Tümör Yanıt Değerlendirme, Onkolog Beklentileri, RECIST Kriterleri ve Ötesi Z Koç koczafer@gmail.com Öğrenim Hedefleri Onkolog ne Bekler TM Yanıt değerlendirme Kriterleri Yöntemler RECIST Nedir Nasıl Kullanılır Eksik yönleri Zorlukları ve çözüm Onkolog Radyoloji Raporundan ne Bekler Anket 2 si açık uçlu 15 soru 1.Size ulaşan onkolojik radyoloji raporlarının yeterlilik yüzdesi ? %76 %36 Dogan N Radyoloji raporları klinisyenlerin beklentileri Diagn Interv Radiol 2010 Onkolog ne Bekler Anket 2: Yetersizlik nedenleri? Önceki tetkikle kıyaslama %59 Bulgular %18 4: Bir sayfadan uzun raporda tepkiniz ne olur? Önce sonuç bölümünü okurum, gerekirse diğer % 58 Tüm raporu okurum % 36 5: Bulgular kısmına ne yazılmalı? Anormal bulgular boyut ayrıntılı Normal yapılar sadece isim % 58 ıı Normal bulgulardan bahsedilmemeli % 18 8: Tüm anatomik yapılar? Patolojik bulguların dışında “diğer yapılar normaldir” %49 Normal temel yapıların belirtilmesi yeterli %30 Onkolog ne Bekler Anket 6: Sonuç bölümünde ne yazılmalıdır? Lezyon tipleri, RECIST e göre kıyaslama yanıt tipi % 88 Tüm lezyonlar yazılmalı %21 Yanıt tipi yazılırken kesin ifadelerden kaçınılmalı %12 7: Lezyonun anatomik yeri ayrıntılı olarak belirtilmeli %97 9: Öneriler bölümü gerekli midir? Evet Öneriler yardımcı olur %82 Hayır klinisyen karar verir %15 Onkolog ne Bekler Anket 10: İlk raporda beklenti? (birden çok şık işaretlenebilir) Tümör nerede? %79 Lokal invazyon %82 Metastaz %82 RECIST kriterlerine uygun değerlendirme %79 Evresi nedir? %42 Onkolog ne Bekler Anket 3: Klinik bilgi olarak neler yazarsınız? Tanı % 97 Uygulanan tedavi tipi % 79 Son verilen tedavi tarihi % 67 Hangi tetkikle karşılaştırma yapılacağı % 97 11: Takip hst onkolog hangi bilgileri vermeli? Uygulanan tedaviler, varsa lokal tedavi. %85 Daha önceden nüks olup olmadığı. %67 Hangi lezyonla karşılaştırma istendiği %70 Onkolog ne Bekler Anket 12: Raporda uluslararası isimler mi Türkçe isimler mi? Uluslararası isimler %58 Her ikisi de %30 Mümkün olabildiği kadar Türkçe olmalı%12 13: Sonuçta şüphe/ kuşkulu ifade varsa ne yaparsınız? İleri tetkik adı sonuçta önerilmeli %73 İleri tetkik isterim %18 Onkolog ne Bekler Anket 14 EKSİKLER Karşılaştırma olmaması 21 RECIST kriterlerinin kullanılmaması 10 Malign /benign ayrımı ve yorum yapılmaması 10 Boyutların net verilmemesi 8 Fazla gereksiz ayrıntı 5 Onkolog ne Bekler Anket 15: Radyologlarla iletişim gereken olgu tipleri? Klinikle uyumsuz radyolojik bulgular 6 Çoğu hastada gerekli 6 Oligometastaz, şifa olabilecek hastalar 5 Karşılaştırma yapılması gereken ler 5 Yeni lezyon 5 Neoadjuvan tedavi alanlar 4 Hedefe yönelik ajan kullanan 4 Lokal ted 4 TM Yanıt değerlendirilmesi niçin önemli? Hasta yönetimi için çok önemli Ted yanıtı yaşam süresinin bağımsız göstergesi Yanıt değişken olb Birey Zaman içinde Farklı ted /ilaç tipleri ve kombinasyonları Kanser Terapi Yanıt Değerlendirme TEDAVİ Cerrahi Kemoterapi Radyoterapi Hedef ted TAKİP Semptom bulgular