İndir - Teknolojik Araştırmalar

Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi
Cilt: 9, No: 2, 2014 (46-53)
Electronic Journal of Food Technologies
Vol: 9, No: 2, 2014 (46-53)
TEKNOLOJĠK
ARAġTIRMALAR
www.teknolojikarastirmalar.com
e-ISSN:1306-7648
Derleme
(Review)
Funguslardan Elde Edilen Endüstriyel Ürünler
Müge AKKARA, Halil TOSUN
Celal Bayar Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, Manisa/TÜRKİYE
muge.akkara@cbu.edu.tr
Özet
Günümüzde azalan doğal kaynaklar nedeniyle mikroorganizmalar birçok üretim alanı için potansiyel olarak
görülmekte ve bu konuda yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Funguslar bu mikroorganizma grupları arasında önemli
bir yere sahiptir. Doğadaki organik maddeleri parçalamaları, enzim, organik asit, antibiyotik, protein ve vitamin
oluşturmaları, insan, hayvan ve bitkilerde hastalıklara neden olmaları, çeşitli yiyeceklerin bozulmalarına yol
açmaları fungusların ne kadar önemli fonksiyonlara sahip olduklarını ortaya koymaktadır. Ayrıca funguslar
peynirlerin olgunlaştırılmasında ve bazı önemli endüstriyel ürünlerin elde edilmesinde çok büyük fayda
sağlamaktadır. Organik asitler, alkoller, enzimler, pigmentler, steroller, antifungal maddeler, antibiyotikler ve
diğer birçok önemli maddeler funguslardan elde edilen ürünler arasında yer almaktadır. Son yıllarda endüstriyel
mikrobiyoloji dalında funguslar konusunda yapılan çalışmalar üzerine ilgi oldukça artmıştır.
Anahtar kelimeler : Fungus, mikroorganizma, endüstriyel ürünler
Industrial Products Derived From Fungi
Abstract
Nowadays, due to the diminishing natural resources, microorganisms are seen as a potential for many producing
area and studies are carried out extensively in this matter. Fungi also play an important role of these
microorganism groups. Their properties in breaking of organic substances in nature, producing of enzymes,
organic acids, antibiotics, proteins and vitamins, causing diseases for human, animals and plants and also causing
food spoilage revealed how fungi have important functions. In addition, they provide a great benefit in maturing of
cheeses and obtaining some important industrial products. Organic acids, alcohols, enzymes, pigments, sterols,
antifungal agents, antibiotics and other many important substances are involved among the products derived from
fungi. Recently, there is an increased interest in studies about fungi in the field of industrial microbiology.
Key words: Fungi, microorganism, industrial products
Bu makaleye atıf yapmak için
Akkara, M., Tosun, H., “Funguslardan Elde Edilen Endüstriyel Ürünler” Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi 2014, 9(2) 46-53
How to cite this article
Akkara, M., Tosun, H., “Industrial Products Derived From Fungi” Electronic Journal of Food Technologies, 2014, 9(2) 46-53
Teknolojik Araştırmalar: GTED 2014 (9) 46-53
Akkara, M., Tosun, H.
1. GĠRĠġ
Funguslar, ökaryotik ve flamentli canlılardır. Bitkiler gibi hücre duvarına sahiptirler ve hemen hemen tüm
üyeleri hareketsizdir. Fotosentetik pigment içermezler, bu nedenle besinlerini diğer canlıların hazırladığı
organik maddelerden genellikle absorbsiyonla alırlar. Aerobik olarak gelişirler ve enerjiyi organik
maddelerin oksidasyonundan temin ederler [1].
Fungusların habitatları oldukça farklılık göstermektedir. Bir kısmı tatlı sularda bir kısmı ise denizlerde
yaşamaktadır. Ancak büyük bir çoğunluğu toprakta ve ölü bitkisel atıklarda yaşamaktadır. Bunların
yanında insan, hayvan ve bitkilerde parazit olan türleri de mevcuttur [1]. Fungusları mayalar ve küfler ile
şapkalı mantarlar ve yer mantarları olarak sınıflandırmak mümkündür [2].
