağımız bir kürenin merkezi olarak, prizmanın köşesini
de Endpoint ile yarıçapın diğer noktası olarak tanımlayabiliriz. Şekil: 9.16
Şekil: 9.16
-OTRACK özelliğini kullanarak: Bu özellik OSNAP modları ile birlikte, AutoCAD bir komutta nokta istediğinde,
önceden çizilmiş nesnelerin OSNAP modları ile tanımlanabilecek noktalarının, ORTHOgonal olarak (yatayında ya
da düşeyinde) hizalarındaki noktaların tanımlanmasında kullanılır.
Örneğin; önceden çizilmiş bir küpün alt yüzeyi orta noktasını, silindirin alt yüzeyi merkezi olarak tanımlamak için
bu yöntem kullanılmalıdır. AutuCAD silindirin merkezinin tanımlanmasını istediğinde, OSNAP ve OTRACK
özelliği açık olduğu halde, küp alt yüzeyi bir kenarı orta noktası Endpoint ile yakalandığında kısa bir süre beklenir.
Bu sürede orta nokta algılanır. İmleci hareket ettirdiğinizde iz çizgisi TRACK görünür. Daha sonra aynı işlem diğer
kenar orta noktası için de yapılır. İki iz çizgisinin kesiştiği nokta yüzeyin orta noktasıdır. Sol tuşa basıldığında bu
kesişme noktası silindir alt yüzeyi merkezi olarak tanımlanmış olur. Bir yarıçap değeri girerek ya da OSANP
modlarına yakalanmadan bir nokta tıklayıp silindirin alt yüzeyi oluşturulur. Şekil: 9.17
Şekil: 9.17
Silindirin yüksekliğinin, küp üst yüzeyinden belli bir uzaklıkta olmasını istiyorsak yine OTRACK özelliğini
kullanabiliriz. Bunun için küp üst yüzeyi bir köşesinde Endpoint bir süre beklenir. Bu nokta algılandığında imleç
yukarı (Z ekseni yönünde) doğru hareket ettirilirse bu kez dik bir iz çizgisi belirir ve +Z mesafesi gösterilir. Bu
mesafe uygunsa nokta tıklanır ya da klavyeden bir değer girilir. Girilen bu değer silindirin, küp üst yüzeyinden
sonraki yüksekliği olacaktır. Şekil: 9.18
Şekil: 9.18
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
-ORTHO özelliğini kullanarak: Bu yöntemle X,Y ve Z eksenlerine paralel olan noktaların tanımlanması mümkün
olur. 2 boyutlu çizimlerde ORTHO özelliği açıkken X ve Y eksenleri boyunca yani yatay ve düşey noktaları
kolaylıkla tanımlayabiliyorduk. 3 boyutlu işlemlerde bunu Z ekseninde de yapabiliriz.
Örneğin 300 uzunluğunda X, Y ve Z eksenlerine paralel üç çizgiyi çizmek için; önce ORTHO ve SNAP özelliği
açılmalıdır. Çizgi komutunda ilk nokta tıklanırsa bu nokta XY düzlemindeki bir nokta olur. İlk nokta için klavyeden
bir nokta koordinatı da girilebilir. İkinci nokta için imleç X eksenine paralel yönlendirildiğinde noktanın koordinatı
bağıl (tıklanan noktaya göre) açısal olarak görüntülenir. Ortho:300<0 görüntülendiğinde tıklanır. SNAP özelliği
açık değil ya da gösterilen uzunluk istenilen uzunluk değilse klavyeden sadece rakamsal bir değer de girilebilir.
Aynı işlem Y ekseni yönünde Ortho:300<90 görüntülendiğinde de yapılır. İmleç Z eksenine paralel
yönlendirildiğinde Ortho:300<+Z görüntülenir. Çünkü Z, + veya – değerler alabilir. Tıklayarak veya klavyeden
300 girerek çizgiyi çiziniz. Şekil: 9.19
Şekil: 9.19
Not: Bu yöntem diğer komutlarda nokta koordinatı tanımlanması istendiğinde de kullanılabilir.
-POLAR özelliğini kullanarak: Bu yöntemde eksenlere paralel konumlar dışında X eksenine göre açılı konumlarda
nokta koordinatı tanımlanabilir. Bunun için önce açı adımını belirlememiz gerekir. Durum satırında POLAR
üzerinde sağ tuş menüsünden Settings seçerek açılan pencerede Şekil: 9.20 Increment angle: listesinden 30 seçiniz.
Böylece açısal adımlama 30° olarak ayarlandı. POLAR özelliği açık olduğunda ve nokta tanımlanması istendiğinde,
X eksenine 30° ve katları konumlanmalarda (60°,90°120°,….) bir iz çizgisi (polar tracking) belirecektir. Uzaklık
değeri uygunsa tıklanarak değilse klavyeden uzaklık girilerek nokta tanımlanır.
Şekil: 9.20
Örneğin; kenar uzunluğu 200 yüksekliği 250 olan eşkenar üçgen tabanlı bir prizma çizgi komutu ile bu yöntem
kullanılarak çizilmelidir.
Not: POLAR özelliği açık ve açısal adımlama 90° veya bölebilen bir açıysa (30° gibi) ORTHO özelliği kapalı
olabilir.
Çizgi komutu girilip, grafik alanda bir nokta tıklandığında bu nokta geçerli çalışma düzlemi olan XY düzleminde
olacaktır. İkinci nokta için imleç X eksenine paralel yönlendirildiğinde iz çizgisi ve Polar:…< 0° görünür.
Klavyeden 200 girilerek yatay kenarı çizilir. Yataya 120° açılı diğer kenarı çizmek için, yaklaşık bu konuma
gelindiğinde yine iz çizgisi ve Polar:…< 120° görünecektir. Bu görünümde Polar: yazısından sonraki uzaklık
değerinin bir önemi yoktur. Çünkü kenar uzunluğu klavyeden girilmelidir. Son kenarı da Polar:…< 240°
göründüğünde giriniz. Şekil: 9.21
Şekil: 9.21
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Prizmanın dik (Z eksenine paralel) kenarını çizmek için, imleç yukarı yönlendirip Polar:….< +Z ifadesi
görüldüğünde klavyeden 250 girilir. Üst yüzey kenarları için yukarıda alt yüzeyde yaptığımız işlemler yapılır.
Noktaların tanımlanmasında OTRACK (alt yüzey köşelerine hizalama) özelliği de kullanılabilir. Diğer dik kenarlar
OSNAP Endpoint kullanılarak çizilir. Şekil:9.22
Şekil: 9.22
Not: Yukarıda Şekil: 9.19, Şekil: 9.21 ve Şekil: 9.22 de verilen örnekler çizgilerden oluşan 3 boyutlu nesne
çizimleridir. Katı Solid nesneler değildir. Sadece nokta koordinatı belirleme yöntemlerini açıklamak için
verilmiştir.
Not: Yukarıda açıklanan nokta koordinatı tanımlama yöntemleri, herhangi bir komutta nokta tanımlanması
gerektiğinde, hangisi uygunsa kullanılmalıdır. Kullanılmıyorsa fonksiyon tuşlarından veya durum satırından (Status
Bar) pasif (off) yapılmalıdır.
9.1.6. Görsellik Stilleri
3 boyutlu katı olarak modellenmiş nesnelere, grafik alanda çeşitli şekilde görsellik kazandırılabilir. Bu görsellikler
Visual Styles araç çubuğunda bulunan butonlar yardımıyla veya View>Visual Styles adresinden açılan komut
listesinden yapılabilir. Şekil: 9.23
--------- 2B tel kafes görünüm.
---------- 3B tel kafes görünüm.
------------- 3B yüzey arkasındaki çizgileri saklama görünümü.
---------------- Yüzeylerin gerçeğe uygun kaplanmış görünümü.
------------- Anlamlı, gölgeli kaplanmış görünüm.
---- Görsellik stilleri düzenlemelerini yapma.
Şekil: 9.23
-2B Tel Kafes Görünüm Stili:
Bu stilde nesneler 3 boyutlu da olsa sadece çizgi olarak görünürler.
Şekil:9.24 de çeşitli nesnelerin bu stildeki görünüşleri görülmektedir.
Şekil: 9.24
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
-3B Tel Kafes Görünüm Stili:
Bu stilde nesneler 3 boyutlu da olsa sadece çizgi olarak görünürler. Şekil:9.25
de çeşitli nesnelerin bu stildeki görünüşleri görülmektedir.
Bu görünüm stili ile 2B tel kafes görünüm stili arasındaki fark sadece koordinat eksenleri ikonunun 3B görünümde
olmasıdır. Nesnelerin görüntülerinde bir değişiklik olmaz.
Şekil:9.25
-3B Saklama Görünüm Stili:
Bu stilde 3B nesnelerin (yüzeyler ve katılar) arkasında kalan kenar çizgileri
saklanmış olarak görünür. Şekil:9.26 de çeşitli nesnelerin bu stildeki görünüşleri görülmektedir.
Şekil:9.26
-3B Gerçekçi Kaplanmış Görünüm Stili:
Bu stilde 3B nesnelerin yüzeyleri nesneyi meydana getiren
çizgilerin renginde kaplanmış olarak görünür. Şekil:9.27 de çeşitli nesnelerin bu stildeki görünüşleri görülmektedir.
Şekil:9.27
-3B Kavramsal Kaplanmış Görünüm Stili:
Bu stilde 3B nesnelerin yüzeyleri ve kenar çizgileri, istenilen
renklerde, kaplanmış, ışıklandırılmış ve gölgeli olarak görünür. Şekil:9.28 de çeşitli nesnelerin bu stildeki
görünüşleri görülmektedir.
Şekil:9.28
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
-Görsellik Stillerinin Düzenlenmesi: Yukarıda sözü edilen görsel stillerin düzenlenmesi için Visual Styles araç
çubuğundan,
butonu tıklandığında
Visual StylesManeger tablosu açılır. Tabloda yukarıda sözü edilen görsellik stillerinin her birisinin özelilerini
listelenir. Bu özelliklerden birçoğu değiştirilerek istenilen görsellik ayarları yapılabilir. Şekil: 9.29
Şekil: 9.29
9.1.7. Komutlar ve Araç Çubukları
3B katı modelleme işlemlerinde kullanılacak komutlar; ya çek (Pulldown) menüde Draw > Modeling adresinden
açılan komut listesinden ya da araç çubuklarından girilir. Draw > Modeling adresinden açılan komut listesi Şekil:
9.30 da iki bölü olarak gösterilmiştir.
Şekil: 9.30
Komutların girilmesinde kullanılacak araç çubuğu iki tanedir. Bunlardan birisi Modeling araç çubuğu Şekil:9.31
diğeri de Tools > Palettes > Dashboard adresinden açılan kontrol panelidir (Dashboard). Şekil:9.32
Şekil:9.31
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Kontrol paneli özellikle 3B katı modellemede kullanılacak komutlara ait butonların bulunduğu birkaç bölümden
oluşan bir toplu araç çubuğudur. Panel üzerinde sağ tuş menüsünden açılan listeden Control Panels seçilince bu
panelin 7 bölümden oluştuğu görülür. Bölümlerden kullanılmayanlar kapatılabilir. Kontrol paneli grafik alanın sağ
ya da sol tarafına sabit olarak yerleştirilebileceği gibi otomatik (üzerine gidildiğinde açılan) Oto-hide olarak da
kullanılabilir.
Şekil:9.32
Kontrol paneli üzerinde sağ tuş menüsü listesinden Control Panels seçtiğinizde açılan 7 panelden çek yapılmış
olanlar açık panellerdir. Varsayılan olarak açılan panelde 2D Draw control panel açık değildir. Seçilerek kontrol
panelinin üst bölümünde açılması sağlanır. Sağ tuş menüsü listesinden Show more controls seçildiğinde, kontrol
paneli bölümlerinde normalde açık olmayan butonlarda açılır. Kontrol paneli boyutları Widows pencereleri gibi
değiştirilebilir özelliğe sahiptir. Daraltıldığında bazı butonlar gizlenir. Gizlenmiş butonları da görmek için son buton
üzerindeki ok simgesi tıklanmalıdır. Kontrol paneli üzerinde açık olamayan butonları görme işlemi, sağ tuş
menüsünden Show more controls seçmenin dışında, kontrol paneli bölümleri sol tarafına gidildiğinde beliren aşağı
ok simgesi tıklanarak da yapılabilir. Tekrar tıklandığında bu butonlar görülmeyecektir. Şekil:9.33
Şekil:9.33
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
AutoCAD de verimli çalışabilmek için yapacağımız işlemlere göre araç çubukları ergonomik (kolay erişilebilecek
yer ve konumda) olarak yerleştirilmelidir. 3B katı modelleme işlemlerinde yukarıda açıklanan araç çubukları 2
şekilde yerleştirilebilir. Bunlardan birisi kullanılacak bütün 3B araç çubuklarının ergonomik yerleşimidir.
Şekil:9.34 Diğeri ise Kontrol panelinin (Dashboard) otomatik gizlemeli ya da sabit kullanımıdır. Şekil:9.35
Not: Aşağıda Şekil:9.34 ve Şekil:9.35 de gösterilen araç çubuklarının AutoCAD editörüne yerleşim biçimi tavsiye
niteliğindedir. Kullanıcı alışmış olduğu biçimde kendine özgü bir yerleşim kullanabilir.
Modeling
View
Visual Styles
Object Snap
3D Navigation
Orbit
UCS
Şekil:9.33
2D Draw control panel
3D Make control panel
3D Navigate control panel
Visual Style control panel
Ligt control panel
Materials control panel
Render control panel
Şekil:9.34
Yukarıda Şekil:9.34 de editörün sol tarafına sabit olarak yerleştirilmiş kontrol paneli (Dashboard) üst çizgisi sol
tarafında bulunan – işaretli butonu tıkladığınızda panel otomatik saklanma moduna geçer. İmleç üzerinde kaldığı
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
sürece açıktır. Grafik alana geçildiğinde panel kendiliğinden kapanır. Otomatik saklanma modundan sabit moda
dönmek için panel açıkken Dashboard mavi şeridi altındaki Auto-hide butonunu tıklanır. Şekil:9.35
Sol tuş
Şekil:9.35
Not: Bundan sonra 3B katı nesnelerin oluşturulması anlatılacaktır. Anlatımda, yapılan modelleme işlemlerinde ve
verilen örneklerde, AutoCAD editörünün 3D Modeling grafik alanı kullanılacaktır. Yapılan çözümler ve verilen
örnekler Microsoft Word sayfasına genellikle ekran kopyalaması (Print Screen) ile alındığından fon beyaz
seçilmiştir.
Kullanılacak araç çubukları da yukarıda Şekil:9.33 de olduğu gibi düzenlenmiştir.
9.2. 3 Boyutlu Katı Nesnelerin Modellenmesi
Modelleme işlemleri 2 grupta anlatılacaktır. Standart nesneler en çok kullanılan başta olmak üzere modellenecek,
daha sonra da 2 boyutlu çizimlerden 3B nesneler oluşturma yöntemleri anlatılacaktır. Anlatımda, önce komutun
teorik açıklaması yapılacak daha sonrada basit bir modelleme yapılacaktır. Son olarak her modelleme işlemi için bir
soru sorulacaktır. Bu kitabı kullananlara, örnek çözümü adım adım izleyerek yapmaları daha sonra da soruyu kendi
kendilerine çözmeleri tavsiye edilir.
9.2.1.
Standart Nesneler
Box: Dikdörtgen prizma
Draw>Modelling>Box
Command:box
Bu komut standart düzlemlere paralel veya paralel olamayan dikdörtgen prizma modeli oluşturmak için kullanılır.
Komut girildiğinde önce Specify first corner or [Center]:
iletisi ile birinci köşe noktasının tanımlanması istenir.
p1 noktasını tıkladığınızda Specify other corner or [Cube/Length]:
iletisi ile diğer (çapraz) köşe noktasının
tanımlanması istenir. p2 noktasını tıkladığınızda bu iki nokta taban yüzeyi köşeleri olur. Daha sonra Specify height
or [2Point]:
iletisi ile yüksekliğin belirlenmesi istenir. Bu arada siz imleci +Z veya –Z yönünde hareket
ettirdikçe imlecin bulunduğu noktaya kadar katı nesne oluşturulur. p3 noktası tıklandığında, belirli bir ölçüsü
olamayan bir dikdörtgen prizma modllenmiş olur. Şekil:9.36
Command: box
Specify first corner or [Center]: p1
Specify other corner or [Cube/Length]: p2
Specify height or [2Point]: p3
Şekil:9.36
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Birinci köşesi herhangi bir nokta, X ekseni yönündeki kenarı 50, Y ekseni yönündeki kenarı 35 ve yüksekliği (Z
ekseni yönündeki kenarı) 70 olan bir dikdörtgen prizmanın oluşturulması aşağıda iki ayrı yöntemde çözülmüştür.
