ȱ ȱ ȱ ADIYAMANȱYÖRESGȱALEVÎȱOCAKLARIȱ ȱ YRD.ȱDOÇ.ȱDR.ȱFEVZGȱRENÇBERȱ : ǡ ǡ Ǧ Ǥ Ǧ Ǥ ǡ Ǥ Ǧ ǡ Ǧ Ǥǡ Ǥ ǡ Ȁ Ǥ ǡ DzºGǡǦ çǡoǡǡ Ǧ dz Ǥ ȱȱ Buȱmakale,ȱBingölȱÜniversitesiȱtarafõndanȱdüzenlenenȱ“GeçmiótenȱGünümüzeȱI.ȱUluslaraȬ rasõȱAlevîlikȱSempozyumu”ndaȱ(3Ȭ5ȱEkimȱ2013)ȱyazarȱtarafõndanȱsunulanȱtebliÂinȱdüzenȬ lenmióȱveȱgeliótirilmióȱóeklidir.ȱ ȱȱ kõrnakȱÜniversitesiȱGlahiyatȱFakültesi,ȱGslamȱMezhepleriȱTarihiȱABD,ȱ ȱȱ [fevzirencber@hotmail.com].ȱ OndokuzMayõsÜniversitesi 7lahiyatFakültesiDergisi, 2013,sayõ:35,ss.159Ͳ170. Ç OMÜ7FD|159 M.NURPAKDEM7RL7 ǣǡȀǡǦǡ Ǥ Yǣ ××× ǡǡçòòòÁºç ÚǤçºÇÇǦ ǡ ÇǤòǦ ÁÇÇÇÇ òò ÇǤ º Áº ºÇÇ ç çÇǦ ǡ Ç çÇÇ çºǤ Ǧ Ú òòòÁÇÁ Ú ò ÁȀçÁ òòòò çÇºÇ Çǯ Á Ç ò Ç Ǥ º Gǡ çǡ o ÇÇǡ ç ǡ ç f ÇçÇÇÇǤ ǣÇǡÁȀçÁǡǦǡ 160 OMÜ7FD Girióȱȱ ××× AlevîliÂinȱ temelȱ yapõlanmasõndaȱ dedelikȱ veȱ ocakȱ kurumuȱ sonȱ dereceȱ mühimdir.ȱ Dedeȱ yaniȱ ocakzâdeȱ olmakȱ veyaȱ diÂerȱ birȱ deyióleȱ dedelikȱ veȱ ocakzâdelikȱ kurumu,ȱ Anadoluȱ AlevîliÂininȱ yüzyõllarcaȱ nesildenȱ nesileȱ aktarõlmasõnõȱ saÂlamõó;ȱ AlevîliÂinȱ veȱ BektaóîliÂinȱ tasavvufîȱ yapõlanmaȬ sõnda1ȱ önemliȱ birȱ etkenȱ olmuótur.2ȱ Gelenekselȱ AlevîliÂinȱ tarihîȱ süreçteȱ kendiȱyapõsõnõȱkoruyarakȱgünümüzeȱkadarȱvarlõÂõnõȱmuhafazaȱetmesindeȱ ocakȱ sistemininȱ büyükȱ birȱ etkisininȱ olduÂunuȱ söylemekȱ mümkündür.ȱ Çünküȱocakȱdisipliniȱabdallar,ȱerenler,ȱbabalar,ȱdedelerȱveȱderviólerȱaracõȬ lõÂõylaȱkurumsalȱvarlõÂõnõȱbugüneȱdekȱsürdürmüótür.3ȱȱ ȱ Alevîlikteȱ pir,ȱ müróit,ȱ mürebbiȱ veȱ rehberdenȱ oluóanȱ birȱ tarikatȱ otoritesiȱ mevcuttur.ȱ Genióȱ bilgiȱ içinȱ bkz.ȱ DoÂanȱ Kaplan,ȱ Yazõlõȱ Kaynaklarõnaȱ Göreȱ Alevîlik,ȱ TDVY,ȱ AnkaraȬ 2010,ȱ 194,ȱ 263Ȭ267;ȱ Harunȱ Yõldõz,ȱ “Amasyaȱ Yöresiȱ Alevîȱ Ocaklarõ”,ȱ Uluslararasõȱ Sosyalȱ AraótõrmalarȱDergisi,ȱIV,ȱS.ȱ19,ȱs.ȱ229;ȱCenksuȱÜçer,ȱ“GelenekselȱAlevîlikteȱGbadetȱTelakkiȬ leri”,ȱUluslararasõȱBektaóîlikȱveȱAlevîlikȱSempozyumu,ȱIspartaȬ2005,ȱs.ȱ298Ȭ299.ȱ 2ȱȱ Genióȱbilgiȱiçinȱbkz.ȱHarunȱYõldõz,ȱAnadoluȱAlevîliÂi:ȱAmasyaȱYöresiȱBaÂlamõndaȱBirȱGnceleȬ me,ȱAraótõrmaȱYayõnlarõ,ȱAnkaraȬ2004,ȱs.ȱ224Ȭ231.ȱ 3ȱȱ Fevziȱ Rençber,ȱ “Alevîȱ Ocakzâdelerinȱ Problemleriȱ veȱ Çözümȱ Önerileri”,ȱ Theȱ Journalȱ ofȱ AcademicȱSocialȱScienceȱStudies,ȱVolumeȱ6,ȱIssueȱ4,ȱAprilȱ2013,ȱs.ȱ686.ȱ 1 ONDOKUZMAYISÜN7VERS7TES77LAH7YATFAKÜLTES7DERG7S7[2013]sayõ:35 PAK7STAN’DAD7NE)7T7M7POL7T7KALARIVEUYGULAMAYAYANSIMALARI Ocak,ȱsözcükȱanlamõylaȱateóȱyakõlanȱyer,ȱev,ȱaile,ȱsoy,ȱsülale,ȱkurum,ȱ yuva,ȱkurumȱveȱteókilatȱgibiȱanlamlaraȱgelmektedir.