Sebze ve Süs Bitkileri_Bülent SAYAL

T.C.
GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
SEBZELER ve SÜS BİTKİLERİ
Bülent SAYAL
Koordinatör
12.02.2014
1
SEBZELER ve SÜS BİTKİLERİ EKİBİ:
Yusuf İNAN
(SEBZE)
Evran DOĞAN
(SEBZE)
Gül ÖZBEK
(SÜS BİTKİLERİ)
2
3
GÖREV TANIMI: (28.06.2012 tarih ve 857 Sayılı TAGEM Organizasyon Olur’u)
PROJE
(Hazırlama, koordinasyon, denetlemek, değerlendirme ve sonuçlarının yayınlanması)
BÜTÇE
POLİTİKA
İŞBİRLİĞİ (Ulusal ve Uluslar arası)
EĞİTİM ve ÇALIŞMA GRUPLARI, TOPLANTILAR…
4
AFA:Sebzeler ve Süs Bitkileri
Programlar
Öncelik
P-01 Örtü Altı Sebze Yetiştiriciliği
P-02 Patlıcangiller
P-03 Entegre Mücadele Yönetimi
P-04 Kabakgiller
P-05 Baklagiller
P-06 Organik Sebze Araştırmaları
P-07 Kök ve Yumrulu Sebzeler
P-08 Kesme Çiçekler, İç ve Dış Mekân Süs Bitkileri
P-09 Doğal Süs Bitkileri
P-10 Diğer Sebzeler
P-11 Mantar Yetiştiriciliği
P-12 Sosyo-ekonomik Araştırmalar
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Orta
Orta
Orta
Orta
Orta
Orta
Düşük
Düşük
Düşük
5
SEBZELER ve SÜS BİTKİLERİ
Mevcut Durum
Dünyada yaklaşık 920 milyon ton sebze üretilmektedir.
Türkiye, Çin, Hindistan ve ABD’den sonra
Dünyada 4. büyük sebze üreticisi konumundadır.
6
Türkiye Sebze Üretiminde;
SEBZE
ORAN
DÜNYA DURUMU
KAVUN
% 6.4
2.
KARPUZ
% 4.1
2.
HIYAR
% 3.1
3.
FASULYE
% 3.5
3.
BİBER
% 7.1
3.
DOMATES
% 6.9
4.
ISPANAK
% 1.0
4.
PATLICAN
% 2.0
5.
7
Türkiye’de Bitkisel Üretim Sektörü
Türkiye, tarımsal üretim faaliyetini gerçekleştirdiği
yaklaşık 23,6 milyon ha tarım arazisinden yem bitkileri
dahil yıllık 140 milyon tona ulaşan bitkisel ürün elde
etmektedir.
Sebze; % 20
28,4 milyon ton
Diğer; % 67
Meyve; % 13
17,9 milyon ton
8
Türkiye’de Bitkisel Üretim Miktarı (bin ton)
Tarla Bitkileri
Meyve
Sebze
Toplam
2005
75.461
15.983
26.472
117.916
2006
77.176
16.186
25.852
119.214
2007
70.286
15.556
25.661
111.503
2008
74.383
16.782
27.218
118.383
2009
80.368
17.725
26.780
124.874
2010
90.580
17.915
25.997
134.492
2011
93.303
18.426
27.547
139.276
2012
17.810
27.820
2013
17.991
28.400
9
Önemli Türlerde Üretim Miktarı (ton)
Domates
Hıyar
Kavun
Karpuz
Soğan (kuru)
2001
8 425 000
1 740 000
1 775 000
4 020 000
2 150 000
2002
9 450 000
1 670 000
1 820 000
4 575 000
2 050 000
2005
10 050 000
1 745 000
1 825 000
3 970 000
2 070 000
2009
10 746 000
1 735 000
1 680 000
3 810 000
1 850 000
2010
10 052 000
1 740 000
1 612 000
3 683 000
1 900 000
2011
11 000 000
1 749 000
1 648 000
3 865 000
2 142 000
2012
11 350 000
1 742 000
1 689 000
4 022 000
1 736 000
10
2012 – 2013 (OCAK - KASIM AYI) TÜRKİYE
YAŞ MEYVE SEBZE VE NARENCİYE İHRACAT KAYIT RAKAMLARI
MİKTAR (Ton)
DEĞER ($)
MİKTAR (Ton)
DEĞER ($)
TAZE SEBZE
967.000
580.000.000
1.117.000
620.000.000
TAZE MEYVE
616.000
575.000.000
643.000
650.000.000
NARENCİYE
1.007.000
710.000.000
1.006.000
710.000.000
GENEL TOPLAM
2.590.000
1.865.000.000 2.766.000.000 1.980.000.000
YAŞ MEYVE SEBZE İHRACATÇILARI BİRLİĞİ DEĞERLENDİRME RAPORU 02.12.2013
11
2013 yılında,
Yaş Sebzede en fazla ihracatı yapılan ürün
değerde 350 Milyon $, miktarda 430.4 bin ton ile
Domates olmuştur.