Funguslar enzim, vitamin, polisakkarit, alkol, pigment, lipid ve glikolipid üretimi gibi birçok endüstriyel
proseste kullanılmaktadır. Bu ürünlerin bir kısmı ticari olarak kullanılırken bir kısmı biyoteknolojik
proseslerde değer kazanmaktadır. Funguslardan elde edilen ikincil metabolitlerden bazıları besleyici
değeri yüksek sağlığa yararlı ürünlerdir [3]. Yüksek oranda B vitamini ve tüm temel aminoasitleri
içermesi, protein bakımından zengin olması ve düşük yağ içeriğine sahip olması yönünden funguslar
endüstriyel proseslerde birçok avantaj sağlamaktadır [4,5].
2. FUNGAL METABOLĠTLER
İnsanlar için yararlı olan birçok fungus türü endüstriyel ve ticari olarak üretilmektedir. Bunların yanında
funguslardan elde edilen metabolitler de endüstriyel proseslerde yaygın olarak kullanılmaktadır [6].
Filamentli funguslar, saprofit veya patojen türleriyle önemli zararlara neden olabilmeleri yanında
ekosistemde çok etkin rollere de sahiptirler. Primer metabolizma ürünleri hem anabolik, hem de katabolik
biyokimyasal reaksiyonlar sonucu oluşmaktadır. Burada DNA, proteinler v.b. makromoleküller temel
olup, ara ürünler ve enerji sentezi bir arada gerçekleşmektedir. Sekonder metabolitler, farklı metabolik
döngüler sonucu oluşan maddelerdir. Primer metabolizma ürünlerine göre iz miktarlarda sentezlenirler ve
hücrede biriken bileşiklerin hücreden uzaklaştırılmasına yardımcı olurlar [7,9]. Vitaminler,
polisakkaritler, enzimler, immunosupresif (bağışıklık sistemini baskılayan) ajanlar, hiperkolesterolemik
ajanlar, pigmentler, antibiyotikler ve organik asitler gibi birçok metabolit funguslardan elde edilen ve
gıda endüstrisinde yaygın olarak kullanılan fungal metabolitlere örnek olarak verilebilir. Metabolitlerin
elde edilmesinde her bir spesifik fungus ve üreme koşulları bütünüyle karakterize edilmelidir [8].Gıda
endüstrisinde yararlı metabolitlerin eldesinde ve diğer birçok proseste farklı amaçlar için flamentli
funguslardan yararlanılmaktadır. Tablo 1’de fungusların gıda endüstrisinde uygulama alanları yer
almaktadır [5,8].
Antibiyotikler, küflerden de elde edilen sekonder metabolitler olup enfeksiyonları önleyici etki gösteren
çok önemli bir madde grubudur ve tıp ile veterinerlikte tedavi amacıyla kullanılmaktadır [9]. 1995
yılından bu yana bilinen 12,000 antibiyotikten yaklaşık % 22’lik kısmı flamentli funguslardan elde
edilmektedir. Bu grup içerisine genel olarak doğal penisilin G, biyosentetik penisilin V, üretilen birçok
yarı-sentetik penisilin grubu ve yarısentetik sefalosporinler yer almaktadır [3].
İmmunosupresif ajanlar, funguslardan elde edilen diğer bir sekonder metabolit grubudur. Tolypocladium
inflatum tarafından antifungal bir peptid olarak üretilen Siklosporin A örnek verilebilir. Tıp alanında
ilaçların bağışıklık sistemini baskılayan aktivitesinin keşfi ile bu ajanların kalp, karaciğer ve böbrek
nakillerinde kullanımına rastlamak mümkündür [3].
47
Teknolojik Araştırmalar: GTED 2014 (9) 46-53
Funguslardan Elde Edilen Endüstriyel Ürünler
Tablo 1. Fungusların gıda endüstrisinde uygulama alanları [5,8].