ȱHerhangiȱbirȱhastalõȬ Âõȱ okumayaȱ izinliȱ kióilerȱ hakkõndaȱ daȱ ocakȱ tabiriȱ kullanõlõr.ȱ Eskiȱ Türkȱ inançlarõndaȱateóinȱkutsallõÂõndanȱkaynaklananȱocakȱkültü;ȱkötüȱruhlarõn,ȱ cinlerin,ȱinsanlaraȱzararõȱdokunanȱgizliȱgüçlerinȱyaklaóamadõÂõ,ȱkorktuÂuȱ yerdir.ȱ Ateóȱ herȱ óeyiȱ temizler;ȱ kötüȱ ruhlarõȱ kovar.ȱ Ocak,ȱ koruyucuȱ birȱ nitelikȱtaóõr.ȱAteóȱmukaddestir;ȱdaimaȱocaktaȱbulundurulmalõȱveȱkesinlikȬ leȱsöndürülmemelidir.ȱNitekimȱeskiȱTürklerdeȱateóeȱhürmetȱdiÂerȱkültleȬ reȱbeslenenȱhürmettenȱdahaȱderindir.4ȱȱ AlevîlikteȱocakȱiseȱinançȱönderleriȱolarakȱkabulȱedilenȱdedelerinȱgelȬ diÂiȱsoyȱanlamõnõȱkazanmõótõr.5ȱȱBinaenaleyhȱAlevilikȱveȱBektâóîlikteȱocakȱ kutsaldõr.ȱ Anadoluȱ AlevîliÂindeȱ EhlȬiȱ Beyt6ȱ soyundanȱ gelenlereȱ “Ocakzâdeler”,ȱ Hacõȱ BektaóȬõȱ Veli’ninȱ soyundanȱ gelenlereȱ “Çelebiler”,ȱ HacõȱBektaóȬõȱVeli’ninȱyolundanȱgelenlereȱyaniȱyolȱevlatlarõnaȱdaȱ“DedeȬ babalar”ȱ ismiȱ verilir.7ȱ Seyyidȱ veȱ óerifȱ olduÂunaȱ inanõlanȱ buȱ insanlarõnȱ 161 OMÜ7FD soyundanȱgelmek,ȱAlevîȬBektâóîȱyolundaȱyetkinȱolmanõnȱdiÂerȱadõdõr.8ȱ ȱȱ Ocakȱ kültününȱ tarihîȱ kökeniȱ olanȱ atalarȱ kültü,ȱ ocakȱ kültünüȱ doÂurmuótur.ȱ Atalarõnȱ canlarõ,ȱocaÂõnȱateóiȱiçindeȱtecelliȱeder.ȱBununȱiçinȱTürkler,ȱocaÂõȱveȱateóiȱkutluȱsayõyorȬ lardõ.ȱEskiȱTürklerdeȱateóȱkültüȱhakkõndaȱgenióȱbilgiȱiçinȱbkz.ȱJeanȱPoulȱRoux,ȱTürklerinȱ veȱMoÂollarõnȱEskiȱDini,ȱçev.ȱAykutȱKazancõgil,ȱGstanbulȬ2002,ȱs.ȱ63,ȱ144,ȱ233;ȱAbdülkadirȱ Gnan,ȱTarihteȱveȱBugünȱkamanizmȬMateryallerȱveȱAraótõrmalar,ȱAnkaraȬ2000,ȱs.ȱ67Ȭ71;ȱYusufȱ Ziyaȱ Yörükan,ȱ Müslümanlõktanȱ Evvelȱ Türkȱ Dinleri:ȱ kamanizm,ȱ haz.ȱ Turhanȱ Yörükan,ȱ GsȬ tanbulȬ2006,ȱ s.ȱ 62Ȭ63;ȱ Mirceaȱ Eliade,ȱ kamanizm,ȱ çev.ȱ Gsmetȱ Berkan,ȱ AnkaraȬ2006,ȱ s.ȱ 237Ȭ 246.ȱȱ 5ȱȱ GbrahimȱArslanoÂlu,ȱ“Alevîlikteȱ TemelȱGnançȱ UnsurlarõȱveȱPratikler”,ȱTKHBVAD,ȱ2001,ȱ S.ȱ20,ȱs.ȱ37.ȱ 6ȱȱ AlevîȱyazõlõȱkaynaklarõndaȱEhlȬiȱBeytȱinancõȱhakkõndaȱgenióȱbilgiȱiçinȱbkz.ȱDoÂanȱKapȬ lan,ȱage.,ȱs.ȱ154Ȭ159.ȱ 7ȱȱ AliȱDuranȱGülçiçek,ȱHerȱYönüyleȱAlevîlikȱ(Bektaóîlik,ȱKõzõlbaólõk)ȱveȱOnlaraȱYakõnȱGnançlar,ȱ AnadoluȱEtnografyasõȱAraótõrmaȱveȱKültürȱMerkeziȱYayõnlarõ,ȱKölnȬ2004,ȱII,ȱs.ȱ562;ȱayrõȬ caȱ Alevîȱ veȱ Bektaóîȱ dergâhlarõndaȱ ocakȱ kurumuȱ içinȱ bkz.ȱ Mehmetȱ Eröz,ȱ Türkiye’deȱ AlevîlikȱveȱBektaóîlik,ȱKültürȱBakanlõÂõȱYayõnlarõ,ȱAnkaraȬ1990,ȱs.ȱ329.