Bunu sırasıyla, Biber, Hıyar-Kornişon izlemiştir.
İhracat yapılan ilk 5 ülke;
Rusya , Almanya , Ukrayna , Bulgaristan , Irak …
YAŞ MEYVE SEBZE İHRACATÇILARI BİRLİĞİ DEĞERLENDİRME RAPORU 02.12.2013
12
Süs Bitkileri
Dünyada toplam süs bitkileri üretim alanları yaklaşık 1.512.000
hektardır. Dünya Ticaret hacmi ise 50 milyar dolar civarındadır.
Ülkemizde süs bitkileri üretim alanı;
2000 yılında 15.132 dekar,
2005 yılında 39.300 dekar,
2012 yılında 96.000 dekara ulaşmıştır.
13
Süs Bitkileri Üretim Verileri
İç Mekan
Bitkileri (adet)
Dış Mekan
Bitkileri (adet)
Kesme Çiçek
Bitkileri (adet)
Çiçek Soğanı
Bit.(adet)
2007
21.300.000
131.400.000
507.000.000
21.000.000
2008
29.000.000
89.500.000
1.167.000.000
73.400.000
2009
10.000.0700
58.000.000
2.531.000.000
56.600.000
2010
17.750.000
198.250.000
982.000.000
60.600.000
2011
29.900.000
197.000.000
1.120.000.000
63.000.000
2012
32.500.000
202.000.000
1.077.000.000
65.100.000
2013
36.000.000
348.000.000
1.026.000.000
33.000.000
14
Türkiye Süs Bitkileri ihracatının Dağılımı
2012 yılı itibariyle yaklaşık
76 milyon $’lık ihracat,
68 milyon $’lık ithalat söz konusudur.
2000 – 13 Milyon USD
2005 – 36.2 Milyon USD
2010 – 56.2 Milyon USD
15
Sektör için gelecek döneme ait en önemli gelişmelerden birisi
Botanik EXPO’nun 20.’sinin 2016 yılında Antalya’da düzenlenecek
olmasıdır.
6358 sayılı EXPO 2016 Antalya Kanunu, 10.11.2012 tarihli ve
28463 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
100 ülke ve 30 büyük kuruluşu ile 8 milyon turistin
katılımının beklendiği bu organizasyon, sektörün gelişimi ve
tanıtımı açısından önemli bir fırsat olacaktır.
16
Expo 2016 Antalya'nın Sembol Çiçeği Şakayık
Expo 2016 için Araştırma Kuruluşlarımızca değişik türlerde üretim planlaması…
“Botanik Expo-2016” için geofit üretimine Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsünde başlanmıştır.
50.000 Adet
17
Örtü Altı Üretimi
Yaklaşık 50 yılı aşkın bir geçmişi olan Türkiye seracılığı çok hızlı bir
gelişme ile gerek üretim, gerekse ihracat açısından önemli bir sektör
haline dönüşmüştür.