Gıda Uygulamaları
Fırıncılık
Mayalama
Peynir Üretimi (Roquefort, "blue" Stilton, Camembert, Brie)
Kültür Mantar Yetiştiriciliği (Champignon, Button mushroom, Shiitake veya
Shiang-gu, Chinese veya straw mushroom, winter mushroom, enoki, oyster
mushroom, truffle)
Geleneksel Gıda Fermantasyonları (Ang-kak, Hamanatto, Miso, Ontjom, Shoyu
(Soya sosu), Tempeh)
Et Mikoproteini
Bira ve Damıtık İçki Üretimi
Etin Olgunlaştırılması
Çikolata İşleme Teknolojisi
Süt Teknolojisi
Funguslardan üretilen lovastatin, pravastatin ve diğer fungal lipit düşürücü ilaçlar sekonder
metabolitlerden hipokolesterolemik ajanlar grubunda yer almaktadır. Karaciğerde kolesterol biyosentezini
sınırlayıcı, düzenleyici ve indirgeyici etkiye sahip bir enzim olan 3-hidroksi-3-metilglutaril
koenzim A’nın inhibitörleri olarak etki göstermektedirler [3].
3. FUNGUSLARDAN ELDE EDĠLEN ENZĠMLER
Funguslardan elde edilen enzimler üzerine son yıllarda birçok araştırma yapılmıştır. Örneğin
funguslardan üretilen lakkaz enzimi kağıt yapımında kullanılmakta ve bu sayede % 30 enerji tasarrufu
sağlanarak üretimde kimyasal kullanımı % 50 oranında azalmaktadır ve yırtılmaya karşı daha dayanıklı
kağıtlar elde edilmektedir [6]. Ayrıca lakkazlar dekolorizasyon ve detoksifikasyon özelliklerinden dolayı
şarap endüstrisinde fenolik bileşiklerin uzaklaştırılmasında, çamaşır tozu ve deterjan endüstrisinde boyar
maddelerin transferi işlemlerinde kullanılmaktadır [10].
Fungal enzimlerden gıda endüstrisinde birçok alanda yararlanılmaktadır [11]. Bazı fungusların ürettiği
bileşenler, gıdalarda renk gelişimine katkıda bulunmaktadır. Örneğin Monoascus purpureus’dan
geleneksel kırmızı şarap üretiminde yararlanılmaktadır [6]. Ayrıca iyi kalite hamur elde etmek için fungal
enzimlerden amilaz, proteaz ve fermantasyon enzimleri kullanılmaktadır. Böylece ekmeğin daha lezzetli
ve kabarık bir hal alması sağlanmaktadır [11]. Gıdalarda ve bazı yemlerde katkı maddesi olarak yaygın
olarak kullanılan bazı fungal enzimler ve uygulama alanları Tablo 2’de verilmiştir [4].
Nişasta hidrolizinden sorumlu enzimler amilazlar olarak tanımlanmaktadır. Ticari olarak önem kazanan
amilaz enzimleri arasında en çok α-amilazlar yer almaktadır. α-amilazlar birçok bakteri ve fungus
tarafından üretilmektedir. Aspergillus, Penicillium, Cephalosporium, Mucor, Candida, Neurospora ve
Rhizopus α-amilaz üreten küflerden bazılarıdır [12].
Proteazlar, toplam endüstriyel enzim ticaretinin yaklaşık % 60’ını oluşturmaktadır. Proteazlar; çamaşır
deterjanları, deri, et, süt, ilaç, bira, fotoğraf, organik sentezlerde ve atıkların arıtılmasında
kullanılmaktadır [13]. Aspergillus, Candida, Coriolus, Endothia, Endomophthora, Irpex, Mucor,
Penicillium¸ Rhizopus, Sclerotium, ve Torulopsis peynir üretiminde kullanılan rennin enzimini üreten
bazı proteaz üretici funguslar sınıfında yer almaktadır [12].
48
Teknolojik Araştırmalar: GTED 2014 (9) 46-53
Akkara, M., Tosun, H.
Tablo 2. Fungal enzimler ve uygulama alanları [4].
