www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
GENEL PROJE
DESTEK
PROGRAMLARI
ÖĞR. GÖR. HAKAN ERYÜZLÜ
GÜNCELLEME: HAZİRAN 2014
0
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
ÖN BİLGİ
Bu rapor, Avrupa Birliği müzakere sürecinde olan Türkiye’nin süreç içerisinde planlanan
kalkınma hamlelerine ulaşılabilmesi amacıyla, derneklerden, KOBİ’lere kadar çok geniş bir yelpazede
uygulanan, proje programlarının özet bilgilerini sunmaktadır. Rapordaki bilgiler kaynak gösterilen
sitelerden alınmış olup, “güncelleme tarihi” içerisindeki programları kapsamaktadır. Programlara
başvurular için, mutlaka her programa çıkan özel başvuru rehberleri dikkatlice okunmalıdır. Ayrıca bu
raporda kalkınma ajansı desteklerinden sadece, TR 42 bölgesinde (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu ve
Yalova) faaliyet gösteren, Doğu Marmara Kalkınma Ajansı (MARKA) desteklerine yer verilmiştir.
Hakan ERYÜZLÜ
Daha ayrıntılı bilgi ve sorularınız için, iletişim bilgilerim;
Sakarya Üniversitesi Geyve MYO
Telefon: 0264 295 35 78
E- posta: eryuzlu@sakarya.edu.tr
Web: www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
1
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
YATIRIM TEŞVİKLERİ (Kaynak: www.tesvik.com.tr)
Türkiye'nin 2023 vizyonu ile üretim ve ihracat odaklı büyüme stratejisi bakımından büyük
önem taşıyan yeni yatırım teşvik programı, kalkınma planları ve yıllık programlarda öngörülen
hedeflere uygun olarak;
o Tasarrufları katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirmek,
o Üretimi ve istihdamı artırmak,
o Uluslararası rekabet gücünü artıracak ve araştırma-geliştirme içeriği yüksek büyük ölçekli
yatırımlar ile stratejik yatırımları özendirmek,
o Uluslararası doğrudan yatırımları artırmak,
o Bölgesel gelişmişlik farklılıklarını azaltmak,
o Kümelenme ve çevre korumaya yönelik yatırımları özendirmek,
amaçlarını gerçekleştirmeyi hedeflemektedir.
Yeni Yatırım Teşvik Programının sağladığı destekler, 1 Ocak 2012 tarihinden sonra
müracaat edilmek suretiyle teşvik belgesine bağlanan tüm yatırımlar için geçerli olacaktır.
Yeni Yatırım Teşvik Programı, yatırım kararlarına hız kazandırmak üzere 2013 yılı sonuna
kadar başlanacak yatırımlar için daha avantajlı destekler sağlamaktadır. Yatırıma başlanılmış
olması için, yatırım tutarının en az yüzde onu oranında (50 milyon TL ve üzeri yatırımlarda en az 5
milyon TL) harcama yapılmış olması gerekmektedir.
Teşvik kapsamında Türkiye 6 bölgeye ayrılmıştır;
2
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Yeni Yatırım Teşvik Programı, yatırımların konusuna, büyüklüklerine ve bölgesine göre
farklı uygulamalar çerçevesinde destek vermek üzere kurgulanmıştır. Bu çerçevede, yeni program
dört farklı uygulamadan oluşmaktadır:
1.
2.
3.
4.
Bölgesel Yatırım Teşvik Uygulaması
Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki Uygulaması
Stratejik Yatırımların Teşviki Uygulaması
Genel Teşvik Uygulaması
Bölgesel Teşvik Uygulamasında desteklenecek sektörler, illerin potansiyelleri ve ekonomik
ölçek büyüklükleri dikkate alınarak tespit edilmiş ve illerin gelişmişlik seviyelerine göre teşvik
araçlarının sağladığı yardım yoğunlukları farklılaştırılmıştır. Bu çerçevede, hangi illerde hangi
yatırım konularının bölgesel desteklerden yararlanabileceği, yapılacak asgari sabit yatırım tutarları
ve/veya kapasiteleri belirlenmiştir.
Büyük Ölçekli Yatırımların Teşvikinde ise, bu uygulama kapsamına alınan 12
sektörde/konuda yapılacak asgari 50 milyon TL olmak üzere sektörüne göre farklı büyüklükte
belirlenmiş yatırım projeleri yine bölgelere göre farklılaştırılmış teşvik araçlarıyla
desteklenmektedir.
Stratejik Yatırımların Teşviki, ithalat bağımlılığı yüksek ürünlerin üretimini artırmak
amacıyla bu kapsamda değerlendirilebilecek projeleri tanımlayan bir yaklaşımla tasarlanmıştır. Bu
anlamda, yapılan tanımlama kapsamına giren projeler, herhangi bir bölgesel farklılaştırılmaya tabi
olmaksızın Türkiye’nin tüm illerinde, bölgesel veya büyük ölçekli yatırım teşvik uygulamalarına
göre teşvik araçlarından daha avantajlı koşullarda faydalanabilmektedir.
Bölgesel, büyük ölçekli veya stratejik yatırım teşvik uygulamalarından herhangi birinin
destek kapsamına girmeyen yatırımlar ise, teşvik edilmeyen yatırım konuları arasında yer
almamak ve öngörülen sabit yatırım tutarını sağlamak kaydıyla bölge ayrımı yapılmaksızın tüm
illerde Genel Teşvik Uygulamaları kapsamında desteklenmektedir.
Bu kapsamda, kullanılan teşvik araçları;
Yatırımlar, Yeni yatırım teşvik programı kapsamında tasarlanan dört farklı teşvik
uygulaması, dokuz farklı teşvik aracı ile değişen şekillerde desteklenmektedir. Teşvik araçlarının
yatırımcıya sağladığı katkılar, yatırımın niteliğine ve tabi olacağı uygulamalara göre değişkenlik
göstermektedir. Yatırımcıların teşvik araçlarından sağlayacakları katkıları netleştirmek için bu
bölümde teşvik araçlarının kapsamı hakkında detaylı bilgiler sunulmaktadır. Bu amaçla teşvik
araçlarının uygulanmasına ilişkin bilgilendirme amaçlı ve varsayımsal örnekler verilmiştir.
3
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Destek Unsurları
Genel Teşvik
Uygulamaları
Bölgesel Teşvik
Uygulamaları
Büyük Ölçekli
Yatırımların
Teşviki
Stratejik
Yatırımların
Teşviki
KDV İstisnası
•
•
•
•
Gümrük Vergisi
Muafiyeti
•
•
•
•
Vergi İndirimi
-
•
•
•
Sigorta Primi İşveren
Hissesi Desteği
Gelir Vergisi Stopajı
Desteği*
-
•
•
•
•
•
•
•
Sigorta Primi Desteği*
-
•
•
•
Faiz Desteği**
-
•
-
•
Yatırım Yeri Tahsisi
-
•
•
•
KDV İadesi***
-
-
-
•
*Yatırımın 6. Bölgede gerçekleştirilmesi halinde sağlanır
** Bölgesel teşvik uygulamalarında, yatırımın 3., 4., 5. veya 6 . bölgelerde gerçekleştirilmesi
halinde sağlanır.
*** 500 Milyon TL üzerindeki stratejik yatırımlara sağlanır.
KDV İstisnası, teşvik edilen yatırım kapsamında yurt içinden ve yurt dışından temin
edilecek yatırım malı makine ve teçhizat için katma değer vergisinin ödenmemesidir.
KDV İstisnası- Örnek Uygulama
Yatırım projesi kapsamında, yurtiçinden 10.000.000 TL’lik yerli, yurtdışından da 20.000.000 TL’lik
ithal makine ve teçhizat satın alacak olan bir yatırımcının, projesinin KDV istisnası teşvik aracından
faydalandırılması durumunda yaklaşık 5.400.000 TL’lik bir avantaj sağlaması mümkündür.
KDV İstisnası Tutarı = (Toplam Makine ve Teçhizat Bedeli) x (KDV Oranı* )
= 30.000.000 TL x 0.18
= 5.400.000 TL**
* KDV Kanunununda belirtilen özel haller dışında, Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında temin edilen
yatırım malı makine ve teçhizat için belirlenen KDV oranı % 18’dir.
** Katma Değer Vergisi’ni mahsup edebilen firmalar için desteğin net katkısı, KDV mahsup edilene
kadarki finans kolaylığı kadardır.
4
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Gümrük Vergisi Muafiyeti, teşvik edilen yatırım kapsamında yurt dışından temin edilecek
yatırım malı makine ve teçhizat için ithalat rejimi kararında belirtilen gümrük vergisinin
ödenmemesidir. Fasıllar bazında Gümrük Vergi Oranları “İthalat Rejimi Kararı” eki listelerde
belirtilmektedir.
Gümrük Vergisi Muafiyeti- Örnek Uygulama
Yatırım projesi kapsamında, yurtdışından 30.000.000 TL’lik ithal makine ve teçhizat satın alacak
olan bir yatırımcının, projesinin gümrük vergisi muafiyeti teşvik aracından faydalandırılması
durumunda yaklaşık 600.000 TL’lik bir avantaj sağlaması mümkündür.
Gümrük Vergisi Muafiyet Tutarı = (İthal Makine ve Teçhizat Bedeli) x (Gümrük Vergisi Oranı*)
= 30.000.000 TL x (%2)
= 600.000 TL
* İthalat Rejimi Kararı’nda öngörülen Gümrük Vergisi Oranı ülkelere göre farklılık göstermekte
olup, %2 oranı ortalama olarak kabul edilebilir.
Vergi İndirimi; yatırımcı tarafından ödenecek gelir veya kurumlar vergisinin, yatırımın
niteliğine göre projenin tabi olacağı yatırım teşvik uygulamasının sağladığı indirimli vergi
oranından ödenmesi yoluyla yine bu uygulamanın sağladığı ve yapılan sabit yatırım tutarının belirli
bir yüzdesine tekabül eden yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar indirim hakkından
yararlanılmasıdır.
Yatırıma katkı oranı, yapılan sabit yatırımın vergi indirimine tabi tutulacak oranını, Vergi
İndirimi ise bu Yatırıma Katkı Oranına ulaşılıncaya kadar indirilecek Gelir veya Kurumlar Vergisi
oranını ifade eder.
Vergi İndirimi- Örnek Uygulama
Vergi indiriminin %50’sinin yatırım döneminde, %50’sinin de yatırım tamamlandıktan sonra
kullanılabileceği, indirimli vergi oranı %80, yatırıma katkı oranı %40 olan bir yatırım teşvik
uygulamasına (Örneğin Bölgesel Yatırım Teşvik Uygulamasına) tabi olarak desteklenen ve toplam
sabit yatırım tutarı 50.000.000 TL olan bir yatırım projesi için yatırımcının 20 Milyon TL tutarında
vergi indiriminden faydalanması mümkündür. Yıllık vergi yükümlülüklerinden düşeceği vergi bu
tutara ulaşıncaya kadar yatırımcı, Türkiye’de %20 olan kurumlar vergisini faydalandığı indirimli
oran olan %4 üzerinden ödeyecektir. Projesinin desteklendiği uygulama yatırım tamamlanmadan
da bu teşvik aracından faydalanılmasını sağladığı için, yatırımcı 20 milyon TL’lik vergi indiriminin
10 milyon TL’lik kısmını yatırım döneminde mevcut faaliyetlerinden elde ettiği gelirler için de
kullanabilecektir.
Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği, Bölgesel, Büyük Ölçekli ve Stratejik Yatırımlarda
belge konusu yatırımla sağlanan ilave istihdam için yatırımcı tarafından ödenmesi gereken
sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının belirli bir süre için
Bakanlık tarafından karşılanmasıdır. Bu destekten faydalanabilmek için projenin tamamlanmış
olması ve tamamlama vizesinin yapılması gerekmektedir.
Ayrıca destek için toplam yatırım tutarının belirli bir oranına tekabül eden tavanlar
belirlenmiştir. Bölgesel Yatırımlar için; birinci bölgede %10, ikinci bölgede %15, üçüncü bölgede
5
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
%20, dördüncü bölgede %25 ve beşinci bölgede %35; Büyük Ölçekli Yatırımlar için birinci bölgede
%3, ikinci bölgede %5, üçüncü bölgede %8, dördüncü bölgede %10 ve beşinci bölgede ise %11;
Stratejik yatırımlar için ise birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci bölgeler için %15 tavan
olarak belirlenmiştir. Altıncı bölge için ise herhangi bir tavan bulunmamaktadır.
Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği ile işletme döneminde iş gücü maliyetlerinin
azaltılması amaçlanmaktadır. Örneğin 6. Bölgede yapılacak yatırımlar için destek süresi 10 yıl
(OSB’de 12 yıl) olduğundan, yaratılan her bir ilave istihdam için 120 ay (OSB’de 144 ay) boyunca
asgari ücretin Sigorta Primi İşveren Hissesine tekabül eden bölümü Bakanlık tarafından
karşılanacaktır.
Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği- Örnek Uygulama
Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Tutarı = (İlave İstihdam) x (Süre)* x (Sigorta Primi İşveren
Payı)**
= 50 işçi x 120 ay x 183,4 TL
= 1.100.400 TL
* Süre, bölgede öngörülen destek süresinin “ay” cinsinden ifadesidir.
** 2012 yılı ikinci yarısı için geçerli olan tutar
Faiz Desteği, bölgesel teşvik uygulamaları (üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı bölgeler)
ve stratejik yatırımlar ile AR-GE ve çevre yatırımları kapsamında desteklerden yararlanacak
yatırımlar için teşvik belgesi kapsamında kullanılan en az bir yıl vadeli yatırım kredileri için
sağlanan bir finansman desteğidir. Teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %70’ine kadar
kullanılan krediye ilişkin ödenecek faizin veya kâr payının belli bir kısmı azami ilk beş yıl için
ödenmek kaydıyla Bakanlığımızca karşılanmaktadır. Altıncı bölgede yer alan örnek yatırım projesi
için uygulanacak oranlar ve maksimum faiz desteği tutarı aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.
Destek Oranı
TL Cinsi Kredi
Döviz Cinsi Kredi
7 puan
2 puan
Azami Destek Tutarı
900.000 TL
Faiz Desteği- Örnek Uygulama
Yatırım projesinin toplam bedeli 10.000.000 TL olması durumunda faiz desteğinden
yararlanabilecek maksimum kredi miktarı 7.000.000 TL olarak belirlenmiştir. Firmanın 7.000.000
TL tutarında Türk Lirası kredi kullanması durumunda yararlanacağı destek oranı 7 puan,
yararlanabileceği desteğin üst sınırı ise 900.000 TL olacaktır. Buna göre ilk 6 ayı ana para
ödemesiz, 6 ayda bir ödemeli 5 yıl vadeli kredi kullanan firmanın her ödemede alacağı faiz desteği
iadesi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
6
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Faiz Desteği Tutarı = (Geriye Kalan Ana Para Ödemesi) x (Destek Puanı)/2
Buna göre firmanın 6 ayda bir alacağı destek miktarları;
6. Ay
: 245.000 TL
12.Ay
: 220.500 TL
18.Ay
: 196.000 TL
24.Ay
: 171.500 TL
30. Ay
: 67.000 TL*
Toplam
: 900.000 TL
* Destek miktarı 30. Ayda yapılan ödeme ile 900.000 TL barajına ulaştığı için, destek bu noktada
sonlandırılmaktadır.
Sigorta Prim Desteği, 6. Bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için düzenlenen teşvik belgesi
kapsamı yatırımlarla sağlanan ilave istihdam için yatırımcı tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna
ödenmesi gereken sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının Bakanlıkça
karşılanmasıdır. Sigorta Prim desteğinden sadece 6. Bölgede gerçekleştirilen Bölgesel, Büyük
Ölçekli ve Stratejik yatırımlar yararlanabilmektedir. Sigorta Primi Desteğine ilişkin tutar
bakımından herhangi bir üst sınır bulunmamakla birlikte, uygulama süresi 10 yıldır.
Sigorta Prim Desteği (İşçi Payı)- Örnek Uygulama
Sigorta Primi Desteği Tutarı = (İlave İstihdam) x (Süre)* x (Sigorta Primi İşçi Payı)**
= 50 işçi x 120 ay x 131,67 TL
= 790,020 TL
*
Süre,
bölgede
öngörülen
destek
** 2012 yılı ikinci yarısı için geçerli olan tutar
süresinin
7
“ay”
cinsinden
ifadesidir.
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Gelir Vergisi Stopajı Desteği, 6. Bölgede gerçekleştirilecek tüm yatırımlar için düzenlenen
teşvik belgesi kapsamı yatırımlarla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken gelir vergisi
stopajının terkin edilmesidir. Sadece 6. Bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için düzenlenen
teşvik belgelerinde öngörülür. Gelir Vergisi Stopajı Desteğine ilişkin herhangi bir üst sınır
bulunmamakta olup, 10 yıl süreyle uygulanır.
Gelir Vergisi Stopajı Desteği - Örnek Uygulama
Gelir Vergisi Stopajı Desteği Tutarı* = (İlave İstihdam) x (Süre)** x (Gelir Vergisi Stopajı) ***
= 50 işçi x 120 ay x 119,91 TL
= 719.460 TL
* Azami tutar olup, asgari geçim indirimi bu tutardan düşülecektir.
** Süre, bölgede öngörülen destek süresinin “ay” cinsinden ifadesidir.
***2012 yılı ikinci yarısı için geçerli olan tutar
Yatırım yeri tahsisi; Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmiş büyük ölçekli yatırımlar, stratejik
yatırımlar ve bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için Maliye Bakanlığınca belirlenen
usul ve esaslar çerçevesinde, yatırımın yapılacağı ilde yatırıma uygun arazi-arsa olması halinde
ihale yoluyla yatırım yeri tahsis edilebilir.
Yatırım Yeri Tahsisi- Örnek Uygulama
Taşınmazlar üzerinde gerçekleştirilecek toplam yatırım tutarı, taşınmazın rayiç değerinin
tarım,hayvancılık ve eğitim yatırımları için bir, turizm yatırımları için iki, diğer yatırımlar için üç
katından az olamamaktadır. Taşınmaza ilişkin yıllık kira bedeli, emlak vergisi değerinin %0,5-2,5
oranında belirlenmekte olup, bu tutar her yıl ÜFE oranında artırılmaktadır.
KDV İadesi, sabit yatırım tutarı 500 milyon Türk Lirasının üzerindeki Stratejik Yatırımlar
kapsamında gerçekleştirilen bina-inşaat harcamaları için ödenen KDV’nin iade edilmesidir.
KDV İadesi - Örnek Uygulama
Stratejik Yatırımlar kapsamında toplam yatırım değeri 500.000.000 TL tutarındaki bir yatırımın
%20’lik bölümünün bina-inşaat harcamalarından oluştuğunu düşünürsek, toplam bina inşaat
harcaması 100.000.000 TL tutarında gerçekleşecektir.
KDV İadesi Tutarı
= (Bina-İnşaat Harcama Tutarı) x (Bina-İnşaat Harcamaları için KDV Oranı
= 100.000.000 TL x 0.18
= 18.000.000 TL
* Bina-İnşaat harcamaları için belirlenen KDV oranı % 18’dir.
8
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Kimler Yararlanabilir
Türkiye’deki Yatırım Teşvik Programı kapsamındaki uygulamalarla sağlanan desteklerden,
her bir uygulamanın gerektirdiği koşulları sağlamak kaydı ile;
o
o
o
o
o
Gerçek kişiler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, birlikler, kooperatifler, iş ortaklıkları,
Kamu kurum ve kuruluşları,
Kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üniversiteler
Dernekler ve vakıflar
Yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubeleri
faydalanabilir.
4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanununa göre yabancı ülkelerin vatandaşlığına
sahip olan gerçek kişiler ve/veya yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş (şirketler gibi) tüzel
kişiler tarafından Türkiye'de kurulan şirketler, Türk şirketi statüsünde oldukları için Yatırım Teşvik
Programı kapsamındaki desteklerden yerli yatırımcılarla eşit koşullarda faydalanma hakkına
sahiptir.
Dolayısıyla bu nitelikteki şirketler, yukarıda belirtilen “sermaye şirketleri” kapsamında
değerlendirilmekte ve Yatırım Teşvik Programı’ndan faydalanmaktadır. Diğer taraftan, merkezleri
Türkiye dışında bulunan yabancı şirketlerin Türk Ticaret Kanununa göre Türkiye’de kurdukları,
şirket statüsünde olmayan “şubeler” de desteklerden faydalanabilecekler arasında yer almaktadır.
Türkiye’de yatırım yapmak isteyen yabancı bir gerçek kişi Türkiye’de kuracağı anonim
veya limited şirketle; yurtdışında kurulmuş bir yabancı şirket ise yine Türkiye’de kuracağı anonim
veya limited şirketle ya da şubeyle Yatırım Teşvik Programı’ndan faydalanmak üzere başvuruda
bulunabilir.
9
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Başvuru Süreci
10
Hakan ERYÜZLÜ
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
11
Hakan ERYÜZLÜ
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
12
Hakan ERYÜZLÜ
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Başvurular Nereye Yapılabilir?
Yatırım Teşvik Programı’ndan faydalanmak üzere yatırımcılar başvurularını Ekonomi
Bakanlığı, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne yaparlar. Başvurular,
Ekonomi Bakanlığına şahsen veya posta yoluyla yapılabilir.
Ayrıca, Genel Teşvik Uygulaması kapsamında yer alan, sabit yatırım tutarı 10 milyon TL’yi
aşmayan ve aşağıda belirtilen yatırım konularına yönelik projeler için tercihe bağlı olarak Ekonomi
Bakanlığına veya yatırımın yapılacağı ildeki görevli yerel birimler olan Kalkınma Ajansları veya
Sanayi Odalarına (12 adet) da başvuru yapılabilir.
Yerel Birimlerce Teşvik Belgesi Düzenlenebilecek Yatırım Konuları
Sektörün US
97 Kodu
15
Gıda ürünleri ve içecek imalatı
17
Tekstil ürünleri imalatı (Yün ipliği hariç olmak üzere, tekstil
elyafının hazırlanması ve eğirilmesi konusunda sadece
modernizasyon yatırımları ve halı, tafting, dokunmamış ve
örülmemiş kumaş ile çuval hariç olmak üzere tekstil
dokumacılığı konusunda sadece modernizasyon yatırımları)
18
Giyim eşyası imalatı
19
Derinin tabaklanması ve işlenmesi
20
Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) ; hasır ve buna
benzer, örülerek yapılan maddelerin imalatı
21
Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı
23
Rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı
(Madencilik yatırımları hariç)
24
Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı
25
Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı
26
Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı
27
Ana metal sanayi (2710 demir çelik ana sanayi hariç)
28
Metal eşya sanayi
29
B.y.s. makine ve teçhizat imalatı
30
Büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri imalatı
31
B.y.s. elektrikli makine ve cihazların imalatı
32
Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları imalatı
33
Tıbbi aletler, hassas ve optik aletler ile saat imalatı
34
Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı
35
Diğer ulaşım araçlarının imalatı (Gemi ve yat inşa yatırımları
hariç)
36
Mobilya imalatı; b.y.s. diğer imalat
Ürün paketleme hizmeti yatırımları
Belediye ve il özel idarelerinin hizmet ve altyapı yatırımları
13
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Başvuru Belgeleri Nelerdir?
Yatırım teşvik uygulamalarından faydalanmak üzere yapılacak başvuruya ilişkin dosyada
aşağıda belirtilen belgeler yer almalıdır:
o Yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerce imzalı başvuru dilekçesi.
o Yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişilere ait noter tasdikli imza sirküleri veya kamu kurumları,
şahıs şirketleri ve gerçek kişiler için imza beyannamesi.
o Projeye uygun şekilde doldurulmuş ve her sayfası yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişi veya
kişilerce imzalanmış ve kaşelenmiş Yatırım Bilgi Formu ve Taahhütname ile Yerli ve İthal MakineTeçhizat Listeleri. (Birer örneği bu Rehber ekinde (Sayfa….) yer alan bu belgelerin elektronik
kopyaları, www.tesvik.gov.tradresli internet sitesinden edinilebilir.)
o Bakanlığa yapılacak müracaatlarda, dörtyüz Türk Lirası tutarındaki meblağın Bakanlık Döner
Sermaye İşletmesine ait hesaba yatırıldığına dair belge; yerel birimlere yapılacak müracaatlarda,
yukarıda belirtilen meblağın yüz Türk Lirası tutarındaki kısmının ilgili yerel birim hesabına
yatırıldığını gösterir belge ile bakiye kısmının Bakanlık Döner Sermaye İşletmesi hesabına
yatırıldığına dair belge,
o Firmanın ortaklık yapısı, sermaye miktarı ve faaliyet konuları açısından nihai durumunu
gösterir Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi veya Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Gazetesi aslı veya
noterden veya sicil merciinden tasdikli örneği.
o Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılacak müracaatlar hariç olmak üzere, 5510 sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca Türkiye genelinde Sosyal Güvenlik
Kurumuna muaccel olmuş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmadığına veya tecil ve
taksitlendirildiğine ya da yapılandırıldığına ve yapılandırmanın bozulmadığına dair Sosyal Güvenlik
Kurumunun ilgili birimlerinden alınacak yazı veya Kurumun elektronik bilgi iletişim ortamından
alınacak barkodlu çıktı.
o 2872 sayılı Çevre Kanununa istinaden, sadece ÇED Yönetmeliği eki listelerde yer alan “Çevresel
Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı” veya “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı”
şartı aranması gereken yatırım konuları için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan alınan Karar veya
Karara ilişkin yazı.
o Stratejik yatırımlar için ayrıca, yatırım yapılacak konu ile ilgili olarak Karar’ın 8 inci maddesinde
belirtilen kriterler ile ilgili teknik, mali ve sektörel analiz ve hesaplamaları içeren fizibilite raporu.
Belirtilen başvuru belgelerinin dışında, yatırımın sektörüne, büyüklüğüne veya teşvik
uygulamalarına bağlı olarak gerekli görülmesi durumunda Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye
Genel Müdürlüğünce ilave bilgi ve belgelerin de istenmesi mümkündür.
Belirli sektörlerde ve konularda yapılacak yatırımlara ilişkin başvurularda, projenin
niteliğine bağlı olarak ilgili yasal düzenlemelere istinaden yetkili diğer kamu kurum ve
kuruluşlarından alınması gereken bilgi ve belgeler bulunmaktadır. Yatırım projesinin sektörüne
ve/veya konusuna göre gerekli görülen bu belgeler aşağıda yer almaktadır:
Madencilik ve enerji yatırımlarında;
o 3213 sayılı Maden Kanununa tabii istihraç ve istihracı da ihtiva eden entegrasyon
yatırımlarında, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından bizzat
yatırımcı adına düzenlenmiş İşletme Ruhsatı ve İşletme İzninin tasdikli suretleri,
o 3213 sayılı Maden Kanununda tanımlanan 1(a) grubu madenlerden İl Özel İdareleri tarafından
ruhsatlandırılanlarda İşletme Ruhsatı tasdikli sureti,
14
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
o Elektrik Piyasası Yönetmeliğine tabii elektrik enerjisi üretimi, iletimi ve dağıtımına yönelik
yatırımlarda, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından yatırımcı adına düzenlenen lisansın
tasdikli sureti,
o Enerji Piyasası mevzuatına uygun olarak, kendi ihtiyaçlarını karşılamak üzere elektrik enerjisi
üretimi yapan ve iletim veya dağıtım şebekesi ile paralel çalışmayan (ada konumundaki) üretim
tesisleri ile ilgili olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından alınacak proje onayına ilişkin yazı,
o Jeotermal sondaj ve üretim yatırımlarında İşletme Ruhsatı, petrol ve doğalgaz sondaj ve
üretim yatırımlarında ise ilgili Kamu Kurum ve Kuruluşlarının mevzuatında yer alan nihai izin
ve/veya ruhsatlar.
o Kömür istihraç yatırımlarında kömürün, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonunun
uluslararası kodifikasyon sistemine göre “düşük C” kategorisinde olduğuna dair Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanlığı’ndan alınacak yazı.
o Rödovanslı madencilik yatırımlarında sözleşme/anlaşma yapılan kamu kurumu veya
iştirakinden alınacak yazı.
Rafineri yatırımlarında;
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’ndan alınacak lisansın tasdikli sureti.
Harp araç ve gereçleri ile silah, mühimmat ve patlayıcı madde üretimi yatırımlarında;
Milli Savunma Bakanlığından alınacak tesis kuruluş izni.
Av malzemeleri, nişan tabancası, av bıçakları ve tekel dışı bırakılan patlayıcı maddeleri ve
benzerlerinin imali yatırımlarında;
İçişleri Bakanlığı’ndan alınacak kuruluş izni.
Ses ve gaz fişeği atabilen silahların üretimi yatırımlarında;
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan kuruluş ve ön izin belgesi tasdikli sureti.
Atıkların bertaraf edilmesine yönelik yatırımlarda;
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bertaraf konusunda düzenlenmiş “çevre lisansı” ya da
“çevre izin ve lisansı” tasdikli sureti (komple yeni yatırımlarda bu belge tamamlama vizesi
aşamasında aranır),
Atıkların geri kazanımına yönelik yatırımlarda;
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından geri kazanım konusunda düzenlenmiş “çevre lisansı” ya da
“çevre izin ve lisansı” tasdikli sureti (komple yeni yatırımlarda bu belge tamamlama vizesi
aşamasında aranır),
Alkollü içecekler ve tütün mamulleri yatırımlarında,
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan alınmış olan tesis kurma izin belgesi tasdikli
sureti
Pancar veya kamış işleyerek şeker üretimi konularında yapılacak komple yeni veya tevsi
yatırımları için;
15
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Şeker Kurumu’ndan alınmış tesis kurma izin yazısının tasdikli sureti
Hastane ve tıp merkezi yatırımlarında;
Komple yeni yatırımlarda Sağlık Bakanlığından alınmış olan ön izin yazısı, diğer yatırım cinslerinde
ise işletme ruhsatının onaylı sureti (3359 sayılı Kanunun Ek 7 nci maddesi kapsamında Sağlık
Bakanlığı tarafından gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerine kiralama karşılığı yaptırılacak olan
sağlık yatırımları hariç).
Eğitim yatırımlarında;
Komple yeni yatırımlarda Milli Eğitim Bakanlığınca düzenlenen ön izin veya uygunluk belgesi,
diğer yatırım cinslerinde Kurum Açma Belgesinin tasdikli sureti.
Turizm yatırımlarında;
Kültür ve Turizm Bakanlığınca düzenlenecek Turizm Yatırımı, Turizm İşletmesi ve/veya Kısmi
Turizm İşletmesi Belgesinin tasdikli sureti.
İskele, rıhtım, balıkçı barınağı ve liman yatırımlarında;
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü’nün uygulama
projesine ilişkin onay yazısı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın imar planına ilişkin onay yazısı. (Yat
limanı yatırımlarında ayrıca, Kültür ve Turizm Bakanlığınca düzenlenecek Turizm Yatırımı, Turizm
İşletmesi ve/veya Kısmi Turizm İşletmesi Belgesinin tasdikli sureti aranır.)
Havalimanlarında yapılacak komple yeni yer hizmetleri yatırımında;
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel
Müdürlüğü’nden alınacak izin yazısının tasdikli sureti.
Havayolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığı yatırımlarında;
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel
Müdürlüğü’nden alınacak teknik yönden uçağın ithalinde sakınca olmadığını belirten yazının
tasdikli sureti.
Demiryolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığı yatırımlarında;
TCDD ile yapılmış olan Uygulama Protokolünün tasdikli sureti.
Finansal kiralama şirketleri aracılığıyla yapılacak yatırımlarda,
Finansal kiralama sözleşmesi.
Yap-İşlet veya Yap-İşlet-Devret modeli ile gerçekleştirilecek yatırımlarda;
İlgili Bakanlık, kurum veya kuruluş ile yapılan uygulama sözleşmesinin onayına ilişkin Yüksek
Planlama Kurulu Kararı.
16
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Kamu kurum ve kuruluşları ile belediyeler tarafından yapılacak yatırımlarda;
KDV mükellefiyeti olunduğuna dair ilgili vergi dairesinden alınacak belge.
Kültür yatırımlarında;
Kültür ve Turizm Bakanlığınca düzenlenecek Kültür Belgesinin tasdikli sureti. (Komple yeni
yatırımlarda Kültür Yatırım Belgesi aranacak olup, tamamlama vizesi aşamasında da Kültür Girişim
Belgesi aranır)
Lojistik hizmetleri yatırımlarında;
Lojistik yatırımlarında Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca düzenlenmiş L2 belgesinin
tasdikli sureti (komple yeni yatırımlarda bu belge tamamlama vizesi aşamasında aranır).
Kablo ve uydu yayıncılığı yatırımlarında;
Komple yeni yatırımlarda, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’ndan (RTÜK) alınacak lisans ve yayın
izni işlemlerinin başlatıldığına dair yazı (Tamamlama vizesi aşamasında RTÜK’ten alınmış lisans ve
yayın izni verildiğine dair yazı ayrıca aranacaktır), diğer yatırım cinslerinde ise RTÜK’ten alınacak
lisans ve yayın izni olduğuna dair yazı.
Karasal yayıncılık yatırımlarında;
Radyo ve Televizyon Üst Kurulundan alınacak yasal süresi zarfında lisans başvurusunda
bulunulduğuna dair yazı ile aynı Kuruldan alınacak 6112 sayılı Kanun kapsamında yayın
yapılmasına dair izin yazısı.
İmalat sanayi yatırımlarında;
Komple yeni yatırım dışındaki yatırım cinsleri için, oda veya noter onaylı geçerli kapasite raporu.
4 Aralık 2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamına giren depolama tesisi
yatırımlarında;
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan alınacak lisansın onaylı sureti.
Lisanslı depoculuk yatırımlarında;
Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca düzenlenmiş lisansın tasdikli sureti (komple yeni yatırımlarda
Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca kuruluş izni verildiğine dair yazı aranır. Lisans ise tamamlama
vizesi aşamasında aranır).
17
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
KALKINMA AJANSI DESTEKLERİ (Kaynak: www.marka.org.tr)
Sakarya bölgesinde, Doğu Marmara Kalkınma ajansı (MARKA) faaliyet göstermektedir. DOĞU
MARMARA KALKINMA AJANSI (MARKA), sorumlu olduğu Kocaeli, Sakarya, Bolu, Düzce, Yalova
illerindeki kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasında işbirliği ve eşgüdüm sağlayarak
bölge kalkınma stratejileri hazırlayan, bölge kaynak ve potansiyellerinin yerinde ve etkin
kullanılmasıyla bölgenin kalkınmasını hızlandırmak ve küresel rekabette güçlendirmek amacıyla
çalışmalar yürüten tüzel kişiliği haiz bir kamu kurumudur. Genel olarak destek kalemleri;
Destekler proje teklif çağrısı yöntemi verilir. Proje Teklif Çağrısı Yöntemi, belirli dönemlerde
ilan edilen bir destek programı kapsamında, nitelikleri net bir şekilde belirlenmiş olan potansiyel
başvuru sahiplerinin, önceden belirlenen konu ve koşullara uygun olarak proje teklifi sunmaya davet
edilmesidir. Çağrı kapsamında yapılan proje başvurularının, başvuru rehberinde belirtilen aşağıdaki
kıstasları sağlaması gerekir.
1- Başvuru sahibi ve proje ortaklarının uygunluğu:
Başvuru sahipleri için uygunluk kriterleri, her bir destek programının amaç ve önceliklerine
bağlı olarak farklılık gösterebilir. Ancak tüm teklif çağrılarında başvuru sahipleri, aşağıda yer alan
koşulları karşılıyor olmalıdır:
• Proje faaliyetinin proje sunan kurum/kuruluşun görev ve yetki alanı içerisinde bulunması,
• Projenin hazırlığından ve yönetiminden (eğer varsa ortakları ile birlikte) doğrudan sorumlu olması,
aracı olarak hareket etmemesidir.
2- Projelerin uygunluğu:
• Projeler, Ajansımızın faaliyet alanı olan TR 42 Düzey 2 bölgesi (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova)
sınırları dâhilinde gerçekleştirilir.
• Destek programları kapsamında Mali destek almaya hak kazanan projeler, küçük ölçekli altyapı
projeleri istisna olmak üzere bir yıllık uygulama süresini aşamazlar. Küçük ölçekli altyapı projeleri için
ise, bu süre azami iki yıl olarak belirlenebilir.
• Uygun proje konuları ve faaliyetleri, destek programının hedefi ve özel amaçları ile uyumlu olarak
belirlenmelidir.
3- Maliyetlerin uygunluğu:
• Maliyetler götürü maliyetlere değil (dolaylı giderler, yolculuk ve gündelik giderleri hariç) gerçek
maliyetlere (yani projenin uygulanması sırasında yapılacak fiili maliyetler) dayalı olmalıdır,
• Projenin uygulama süresi içinde gerçekleşmelidir (nihai denetim maliyetleri hariç),
18
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
• Projenin yürütülmesi için gerekli ve gerçekçi mali yönetim prensipleriyle uyumlu olmalıdır; maliyet
etkinliği yaratmalıdır,
• Yararlanıcı veya ortağı tarafından gerçekleştirilmelidir, yararlanıcının ya da ortağının hesaplarında
ya da muhasebe belgelerinde kayıtlı, tanımlanabilir ve doğrulanabilir olmalıdır; orijinal destekleyici
belgelerle desteklenmelidir.
Başvuruların eksiksiz ve usulüne uygun yapıldığını temin eden “idari inceleme” ve başvuru
rehberinde yer alan değerlendirme kriterleri kapsamında “teknik ve mali değerlendirme”
aşamalarından geçen projeler başarılı sayılır. Bu projeler başarı sırasına göre listelenir. Çağrının
toplam bütçesinin yeterli olduğu sınıra kadar başarılı projeler karşılıksız mali destek alır. Destek
almaya hak kazanamayan başarılı projeler yedek listede kalır.
Destek tutarı, Ajans tarafından belirlenir; kar amacı güden kurumlar için proje toplam
bütçesinin % 50’sini aşamaz.
Ajans, desteğin hedef kitlesi, kapsamı ve potansiyel yararlanıcının uygulama kapasitesini
dikkate alarak “aşamalı proje teklif çağrısı yöntemi” uygulayabilir. Bu yöntemde, Ajans, bölge planı ve
çalışma programı önceliklerine uygun olarak, bölgenin iş ve yatırım imkânlarının geliştirilmesine,
rekabet etme potansiyelinin harekete geçirilmesine, teknolojik altyapının iyileştirilmesine, girişimcilik
ve yenilikçilik kapasitesinin artırılmasına hizmet eden iş geliştirme merkezi, teknoloji geliştirme
merkezi, teknopark gibi büyük bütçeli altyapı ve işletme proje ve faaliyetlerine, başta küçük ve orta
büyüklükteki işletmelere sağlananlar olmak üzere geniş yararlanıcı kitleler için alt program şeklindeki
yenilikçi destek sistemlerinin ve ara destek mekanizmalarının geliştirilmesine yönelik proje ve
faaliyetlere, yerel yönetimlerin küçük ölçekli alt yapı proje ve faaliyetlerine veya detaylı proje hazırlık
süreci gerektiren diğer alanlara yönelik olarak aşamalı proje teklif çağrısı yöntemi uygulayabilir.
Aşamalı proje teklif çağrısı yönteminde, ilk aşamada potansiyel yararlanıcıların başvuru rehberinde
belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde hazırlanmış ön proje başvuruları alınır.
Ön proje başvuruları, bu Yönetmeliğin ilgili maddelerinde belirtilen usul ve esaslara göre, bağımsız
değerlendirme süreci içinde değerlendirilir. Yapılan değerlendirme ve seçim sonucunda, yeterli ve
uygun bulunan ön proje başvurularından bir kısa liste oluşturulur. Kısa listede yer alan proje sahipleri,
nihai proje tekliflerini sunmaları için davet edilir.
a) MALİ DESTEKLER;
Doğrudan Faaliyet Desteği
Ajans istisnai olarak, proje teklif çağrısı yapmaksızın ve proje hazırlığı konusundaki
yükümlülüklerinden bazılarını hafifletmek veya proje hazırlık sürecini doğrudan yönetmek suretiyle,
doğrudan faaliyet desteği verebilir.
Doğrudan faaliyet desteği;
• bölgenin kalkınması ve rekabet gücü açısından önemli fırsatlardan yararlanılmasına, bölge
ekonomisine yönelik tehdit ve risklerin önlenmesinde acil tedbirlerin alınmasına ve kritik öneme
sahip araştırma ve planlama çalışmalarına,
19
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
• bölgenin yenilikçilik ve girişimcilik kapasitesini geliştirmeye yönelik iş geliştirme merkezleri,
teknoloji geliştirme merkezleri, teknoparklar gibi kuruluşların ve bunların tesislerinin kurulması
amacıyla yapılacak fizibilite benzeri ön çalışmalar gibi bölge için önemli olabilecek stratejik eylemlerin
başlatılmasına ve gerçekleştirilmesine,
• büyük hacimli yatırım kararlarına kısa vadede etki edilmesi ve yönlendirilmesine katkı sağlayacak
olan faaliyetlere sağlanır.
Destek tutarı, her yıl ilgili ihale mevzuatına göre Büyükşehir Belediyesi sınırları dahilinde
bulunan idareler için belirlenen, doğrudan temin usulüne göre yapılan satın almaların üst sınırının iki
katını geçemez.
Güdümlü Proje Desteği
Proje teklif çağrısı yapmaksızın ve proje hazırlığı konusundaki yükümlülüklerinden bazılarını
hafifletmek veya proje hazırlık sürecini doğrudan yönetmek suretiyle, verilen desteklerden bir tanesi
de güdümlü proje desteğidir.
Bu destek mekanizması çerçevesinde, bölgesel gelişmeyi hızlandırmak amacıyla, bölge
planlarında ya da saha çalışmaları sonucunda belirlenen alanlar için bölgedeki girişimcilik ve
yenilikçilik kapasitesini geliştirecek nitelikteki iş geliştirme merkezleri, teknoparklar, teknoloji
geliştirme merkezleri ve işletmelerin ortak kullanımına açık fuar, ticaret merkezi, sergi salonu,
laboratuvar ve atölye gibi büyük bütçeli altyapı ve/veya işletme desteklerini içeren projelere, proje
teklif çağrısı yöntemi uygulamadan doğrudan mali ve teknik destek sağlanabilir. Bu projelerde bölge
plan ve stratejilerine uygun sektörel ihtisaslaşmalar özendirilir.
Faiz ve Faizsiz Kredi Desteği
Faiz desteği, kâr amacı güden gerçek ve tüzelkişilerin başvuru rehberinde belirtilen nitelikteki
projeleri için, ilgili aracı kuruluşlardan alacakları krediler karşılığında ödeyecekleri faiz giderlerinin,
ajans tarafından karşılanmasını öngören karşılıksız yardımdır.
Faizsiz kredi desteği, ajans tarafından kâr amacı güden gerçek ve tüzelkişilerin başvuru
rehberinde belirtilen nitelikteki projeleri için, ilgili aracı kuruluşlar eliyle kredi verilmesini ve bu mali
desteğin mevzuat kapsamında belirtilen usul ve esaslar dahilinde ajansa faiz ödenmeksizin taksitler
halinde geri ödenmesini öngören karşılıksız yardımdır.
b) TEKNİK DESTEKLER;
Bölgedeki yerel aktörlerin bölgesel kalkınma açısından önem arz eden, ancak kurumsal
kapasite eksikliği nedeniyle hazırlık ve uygulama aşamalarında sıkıntı ile karşılaşılan çalışmalarına
destek sağlamak amacıyla sağlanan destektir. Ajans tarafından yayınlanan herhangi bir proje teklif
çağrısı ile ilişkilendirilmemek koşuluyla;
20
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
• Yerel yönetimlerin başta planlama çalışmaları ile bölge plan ve programlarını uygulayıcı veya yerel
kalkınma kapasitesini artırıcı faaliyetleri ile
• Diğer kamu kurum ve kuruluşlarının ve bölgedeki sivil toplum kuruluşlarının yerel ve bölgesel
kalkınmaya katkıda bulunabilecek çalışmaları için Teknik Destek sağlanır. Sağlanan destek;
• eğitim verme,
• program ve proje hazırlanmasına katkı sağlama,
• geçici uzman personel görevlendirme,
• danışmanlık sağlama,
• lobi faaliyetleri ve uluslararası ilişkiler kurma
gibi kurumsal nitelikli ve kapasite geliştirici hizmetleri içerir. Faaliyet en çok 1 ay içinde tamamlanır,
faaliyet bütçesi 15.000 TL’yi aşamaz. Yararlanıcıdan eş-finansman aranmaz.
21
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
KOSGEB DESTEKLERİ (Kaynak: www.kosgeb.gov.tr)
Genel olarak KOSGEB ve destek programlarının amacı; amacı; “ülkenin ekonomik ve sosyal
ihtiyaçlarının karşılanmasında, küçük ve orta ölçekli işletmelerin payını ve etkinliğini artırmak, rekabet
güçlerini ve düzeylerini yükseltmek, ekonomik gelişmelere uygun bir şekilde sanayide entegrasyonu
gerçekleştirmek, ihracattaki paylarını artırmak, araştırma-geliştirme, yenilik ve işbirliği faaliyetlerini
desteklemek ve girişimcilik kültürünü geliştirmek”.
Bu kapsamda genel olarak 8 başlık altında KOSGEB destekleri mevcuttur. Bu destek
programları zaman zaman süresi dolduğu veya durdurulduğu gerekçesiyle proje kabul etmemektedir.
Bu sebeple proje konuları kararlaştırılmadan önce KOSGEB ile iletişime geçilmelidir.
a) KOBİ PROJE DESTEK PROGRAMI
Programın Amacı Ve Gerekçesi
 İşletmelere özgü sorunların işletmeler tarafından projelendirildiği ve projelendirilen maliyetlerin
desteklenebildiği bir programa ihtiyaç duyulması,
 KOBİ’lerde proje kültürü ve bilincinin oluşturulması,
 İşletmelerin proje yapabilme kapasitelerinin geliştirilmesi,
 Esnek destekleme sistemine ihtiyaç duyulması.
Program Ve Proje Limitleri
Program Süresi
Proje Süresi
Destek Üst Limiti
Proje Destek Oranı
3 Yıl
6-24 ay(+12 ay)
150.000 TL
1.
ve
2.
Bölgelerde
3., 4., 5. ve 6. Bölgelerde %60
%50
Desteklenecek Proje Konuları
 İşletmelerin; üretim, yönetim-organizasyon, pazarlama, dış ticaret, insan kaynakları, mali işler ve
finans, bilgi yönetimi ve bunlarla ilişkili alanlarda sunacakları projeler desteklenir.
Desteklenecek Proje Giderleri
 Bu program kapsamında desteklenecek proje giderlerine Kurul karar verir. Ancak, arsa, bina,
inşaat, tadilat, tefrişat ve benzeri, taşıt aracı, vergi, resim ve harçlar, sosyal güvenlik primleri,
haberleşme giderleri, proje ile ilgili olmayan personel giderleri, enerji ve su giderleri, kira giderleri,
finansman giderleri, proje ile ilişkilendirilmemiş diğer maliyetler desteklenmez.
 Proje kapsamında desteklenmesi uygun görülen gider gruplarının toplamı Kurul tarafından
belirlenir ve sabitlenir. Her bir proje gider grubunun desteklemeye esas tutarı; makine-teçhizat,
hammadde, malzeme için, sabitlenen toplam tutarın % 10’unu ve personel, yazılım ve hizmet/diğer
gider gruplarının her biri için % 40’ını geçmeyecek şekilde belirlenir. Proje bütçe gerçekleşmesindeki
değişiklikler bu tutarları değiştirmez.
22
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
b) TEMATİK PROJE DESTEK PROGRAMI
Programın Amacı Ve Gerekçesi
 KOBİ’lerin kendi işletmelerini geliştirmeleri ve Meslek Kuruluşları tarafından küçük ve orta ölçekli
işletmelerin geliştirilmesi amacıyla daha fazla proje hazırlamalarının teşvik edilmesi,
 Makro strateji dokümanlarında işaret edilen öncelikler dikkate alınarak belirlenen tematik
alanlarda bölgesel ve sektörel ihtiyaçların karşılanması,
 KOBİ’lerin uluslararası mevzuat ve önceliklere uyumunun sağlanması,
Tematik Proje Destek Programı Destek Unsurları
Başvuru
Yapabilecekler
Program Süresi
Proje Süresi
Destek Oranı
Çağrı Esaslı Tematik Program
Meslek Kuruluşu Proje
Destek Programı
KOBİ’ler ve Meslek Kuruluşları
Meslek Kuruluşları
Proje Teklif Çağrısında Belirlenir
36 Ay
24 Ay (+12 Ay)
1. ve 2. Bölgede % 50
3., 4., 5. ve 6. Bölgelerde
%60
Geri Ödemesiz
150.000 TL
Destek Türü
Destek Üst Limiti
Çağrı Esaslı Tematik Program Desteklenecek Proje Giderleri