TM dokusu TM marker Görüntüleme Yanıt oranı SONUÇ Toplam sağkalım Progresyonsuz sağkalım Progresyon zamanı Kanser Terapi Yanıt Değerlendirme Kemoterapi Malin hst ted std kemoterapi özel hedefli (moleküler) ted değişim Klasik sitotoksik tm boyutu yanıt, progresyon, Moleküler ted gn tm perf / metab hedef alır sadece boyut ölçümü yanıt değ uygun değil hatta yanıltıcı olb ilk ör GIST de TKI imatinib (gleevec) Perf ve metab değişimini göst fonksiyonel inc ler anlamlı Diederich S Imaging beyond RECIST: CT and MRI in molecular therapies Cancer Imaging 2012 Kanser Terapi Yanıt Değerlendirme Sitotoksik prolif fazında etkili, hc ölümü, tm boyutu Morfolojik görüntüleme Tm aksiyel en geniş çap ölç (RECIST), birbirine dik iki çap ölç (WHO), üç boyutlu volümetrik teknik (tm çap /volüm ), Moleküler hedefli / lokal-bölgesel terapi Tm stabilite / progresyonda gecikmeyi amaçlar hc yüzeyinde etkili monoklonal Ak, / hc içi etkili küçük molekül (prolif /transkrip bloke ed enzim inh) Yanıt glukoz metb(PET CT), miksoid dej, perf ile Fonksiyonel gör ted başarısını öngörebilir Kanser Terapi Yanıt Değerlendirme ANTİ-ANJİOJENİK TED Vasküler sızıntı, hücre ölümü, hücre proliferasyonu HÜCRE ÖLÜMÜ Erken dönem Fonksiyonel Perfüzyon DAG TÜMÖR BOYUTU Genel prensipler Yöntem Lezyon sayı ve boyutlarını doğru göstermeli Aynı modalite ve protokol ile takip Vücut bölgesinin görüntülenmesi Genel prensipler Görüntüleme tipi ve parametreleri aynı olmalı Baseline PET BT TK 2 C+ MRG TK 1 Art BT TK 3 PET BT PV faz TM Yanıt değerlendirme Kriterleri Farklı değerlendirme sistemleri var • WHO 1979 • RECIST 1.0 2000 • RECIST 1.1 2009 • Modifiye RECIST • Choi • Chun • EASL • PERCIST (PET/PET BT) TM Yanıt değerlendirme Kriterleri WHO 1979 İlk kriter RECIST sonrası kullanılmıyor Birbirine dik en uzun iki çap çarpımı (A x B) Tam yanıt (TY) Kısmi yanıt (KY) Stabil hastalık (SH) Progressif hastalık (PH) WHO A+B B A RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır TM Yanıt değerlendirme Kriterleri RECIST (Response Evaluation Criteria In Solid Tumors) • recist.com RECIST 1.0 2000 RECIST 1.1 sonrası kullanılmıyor RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır RECIST - Tanımları • Ölçülebilir Lezyonlar • Ölçülemez Lezyonlar • Target Lezyonlar • Non-Target Lezyonlar RECIST kolay, uygulanması zor RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır RECIST 1.1 2009 Sık kullanılan yöntem 5 lezyon Her organda max 2 A Minimum boyut 10mm* Uzun akslar(A) toplamı LN KA > 15mm Patol >10 - <15mm non-target <10mm non-pat (TY) (*) BT kesit kalınlığı ≤ 5mm RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır Görüntüleme: Anatomi BT / MRG Lezyon en uzun çapı ölçülür RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır Target ölçüm kuralı Normal dokuyu çaprazlayan ölçüm yapma Yanlış Doğru RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır Ölçülebilir Lezyonlar Target Lezyon seçimi Tutulan her organı temsil etmeli En uzun çap