Enzimler
α-amilaz
β-amilaz
Selülaz
β-glukanaz
β-glukosidaz
Dekstranaz
α-galaktosidaz
Glukoamilaz
Hemiselülaz/pentosanaz/ksilanaz
İnvertaz
Laktaz
Pektinaz
Naringinaz
Pullulanaz
Proteaz
Uygulama Alanı
Nişasta şurupları, fermantasyon, etanol, hayvan yemleri
Mayşeleme, maltoz şurubu
Hayvan yemleri
Bira endüstrisi
Soya sütünde izoflavonun fitoestrojenlere dönüşümü
Polisakkarit dekstranın hidrolizi
Sükroz verimliliğinin arttırılması, şeker pancarı endüstrisi
Dekstroz şurubu ve yüksek fruktoz şurubu üretimi
Fırın ürünleri üretimi, meyve suyu üretimi
Şeker pancarı veya kamıştan invert şurup üretimi
Süt ürünlerinden laktozun giderilmesi
Meyve işleme
Narenciye kabuğunun acılığının giderilmesi
Fırıncılık ürünlerinde bayatlamayı önleyici ajan
Mayşeleme, pastacılık ürünleri üretimi, protein işleme,
damıtılmış alkollü içki üretimi
Lipazlar, trigliseritlerin yağ asidi ve gliserole hidrolizini katalizleyen enzimlerdir. Lipazlar kimyasal
transformasyonu gerçekleştirebilme yeteneğine sahip oldukları için gıda, deterjan, kimyasal ve farmasötik
endüstrilerinde artan bir önem kazanmaktadır. Endüstriyel lipazların çoğu funguslardan üretilmektedir.
Gıda endüstrisinde, süt ürünlerinde lezzet gelişiminde ve et, sebze, meyve, tütsülenmiş balık, fırın
ürünleri, bira gibi birçok gıda ürünlerinin üretim proseslerinde fungal lipazlardan yararlanılmaktadır.
Fungal lipazları üreten fungus türlerinden bazıları Mucor, Rhizopus, Geotrichum, Rhizomucor,
Aspergillus, Humicola, Candida ve Penicillium’dur [14].
4. GIDA ENDÜSTRĠSĠNDE FUNGUSLARIN DĠĞER KULLANIM ALANLARI
4.1. Endüstriyel Rekombinant Enzimlerin Üretimi
Rekombinant funguslar, endüstriyel enzim uygulamalarının temel kaynaklarından biridir. Deterjan, gıda
ve nişasta üretiminde endüstriyel olarak kullanılan enzimlerin yaklaşık % 60’dan daha fazlasını
rekombinant ürünler oluşturmaktadır [2]. Ancak gıda uygulamalarında heterolog fungal enzimlerin
kullanımı çok yaygın değildir [4]. Funguslar dışındaki organizmalardan protein eldesinde fazla verim
alınamadığından dolayı gıdalarda kullanılabilir rekombinant proteinlerin çoğu fungal orijinlidir [15].
Mikrobiyal lipazların gıda teknolojisi, biyomedikal bilimler, deterjan ve kimya endüstrilerinde çok fazla
potansiyel uygulama alanları mevcuttur. Gıda endüstrisinde lipazlar meyve suları, fırın ürünleri,
peynirlerde arzu edilir lezzet bileşenleri, modifiye edilmiş açilgliserollerin üretimi için katı ve sıvı
yağların interesterifikasyonunda yaygın olarak kullanılmaktadır. Günümüzde gıda endüstrisinde
Rhizomucor miehei, Thermimyces lanuginosus ve Fusarium oxysporum olmak üzere üç farklı fungal
rekombinant lipaz kullanılmaktadır. Bu enzimlerin hepsi Aspergillus oryzae organizmasında
üretilmektedir. Örneğin, Rhizomucor miehei’den elde edilen aspartik proteinazın rekombinant
Aspergillus oryzae’da üretilerek peynir üretimi için kullanımı FDA tarafından onaylanmıştır [16].