Birincisinde taban yüzeyi köşe noktaları sonra yüksekliği verilmiştir. Şekil:9.37
Command: box
Specify first corner or [Center]: p1
Specify other corner or [Cube/Length]: @50,35
Specify height or [2Point] <>: 70
Şekil:9.37
Not: Yukarıdaki örnekte, taban yüzeyi karşı köşesini tanımlanmasında, DYN (Dynamic input) açıksa @
yazılmamalıdır.
Bu yöntemde ise uzunluk, genişlik ve yükseklik ayrı ayrı verilmiştir. Şekil:9.38
Command: box
Specify first corner or [Center]: p1
Specify other corner or [Cube/Length]: l
Specify length <>: 50
Specify width <>: 35
Specify height or [2Point] <>: 70
1
(Lenght seçeneği alındı)
2
3
4
Şekil:9.38
Yukarıda Şekil:9.38 deki örnekte ORTHO özelliği açık olması nedeniyle düzlemlere paralel bir dikdörtgen prizma
modeli oluşturuldu.
Düzlemlere paralel olmayan, X eksenine 15° açılı duran bir prizma modellemek için yine yukarıda açıklanan
yöntemi kullanmalıyız. Ancak bu kez POLAR özelliğini açıp açısal adımı 15° olarak belirlemeliyiz.
Command: box
Specify first corner or [Center]: p1
Specify other corner or [Cube/Length]: l (Lenght seçeneği alındı)
Specify length <>: 50
(polar iz çizgisi ve ..< 15° görünmeli)
Specify width <>: 35
Specify height or [2Point] <>: 70 (polar iz çizgisi ve ..< +Z görünmeli)
Polar iz çizgisi
1
2
Şekil:9.39
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
3
4
Aygıt uzunluğu 40 olan bir küpün modellenmesi için [Cube] seçeneği kullanılarak aşağıdaki işlemler yapılmalıdır.
Şekil:9.40
Command: box
Specify first corner or [Center]: p1
Specify other corner or [Cube/Length]: c
Specify length <>:40
Şekil:9.40
Taban yüzeyi orta noktası (bu nokta aynı zamanda dikdörtgen prizmanın da orta noktası olur) bilinen prizma
[Center] seçeneği ile aşağıda olduğu gibi modellenmelidir. Şekil:9.41
Command: box
Specify first corner or [Center]: c
Specify center: p1
Specify corner or [Cube/Length]: p2
Specify height or [2Point] <>: 80 (Bu yüksekliğin yarısı +Z, diğer
yarısı –Z yönündedir.)
Şekil:9.41
Sorular
1. Birinci köşesi herhangi bir nokta, aygıt uzunluğu 75 ve Y eksenine 15° açılı konumda olan küpü modelleyiniz.
2. Merkezi [Center] 0,0,50 koordinatında, taban kenarı uzunluğu [Lenght] 65 genişliği [Width] 35 ve yüksekliği
[Height] 100 olan dikdörtgen prizmayı modelleyiniz.
Not: Bu dikdörtgen prizmaya üstten (Top)
görünecektir.
, önden (Front)
ve sağdan (Right)
Üst
Ön
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Sağ
baktığınızda aşağıdaki gibi
Cylinder: Silindir
Draw>Modelling> Cylinder
Command: Cyl
Bu komut katı silindir oluşturmak için kullanılır. Komut girildiğinde silindirin taban dairesinin çizilmesi için
çember komutunda olduğu gibi merkezin tanımlanması istenir. Merkez için bir p1 noktası tanımlandığında
yarıçapın tanımlanması istenir. Yarıçap için de bir p2 noktası tanımlandığında (p1, p2 noktaları arası yarıçap
olacaktır), son olarak silindirin yüksekliğinin tanımlanması istenir. Bunun için de bir p3 noktası tanımlandığında
silindir oluşturulacaktır. Şekil:9.42
Command:cyl
Specify center point of base or [3P/2P/Ttr/Elliptical]:p1
Specify base radius or [Diameter] : p2
Specify height or [2Point/Axis endpoint] : p3
Şekil:9.42
Yukarıda yarıçapı ve yüksekliği belirli olmayan silindir modeli oluşturuldu. Merkezi herhangi bir p1 noktası,
yarıçapı 25 ve yüksekliği 55 olan silindirin modellenmesi için,
Specify center point of base or
[3P/2P/Ttr/Elliptical]: iletisinde merkez için bir p1 noktası tanımlanır. Sonra Specify base radius or [Diameter] :
iletisinde yarıçap olarak 25 girilir. Son olarak Specify height or [2Point/Axis endpoint] : iletisinde yükseklik 55
olarak girilir. Şekil:9.43
Command:cyl
Specify center point of base or [3P/2P/Ttr/Elliptical]:p1
Specify base radius or [Diameter] : 25
Specify height or [2Point/Axis endpoint] : 55
Şekil:9.43
Modellenecek silindirin çapı 37.593 gibi bir sayı ise yukarıdaki yönteme göre yarıçapı girebilmek için işlem
yapmamız gerekir. Ancak çember çiziminde olduğu gibi silindir modellemek için taban yüzeyini oluşturma da çap
girebiliriz. Merkezi herhangi bir p1 noktası, çapı 37.593 ve yüksekliği –Z yönünde tıklanan bir nokta olan
silindirin SNAP ve ORTHO açık olduğu halde modellenmesi aşağıda ki gibi yapılır. Şekil:9.44
Command:cyl
Specify center point of base or [3P/2P/Ttr/Elliptical]:p1
Specify base radius or [Diameter]: d
Specify diameter: 47.593
Specify height or [2Point/Axis endpoint]: Ortho:85<-Z görüldüğünde
tıklanır.
Şekil:9.44
Not: Yukarıdaki örnekte, görsel sitil, modelleme yapılırken
Realistic Visual Style yapılmıştır.
3D Wirefrema Visual Style, daha sonra
Silindir modellemede taban yüzeyinin oluşturulmasında, çember çiziminde olduğu gibi çeşitli yöntemler kullanılır.
Bunlardan birisi 3 noktadan geçen taban yüzeyli silindir modelleme yöntemidir. Önceden çizilmiş bir kare
prizmanın köşelerinden geçen taban yüzeyli silindirin modellenmesi aşağıdaki gibi yapılır. Şekil:9.45
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Command:cyl
Specify center point of base or [3P/2P/Ttr/Elliptical]: 3p
Specify first point:
Endpoint ile köşe gösterilir.
Specify second point:
Endpoint ile köşe gösterilir.
Specify third point:
Endpoint ile köşe gösterilir.
Specify height or [2Point/Axis endpoint]:p1 Ortho:…..<-Z olduğunda
tıklanır.
Şekil:9.45
Bilinmeyen ölçülerde herhangi noktalar tıklanarak bir prizma modellenmiştir. Taban yüzeyi çapı, prizmanın kısa
kenarı olan ve prizma yüksekliği silindir yüksekliği olan bir silindirin modellenmesi için aşağıdaki işlemler
yapılmalıdır. Şekil:9.46
Command:cyl
Specify center point of base or [3P/2P/Ttr/Elliptical]: 2p
Specify first end point of diameter:
Endpoint ile köşe gösterilir.
Specify second end point of diameter:
Endpoint ile köşe gösterilir.
Specify height or [2Point/Axis endpoint]: 2p
Specify first point:
Endpoint ile köşe gösterilir.
Specify second point:
Endpoint ile köşe gösterilir.
Şekil:9.46
Bilinmeyen ölçülerde herhangi noktalar tıklanarak oluşturulmuş bir prizmanın, üst yüzeyi kısa ve uzun kenarına
teğet, taban yüzeyi yarıçapı prizma üst yüzeyi kısa kenarı yarısı kadar olan silindirin modellenmesi için aşağıdaki
işlemeler yapılmalıdır. Şekil:9.47
Not: Silindir taban yüzeyinin prizma üst yüzeyinde olması için, DUCS- Dynamic UCS (İmlecin bulunduğu model
yüzeyini otomatik olarak çalışma düzlemi yapan özellik. Yüzeyin algılanması için imleç bir süre yüzeyde
bekletilir.)
Command:cyl
Specify center point of base or [3P/2P/Ttr/Elliptical]: t
Specify point on object for first tangent:
Kenar gösterilir.
Specify point on object for second tangent:
Kenar gösterilir.
Specify radius of circle :
Endpoint gösterilir.
Specify second point:
Midpoint gösterilir.
Specify height or [2Point/Axis endpoint] :
Ortho:…<+Z olduğunda tıklanır.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.47
Eksen (Axis) konumu ve uzunluğu tanımlanarak silindir modelleme işlemi 2 yöntemle yapılır. ORTHO açık olduğu
yöntemde silindir; X,Y ve Z eksenlerine paralel ve her iki yönde (+ , -) eksen uzunluğu tanımlanarak modellenebilir.
Taban yüzeyi merkezi herhangi bir p1 noktası yarıçapı 20 ve eksen uzunluğu 100 olan bir silindirin X, Y ve Z
eksenlerine, her iki yönde paralel silindirin modellenmesi aşağıda sırasıyla gösterilmiştir. Şekil:9.49
Not: Bu örnekte SNAP da açık olacak ve istenilen noktalar tıklanacaktır.
Command:cyl
Specify center point of base or [3P/2P/Ttr/Elliptical]:p1
Specify base radius or [Diameter] :p2
Ortho:20<….. tıklanır.
Specify height or [2Point/Axis endpoint]:a
Specify axis endpoint:p3
Ortho:100<….. tıklanır.
Şekil:9.49
POLAR açık olduğu yöntemde silindir; XY düzleminde belirtilmiş açı doğrultularında istenilen eksen uzunluğunda
modellenebilir.
Taban yüzeyi merkezi herhangi bir p1 noktası, yarıçapı 30 ve eksen uzunluğu 75 olan silindirin 30° açılı
konumlarda modellenmesi aşağıda gösterilmiştir. Şekil:9.50
Command:cyl
Specify center point of base or [3P/2P/Ttr/Elliptical]: p1
Specify base radius or [Diameter] : 30
Specify height or [2Point/Axis endpoint]: a
Specify axis endpoint:73 Bu iletide Polar:…..<30°,60°,120°,150°
açısal konumlanmalar ve iz çizgisi
görüldüğünde eksen uzunluğu girilmelidir
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.50
Sorular:
1. Taban yüzeyi kenar boyutları 60x35 ve yüksekliği 90 olan bir dikdörtgen prizmanın; ön yüzeyi sağ üst köşesi
merkezi, uzun kenarın yarısı kadar yarıçapı ve kısa kenar kadar yüksekliği olan silindiri modelleyiniz.
2. Taban yüzeyi ölçüleri 55x55 ve yüksekliği 10 olan bir dikdörtgen prizmanın iç köşelerine teğet, yarıçapı 5 ve
prizma ile aynı yükseklikte olan 4 tane silindir modelleyiniz. Aynı dikdörtgen prizmanın üst yüzey orta
noktası merkezi, yarıçapı 10 ve yüksekliği 30 olan silindiri modelleyiniz.
3. Yukarıda 2. sorudaki prizmanın üst yüzey kenarı orta noktası hizasında ve 15 dışarıdan başlayan, yarıçapı 5
olan ve 120° konumlu 75 yüksekliğindeki silindiri modelleyiniz.
4. Yarıçapı 25 ve yüksekliği 15 olan silindirin üst ve alt yüzeylerine, yarıçapı 5 olan ve yüksekliği büyük
silindirin çapı kadar olan silindirleri oluşturunuz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Cone: Koni
Draw>Modelling> Cone
Command: Cone
Bu komut katı koni modellemek için kullanılır. Koni taban yüzeyi dairedir. Bu nedenle taban yüzeyi oluşturma
yöntemleri silindir modellemede olduğu gibidir. Taban yüzeyini oluşturduktan sonra bir yükseklik tanımladığınızda
üst yüzey yarıçapı 0 olan sivri koni modellenir. Üst yarıçapı girilerek kesik koni de modellenebilir.
Merkez için bir p1 noktası tanımlandığında yarıçapın tanımlanması istenir. Yarıçap için de bir p2 noktası
tanımlandığında (p1, p2 noktaları arası yarıçap olacaktır), son olarak koninin yüksekliğinin tanımlanması istenir.
Bunun için de bir p3 noktası tanımlandığında (bu nokta ters koni için –Z yönünde olmalıdır) koni oluşturulacaktır.
Şekil:9.50
Command: cone
Specify center point of base or [3P/2P/Ttr/Elliptical]:p1
Specify base radius or [Diameter] :p2
Specify height or [2Point/Axis endpoint/Top radius] :p3
Şekil:9.50
Yukarıda yarıçapı ve yüksekliği belirli olmayan koni modeli oluşturuldu. Merkezi herhangi bir p1 noktası, yarıçapı
30 ve yüksekliği 75 olan koninin modellenmesi için aşağıdaki işlemler yapılmalıdır. Şekil:9.51
Command: cone
Specify center point of base or [3P/2P/Ttr/Elliptical]:p1
Specify base radius or [Diameter]: 30
Specify height or [2Point/Axis endpoint/Top radius]: 75 (buraya -75
girilirse koni ters
olur.)
Şekil:9.51
Koninin taban dairesi oluşturma yöntemleri yukarıda anlatılan silindir modelleme ile aynı olması nedeniyle ayrıca
anlatılmayacaktır. İstenirse yukarıda silindir modellemede anlatılan yöntemler koni için de yapılabilir.
Silindir modellemede anlatılmayan elips tabanlı silindir ile elips tabanlı konide, aynı şekilde taban yüzeyi
oluşturulduğu için burada anlatılan elips tabanlı koni silindir içinde yapılabilir.
Önceden modellenmiş taban kenarları 70x45 ve yüksekliği 35 olan bir dikdörtgen prizmanın üst yüzeyine eliptik
(elips tabanlı) bir koni modellemek için aşağıdaki işlemler yapılır. Şekil:9.52
Command: cone
Specify center point of base or [3P/2P/Ttr/Elliptical]: e
Specify endpoint of first axis or [Center]: Midpoint uzunkenar
Specify other endpoint of first axis:
Midpoint diğer uzunkenar
Specify endpoint of second axis:
Midpoint kısakenar
Specify height or [2Point/Axis endpoint/Top radius] : 100
Şekil:9.52
Taban yüzeyi merkezi herhangi bir p1 noktası, taban yarıçapı 30 ve üst yüzeyi yarıçapı 15 olan 75 yükseklikli kesik
koninin modellenmesi için aşağıdaki işlemler yapılmalıdır. Şekil:9.53
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Command: cone
Specify center point of base or [3P/2P/Ttr/Elliptical]: p1
Specify base radius or [Diameter]: 35
Specify height or [2Point/Axis endpoint/Top radius]: t
Specify top radius : 15
Specify height or [2Point/Axis endpoint]: 75
Şekil:9.53
Üst yüzey yarıçapı taban yarıçapından büyük olabilir. Yarıçapların eşit olması durumunda model silindir olur.
Taban yüzeyi yarıçapı 20, üst yüzey yarıçapı 40 ve yüksekliği XY düzlemi üzerinde 75° konumda 125 olan koninin
modellenmesi için aşağıdaki işlemler yapılmalıdır. Şekil:9.54
Command: cone
Specify center point of base or [3P/2P/Ttr/Elliptical]: p1
Specify base radius or [Diameter]: 20
Specify height or [2Point/Axis endpoint/Top radius]: t
Specify top radius: 40
Specify height or [2Point/Axis endpoint] : a
Specify axis endpoint: 125
(Burada eksen uzunluğu girilmeden önce POLAR özelliği açık olmalı ve 75° iz
çizgisi görülmelidir.)
Şekil:9.54
Sorular:
1. Kenar uzunluğu 40 ve konumu X eksenine 15° olan küpün 6 yüzeyine; merkezleri yüzeylerin orta noktası,
yarıçapı prizma kenar uzunluğu yarısı ve yüksekliği 85 olan konileri modelleyiniz.
