24.09.2014 Jeofizik Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi 2014-2015 GÜZ Yarıyılı Fizik ve matematik yasalarından hareketle aletsel jeofizik imkanlarını kullanarak, jeolojik bilgiler yardımıyla yeraltını araştıran bir bilim dalıdır. Kısaca, Jeolojik Problemler ve Jeofizik Çözümleri ( MTSMTS-3024 ) • Tıp mesleğinde ortaya konan eser bir hastanın iyileştirilmesi, • Mimarlık mesleğinin eseri bir yapı tasarımının ortaya konması, • İnşaat mühendisliği mesleğinin eseri bir yapının inşa edilmesi edilmesi, • Jeoloji mesleğinin eseri bir jeolojik haritanın oluşturulması, olarak söylenirse, • Jeofizik mesleğinin eseri hazırladığı rapor, dur. Raporda yerbilimsel ayrıntıya yer vermelidir. Doç.Dr. Orhan POLAT Jeofizik Müh. Bölümü, Sunu 1 Jeofizik Prospeksiyon Yöntemleri R Raporun ayrıntıları; tl bi bir d deprem ö öncesii ve sonrası d durumun araştırılması t l veya onlarca l km derinde meydana gelen bir depremin yerinin tespit edilmesi, ekonomik veya kültürel değeri olan bir yeraltı kaynağının (petrol, doğalgaz, maden, su, jeotermal, gömülü arkeolojik eserlerin) belirlenmesi, yapılaşma açısından risk teşkil edecek zemin özelliklerinin ortaya konması olabilir. Tüm bu çalışmaları başta Jeoloji olmak üzere, farklı meslek gruplarıyla işbirliği yaparak ortaya koyar. Yeraltını, farklı prospeksiyon (=arama) yöntemleri kullanarak arar. Jeofizik Prospeksiyon Yöntemleri Jeofizik Arama Yöntemi Ölçülen parametre Hesaplanan parametre Tür : Sismoloji (Smo) : Deprem dalgasının hızı, ivmesi (m/sn, m/sn2) : Faylamanın yeri, derinliği, büyüklüğü, hareket özelliği : Doğal arama yöntemi Jeofizik Arama Yöntemi Ölçülen parametre Hesaplanan parametre Tür : Mikrotremor (Mi) : Yerin doğal gürültüsü, deprem dalgası : Zemin hakim frekansı, baskın periyot, büyütme : Doğal arama yöntemi Jeofizik Arama Yöntemi Ölçülen parametre Hesaplanan parametre Tür : Sismik (S) : Yansıyan/kırılan sismik dalgaların seyahat zamanları (t, sn) : Yoğunluk ve sismik dalgaların hızları (V, km/sn) : Yapay arama yöntemi Jeofizik Arama Yöntemi Ölçülen parametre Hesaplanan parametre Tür : Manyetik (M) : Yerin jeomanyetik alanı : Manyetik duyarlılık : Doğal arama yöntemi Jeofizik Arama Yöntemi Ölçülen parametre Hesaplanan parametre Tür : Elektrik (E) : Potansiyel gerilim (mV) : Görünür özdirenç (rho-a), Elektriksel iletkenlik : Yapay arama yöntemi Jeofizik Arama Yöntemi Ölçülen parametre Hesaplanan parametre Tür : Elektromanyetik (EM) : Elektromanyetik yayınımın tepkisi : Elektrik iletkenlik ve uçlaşma : Doğal-Yapay Doğal Yapay arama yöntemi Jeofizik Arama Yöntemi Ölçülen parametre Hesaplanan parametre Tür : Gravite (G) : Yer çekimi ivmesi (gal, cm/sn2) : Yoğunluk (rho, g/cm3) : Doğal arama yöntemi Jeofizik Arama Yöntemi Ölçülen parametre Hesaplanan parametre Tür : Yapay Uçlaşma (IP) : Polarizasyon voltajı (mV) veya frekans (Hz) : Elektrik kapasitans : Yapay arama yöntemi 1 24.09.2014 Jeofizik Prospeksiyon Yöntemleri Jeofizik Arama Yöntemi Ölçülen parametre Hesaplanan parametre Tür : Doğal Potansiyel (SP) : Elektrik potansiyel : Elektrik iletkenlik : Doğal arama yöntemi Jeofizik Arama Yöntemi Ölçülen parametre Hesaplanan parametre Tür : Yer Radarı, Radyometrik (YR) : Yansıyan radar atışlarının seyahat zamanları : Dielektrik sabit : Yapay arama yöntemi Diğer Jeofizik Arama Yöntemleri: Kuyu Logu, MT, CSAMT, vb. Jeofizik Prospeksiyon Yöntemleri Jeolojik Problem Deprem/Sismoloji Mühendislik yeri, yeri zemin araştırmaları Fosil yakıtların aranması Metalik maden yataklarının aranması Kumtaşı ve çakıl aramaları Yeraltı su kaynaklarının aranması Arkeolojik araştırmalar Kullanılabilecek Jeofizik Yöntemler (*) Smo, Mi, S, G, M, E, EM, IP, SP Mi E Mi, E, S S, YR (G, (G M) S, G, M, (EM) E, M, EM, IP, SP, YR S, (E, G) E, S, SP, IP (G, YR) YR, E, M, EM, (S) (*): Parantez içindekiler, yardımcı olarak kullanılabilecek ek yöntemlerdir. Jeofizik Prospeksiyon Jeofizik Prospeksiyon - Sismoloji SİSMOLOJİ Zhang Heng sismografı (M.