49
Teknolojik Araştırmalar: GTED 2014 (9) 46-53
Funguslardan Elde Edilen Endüstriyel Ürünler
4.2. Fungus Metaboliti Doğal Gıda Boyaları
Doğal gıda boyalarının çoğunun üretimi esnasında hammaddenin tedarik edilmesi ve pigment
ekstraksiyonunda meydana gelen değişimlere bağlı olarak bazı problemler ortaya çıkmaktadır. Funguslar
bu açıdan doğal gıda boyaları için alternatif bir kaynak teşkil etmektedir. Funguslardan kolaylıkla yüksek
verimde gıda boyaları elde edebilmek mümkündür [16]. Ayrıca funguslar tarafından doğal boyaların
üretimi üreticiye bazı dış faktörlerin, mevsimsel hammadde tedarik sorunlarının ve partiler arasındaki
varyasyonların minimize edilmesini sağlamakta ve biyoreaktörlerde kontrollü koşullar altında üretimin
gerçekleşmesine imkan tanımaktadır [18].
Fungal orijinli gıda boyalarına Penicillium oxalicum tarafından üretilen Arpink Red isimli kırmızı gıda
boyası örnek verilebilir. Araştırmacılar tarafından gıda takviyesi olarak Arpink Red kullanımının kanseri
önleyici etki gösterdiği ifade edilmiştir [19, 20].
Monascorubrin, rubropunctatin, monascin, ankaflavin, monascusones, flavipin, orevactaene, atrovenetin,
herqueinone, norherqueinone, purpurogenone, mitorubrin, mitorubrinol fungal pigmentleri Ascomycetes,
Epicoccum nigrum, Paecilomyces herquei, Roesleria hypogea, Penicillium atrovenetum ve Penicillium
purpurogenum tarafından üretilen gelecekte gıda endüstrisi için umut verici potansiyel gıda boyalarıdır
[17].
4.3. Funguslardan Tek Hücre Proteini Üretimi
Mikroorganizma hücrelerinin önemli oranda protein, aminoasit, karbonhidrat, vitamin vb. içermeleri
nedeniyle, bunların insan ve hayvan yemi olarak kullanılması düşünülmüştür. Besin amaçlı olarak
mikroorganizmalardan elde edilen proteinlere önceleri "Mikrop Proteini" ismi verilmiş daha sonra bu
ismin beğenilmemesi üzerine de "Tek Hücre Proteini" olarak adlandırılmıştır [21].
Tek hücre proteini, ekilmiş canlı kültürden ekstrakte edilen proteindir. Alternatif protein katkısı olarak
kullanılmaktadır. Günümüzde birçok mikroorganizma tarafından tek hücre proteini üretilmektedir. Ancak
yüksek protein içeriği ve hızlı gelişim göstermelerinden dolayı tek hücre proteini üretiminde bakteriler
funguslardan daha fazla tercih edilmektedir [22].
Küflerden yararlanılarak yapılan tek hücre proteini üretiminin olumlu yönleri bu hücrelerin içerdikleri
protein oranının yüksek olması, maya ve bakterilerden daha düşük oranlarda nükleik asit içermeleri,
miselyumlarının varlığı nedeniyle proteinin fermantasyon sıvılarından kolaylıkla ayrılabilmesidir.
Küflerden elde edilen proteinin fiziksel özellikleri tüketici tarafından kabul edilebilir niteliktedir [21].
Flamentli fungusların çoğu tek hücre proteini eldesinde kullanılmaktadır. Aspergillus niger, Sporotrichum
pulverulentum, Candia krusei, Saccharomyces spp., Chaetomium cellulolyticum Chrysonilia sitophilia,
Fusarium graminearum, Paecilomyces variolii, Penicillium cyclopium, Penicillium roqueforti,
Penicillium camemberti, Pichia pastoris, Schwanniomyces occidentalis, Scytalidium acidophilum,
Trichoderma album, Trichoderma reesei ve Kluyveromyces marxianus, mayalar ve karışık maya
kültürleri tek hücre proteininde kullanılan mikroorganizmalara örnek olarak verilebilir [22].