esas al seçilir (en lez seçimi zorunlu değil) En iyi izlenen ve tekrar ölçülebilir lez seç RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır Adrenokortikal Ca Nasıl Kullanılır Radyoloji raporu • Baseline tarihi • RECIST kriteri (1.0 / 1.1 veya diğer) • • • • • • Target 1 = Sol paraaortik LN = 22mm (KA) Target 2 = Sol böbrek met = 70 mm Target 3 = Sol böbrek met = 46 mm Target 4 = KC Sol lob met = 11 mm Uzun çaplar toplamı = 149mm Non target – KC = 9mm • Yeni lezyon bölgesi RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır Ölçülebilir Lezyonlar M Melanom KHDAK RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır IV-Kontrast önemi Lezyonun doğru ve tutarlı görüntülenmesi esastır IV KM (-) inc kullanışsız ve tipik ol değerlendirilemez statüdedir Ac Ca RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır İ.V.-kontrast ve uygun zamanlama önemli HCC RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır Lezyon bölünürse her biri en geniş çapı ölçülür Lezyonların çaplar toplamı alınır Lezyonlar birleşirse en geniş çapı ölçülür RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır Değişken kontrastlanma Çap ölçümünde C+ hipervasküler kenar varsa dahil edilmeli Santral nekroza bakılmaksızın en geniş çap ölçülmeli RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır Lenf nodu ölçümü BT En uzun çapa dik en uzun kısa aks ölç LN 11.6mm, patolojik fakat ölçülemez ol değerlendirilir Non-target lezyon ol kaydedilmeli Kolon Adeno Ca RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır Özel Durum: Kemik Met Blastik /sklerotik kemik lezyonları ölçülemez ol tanımlanır Litik kemik met yum d komponenti var ve ≥10mm ölçülebilir Nasıl Kullanılır Target seçiminde problemler • • • • • • Omental tutulum Hipervasküler lezyonlar Kistik Tm Zor seçilen sınır Yoğun kalsifiye lezyonlar LN / kitle ayrım güçlüğü Nasıl Kullanılır Omental tutulum nasıl ölçülür Nasıl Kullanılır Hipervasküler NET met BT de geçici boyanma Nasıl Kullanılır Yoğun kalsifiye TM kalıntıları Nasıl Kullanılır Ölçülemeyen Hastalık • • • • • • • • Asit Plevral / perikardiyal sıvılar Plevral kalınlaşma Serozal, peritoneal lez İnflamatuvar mem Ca Leptomeningial yayılım Organomegali LN KA > 10mm <15mm Nasıl Kullanılır Ölçülemeyen Hastalık Ac Ca Kolon ca RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır MRG Aksiyal dışı Lez büyük olduğu düzlem de kullanılabilir sagittal koronal (oblik) Daima aynı planda ve uyumlu Nasıl Kullanılır Target lezyonların değerlendirilmesi RECIST 1.1 Tm değişimini belirleme Tam Y tüm lez kaybolması (tüm LN KA < 10mm) Kısmi Y baseline Tar lez çap toplamında %30 ≥ azalma Stabil H KY / PH dışı (≤%20artış - <30 azalma) Progresif H Target lez çap toplamında %20 > artış (en küçük çaplar toplamı ref alınır) ≥ 5mm mutlak artış olması zorunlu Bir / daha fazla yeni lezyon TM Yanıtının değerlendirilmesi niçin zor? Yanıt ölçüm zorluğu birçok nedeni var Tm tipi (şekli, İçeriği, yapısı) Tedavi tipi Ted