ȱ 8ȱȱ EvlâdȬõȱResulȱolarakȱkabulȱedilenȱdedelerȱSelçuklu,ȱMemlûkluȱveȱOsmanlõdaȱfaklõȱimtiȬ yazlaraȱsahipȱoldular.ȱÖzellikleȱOsmanlõ’daȱvergiȱvermezȱveȱaskereȱalõnmazlardõ.ȱGbȬ rahimȱArslanoÂlu,ȱagm.,ȱs.ȱ38.ȱ 4 ONDOKUZMAYISÜN7VERS7TES77LAH7YATFAKÜLTES7DERG7S7[2013]sayõ:35 M.NURPAKDEM7RL7 Dinȱalgõsõȱileȱkültürȱarasõndaȱyadsõnamayacakȱbirȱiliókiȱvardõr.ȱBunȬ danȱötürüȱocakȱkurumuȱileȱkültürȱarasõndakiȱiliókininȱipuçlarõnõ,ȱTürkleȬ rinȱGslamlaómadanȱöncekiȱörfȬadetȱveȱgeleneklerdeȱaramakȱgerekir.ȱ “Dinȱ deÂiótirenȱ birȱ toplumȱ veyaȱ bireyȱ bütünüyleȱ kendiȱ örf,ȱ adet,ȱgelenekȱveȱananelerindenȱsõyrõlamaz.ȱBirȱtoplulukȱyüzyõlȬ lardõrȱ devamȱ edenȱ yaóayõó,ȱ düóünüóȱ veȱ inanõólarõnõȱ isterȱ isteȬ mezȱ birdenȱ bireȱ bõrakõp,ȱ geçmióiniȱ unutarakȱ onlardanȱ kurtulaȬ maz.ȱ Buȱ gerçekȱ Türklerinȱ kalabalõklarȱ halindeȱ Gslamȱ dininiȱ kaȬ bulȱ ettiklerindeȱ deÂiómemiótir.ȱ Gslamȱ öncesiȱ maddiȱ veȱ maneviȱ pekȱ çokȱ inançȱ biçimi,ȱ Gslamȱ óemsiyesiȱ altõndaȱ toplanarakȱ farklõȱ birȱformaȱdönüómüótür.”9ȱ Dedelikȱ veyaȱ ocakȱ kurumu,ȱ eskiȱ Türkȱ geleneklerindeȱ bulunanȱ óaȬ manȱveȱkamȱgeleneÂiȱileȱTürklerinȱGslam’laȱtanõómalarõndanȱsonraȱkaróõȬ laóõlanȱ hilafetȱ veyaȱ imametȱ anlayõóõnaȱ baÂlõȱ olarakȱ óekillenmiótir.ȱ Hz.ȱ Peygamberiȱ veȱ EhlȬiȱ Beyt’iniȱ imamȱ olarakȱ gören,ȱ yaniȱ onȱ ikiȱ imamõȱ veȱ 162 onunȱ devamõȱ olanȱ dedeleriȱ dinîȱ liderȱ kabulȱ edenȱ Alevîȱ zümrelerȱ içinȱ ocakzâdeȱ olmak,ȱ dinîȱ otoriteȱ olarakȱ sözȱ sahibiȱ olmanõnȱ diÂerȱ adõdõr.10ȱ OMÜ7FD Dolayõsõylaȱ EhlȬiȱ Beytȱ soyunaȱ baÂlõȱ olarakȱ önemȱ kazananȱ dedelikȱ kuruȬ munun,ȱTürklerinȱGslamȱöncesiȱveȱGslamȱsonrasõȱbazõȱinançlarõȱortakȱpayȬ dadaȱ eritmelerininȱ birȱ neticesiȱ olduÂuȱ gözeȱ çarpmaktadõr.ȱ Buȱ baÂlamdaȱ Alevîlerȱ tarafõndanȱ Hz.ȱ Peygamber’inȱ EhlȬiȱ Beyt’iȱ kabulȱ edilenȱ imamlarȱ veȱ dedeler,ȱ taliplerȱ nezdindeȱ dinîȱ otoriteninȱ karizmatikȱ kutsalȱ liderleriȱ olarakȱkabulȱgörürler.11ȱȱ ȱȱ EthemȱRuhiȱFõÂlalõ,ȱTürkiye’deȱAlevîlikȱBektâóîlik,ȱSelçukȱYayõnlarõ,ȱAnkaraȬ1990,ȱs.ȱ86.ȱȱ ȱȱ AlevîlikȱveȱBektaóîlikteȱbulunanȱocakȱveȱdedelikȱkurumlarõnõnȱGslamȱöncesiȱkaynaklarõȱ içinȱ bkz.ȱ Ahmetȱ Yaóarȱ Ocak,ȱ Alevîȱ veȱ Bektaóîȱ Gnançlarõnõnȱ Gslamȱ Öncesiȱ Temelleriȱ (Bektaóîȱ Menakõbnâmelerindeȱ Gslamȱ Öncesiȱ Gnançȱ Motifleri),ȱ Gletióimȱ Yayõnlarõ,ȱ GstanbulȬ2000;ȱ MehȬ metȱEröz,ȱTürkiye’deȱAlevîlikȱveȱBektaóîlik,ȱKültürȱBakanlõÂõȱYayõnlarõ,ȱAnkaraȬ1990,ȱs.