Tek hücre proteinlerinin güvenilir şekilde gıda olarak tüketilebilmesi için bazı noktalara dikkat edilmesi
gerekmektedir. Bunun için son üründe kullanılan mikroorganizmadan gelecek toksik ve kanserojen
bileşenler, ağır metaller ve polisiklik hidrokarbon varlığı analiz edilmeli ve uzaklaştırılmalıdır. Gelecekte
genetiği değiştirilmiş, yüksek verim alınan ve toksik olmayan mikroorganizmaların tek hücre proteini
eldesinde kullanılacağı öngörülmektedir [22].
50
Akkara, M., Tosun, H.
Teknolojik Araştırmalar: GTED 2014 (9) 46-53
4.4. Funguslardan Kitin ve Kitosan Üretimi
Kitin, selülozdan sonra doğada en fazla bulunan doğal bir biyopolimerdir. Kitosan ise kitinin
deasetilasyonu sonucu oluşan, kitinden farklı olarak asidik çözeltilerde çözünme özelliğine sahip bir
polimerdir [23]. Kitosanın kitine kıyasla ilgi çekici materyal olma özelliği ticari olarak elde edilebilirliği
ve birçok formda kullanılabilir olmasından kaynaklanmaktadır [24].
Kitin ve kitosan fungusların hücre duvarında bulunan major yapısal bir bileşenlerdir [22]. Hücre duvarı
ve septasında kitin ve kitosan içeren bazı flamentli funguslar ve mayalara Schizosaccharomyces pombe,
Candida albicans, Saccharomyces cerevisia, Mucor rouxii, Phycomyces blakesleeanus, Coprinus
cinereus, Neurospora crassa, Trichoderma reesei, Rhizopus spp., Absidia spp., Mucor spp, Mortierella
isabelina ve Lentinus edodes örnek verilebilir [25].
Kitine göre birçok avantaja sahip olan kitosan başta gıda, kozmetik, ziraat, tıp, kağıt ve tekstil olmak
üzere birçok endüstri dalında kullanım alanı bulmuştur [24]. Kitosanın kullanıldığı gıda maddelerinde
önemli derecede antioksidan etki gösterdiği ve lipid oksidasyonunu geciktirdiği ifade edilmektedir.
Kitosan gıda endüstrisinde kaplama materyali, ambalaj uygulamaları, jelleştirici katkı maddesi,
antimikrobiyal koruyucu, filtre ortamı ve fonksiyonel gıda maddesi olarak kullanılmaktadır [26].
Antimikrobiyal, antifungal ve insektisidal aktiviteye sahip olmasından dolayı kitosanın biyokontrol
amaçlı uygulama alanı da bulunmaktadır. Kitosanın çok sayıda tarım ürününde toprak ve yaprak
patojenlerinin gelişimini engellediği, bitkilerde direnç mekanizmasını arttırdığı ayrıca ürünlerin raf
ömrünü uzattığı kanıtlanmıştır [27].
4.5. Funguslardan Sclerotia Üretimi
Sclerotia, bazı makromantarlarda besin içeren sertleşmiş mantar misellerinin sıkı yapı gösteren kitlesidir.
Sclerotia sağladığı besin maddeleri ve onu yiyen insanlar üzerindeki etkileri nedeniyle felsefe taşı olarak
bilinmektedir [28]. Sclerotia oluşturan başlıca yenilebilir mantarlar Morchella türleri, Pleurotus tuberregium, Polyporus rhinocerus, Lentinus squarrosulus, Wolfiporia cocos, Grifola umbellata, Omphalia
lapidenscens, Xylaria nigripes, Psilocybe atlantis, P.tampanensis, P.mexicana ve P.galindoi türleridir
[28,29].
Son yıllarda bileşimindeki biyoaktif bileşiklerden dolayı mantar sclerotiasının fonksiyonel gıda olarak
kullanılabilirliği konusunda yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Mantar sclerotiası fonksiyonel bir gıda
maddesi olarak taze, kurutulmuş veya çay yapılarak tüketilebilmekte, gıda ürünlerine doğrudan ilave
edilebilmekte veya alternatif olarak sclerotia kendi başına hastalıkları önleyici ve tedavi edici olarak da
kullanılabilmektedir [28].