2. Yarıçapı 30, eksen konumu X eksenine 90° açılı (Y ekseni yönünde) ve eksen uzunluğu 15 olan silindirin iki
yüzeyine; merkezi silindir yüzeyi merkezi, taban yarıçapı 20, üst yüzey yarıçapı 35, eksen konumu silindirle
aynı ve yüksekliği 80 olan konileri modelleyiniz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Pyramid: Piramit
Draw>Modelling> Pyramid
Command: pyr
Bu komut katı piramit modellemek için kullanılır. Piramit taban yüzeyi düzgün çokgendir (Polygon). Geçerli olan
kenar sayısı 4 dür. Yani komut girildiğinde taban yüzeyi kare olan piramit modellenir. Taban yüzeyi kenar sayısı
(en az 3) Sides seçeneği ile değiştirilebilir. Taban yüzeyi çokgeni hem çember yöntemi (merkezi ve yarıçapı girilen
sanal çember) ile hem de kenar yöntemi ile (kenar uzunluğu ve konumu tanımlanarak) oluşturulabilir. Varsayılan
durumda, merkezi ve yarıçapı tanımlanan çemberin dışına (Circumscribed) çokgen taban yüzeyi oluşturulur.
Inscribed seçeneği ile değiştirilerek merkezi ve yarıçapı tanımlanan çember dışına, taban yüzeyi oluşturma yöntemi
de kullanılabilir.
Merkezi, yarıçapı ve yüksekliği grafik alanda herhangi noktalar tıklanarak varsayılan kare piramidin modellenmesi
aşağıda anlatıldığı gibidir. Şekil:9.55
Command: pyr
4 sides Circumscribed
Varsayılan kenar sayısı 4 ve çember dışına.
Specify center point of base or [Edge/Sides]: p1
Specify base radius or [Inscribed] : p2
Specify height or [2Point/Axis endpoint/Top radius] : p3
Şekil:9.55
Merkezi herhangi bir p1 noktası, yarıçapı 20 olan çember içine, altıgen taban yüzeyli, yüksekliği 75 olan piramidin
modellenmesi aşağıda anlatıldığı gibidir. Şekil:9.56
Command: pyr
4 sides Circumscribed
Specify center point of base or [Edge/Sides]: s
Enter number of sides <4>: 6
Specify center point of base or [Edge/Sides]: p1
Specify base radius or [Inscribed] : 20
Specify height or [2Point/Axis endpoint/Top radius]: 75
Şekil:9.56
Kenar konumu XY düzleminde X eksenine -15° açılı ve kenar boyutu 50 yüksekliği 65 olan üçgen piramidi
modellemek için aşağıdaki işlemler yapılır. Şekil:9.57
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Command: pyr
6 sides Inscribed
Specify center point of base or [Edge/Sides]: s
Enter number of sides <6>: 3
Specify center point of base or [Edge/Sides]: e
Specify first endpoint of edge: p1
Specify second endpoint of edge: 50 Burada iz çizgisi görülmelidir.
Specify height or [2Point/Axis endpoint/Top radius]: 65
Şekil:9.57
Taban yarıçapı 25, üst yarıçapı 15 ve yüksekliği 35 olan kesik beşgen piramidin modellenmesi için aşağıdaki
işlemeler yapılmalıdır. Şekil:9.58
Command: pyr
3 sides Inscribed
Specify center point of base or [Edge/Sides]: s
Enter number of sides <3>: 5
Specify center point of base or [Edge/Sides]: p1
Specify base radius or [Circumscribed]: 25
Specify height or [2Point/Axis endpoint/Top radius]: t
Specify top radius: 15
Specify height or [2Point/Axis endpoint]: 35
Şekil:9.58
Sorular:
1. Taban yarıçapı 30, üst yarıçapı 15 ve yüksekliği 135 olan kesik altıgen piramidi XY düzleminde X eksenine
75° açılı modelleyiniz. Daha sonra, taban yarıçapı 10, üst yarıçapı 15 ve yüksekliği 135 olan kesik koniyi;
altıgen kesik piramidin, yan yüzeyleri üzerine modelleyiniz.
2. Bütün kenar uzunlukları 50 olan kare ve üçgen piramidi modelleyiniz.
Not: Yan yüzey kenarlarının 50 olabilmesi için yükseklikler hesaplanır.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Sphere: Küre
Draw>Modelling> Sphere
Command: sphere
Bu komut katı küre modellemek için kullanılır. Merkezi, yarıçapı veya çapının tanımlanması ile modellenir. Ayrıca
3P yöntemi ile 3 noktadan geçen, 2P yöntemi ile çapının son noktaları tanımlanan ve Ttr yöntemi ile iki nesneye
teğet yarıçapı tanımlanan kürenin modellenmesi yapılabilir.
Merkezi için p1 ve yarıçapı için p2 noktalarının (bu iki nokta arası yarıçap olacaktır) tıklanması ile kürenin
modellenmesi aşağıdaki gibi yapılır. Şekil:9.59
Command: sphere
Specify center point or [3P/2P/Ttr]: p1
Specify radius or [Diameter]: p2
Şekil:9.59
Yarıçapı 10 ve yüksekliği 55 olan önceden modellenmiş silindirin ekseni, çapı olan kürenin modellenmesi aşağıdaki
gibi yapılır. Şekil:9.60
Command: sphere
Specify center point or [3P/2P/Ttr]: 2p
Specify first end point of diameter: Center silindir taban merkezi.
Specify second end point of diameter: Center silindir üst yüzey merkezi.
Şekil:9.60
Taban yüzeyi ölçüleri 80x30, yüksekliği 10 olan dikdörtgen prizmanın, yan yüzeyleri orta noktalarından geçen
küreyi modellemek için aşağıdaki işlemler yapılmalıdır. Şekil:9.61
Not: Önce dikdörtgen prizmanın yan yüzeyleri orta çizgileri Line komutu ile çizilmelidir.
Command: sphere
Specify center point or [3P/2P/Ttr]: 3p
Specify first point:
Midpoint çizgi orta noktası gösterilir.
Specify second point:
Midpoint çizgi orta noktası gösterilir.
Specify third point:
Midpoint çizgi orta noktası gösterilir.
Şekil:9.61
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Kenar uzunluğu 35 olan bir küpün üst yüzey kenarlarına teğet ve yarıçapı kenar uzunluğu yarısı kadar olan kürenin
modellenmesi için aşağıdaki işlemler yapılamalıdır. Şekil:9.62
Not: Üst yüzey kenarlarını gösterebilmek için DUCS açık olmalıdır.
Command: sphere
Specify center point or [3P/2P/Ttr]: t
Specify point on object for first tangent:
Üst yüzey kenarı seçilir.
Specify point on object for second tangent:
Üst yüzey kenarı seçilir.
Specify radius of circle:
Midpoint kenar orta noktası gösterilir.
Specify second point:
Endpoint köşe noktası gösterilir.
Şekil:9.62
Sorular:
1. Önceden modellenmiş taban yarıçapı 10, yüksekliği 45 ve eksen konumu XY düzleminde 180° olan koninin
ekseni, çapı olan küreyi modelleyiniz.
2. Kenar uzunluğu 50 olan kare piramidin yüzey kenarları ortalarından geçen küreyi modelleyiniz.
3. Taban yüzeyi kenar ölçüleri 200x100 ve yüksekliği 30 olan dikdörtgen prizmanın, üst yüzey köşelerine teğet
yarıçapı 15 olan küreleri modelleyiniz.
4. Bütün kenar uzunlukları 50 olan (yukarıda sorulan) üçgen piramidin ekseni (Taban yüzeyi ortasından üst
köşeye çizilen çizgi.), çapı olan küreyi modelleyiniz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Torus: Halka
Draw>Modelling> Torus
Command: tor
Bu komut merkezi, yarıçapı veya çapı ve halka yarıçapının tanımlanması ile halka (Oring) modellemede kullanılır.
Halka eksen çemberinin geçtiği 3 nokta (3P), çapının son noktaları tanımlanan (2P) ve 2 nesneye teğet, yarıçapı
tanımlanan (Ttr) halka da modellenebilir.
Merkezi, model yarıçapı ve halka yarıçapı grafik alanda tıklanan herhangi noktalar olan ölçüsüz bir halkanın
modellenmesi aşağıda açıklandığı gibidir. Şekil:9.63
Command: tor
Specify center point or [3P/2P/Ttr]: p1
Specify radius or [Diameter]: p2
Specify tube radius or [2Point/Diameter]: p3
Şekil:9.63
Merkezi herhangi bir p1 noktası, model yarıçapı 35 ve halka yarıçapı 5 olan hakanın modellenmesi aşağıda
açıklandığı gibidir. Şekil:9.64
Command: tor
Specify center point or [3P/2P/Ttr]: p1
Specify radius or [Diameter]: 35
Specify tube radius or [2Point/Diameter]: 5
Şekil:9.64
Taban yüzeyi boyutları 150x150, yüksekliği 10 olan kare prizmanın üst yüzeyi kenarlarından geçen, tüp yarıçapı 5
olan halkanın modellenmesi için aşağıdaki işlemler yapılmalıdır. Şekil:9.65
Command: tor
Specify center point or [3P/2P/Ttr]: 3p
Specify first point:
Midpoint kenar orta noktası gösterilir.
Specify second point:
Midpoint kenar orta noktası gösterilir.
Specify third point:
Midpoint kenar orta noktası gösterilir.
Specify tube radius or [2Point/Diameter]: 5
Şekil:9.65
Taban yarıçapı 25, yüksekliği XY düzleminde 0° yönünde 50 olan bir silindirin taban ve üst yüzeyi merkezi, çapının
son noktaları ve tüp yarıçapı 5 olan halkayı modellemek için aşağıdaki işlemler yapılmalıdır. Şekil:9.66
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Command: tor
Specify center point or [3P/2P/Ttr]: 2p
Specify first point:
Center yüzey merkezi gösterilir.
Specify second point:
Center diğer yüzey merkezi gösterilir.
Specify tube radius or [2Point/Diameter]: 5
Şekil:9.66
Taban yüzeyi boyutları 15x15 ve yüksekliği 5 olan kare prizma üst yüzeyi iki kenarına teğet 15 yarıçaplı, tüp
yarıçapı 3 olan halkayı modellemek için aşağıdaki işlemleri yapınız. Şekil:9.67
Command: tor
Specify center point or [3P/2P/Ttr]: t
Specify point on object for first tangent: …………. Kenar gösterilir.
Specify point on object for second tangent:………….. Kenar gösterilir.
Specify radius of circle: 15
Specify tube radius or [2Point/Diameter]: 3
Şekil:9.67
Sorular:
1. Çapı 50 olan ve 2P yöntemi ile bir çizginin son noktaları gösterilerek modellenen kürenin çevresine yine aynı
yöntemle tüp yarıçapı 3 olan halkayı modelleyiniz.
Not: Halka sadece XY düzlemine ve bu düzleme paralel yüzeylerde modellenebilir. Diğer halkaları modellemek için
3 Point yöntemi ile UCS yapmanız gerekecektir.
2. Taban yüzeyi boyutları 75x75 ve yüksekliği 10 olan kare prizma üst yüzeyine tüp yarıçapı 3 olan halkaları,
birbirine dıştan teğet olarak, şekilde olduğu gibi modelleyiniz.
3. Yarıçapları 30 tüp yarıçapları 2 olan şekildeki halkaları modelleyiniz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Wedge: Kama
Draw>Modelling> Wedge
Command: we
Bu komut kama biçiminde (Tam prizmanın köşegeninden yarıya kesilmiş) prizma modellemek için kullanılır. Kama
modellemede dikdörtgen prizmada kullanılan yöntemler kullanılır.
Taban yüzeyi köşeleri, grafik alanda tıklanan p1 ve p2 noktaları, yüksekliği yine tıklanan p3 noktası olan kamanın
modellenmesi aşağıda anlatıldığı gibidir. Şekil:9.68
Command: we
Specify first corner or [Center]: p1
Specify other corner or [Cube/Length]: p2
Specify height or [2Point]: p3
Şekil:9.68
Taban yüzeyi ilk köşesi herhangi bir p1 noktası, uzunluğu 65 genişliği 35 ve yüksekliği 25 olan kamanın
modellenmesi için aşağıdaki anlatıldığı gibidir. Şekil:9.69
Command: we
Specify first corner or [Center]: p1
Specify other corner or [Cube/Length]: @65,35
Specify height or [2Point]: 25
Not: Specify other corner or [Cube/Length]:
açık olursa @ yazılmaz.
Şekil:9.69
iletisinde taban karşı köşesini tanımlarken, DYN (Dynamic Input)
Not: Kama modellemede kullanılan diğer seçenekler, yukarıda ayrıntılı olarak örneklerle anlatılan dikdörtgen
prizmada olduğu gibidir. İstenirse aynı örnekler kama modelleme için de yapılabilir.
Sorular:
1. Uzunluğu 20, genişliği 180 ve yüksekliği 130 olan dikdörtgen prizmanın kenarlarına şekilde olduğu gibi
yüksekliği ve uzunluğu prizma yüksekliğinin yarısı ve genişliği 10 olan kamaları modelleyiniz.
2. Yarıçapı 15 ve yüksekliği 75 olan silindirin, taban yüzeyi 90° dilim noktaları (Quadrant), kamanın taban
yüzeyi birinci köşesi olan 30x30x5 ölçüsündeki kamaları modelleyiniz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Polysolid: Bileşik katı
Draw>Modelling> Polysolid
Command: psolid
Bu komut; genişliği (width) ve yüksekliğini (height) önceden tanımlayarak, XY düzleminde belirlenen noktalardan
geçen prizmatik (line modu) ve silindirik (arc modu) bileşik katı nesneler modellemede kullanılır. Ayrıca bu
komut, önceden çizilmiş 2B bileşik nesnelerin (pline, circle, polygon vb) object seçeneği ile 3B katı nesneler haline
getirilmesinde de kullanılır.
Not: Modelleme yapmadan önce width ve height değişkenlerinin belirlenmesi gerekir. Son belirlenen değerler
varsayılan olarak kalır. Genişlik (width) ve yükseklik (height) değiştirme aşağıdaki gibi yapılır.
Command: psolid
Specify start point or [Object/Height/Width/Justify] <Object>: w
Specify width : 10
Specify start point or [Object/Height/Width/Justify] <Object>: h
Specify height : 100
Specify start point or [Object/Height/Width/Justify] <Object>: Esc
Önceden çizilmiş bileşik nesnelerin, yukarıda belirlenen genişlik ve yükseklikte 3B katı yapılması için aşağıdaki
işlemler yapılır. Şekil:9.70
Command: psolid
Specify start point or [Object/Height/Width/Justify] <Object>:← Enter
Select object: p1
2B bileşik nesne seçilir.
Not: Bu seçenekte sadece bir nesne seçilebilir. Diğer nesneler için komut tekrarlanır.
Şekil:9.70
Genişliği 10 ve yüksekliği 150 olan Şekil:9.71 de gösterilen biçim ve boyutta bileşik katıyı modellemek için
aşağıdaki işlemler yapılmalıdır.
Not: Model hattı çizimi, üst bakışta (2B çizim yapar gibi) OTRACK ve POLAR veya ORTHO açık olduğu halde
yapılması uygun olacaktır.
Command: psolid
Specify start point or [Object/Height/Width/Justify] <Object>: p1
Specify next point or [Arc/Undo]: 200
Ortho: …..< 270°
Specify next point or [Arc/Undo]: 150
Specify next point or [Arc/Close/Undo]: 150
Specify next point or [Arc/Undo]: 200
Specify next point or [Arc/Close/Undo]: 150
Specify next point or [Arc/Close/Undo]: a
Specify endpoint of arc or [Close/Direction/Line/Second point/Undo]: 300
Specify endpoint of arc or [Close/Direction/Line/Second point/Undo]: l
Specify next point or [Arc/Close/Undo]: 150
Specify next point or [Arc/Close/Undo]: 200
Specify next point or [Arc/Close/Undo]: 200
Specify next point or [Arc/Close/Undo]: c
Close yapılmazsa başlangıç noktasına (p1) kapatılmaz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.71
Justify seçeneğiyle, Polysolid çizimini yaparken belirlenen noktaların, genişliğin (width) neresinde olacağının
seçimi yapılır. Şekil:9.72
Command: psolid
Specify start point or [Object/Height/Width/Justify] <Object>: j
Enter justification [Left/Center/Right] <Right>:
Right
Center
Left
Şekil:9.72
Sorular:
1. Genişliği 3, yüksekliği 20 olan şekildeki bileşik katıyı modelleyiniz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
9.2.2.