ȱ327;ȱ HarunȱYõldõz,ȱagm.,ȱs.ȱ230;ȱCenksuȱÜçer,ȱTokatȱYöresindeȱGelenekselȱAlevîlik,ȱAnkaraȱOkuȬ luȱYayõnlarõ,ȱAnkaraȬ2005,ȱs.ȱ120Ȭ125;ȱKutluayȱErdoÂan,ȱAlevîȬBektaóîȱGerçeÂi,ȱGslamiyetȇinȱ TürkmenȱTöreselliÂiȱGçindeȱÖzümlenerekȱAnadolulaómasõ,ȱAlfaȱBasõmȱYayõmȱDaÂõtõm,ȱGstanȬ bulȬ2000;ȱ Kutluayȱ ErdoÂan,ȱ “Gnançlaraȱ Dayalõȱ Kültlerȱ veȱ Alevîȱ Ocaklarõ”,ȱ http://www.karacaahmet.com,ȱ21Ȭ06Ȭ2013.ȱ 11ȱȱ RamazanȱAltõntaó,ȱ“AlevîȱBektaóîȱGeleneÂindeȱDedelikȱKurumu”,ȱUluslararasõȱBektaóîlikȱ veȱAlevîlikȱSempozyumu,ȱSüleymanȱDemirelȱÜniversitesiȱGlahiyatȱFakültesi,ȱIspartaȬ2005,ȱ s.ȱ101.ȱ 9 10 ONDOKUZMAYISÜN7VERS7TES77LAH7YATFAKÜLTES7DERG7S7[2013]sayõ:35 PAK7STAN’DAD7NE)7T7M7POL7T7KALARIVEUYGULAMAYAYANSIMALARI Dedelerȱsosyal,ȱsiyasî,ȱiktisadî,ȱkültürelȱkoóullaraȱgöreȱfarklõȱgörevlerȱ icraȱetmió,ȱsosyalȱhayatõnȱherȱmerhalesindeȱaktifȱrolȱalmõólardõr.ȱDoÂumȬ da,ȱ sünnette,ȱ nikâhta,ȱ ölümde,ȱ kabirȱ ziyaretlerinde,ȱ suçlularõȱ cezalandõrȬ mada,ȱ dargõnlarõȱ barõótõrmaȱ veȱ benzeriȱ dinîȱ veȱ toplumsalȱ içerikliȱ iólerdeȱ dedelerinȱönemliȱfonksiyonlarõȱbulunmaktadõr.12ȱGçindeȱbulunulanȱóartlarȱ muvacehesindeȱ deÂerlendirildiÂindeȱ sanayileómeȱ veȱ kentleómeyleȱ beraȬ berȱ Alevîȱ nüfusunȱ büyükȱ óehirlereȱ göçȱ etmesi,ȱ dedelerinȱ geçmióteȱ kõrsalȱ kesimdeȱ yürüttükleriȱ vazifeleriȱ icraȱ etmedeȱ zorlukȱ çekmelerineȱ nedenȱ olduÂuȱ söylenebilir.ȱ DiÂerȱ yandanȱ ocakzâdelerȱ veȱ dedelerȱ óehirleóme,ȱ sanayileómeȱ veȱ modernleómeninȱ olumsuzȱ etkilerineȱ raÂmenȱ çoÂunluklaȱ ocaklarõnaȱbaÂlõȱolarakȱbüyükȱóehirlerdeȱörgütlenenȱdernek,ȱvakõf,ȱkültürȱ veȱcemȱevleriȱsayesindeȱbuȱolumsuzȱetkiyiȱortadanȱkaldõrmayaȱçalõómakȬ tadõr.13ȱ Büyükȱ óehirlerdeȱ yaóayanȱ Alevîlerȱ tarafõndanȱ kurulanȱ cemȱ veȱ kültürȱevlerindeȱdedeler,ȱsosyalȱhayatõnȱherȱalanõnaȱmüdahaleȱetmeȱóansõȱ bulamasaȱdaȱsõnõrlõȱbirȱóekildeȱbazõȱhizmetleriȱyapabilmektedirler.14ȱ 163 Anadolu’daȱ mensubuȱ bulunanȱ “Müróid,ȱ Pîr,ȱ Rehber,ȱ Düókünȱ veȱ Dikme”ȱocaklarõnõȱsaymakȱgerekirse:ȱAbdalȱMusaȱOcaÂõ,ȱAÂuȱGçenȱOcaÂõ,ȱ BabaȱMansurȱOcaÂõ,ȱDedeȱGarkõnȱOcaÂõ,ȱDervióȱCemalȱOcaÂõ,ȱHõdõrȱAbȬ dalȱOcaÂõ,ȱHatayiȱOcaÂõ,ȱHubyarȱSultanȱOcaÂõ,ȱGmamȱRõzaȱOcaÂõ,ȱKureyȬ óanȱ OcaÂõ,ȱ Kulȱ Himmetȱ OcaÂõ,ȱ Nesimiȱ OcaÂõ,ȱ Seyyidȱ Aliȱ Turabiȱ OcaÂõ,ȱ Gmamȱ ZeyneȇlȬÂbidînȱ OcaÂõ,ȱ Munzurȱ Abdalȱ OcaÂõ,ȱ Sarõȱ Saltõkȱ OcaÂõ,ȱ SeyyidȱMahmûdȱ Hayraniȱ OcaÂõ,ȱkahȱ Gbrahimȱ OcaÂõ,ȱ ÜryanȱHõzõrȱ OcaÂõ,ȱ ȱȱ Dedeȱ veȱ babalarõnȱ sosyalȱ veȱ dinîȱ görevleriȱ hakkõndaȱ bilgiȱ içinȱ bkz.