5. SONUÇ
Günümüzde biyoteknolojik yöntemlerle üretilen saf kimyasal maddelerin ve enzimlerin sayısı gittikçe
artmaktadır. Mikroorganizmalar tarafından üretilen bileşenler endüstrinin birçok alanında yarar
sağlamakta ve her geçen gün endüstriyel mikrobiyoloji alanındaki çalışmalar artış göstermektedir. Bu
alanda funguslar, yüksek oranda verim sağlayan mikroorganizma grubu arasında yer almaktadır.
Geleneksel fermantasyon proseslerinde funguslardan önemli ölçüde yararlanılmaktadır. Günümüzde
gelişen teknoloji ile birlikte özellikle moleküler biyoteknolojide funguslar üzerine yapılan çalışmaların
arttığı görülmektedir. Ayrıca, fonksiyonel gen çalışmalarında ve DNA mikroçip teknolojisinde mayalar
kullanılmaktadır. Bununla birlikte son zamanlarda rekombinant DNA teknolojilerinde alternatif
mikroorganizmalar olarak funguslardan önemli ölçüde yararlanılmaktadır. Funguslar konukçu hücre
olarak kullanılarak fungal olmayan protein sentezi gerçekleştirilebilmekte ve bu şekilde gen
ekspresyonunda funguslardan başarılı bir şekilde yararlanılabilmektedir. Bu anlamda genomiklerin,
51
Teknolojik Araştırmalar: GTED 2014 (9) 46-53
Funguslardan Elde Edilen Endüstriyel Ürünler
proteomiklerin ve bazı metabolitlerin ekspresyonlarında funguslar kullanılabilmektedir. Gelecekte
moleküler biyoteknolojide ve rekombinant DNA teknolojilerinde araştırma ve geliştirme çalışmalarında
yeni paradigmaların geliştirilmesinde mayalardan ve flamentli funguslardan önemli ölçüde yararlanılacağı
düşünülmektedir.
6. KAYNAKLAR
1. Kıvanç, M., Güven, K., 2009, Prokaryotlar, Protisler ve Funguslar. Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2,
19-38.
2. Bennett, J. W., 1998, Mycotechnology: the role of fungi in biotechnology. Journal of Biotechnology,
66:101-107.
3. Adrio, J. L., Demain, A. L., 2003, Fungal biotechnology. International Microbiology, 6:191-199.
4. Ghorai, S., Banik, S.P., Verma, D., Chowdhury, S., Mukherjee, S. and Khowala, S., 2009, Fungal
biotechnology in food and feed processing. Food Research International, 42:577-587.
5. Moore, D. and Chiu, S. W., 2001, Fungal products as food. Fungal Diversity Press: Hong Kong, 233251.
6. Seidl, M., 2006, Industrial uses of fungi. The Environmental Reporter, 4(9).
7. Topal, Ş., Pembeci, C., Borcaklı, M., Batum, M. ve Çeltik, Ö., 2000, Türkiye’nin tarımsal
mikroflorasının endüstriyel öneme sahip bazı enzimatik aktivitelerinin incelenmesi-I:Amilaz, proteaz,
lipaz. Turk J. Biol., 27:79-93.
8. Rokemi J. S., Industrial mycology. Biotechnology. Eolss Sample Chapters Biotechnology , Vol 6.
9. Anonymous, 2000, Gıda Mikrobiyolojisi ve Uygulamaları. Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara Üniversitesi
Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü yayını, Sim Matbaası, 3(13), 522 s.
10. Eyüpoğlu, O. E., Ozan, V., Atacı, N., ve Arısan, İ., 2011, Beyaz çürükçül mantarlardan lignolitik
enzimlerin yanında endüstriyel öneme sahip bazı enzimlerin varlığının belirlenmesi ve üretimde asidik
şartların etki mekanizmasının rolü. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(2), 93-98.