2 boyutlu çizimden 3 Boyutlu Katı Nesne Oluşturma
Extrude: Uzatma
Draw>Modelling> Extrude
Command: ext
Bu komut bir kerede seçilebilecek 2B nesnelerin, (rectangle, polygon, circle, polyline ve ellipse) bulundukları
düzleme dik veya açılı olarak uzatılmasıyla 3B katı nesne modellemede kullanılır. Sözü edilen 2B nesneler, 3B bir
yol (path) boyunca da uzatılabilir. Bu yol 3D Polyline, Spline veya 2B nesnenin bulunduğu düzleme dik ya da açılı
bir çizgi (line) olmalıdır.
Not: Uzatılarak modeli oluşturulacak nesne, birçok çizgi ve yaydan oluşan karmaşık bir yapıya sahip olabilir. Bu
durumda nesne, önce line, arc, pline vb komutlar ile çizilip Modify komutaları düzenlendikten sonra Pedit komutu
Join (ekle) seçeneği ile kapalı bir Pline yapılmalıdır. Şekil:9.72
Command: pe
Select polyline or [Multiple]: p1
Tek nesne seçimi.
Object selected is not a polyline
Do you want to turn it into one? <Y> ← Enter Seçilen nesne pl yapıldı.
Enter an option [Close/Join/…/Decurve/Ltype gen/Undo]: j
Select objects: (p1,p2)
Pencere yöntemi ile seçim.
35 found
Select objects: ←
34 segments added to polyline 34 nesne önceki pl ye eklendi.
Enter an option [Close/Join/…/Decurve/Ltype gen/Undo]: ←
Şekil:9.72
Bir Extrude uygulaması yapmak için Şekil:9.73 deki 2B çizim kullanılacaktır. Çizim üsten bakışta oluşturulup Pedit
komutu kullanılarak 2B pline yapılır. Daha sonra izometrik bakışa geçilerek 75 yükseklikte modellemek için
aşağıdaki işlemler yapılır.
Command: ext
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects to extrude: p1
Select objects to extrude: ←
Specify height of extrusion or [Direction/Path/Taper angle]: 70
Şekil:9.73
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Aynı 2B bileşik çizgi nesneyi 5° (içeriye) açılı uzatarak katı yapmak için aşağıdaki işlemler yapılır. Şekil:9.74
Command: ext
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects to extrude: p1
Select objects to extrude: ←
Specify height of extrusion or [Direction/Path/Taper angle] : t
Specify angle of taper for extrusion : 5
Specify height of extrusion or [Direction/Path/Taper angle] :70
Şekil:9.74
Aynı 2B bileşik çizgi nesneyi -5° (dışarıya) açılı uzatarak katı yapmak için aşağıdaki işlemler yapılır. Şekil:9.75
Command: ext
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects to extrude: p1
Select objects to extrude: ←
Specify height of extrusion or [Direction/Path/Taper angle] : t
Specify angle of taper for extrusion : -5
Specify height of extrusion or [Direction/Path/Taper angle] :70
Şekil:9.75
Aynı 2B bileşik çizgi nesneyi bir yol (Path) boyunca uzatarak katı yapmak için önce bir yol çizilmesi gerekir. Bu
yol 2B bileşik çizgi nesnenin bulunduğu düzlemde olmamalıdır.
Başlangıç noktası, bileşik çizgi köşesi, bitiş noktası @0,75,100 koordinatında olan bir yol boyunca uzatmak için
aşağıdaki işlemeler yapılır. Şekil:9.76
Command: ext
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects to extrude: p1
Select objects to extrude: ←
Specify height of extrusion or [Direction/Path/Taper angle] : p
Select extrusion path or [Taper angle]: p2
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.76
Dikdörtgen bir yol boyunca birleşik bir nesneyi uzatıp 3B model yapabilmek için önce nesne ile aynı düzlemde
olmayan bir yol çizilmelidir. Bu çizim iki şekilde yapılabilir. Birincisi 3D Polyline komutu kullanılarak. Diğeri
dikdörtgen nesnenin olduğu düzlemede çizilip 3D Rotate (daha sonra anlatılacak) komutu ile döndürerek.
Bu örnekte yol, Draw>3D Polyline adresinden girilen komut ile aşağıda olduğu gibi çizilir. Şekil:9.77
Command: 3p
Specify start point of polyline: p1
Endpoint köşe gösterilir.
Specify endpoint of line or [Undo]: 200
Specify endpoint of line or [Undo]: 300
Specify endpoint of line or [Close/Undo]: 200
Specify endpoint of line or [Close/Undo]: c
Şekil:9.77
Yukarıdaki örneklerde de kullanılan 2B bileşik çizgiyi, 3D Polyline komutu ile çizdiğimiz yol buyunca uzatıp bir
çerçeve modellemek için aşağıdaki işlemler yapılmalıdır. Şekil:9.78
Command: ext
Current wire frame density: ISOLINES=4
Select objects to extrude: p1
Select objects to extrude: ←
Specify height of extrusion or [Direction/Path/Taper angle]: p
Select extrusion path or [Taper angle]: p2
Şekil:9.78
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Aynı modelleme bir çember için de yapılabilir. Şekil:9.79
Şekil:9.79
Uzatmada kullanılacak yolun (Path) 3D Polyline olması yeterlidir. Kapalı bir çerçeve olmayabilir. Şekil:9.80
Şekil:9.80
+Z yönünde, çeşitli uzunluklarda çizilmiş çizgilerden geçen bir Spline de uzatarak katı model oluşturmada yol
(Path) olarak kullanılabilir. Şekil:9.81
Şekil:9.81
Sorular:
1. Eş kenarlı 40x5 boyutlu L çeliğin (Köşebent) kesitini çizip Pedit komutunu kullanarak bileşik çizgi yapınız.
Daha sonra Extrude komutunu kullanarak 50 uzatıp katı model oluşturunuz.
Not: Silindirik yüzeylerde çizgilerin görünmemesi için Option penceresi Display sekmesinde Display Resulution
bölümünde Contou lines per surface değerini 0 yapınız. Bu işlem; Command: isolines komutunu girip Enter new
value for ISOLINES <4>: iletisinde değişkeni 0 girerek de yapılabilir.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
2. Boyutları verilen 2B nesneyi Pline komutunu kullanarak, üst bakışta çiziniz. Daha sonra izometrik bakışa geçip
Extrude komutunu kullanarak 500 uzatıp katı model yapınız.
3. Boyutları verilen 2B nesneyi üst bakışta çizip Pedit komutu ile Pline yapınız. Daha sonra izometrik bakışa
geçip Extrude komutunu kullanarak 20 uzatıp katı model yapınız.
4. Aşağıda boyutları verilen nesneyi çizgi ve yay komutlarını kullanarak çiziniz. Daha sonra Pline yapınız. 3D
Polyline komutunu kullanarak + Z yönünde 200 yüksekliğinde ve 300 genişliğinde yol çerçevesini çiziniz.
2B nesneyi yol boyunca Extrude yaparak modeli oluşturunuz.
SE Isometric bakış
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
NE Isometric bakış
5. Eğrisel bir yol boyunca model oluşturmak için önce aşağıda şekildeki 2B nesneyi çiziniz. Arkasından nesneleri
bileşik çizgi yapınız. Daha sonra 2 yarım çember üzerinden başlayan +Z yönünde XY düzlemine dik çeşitli
uzunluklarda çizgiler oluşturunuz. Çizgilerin üst noktalarından geçen bir ergisel çizgi Spline çiziniz. Spline
giriş teğet çizgisi XY düzlemine dik olmalıdır. 2B Pline nesneyi Spline yol buyunca Extrude yapılarak modeli
oluşturunuz.
6. Aşağıdaki modeli oluşturunuz. Köşeleri yuvarlatılmış yol Path çerçevesini XY düzleminde çizip Pline
yaptıktan sonra 3D Rotate komutu ile Y ekseninde 90° döndürmelisiniz.
7. Aşağıdaki pet şişe modelini oluşturunuz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
8. Aşağıdaki bina cephesi modelini oluşturunuz.
Revolve: Döndürme
Draw>Modelling> Revolve
Command: rev
Bu komut bir kerede seçilebilecek 2B nesnelerin, (rectangle, polygon, circle, polyline ve ellipse) bulundukları
düzlemde bir eksen etrafında döndürülmesiyle 3B katı nesne modellemede kullanılır. Döndürme ekseni sözü edilen
2B nesneler içinde bir çizgi olabileceği gibi, standart eksenlerden birisi (X, Y, Z), grafik alanda tanımlanan iki
noktadan geçen bir çizgi de olabilir.
Not: Bu komutta da döndürülecek 2B nesneler, bir kerede seçilebilecek rectangle, circle , polygon, pline ve 3D
polyline olmalıdır. Değilse Pedit komutu ile Pline yapılmalıdır.
Rectangle, kenarlarından birisi etrafında 360° döndürüldüğünde bir silindir modeli oluşur. İşlem aşağıda olduğu gibi
yapılır. Şekil:9.82
Command: rev
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to revolve: p1
Select objects to revolve: ←
Specify axis start point or define axis by [Object/X/Y/Z] <Object>: p2
Specify axis endpoint: p3
Specify angle of revolution or [STart angle] <360>: ←
Şekil:9.82
Rectangle, aynı düzlemdeki bir çizgi etrafında 360° döndürüldüğünde ortası delik bir silindir modeli oluşur. İşlem
aşağıda olduğu gibi yapılır. Şekil:9.83
Command: rev
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to revolve: p1
Select objects to revolve: ←
Specify axis start point or define axis by [Object/X/Y/Z] <Object>: ←
Select an object: p2
Specify angle of revolution or [STart angle] <360>: ←
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Not: Döndürme ekseni, axis yukarıda Şekil:9.82 de olduğu gibi çizginin son noktalarını göstererek de
tanımlanabilir.
Şekil:9.83
Aynı dikdörtgen eksen çizgisi etrafında, 180° yukarıya modellemek için; eksen çizgisi arka yarsından, 180° aşağıya
modellemek için eksen çizgisi ön yarsından seçilmelidir. Şekil:9.84
Şekil:9.84
Başlama açısı varsayılan olarak 0° dir. Başlama açısı STart angle 90° yapılıp 90° döndürerek modelleme işlemi
aşağıda olduğu gibi yapılır. Şekil:9.85
Command: rev
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to revolve: p1
Select objects to revolve: ←
Specify axis start point or define axis by [Object/X/Y/Z] <Object>: ←
Select an object: p2
Specify angle of revolution or [STart angle] <360>: st
Specify start angle <0.0>: 90
Specify angle of revolution <360>: 90
Şekil:9.85
Yukarıda anlatılan yöntemleri kullanarak aşağıda bir kerede seçilebilecek nesneler modellenebilir. Şekil.9.86
Şekil.9.86
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Birçok kademesi bulunan silindirik bir milin modellenmesi için, önce yarım kesit çizilip pline yapılır. Daha sonra da
modelleme işlemi yapılır. Şekil:9.87
Command: rev
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to revolve: p1
Select objects to revolve: ←
Specify axis start point or define axis by [Object/X/Y/Z] <Object>: p2
Specify axis endpoint: p3
Specify angle of revolution or [STart angle] <360>: ←
Şekil:9.87
V kayış kasnağının modellenmesi için, önce Şekil:9.88 deki boyutlara göre yarım kesitin yarısı çizilir.
Yuvarlatılmış köşeler için yarıçap değeri 0.7 alınmalıdır. Bu çizimin düşey eksene göre sağ tafra simetrisi alınır.
Kasnak yarım kesitindeki bütün çizgi ve yayları bileşik çizgi yapmak için Pedit komutu Join seçeneği
kullanılmalıdır. Son olarak döndürme ekseni olarak kullanılacak çizgi çizilmelidir. İzometrik bakışta Revolve
komutu ile kasnak modeli oluşturulur. Şekil:9.88
Command: rev
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to revolve: p1
Select objects to revolve: ←
Specify axis start point or define axis by [Object/X/Y/Z] <Object>: ←
Select an object: p2
Specify angle of revolution or [STart angle] <360>: ←
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.88
Bir fincanın modellenmesi için önce aşağıda Şekil:9.89 verilen ölçüler göre kesit çizilir. Daha sonra kesitin çizgi ve
yayları Pedit komutu ile Pline yapılır. Son olarak Revolve komutunda önce Pline kesit (p1) sonra döndürme ekseni
(p2, p3) seçilerek model oluşturulur. Şekil:9.89
Command: rev
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to revolve: p1
Select objects to revolve: ←
Specify axis start point or define axis by [Object/X/Y/Z] <Object>: p2
Specify axis endpoint: p3
Specify angle of revolution or [STart angle] <360>: ←
Şekil:9.89
Bir fincan tabağının modellenmesi için önce aşağıda Şekil:9.90 verilen ölçüler göre kesit çizilir. Daha sonra kesitin
çizgi ve yayları Pedit komutu ile Pline yapılır. Son olarak Revolve komutunda önce Pline kesit (p1) sonra döndürme
ekseni (p2, p3) seçilerek model oluşturulur. Şekil:9.90
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Command: rev
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to revolve: p1
Select objects to revolve: ←
Specify axis start point or define axis by [Object/X/Y/Z] <Object>: p2
Specify axis endpoint: p3
Specify angle of revolution or [STart angle] <360>: ←
Şekil:9.90
Sorular:
1. Aşağıda kesit ölçüleri verilen bisiklet tekeri jant ve lastiğinin modelini oluşturunuz.
2. Aşağıda iç bilezik, dış bilezik ve bilye kesiti verilen rulmanlı yatağı modelleyiniz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
3. Aşağıda kesiti verilen freze malafasını modelleyiniz.
Sweep: Süpürme
Draw>Modelling> Sweep
Command: sweep
Bu komut bir kerede seçilebilecek 2B nesnelerin, bulundukları düzleme dik diğer bir düzlemdeki yol üzerinde
hareket ettirilmesi ( süpürme) ile katı model oluşturmada kullanılır. 2B nesneler (rectangle, polygon, circle, polyline
ve ellipse) gibi bir kerede seçilebilecek kapalı nesneler olmalıdır. Süpürme yolu (Sweep path) 3D polyline, Spline ve
Helix gibi nesneler olmalıdır. Aşağıdaki tabloda süpürmede kullanılabilecek ve süpürme yolu olabilecek nesneler
verilmiştir.
Süpürmede kullanılabilecek Süpürme yolu olabilecek
2B nesneler
nesneler
Line
Line
Arc
Arc
Elliptical arc
Elliptical arc
2D polyline
2D polyline
2D spline
2D spline
Circle
Circle
Ellipse
Ellipse
Planar 3D face
3D spline
2D solid
3D polyline
Trace
Helix
Region
Edges of solids or surface
Planar surface
Planar faces of solid
Bir kerede seçilebilecek 2B nesnelerin 3D Polyline bir yol boyunca süpürülerek 3B katı nesnelerin oluşturulması
Şekil:9.91 da anlatılmıştır.
Command: sweep
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to sweep: p1
Select objects to sweep: ←
Select sweep path or [Alignment/Base point/Scale/Twist]: p2
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.91
Yukarıda Şekil:9.91 kullanılan yol, Pedit komutu Spline curve seçeneği ile köşeleri yuvarlatılıp eğri yapılınca veya
benzer bir Spline yol oluşturunca Sweep komutu ile oluşturulan modeller aşağıda gösterildiği gibi olacaktır.
Şekil:9.92
Şekil:9.92
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Standard nesneler dışında, Pline bir nesnenin, 3D Polyline ve 3D Polyline nesnenin Pedit komutu Spline curve
seçeneği ile eğri yapılmış yol boyunca modellenmesi için aşağıdaki işlemler yapılmalıdır. Şekil:9.93
Command: sweep
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to sweep: p1
Select objects to sweep: ←
Select sweep path or [Alignment/Base point/Scale/Twist]: p2
Şekil:9.93
Alligment seçeneği, süpürülerek model yapılacak bileşik nesnenin, yol (Path) düzlemine dik konumda olamaması
durumunda dik konuma getirilip getirilmeyeceğini belirler. Varsayılan seçenek evettir.
Base seçeneği ile süpürerek modelleme işleminde, yol (Path) başlangıç noktasının belirlenmesi yapılır. Bu noktanın
süpürülecek 2B bileşik nesne üzerinde bir nokta olmasında fayda vardır. Şekil:9.94
Command: sweep
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to sweep: p1
Select objects to sweep:←
Select sweep path or [Alignment/Base point/Scale/Twist]: b
Specify base point: p2
Endpoint yayın son noktası seçilir.