ȱ Ramazanȱ Altõntaó,ȱ agm.,ȱs.ȱ104Ȭ107.ȱ 13ȱȱ Sanayileómeȱ veȱ kentleómeȱ sürecindeȱ AlevîliÂinȱ veȱ Alevîlerinȱ yapõsõndakiȱ deÂióikliklerȱ içinȱbkz.ȱDavidȱShankland,ȱ“GünümüzȱTürkiye’siȱAlevîlerindeȱ“Dede”ȱveȱ“Talip”ȱAraȬ sõndakiȱ DeÂióenȱ Ba”,ȱ Tarihiȱ veȱ Kültürelȱ Boyutlarõylaȱ Türkiye’deȱ Alevîlerȱ Bektaóîlerȱ NuȬ sayrîlerȱ Sempozyumu,ȱ Gslamȱ Araótõrmalarõȱ Vakfõȱ Yayõnlarõ,ȱ GstanbulȬ1999,ȱ s.ȱ 319Ȭ327;ȱ Aliȱ Yaman,ȱ“GeçmiótenȱGünümüzeȱDedelerinȱMisyonuȱveȱDeÂióim”ȱDemȱDergi,ȱYõl:ȱ2,ȱS.ȱ6,ȱ s.ȱ30Ȭ38;ȱRamazanȱAltõntaó,ȱagm.,ȱs.ȱ107Ȭ108;ȱFuatȱBozkurt,ȱÇaÂdaólaómaȱSürecindeȱAlevîlik,ȱ DoÂanȱKitapçõlõk,ȱGstanbulȬ2000.ȱ 14ȱȱ FevziȱRençber,ȱagm.,ȱs.ȱ688.ȱ 12 ONDOKUZMAYISÜN7VERS7TES77LAH7YATFAKÜLTES7DERG7S7[2013]sayõ:35 OMÜ7FD M.NURPAKDEM7RL7 YanȱYatõrȱOcaÂõȱilkȱaklaȱgelenlerdir.15ȱBuradaȱsayõlanȱocaklarõnȱdõóõndaȱdaȱ AnadoluȱveȱBalkanlardaȱbazõȱfarklõȱocaklarȱbulunmaktadõr.ȱȱ Bugünȱ nüfusȱ olarakȱ Alevîȱ vatandaólarõmõzõnȱ bulunduÂu,ȱ Alevî/BektaóîȱkültürününȱhalenȱcanlõȱbirȱóekildeȱyaóandõÂõȱAdõyaman’daȱ mevcutȱAlevîȱocaklarõnõnȱaraótõrõlmasõnaȱihtiyaçȱduyulmaktadõr.ȱBuȱihtiȬ yaçtanȱ doÂanȱ çalõómamõzdaȱ genelȱ olarakȱ ocakȱ kültününȱ Alevîlerȱ arasõnȬ dakiȱ yeriȱ veȱ tarihîȱ önemiȱ üzerindeȱ durulduktanȱ sonraȱ Adõyaman’daȱ varȱ olanȱAÂuȱGçen,ȱKureyóan,ȱÜryanȱHõzõr,ȱSeyyidȱDervióȱCemal,ȱDervióȱGevrȱ veȱkahȱMemiȱHaciyanȱgibiȱocaklarȱincelenmiótir.ȱZiraȱAnadoluȱAlevîliÂiȬ ninȱ saÂlõklõȱ birȱ tarzdaȱ anlaóõlabilmesi,ȱ buȱ kurumlarõnȱ doÂruȱ anlaóõlmasõȱ ileȱ doÂruȱ orantõlõdõr.ȱ Buȱ baÂlamdaȱ alanȱ çalõómamõzdaȱ günümüzȱ AdõyaȬ manȱyöresindeȱvarlõÂõnõȱdevamȱettirenȱAlevîȱocaklarȱtarihsel,ȱkültürelȱveȱ güncelȱ boyutlarõylaȱ incelenmiótir.ȱ YaptõÂõmõzȱ araótõrmalarȱ neticesindeȱ XIII.ȱ yüzyõldanȱ itibarenȱ Adõyaman’daȱ birçokȱ Alevîȱ ocaÂõnȱ bulunduÂuȱ 164 tespitȱedilmiótir.ȱAdõyaman’daȱhâlȬiȱhazõrdaȱaltõȱAlevîȱocakȱvarlõÂõnõȱsürȬ OMÜ7FD dürmektedir.ȱȱ 1ȬAÂuȱGçenȱOcaÂõȱ(KaradonluȱCanȱBaba)ȱ Asõlȱ adõȱSeyyidȱ Temizȱ olanȱ AÂuȱ Gçen,ȱSeyyidȱ Lokmanȱ Perende’ninȱ toruȬ nudur.ȱ“PîrȬiȱPîrân”ȱ(PirlerinȱPiri)ȱolarakȱanõlanȱSeyyidȱLokmanȱPerendeȱ iseȱ Gslamȱ bilginiȱ Seyyidȱ Ebu’lȬVefâȇnõnȱ torunudur.ȱ OcaÂõnȱ merkeziȱ HoȬ zatȇõnȱBarginiȱKöyü’ndedir.