Personel net ücretleri ve seyahat giderleri,
Yeni Makine-ekipman, yazılım ve donanım alımı veya kiralanması giderleri,
Sarf malzemesi giderleri,
Hizmet alım giderleri,
Genel idari giderler
Meslek Kuruluşu Proje Destek Programı Desteklenecek Proje Giderleri
Kurul tarafından uygun bulunan ve aşağıda belirtilenler dışında kalan giderler destek
kapsamındadır;
Bina inşaat yapımı, tadilatı, gayrimenkul alımı, makine-teçhizat, tefrişat, taşıt aracı, vergi, resim ve
harçlar, sosyal güvenlik primleri, haberleşme giderleri, finansman giderleri, proje ile ilgili olmayan
personel giderleri, enerji, su, kira giderleri, proje ortaklarından alınan danışmanlık ve hizmet alımı
giderleri ve proje ile ilişkilendirilmemiş maliyetler.
23
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
c) İŞBİRLİĞİ GÜÇBİRLİĞİ DESTEK PROGRAMI
Programın Amacı Ve Gerekçesi
 KOBİ’lerin işbirliği-güçbirliği anlayışında bir araya gelerek “Ortak Sorunlara Ortak Çözümler”
üretilmesi,
 KOBİ’lerin tedarik, pazarlama, düşük kapasite kullanımı, rekabet gücü zayıflığı, finansman başta
olmak üzere tek başlarına çözümünde zorlandıkları birçok soruna çözüm bulunması,
 KOBİ’lerin bir araya gelerek kapasite ve rekabet gücü yüksek işletmelere dönüşmesi,
 Ölçek ekonomisinden yararlanılarak kaynak tasarrufu sağlanması,
 KOBİ’ler arasında ortaklık ve işbirliği kültürünün geliştirilmesi.
İşbirliği - Güçbirliği Ortaklık Modelleri
 Proje ortağı işletmelerin mevcudiyetlerini koruyarak kurulacak olan işletici kuruluşa ortak olmaları,
 Proje ortağı işletmelerin bir kısmının ya da tamamının kendilerini feshederek kurulacak işletici
kuruluşa ortak olmaları,
 Proje ortağı işletmelerin bir kısmının kendilerini feshederek ortaklardan birinin bünyesinde
birleşmesi,
Her bir ortaklık modelinde en az 5 işletmenin bir araya gelmesi şartı aranır.
Desteklenecek Proje Konuları
 Hammadde, ara mamul, mamul, lojistik ve diğer hizmetleri daha hızlı ve ucuz temin edebilmeleri
amacıyla ortak tedarik,
 Müşteri istekleri ve pazarın talebi doğrultusunda ürün ve hizmet geliştirmeleri, ürettikleri ürün ve
hizmetleri yeni pazarlara sunmaları amacıyla ortak tasarım,
 Ürün ve hizmet kalitelerini yükseltmek ulusal ve uluslararası pazar paylarını artırmak, marka imajı
oluşturmak, uluslar arası pazarın ihtiyaçlarına cevap vermeleri amacıyla ortak pazarlama,
 Ürün ve hizmet standartlarını geliştirmeleri amacıyla ortak laboratuar,
 Üretim ve hizmet kapasitelerini, çeşitlerini, verimliliğini ve kalitelerini artırmak amacıyla ortak
imalat ve hizmet sunumu konularında sunacakları projeler desteklenir.
Program Ve Proje Limitleri
Proje Süresi
Destek Üst Limiti
Proje Destek Oranı
6-24 ay (+ 12 ay)
750.000 TL
250.000 TL (Geri Ödemesiz), 500.000 TL (Geri Ödemeli)
1.ve 2. Bölgelerde %50
3., 4., 5. ve 6. Bölgelerde %60
24
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
d) AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA DESTEK PROGRAMI
Programın Amacı Ve Gerekçesi
Bilim ve teknolojiye dayalı yeni fikir ve buluşlara sahip KOBİ ve girişimcilerin geliştirilmesi,
Teknolojik fikirlere sahip tekno-girişimcilerin desteklenmesi,
KOBİ’lerde Ar-Ge bilincinin yaygınlaştırılması ve Ar-Ge kapasitesinin artırılması,
Mevcut Ar-Ge desteklerinin geliştirilmesi,
İnovatif faaliyetlerin desteklenmesi,
Ar-Ge ve İnovasyon proje sonuçlarının ticarileştirilmesi ve endüstriyel uygulamasına yönelik
destek mekanizmalarına ihtiyaç duyulması.