Select sweep path or [Alignment/Base point/Scale/Twist]: p3
Şekil:9.94
Scale seçeneği ile süpürerek modelleme işleminde, 2B bileşik nesnenin, bitişte ne kadar büyütülüp küçültüleceğinin
belirlemesi yapılır. Şekil:9.95
Command: sweep
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to sweep: p1
Select objects to sweep:←
Select sweep path or [Alignment/Base point/Scale/Twist]: s
Enter scale factor or [Reference]<1>: 2
Select sweep path or [Alignment/Base point/Scale/Twist]: p3
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.95
Twist seçeneği ile süpürerek modelleme işleminde, 2B bileşik nesnenin, bitişte kaç derece döndürüleceğinin
belirlemesi yapılır. Şekil:9.96
Command: sweep
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to sweep: p1
Select objects to sweep:←
Select sweep path or [Alignment/Base point/Scale/Twist]: t
Enter twist angle: 45
Select sweep path or [Alignment/Base point/Scale/Twist]: p2
Şekil:9.96
Sweep komutunun en çok kullanılan yöntemi, helisel bir yol (Helix path) boyunca, bileşik çizgilerden oluşan 2B bir
nesnenin veya çemberin süpürülerek model oluşturmadır. Bunu yapabilmek için önce Helix komutunun anlatılması
gerekir.
Helix: 3B Helis
Draw>Helix
Command: helix
Bu komut 3 boyutlu helisel bir çizgi oluşturmada kullanılır. Bu çizgi de Sweep komutunda 3B helisel yol olarak
seçildiğinde yay, vida, dişli vb modeller yapılabilir.
Taban merkezi p1, yarıçapı merkez ile tıklanan p2 arası olan, üst yarıçapı alt yarıçap ile aynı, sağ yönde 3 dönme
yapan 3B helisel çizgi aşağıdaki gibi oluşturulur. Şekil:9.97
Command: helix
Number of turns = 3.0000 Twist=CCW
Specify center point of base: p1
Specify base radius or [Diameter]: p2
Specify top radius or [Diameter] <24.0335>: ←
Specify helix height or [Axis endpoint/Turns/turn Height/tWist]: p3
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.97
Helisin taban yarıçapı ile üst yarıçapı farklı olabilir. Taban yarıçapı 25, üst yarıçapı 35 ve yüksekliği 100 olan
helisin çizilmesi aşağıdaki gibi yapılır. Şekil:9.98
Command: helix
Number of turns = 3.0000 Twist=CCW
Specify center point of base: p1
Specify base radius or [Diameter]: 15
Specify top radius or [Diameter]: 35
Specify helix height or [Axis endpoint/Turns/turn Height/tWist]: 100
Şekil:9.98
Turns seçeneği ile dönme sayısı değiştirilebilir. Taban ve üst yarıçapı 25, yüksekliği 100 ve dönme sayısı 6 olan
helis aşağıdaki gibi çizilir. Şekil:9.99
Command: helix
Number of turns = 3.0000 Twist=CCW
Specify center point of base: p1
Specify base radius or [Diameter]: 25
Specify top radius or [Diameter]: ←
Specify helix height or [Axis endpoint/Turns/turn Height/tWist]: t
Enter number of turns <3>: 6
Specify helix height or [Axis endpoint/Turns/turn Height/tWist]: 100
Şekil:9.99
turn Height seçeneği ile helisin bir dönüşte ne kadar yükseleceği (Adım) belirlenir. Taban ve üst yarıçapı 25,
yüksekliği 60 ve adımı (turn Height) 5 olan helis aşağıdaki gibi çizilir. Şekil:9.100
Command: helix
Number of turns = 6.0000 Twist=CCW
Specify center point of base: p1
Specify base radius or [Diameter] <25>: ←
Specify top radius or [Diameter] <25>: ←
Specify helix height or [Axis endpoint/Turns/turn Height/tWist]: h
Specify distance between turns: 5
Specify helix height or [Axis endpoint/Turns/turn Height/tWist]: 60
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.100
tWist seçeneği ile helisin yönü değiştirilebilir. Varsayılan yön CCW –CounterClockWise (saat yönü tersi-sağ helis)
yöndür. Taban yarıçapı 10, üst yarıçapı 30, dönme sayısı 4 ve yüksekliği 50 olan CW-ClockWise (saat yönünde-sol
helis) helisin çizimi aşağıdaki gibi yapılır. Şekil:9.101
Command: helix
Number of turns = 15.0000 Twist=CCW
Specify center point of base: p1
Specify base radius or [Diameter]: 10
Specify top radius or [Diameter]: 30
Specify helix height or [Axis endpoint/Turns/turn Height/tWist]: t
Enter number of turns: 4
Specify helix height or [Axis endpoint/Turns/turn Height/tWist]: w
Enter twist direction of helix [CW/CCW] <CCW>: cw
Specify helix height or [Axis endpoint/Turns/turn Height/tWist]: 50
CW-Sol
CCW-Sağ
Şekil:9.101
Axis endpoint seçeneği ile helis ekseninin konumu ve yönü belirlenir. Taban ve üst yarıçapları 20, adımı (turn
Height) 6, eksen konumu XY düzleminde 60° ve eksen yüksekliği 60 olan helisin çizimi Şekil:9.102 de gösterildiği
gibi yapılır.
Command: helix
Number of turns = 6.0000 Twist=CCW
Specify center point of base: p1
Specify base radius or [Diameter]: 15
Specify top radius or [Diameter]: ←
Specify helix height or [Axis endpoint/Turns/turn Height/tWist]: h
Specify distance between turns: 6
Specify helix height or [Axis endpoint/Turns/turn Height/tWist]: a
Specify axis end point: 60
Polar:……..< 60°
Şekil:9.102
Yarıçapı 1 olan bir çemberin, yukarıda Şekil:9.99 çizilen helis yolunda süpürülerek yay modelinin oluşturulması
aşağıdaki gibidir. Şekil:9.103
Not: Çember merkezi ile helisin başlangıç noktası aynı nokta olacaktır.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Command: sweep
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to sweep: p1
1 yarıçaplı çember seçilir.
Select objects to sweep: ←
Select sweep path or [Alignment/Base point/Scale/Twist]: p2
Helis seçilir.
Hidden
Şekil:9.103
Yarıçapı 1 olan çemberin; taban yarıçapı 10, üst yarıçapı 25, adımı (turn Height) 6 ve yüksekliği 50 olan spiral helis
yol boyunca süpürülerek, spiral bir yayın modellenmesi aşağıdaki gibi yapılır. Şekil:9.104
Command: sweep
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to sweep: p1
1 yarıçaplı çember seçilir.
Select objects to sweep: ←
Select sweep path or [Alignment/Base point/Scale/Twist]: p2
Helis seçilir.
Şekil:9.104
Tel çapı 1.5, yüksekliği 20 ve çapı 10 olan bir çekme yayını modellemek için önce taban ve üst çapı 10, adımı (turn
Height) 1.5 ve yüksekliği 20 olan bir helis oluşturulur, daha sonra helisin başlangıç noktası merkezi olacak şekilde
0.75 yarıçaplı bir çember çizilir. Son olarak çember helis yol boyunca süpürülerek çekme yayı modeli oluşturulur.
Şekil:9.105
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Command: sweep
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to sweep: p1
0.75 yarıçaplı çember seçilir.
Select objects to sweep: ←
Select sweep path or [Alignment/Base point/Scale/Twist]: p2
Helis seçilir.
Şekil:9.105
Yukarıda Şekil:9.105 de yapılan örnekte, çember yerine eşkenar üçgen de (Polygon) olabilir. Eşkenar üçgeni helis
bir yol boyunca Sweep yaptığımızda bir üçgen vida modeli oluşur. Bu modeli oluşturmak için önce helis başlangıcı,
merkezi olan 3 kenarlı bir polygon, yarıçapı 0.75 olan çember içine çizilmelidir. Daha sonra üçgen, merkezi esas
alınarak 30° döndürülür. Vida modelinin standarda yakın olabilmesi için helis adımının (turn Height) üçgen kenar
uzunluğundan çok az büyük olması gerekir. Üçgen kenar uzunluğu ölçüldüğünde 1.299 bulunur. Helis adımı 1.3
yapılmalıdır. Bunu bir önceki örnekte kullandığımız helisi seçerek Properties tablosundan değiştirebiliriz. Son
olarak Sweep komutu ile üçgen seçilerek, helis yol boyunca süpürülüp vida modeli oluşturulur. Şekil:9.106
Command: sweep
Current wire frame density: ISOLINES=0
Select objects to sweep: p1
üçgen seçilir.
Select objects to sweep: ←
Select sweep path or [Alignment/Base point/Scale/Twist]: p2
Helis seçilir.
Şekil:9.106
Sorular:
1. Yarıçapı 15 ve yüksekliği 50 olan bir silindirin, alt yüzeyi Quadrant noktasından başlayan ve 1 tur dönerek üst
yüzey Quadrant noktasında biten bir helis oluşturup, başlangıç noktasına çizilen çemberi, Sweep komutu ile
helis yol boyunca süpürerek modelleyiniz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
2. Yarıçapı 25, yüksekliği 20 olan bir silindirin; taban yüzeyi Quadrant noktasından başlayan, taban ve üst
yarıçapları silindir ile aynı, dönme sayısı (Turn) 0.1 ve yüksekliği 20 olan bir helis çiziniz. Daha sonra 3
yarıçaplı çember içine çizilmiş eşkenar üçgeni (Polygon) helis yol boyunca Sweep yapınız.
Not: Eşkenar üçgenin, helise dik konumda hizalanmaması için Sweep komutunda Alligment seçeneği No
yapılmalıdır.
3. Yarıçapı 25, yüksekliği 20 olan bir silindirin; taban yüzeyi Quadrant noktasından başlayan, taban ve üst
yarıçapları silindir ile aynı, dönme sayısı (Turn) 0.05 ve yüksekliği 20 olan bir helis çiziniz. Daha sonra
yaklaşık olarak çizilmiş diş kesitini (Pline) helis yol boyunca Sweep yapınız.
Not: Diş kesitinin, helise dik konumda hizalanmaması için Sweep komutunda Alligment seçeneği No yapılmalıdır.
4. M16x2 bir vida modellemek için önce çapı 13.54, yüksekliği 30 olan bir silindir modeli oluşturunuz. Sonra
taban ve üst çapları silindir çapında, adımı (turn Height) 2.05 (vida adımından çok az büyük olmalıdır) ve
yüksekliği 20 olan bir helis oluşturunuz. Son olarak standart metrik vida diş kesitini aşağıda verilen ölçülere
göre çizip helis yol boyunca Sweep yapıp vida modelini oluşturunuz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Loft: Kesit modeli
Draw>Modelling> Loft
Command: loft
Bu komut, çeşitli 2B nesnelerden geçen katı modelin oluşturulmasında kullanılır. 2B nesneler bir kerede
seçilebilecek bileşik nesneler (circle, recangle, polygon, pline vb.) olmalıdır. Bileşik nesneler 2 den fazla olabilir.
Model, seçilen bileşik nesnelerin (kesit- cross section) birinden diğerine uygun geçişi ile oluşur. Modelin
oluşumunda izlenecek yol (path), ya kesitlere uygun şekilde üretilir veya kullanıcı tarafından seçilir. İstenilen
biçimde bir model oluşturabilmek için seçilen yola rehber olacak nesnede gösterilebilir. Aşağıdaki tabloda kesit
(cross section), yol (path) ve rehber (guide) olabilecek nesneler listelenmiştir.
Kesit (cross section)
Yol (path)
olabilecek nesneler olabilecek nesneler
Rehber (guide)
olabilecek nesneler
Lines
Line
Line
Arcs
Arc
Arc
Elliptical arc
Elliptical arc
Elliptical arc
2D polyline
Spline
2D spline
2D spline
Helix
3D spline
Circle
Circle
2D polyline
Ellipse
Ellipse
3D polyline
Points (first and last cross 2D polylines
section only)
3D polyline
XY düzlemine eşmerkezli olarak çizilen kenar uzunluğu 30 olan kare (XY düzleminde), yarıçapı 20 olan altıgen (XY
düzleminden Z de 60 yukarıda) ve yarıçapı 40 olan çember (XY düzleminden Z de 120 yukarıda) nesnelerinden
geçen modelin Loft komutu <Cross-sections only> (kesitlerden geçen) seçeneği ile oluşturulması aşağıda anlatıldığı
gibidir. Şekil:9.107
Command: loft
Select cross-sections in lofting order: p1
Kare seçilir.
Select cross-sections in lofting order: p2
Altıgen seçilir.
Select cross-sections in lofting order: p3
Çember seçilir.
Select cross-sections in lofting order: ←
Enter an option [Guides/Path/Cross-sections] <Cross-sections only>:←
Burada aşağıdaki (Loft Settings) pencere açılır. Ruled seçili olduğu halde pencere onaylandığında kesit geçişleri
keskin olacaktır.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.107
Loft Settings penceresinde Smooth Fit seçiliyse, Şekil:9.108 de görüldüğü gibi geçiş yumuşak olacaktır.
Şekil:9.108
Loft Settings penceresinde Normal to seçiliyse, modeli oluşturacak yüzey çizgilerinin, hangi kesite dik konumda
olacağı belirlenir. Şekil:9.109 da listeden Start and End cross sections (başlangıç ve bitiş kesitleri) seçilmiştir. Bu
durumda çizgiler, kare ve çembere dik olacak, altıgenden yumuşak geçecektir.
Şekil:9.109
Path seçeneği, kesitlerin bir yol boyunca Loft yapılması için kullanılır. Yol yukarıda tabloda verilen nesneler
olabilir. Farklı çaplardaki 3 çemberin, Spline curve yapılmış 3D Polyline yol boyunca modellenmesi aşağıdaki gibi
yapılır. Şekil:9.110
Command: loft
Select cross-sections in lofting order: p1,p2,p3
Select cross-sections in lofting order: ←
Enter an option [Guides/Path/Cross-sections] <Cross-sections only>: p
Select path curve: p4
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.110
Guide seçeneği ile kesitleri, bir rehber çizgiye göre Loft yapmak için kullanılır. Abajur benzeri bir model
oluşturmak için aşağıdaki işlemeler yapılır. Şekil:9.112
50 yarıçaplı çember içine sekizgen çizilir.
10 yarıçaplı çember içine ve +Z de 70 yukarıda diğer sekizgen çizilir.
Büyük çokgen köşesinden başlayan 3D Polyline çizilir.
3D Polyline, Pedit komutu ile Spline curve yapılır.
Spline curve 3D Array komutu ile çokgen ekseni etrafına 8 adet dizilir.
Not: 3D Array komutu, düzeltme ve düzenleme işlemleri bölümünde anlatılmıştır.
Command: loft
Select cross-sections in lofting order: p1
Büyük sekizgen seçilir.
Select cross-sections in lofting order: p2
Küçük sekizgen seçilir.
Select cross-sections in lofting order: ←
Enter an option [Guides/Path/Cross-sections] <Cross-sections only>: g
Select guide curves: p3,p4,p5,………. Spline curve çizgiler seçilir.
Select guide curves: ←
Şekil:9.112
Yukarıdaki örnekte yapılan katı model nesnenin içi doludur. Yüzeylerden oluşan bir abajur yapmak için önce
çokgenlerin Explode komutu ile birleşik yapısı bozulur. Daha sonra Loft komutu Select cross-sections in lofting
order:…… iletisinde büyük ve küçük çokgenin karşılıklı kenarları seçilir. Select guide curves:………. iletisinde de
Spline curve çizgi seçilir. Diğer dilimler için işlem tekrarlanır veya yüzey dilimi 3D Array komutu ile çevreye
dizilir. Şekil:9.113
Şekil:9.113
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Sorular
1. Aşağıda verilenleri kullanarak bir kum saati modeli oluşturunuz. Loft Settings penceresinde Draft angles
bölümünde Start angle ve End angle 60° olacaktır.
2. Aşağıdaki kulpu modelleyiniz. Ölçüler el ile kullanıma uygun olmalı ve ortadaki büyük çember 3D Rotate
komutu ile X ekseninde 90° döndürülmelidir. Yol (path) olacak köşeleri yuvarlatılmış birleşik çizgi de (pline)
XY düzleminde çizilip Y ekseninde 90° döndürülmelidir.
3. Aşağıdaki aşamaları takip ederek tıraş bıçağı sapını modelleyiniz. Ortadaki elips -5°, üsteki elips -15° ve
dikdörtgen -60°, X eseninde 3D Rotate komutu ile döndürülecektir.