ȱOcaÂõnȱkurucusuȱiseȱSeyyidȱHasanȱolup,ȱtürȬ besiȱ deȱ buȱ köydedir.16ȱ OcaÂaȱ baÂlõȱ dedeler,ȱ óecerelerininȱ Gmamȱ Zeyne’lȬ ȱȱ Anadolu’daȱ bulunanȱ diÂerȱ Alevîȱ ocaklarõȱ veȱ yayõldõklarõȱ bölgelerȱ hakkõndaȱ genióȱ bilgiȱ içinȱbkz.ȱAliȱDuranȱGülçiçek,ȱage.,ȱs.ȱ567Ȭ579;ȱAliȱYaman,ȱKõzõlbaóȱAlevîȱOcaklarõ,ȱElipsȱKiȬ tap,ȱ AnkaraȬ2006;ȱ Kõzõlbaóȱ Alevîȱ Dedeleri,ȱ kahkuluȱ Sultanȱ Külliyesiȱ Mehmetȱ Aliȱ Hilmiȱ DedebabaȱAraótõrmaȱEÂitimȱveȱKültürȱVakfõȱYayõnlarõ,ȱGstanbulȬ1998;ȱVeliȱSaltõk,ȱGzȱBõraȬ kanȱErenlerȱveȱAlevîȱOcaklarõ,ȱAnkaraȬ2004;ȱNejatȱBirdoÂan,ȱAnadoluȱveȱBalkanlarȇdaȱAlevîȱ Yerleómesi,ȱMozaikȱYayõnlarõ,ȱGstanbulȬ1995.ȱ 16ȱȱ Genióȱbilgiȱiçinȱbkz.ȱHarunȱYõldõz,ȱagm.,ȱs.ȱ235Ȭ236;ȱVeliȱSaltõk,ȱ“Tunceli’deȱAlevîȱOcakȬ larõ”,ȱ TKHBVAD,ȱ S.ȱ 52,ȱ s.ȱ 145Ȭ146;ȱ Talipȱ TuÂrul,ȱ Tunceliȱ AlevîliÂindeȱ Gnançȱ veȱ Gbadet,ȱ BaȬ sõlmamõóȱYüksekȱLisanȱTezi,ȱGstanbulȬ2006,ȱs.ȱ37Ȭ38;ȱBülentȱAkõn,ȱ“AleviȱOcaklarõȱGleȱGlȬ giliȱTespitȱEdilebilenȱEnȱEskiȱTarihliȱBelge:ȱAÂuiçenȱOcaÂõȱkeceresi”,ȱTKHBVAD,ȱS.ȱ70,ȱs.ȱ 15Ȭ38.ȱ 15 ONDOKUZMAYISÜN7VERS7TES77LAH7YATFAKÜLTES7DERG7S7[2013]sayõ:35 PAK7STAN’DAD7NE)7T7M7POL7T7KALARIVEUYGULAMAYAYANSIMALARI Âbidin’eȱ dayandõÂõnõȱ iddiaȱ etmektedirler.ȱ AÂuȱ Gçenȱ OcaÂõ,ȱ AdõyaȬ man’dakiȱpirȱocaklarõȱtarafõndanȱmüróidȱocakȱolarakȱkabulȱedilir.ȱȱ OcaÂaȱbaÂlõȱtaliplerȱAdõyaman,ȱTunceli,ȱMalatya,ȱDiyarbakõr,ȱSivas,ȱ ElazõÂ,ȱ Amasyaȱ veȱ Kahramanmaraó’taȱ bulunmaktadõrlar.ȱ AÂuȱ Gçenȱ OcaȬ Âõ’nõnȱdedelikȱhizmetleriniȱHakk’aȱyürüyenȱDoÂanȱDede’ninȱyeÂeniȱAdõȬ yamanȱ Börgenekȱ Köyü’ndeȱ kõsmenȱ Hayriȱ DoÂanȱ Dedeȱ veȱ Çelikhanȱ PõȬ narbaóõȱBeldesi’ndeȱAbuzerȱGüzelȱDede’ninȱOÂluȱKemalȱGüzelȱhâlihazõrȬ daȱyürütmektedirler.ȱGeçmióteȱocaÂõnȱdedelikȱhizmetleriniȱSeydikȱDede,ȱ Apȱ(Amca)ȱAzizȱoÂluȱHasanȱGüzelȱDede,ȱKüçükȱMehmetȱ(KüçükdoÂan)ȱ Dede,ȱBüyükȱMehmetȱ(KüçükdoÂan)ȱDede,ȱDoÂanȱDoÂanȱDedeȱveȱHüseȬ yinȱDoÂanȱDedeȱyapmõólardõr.ȱ 2ȬKureyóanȱOcaÂõȱ Kureyóanȱ OcaÂõȱ Anadolu’nunȱ eskiȱ ocaklarõndanȱ biriȱ olarakȱ kabulȱ edilir.ȱ Tunceli’deȱocaÂõnȱhizmetleriniȱyürütenȱdedelerȱbulunmaklaȱberaberȱocaȬ 165 Âõnȱ merkeziȱ Adõyaman’daȱ bulunmaktadõr.ȱ Hacõȱ Kureyó’in,ȱ MoÂolȱ istilaȬ OMÜ7FD sõndanȱ sonraȱ Horasan’danȱ gelipȱ Tunceli’ye,ȱ oradanȱ Adõyaman’aȱ geçtiÂiȱ anlatõlõr.ȱGenellikleȱAlevîȱtaliplerȱtarafõndanȱruhȱhastalõklarõnaȱóifaȱbulmaȱ amacõylaȱ ziyaretȱ edilir.17ȱ Kureyóanȱ OcaÂõȱ pirȱ ocaÂõȱ olarakȱ bilinmektedir.