Proje Süresi
 Ar-Ge ve İnovasyon Programı için en az 12 (on iki), en çok 24 (yirmi dört) ay,
 Endüstriyel Uygulama Programı için en çok 18 (on sekiz) ay,
 Her iki program için de Kurul kararı ile 12 (on iki) aya kadar ek süre verilebilir.
Ar-Ge, İnovasyon Ve Endüstriyel Uygulama Destek Programı
AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA DESTEK
PROGRAMI
Ar-Ge ve İnovasyon Programı
İşlik Desteği
Kira Desteği
Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet
Alımı Giderleri Desteği
Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet
Alımı Giderleri Desteği (Geri Ödemeli)
Personel Gideri Desteği
Başlangıç Sermayesi Desteği
Proje Danışmanlık Desteği
Eğitim Desteği
Sınai ve Fikri Mülkiyet Hakları Desteği
Proje
Proje Tanıtım Desteği
Geliştirme Desteği Yurtdışı Kongre/Konferans/Fuar
Ziyareti/Teknolojik İşbirliği Ziyareti
Desteği
Test, Analiz, Belgelendirme Desteği
Endüstriyel Uygulama Programı
Kira Desteği
Personel Gideri Desteği
Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve
Tasarım Gid. Desteği
Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve
Tasarım Giderleri Desteği (Geri Ödemeli)
25
Destek Üst
Limiti(TL)
DESTEK ORANI
(%)
İşliklerden bedel alınmaz
12.000
75
100.000
75
200.000
75
100.000
20.000
25.000
5.000
25.000
5.000
75
100
75
15.000
25.000
18.000
100.000
75
75
150.000
75
200.000
75
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
e) GENEL DESTEK PROGRAMI
Programın Amacı Ve Gerekçesi
 Proje hazırlama kapasitesi düşük KOBİ’ler ile KOSGEB hedef kitlesine yeni dahil olmuş
sektörlerdeki KOBİ’lerin de mevcut KOSGEB desteklerinden faydalanması,
 KOBİ’lerin kaliteli ve verimli mal/hizmet üretmelerinin sağlanması,
 Mevcut KOSGEB desteklerinin revize edilerek daha fazla KOBİ’nin bu desteklerden yaygın şekilde
faydalanması,
 KOBİ’lerin rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek amacıyla genel işletme geliştirme
faaliyetlerinin teşvik edilmesi,
 KOBİ’lerin yurt içi ve yurt dışı pazar paylarını artırmak amacıyla tanıtım ve pazarlama
faaliyetlerinin geliştirilmesi.
GENEL DESTEK PROGRAMI DESTEKLERİ
Yurt İçi Fuar Desteği
Yurt Dışı İş Gezisi Desteği
Tanıtım Desteği
Eşleştirme Desteği
Bağımsız Denetim Desteği
Nitelikli Eleman İstihdam Desteği
Danışmanlık Desteği
Eğitim Desteği
Enerji Verimliliği Desteği
Tasarım Desteği
Sınai Mülkiyet Hakları Desteği
Belgelendirme Desteği
Test, Analiz ve Kalibrasyon Desteği
DESTEK ÜST LİMİTİ
(TL)
30.000
10.000
10.000
15.000
10.000
20.000
15.000
10.000
30.000
15.000
20.000
10.000
20.000
26
DESTEK ORANI
1. ve 2.
3., 4., 5. ve 6.
Bölgeler
Bölgeler
%50
%60
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
f) GİRİŞİMCİLİK DESTEK PROGRAMI
Programın Amacı
 Girişimciliğin desteklenmesi
 Girişimciliğin yaygınlaştırılması
 Başarılı işletmelerin kurulması
Programdan Kimler Yararlanabilir
 Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler,
 Girişimciler
 İşletici Kuruluşlar (İş Geliştirme Merkezi’ni yönetmek üzere kurulan tüzel kişilik)
Programın Kapsamı
Bu program,




Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi,
Yeni Girişimci Desteği,
İş Geliştirme Merkezi (İŞGEM) Desteği
İş Planı Ödülünden oluşur.
1)Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi
Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi, kendi işini kurmak isteyen girişimcilerin bir iş planına dayalı
olarak kuracağı işletmelerin başarı düzeylerini artırmak amacıyla düzenlenir. Uygulamalı Girişimcilik
Eğitimleri;




KOSGEB birimleri tarafından düzenlenen,
Ulusal veya uluslararası projeler kapsamında, KOSGEB tarafından yürütülen,
KOSGEB ile işbirliği içerisinde çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen eğitimler,
Üniversiteler tarafından örgün eğitim kapsamında verilen girişimcilik dersleridir.
Bu eğitimler, 24 saati atölye çalışmalarından oluşan toplam 70 saatlik eğitimler olup; genel
katılıma açık ve ücretsiz eğitimlerdir.
2) Yeni Girişimci Desteği
Destekten Kimler Yararlanabilir
Bu destekten;
 Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi’ni,
 KOSGEB Genç Girişimci Geliştirme Programı’nı,
 Küçük Ölçekli İşletme Kurma Danışmanlığı Desteği (KÖİDD) Programı’nı tamamlayarak eğitime
veya programa katıldığını belgeleyen ve işletmesini kuran girişimciler,
 İŞGEM’de yer alan işletmeler yararlanabilir.
27
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Yeni Girişimci Desteğinin Unsurları, Oranı, Süresi ve Üst Limiti
ÜST
LİMİTİ
(TL)
DESTEK
UNSURU
İşletme
Kuruluş
Desteği
Kuruluş
Dönemi
Makine,
Teçhizat,
Ofis
Donanım
ve
Yazılım
Desteği
İşletme
Giderleri
Desteği
Sabit
Yatırım
Desteği
DESTEK
ORANI (%)
(1. ve 2 .
Bölge)
DESTEK
ORANI (%)
(3., 4., 5.
ve 6.
Bölge)
60
70
Kadın
Girişimci
ve
Özürlü
Girişimciye
%70
uygulanır.
Kadın
Girişimci
ve
Özürlü
Girişimciye
%80
uygulanır.
3.000
Geri
Ödemesiz
15.000
12.000
Geri
Ödemeli
70.000
Destekten Yararlanma Koşulu ve Başvuru
Programdan yararlanmak isteyen işletmelerin www.kosgeb.gov.tr adresindeki KOSGEB Veri
Tabanı’na kayıt olması ve KOSGEB Hizmet Merkezi’ne iş planı ve ilgili belgeler ile birlikte başvurusu
yapması esastır.
3) İş Geliştirme Merkezi (İŞGEM) Desteği
KOBİ’lere işletme geliştirme koçluğu, destek ağlarına ulaşım, finans kaynaklarına erişim
imkânı, uygun koşullarda iş yeri mekânı, ortak ofis ekipmanı ve ofis hizmetleri sunmak amacıyla
kurulacak bir İŞGEM’in, kuruluş ve işletme giderlerine destek sağlanmaktadır.
Desteğe Kimler Başvurabilir?
Belediyeler, Üniversiteler, Özel İdareler, Kalkınma Birlikleri, Meslek Kuruluşları, Kâr amacı gütmeyen
kooperatifler.
Destek Unsurları, Oranı, Süresi ve Üst Limiti
İŞGEM Kuruluş Desteği süresi en fazla 18 ay,
İŞGEM İşletme Desteği süresi en fazla 36 ay’dır.
28
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
ÜST LİMİTİ (TL)
DESTEK UNSURU
İŞGEM Kuruluş
Desteği
- Bina Tadilatı
- Mobilya Donanım
- İŞGEM Yönetim
İŞGEM İşletme
Desteği
Hakan ERYÜZLÜ
DESTEK ORANI
(%)
(1. ve 2. Bölge)
DESTEK ORANI
(%)
(3.,4.,5. ve 6.
Bölge)
60
70
60
70
750.000
Geri
ödemesiz
- Personel
- Eğitim, Danışmanlık
-- Küçük Tadilat
(600.000
125.000
25.000)
100.000
(30.000
50.000
20.000)
Destekten Yararlanma Koşulu ve Başvuru
İŞGEM kuruluş ve işletme desteği için KOSGEB Hizmet Merkezi’ne iş planı ve ilgili belgeler ile birlikte
başvuru
yapılması
esastır.
Destekten
yararlanmak
isteyen
işletici
kuruluş, www.kosgeb.gov.tr adresindeki KOSGEB Veri Tabanına kayıt olur.
4) İş Planı Ödülü
Üniversiteler tarafından örgün eğitim kapsamında verilen “Girişimcilik” dersini alan öğrenciler
arasında İş Planı Ödülü Yarışması düzenlenir. İş Planı Ödülünden yararlanmak isteyen üniversite
KOSGEB’e başvurur. İş planları ilk üç dereceye girmiş olan öğrencilerden, en fazla 24 ay içinde işini
kurmuş olmaları kaydı ile;
 Birinciye 15.000 TL,
 İkinciye 10.000 TL,
 Üçüncüye 5.000 TL ödül verilir.
29
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
g) GELİŞEN İŞLETMELER PİYASASI KOBİ DESTEK PROGRAMI
Programın Amacı
Gelişen İşletmeler Piyasası KOBİ Destek Programı” ile gelişme ve büyüme potansiyeline sahip küçük
ve orta ölçekli işletmelerin;
• İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Gelişen İşletmeler Piyasası’nda işlem görmesinin
sağlanması,
• Sermaye piyasalarından fon temin edilmesine imkan sağlanması
Programın Kapsamı
Program kapsamında, KOBİ’lerin paylarının Gelişen İşletmeler Piyasası’nda işlem görmek üzere halka
açılma sürecinde;
•
•
•
•
•
•
Piyasa danışmanı danışmanlık hizmet bedeli,
Bağımsız denetim hizmeti bedeli,
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) kurul kaydına alma ücreti,
İMKB Gelişen İşletmeler Piyasası Listesine kabul ücreti,
Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) masrafı,
Aracı kuruluşa ödenecek aracılık komisyonu,
KOSGEB tarafından geri ödemesiz destek olarak söz konusu maliyetler KOSGEB tarafından
karşılanacaktır.
Programın Unsurları, Oranı Ve Üst Limiti
Program kapsamında sağlanan desteğin toplam üst limiti 100.000 (Yüzbin) TL olup, destek
unsurlarının
üst
limit
ve
oranları
aşağıda
tablo
halinde
verilmiştir.
Destek Unsurları
Piyasa danışmanı danışmanlık hizmet bedeli (azami 2 yıl)
Bağımsız denetim hizmeti bedeli
SPK kurul kaydına alma ücreti
İMKB Gelişen İşletmeler Piyasası Listesine kabul ücreti
Merkezi Kayıt Kuruluşu masrafı
Aracı kuruluşa ödenecek aracılık komisyonu
30
Destek Ödemesi
Üst Limiti (TL)
60.000
20.000
Oranı (%)
10.000
100
10.000
75
75
75
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
h) KREDİ FAİZ DESTEĞİ
Programın Amacı Ve Gerekçesi
Kredi Faiz Desteği programları ile KOSGEB tarafından; küçük ve orta ölçekli işletmelere uygun
koşullarda finansal destek temin edilerek,