Prespull: Bas çek
Draw>Modelling> Prespull
Command: Ctrl+Alt (Bas tut)
Bu komut, bir kerede seçilebilecek Circle, Rectangle, Polygon, Pline gibi 2B nesnelerin, kapsadıkları alanların
seçilip çekilmesi ile 3B katı model oluşturmak için kullanılır. 2B nesne önceden yapılmış bir model yüzeyine çizilip
Prespull yapılırsa, yeni oluşturulan model önce yapılmış modelden çıkarılır. Çekme basma sırasında modelin
yüksekliğinin belirlenmesi için nokta koordinatı belirleme yöntemlerinin kullanılabildiği gibi, klavyeden yükseklik
değeri de girilebilir.
Çeşitli 2B nesnelerin kapsadıkları alanın seçildikten sonra çekilip basılarak model oluşturma işlemi Şekil:9.114 de
açıklandığı gibi yapılır.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Command: presspull
veya Ctrl+Alt
Click inside bounded areas to press or pull. p1
1 loop extracted.
1 Region created.
35
Çekilen ya da basılan yönde oluşturulan model yüksekliği.
Şekil:9.114
Küp modeli ortasına silindirik bir delik açmak için aşağıdaki işlemeler yapılmalıdır. Şekil:9.115
Not: Küp yan yüzeyinde çember merkezinin tanımlanması sırasında DUCS (Dinamik koordinat sistemi), OTRACK
ve OSANP özelliği açık olmalıdır.
Command: presspull
veya Ctrl+Alt
Click inside bounded areas to press or pull. p1
1 loop extracted.
1 Region created.
p2
Şekil:9.115
Yarıçapı 8, eksen (Axis) yüksekliği Y ekseni yönünde 10 olan silindir ön alın yüzeyine çizilen aynı ölçülerdeki
altıgenin, 8 yüksekliğinde çekilerek silindire eklenmesi aşağıda Şekil:9.116 açıklandığı gibi yapılır.
Command: presspull
veya Ctrl+Alt
Click inside bounded areas to press or pull. p1
1 loop extracted.
1 Region created.
8
Not: Bu komut ile önceden oluşturulmuş modele eklenen modeller, tek parça halini alır. Aşağıdaki çözümde silindir
ve altıgen ayrı ayrı nesneler değildir.
Şekil:9.116
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
9.3. 3Boyutlu Katı Nesnelerde Düzeltme Düzenleme İşlemleri
9.3.1. Properties panelini kullanarak
AutoCAD de herhangi bir komut geçerli değilken bir nesne seçildiğinde, seçilen nesnelerin özel noktalarına Grib adı
verilen simgeler yerleştirilir. Seçimden sonra Properties paneli açıldığında, seçili modelin bütün niteliklerinin
listelendiği görülür. Bu paneldeki listeden modelin herhangi bir niteliği değiştirilebilir. Şekil:9.117
Şekil:9.117
Properties panelinde Solid type olarak Box görülmektedir. Position X,Y,Z de
dikdörtgen prizma, taban yüzeyi orta noktası (base point) mutlak koordinatları vardır. Lenght, Width ve Height de
modelin boyu, eni ve yüksekliği verilmiştir. Aktif durumdaki nitelikler değiştirilebilir. Örneğin Lenght 15 ve Height
5 olarak değiştirildiğinde model boyutları da değişecektir. Şekil:9.118
Şekil:9.118
9.3.2. Grib (tutamak) kullanarak
3B katı modeller komut girmeden seçildiğinde, modellerin özel noktalarına Grib adı verilen simgeler yerleştirilir.
biçimindeki Grib, modelin esas noktasına (base point) ve 2B çizimin, (model taban yüzeyi) özel noktalarına
yerleştirilir.
Biçimindeki Grib, modelin hem taban yüzeyi kenarlarına hem de taban ve üst yüzey ortalarına
yerleştirilir. Üçgen biçimindeki Grib koni ve piramidin tepe noktalarına iki konumda yerleştirilir. Şekil:9.119
Şekil:9.119
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Grib kullanarak seçilmiş herhangi bir modelde, griblerden biri imleç ile seçildiğinde, modelde çeşitli düzeltme
düzenleme işlemleri yapılabilir. Örneğin imleç, dikdörtgen prizmanın taban yüzeyi orta noktasında,
biçimindeki Grib üzerinde bir süre bekletilirse, koordinat ikono bu noktaya yerleşir. Bu ikon seçili modeli 3B
taşımada kullanılacak ikondur. İmleci X ekseni çubuğu üzerine getirip, eksen iz çizgisi göründüğünde, seçim
yapılırsa, model Grib noktası esas alınarak X ekseni yönünde istenilen noktaya taşınabilir. Şekil:9.120
Şekil:9.120
Grib kullanarak seçilmiş dikdörtgen prizmanın taban yüzeyi köşelerindeki
biçimindeki simge seçilerek taban yüzeyi boyutları değiştirilebilir. Şekil:9.121
Şekil:9.121
Grib kullanarak seçilmiş dikdörtgen prizmanın taban yüzeyi kenarı ortasında bulunan
biçimindeki simgelerden
birisi seçilerek, modelin uzunluk (lenght) ve genişlik (width) boyutları değiştirilebilir. Şekil:9.122
Şekil:9.122
Grib kullanarak seçilmiş dikdörtgen prizmanın taban veya üst yüzeyi ortasında bulunan
biçimindeki
simgelerden birisi seçilerek modelin yükseklik (height) boyutları değiştirilebilir. Şekil:9.123
-Z yönünde
+Z yönünde
Şekil:9.123
Silindirin çapı ve yüksekliği değiştirilebilir. Şekil:9.124
Şekil:9.124
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Koniden kesik koni, piramitten kesik piramit elde edilebilir. Şekil:9.125
Şekil:9.125
Extrude komutu kullanılarak yapılmış modellerde Grib seçimi sonrası yapılabilecek düzeltme düzenleme işlemeleri
yukarıda anlatılan standart modellerden biraz farklıdır. Seçilen modelin taban yüzeyi kenarlarında
biçimindeki simgeler ile üst yüzeyinde
biçimindeki simge bulunur. Bu Grib simgeleri seçilerek modelde
birçok değişiklik yapılabilir. Örneğin taban yüzeyi Griblerinden birisi seçildiğinde STRETCH komutu çalışmaya
başlar. (Command: satırında görülebilir) böylece model farklı biçimlere dönüştürülebilir. Şekil:9.126
Şekil:9.126
Taban yüzeyinde biçimindeki simgelerden biri seçildiğinde çalışan STRETCH komutudur. Klavyeden boşluk
çubuğuna (sapce bar) basıldığında MOVE komutu çalışmaya başlar ve seçilen Grib noktası esas nokta olduğu halde
model taşınabilir. Şekil:9.127 Aynı model için boşluk çubuğuna basarak ROTATE, SCALE ve MIRROR komutları
da kullanılabilir. Bu komutlar modelin kesitine uygulanır. Model de kesite bağlı olması nedeniyle değişiklikler
modelde de gerçekleşir.
Şekil:9.127
Not: Yukarıdaki işlemler Revolve, Sweep, Loft ve Presspull komutları ile oluşturulmuş katı modeller için de
yapılabilir.
Yukarıda yapılan düzenleme işlemleri seçilen modelin tamamına uygulanır. Model üzerinde bir kenarın veya bir
yüzeyin seçilmesi durumunda da aynı işlemler yapılabilir. Bu durumda seçim işlemi Ctrl tuşuna basılı tutularak
yapılmalıdır.
Örneğin Revolve komutuyla oluşturulmuş bir modelin yan yüzeyi Ctrl tuşuna basılı tutularak seçildiğinde yüzey
merkezine
biçiminde bir simge yerleşir. Bu simge seçildiğinde STRETCH komutu çalışmaya başlar. İmleç
dışarı doğru çekildiğinde seçili yüzey dışarıya doğru uzatılır. Şekil:9.128
Şekil:9.128
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Aynı işlem bir yüzey kenarı için de yapılabilir. Seçimi Ctrl tuşuna basılı tutularak yapılan bir yüzey kenarı
STRETCH komutu ile çekilerek modelin yapısı değiştirilebilir. Şekil:9.129
Şekil:9.129
9.3.3. Model kenarlarının yuvarlatılması
Fillet: Köşe yuvarlatma
Modify> Fillet
Command: f
Bu komut 2B nesnelerde olduğu gibi 3B katı modellerde de benzeri şekilde kullanılabilir. Yarıçapı 5 yüksekliği 12
olan bir silindirin üst yüzey dairesel kenarının, 2 yarıçaplı yuvarlatılması aşağıda açıklandığı gibi yapılır.
Şekil:9.130
Command: f
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 3.0000
Select first object or [Undo/Polyline/Radius/Trim/Multiple]: p1
Enter fillet radius <3.0000>: 2
Select an edge or [Chain/Radius]: ← Burada diğer kenarlarda seçilebilir.
1 edge(s) selected for fillet.
Şekil:9.130
Extrude komutu ile oluşturulmuş bir katı modelin üst yüzey kenarlarının 1 yarıçaplı yuvarlatılması aşağıda
açıklandığı gibidir. Şekil:9.131
Command: f
Current settings: Mode = TRIM, Radius = 3.0000
Select first object or [Undo/Polyline/Radius/Trim/Multiple]: p1
Enter fillet radius <3.0000>: 1
Select an edge or [Chain/Radius]: c
Select an edge chain or [Edge/Radius]: p2,p3,p4,p5,p6,p7
Select an edge chain or [Edge/Radius]: ←
8 edge(s) selected for fillet.
Şekil:9.131
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Yukarıdaki örnekte kullanılan c (Chain) seçeneği, birbirine teğet olan çizgi ve yayların aynı anda seçilebilmesi için
kullanılır. e (Edge) seçeneği geçerliyse, model yüzeyi kenarları tek tek seçilmelidir.
Not: Köşeler yuvarlatılmaz ve Command: satırında Failed to perform blend. Failure while filleting uyarıları
verilirse ya yarıçap küçültülmeli ya da model boyutları değiştirilmelidir.
Sorular:
1. Yukarıda Extrude komutu Soru:3 de oluşturulan modelin üst yüzey kenarlarını 5 yarıçaplı yuvarlatınız.
9.3.4. Model kenarlarının kırılması
Chamfer: Köşe kırma
Modify> Chamfer
Command: chf
Bu komut 2B nesnelerde olduğu gibi 3B katı modellerde de benzeri şekilde kullanılabilir. Bir dikdörtgen prizma
modelinin üst yüzey kenarını 5 mesafeli olarak kırılması için aşağıdaki işlemler yapılmalıdır. Şekil:9.132
Command: cha
(TRIM mode) Current chamfer Dist1 = 0.0000, Dist2 = 0.0000
Select first line or [U/Pol/Dist/A/T/mE/M]:
Base surface selection... p1
Enter surface selection option [Next/OK (current)] <OK>: n
Enter surface selection option [Next/OK (current)] <OK>:
Specify base surface chamfer distance: 5
Specify other surface chamfer distance <5.0000>: ←
Select an edge or [Loop]: p2
Select an edge or [Loop]: ←
Burada p1 ile yapılan seçimde yan yüzey seçildiğinden, n (Next) ile komşu üst yüzeyin seçilmesi sağlanır. Köşe
kırmalar her yüzey için eşit mesafe olacağından Specify other surface chamfer distance iletisinde varsayılan
<5.0000>: ← Enter ile kabul edilir.
Şekil:9.132
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Her yüzey için farklı mesafelerde (Distance) kırma işlemi yapılacaksa, Specify base surface chamfer distance: 5
Specify other surface chamfer distance : 3
iletilerine farklı değerler girilmelidir. Şekil:9.133
Command: cha
(TRIM mode) Current chamfer Dist1 = 0.0000, Dist2 = 0.0000
Select first line or [U/Pol/Dist/A/T/mE/M]:
Base surface selection... p1
Enter surface selection option [Next/OK (current)] <OK>: n
Enter surface selection option [Next/OK (current)] <OK>:
Specify base surface chamfer distance: 5
Specify other surface chamfer distance <5.0000>: 3
Select an edge or [Loop]: p2
Select an edge or [Loop]: ←
Diğer kenarlar da seçilebilir.
Burada 5 mesafesinin, ilk seçilen yan yüzeyde olması istenirse, n (Next) ile komşu yüzeyin seçilmesine gerek
kalmaz.
Şekil:9.133
Loop seçeneği ile seçili yüzey kenarlarının, bir kerede, belirlenen mesafede kırılması için kullanılır. Yukarıda
Şekil:9.131 deki modelin üst yüzey kenarlarının bir kerede 1 eşit mesafeli kırılabilmesi için aşağıdaki işlemler
yapılır. Şekil:9.134
Command: cha
(TRIM mode) Current chamfer Dist1 = 0.0000, Dist2 = 0.0000
Select first line or [U/Pol/Dist/A/T/mE/M]:
Base surface selection... p1
Enter surface selection option [Next/OK (current)] <OK>: n
Enter surface selection option [Next/OK (current)] <OK>:←
Specify base surface chamfer distance: 1
Specify other surface chamfer distance <5.0000>: 1
Select an edge or [Loop]: L
Select an edge or [Loop]: p2
Şekil:9.134
Sorular:
1. Aşağıdaki 3 yükseklikli modeli oluşturduktan sonra üst ve alt yüzey kenarlarını 1 eşit mesafeli kırınız.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
2. Aşağıda ölçüleri verilen kalın ve ince kenarlı mercekleri modelleyip kenarlarını 0.2 mesafeli kırınız.
9.3.5. Modellerin hizalanarak bir araya getirilmesi
3D Align: 3B Hizalama
Modify> 3D Operations > 3D Align
Command: 3dalign
Bu komut oluşturulmuş bir katı modelin özel noktaları (en fazla 3 nokta) esas alınarak başka bir modelin istenilen
bir yüzeyindeki (DUCS açık olduğunda ) özel noktalara çakıştırılarak bir araya getirilmesi için kullanılır.
Kenar uzunluğu 30 olan bir küpün yan yüzeyi ortasına, yarıçapı 15, yüksekliği 35 olan silindirin merkezi esas
alınarak, taban yüzeyinin hizalanması Şekil:9.135 de anlatıldığı gibi yapılır.
Burada Specify destination plane and orientation ...
Specify first destination point:
iletisinde küpün yan yüzeyi orta noktasının belirlenmesi sırasında
OSANP, OTRACK ve DUCS özellikleri açık olmalıdır. OTRACK özelliğinin çalışıp iz çizgilerinin belirmesi için yan
yüzey kenarları orta noktalarında bir süre beklenmelidir.
Command: 3dalign
Select objects: p1
Select objects: ←
Specify source plane and orientation ...
Specify base point or [Copy]: p2
Specify second point or [Continue] <C>: ←
Specify destination plane and orientation ...
Specify first destination point: p3
Specify second destination point or [eXit] <X>: ←
Şekil:9.135
Silindirin diğer yönlü (küpün içine doğru) yerleşebilmesi için Specify second destination point or [eXit] <X>:
iletisinde ikinci hedef nokta olarak küp köşesi gösterilmelidir. Daha sonra imleç hareket ettirildiğinde silindir diğer
yöne döndürülür. Dönmüş durumda bir nokta tıklanırsa silindir küp içine yerleştirilir. Şekil:9.136
Command: 3dalign
Select objects: p1
Select objects: ←
Specify source plane and orientation ...
Specify base point or [Copy]: p2
Specify second point or [Continue] <C>: ←
Specify destination plane and orientation ...
Specify first destination point: p3
Specify second destination point or [eXit] <X>:p4
Specify third destination point or [eXit] <X>: p5
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
SW Isometric bakış
Şekil:9.136
Boyutları 30 olan bir kamanın açılı yüzeyine, taban ve üst yarıçapı 5 ve yüksekliği, kama açılı yüzeyi (hipotenüs)
kadar olan üçgen piramidin hizalanması için aşağıdaki işlemeler yapılmalıdır. Şekil:9.137
Not: Üçgen piramit taban yüzeyi, I (çember içine) seçeneği ile oluşturulmalı, yüksekliği de 2Point seçeneği ile
kamanın açılı yüzey kenarı son noktaları gösterilerek tanımlanmalıdır.
Command: 3dalign
Select objects: p1
Select objects: ←
Specify source plane and orientation ...
Specify base point or [Copy]: p2
Specify second point or [Continue] <C>: p3
Specify third point or [Continue] <C>: p4
Specify destination plane and orientation ...