ȱ KureyóanȱOcaÂõ’nõnȱMalatya,ȱElâzõÂ,ȱTunceliȱveȱErzincan’daȱtalipleriȱbuȬ lunmaktadõr.ȱ Adõyaman’daȱ Kureyóanȱ ocaÂõnaȱ baÂlõȱ birçokȱ köyȱ bulunȬ maktadõr.ȱȱ Adõyaman’daȱ ocaÂõnȱ hizmetleriniȱ geçmióteȱ Kamberȱ DedeoÂluȱ veȱ Garipȱ Bozkurtȱ (ö.ȱ 1967)ȱ yapmõótõr.ȱ Bugünseȱ Kamberȱ Dede’ninȱ çocuklarõȱ Hüseyin,ȱ Naciȱ veȱ Kureyóȱ DedeoÂluȱ tarafõndanȱ dedelikȱ hizmetleriȱ yürüȬ tülmektedir.ȱ OcaÂõnȱ soyȱ óeceresiȱ Kureyóȱ DedeoÂlu’ndaȱ bulunmaktadõr.ȱ Garipȱ Bozkurtȱ veȱ Mehmetȱ Aliȱ Tutalȱ Dedeȱ taliplereȱ dedelikȱ hizmetiȱ verȬ mektedirler.18ȱ 17 18 ȱȱ VeliȱSaltõk,ȱagm.,ȱs.ȱ156Ȭ157,159;ȱTalipȱTuÂrul,ȱage.,ȱs.ȱ38Ȭ39.ȱ ȱȱ DedeȱMehmetȱAliȱTutal,ȱ1953ȱAdõyaman;ȱDedeȱGaripȱBozkurt,ȱ1966ȱAdõyaman.ȱ ONDOKUZMAYISÜN7VERS7TES77LAH7YATFAKÜLTES7DERG7S7[2013]sayõ:35 M.NURPAKDEM7RL7 3ȬÜryanȱHõzõrȱOcaÂõȱ ÜryanȱHõzõrȱOcaÂõȱkurucusuȱÜryanȱHõzõr,ȱTunceliȱilindeȱPertekȬHozat’õnȱ ZeveȱKöyü’ndedir.ȱBuȱocaÂõnȱSuriye,ȱAdõyaman,ȱMalatya,ȱKahramanmaȬ raó,ȱÇorum,ȱErzincan,ȱErzurumȱveȱdiÂerȱbüyükȱóehirlerdeȱtalipleriȱbuluȬ nur.ȱ Üryanȱ Hõzõrȱ OcaÂõȱ Alevîȱ ocaklarȱ içerisindeȱ pirȱ ocaÂõȱ olarakȱ kabulȱ edilir.ȱAyrõcaȱbuȱocakȱHubyar’õnȱmüróitȱocaklarõdõr.ȱÜryanȱHõzõrȱOcaÂõ’naȱ baÂlõȱtaliplereȱgeçmióteȱBabaȱKasõm,ȱSeyyidȱBüyükȱYusuf,ȱSeyyidȱKüçükȱ Yusuf,ȱSeyyidȱHüseyinȱAÂa,ȱSeyyidȱMiro,ȱSeyyidȱMemo,ȱSeyyidȱHüseyinȱ veȱSeyyidȱHamoȱdedelikȱetmiótir.ȱÜryanȱHõzõrȱOcaÂõ’nõnȱpirliÂiniȱóuȱandaȱ Adõyamanȱ Çelikhanȱ Põnarbaóõ’ndaȱ Aliȱ Büyükóahinȱ Dedeȱ yapmaktadõr.19ȱ ÜryanȱHõzõrȱOcaÂõ’nõnȱpirliÂiniȱyapanȱAliȱBüyükóahinȱbölgedeȱitibarȱgöȬ renȱveȱçokȱsevilenȱdedelerdendir.ȱAyrõcaȱbuȱocak;ȱçocuÂuȱolmayanȱveyaȱ erkekȱ çocukȱ isteyenlerȱ tarafõndan,ȱ yineȱ saraȱ veȱ akõlȱ hastalõklarõnaȱ óifaȱ bulmaȱniyetiyleȱziyaretȱedilir.20ȱȱ 166 OMÜ7FD 4ȬSeyyidȱDervióȱCemalȱOcaÂõȱ Velayetname’deȱ Seyyidȱ Dervióȱ Cemal,ȱ Hacõȱ BektaóȬõȱ Veli’ninȱ ilkȱ halifesiȱ olarakȱzikredilir.ȱHünkârȱHacõȱBektaóȬõȱVeli;ȱasõlȱismiȱSeyyidȱCemâleddinȱ olanȱ Seyyidȱ Cemâlȱ Sultan’õȱ diÂerȱ erenlerdenȱ dahaȱ fazlaȱ sevdiÂiniȱ haberȱ vermektedir.21ȱ Buȱ ocakȱ DoÂuȱ veȱ GüneydoÂuȱ Anadolu’daȱ talibiȱ bulunanȱ birȱ ocaktõr.ȱ Dervióȱ Cemalȱ OcaÂõ’naȱ baÂlõȱ taliplerȱ Tunceli,ȱ Eskióehir,ȱ KüȬ tahya,ȱ Erzincan,ȱ Erzurumȱ veȱ Adõyaman’daȱ bulunmaktadõrlar.ȱ Bunlarõnȱ daȱdiÂerleriȱgibiȱHorasan’danȱgeldikleriȱsöylenir.ȱAlevîliÂinȱenȱeskiȱocakȬ larõndanȱ kabulȱ edilenȱ Dervióȱ Cemâlȱ OcaÂõ,ȱ kökenȱ itibariyleȱ Hacõȱ Bektaóȱ Veli’yeȱbaÂlõȱbirȱocaktõr.22ȱ ȱȱ Genióȱ bilgiȱ içinȱ bkz.