üretim, kalite ve standartlarını artırmaları,
finansman sorunlarının çözümü,
istihdam yaratmaları,
uluslararası düzeyde rekabet etmelerinin
sağlanmasıdır.
KOSGEB’in 2003 yılından itibaren sağladığı finansal destekler, Bakanlar Kurulu Kararı
gereğince 2008 yılına kadar üç kamu bankası aracılığıyla sağlanmış, 2008 yılı Mayıs ayında ise yeniden
düzenlenen Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında, halen Türkiye’de faaliyette bulunan kamu bankaları,
özel bankalar, katılım bankaları ile yapılan Protokollerle KOBİ’lere kullandırılacak kredilerin faiz/kar
payı, komisyon vb. giderlerinin program türüne göre kısmen ya da tamamen karşılanması şeklinde
sürdürülmektedir.
I) LABORATUAR HİZMETLERİ
KOSEGEB 9 ilde 11 laboratuarı ile (http://www.kosgeb.gov.tr/Pages/UI/Destekler.aspx?ref=37)
işletmelerin ürün kalitesinin arttırılması, uluslararası firmalarla rekabetin sağlanması ve birçok ürünün
yurtiçinde üretilebilmesi için teknik anlamda destek verme ve bilgilendirme amacıyla hizmet
vermektedir. Bu hizmetlerin yürütülmesinde, KOBİ’lere ücretlendirmede destek olunarak düşük ücret
uygulaması yapılmaktadır. Ayrıca, KOSGEB Desteği ve Ankara Sanayi Odası işbirliği ile oluşturulmuş
bulunan ASO-KOSGEB Çevre Laboratuvarı (www.asokosgebcevrelab.org.tr); çevre ölçümleri
yapmakta, çevresel risklerin tespiti ve çözümünü teşvik edici hizmetler vermekte olup, bu
laboratuvarlar TS EN ISO/IEC 17025:2005 standardına göre TÜRKAK tarafından akredite edilmiştir.
31
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
TÜBİTAK DESTEKLERİ (Kaynak: www.tubitak.gov.tr)
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), desteklerini, Akademik, Sanayi,
Kamu Girişimcilik, Bilimsel etkinlik ve bilim-toplum olmak üzere altı kategori altında vermektedir.
Aşağıda sırasıyla bu kategoriler ve içerdiği destekler özet olarak verilmiştir;
A) AKADEMİK DESTEKLER
1) Ulusal Destek Programları
1001 – Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Destek Programı
Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programının amacı, yeni bilgiler
üretilmesi, bilimsel yorumların yapılması veya teknolojik problemlerin çözümlenmesi için bilimsel
esaslara uygun olan projeler desteklemektir.
Proje Süresi
Proje süresi en az 18 ay, en fazla 36 aydır.
Proje Bütçesi
2014 yılı için, Araştırma projeleri destek üst limiti (Burs dahil, Proje Teşvik İkramiyesi (PTİ),
Kurum hissesi ve yurtdışı araştırmacı giderleri hariç) yıllık bütçe sınırlaması olmaksızın 360.000 TL’dir.
İstenen burs miktarlarının toplamı aylık 4.800 TL’den fazla olamaz. Makine-teçhizat
taleplerinin toplam bütçe ile dengeli olması gözetilir. Altyapı oluşturmaya yönelik olan projeler
desteklenmez.
1002 – Hızlı Destek Programı
Hızlı Destek Programının amacı, üniversitelerde, araştırma hastanelerinde ve araştırma
enstitülerinde/istasyonlarında yürütülecek acil, kısa süreli, küçük bütçeli araştırma ve geliştirme
projelerine destek sağlamaktır.
Proje Süresi
Proje süresi en fazla 12 ay olabilir.
Proje Bütçesi
2014 yılı için, Hızlı Destek projeleri destek üst limiti (Burs dahil) yıllık 30.000 TL’dir. İstenen
burs miktarlarının toplamı aylık 900 TL’den fazla olamaz. 1 Ocak 2008 tarihinden sonra yapılan proje
başvurularında, yürütücü ve araştırmacılara PTİ ödemesi yapılmamaktadır.
32
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
1003 – Öncelikli Alanlar AR-GE Projeleri Destekleme Programı
Program Hakkında
Bu destek programının amacı, Ulusal Bilim Teknoloji ve Yenilik Stratejisi çerçevesinde
belirlenecek öncelikli alanlarda sonuç odaklı, izlenebilir hedefleri olan, ilgili bilim/teknoloji alanlarının
dinamiklerini gözeten ve yurt içinde yapılan Ar-Ge projelerini desteklemek ve bu projeler arasında
eşgüdüm sağlamaktır.
Proje Süresi
 Küçük Ölçekli projelerin süresi en fazla 24 ay,
 Orta ve Büyük Ölçekli projelerin süresi en fazla 36 aydır.
Proje Bütçesi
 2014 yılı için, her üç ölçekte ayrı ayrı desteklenecek projeler için destek alt ve üst limitleri (Burs
dahil, Proje Teşvik İkramiyesi (PTİ), Kurum hissesi ve yurtdışı araştırmacı giderleri hariç) aşağıdaki gibi
belirlenmiştir.
Küçük Ölçekli projeler : 500.000 TL’ye kadar
Orta Ölçekli projeler : 500.001 - 1.000.000 TL
Büyük Ölçekli projeler : 1.000.001 - 2.500.000 TL
 Talep edilebilecek toplam makine-teçhizat, hizmet alımı ve burs miktarlarının üst sınırları, çağrı
özelinde belirlenerek çağrı duyurularında ilan edilen tutarları aşmamalıdır.
 Proje bütçe kalemleri arasında projenin özelliğine bağlı olarak dengeli bir dağılım gözetilir.
 Özel sektörün yer aldığı projelerde ilgili özel kuruluşa verilecek makine-teçhizat bedelinin % 50’si
TÜBİTAK tarafından karşılanır.
 Altyapı oluşturmaya yönelik olan projeler desteklenmez.
 Proje yürütücüsü, araştırmacı ve proje danışmanlarına 2014 yılında ödenebilecek PTİ üst limitleri
aşağıdaki gibidir:
Proje yürütücüsü için : 2.000 TL/ay
Proje yöneticisi için : 2.500 TL/ay
Araştırmacı için : 1.000 TL/ay
Danışman için : 1.500 TL/yıl (Araştırmacıların toplam alacağı PTİ miktarı, proje
yürütücüsünün alacağı toplam PTİ’yi geçmemek üzere, projeye yapacakları katkı oranları dikkate
alınarak hesaplanır.)
 Orta ve Büyük Ölçekli projelerde alt proje PTİ hesaplamasında ilgili alt projenin süresi dikkate
alınır.
 Orta ve Büyük Ölçekli projelerde her bir alt proje yürütücüsü ve araştırmacıları aynı PTİ
oranlarından faydalanabilirler.
 Bu destek programı kapsamında desteklenen projelerde ödenecek Kurum Hissesi miktarı, PTİ ve
yurtdışı araştırmacı giderleri hariç toplam proje bütçesinin % 10’u olarak belirlenir. Orta ve Büyük
Ölçekli projelerde birden fazla kuruluşun projede ortak olarak yer alması durumunda ise her bir
kuruluşun (özel sektör hariç) Kurum hissesi miktarı PTİ ve yurtdışı araştırmacı giderleri hariç
desteklenen proje bütçesine göre hesaplanır.
 Bu destek programı kapsamında desteklenen Orta ve Büyük Ölçekli projelerde Yurt içi ve/veya
yurt dışı bilimsel toplantılara katılım/çalışma ziyareti için verilecek destek miktarı Bilim Kurulunca
1001 - Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı kapsamında belirlenen
limitlerin sırasıyla en fazla 2 ve 3 katı olabilir.
33
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
 Bu destek programı kapsamında beklenen proje çıktılarının ilgili paydaşlar ile paylaşılmasına
yönelik yapılacak toplantı, çalıştay vb. çalışmalar için proje bütçesinde en fazla 30.000 TL’ye kadar
ödenek talebinde bulunulabilir.
1005 – Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Araştırma Destek Programı
Programın amacı
Ülkemizde ihtiyaç duyulan, teknolojik dışa bağımlılığımızı azaltacak ve/veya ülkemizin rekabet
gücünü artıracak ulusal/uluslararası yeni bir ürün/süreç/yöntem/model geliştirme amacına yönelik
uygulamalı araştırma ve/veya deneysel geliştirme projelerinin desteklenmesidir.
Proje Süresi
Proje süresi en fazla 18 aydır.
Proje Bütçesi
2014 yılı için, proje destek üst limiti (Burs dahil, Proje Teşvik İkramiyesi (PTİ)*, Kurum hissesi
ve yurtdışı araştırmacı giderleri hariç) 200.000 TL’dir. İstenen burs miktarlarının toplamı aylık 3.000
TL’den fazla olamaz. Makine-teçhizat taleplerinin toplam bütçe ile dengeli olması gözetilir. Altyapı
oluşturmaya yönelik olan projeler desteklenmez.
Fikrî Ve Sınaî Mülkiyet Hakları
Proje yürütücüsü, üçüncü kişi/kişilere ait fikri ve sınai mülkiyet haklarının proje önerisine
konu olup olmadığını, proje önerisini sunmadan önce araştırmak ve araştırma sonuçlarını sunmak
zorundadır.
Üçüncü kişi/kişilere ait fikri ve sınai mülkiyet haklarının proje önerisine konu olması
durumunda;
a) Proje yürütücüsü, projenin üçüncü kişilerin fikri ve sınai haklarına tecavüz oluşturmadığını
taahhüt eder ve varsa ilgili lisans, devir vb. anlaşma metinlerini ibraz eder.
b) TÜBİTAK’ın üçüncü kişilerin fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlali iddiasıyla herhangi bir hukuki
muameleye muhatap kalması, TÜBİTAK’a bir uyarı, idari bir ceza ve/veya herhangi bir müeyyide
uygulanması ve/veya uygulanacağının bildirilmesi durumunda proje yürütücüsü TÜBİTAK’ın yanında
müdahale ederek sorumluluğu üstlenmekle yükümlüdür. Buna rağmen TÜBİTAK hukuksal bir
yaptırımla karşı karşıya kalırsa, TÜBİTAK proje yürütücüsüne rücu eder.
Proje yürütücüsünün kusur ve/veya ihmali nedeniyle üçüncü kişilere ait fikri ve sınai mülkiyet
haklarına ilişkin ihlallerin tespit edilmesi durumunda Yönetmelik, Araştırma Projelerinde Uygulanacak
İdari ve Mali Esaslar ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanır. Başvuru yapılan proje konusuyla ilgili
olarak ulusal/uluslararası patent/faydalı model/tescil alınıp alınmadığına dair taramalar aşağıda
örneği verilen bazı internet sayfalarından yapılabilir.
34
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
1007-Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı
TÜBİTAK Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı (1007
Programı), kamu kurumlarının Ar-Ge ile giderilebilecek ihtiyaçlarının karşılanması ya da sorunlarının
çözüme kavuşturulması amacıyla 10 Mart 2005 tarihinde yapılan Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu
(BTYK) Toplantısında alınan karar ile kurulmuştur.
Kamu kurumlarının Ar-Ge ile giderilebilecek ihtiyaçlarının karşılanmasına ya da sorunlarının
çözümüne yönelik 1007 Programına sunulan projeler iki Araştırma Destek Grubu tarafından
desteklenmektedir.
 KAMAG -Kamu Araştırmaları Destek Grubu
 SAVTAG -Savunma ve Güvenlik Teknolojileri Araştırma Destek Grubu
Program Revizyonu Kapsamında Yapılan Yenilikler
 Proje başvuruları için çağrılı sisteme geçilmesi,
 Proje yöneticisi, yürütücüsü kuruluşlar çağrı başvurularını doğrudan TÜBİTAK’ayapabilmesi,
 3 farklı nitelikte proje yaklaşımı (Prototip/Sistem/Pilot Tesis Projesi, Model/Yöntem/Süreç Projesi,
Teknoloji Birikim Projesi)
 İki aşamalı proje başvurusu,
 İhtiyaçların ve yapılabilirliğinin doğru tespiti için fizibilite, kavram ispatı, alan araştırması ve analiz
çalışmaları,
 İhtiyaç Başlıkları için Odak Grup Çalışmaları,
 Proje değerlendirme süreçlerinde MK’nın aktif katılımı,
 Proje sonuçlarının sürekliliğinin sağlanması için yeni bir yaklaşım,
 Toplam bütçenin %5’i oranında Ar-Ge nitelikli hizmet alımı,
 Yaygın katılımı teşvik amacıyla özel sektörü katılım koşullarında iyileştirmeler
1505 – Üniversite Sanayi İşbirliği Programı
Bu programla, üniversite/kamu araştırma merkez ve enstitülerindeki bilgi birikimi ve
teknolojinin, Türkiye’de yerleşik ve proje sonuçlarını Türkiye’de uygulamayı taahhüt eden
kuruluşların ihtiyaçları doğrultusunda, ürüne ya da sürece dönüştürülerek sanayiye aktarılması
yoluyla ticarileştirilmesine katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Programın uygulama esaslarında; Müşteri Kuruluş olarak anılan özel sektör kuruluşu ve
Yürütücü Kuruluş olarak anılan üniversite ya da kamu araştırma merkez ve enstitüsü bir İşbirliği
Sözleşmesi imzalayacaktır. Bu sözleşme çerçevesinde Yürütücü Kuruluş tarafından yapılacak; yeni bir
ürün üretilmesi, mevcut bir ürünün geliştirilmesi, iyileştirilmesi, ürün kalitesi veya standardının
yükseltilmesi veya maliyet düşürücü nitelikte yeni tekniklerin, yeni üretim teknolojilerinin
geliştirilmesi projesi TÜBİTAK ve Müşteri Kuruluş tarafından finanse edilecektir.
Daha ayrıntılı bilgi için; http://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/1505sunumu-180213-1.pdf
1513 – Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programı
Bilim Teknoloji Yüksek Kurulunun 27 Aralık 2011 tarihinde gerçekleştirilen 23. toplantısında,
üniversite sanayi işbirliğinin gelişimine katkı sağlayacak, teknolojinin ticarileşme sürecini
destekleyecek ve akademik araştırmalara lojistik destek sağlayacak bir arayüz olan teknoloji transfer
ofislerinin etkinliğinin artırılması ve yaygınlaştırılması amacıyla kamu kaynakları ile desteklenmesine
35
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
karar verilmiştir. Bu amaçla oluşturulan 1513 - Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programı ile
Teknoloji Transfer Ofislerinin proje esaslı olarak üniversitedeki bilginin ticarileştirilmesine katkı
sağlayacak çeşitli faaliyetlerinin desteklenmesi amaçlanmaktadır. TÜBİTAK Teknoloji Transfer Ofisleri
(TTO) Destekleme Programı (1513 kodlu), üniversitelerdeki bilgi ve teknolojinin, uygulamaya
dönüştürülerek ticarileştirilmesi, üniversite ve özel sektör kuruluşları arasında işbirliği oluşturulması
ve sanayinin ihtiyaç duyduğu bilgi ve teknolojinin üniversitede üretilmesine yardımcı olunması
amacıyla faaliyet gösteren TTO’ların desteklenmesini hedefleyen bir destek programdır.
3001- Başlangıç AR-GE Projeleri Destekleme Programı
Programın amacı, Ar-Ge projesi hazırlama ve yürütme kültürünün yaygınlaşmasını sağlamak
için, ARDEB tarafından desteklenen projelerde yürütücü olarak görev almamış olan, üniversite, kamu
kurum/kuruluşu veya özel kuruluşlardaki araştırmacıların sunacakları Ar-Ge projelerini
desteklemektir.
Proje Süresi
Proje süresi en fazla 24 aydır.
Proje Bütçesi
2014 yılı için, Başlangıç Ar-Ge Projeleri destek üst limiti (Proje Teşvik İkramiyesi (PTİ)* ve
Kurum Hissesi hariç) yıllık bütçe sınırlaması olmaksızın toplam 60.000 TL’dir.
Aylık 1.800 TL’ye kadar burs desteği sağlanmaktadır.
Yurt içi/yurt dışı bilimsel toplantılara katılım/çalışma ziyareti amaçlı seyahatler için 10.000
TL’ye kadar, proje yayılım giderleri (Proje çıktılarının ilgili paydaşlar ve potansiyel yararlanıcılar ile
paylaşılmasına yönelik yapılacak toplantı, çalıştay vb. çalışmalar) için 5.000 TL’ye kadar destek
verilmektedir.
3501 – Ulusal Genç Araştırmacı Kariyer Destekleme Programı
Ulusal Genç Araştırmacı Kariyer Geliştirme Programı’nın (3501) amacı; kariyerlerine yeni
başlayan doktoralı genç bilim insanlarının çalışmalarını proje desteği vererek teşvik etmektir. 21.
yüzyılın akademik önderliğini yüklenecek genç araştırmacıların çalışmaları desteklenerek, hem genç
bilim insanlarının kariyerlerini araştırmacı ve eğitimci olarak en iyi şekilde sürdürmeleri, hem de
bilimsel düzeyimizin geliştirilmesi ve bilimin ülke kalkınmasındaki rolünün artırılması amacına yönelik
bir programdır.
Proje Süresi
Proje süresi en az 18 ay, en fazla 36 aydır.
Proje Bütçesi
2014 yılı için, KARİYER projeleri destek üst limiti (Burs dahil, Proje Teşvik İkramiyesi (PTİ),
Kurum hissesi ve yurtdışı araştırmacı giderleri hariç) yıllık bütçe sınırlaması olmaksızın 225.000 TL'dir.
36
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
İstenen burs miktarlarının toplamı aylık 3.000 TL’den fazla olamaz. Makine-teçhizat
taleplerinin toplam bütçe ile dengeli olması gözetilir. Altyapı oluşturmaya yönelik olan projeler
desteklenmez.
2) Ulusal arası Destek Programları
1011 – Uluslar arası Bilimsel Araştırma Projelerine Katılma Programı (UBAP)
Uluslararası Bilimsel Araştırma Projelerine Katılma Programı'nın (UBAP) amacı; bilim
insanlarımızın bilimsel çalışmaları için yurtdışında görevlendirilmesine destek sağlayan 2219- Yurt Dışı
Doktora Sonrası Araştırma Burs Programı ve ikili işbirliği anlaşmaları kapsamındaki karşılıklı ziyaret /
değişim programlarına ek olarak, araştırmacılarımızın TÜBİTAK destekli projelerinde uluslararası
boyutlarını zenginleştirmektir.
Uluslararası Bilimsel Araştırma Projelerine Katılma Programı’na yapılan başvurular
konularındaki 1001 panellerinde ele alınacak, ancak bu programa özgü değerlendirme boyutları ve
kriterleri kullanılacaktır.
Yeni bilgiler üretilmesi, bilimsel yorumların yapılması veya teknolojik problemlerin
çözümlenmesi için bilimsel esaslara uygun olarak yapılan çalışmaları ve ülkemizin uluslararası
pazarlardaki rekabet gücünün artırılması amacı ile ileri teknoloji uygulamalarına yönelik projeleri
öncelikli alanlar çerçevesinde desteklemektir.
Ülkemizin uluslararası pazarlardaki rekabet gücünün artırılması amacı ile her türlü ölçekteki
işletmelerde ileri teknoloji uygulamalarına yönelik, birden fazla kurum, kuruluş, gerçek veya tüzel
kişinin işbirliği ile yürütülen, araştırma, geliştirme ve/veya teknoloji transferi ve/veya adaptasyonu
aşamaları ile bunların sonuçlarını ticari maksatla ürün, hizmet veya teknolojiye dönüştürme aşamasını
içeren ve ortaklarından en az biri sonuçları ticari uygulamaya dönüştürecek bir kurum, kuruluş gerçek
veya tüzel kişi olan projelere öncelik verilir.
Proje Süresi
Proje süresi en az 18 ay, en fazla 36 aydır.
Proje Bütçesi
2014 yılı için, Araştırma projeleri destek üst limiti (Burs dahil, Proje Teşvik İkramiyesi (PTİ),
Kurum hissesi ve yurtdışı araştırmacı giderleri hariç) yıllık bütçe sınırlaması olmaksızın 360.000 TL’dir.
İstenen burs miktarlarının toplamı aylık 4.800 TL’den fazla olamaz. Makine-teçhizat
taleplerinin toplam bütçe ile dengeli olması gözetilir. Altyapı oluşturmaya yönelik olan projeler
desteklenmez.
İkili Proje Destekleri
Bilim ve teknoloji alanında çeşitli ülkelerle hükümetler arası ya da kurumlar arası düzeyde
imzalanan ikili işbirliği anlaşmaları mevcuttur. Söz konusu anlaşmalar çerçevesinde ortak araştırma
projeleri desteklenmekte ve izlenmekte, ortak bilimsel toplantılar, uzman değişimleri, çalışma
ziyaretleri v.b gibi etkinliklere maddi destek sağlanmaktadır.
37
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
ERA-NET PROJELERİ DESTEKLEME PROGRAMI
Avrupa Birliği Çerçeve Programları kapsamında bir uygulama aracı olarak kullanılmakta olan
ERA-NET projeleri, Avrupa Birliği üyesi ve Avrupa Birliği üyeliğine aday olan ülkelerde, ulusal ve
bölgesel araştırma programları arasında koordinasyon sağlayarak, araştırma programlarının geliştirilip
güçlendirilmesini hedeflenmektedir. Bu hedefe ulaşılırken kullanılacak aksiyonlar;
1. ERA-NET aksiyonları veya
2. ERA-NET (+) aksiyonlarıdır.
1. ERA-NET aksiyonları kapsamında, ulusal veya bölgesel araştırma programlarının düzenleyicisi veya
yöneticisi olan ulusal ve bölgesel otoriteler bir araya gelerek deneyimlerini paylaşırlar ve bu yolla
farklı ve benzer noktaları belirleyerek ortak araştırma programları düzenler veya birlikte çeşitli araçlar
kullanarak ortak programlar ve eylemler oluştururlar.
ERA-NET aksiyonlarında konsorsiyum oluşturan ülkeler, koordinasyon eylemleri düzenlemek
ve bir araya gelerek fikir alış verişinde bulunmak üzere Avrupa Komisyonu tarafından destek
almaktadır. Bu projeler kapsamında yapılacak ortak programlar ve eylemler ise ortak ülkeler
tarafından fonlanmaktadır. Fonlama iki şekilde sağlanmaktadır. Birinci yöntem, projede ortak olan
ülkelerin (bu ülkelerdeki yetkili otoritelerin) ortak bir fon havuzuna belirli bir miktarda fon aktarması
ve daha sonraki eylemlerin bu ortak fon havuzundan her ülkenin havuzdaki payı nispetinde
yararlanması koşuluyla desteklenmesidir (Real common pot). İkinci yöntem ise, ülkelerin sadece niyet
mektupları ile projedeki varlıklarını ortaya koymaları ve ortak faaliyetler gerçekleştirilmesi
durumunda dileyen ülkelerin kendi ülkesindeki araştırmacıları veya eylemleri fonlamasıdır (Virtual
Common Pot).
ERA-NET projelerinde, ülkelerin faaliyetlerini 4 aşamada planlaması ve gerçekleştirmesi
öngörülmektedir. Bu aşamalardan ilki, ülkelerin fikir alışverişinde bulunmasıdır. Projede ortak olarak
yer alan ülkeler bir araya gelerek oluşturulacak ERA-NET projesi kapsamında ülke öncelikleri, bu
önceliklerle ilgili açılan programlar, projeleri destekleme esasları gibi konularda bilgi ve görüş
alışverişinde bulunurlar. Bilgi paylaşımından sonraki aşamada ülkeler birlikte neler yapabileceklerine
dair bir eylem planı oluştururlar ve bu yönde ortak eylemler belirlerler. Üçüncü aşamada ise ülkeler
(veya bölgeler) birlikte yapabilecekleri eylemleri gerçekleştirirler. Personel değişimi sağlamak,
araştırma merkezleri oluşturmak bu eylemlere örnek verilebileceği gibi, en sık rastlanılan çalışma,
projede yer alan ülkelerdeki araştırmacılar tarafından konsorsiyumlar oluşturularak hazırlanan ortak
projeler için çağrıların planlanmasıdır. Dördüncü aşama ise bu ortak projelerin desteklenmesi
aşamasıdır. Günümüzde tüm ERA-NET projelerinde ortakların proje süresince bir veya birkaç defa
ortak çağrı açmaları ve ortak projeleri fonlamaları beklenmektedir.
Ortak çağrılar açılırken izlenen yol, Avrupa Komisyonu tarafından açılan Çerçeve Program
çağrılarına çok benzemektedir. Çerçeve Program çağrılarında olduğu gibi, çağrı açılmadan önce ERANET projesinde yer alan ülkelerin ortak öncelikleri belirlenmektedir. (ERA-NET projelerinin kapsamı
gereği bu aşamaya kadar proje üyesi ülkeler stratejik ortaklık yapabilecekleri hususları paylaşmış ve
ortak bir eylem planı hedeflemişlerdir.) Çağrı konuları belirlenirken bu ortak öncelikler bilimsel olarak
araştırılır ve özellikle Komisyon tarafından yeterince desteklenmeyen alanlar tercih edilir. Daha sonra,
proje ortağı olan ülkelerdeki araştırmacıların bir araya gelerek proje konsorsiyumları oluşturması ve
projelerinin ortak çağrıyı yöneten ülkedeki çağrı merkezine iletmeleri beklenir. Ön yeterlilik
koşullarını sağlayan projeler, çağrıda belirtilen konuda uzman uluslararası hakemler tarafından
değerlendirilir ve desteklenecek olanlar belirlenir. ERA-NET projesi çağrılarının ulusal ve Çerçeve
38
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Program çağrılarından en önemli farkı, fonlama aşamasında ortaya çıkmaktadır. Projeler projenin
tipine göre ya proje oluşturulurken ortaya çıkan ortak fon havuzundan fonlanır ya da desteklenecek
projelerdeki araştırma ekiplerinin her birisi kendi ulusal kurallarına göre kendi ülkelerindeki kuruluşlar
tarafından desteklenir. Fonlama işlemleri tamamen fonlamayı yapacak kuruluşun iç işleyişine ve
kurallarına göre gerçekleştirilir ve ortak bir fonlama söz konusu değildir. Bu amaçla, uluslararası
hakemler tarafından bilimsel olarak seçilmiş olan projeler, bütçe açısından her ortağın kendi
ülkesindeki fonlama kuruluşu tarafından yeniden değerlendirilerek gerekli düzenlemeler yapılabilir.
Fonlama yapıldıktan sonra ise proje ortağı her ülkedeki araştırma ekibi, kendi ülkesindeki destek
sağlayan kuruluşun iç işleyişinde göre izlenir ve değerlendirilir.
2. ERA-NET
(+) aksiyonlarının
ERA-NET
aksiyonlarından en
önemli farkı, açılacak
ortak çağrılarda
Avrupa
Komisyonu’nun da
ortak fon havuzuna
belirli bir miktar fon
aktarmasıdır. Ayrıca
bu tip projelerde en
az 5 üye ve aday
ülkeden ulusal veya
bölgesel otoritenin
katılımı ve fon
havuzuna
aktaracakları miktarı
açık bir şekilde
belirtmiş olmaları
beklenmektedir.
39
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Bilimsel ve Teknik İşbirliği Alanında Avrupa İşbirliği (COST)
COST, ulusal kaynaklarla desteklenmiş araştırma projelerinin Avrupa düzeyinde
koordinasyonunu sağlamak ve Avrupa bilim insanlarının ortak çalışmalarını desteklemek amacıyla
kurulmuş olan bir organizasyondur. Açık adı, “Bilim ve Teknolojide Avrupa İşbirliği (European
Cooperation in Science and Technology – COST)” olan COST, 1971 yılında kurulmuştur ve ülkemiz de
kurucu ülkeler arasında yer almıştır.
COST’un misyonu, Avrupalı araştırmacılar arasında etkileşim ve işbirliğini destekleyerek;
Avrupa’yı barışçıl amaçlar için bilimsel ve teknik araştırmada güçlendirmektir.
COST ulusal olarak desteklenen araştırma projelerinin yürütücülerinin Avrupa düzeyinde
oluşturulmuş ağlara (aksiyonlara) dahil olmalarını sağlamaktadır. COST aksiyonlarının en temel
özelliği sabit bir programın olmaması (bottom-up) ve istenirse katılımda bulunulmasıdır (flexible
participation).
COST mekanizmasının dört temel unsuru bulunmaktadır:
Aksiyonlar kapsamında araştırma projeleri ulusal katkılarla finanse edilir.
COST üyelerinin her biri araştırma aksiyonu önerebilir.
Aksiyonlara katılım isteğe bağlıdır. Sadece ilgilenen ülkeler iştirak edebilmektedir.
İşbirliği, ulusal projelerin koordinasyonunu esas alan "concerted action" olarak anılan projeler
vasıtasıyla gerçekleştirilir.