Specify first destination point: p5
Specify second destination point or [eXit] <X>: p6
Specify third destination point or [eXit] <X>: p7
Şekil:9.137
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Not: Kamada gösterilen p7 noktası, aynı çizginin diğer son noktası olarak gösterilecek olursa, üçgen piramit kama
içine gömülecektir. Şekil:9.138
p7 ∙
p7
∙
Şekil:9.138
Sorular:
1. Taban yüzeyi boyutları 10x5 ve yüksekliği 100 olan bir dikdörtgen prizmayı ve taban yüzeyi ölçüleri verilen
200 yükseklikli L profili modelleyiniz. Daha sonra 3D Align komutu Copy seçeneğini de kullanarak
aşağıdaki çerçeveyi oluşturunuz.
2. Taban ve üst yüzey yarıçapı 10 ve yüksekliği 2 olan altıgen piramidi 3DAlign komutu Copy seçeneğini de
kullanarak birbirine hizalayıp bal peteği oluşturunuz.
9.3.6. Modellerin taşınması
3D Move: 3B Taşıma
Modify> 3D Operations > 3D Move
Command: 3dmove
Bu komut 3B modellerin 3 boyutlu uzayda, bir eksen boyunca yada bir düzlem üzerinde taşımak için kullanılır.
Komut girilip taşınacak nesne seçilip, esas nokta olarak (base point) seçili nesneler üzerinde bir nokta gösterilirse
bu noktaya taşıma ikonu yerleştirilir. Bu ikon koordinat ikonunun benzeridir. X ekseni yönündeki ikon çubuğu
üzerine gidildiğinde kırmızı iz çizgisi belirir. Bu durumda çubuk seçilirse X ekseni yönünde taşıma yapılır. Diğer
eksenler içinde aynı işlem yapılmalıdır. Şekil:9.139
Şekil:9.139
Bir eksene bağımlı kalmadan bir düzlem üzerinde taşıma işlemi yapılacaksa, eksen çubukları arasındaki dik açı
çizgisi seçilmelidir. Düzlemin seçilip seçilmediği, düzlem eksen çubukları renginin sarı olup olmadığına bağlıdır.
Şekil:9.140
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
XY düzlemi seçili
YZ düzlemi seçili
ZX düzlemi seçili
Şekil:9.140
Not: Ölçülü taşımalar yapılacaksa esas noktanın taşıma ikonunun yerleştirildiği ilk noktanın 0,0,0 (Orijin) olduğu
unutulmamalıdır.
9.3.7. Modellerin döndürülmesi
3D Rotate: 3B Döndürme
Modify> 3D Operations > 3D Rotate
Command: 3drotate
Bu komut modelleri 3 boyutlu uzayda X,Y,Z eksenleri etrafında döndürmek için kullanılır. 3drotate komutunu girip
bir silindir seçerek taban yüzeyini esas nokta (base point) olarak belirlediğinizde, bu noktaya döndürme ikonu
yerleşir. Bu ikon döndürme eksenlerini seçmenize olanak sağlayan halkalardan oluşmuştur. Kırmızı halka X
eksenini temsil eder. İmleç kırmızı halka üzerinde tutulduğunda X ekseni iz çizgisi belirir ve halka sarıya dönüşür.
Yeşil halka Y eksenini, mavi halka da Z eksenini temsil eder. Seçilen model hangi eksen etrafında döndürülecekse o
eksene ait halka seçildikten sonra döndürme açısı girilmelidir. Şekil:9.141
Şekil:9.141
Yarıçapı 10 ve yüksekliği 40 olan bir silindirin X ekseni etrafında -90° döndürülmesi için aşağıdaki işlemler
yapılmalıdır. Şekil:9.142
Command: 3drotate
Current positive angle in UCS: ANGDIR=ccw ANGBASE=0
Select objects: p1
Select objects: ←
Specify base point: p2
Pick a rotation axis: p3
Specify angle start point: -90
Şekil:9.142
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
9.3.8. Modellerin simetrisini elde etme
3D Mirror: 3B simetri alma
Modify> 3D Operations > 3D Mirror
Command: 3dmirror
Bu komut 3B modellerin uzayda, 3 nokta (3 points) yöntemiyle belirlenen bir düzleme ya da standart düzlemlerden
(XY, YZ, ZX) birine göre simetrisinin alınmasında kullanılır.
Taban yüzeyi ölçüleri 50x20 ve yüksekliği 3 olan bir prizma üzerinde bulunan, taban yüzeyi ölçüleri 20x3 ve
yüksekliği 10 olan bir kamanın diğer tarafa, 3 nokta (3 points) yöntemine ile belirlenen düzleme göre, simetrisinin
alınması aşağıda açıklandığı gibi yapılır. Şekil:9.143
Command: mirror3d
Select objects: p1
Select objects: ←
Specify first point of mirror plane (3 points) or
[Object/Last/Zaxis/View/XY/YZ/ZX/3points] <3points>: p2
Specify second point on mirror plane: p3
Specify third point on mirror plane: p4
Delete source objects? [Yes/No] <N>: ←
Not: Burada p4 noktasının belirlenmesi sırasında mutlaka OTRACK özelliği açık olmalı ve + Z yönünde bir nokta
belirlenmelidir. Böylece p2,p3 ve p4 noktaları ile simetri düzlemi belirlenmiş olur.
Şekil:9.143
Farklı konumdaki bir kamayı, standart düzlemlerden birisini (ZX) kullanarak uç uca simetrisini almak için aşağıdaki
işlemler yapılır. Şekil:9.144
Command: mirror3d
Select objects: p1
Select objects: ←
Specify first point of mirror plane (3 points) or
[Object/Last/Zaxis/View/XY/YZ/ZX/3points] <3points>: zx
Specify point on ZX plane <0,0,0>: p2
Delete source objects? [Yes/No] <N>: ←
Şekil:9.144
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Sorular:
1. Taban yarıçapı 25 ve yüksekliği 30 olan silindirin üst yüzeyine aşağıdaki şekilde boyutları verilen tırnağı
modelleyiniz. Daha sonra bu tırnağı ZY düzlemine göre simetrisini alınız.
2. Polysolid komutunu kullanarak genişliği (Width) 10, yüksekliği (Height) 150 ve uzunlukları 400x600 olan bir
duvar modeli oluşturunuz. Daha sonra duvarın görünen yüzeylerine (DUCS açık) 120x75 boyutunda
dikdörtgenler (rectangle) çiziniz. 3dmirror komutunu kullanarak bu dikdörtgenlerin diğer yüzeylere
simetrisini alınız. Son olarak Presspull komutunu kullanarak dikdörtgenlerden pencere boşluklarını
oluşturunuz.
9.3.9. Modelleri dizme
3D Array: 3B dizme
Modify> 3D Operations > 3D Array
Command: 3darray
Bu komut 3B nesneleri, satırlar ve sütunlar halinde (Rectangular array) veya bir merkez etrafında (Polar array)
dizerek çoğaltmak için kullanılır.
Rectangular array seçilen modeli satırlar (Rows), sütunlar (Columns) ve düzeyler (Levels) halinde dizerek
çoğaltmak için kullanılan seçenektir. Satır sayısı; modelin Y ekseni yönündeki dizme sayısını, sütün sayısı;
modelin X ekseni yönündeki dizme sayısını, düzey sayısı; modelin Z ekseni yönündeki dizme sayısını belirler.
Satırlar, sütunlar ve düzeyler arasındaki mesafe (distance between…..), modelin kendi boyutu ile arada kalacak
mesafe toplamı olarak verilmelidir. Sadece bir eksen yönünde dizme yapılacaksa diğer ikisi 1 olarak belirlenmelidir.
İki eksen yönünde dizme yapılacaksa üçüncüsü 1 belirlenmelidir.
Taban yüzeyi ölçüsü 3x3 ve yüksekliği 1 olan bir dikdörtgen prizmanın; 2 satır (Rows), 3 sütun (Columns) ve 2
düzey (Levels) olarak, satır arası mesafe 6 (distance between rows), sütun arası mesafe 6 (distance between
columns) ve düzey arası mesafe 4 (distance between levels) olduğu halde dizilmesi aşağıda açıklandığı gibidir.
Şekil:9.145
Command: 3darray
Select objects: p1
Dikdörtgen prizma seçilir.
Select objects: ←
Enter the type of array [Rectangular/Polar] <R>: ←
Enter the number of rows (---) <1>: 2
Enter the number of columns (|||) <1>: 3
Enter the number of levels (...) <1>: 2
Specify the distance between rows (---): 6
Specify the distance between columns (|||): 6
Specify the distance between levels (...): 4
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.145
Not: Mesafelerin (distance between….) - (eksi) işaretli verilmesi durumunda dizme işlemi eksenlerin diğer
yönünde olacaktır.
Polar array, 3B modeller için 2 yöntemle yapılabilir. Birincisi 2B çizimlerde olduğu gibi Array (ar) komutunu
kullanarak. Bu durumda dizilecek model XY düzleminde olmalı ve dizme işlemi Z ekseni çevresinde olmalıdır.
İkinci yöntemde dizilecek model XY düzlemi dışında ise kullanılır. 3darray komutu girilip 3B nesne seçildiğinde
dizilecek nesne sayısı ve kapsanan açı istenir, daha sonra dizme ekseni tanımlanmalıdır.
Yarıçapı 40, yüksekliği X ekseni yönünde 50 olan bir silindirin ön yüzeyi üst Qudarantı merkezi olacak şekilde
oluşturulmuş 10 yarıçaplı kürenin, ön yüzey çevresine 8 adet dizilmesi aşağıda açıklandığı gibidir. Şekil:9.146
Command: 3darray
Select objects: p1
Select objects: ←
Enter the type of array [Rectangular/Polar] <R>: p
Enter the number of items in the array: 8
Specify the angle to fill (+=ccw, -=cw) <360>: ←
Rotate arrayed objects? [Yes/No] <Y>: ←
Specify center point of array: p2
Specify second point on axis of rotation: p3
Küre seçilir.
Şekil:9.146
Dizme işlemi 360° den daha küçük açıyı kapsayacaksa, tarafı belirlemek için açının işareti değiştirilmelidir.
Örneğin 180° açıya 4 adet dizilecekse, sol tafra dizmek için açı -180°, sağ tarafa dizmek için +180° olmalıdır.
Şekil:9.147
-180°
+180°
Şekil:9.147
Sorular:
1. Yarıçapı 40, yüksekliği X ekseni yönünde 50 olan bir silindirin ön yüzeyi üst Qudarantı merkezi olacak
şekilde, 10 yarıçaplı ve 15 yükseklikli silindiri modelleyiniz. Daha sonra bu silindiri diğer yüzeye
kopyalayınız. Son olarak her iki yüzeydeki silindirleri 3darray komutunu bir kere kullanarak çevreye 10 ar
adet diziniz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
2. Yukarıda revolve komutunda oluşturulan fincan ve tabağı modelini uygun boyutlu bir silindir üzerine 10 adet
diziniz.
3. Yukarıda Sweep komutunda oluşturulan helis diş modelini, silindir çevresine 34 adet dizerek helis dişli modeli
oluşturunuz.
9.3.10. Modellerin birleştirilmesi
Union: Katı model birleştirme
Modify> Solid Editing > Union
Command: uni
Bu komut herhangi bir komutla, bir araya getirilmiş modellerin birleştirilerek, tek model haline getirilmesi için
kullanılır. Birleştirme için, komut girildikten sonra birleştirilecek modellerin seçilmesi yeterlidir.
Bir dikdörtgen prizma üzerine 3dalign komutu kullanılarak hizalanmış kamanın, prizma ile birleştirilmesi aşağıda
açıklandığı gibi yapılır. Şekil:9.148
Command: uni
Select objects: p1
Select objects: p2
Select objects: ←
Birleştirmeden önce
Birleştirmeden sonra
Şekil:9.148
Modellerin birleştirilmesi, birleşim kenarlarının yuvarlatılabilmesi veya kırılabilmesi için de gereklidir. Yukarıda
Şekil:9.148 de verilen örnekte birleştirmeden önce ve birleştirmeden sonra köşenin kırılması gösterilmiştir.
Şekil:9.149
Birleştirmeden önce
Birleştirmeden sonra
Şekil:9.149
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Sorular
1. Yukarıda Extrude komutunda oluşturulan daha sonra üst yüzey köşeleri yuvarlatılan tabla modelinin üst yüzey
merkezi merkez olan 25 yarıçaplı bir çember çiziniz. Bu çemberi Extrude komutu ile 2° açılı 40 yükseklikli
model yapınız. Daha sonra modelleri Union komutu ile birleştirip, birleşim kenarını 5 yarıçaplı yuvarlatınız.
9.3.11. Modelden model çıkarma
Subtract: Katı model çıkarma
Modify> Solid Editing > Subtract
Command: su
Bu komut herhangi bir komutla, bir araya getirilmiş modellerin birinden düğerini çıkarmak için kullanılır. Bir
modelden birden fazla model çıkarılabilir. Komut girildikten sonra ilkönce ana model seçilir. ← ile seçim işlemi
bitirilir. Daha sonra çıkarılacak modeller seçilmelidir.
Yukarıda Union komutu sorusunda yapılan modelin silindir üst yüzeyine çizilen 14 yarıçaplı çember, –Z yönünde
65 yükseklikli Extrude komutu ile silindir yapılırsa, modelin içine bir silindir modeli yerleştirilmiş olur. Bu silindir
modelini esas modelden çıkarıp, esas modelde bir delik oluşturmak için aşağıdaki işlemler yapılır. Şekil:9.150
Command: subtract
Select solids and regions to subtract from ..
Select objects: p1
Select objects: ←
Select solids and regions to subtract ..
Select objects: p2
Select objects: ←
Şekil:9.150
Sorular:
1. Yukarıda 3D Array komutunda oluşturulan büyük silindir modelinden küçük silindirleri çıkararak yeni bir
model oluşturunuz.
2. Yukarıda koni ve piramit komutunda oluşturulan modelde, piramit modelinden koni modellerini çıkarıp
aşağıdaki modeli oluşturunuz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
3. Aşağıdaki modellerde Subtract komutunu uygulayınız.
9.3.12. Arakesit modelini elde etme
Intesect: Arakesit modelini elde etme
Modify> Solid Editing > Intersect
Command: in
Bu komut birbiri içine girmiş olan modellerde, modellerin ortak kullandıkları katı hacim bölümünü elde etmek için
kullanılır.
Komut girildikten sonra birbiri içine girmiş modellerin seçilmesi yeterlidir. Arada bir model bölümü
bulunamamışsa program Null solid created – deleted (ortak katı bulunamadı - seçilen nesneler silindi) mesajını
verir.
Bir üçgen piramit ile içine yerleştirilmiş kürenin ortak kullandığı modeli elde etmek için aşağıdaki işlemler yapılır.
Şekil:9.151
Command: in
Select objects: p1,p2
Select objects: ←
Şekil:9.151
9.3.13. Modelleri kesme
Slice: Kesme
Modify> 3D Operations > Slice
Command: sl
Bu komut modellerin belirlenen düzlemlerden kesilerek iç kısmının görülebilmesi için kullanılır. Kesmede
kullanılacak düzlem standart (XY,YZ,ZX) düzlemler olabileceği gibi 3 nokta (3Point) yöntemi ile de kesit düzlemi
belirlenebilir.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Yukarıda Şekil:9.150 de oluşturulan modelin XY düzleminden kesilerek içi kısmının görülmesi aşağıda açıklandığı
gibi yapılır. Şekil:9.152
Command: sl
Select objects to slice: p1
Select objects to slice: ←
Specify start point of slicing plane or [planar Object/Surface/Zaxis/View/XY/YZ/ZX/3points] <3points>: zx
Specify a point on the ZX-plane <0,0,0>: p2
Specify a point on desired side or [keep Both sides] <Both>: p3
Burada modelin hangi tarafının kalması isteniyorsa, p3 noktası o taraftan gösterilmelidir.
Şekil:9.152
Aynı modelin enine, 3Point yöntemiyle kesilmesi aşağıda açıklandığı gibidir. Şekil:9.153
Command: sl
Select objects to slice: p1
Select objects to slice: ←
Specify start point of slicing plane or [planar
Object/Surface/Zaxis/View/XY/YZ/ZX/3points] <3points>: p2
Specify second point on plane: p3
Specify a point on desired side or [keep Both sides] <Both>: p4
Şekil:9.153
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
9.3.14. Yüzeyleri katı modele dönüştürme
Convtosolid: Yüzeyden model
Modify> 3D Operations > Convert to Solid
Command: convtosolid
Bu komut birleşik çizgilerden oluşan 2B nesnelerin (circle, polygon, rectangle, pline vb) Thickness verilerek yüzeye
dönüşmüş hallerinin 3B katı modele (3D Solid) dönüştürmek için kullanılır.