11. Korcan, S. E., Özkara, A., Akyıl, D., Ciğerci, İ. H. ve Konuk, M., 2007, Farklı fungus cinslerinde
endüstriyel öneme sahip bazı enzim aktivitelerinin incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen
Bilimleri Dergisi, 7(1), 279-286.
12. Bhalla, T. C., Sharma, N. N. and Sharma, M., 2007, Food and Industrial Microbiology. National
Institute of Science Communication and Information Resources, CSIR- New Delhi.
http://nsdl.niscair.res.in/handle/123456789/129.
13. Kıran, Ö. E., Çömlekçioğlu, U. ve Dostbil, N., 2006, Bazı Mikrobiyal Enzimler ve Endüstrideki
Kullanım Alanları. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), 12-19.
14. Singh, A. K. and Muhopadhyay M., 2012, Overview of Fungal Lipase: A Review. Applied Biochem.
Biotechnology, 166:486-520.
15. Archer, D. B., 2000, Flamentous fungi as microbial cell factories for food use. Current Opinion in
Biotechnology, 11:478-483.
52
Teknolojik Araştırmalar: GTED 2014 (9) 46-53
Akkara, M., Tosun, H.
16. Pariza, M. W. and Johnson, E. A., 2001, Evaluating the Safety of Microbial Enzyme Preparations
Used in Food Processing: Update for a New Century. Regulatory Toxicology and Pharmacology, 33:173186.
17. Mapari, S. A. S., Nielsen, K. F., Larsen, T. O., Frisvad, J.C., Meyer, A. S. and Thrane, U., 2005,
Exploring fungal biodiversity fort he production of water-soluble pigments as potential natural food
colorants. Current Opinion in Biotechnology, 16:231-238.
18. Mapari, S. A. S., Thrane, U. and Meyer, A. S., 2010, Fungal polyketide azaphilone pigments as future
natural food colorants? Trends in Biotechnology, 28:300-307.
19. Sardaryan, E., 2002, Strain of the microorganism Penicillium oxalicum var. Armeniaca and its
application. US Patent, 6:340-586, B1.
20. Sardaryan, E., 2004, Food supplement.US Patent 0105864 A1.
21. Katırcıoğlu, H. ve Aksöz, N., 2003, Tek hücre proteini. Orlab On-line Mikrobiyoloji Dergisi, 1(8), 3449.
22. Anupama, and Ravindra, P., 2000, Value-added food: Single cell protein. Biotechnology Advances,
18: 459-479.
23. Shahidi, F., Arachchi, J. K. V. and Jeon, Y., 1999, Food applications of chitin and chitosans. Trends
in Food Science & Technology, 10:37-51.
24. Demir, A. ve Seventekin, N., 2009, Kitin, kitosan ve genel kullanım alanları. Tekstil Teknolojileri
Elektronik Dergisi, 3(2), 92-103.
25. Suntornsuk, W., Pochanavanich, P. and Suntornsuk, L., 2002, Fungal chitosan production on food
processing by-products. Process Biochemistry, 37:727-729.
26. Yılmaz, E., Tekinay, A. A. ve Çevik, N., 2006, Deniz ürünleri kaynaklı fonksiyonel gıda maddeleri.
E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 1(1), 523-527.
27. İmamoğlu, Ö., 2011, Biyokontrolde doğal ürünlerin kullanılması; Kitosan. Türk Hijyen ve Deneysel
Biyoloji Dergisi, 68(4), 215-222.
28. Kibar, B. ve Pekşen, A., 2012, Mantarlardan elde edilen sclerotia ve fonksiyonel gıda olarak
kullanımı. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der., 2(3), 23-36.
29. Adejoye, O. D., Awotona, F. E., Mesewonrun, O. T., 2009, Growth and yield of Lentinus
squarrosulus (Mont.) Singer a Nigerian edible mushroom, as affected by supplements. Advances in Food
Sciences, 31(4), 214-217.
53

Download Report