2) Konuk Araştırmacı Destek Programları
2221 – Konuk veya Akademik İzinli Bilim İnsanı Destekleme Programı
Bu program ile,
 Yurt dışındaki üniversitelerde (en az doktora dereceli)
 Yurt dışındaki kamu/özel araştırma kuruluşlarında (5 yıl sektör deneyimine sahip) çalışmakta olan
Türk/yabancı seçkin bilim insanlarının Türkiye’ye getirilerek kamu veya özel sektör kurum ve
kuruluşlarında
 Araştırma yapma
 Konferans/kongre/çalıştay düzenleme, seminer verme
 Ders verme
 Ortak proje yazma, vb. gibi her türlü akademik çalışma ve Ar-Ge faaliyetlerini gerçekleştirmesine
destek verilmektedir.
Ayrıca, Akademik İzin Dönemini (sabbatical) Türkiye’de geçirmek isteyen bilim insanları da
program kapsamında desteklenmektedir.
Başvurular, konuk bilim insanını davet eden ilgili bilim insanı tarafından yapılır.
40
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
2236 – Uluslar arası Deneyimli Araştırmacı Dolaşımı Destek Programı
Türkiye’nin araştırmacılar için cazibe merkezi haline getirilmesi hedefine katkı sağlamak
amacıyla, TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı, Avrupa Birliği’nin katkısını da alarak;
100 deneyimli bilim insanına/araştırmacısına
 Türkiye’deki üniversiteler, kamu-Ar-Ge birimleri ve sanayi kuruluşlarında kadrolu istihdam
edilmesine,
 araştırma yapmalarına olanak sağlamaktadır.
2236-Uluslararası Deneyimli Araştırmacı Dolaşım Programı’nın sağlayacağı imkanlar şu şekilde
sıralanabilir:
 Araştırmalarını yurt dışından sürdüren Türk ya da yabancı araştırmacıların yurt içi araştırma
ortamlarında çalışma yapmasına fırsat vermek,
 Her milletten katılım imkânı,
 Üniversite veya sanayi işbirliği ve katılımı,
 Proje konusunun araştırmacı ve ev sahibi kuruluş/araştırması tarafından belirlenmesi,
 20-24 ay (son çağrı 12 ay) destek sağlama imkânı,
 Araştırmacının yaşam, seyahat giderlerinin karşılanması,
 Araştırmacı için sosyal güvenlik ve sağlık sigortasının sağlanması,
 Araştırmacıya yürüteceği araştırmalarda kullanılmak üzere araştırma fonu sağlanması.
B) SANAYİ DESTEKLERİ
1) Ulusal Destek Programları
1512 – Girişimcilik Aşamalı Destek Programı
Programla girişimcilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini, katma değer ve nitelikli
istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmeleri için, fikir aşamasından pazara
kadar olan faaliyetlerin desteklenmesi, böylece nitelikli girişimciliğin özendirilmesi ve uluslararası
rekabet gücü olan, yenilikçi, teknoloji düzeyi yüksek ürün ve hizmetleri geliştirebilen başlangıç
firmalarının oluşturulması amaçlanmıştır.
Program kapsamında girişimcilere girişimcilik eğitimi verilmekte, ayrıca sanayi deneyimi olan
rehberler ile girişimciye teknik, ticari ve idari konularda destek sağlanmaktadır.
Program, yenilikçi iş fikirlerinin aşamalı olarak ticari ürün/hizmete dönüştürülmesine yönelik
olarak aşağıda belirtilen 4 aşamadan oluşmaktadır:
a) Aşama 1; girişimcinin iş fikri başvurusunu sunduğu ve bu fikrin olumlu değerlendirilmesi
durumunda girişimciye bu fikri bir iş planı ile projelendirmesi için isteğe bağlı olarak girişimcilik
eğitimi ve TÜBİTAK’ın uygun gördüğü durumlarda rehber desteği sağlanan aşamadır. Aşama 1,
girişimcinin iş planını hazırlaması ile sona erer.
b) Aşama 2; iş planı başvurusunun değerlendirilmesi sonucu başarılı bulunanlar için girişimcinin
sermaye şirketine teminat alınmaksızın hibe olarak sermaye desteği sağlanarak iş planı çerçevesinde
kavramsal tasarım, teknik ve ekonomik fizibilite, teknolojik doğrulama (ön prototip, demo, benzetim,
yazılım algoritması vb) çalışmalarının gerçekleştirildiği aşamadır. Aşama 2 boyunca kuruluşun isteğine
bağlı olarak TÜBİTAK’ın uygun gördüğü durumlarda rehber desteği sağlanabilir. Aşama 2’de
gerçekleştirdikleri çalışmaların çıktıları ticarileşme potansiyeli taşıyan firmalara, hazırlayacakları
41
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
“ticarileşme iş planı”, izleyici ve varsa rehber raporları değerlendirilerek doğrudan Aşama 4’e geçiş
onayı verilebilir.
c) Aşama 3; bu aşamanın amacı kuruluşun bir önceki aşamada gerçekleştirdiği çalışmaların ve elde
ettiği çıktıların, Ar–Ge çalışmalarıyla daha da geliştirilerek ticarileşmeye konu olabilecek veya
uygulamaya aktarılabilecek bir ürün/sürecin ortaya konmasıdır. Firmanın proje önerisi hazırlayarak
TÜBİTAK KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı’na başvurması sonucu teknolojik doğrulaması kabul
edilmiş projenin bu programa özel kriterler doğrultusunda değerlendirilmesi ile başlar. Bu aşamada
detay tasarım, ticari prototipin geliştirilmesi, denemeler ve saha testleri gibi faaliyetler
gerçekleştirilir. Aşama 3’te desteklenerek bu aşamayı başarı ile tamamlamış ve çıktıları ticarileşme
potansiyeli taşıyan projeler için Aşama 4’e geçiş onayı, kuruluşun hazırlayacağı “ticarileştirme iş planı”
ve izleyici raporları değerlendirilerek verilir.
d) Aşama 4; kuruluşun talebi üzerine TÜBİTAK’ın girişim sermayesi firmalarına mektup göndererek,
kuruluşa veya proje çıktısına ortak olmaya davet ettiği ve/veya çıktıların satışını kolaylaştırmak üzere
belirli aralıklarla proje pazarları düzenlediği/desteklediği aşamadır.
1501 – Sanayi AR-GE Projeleri Destekleme Programı
Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı, 1995 yılından 23 Eylül 2010 tarihine kadar
TÜBİTAK ile Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) işbirliği içinde yürütülmüştür. Yeni düzenlemeyle program
sadece TÜBİTAK tarafından yürütülmektedir. Program, firma düzeyinde katma değer yaratan
kuruluşların Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) çalışmalarını teşvik etmek ve bu yolla Türk sanayisinin ArGe yeteneğinin yükseltilmesine katkıda bulunmak üzere oluşturulmuştur.
“Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Teknoloji ve Yenilik Destek Programlarına
İlişkin Yönetmelik" ve “Sanayi Araştırma Teknoloji Geliştirme Ve Yenilik Projeleri Destekleme
Programı Uygulama Esasları” uygun olarak yürütülen programın amacı, sanayi kuruluşlarının Ar-Ge
Projelerine %60’a varan oranlarda hibe şeklinde destek sağlamaktır.
TÜBİTAK Bilim Kurulunun 02.03.2013 tarih ve 217 sayılı toplantısında aldığı kararla, bu
tarihten itibaren 1501-TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programına 18,75 milyon TL'nin
üzerinde bütçe ile yapılan proje başvurularının değerlendirme süreçleri, TÜBİTAK Bilim Kurulu’nun
onay vermesi koşuluyla başlatılacaktır.
1503 – Proje Pazarları Destekleme Programı
 Somut Ar-Ge düşünce ya da proje önerilerine sahip olup, bunları gerçekleştirmek için kendi
yetenekleri dışında başka uzmanlık alanlarında katkıya gereksinim duyan,
 Proje öneri veya sonuçlarına ilişkin talep varlığını araştıran,
 Arz edilen proje işbirliği önerilerine teknolojik veya finansal katkıda bulunmak isteyen,
Üniversite, araştırma ve özel sektör kuruluşlarından temsilcilerin bir araya gelerek aktif katılımları
ile projelerini birbirlerine tanıtmaları yoluyla işbirliği olanaklarına ortam oluşturulmasına yönelik
düzenlenen ulusal ve/veya uluslar arası etkinliklerdir.
42
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
1507 – KOBİ AR-GE Başlangıç Destek Programı
Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelere (KOBİ) yönelik strateji ve eylem planlarında
geliştirilen temel strateji; KOBİ’lerin verimliliklerini, katma değer içindeki paylarının ve uluslararası
rekabet güçlerinin artırılması esasına dayanmaktadır. Ülkemizde, Ar-Ge faaliyetlerinin önemli bir
bölümü büyük ölçekli işletmelerle sınırlı olup, ülke sanayinin %98’ini oluşturan KOBİ’lerin Ar-Ge
faaliyetleri istenilen düzeyin altında kalmıştır. Yukarıda belirtilen stratejik hedeflere ulaşmak için
piyasa koşulları ve uluslararası anlaşmalar kapsamındaki yükümlülükler dahilinde, KOBİ’lerin Ar-Ge ve
yenilik projeleri için farklılaştırılmış bir destek programı TÜBİTAK tarafından kurgulanmış ve
uygulamaya alınmıştır.
Projelere program kapsamında sağlanacak desteklerle KOBİ’lerin, teknoloji ve yenilik
kapasitelerinin geliştirilerek daha rekabetçi olmaları, sistematik proje yapabilmeleri, katma değeri
yüksek ürün geliştirebilmeleri, kurumsal araştırma teknoloji geliştirme kültürüne sahip olmaları,
ulusal ve uluslararası destek programlarında daha etkin yer almaları hedeflenmektedir.
1511 – Öncelikli Alanlar AR-GE Destek Programı
Programın Kapsamı Ve Amacı
TÜBİTAK Öncelikli Alanlar Araştırma Teknoloji Geliştirme ve Yenilik Projeleri Destekleme
Programı; ülkemiz öncelikli alanlarında hedef ve ihtiyaç odaklı, izlenebilir sonuçları olan projelerin
desteklenmesi amaçlanmaktadır. Program kapsamında sağlanacak desteklerle,