değerlendirmede kull Radyolojik kriterler Çalışma tipi (İnceleme yöntemi) Kullanılan modalite TM Yanıtının değerlendirilmesi niçin zor? Çalışma tipi Baseline Takip Tedavi tipine uygun yöntem Renal cell Ca ve KC met - bevacizumab Baseline FDG-PET/CT füzyon Takip Z Koç EFIAP Kanser Terapi Yanıt Değerlendirme Psödoprogresyon Malign tm /met N parankimle aynı dansite (BT) /Sİ (MR) Seçilmez. Ted nekroz konv yöntemde (RECIST) yeni lez, progresyon (psödoprogresyon). BTdar pencere, MR farklı sekans / Fonk inc DİF MR Ted yanıt değerlendirmesi En uzun çap (aksiyel düzlemde) Halen Kabul edilen kriterler (anatomik, metrik) En uzun kontrastlanan çap (aksiyel düzlemde) İki boyutlu kontrastlanan tümör alanı Volümetrik fonksiyonel MRG Difüzyon ağırlıklı görüntüleme Dinamik kontrastlı MRG EASL =European Association for the Study of the Liver Criteria Nasıl Kullanılır EASL mRECIST C+ doku çapı toplamı Radioembolizasyon tam yanıt Nasıl Kullanılır CHOI Modifiye RECIST: KY Tm boyut >%10 azalma, Tm dansite ≥ % 15 azalma GIST de TKI kullanımında GIST yanıt değerlendirme imatinib Choi H, Onkolog, 2008 Choi H, et al. Correlation of CT and PET in patients with metastatic GIST treated with imatinib mesylate: proposal of new CT response criteria. J Clin Oncol 2007 Nasıl Kullanılır CHOI Modifiye RECIST: GIST te imatinib nekroz Kist içinde nodül gelişimi progresyon Choi H, Onkolog, 2008 Diederich S Imaging beyond RECIST: CT and MRI in molecular therapies Cancer Imaging 2012 Nasıl Kullanılır Kavitasyon gösteren tm anti-anjiojenik ted (Bevacizumab antiVEGF) KHDAK de sık Kavitasyon Kulkarni M. Treat response NSCLC Nasıl Kullanılır Kavitasyon gösteren tm dış çap aynı kalabilir kaviter kısım total hacimden çıkarılmalı yanıt ol kabul edilmeli Alternatif ölçüm Kulkarni M. Treat response NSCLC Diederich S Imaging beyond RECIST: CT and MRI in molecular therapies Cancer Imaging 2012 Nasıl Kullanılır Tm Volümetrik yanıt değerlendirme Nasıl Kullanılır Volümetrik fonksiyonel yanıt değerlendirme GIST yanıt değerlendirme imatinib DAG erken dönem Ca biomarkeri Padhani AR, et al. Diffusion-W MRI as a cancer biomarker: consensus and recommendations. Neoplasia. 2009 Nasıl Kullanılır Volümetrik ADC haritaları DCE-MRG DC+ MRG yanıt değerl için biomarker Konv KT, antianjiojenik ted, RT ve emboloterapi birçok Ca BF / permeabilite farkı için %40 ilaç etkisi gerekir Antianjiojenik Ted (anti-VEGF/FGF (Brivanib) Ted öncesi Ktrans = 0.13 min-1 IAUGC60 = 3.59 (mMol-1) Zero piksel = 16% Ted 7 gün sonra Ktrans = 0.23 min-1 IAUGC60 = 5.49 (mMol-1) Zero piksel = 56% Nasıl Kullanılır Tm Yanıt değerlendirmede problemler • • • • • • Ölçüm tekrarlanabilirliği Sferik olmayan Tm ler Sklerotik met / yoğun kals lez Kavitasyon, nekroz Bazı ted de tm içi kanama Tm küçülmesinden önce Latent faz Nasıl Kullanılır Sferik olmayan Tm ler • Mezotelyoma – Radial Tm nekrozu – Üç seviyede 2 yerden ölçüm Modifiye RECIST mezotelyoma Byrne MJ et al, Ann Oncol. 