618 Bin
Da
422 Bin
Da
600 Bin
Da
467 Bin
Da
2000
2005
% 13
2011
% 15
PLASTİK
2012
A.TÜNEL
% 27
% 45
Y.TÜNEL
CAM
18
Türkiye Örtüaltı Sebze Üretimi
Milyon Ton
5,9
2,4
1995
2000
3,7
SEBZE
2012 yılında
MEYVE
2012
3.1 milyon ton domates,
1.2 milyon hıyar,
661 bin ton karpuz
162 bin ton Muz (27000 Da),
152 bin ton Çilek (41000 Da),
610 ton Kayısı (310 Da),
348 ton Üzüm (150 Da) üretilmiştir…
19
TOHUMCULUK
Türkiye Tohum Üretimi
YILLAR
SEBZE TOHUMU
(Ton)
TOPLAM TOHUM ÜRETİMİ
2002
1.249
145.227
2003
992
184.247
2004
1.412
349.332
2005
1.942
332.190
2006
2.283
370.748
2007
2.731
325.013
2008
2.087
290.148
2009
2.758
385.061
2010
2.500
497.964
2011
2.213
637.330
​2012
​2.115
646.904​
(Ton)
TOHUMCULUK
Ticarete Konu Olan Toplam Tohumluk Değeri
Dünya
45 Milyar USD
Türkiye
750 Milyon USD
Türkiye’nin Payı
%1,7
21
Kaynak: ISF, http://www.worldseed.org/cms/medias/file/ResourceCenter/SeedStatistics/Domestic_Market_Value_2012.pdf
Türkiye’nin İthal Ettiği Tohumluk Miktarı
T
O
P
L
A
2002
2005
20.143 26.801
Miktar (Ton)
2010
2011
42.933
41.103
2012
2002
Parasal Değer (000$)
2005
2010
2011
33.164
55.292
89.597
2012
2002
Parasal Değer (000$)
2005
2010
2011
2012
37.439
17.320
26.981
120.796
176.121
178.121
2012
197.649
M
Türkiye’nin İhraç Ettiği Tohumluk Miktarı
T
O
P
L
A
2002
2005
8.112
13.814
Miktar (Ton)
2010
2011
29.586
30.554
97.789
108.948
M
22
PROJELER
SÜS
BİTKİLERİ
DEVAM: 5
SONUÇ: 1
YENİ: 1
SEBZELER
DEVAM: 36
SONUÇ: 7
YENİ: 9
2014
TOPLAM:
59 PROJE
TÜBİTAK
2 PROJE
F1 Hibrit Projesi
-
Türkiye Geofitleri Projesi
Kışlık Sebzelerde Çeşit Geliştirme Çalışmaları (güdümlü)
ÇEŞİT GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI:
F1 Hibrit Projesi kapsamında; , domates, biber, kavun ve Hıyarda ilk çeşitler
geliştirilmiş,
Enstitülerimizdeki gen havuzu büyüklüğü 10 kat artırılarak 8 sebze türüne ait
15.000 den fazla örnek, 5 araştırma enstitüsünde muhafaza altına alınmıştır.
Yerli Hibrit sebze tohumu kullanım oranı % 10
%50’ ler düzeyine çıkarılmıştır.
15 Teorik ve Uygulamalı Islah Kursu (yaklaşık 250 kişiye)
5
Ulusal ve Uluslar arası Seminer
7
Yurtdışı Eğitim
10
Yüksek Lisans ve Doktora
35
Ulusal ve Uluslar arası Yayın…
24
Hat ve Hibrit Tanıtım Günleri
Kamuda İlk…
Kamuda İlk…
(2008-2013) Biberde 6, Domateste 3, Lahanada 3, Patlıcanda 1, Soğanda 2,
Sarımsakta 1 çeşit tescil edilmiştir.