Teknolojik yeterlilik ve bilgi birikiminin artırılması
Mevcut yeteneklerin farklı alanlarda da değerlendirilmesi
Özgün teknolojilerin geliştirilmesi
Teknolojik gelişimde ivme kazanılması hedeflenmektedir.
1511 programı, ülke ihtiyaçlarının belirlenerek teknolojik açıdan kuruluşların yönlendirilmesi,
kapasitenin yeterli olmadığı alanlarda proje destekleri ile kapasite oluşumunu tetiklemesi, kısa ve
orta vadede yapılacak proje bazlı desteklerle uzun vadede sürdürülebilir teknolojik
gelişimi sağlanması oldukça önemli görülmektedir.
Desteklemeye İlişkin Bilgileri
 Bu program kapsamında desteklenecek projelerin konu ve kapsamı, başvuruya ilişkin koşullar çağrı
duyurusunda belirtilecektir.
 Projeler tek aşamada doğrudan proje önerisi alınarak değerlendirilecektir. İki aşamalı başvuru ile
proje kabulü yapılacak durumlar çağrı duyurusunda açıklanacaktır.
 Programda proje limitleri çağrı duyurusunda belirlemek üzere, destek oranı büyük ölçekli
kuruluşlar için %60, KOBİ’ler için %75 olarak uygulanacaktır,
 Kabul edilen bütçenin %10’u kadar tutar genel gider ödemesi olarak destek kapsamına ilave
edilecektir,
 Birden fazla transfer ödemesi (ön ödeme) verilebilecektir.
2012 yılında program kapsamında Enerji, Gıda, Makine İmalat, BİT ve Otomotiv öncelikli alanlarında
toplam 22 çağrı yayımlanmış, 682 ön başvuru alınmış, 337 proje öneri başvurusu alınmış ve 177 adet
projenin desteklenmesine karar verilmiştir. 2013 yılı içinde program mekanizmasında yapılan
değişikliklerle birlikte Haziran ayından itibaren çağrılar yayınlanmaya başlanacaktır. 2013 yılı ilk
43
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
çağrıları Enerji ve BİT öncelikli alanlarında olacaktır. Yılsonuna kadar tüm Sağlık, Gıda, Makine İmalat
ve otomotiv öncelikli alanlarında da çağrıya çıkılması hedeflenmektedir.
1602 – Patent destek Programı
Bilim Kurulunun 02 Kasım 2013 tarihinde gerçekleştirilen toplantısında, ülkemiz kaynaklı
ulusal ve uluslararası patent başvuru sayısının artırılması, gerçek ve tüzel kişilerin patent başvurusu
yapmaya teşvik edilmesi ve ülkemizdeki patent sayısının artırılmasını hedefleyen 1602 kodlu TÜBİTAK
Patent Destek Programı 01.01.2014 tarihinde yürürlüğe girmesine karar verilmiştir.
Bu program kapsamında Türk Patent Enstitüsüne(TPE), Dünya Fikri Haklar Örgütüne(WIPO),
Avrupa Patent Ofisine (EPO), Japonya Patent Ofisine(JPO), Amerika Birleşik Devletler Patent ve Marka
Ofisine (USPTO) yapılacak olan patent başvuruları desteklenecektir.
1505 – Üniversite Sanayi İşbirliği Programı
Bu programla, üniversite/kamu araştırma merkez ve enstitülerindeki bilgi birikimi ve
teknolojinin, Türkiye’de yerleşik ve proje sonuçlarını Türkiye’de uygulamayı taahhüt eden
kuruluşların ihtiyaçları doğrultusunda, ürüne ya da sürece dönüştürülerek sanayiye aktarılması
yoluyla ticarileştirilmesine katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Programın uygulama esaslarında; Müşteri Kuruluş olarak anılan özel sektör kuruluşu ve
Yürütücü Kuruluş olarak anılan üniversite ya da kamu araştırma merkez ve enstitüsü bir İşbirliği
Sözleşmesi imzalayacaktır. Bu sözleşme çerçevesinde Yürütücü Kuruluş tarafından yapılacak; yeni bir
ürün üretilmesi, mevcut bir ürünün geliştirilmesi, iyileştirilmesi, ürün kalitesi veya standardının
yükseltilmesi veya maliyet düşürücü nitelikte yeni tekniklerin, yeni üretim teknolojilerinin
geliştirilmesi projesi TÜBİTAK ve Müşteri Kuruluş tarafından finanse edilecektir.
1007 – Kamu Kurumları AR-GE Projelerini Destekleme Programı
TÜBİTAK Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı (1007
Programı), kamu kurumlarının Ar-Ge ile giderilebilecek ihtiyaçlarının karşılanması ya da sorunlarının
çözüme kavuşturulması amacıyla 10 Mart 2005 tarihinde yapılan Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu
(BTYK) Toplantısında alınan karar ile kurulmuştur.
Kamu kurumlarının Ar-Ge ile giderilebilecek ihtiyaçlarının karşılanmasına ya da sorunlarının
çözümüne yönelik 1007 Programına sunulan projeler iki Araştırma Destek Grubu tarafından
desteklenmektedir.
 KAMAG -Kamu Araştırmaları Destek Grubu
 SAVTAG -Savunma ve Güvenlik Teknolojileri Araştırma Destek Grubu
Program Revizyonu Kapsamında Yapılan Yenilikler
 Proje başvuruları için çağrılı sisteme geçilmesi,
 Proje yöneticisi, yürütücüsü kuruluşlar çağrı başvurularını doğrudan TÜBİTAK’ayapabilmesi,
 3 farklı nitelikte proje yaklaşımı (Prototip/Sistem/Pilot Tesis Projesi, Model/Yöntem/Süreç Projesi,
Teknoloji Birikim Projesi)
 İki aşamalı proje başvurusu,
 İhtiyaçların ve yapılabilirliğinin doğru tespiti için fizibilite, kavram ispatı, alan araştırması ve analiz
çalışmaları,
 İhtiyaç Başlıkları için Odak Grup Çalışmaları,
44
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr




eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
Proje değerlendirme süreçlerinde MK’nın aktif katılımı,
Proje sonuçlarının sürekliliğinin sağlanması için yeni bir yaklaşım,
Toplam bütçenin %5’i oranında Ar-Ge nitelikli hizmet alımı,
Yaygın katılımı teşvik amacıyla özel sektörü katılım koşullarında iyileştirmeler.
1513 – Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programı
Bilim Teknoloji Yüksek Kurulunun 27 Aralık 2011 tarihinde gerçekleştirilen 23. toplantısında,
üniversite sanayi işbirliğinin gelişimine katkı sağlayacak, teknolojinin ticarileşme sürecini
destekleyecek ve akademik araştırmalara lojistik destek sağlayacak bir arayüz olan teknoloji transfer
ofislerinin etkinliğinin artırılması ve yaygınlaştırılması amacıyla kamu kaynakları ile desteklenmesine
karar verilmiştir. Bu amaçla oluşturulan 1513 - Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programı ile
Teknoloji Transfer Ofislerinin proje esaslı olarak üniversitedeki bilginin ticarileştirilmesine katkı
sağlayacak çeşitli faaliyetlerinin desteklenmesi amaçlanmaktadır. TÜBİTAK Teknoloji Transfer Ofisleri
(TTO) Destekleme Programı (1513 kodlu), üniversitelerdeki bilgi ve teknolojinin, uygulamaya
dönüştürülerek ticarileştirilmesi, üniversite ve özel sektör kuruluşları arasında işbirliği oluşturulması
ve sanayinin ihtiyaç duyduğu bilgi ve teknolojinin üniversitede üretilmesine yardımcı olunması
amacıyla faaliyet gösteren TTO’ların desteklenmesini hedefleyen bir destek programdır.
1514 – Girişim Sermayesi Destekleme Programı
1514 kodlu TÜBİTAK Girişim Sermayesi Destekleme Programı, ülke ekonomisine katma değer
sağlayabilecek nitelikte yenilikçi, ürün, süreç, bilgi ve teknoloji geliştirme ve üretme potansiyeli
bulunan KOBİ ölçeğindeki şirketlerin çekirdek veya başlangıç aşamalarındaki finansman ihtiyaçlarının,
girişim sermayesi fonları aracılığıyla karşılanması amacıyla başlatılmıştır.
Destekleme Programı ile ülkemizde teknoloji ve yenilik odaklı KOBİ’lere sermaye sağlayacak
yeni fonların kurulmasına ve bu fonları yönetecek Fon Yöneticilerinin teşvik edilerek girişim sermayesi
ekosistemin oluşturulmasına katkı sağlanılması hedefleniyor.
2) Ulusal arası Destek Programları
7. Çerçeve
AB Çerçeve Programları, Avrupa Birliği’nde çok uluslu araştırma ve teknoloji geliştirme
projelerinin desteklendiği başlıca Topluluk Programı’dır. İlki 1984 yılında başlayan Çerçeve
Programları (ÇP) çok yıllı programlar olup, kapsamı ve programa ayrılan bütçe miktarı her bir
programda artış göstermektedir.
Çerçeve Programları’nın başlıca amaçları arasında, Avrupa’nın bilimsel ve teknolojik temelinin
güçlendirilmesi, endüstriyel rekabetin desteklenmesi ve ülkeler arası işbirliğinin teşvik edilmesi
sayılabilir. AB’nin Mart 2000’de yapılan Zirve Toplantısı’nda belirtilen ve Lizbon Stratejisi olarak
adlandırılan strateji kapsamında ise, AB’nin "dünyanın en dinamik rekabetçi bilgi temelli ekonomisi"
olması hedeflenmiştir. Bütünleştirilmiş bir Avrupa Araştırma Alanı oluşturmayı hedefleyen ve 20022006 döneminde yürürlükte olan 6. Çerçeve Programı (6.ÇP) ve 2007-2013 yıllarında yürürlükte
olacak 7. Çerçeve Programı (7.ÇP) AB’nin bu hedefe ulaşması amacıyla şekillendirilmiştir.
7.ÇP’de yer alan yeni unsurlar şunlardır:
 Diğer Çerçeve Programlardan farklı olarak dört yıl yerine yedi yıl sürmesi
 "Araçlar"dan ziyade araştırma temalarına vurgu yapılması
45
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
 Faaliyetlerin ve uygulama araçlarının basitleştirilmesi
 Teknoloji Platformları ve yeni Ortak Teknoloji Girişimleri’nin faaliyetleri aracılığıyla Avrupa
endüstrisinin ihtayaçlarını karşılayan araştırma-geliştirmeye odaklanılması
 Avrupa’nın en iyi bilimsel faaliyetlerine destek sağlayan Avrupa Araştırma Konseyi’nin kurulması
 4 Özel Program’da uluslararası işbirliğinin bütünleştirilmesi
 Bilgi Bölgeleri’nin geliştirilmesi
 Araştırma faaliyetlerine özel sektörün katılımını artırmak amacıyla risk paylaşımını içeren bir
finansal yapının oluşturulması
Bunların yanı sıra, 7 tematik alana sahip olan 6.ÇP’den farklı olarak 7.ÇP’de, İşbirliği Özel
Programı’nın altında 9 tematik alan bulunmaktadır. Tematik alanlarla ilgili bilgilere internet
sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
7.ÇP’ye Katılmak Ne Gibi Faydalar Sağlar?
Oldukça büyük bir bütçeye sahip olan 7.ÇP, bilginin, yeteneklerin ve uzmanlığın ortaklaşa
kullanılabileceği Avrupa çapındaki konsorsiyumlara katılma fırsatları sunmaktadır. 7.ÇP’ye katılanlar,
Avrupa’da ve Avrupa dışında yeni ilişkiler ağı ve pazarlar kurma fırsatını yakalayıp teknolojinin en ileri
noktasını hedefleyen projelere ortak olabileceklerdir.
7.ÇP’ye Kimler Katılabilir?
Çerçeve Programları’na, ulusal/uluslararası kanunlar ve AB kanunlarına göre kurulmuş tüzel
ve gerçek kişiler başvurabilirler. Bu kapsamda, üniversiteler, araştırma merkezleri, kamu kurumları,
sanayi kuruluşları ve sivil toplum örgütleri Çerçeve Programları’na katılabilirler. Ayrıca, tüzel kişiliğe
sahip olan veya olmayan KOBİ’lerin de başvuruları teşvik edilecektir. Herhangi bir ülkeden herhangi
bir tüzel kişi 7.ÇP’ye katılabilmektedir. Ancak farklı ülke grupları için farklı katılım ve fonlama kuralları
bulunmaktadır. Bu konuda ayrıntılı bilgi için Cordis sayfasını ziyaret ediniz.
7.ÇP’de En Az Katılımcı Sayısı Nedir?
Projelere minimum katılımcı sayısı ve aranan özellikler proje türüne göre değişmektedir.
Çerçeve Programları’na yapılan tüm başvurularda aranan ana koşul, işbirliğidir. Programa dahil olan
Aday Ülke kuruluşları, üye ülke kuruluşları ile aynı hak ve yükümlülüklere sahiptir. Minimum katılımcı
sayısı sağlandıktan sonra projelere uluslararası örgütler ve 3. ülke kuruluşları da katılabilir.
Genel olarak, 7.ÇP projelerinde en az 3 farklı AB üyesi ülke veya asosye ülkeden en az 3
bağımsız kuruluşun yer alması gerekmektedir.
Çalışma programında ICPC ülkelerinden ortaklar alınması gereği belirtilmişse, 2 farklı AB üyesi
ülke veya asosye ülkeden ve en az 2 farklı ICPC ülkesinden olmak üzere 4 farklı ülkeden en az 4
bağımsız kuruluşun projelerde yer alması zorunludur.
Eşgüdüm ve destek eylemleri, araştırmacıların eğitimi ve kariyer gelişimlerini amaçlayan
projelerde ise en az 1 tüzel kişinin bulunması gerekmektedir.
Ne Tür Projeler 7.ÇP için Uygundur?
46
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
7.ÇP tüm projelere destek sağlamaz. İlgili alanın Çalışma Programı’nda açıkça belirtilen
öncelikli alanlarda hazırlanmış, uluslararası ortaklı ve inovatif /yenilikçi) araştırma ve teknoloji
geliştirme (ATG) projeleri 7.ÇP için uygundur.
Araştırma ve Teknoloji Geliştirme (ATG) Projesinde Yer Almadan 7.ÇP’den Faydalanmam Mümkün
Olabilir mi?
7.ÇP’de ATG projelerinin yanı sıra, ATG projelerini destekleyici nitelikte tematik alanlar
kapsamında hazırlanan eşgüdüm ve destek eylemi projeleri ile araştırmacıların eğitim ve kariyer
gelişimlerini desteklemeyi amaçlayan projeler de desteklenmektedir.
1509 – Uluslar arası Sanayi AR-GE Projeleri Destekleme Programı
Daha önce bahsedilen EUREKA, ERA-NET ve Avrupa Birliği Çerçeve Programları altında ortak
proje çağrılarına çıkan programlar ve benzeri uluslararası programlara sunulan uluslararası ortaklı
araştırma geliştirme projelerinin desteklenmesi için oluşturulmuştur. Bu tür uluslararası programlara
katılan, Türkiye’de yerleşik, firma düzeyinde katma değer yaratan tüm kuruluşlar bu programdan
yararlanabilmektedir.
Programın amacı, uluslararası Ar-Ge ve yenilik projeleri yapan Türkiye’de yerleşik kuruluşlara
sağlanacak destekle, ülkemizdeki teknik yeterliliğin ve bilgi birikiminin artırılması, kuruluşların
uluslararası teknoloji birikimine erişiminin ve teknoloji transferinin sağlanması, edinilen teknolojik
bilgi ve deneyimin kuruluş bünyesinde içselleştirilerek, özgün teknolojilerin geliştirilmesinde ivme
kazandırıcı ve yönlendirici bir etken olması ve kuruluşların uluslararası pazarlarda yer almasına katkı
sağlamasıdır.
C) KAMU DESTEKLERİ
1007-Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı
TÜBİTAK Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı (1007
Programı), kamu kurumlarının Ar-Ge ile giderilebilecek ihtiyaçlarının karşılanması ya da sorunlarının
çözüme kavuşturulması amacıyla 10 Mart 2005 tarihinde yapılan Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu
(BTYK) Toplantısında alınan karar ile kurulmuştur.
Kamu kurumlarının Ar-Ge ile giderilebilecek ihtiyaçlarının karşılanmasına ya da sorunlarının
çözümüne yönelik 1007 Programına sunulan projeler iki Araştırma Destek Grubu tarafından
desteklenmektedir.
 KAMAG -Kamu Araştırmaları Destek Grubu
 SAVTAG -Savunma ve Güvenlik Teknolojileri Araştırma Destek Grubu
Program Revizyonu Kapsamında Yapılan Yenilikler
 Proje başvuruları için çağrılı sisteme geçilmesi,
 Proje yöneticisi, yürütücüsü kuruluşlar çağrı başvurularını doğrudan TÜBİTAK’ayapabilmesi,
 3 farklı nitelikte proje yaklaşımı (Prototip/Sistem/Pilot Tesis Projesi, Model/Yöntem/Süreç Projesi,
Teknoloji Birikim Projesi)
 İki aşamalı proje başvurusu,
 İhtiyaçların ve yapılabilirliğinin doğru tespiti için fizibilite, kavram ispatı, alan araştırması ve analiz
çalışmaları,
 İhtiyaç Başlıkları için Odak Grup Çalışmaları,
 Proje değerlendirme süreçlerinde MK’nın aktif katılımı,
47
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
 Proje sonuçlarının sürekliliğinin sağlanması için yeni bir yaklaşım,
 Toplam bütçenin %5’i oranında Ar-Ge nitelikli hizmet alımı,
 Yaygın katılımı teşvik amacıyla özel sektörü katılım koşullarında iyileştirmeler
D) GİRİŞİMCİLİK DESTEKLERİ
1512 – Girişimcilik Aşamalı Destek Programı
Programla girişimcilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini, katma değer ve nitelikli
istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmeleri için, fikir aşamasından pazara
kadar olan faaliyetlerin desteklenmesi, böylece nitelikli girişimciliğin özendirilmesi ve uluslararası
rekabet gücü olan, yenilikçi, teknoloji düzeyi yüksek ürün ve hizmetleri geliştirebilen başlangıç
firmalarının oluşturulması amaçlanmıştır.
Program kapsamında girişimcilere girişimcilik eğitimi verilmekte, ayrıca sanayi deneyimi olan
rehberler ile girişimciye teknik, ticari ve idari konularda destek sağlanmaktadır.
Program, yenilikçi iş fikirlerinin aşamalı olarak ticari ürün/hizmete dönüştürülmesine yönelik
olarak aşağıda belirtilen 4 aşamadan oluşmaktadır:
a) Aşama 1; girişimcinin iş fikri başvurusunu sunduğu ve bu fikrin olumlu değerlendirilmesi
durumunda girişimciye bu fikri bir iş planı ile projelendirmesi için isteğe bağlı olarak girişimcilik
eğitimi ve TÜBİTAK’ın uygun gördüğü durumlarda rehber desteği sağlanan aşamadır. Aşama 1,
girişimcinin iş planını hazırlaması ile sona erer.
b) Aşama 2; iş planı başvurusunun değerlendirilmesi sonucu başarılı bulunanlar için girişimcinin
sermaye şirketine teminat alınmaksızın hibe olarak sermaye desteği sağlanarak iş planı çerçevesinde
kavramsal tasarım, teknik ve ekonomik fizibilite, teknolojik doğrulama (ön prototip, demo, benzetim,
yazılım algoritması vb) çalışmalarının gerçekleştirildiği aşamadır. Aşama 2 boyunca kuruluşun isteğine
bağlı olarak TÜBİTAK’ın uygun gördüğü durumlarda rehber desteği sağlanabilir. Aşama 2’de
gerçekleştirdikleri çalışmaların çıktıları ticarileşme potansiyeli taşıyan firmalara, hazırlayacakları
“ticarileşme iş planı”, izleyici ve varsa rehber raporları değerlendirilerek doğrudan Aşama 4’e geçiş
onayı verilebilir.
c) Aşama 3; bu aşamanın amacı kuruluşun bir önceki aşamada gerçekleştirdiği çalışmaların ve elde
ettiği çıktıların, Ar–Ge çalışmalarıyla daha da geliştirilerek ticarileşmeye konu olabilecek veya
uygulamaya aktarılabilecek bir ürün/sürecin ortaya konmasıdır. Firmanın proje önerisi hazırlayarak
TÜBİTAK KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı’na başvurması sonucu teknolojik doğrulaması kabul
edilmiş projenin bu programa özel kriterler doğrultusunda değerlendirilmesi ile başlar. Bu aşamada
detay tasarım, ticari prototipin geliştirilmesi, denemeler ve saha testleri gibi faaliyetler
gerçekleştirilir. Aşama 3’te desteklenerek bu aşamayı başarı ile tamamlamış ve çıktıları ticarileşme
potansiyeli taşıyan projeler için Aşama 4’e geçiş onayı, kuruluşun hazırlayacağı “ticarileştirme iş planı”
ve izleyici raporları değerlendirilerek verilir.
d) Aşama 4; kuruluşun talebi üzerine TÜBİTAK’ın girişim sermayesi firmalarına mektup göndererek,
kuruluşa veya proje çıktısına ortak olmaya davet ettiği ve/veya çıktıların satışını kolaylaştırmak üzere
belirli aralıklarla proje pazarları düzenlediği/desteklediği aşamadır.
48
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
2238 – Girişimcilik ve Yenilikçilik Yarışmaları Programı
Üniversite düzeyinde girişimcilik ve yenilikçilik alanlarında iş fikri ve iş planı yarışmaları
düzenlemektir.
 Üniversite öğrencilerinin yenilikçilik temelli düşünme yeteneğine sahip olmalarını sağlayarak
yenilikçiliği, girişimcilik sürecinin merkezine yerleştiren bir nesil yetişmesine katkıda bulunmak ve
böylece girişimcilik ve yenilikçilik konularına yönelik farkındalığı arttırmak
 Çeşitli alanlarda yenilikçilik içeren iş fikri olan ön lisans, lisans ve lisansüstü öğrencilerine fikirlerini
hayata geçirmelerine yönelik uygun ortamı hazırlamak için destek sağlamak
Bu kapsamda ulaşılması planlanan temel hedefler aşağıdaki gibi belirlenmiştir:
a. Ülkemizin uluslararası rekabet gücünü arttırmak için bilimsel bilginin ticari değere dönüşmesine
katkı sağlamak,
b. Gençlerin kendilerine hem maddi hem de manevi anlamda tatmin sağlayacak kariyer hedefleri
oluşturmalarına ve böylece bilinçli ve nitelikli işgücünün yetiştirilmesine katkı sağlamak,
c. Kariyerlerinde girişimcilik fırsatlarını değerlendirmeyi hedefleyen öğrencilere, bu hedeflerine katkı
sağlayacak bir “öğrenme ve uygulama” deneyimi sunmak,
d. Ülkemize etkin çalışabilen, stratejik düşünebilen, küresel entegrasyon sürecini başarıyla
yönetebilecek yeni işletmeler kazandırmak.
2239 – Girişimcilik ve Yenilikçilik eğitim ve Araştırma Faaliyetlerini Destekleme Programı
Bu programın amacı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Teknogirişim Sermaye
Desteğini kazananlar arasından yapılacak elemeyi geçerek önerilmiş adaylara girişimcilik ve yenilikçilik
alanlarında yurt dışında düzenlenen eğitim programlarına katılım desteği sağlamaktır.
1514 – Girişim Sermayesi Destekleme Programı
1514 kodlu TÜBİTAK Girişim Sermayesi Destekleme Programı, ülke ekonomisine katma değer
sağlayabilecek nitelikte yenilikçi, ürün, süreç, bilgi ve teknoloji geliştirme ve üretme potansiyeli
bulunan KOBİ ölçeğindeki şirketlerin çekirdek veya başlangıç aşamalarındaki finansman ihtiyaçlarının,
girişim sermayesi fonları aracılığıyla karşılanması amacıyla başlatılmıştır.
Destekleme Programı ile ülkemizde teknoloji ve yenilik odaklı KOBİ’lere sermaye sağlayacak
yeni fonların kurulmasına ve bu fonları yönetecek Fon Yöneticilerinin teşvik edilerek girişim sermayesi
ekosistemin oluşturulmasına katkı sağlanılması hedefleniyor.
49
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
E) BİLİMSEL ETKİNLİK DESTEKLERİ
2223 B – Yurt içi Bilimsel Etkinlik Düzenleme Desteği
Program kapsamında, Doğa Bilimleri, Mühendislik ve Teknoloji, Tıbbi Bilimler, Tarımsal
Bilimler, Sosyal ve Beşeri Bilimler alanlarında kamu kurum/kuruluşları ve üniversiteler ile özel hukuk
tüzel kişilikleri ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları himayesinde yurt içinde düzenlenen
ulusal, uluslararası katılımlı ve uluslararası nitelikli; kongre, kolokyum, sempozyum ve çalıştay türü
etkinlikler için kısmi destek verilmektedir.
2223 C – Çok Katılımlı Uluslar arası Etkinlik Düzenleme Desteği
Program kapsamında, Doğa Bilimleri, Mühendislik ve Teknoloji, Tıbbi Bilimler, Tarımsal
Bilimler, Sosyal ve Beşeri Bilimler alanlarında kamu kurum/kuruluşları ve üniversiteler ile özel hukuk
tüzel kişilikleri ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları himayesinde yurt içinde düzenlenen
uluslararası nitelikli kongre, kolokyum ve sempozyum türü etkinliklerin düzenlenmesi
için kısmi destek verilmektedir.
2224 A – Yurt Dışı Bilimsel Etkinliklere Katılma Desteği Programı
Doğa Bilimleri, Mühendislik ve Teknoloji, Tıbbi Bilimler, Tarımsal Bilimler, Sosyal
Bilimler ve Beşeri Bilimler alanlarında Türkiye’de lisansüstü eğitim ve/veya araştırma ile doktora
sonrası çalışmalar yapan bilim insanlarına Türkiye’den yurt dışı bilimsel etkinliklere katılmaları için
kısmi destek verilecektir.
2224 B - Yurt İçi Bilimsel Etkinliklere Katılma Desteği Programı
Türkiye’de gerçekleştirilecek ulusal, uluslararası katılımlı veya uluslararası kongre,
sempozyum ve sunumlu konferanslara katılacak ve etkinlikte bildiri/poster sunumu yapacak olan
genç araştırmacıların (35 yaş ve altı) yol, konaklama ve etkinlik katılım ücreti için kısmi destek
sağlanır.
Çalıştay ve kolokyumlara katılım desteği verilmez.
2229 - Bilimsel Eğitim Etkinliklerinin Desteklenmesi Programı
Doğa Bilimleri, Mühendislik ve Teknoloji, Tibbi Bilimler, Tarımsal Bilimler, Sosyal Bilimler ve
Beşeri Bilimler alanlarında öğrenci, öğretmen ve bilim insanı/araştırmacıların ilgili alanlarda bilimsel
ve güncel bilgileri edinmesine katkı sağlamak amacı ile yurt içinde düzenlenecek olan
teorik/uygulamalı yaz/kış okulları, kurs, seminer ve benzeri diğer bilimsel eğitim etkinliklerine destek
sağlanacaktır.
50
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
2231 – Lindau Bilimsel Etkinliklere Katılma Desteği
TÜBİTAK ile Lindau Konseyi ve Vakfı arasında imzalanan “Mutabakat Zabtı” çerçevesindeFizik,
Kimya, Tıp (Klinik Tıp hariç), Fizyoloji ve ilgili alanlarında Türkiye’de lisans veya lisansüstü eğitimlerine
devam eden üstün başarılı öğrenciler ile yaptığı çalışmalarla bilime gelecekte ulusal ve uluslararası
düzeyde önemli katkılarda bulunabilecek niteliklere sahip doktora dereceli genç araştırmacıların
“Lindau Nobel Ödüllü Bilim İnsanları Toplantıları”na katılımları için destek verilmektedir.
NOTLAR:
 2015 yılında düzenlenecek olan toplantı disiplinlerarası olacaktır. Bu nedenle programın 2014 yılı
çağrısında tüm alanlarda (Fizik, Kimya, Tıp (Klinik Tıp hariç) veya Fizyoloji ve ilgili alanları) başvuru
alınacaktır.
Alanlar
için
belirli
bir
kontenjan
bulunmamaktadır.
 TÜBİTAK ile Lindau Vakfı arasındaki anlaşma hükümleri gereği Türkiye adına 65. Lindau Nobel
Ödüllü Bilim İnsanları Toplantısı'na katılmak üzere 7 kişi önerilecektir.
2237 – Proje eğitimi Destekleme Programı
Yeterliliğini almış ve tezinin son aşamasındaki doktora öğrencileri ile araştırmacılara, ulusal
proje çağrılarına yönelik olarak proje yazma süreci, bu süreçte yer alan bilimsel yaklaşımlar, proje
yönetimi, bütçelendirilmesi ve değerlendirme aşamasında göz önünde bulundurulması gereken
hususlar ile katılımcıların aktif olarak katıldığı uygulamalı araştırma projesi hazırlama tekniklerinin
öğretilmesine yönelik, Doğa Bilimleri, Mühendislik ve Teknolojik Bilimler, Tıbbi Bilimler, Tarımsal
Bilimler, Sosyal Bilimler ve Beşeri Bilimler alanlarında yurt içinde kurum/kişilerce düzenlenmesi
planlanan etkinliklere kısmi destek sağlanmaktadır.
F) BİLİM VE TOPLUM DESTEKLERİ
4003 – Bilim Merkezi Kurulması Destek Programı
TÜBİTAK’ın genel misyonu; “Ülkemizin rekabet gücünü ve refahını artırmak ve sürekli kılmak
için; toplumun her kesimi ve ilgili kurumlarla işbirliği içinde, ulusal önceliklerimiz doğrultusunda bilim
ve teknoloji politikaları geliştirmek, bunları gerçekleştirecek altyapı ve araçları oluşturmaya katkı
sağlamak, araştırma ve geliştirme faaliyetlerini desteklemek ve yürütmek, bilim ve teknoloji kültürü
oluşturmakta öncü rol oynamaktır”. Bu misyona uygun olarak Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu Kararı
ile Bilim ve Toplum Proje Destekleme Programı başlatılmıştır.
4004 – Doğa Eğitimi ve Bilim Okulları Programı
Doğa Eğitimi ve Bilim Okulları Çağrısı, bilginin topluma anlaşılır bir biçimde aktarılmasını,
bunu yaparken de bilginin mümkün olduğunca görselleştirilerek, etkileşimli uygulamalarla
desteklenmesini amaçlar. Projelerde katılımcılara, olabildiğince fazla bilgi aktarılması değil, basit
bilimsel olguları fark etmeleri sağlanarak, merak duygularının, araştırma, sorgulama ve öğrenme
isteklerinin tetiklenmesi önem arz etmektedir.
51
www.eryuzlu.sakarya.edu.tr
eryuzlu@sakarya.edu.tr
Hakan ERYÜZLÜ
4005 – Bilim ve Toplum Yenilikçi Eğitim Uygulamaları Programı
Bilim ve Toplum Yenilikçi Eğitim Uygulamaları Çağrısı,öğretmenlere; öğrencilerde ve
toplumda bilime ve bilimsel konulara ilişkin olumlu tutum geliştirilmesi amacıyla, kendi branşlarına ve
genel olarak öğretmenlik mesleğine özgü yenilikçi yaklaşım, strateji, yöntem ve
tekniklerin etkileşimli olarak kazandırılmasını amaçlar.
4006 – TÜBİTAK Bilim Fuarı Destekleme Programı
Milli Eğitim Bakanlığı ile TÜBİTAK arasında imzalanan ve TÜBİTAK Bilim ve Toplum Dairesi
tarafından yürütülen “Eğitimde İşbirliği Protokolü” kapsamında ülkemizde bilim kültürünün
geliştirilmesine yönelik olarak 4006 TÜBİTAK Bilim Fuarları Destekleme Programı açılmıştır.
“TÜBİTAK Bilim Fuarları”, 5-12. sınıfta okumakta olan öğrencilerin öğretim programı
çerçevesinde ve kendi ilgi alanları doğrultusunda belirledikleri konular üzerine araştırma yaparak,
araştırmalarının sonuçlarını sergileyebilecekleri, öğrenciler ve izleyiciler için eğlenerek
öğrenebilecekleri bir ortam oluşturmayı amaçlamaktadır.
TÜBİTAK Bilim Fuarları ile hedeflenen genel amaçlar şunlardır:
 Bilimin ve bilimsel çalışmaların yeni nesiller tarafından benimsenmesinin teşvik edilmesi,
 Bilimin günlük hayatla ilişkilendirilmesi,
 Araştırma tekniklerinin, bilimsel raporlamanın ve bilimsel sunum becerilerinin tabana yayılarak
genç bireylere kazandırılması,
 Farklı gelişimsel ve bilişsel seviyedeki her çocuğa bilimsel proje yapma fırsatının sunulması,
 Öğrencilere bilimsel proje yapma ve paylaşma konusunda yeni ortam ve olanakların yaratılması,
 Öğrenciler üzerindeki yarışma baskısının ortadan kaldırılarak bilimin eğlenceli taraflarının ön plana
çıkarılması,
 Farklı sosyo-ekonomik seviyedeki bölge okullarının bilimsel projelere eşit katılımının sağlanması,
 Gerçek hayattaki soru ve sorunlara çözüm bulunmasında bilimin ve bilimsel çalışmaların öneminin
öğrenciler tarafından uygulayarak/yaşayarak öğrenilmesinin sağlanmasıdır.
52

Haber Bülteni - Diyanet İşleri Başkanlığı

Birlikten Kuvvet Doğdu - Köy

Raporun tamamına ulaşmak için tıklayınız.

Uygulama Esasları

İçindekiler

Bilişsel Davranışçı Terapide Metafor Kullanımı

Aylık Bülten - Şeker Yatırım

Destek Programı

Genel Ekonomi Ders Notu-5 Öğr. Gör. Hakan ERYÜZLÜ 5. MAKRO

4. ÜRETİM ve MALİYETLER Üretim, mevcut üretim faktörlerinin