2004 Limitasyonlar Limitasyonlar RECIST Zamanda geçikme (aylar) Lezyon morfolojisi Özel Tm hedefli ted saptayamaz Volüm Teknoloji gerekir Yapısal değişikliklere duyarsız Hedef ted etkilerine erken dönemde duyarsız Dansite Gör tekniğine ve KM dozuna bağlı Tüm solid tm lerde geçerli değil Moleküler seviyede değişikliklere duyarsız FDGPET(BT) SUV ölçümü standart değil Düşük metabolik aktiviteli Tm ler Perfüzyon BT Ulaşılabilirlik ve uzmanlık standardizasyon Sınırlı kapsam ve radyasyon dozu Oligo-Metastaz ve Oligo-Rekürrens Oligo-metastaz Aktif primer lezyon + 1-5 senkron met primer Ca den gen mutasyonu ile gelişir •Organ-spesifik Ut serviks Ca gn para-aortik LN, – Kolo-rektal Ca KC met şek dir •Lokal ted + sist KT Oligo-Rekürrens Primer kür sonrası metakron met, •Lokal ted çok önemliBir organda ve 1-5 met •Ted kolay (abscopal etkisi GM ted ile mikromet nekroz) •Organ spesifik Ut serviks Ca para-aortik LN, – Kolo-rektal Ca sadece KC / AC – KHDAK sadece beyin Niibe Y ve ark Novel insights of oligometastases and oligo recurrence and review of the literature. Pulmonary Medicine 2012 Tm Yanıt Değerlendirme 62 Y E HCC TAKE + YTTRİUM-90 RADİOEMBOLİZASYON Tm Yanıt Değerlendirme 46 Y K 2 yıl önce Meme Ca başka bir merkezde takip Temmuz 2014 PET-BT normal US de KC met saptanması üz hastanemize başvurmuş 19 Ağ MRG de KC met Biyopsi (+)ted plan Tm Yanıt Değerlendirme 1 Eyl PET-BT UÇT30 +14mm =44mm 8 Eyl Ted başlagıcı 22 Eyl Beyin MR nor, 2. kür 13 Ekim 3. kür 27 Ekim BT UÇT19 =19mm Yeni lezyon yok 44-19=25 25/44 = %57 = Kısmi yanıt (RECIST) Özet Onkolojik araşt onkolog-radyolog iletişimi başarıyı Onkolog karşılaştırma, RECIST, tm boyut ayrıntılı, Tm nerede? Lokal inv, met, öneri yöntemle, oligorekürrens-met Tm boyutu (RECIST) Erken dönemde yanıtı göstermez mRECIST, CHOİ, EASL Yeni hedef ted Tm hüc farklı etki erken, doğru değ fonk yönt, perf, DİF, PET- BT Yeni görüntüleme teknikleri rutin kullanılmamakta Abdominal araşt DAG ve Dinamik C+ Volümetrik fonk Z Koç EFIAP Teşekkürler Kaynaklar 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Dogan N Radyoloji raporları klinisyenlerin beklentileri Diagn Interv Radiol 2010 RECIST.com. Choi H, et al. Correlation of CT and PET in patients with metastatic GIST treated with imatinib mesylate: proposal of new CT response criteria. J Clin Oncol 2007; 25: 1753-1759. Diederich S Imaging beyond RECIST: CT and MRI in molecular therapies Cancer Imaging 2012;12:347-350. Niibe Y ve ark Novel insights of oligometastases and oligo recurrence and review of the literature. Pulmonary Medicine 2012 Kulkarni M. Treat response NSCLC Padhani AR, et al. Diffusion-W MRI as a cancer biomarker: consensus and recommendations. Neoplasia. 2009 Byrne MJ et al, Ann Oncol. 