Ö. 132) Stein & Wysession, 2002 2 24.09.2014 Jeofizik Prospeksiyon - Sismoloji Jeofizik Prospeksiyon - Sismoloji Deprem dalgaları, kaynaktan çıktıktan sonra her yöne doğru küresel yayılır ( Hyugens Prensibi ) Stein & Wysession, 2002 Jeofizik Prospeksiyon - Sismoloji Stein & Wysession, 2002 Jeofizik Prospeksiyon - Sismoloji S Dalgası Yatay-KG bileşen S Dalgası Yatay-DB bileşen P Dalgası S Dalgası Yüzey Dalgası P Dalgası Düşey-Z bileşen Stein & Wysession, 2002 3 24.09.2014 Jeofizik Prospeksiyon - Sismoloji Jeofizik Prospeksiyon - Sismoloji Stein & Wysession, 2002 Jeofizik Prospeksiyon - Sismoloji Stein & Wysession, 2002 Jeofizik Prospeksiyon - Sismoloji Stein & Wysession, 2002 4 24.09.2014 Jeofizik Prospeksiyon - Sismoloji Stein & Wysession, 2002 Jeofizik Prospeksiyon - Sismoloji Jeofizik Prospeksiyon - Sismoloji Stein & Wysession, 2002 Jeofizik Prospeksiyon - Sismoloji NE TÜR JEOLOJİK OLAYLAR VAR ? Stein & Wysession, 2002 Stein & Wysession, 2002 5 24.09.2014 Jeofizik Prospeksiyon Jeofizik Prospeksiyon - Sismik Zeminin bazı dinamik parametreleri, hesaplanan formasyon hızlarından (VP, VS) bulunabilir. Örneğin; SİSMİK VP=(/ VS=(/ • Elastisite-Young Modülü (E) • Poisson Oranı () • Bulk-Sıkışmazlık Modülü () • Kesme-Rijidite j Modülü () • Eksenel Modül () Sismik Kaynak: Patlatma, Darbe, Titreşim Jeofizik Prospeksiyon - Sismik Jeofizik Prospeksiyon – Sismik Kırılma (Sığ) Ateş, 2007 Stein & Wysession, 2002 6 24.09.2014 Jeofizik Prospeksiyon – Sismik Yansıma (Derin) Jeofizik Prospeksiyon – Sismik Yansıma (Derin) Stein & Wysession, 2002 Jeofizik Prospeksiyon – Sismik Yansıma (Derin) Ateş, 2007 Jeofizik Prospeksiyon – Sismik Yansıma (Derin) Peru’da sismik yansıma kesiti Kabuk Kalınlığı Önerilen jeolojik model Stein & Wysession, 2002 Stein & Wysession, 2002 7 24.09.2014 Jeofizik Prospeksiyon - Sismik Jeofizik Prospeksiyon - Sismik Ateş, 2007 Ateş, 2007 Jeofizik Prospeksiyon Jeofizik Prospeksiyon - Elektrik Yere metal elektrodlar çakılır. Akım verilir. Elektrik akımlarının yere nüfuz etmesi sağlanır. Farklı jeolojik katmanlara ait görünür özdirenç hesaplanır. ELEKTRİK Akım Akım Potansiyel Ateş, 2007 8 24.09.2014 Jeofizik Prospeksiyon - Elektrik Jeofizik Prospeksiyon - Elektrik Wenner Dizilimi Schulumberger Dizilimi Ateş, 2007 Ateş, 2007 Jeofizik Prospeksiyon GRAVİTE Jeofizik Prospeksiyon – Gravite Küre şekilli bir yeraltı yapısının gravite anomalisi Ateş, 2007 9 24.09.2014 Jeofizik Prospeksiyon – Gravite Jeofizik Prospeksiyon – Gravite Tuz Domu Ateş, 2007 Jeofizik Prospeksiyon – Gravite Detaylı arama çalışmalarının yapılacağı olası hedef (anomali) alanlar Ateş, 2007 Haftaya Anlatılacak Konular MANYETİK ELEKTROMANYETİK YAPAY UÇLAŞMA DOĞAL POTANSİYEL YER RADARI MİKROTREMOR Ateş, 2007 10 24.09.2014 Referanslar Ateş, A., 2007. Jeofizik Aramaya Giriş, Gazi Kitapevi, 272 s. Ergin, K., 1985. Uygulamalı Jeofizik, İTÜ Yayınları, İstanbul, 256s. Stein, St i S. S and d Wysession, W i M 2002. M., 2002 An A IIntroduction t d ti to t Seismology, S i l E Earthquakes, th k and d Earth Structure, Blackwell Publishing, 512 s. 11
© Copyright 2024 Paperzz