25
Geliştirilen Çeşitler (Şakayık)
( Alev Topu-Eful-Tombak)
26
ENSTİTÜLERİMİZ TARAFINDAN GELİŞTİRİLEN VE TESCİL
ETTİRİLEN SEBZE TÜR ve ÇEŞİTLERİ (Son 5 Yıl)
Tür Adı
Çeşit Adı
BİBER
İnan 3363
Tescil
Tarihi
2008
SARIMSAK
Germiyan
2009
BİBER
Kemaliye 24
2010
BİBER
Eğin 24
2010
BİBER
Seyrek
2010
BİBER
Batem-Alpçelik
2010
BİBER
Batem- Çoşkun
2010
BEYAZ LAHANA
Kuzey Yıldızı
2010
BEYAZ LAHANA
Kartopu
2010
DOMATES
MS 1453
2010
Çeşit Sahibi Kuruluş
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu/
MERSİN
Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü /
ESKİŞEHİR
Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu /
ERZİNCAN
Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu /
ERZİNCAN
EGE Tarımsal Araştırma Enstitüsü / İZMİR
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü /
ANTALYA
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü /
ANTALYA
Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü /
SAMSUN
Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü /
SAMSUN
Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü / İZMİR
27
ENSTİTÜLERİMİZ TARAFINDAN GELİŞTİRİLEN VE TESCİL
ETTİRİLEN SEBZE TÜR ve ÇEŞİTLERİ (Son 5 Yıl)
Tür Adı
Çeşit Adı
PATLICAN
BATEM Filizi
Tescil
Çeşit Sahibi Kuruluş
Tarihi
2011 Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü / İZMİR
SOĞAN
Tuncay
2011
Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü
/ ESKİŞEHİR
SOĞAN
Beşirli 77
2011
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma
Enstitüsü / YALOVA
BEYAZ LAHANA
Dürme
2011
Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü /
SAMSUN
DOMATES
Ege pembesi 50
2013
Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü / İZMİR
DOMATES
MSC50
2013
Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü / İZMİR
28
Türkiye Geofitleri Bahçesi
Türkiye Geofit Bahçesi ılıman iklim kuşağında barındırdığı endemik türler
ve toplam tür sayısı bakımından Dünya’da 1. sırada yer alacaktır.
Bugüne Kadar Yapılanlar
2003 yılında Türkiye florasından bitki toplanmaya başlanmış,
TÜBİTAK katkıları ile bütün bölgeler taranarak 350 Bin km. yol kat
edilmiştir.
Bugüne kadar, 5.800 populasyondan 1.000 geofit türünde yaklaşık
100 Bin bitki toplanmış ve Yalova’da oluşturulan koleksiyon bahçesinde
muhafaza altına alınmıştır.
29
Türkiye Geofitleri Koleksiyon Bahçesi
30
350.000 KM YOL KATEDİLEREK
DOĞAL ZENGİNLİKLERİMİZ KORUMA ALTINA ALINDI
TÜRKİYE FLORASININ TAMAMI TARANARAK TOPLANAN 1.000 GEOFİT
TÜRÜ ATATÜRK BAHÇE KÜLTÜRLERİ MERKEZ ARAŞTIRMA
ENSTİTÜSÜNDE TOPLANDI
TÜRKİYE GEOFİT BAHÇESİ
Toplanan geofitlerin aktif dönemlerinde sergileneceği
500 m² Geofit Sergileme Alanı
Alpin bitkilerin adaptasyonunun ve ex-sitü muhafazasının sağlanacağı
500 m² Alpin Sera
1200 m² çoğaltma-yetiştirme seraları ve 500 m² idari bina olmak üzere
2700 m² Kapalı Alan
Açık Geofit Bahçesi ve diğer alanlar 17300 m² olmak üzere
Toplam 20000 m² alana sahip
20 Ocak 2014 tarihinde Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma
Enstitümüzde Sayın Bakanımızın katılımları ile TEMEL ATMA Töreni
31
Yapılmıştır.
2014 Haziran Açılış Planlanmaktadır…
32
Bitkisel üretim sektörünün 2023 hedefleri;
Yaş meyve ihracatını 9,8 milyar $’a,
Meyve ve sebze mamulleri ihracatını 4 milyar $’a,
Süs bitkileri ihracatını 0,5 milyar $’a çıkararak,
Bitkisel üretim sektörünü toplamda 37,5 milyar $’a ihracata
ulaştırmak …
33
TEŞEKKÜRLER…
www.tagem.gov.tr
bsayal@tagem.gov.tr
34