2004 Objektif değerlendirme için İdeal ol Ted erken evresinde Doğru ve tekrarlanabilir Hasta durumunu açık gösteren BT en sık kull yöntem anatomik yanıt ölçümü Yanıt görüntüleme kriterleri Araştırmalarda: Objektif yanıt Stabil hastalık, Tm progresyonu ve progresyon zamanı belirleme de kullanışlı Tm yükü ve değişimin belirlenmesi “Zor” Tümörlerde Yanıt Ölçümü Zor Tm Nedir? • Nerede olduğu seçilemiyorsa • Ölçüm ya da yanıt değerlendirmede konsensüs yoksa • Objektif yanıt ile hasta gidişi uyumsuzsa • Yanıt değerlendirmede önemli observer variabilitesi RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır Ölçülebilir Lezyonlar Özel durumlar • Radyolojik ol basit kistler dikkate alınmaz • Kistik Met ol düşünülen lez KA ≥10mm ise dikkate alınır • Varsa non-kistik lezyonlar tercih • RT / bölgesel ted uyg alandaki Tm progresyon göstermedikçe ölçülebilir ol kabul edilmez Nasıl Kullanılır Özel Not: Yeni lezyonlar • Açık olmalı ve ted komplikasyonu ol alınmamalı – Kemik met de skleroz gelişimi – KC lezyonunda nekroz yanlışlıkla yeni bir kistik lez ol alınabilir • Yeni lezyon tartışmalı ise – Tedaviye devam et ve BT ile kontrol – FDG-tutuyorsa progresyonu doğrular Nasıl Kullanılır Non-target leyon değerlendirilmesi TY tüm non-target lez ve tüm LN ları KA < 10mm ve Tm markerları normal SH (non CR/non PD) bir veya daha fazla non target lez persistensi Progressif Hastalık target lez var ve stabilken, Non-target lezyonda açık progresyon varlığı; yeni lezyonlar • Non-target lezyonda hafif artış progresyon değil RECIST 1.1 Nasıl Kullanılır PET FDG-PET bazen tamamlayıcı BT gerekebilir Baseline (-) PET takip (+)PET yeni lezyon ol PH Baseline PET yoktakip (+)PET önceki BT(-) yeni lez ol PH Baseline PET yoktakip (+)PET önceki BTyeni bir lez yeri ol doğrulanamazsa ek Takip BT gerek Baseline PET yok takip (+)PET önceki BT eski lez yeri PH değil PERCIST Kriterleri (PET Response in Solid Tumors) Standardize Uptake Value (SUV) Düzeltilmiş (Lean Body Mass) = SULpeak 1,2 cm ROI, 5 lezyon, her organ için 2 Baseline SULpeak ≥ 1,5 x SUL + 2SD (3 cm ROI) (KC) Wahl R. JNM 2009 PERCIST Kriterleri (PET Response in Solid Tumors) TMY (tam metabolik yanıt) = 0 (metab aktif tm kaybolması) PMY = SULpeak azalma ≥ 30% ve ≥0,8 birim SUL ve diğer lezyonlarda SUL da >30% artış yok ve diğer lezyon bayutlarında >70% artış yok PMH = SULpeak artışı ≥ 30% ve ≥0,8 SUL ve/veya toplam lezyon glikolizinde >75% artış, ve/veya Yeni lezyon – PMH 1 ay içinde konfirme ed SMH = SULpeak azalma < 30% ile SUL artışı < 30% PERCIST Kriterleri (PET Response in Solid Tumors) TMY (tam metabolik yanıt) = 0 (metab aktif tm kaybolması) PMY = SUV azalma % 15-25 (bir kür) veya > %25 birden fazla kür PMH = SUV artışı > %25 veya gözle görülür uptake veya yeni lezyon SMH = SUV artışı < %25 veya, azalma >%15, görülebilir uptake artışı yok PERFUSİON Değişken FA T1 haritalama ve 4D, time-res MRA ve interleaved stochastic trajectories Postproses 4 perf analiz (Tofts ve Kermode model paradigm) Farmakokinetik parametreler K(trans)= volume transfer sabitesi v(e) =extracellular extravascular volume fraction k(ep) =K(trans)/v(e) iAUGC=initial area under Gd C curve (gn ilk 60s, 90s)
© Copyright 2024 Paperzz