Yarıçapı 20 olan bir çemberin, Properties tablosundan yüksekliği (Thickness) 10 olan bir yüzey yapılıp arkasından
silindir modeli yapılması aşağıda anlatıldığı gibidir. Şekil:9.154
Command: convtosolid
Select objects: p1
Select objects: ←
Şekil:9.154
Sorular:
1. Aşağıdaki 2B bileşik nesneleri önce yüzeye arakasından katı modele dönüştürünüz.
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
9.4. Örnek Tasarım
Bu başlık altında, yukarıda anlatılan komutların bir kısmı kullanılarak yapılabilecek makine parçaları
modellenecektir. Boyutlar mm olarak alınacaktır.
9.4.1. Somun modelleme
Yarıçapı 20 olan bir çember içine altıgen ve aynı merkezli 20 yarıçaplı çember çizilir. Önce çember M20x2.5
somun yüksekliği olan 16 yükseklikte Extrude yapılır. Silindirin üst ve alt yüzey kenarlarına 2.5 eşit mesafeli pah
kırılır. Şekil:9.155
Şekil:9.155
Altıgen 16 yükseklikte Extrude yapılır. Somun modeli elde etmek için, altıgen prizma ve köşeleri kırılmış silindirin
arakesit modeli alınmalıdır. Bunun için Intersect komutu kullanılır. Şekil:9.156
Şekil:9.156
Somun deliği için üst yüzeye 8.65 yarıçaplı (vida açılmadan önceki delik çapı – matkap çapı 17.3 mm olmalıdır) bir
çember çizilir. Bu çember Presspull komutu ile aşağı çekilerek delik oluşturulur. Delik oluşturma işlemi, çemberi
Extrude yapıp arkasından Subtruct komutu kullanılarak çıkarma ile de yapılabilir. Delik kenarlarına Chamfer
komutu ile 1x30° pah (havşa açma) kırılır. Şekil:9.157
Şekil:9.157
Makine projelerinde kullanılan somun, cıvata vb. makine elemanlarında vida kanlı gerçek model olarak gösterilmez.
Ancak delik içerisinde helisel bir kanal açma uygulaması için bu örnekte, somun deliği içine standart Metrik vida
kanalı açılacaktır.
Somun deliği içinde vida kanalı oluşturmak için önce farklı bir yerde vida modellenir. Daha sonra bu model somun
deliği içine taşınır. Son olarak da somun modelinden vida modeli çıkarılarak delik içinde vida kanalı oluşturulur.
Vida dişli modeli için önce 8.65 yarıçaplı bir çember çizilir. Helix komutu ile taban ve üst yarıçapı 8.65, adımı 2.5
(turn Height) ve yüksekliği 20 (Height) olan helis yol (path) oluşturulur. Vida profili kesiti için polygon komutu ile
kenar uzunluğu 2.5 olan bir eşkenar üçgen çizilir. Şekil:9.158
Şekil:9.158
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Eşkenar üçgen taban kenarı, diş dibi ve diş üstü yükseklikleri kadar Offset komutu ile çoğaltılıp Trim komutu ile
fazla çizgiler kırpılarak somun diş kesiti elde edilir. Diş kesiti Pedit komutu ile Pline yapılıp 3D Mirror komutu ile
YZ düzlemine göre simetrisi alınır ve helis yol başlangıç noktasına (taban çemberi Quadarantı) taşınır. Şekil:9.159
Şekil:9.159
Diş kesitinin helisel yol (Helix path) boyunca süpürülüp diş modelinin oluşturulması için Sweep komutu kullanılır.
Şekil:9.160
Şekil:9.160
Bundan sonraki aşamada somu deliği içinde vida kanalının oluşturulması için, vida diş modeli, somun deliği içine
taşınır. Taşımada esas nokta (base point) olarak vida diş modeli taban yüzeyi çember merkezi, taşınacak nokta
olarak somun alt yüzeyi merkezi 2 dışarısı olmalıdır. Böylece somun deliği yüksekliğinden uzun ulan diş modeli
delik içine ortalı ve merkezi yerleşmiş olur. Bu işlemin önden bakışta yapılması daha uygun olacaktır. Şekil:9.161
Şekil:9.161
Helisel vida kanallı somun modeli oluşturmak için son işlem olarak Subtract komutu ile vida diş modelinin somun
modelinden çıkarılması olacaktır. Slice komutu ile modeli kestiğimizde helisel vida dişi kanalı daha iyi görülecektir.
Şekil:9.162
Şekil:9.162
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
9.4.2. Cıvata modellenme
Cıvatanın modellenmesi için önce silindirik kısım daha sonra baş kısmı modellenip birbirine eklenir. Son olarak
silindirik kısmın uç bölümüne vida dişi açılır.
Silindirik kısmın modellenmesi için, taban yarıçapı 10 ve yüksekliği 100 olan bir silidir modellenir. Cıvata başı için
yarıçapı 20 olan bir çember içine altıgen ve aynı merkezli 20 yarıçaplı çember çizilir. Önce çember M20x2.5 cıvata
başı yüksekliği olan 14 yükseklikte Extrude yapılır. Silindirin üst kenarlarına 2.5 eşit mesafeli pah kırılır. Altıgen 14
yükseklikte Extrude yapılır. Somun modeli elde etmek için, altıgen prizma ve köşeleri kırılmış silindirin arakesit
modeli alınmalıdır. Bunun için Intersect komutu kullanılır. Şekil:9.163
Şekil:9.163
Cıvata başı modeli, alt yüzeyi merkezi esas alınarak, silindir modeli üst yüzeyi ortasına taşınır. Union komutu ile
modeller birleştirilerek birleşim kenarı (birleşim yüzeyi iç kenarı) Fillet komutu ile 1 yarıçaplı yuvarlatılır. Cıvata
uç kenarına da Chamfer komutu ile 1x30° pah kırılır. Şekil:9.164
Şekil:9.164
Vida dişli modeli için önce 10 yarıçaplı bir çember çizilir. Helix komutu ile taban ve üst yarıçapı 10, adımı 2.5 (turn
Height) ve dönme sayısı 12 (Turn) olan helis yol (path) oluşturulur. Vida profili kesiti için polygon komutu ile
kenar uzunluğu 2.5 olan bir eşkenar üçgen çizilir. Şekil:9.165
Şekil:9.165
Eşkenar üçgen taban kenarı, diş üstü yükseklikleri kadar Offset komutu ile çoğaltılıp, üst köşesine Ttr yöntemi ile
0.36 yarıçaplı çember çizilir. Trim komutu ile fazla çizgiler kırpılarak cıvata diş kesiti elde edilir. Diş kesiti Pedit
komutu ile Pline yapılıp ve helis yol başlangıç noktasına (taban çemberi Quadarantı) taşınır. Şekil:9.166
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.166
Diş kesitinin helisel yol (Helix path) boyunca süpürülüp diş modelinin oluşturulması için Sweep komutu kullanılır.
Şekil:9.167
Şekil:9.167
Bundan sonraki aşamada cıvata modeli üzerinde vida kanalının oluşturulması için, vida diş modeli, cıvata ucuna
taşınır. Taşımada esas nokta (base point) olarak vida diş modeli taban yüzeyi çember merkezi, taşınacak nokta
olarak cıvata alt yüzeyi merkezinden 3 dışarısı olmalıdır. Bu işlemin önden bakışta yapılması daha uygun olacaktır.
Şekil:9.168
Şekil:9.168
Helisel vida kanallı cıvata modeli oluşturmak için bundan sonraki işlem Subtract komutu ile vida diş modelinin
cıvata silindir bölümü modelinden çıkarılması olacaktır. Şekil:9.169
Şekil:9.169
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Cıvata vidasında, vida sonu, pratikte vida açma işlemine uygun olarak son bulmamıştır. Bunu düzeltmek ve pratikte
yapılışına uygun hale getirmek için vida sonuna özel bir kanal daha açılmalıdır. Bunun için önce 10 yarıçaplı
çemberin Quadrant noktasına cıvata vidası diş kesiti kopyalanır. Daha sonra taban yarıçapı vidia diş dibi yarıçapı,
üst yarıçapı 10, helis adımı (turns Height) 2.5/3=0.8333 ve dönme sayısı 1/3=0.3333 olan bir helis yol oluşturulur.
Vida diş kesiti bu yol (path) boyunca Sweep komutu ile model dönüştürülür. Daha sonra bu 1/3 diş cıvata modeli
diş bitimine, diş dibi yayı ortası esas alınarak taşınır. Son olarak cıvatadan bu 1/3 diş de çıkarılarak gerçek bir vida
bitişi oluşturulur. Şekil:9.170
Şekil:9.170
Slice komutu ile modeli kestiğimizde helisel vida dişi kanalı daha iyi görülecektir. Şekil:9.171
Şekil:9.171
9.4.3. Mafsal modelleme
Üst bakışta (Top) 2B komutları kullanarak Şekil:9.172 de boyutları verilen 2B çizimi yapılır.
alınıp, 2B düzeltme (Modify) komutlarını kullanarak diğer 3 çizimi elde edilir.
Çizimin bir kopyası
Şekil:9.172
Birleşik çizgi olamayan nesneler Pedit komutu Join seçeneği kullanılarak bileşik çizgi yapılır ve izometrik bakışa
geçilir. Çemberler Extrude komutu ile 20 yükseklikli model yapılır. Diğer nesneler ayrı ayrı Extrude komutu ile 8
yükseklikli model yapılır. Büyük silindirden küçük silindir Subtract komutu ile çıkarılarak delik oluşturulur.
Parçaları bir araya getirmek için önce ortadaki parça yay merkezi esas alınarak silindirin merkezine Move komutu
ile taşınır. Küçük parça da yine yay merkezi esas alınarak orta parçanın yay merkezine Move komutu ile taşınır.
Şekil:9.173
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Şekil:9.173
Tırnak ve orta parçanın, silindirin orta bölümüne taşınması için yine Move komutu kullanılıp, merkez esas alınarak
+Z yönünde 6 girilmelidir. Daha sonra uç kısımdaki tırnak, yay merkezi esas alınarak Z ekseninde 50°
döndürülmelidir. Şekil:9.174
Şekil:9.174
Bundan sonra yapılacak düzenleme işlemleri için üç parçanın Union komutu ile bir parça haline getirilmesi gerekir.
Şekil:9.175
Şekil:9.175
Tırnak ön yüzeyi seçilerek, esas yüzeyde (base surface distance) 3, diğer yüzeyde 1 mesafeli, seçilen yüzey alt ve
üst kenarlarına Chamfer komutu ile pah kırılır. Şekil:9.176
Şekil:9.176
Modelin silindir ve tırnak kısmı, birleşim kenarları (yaylar) Fillet komutu ile 1 yarıçaplı yuvarlatılır. Şekil:9.177
Şekil:9.177
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Tırnak bölümü üst ve alt yüzey kenarları yine Fillet komutu ile 1 yarıçaplı yuvarlatılır. Burada yuvarlatılacak
kenarların seçimi Chain seçeneği ile yapılmalıdır. Son olarak modelin silindir iç ve dış kenarlarına Chamfer komutu
ile eşit mesafeli 0.5 ölçülü pah kırılmalıdır. Şekil:9.178
Şekil:9.178
9.4.4. Burç modelleme
Burç silindirik bir parça olması nedeniyle Cylinder komutu veya çemberlerin Extrude edilmesi ile modellenebilir.
Revolve komutu ile burç modellemek için 40x5 boyutlarında bir dikdörtgenin (rec), köşeleri 0.5x45° pah kırıldıktan
sonra eksen çizgisi etrafında 360° döndürülerek de modellenebilir. Şekil:9.179
Şekil:9.179
9.4.5. Yay modelleme
Mafsalın montaj yapıldığı sistemde çalışabilir olabilmesi için yay da modellenmelidir. Yay modellemek için
yukarıda da anlatıldığı gibi önce Helix komutu ile yay yolu (path) oluşturulmalıdır. Bunun için yarıçapı 11.5 olan
yardımcı bir çember çizilmelidir. Daha sonra 1 yarıçaplı çember, önce çizilen yardımcı çemberin Quadrant noktası
merkez olacak şekilde çizilmelidir. Helix komutu ile taban ve üst yarıçapı 11.5, adımı (turn Height) 3 ve yüksekliği
(Height) 21 olan helis yay yolu çizilir. Şekil:9.180
Şekil:9.180
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Sweep komutu ile yay modeli oluşturulur. Yay sistemde çalışırken kurulmalı ve enerji biriktirmelidir. Kurma işlemi
için yayın her iki ucunda oluşturulan düz kollar, sistemdeki dayama pimleri arasına yerleştirilir. Yayın başlangıç ve
bitişindeki bu düz kollar Cylinder komutu ile Axis endpoint seçeneği kullanılarak ORTHO özelliği açık olduğu
halde taban ucuna 25, üst uca 15 ve yaya teğet olarak modellenir. Şekil:9.181
Şekil:9.181
9.4.6. Modellerin montajı
AutoCAD yazılımının katı modelleme komutları ile birçok endüstriyel ürün katı olarak tasarlanabilir ve düzeltme
düzenleme komutları ile de geliştirilebilir. Ancak bu işlemler sınırlıdır ve endüstrinin tasarım gereksinimlerini
karşılayamaz. Bunun nedeni yazılımın unsur tabanlı olmamasıdır. Bu nedenle montaj koşullu yapılamaz. Montaj
işlemeleri 3D Move, 3D Align, 3D Rotate, 3D Mirror vb komutların kullanımı ile yapılır ve gerçekçi değildir.
Bu örnek modellemede parçaların bir araya getirilmesi için önce somun cıvatanın vidalı kısmına taşınır. Move
komutu ile taşıma işlemi yaparken, esas (base) nokta olarak merkez (Center) gibi özel noktalar kullanılmalıdır.
Somun ve cıvata alın yüzeyleri arasında 2 mm mesafe olmalıdır. Burç modelinin somun üzerine, cıvata burç deliği
içinde kalacak şekilde yerleştirilebilmesi için ya 3D Align komutu kullanılmalı ya da burç 3D Rotate komutu ile Y
ekseninde 90° döndürülüp Move komutu ile taşınmalıdır. Mafsal modeli de Move komutu ile taşınır. Şekil:9.182
Şekil:9.182
Yay modelinin mafsal modeli üst yüzeyine eksensel olarak taşınması için yay modeli tabanındaki yardımcı çember
merkezi esas alınır. Ancak bu durumda yay tabanının yarısı mafsal içinde kalır. Bunu düzeltmek için yay tekrar 1
yukarı taşınmalıdır. Şekil:9.183
Şekil:9.183
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Yay düz kısmının mafsal üzerine yapılacak olan pime dayanabilmesi için Z ekseninde 85° döndürülmelidir.
Döndürme işleminden sonra görüldüğü gibi yay alt kısmındaki düz kısım kısa, üst kısmındaki düz kısım uzun
kalmıştır. Properties tablosunu kullanarak alt kısmın boyunu 50, üst kısmın boyunu 13 yapınız. Şekil:9.184
Şekil:9.184
9.4.7. Dayama pimi modelleme
Dayama pimini modellemeden önce mafsal üst yüzeyinde pim deliği modellenmelidir. Bunun için üst (Top) bakışta
yay düz ucuna yakın bir yerde DUCS açık olduğu halde 2.5 çaplı bir çember çizilir. Daha sonra bu çember
Presspull komutu ile aşağı çekilerek delik oluşturulur. Şekil:9.185
Şekil:9.185
Dayama pimi için çapı 2.5 ve yüksekliği 8 olan bir silindir ile çapı 4 ve yüksekliği 8 olan diğer bir silindir
modellenip bir araya getirilip birleştirilir. Son olarak mafsal deliğine taşınır. Aynı işlemler cıvata başı alt yüzeyinde
bulunan yayın diğer düz ucu için de yapılmalıdır. Şekil:9.186
Şekil:9.186
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO
Montaj modelin son hali izometrik görünüşü Şekil:9.187 de olduğu gibidir.
Şekil:9.187
Yaşar BALBAŞI
Akdeniz Üniversitesi Teknik Bilimler MYO

TASSA EXTRA Sayı

Üç Boyutlu Yüzey Modelleme

View/Open

makġne teknolojġsġ penslerle tornalama ve yay sarma

AutoCAD - 2015 Kurs Konuları