ȱ http://www.uryanhizir.com/FileUpload/ds11850/File/Alevîocaklari.pdf,ȱ 04Ȭ09Ȭ2013.ȱ 20ȱȱ DedeȱAliȱBüyükóahin,ȱ1944ȱAdõyaman.ȱ 21ȱȱ Genióȱbilgiȱiçinȱbkz.ȱHacõȱBektaóȬõȱVeli,ȱVelâyetnâme,ȱhaz.ȱHamiyeȱDuran,ȱTDVY,ȱAnkaȬ raȬ2007,ȱs.ȱ558Ȭ562.ȱ 22ȱȱ Genióȱ bilgiȱ içinȱ bkz.ȱ Veliȱ Saltõk,ȱ age.,ȱ s.ȱ 156Ȭ157;ȱ Dedeȱ Niyaziȱ Arslan,ȱ 1965ȱ Adõyamanȱ Besni;ȱhttp://www.Alevîkonseyi.com/Alevî/14/24/34/44/434.html,04Ȭ09Ȭ2013.ȱ 19 ONDOKUZMAYISÜN7VERS7TES77LAH7YATFAKÜLTES7DERG7S7[2013]sayõ:35 PAK7STAN’DAD7NE)7T7M7POL7T7KALARIVEUYGULAMAYAYANSIMALARI Geçmióte,ȱ Adõyamanȱ BesniȬGölbaóõȱ yöresindeȱ Seyyidȱ Dervióȱ Cemalȱ OcaÂõ’naȱ baÂlõȱ olarakȱ hizmetlerȱ Ahmetȱ Cemalȱ Pektaó,ȱ Ballõȱ Pektaóȱ veȱ Mustafaȱ Pektaóȱ tarafõndanȱ yapõlmõótõr.ȱ Günümüzdeȱ iseȱ Cumaȱ Pektaóȱ veȱ Niyaziȱ Arslanȱ Dedeȱ tarafõndanȱ yapõlmaktadõr.23ȱ Cumaȱ Pektaóȱ veȱ Niyaziȱ Arslanȱ Dedeȱ özellikleȱ Gölbaóõȱ veȱ Besniȱ yöresindeȱ sevilenȱ Alevîȱ dedelerȬ dendir.ȱ Niyaziȱ Arslanȱ Dede’ninȱ Gölbaóõȱ veȱ Besniȱ ilçelerindeȱ yaóayanȱ Alevîlerinȱ kurumsallaómasõndaȱ veȱ örgütlenmesindeȱ büyükȱ emeÂiȱ geçȬ miótir.ȱ Halenȱ Hünkârȱ Hacõȱ BektaóȬõȱ Veli’yeȱ baÂlõȱ olduklarõȱ dedelerȱ taraȬ fõndanȱifadeȱedilmektedir.ȱȱ SeyyidȱDervióȱCemalȱOcaÂõȱtalipleriȱgenellikleȱTürkmenȱAlevîlerdenȱ oluómaktadõr.ȱ Seyyidȱ Dervióȱ Cemalȱ OcaÂõ’naȱ baÂlõȱ Alevîȱ taliplerȱ çoÂunȬ luklaȱ Kesmetepe,ȱ kambayat,ȱ Köseceli,ȱ Tetirli,ȱ Akkuyu,ȱ Beókoz,ȱ BurunçaȬ yõr,ȱGümüólü,ȱKaralar,ȱKonuklu,ȱDoÂankaya,ȱGöÂündürme,ȱGnceler,ȱSarõȬ çiçek,ȱYoldüzü,ȱZurnacõ,ȱKargalõȱveȱAlõçlõȱköylerindeȱbulunmaktadõrlar.ȱ 167 5ȬDervióȱGevrȱOcaÂõȱ OMÜ7FD ȱHorasan’danȱgelenȱDervióȱBeyazȱOcaÂõ’naȱbaÂlõȱtalipler,ȱeskiȱadõȱ“HõsnȬõȱ Mansur”ȱolanȱAdõyamanȱilineȱyerleómiólerdir.ȱAlevîlerȱtarafõndanȱDervióȱ Gevrȱ OcaÂõ,ȱpirȱ ocaÂõȱ olarakȱ bilinir.ȱ Dervióȱ Gevrȱ OcaÂõ’nõnȱ Tunceli,ȱ BinȬ gölȱ veȱ Muóȱ Varto’daȱ talipleriȱ bulunmaklaȱ beraberȱ ocaÂõnȱ merkeziȱ AdõȬ yamanȱolarakȱbilinir.24ȱDervióȱGevrȱOcaÂõȱhakkõndaȱdeÂióikȱrivayetlerȱsözȱ konusudur.ȱ Buȱ rivayetlerdenȱ birȱ tanesiȱDervióȱ GevrȱOcaÂõ’nõnȱ Kureyóanȱ OcaÂõ’naȱbaÂlõȱfarklõȱbirȱkolȱolduÂudur.25ȱBuȱkonudaȱkesinȱbirȱóeyȱsöyleȬ mekȱelimizdekiȱverilereȱgöreȱmümkünȱdeÂildir.ȱȱ AdõyamanȱyöresindeȱDervióȱGevrȱOcaÂõ’naȱbaÂlõȱdedeȱveȱtaliplerȱbuȬ lunmaktadõr.ȱDedelerinȱelindeȱGmamȱHüseyinȱKazõm’danȱ(EhlȬiȱBeyt’ten)ȱ ȱȱ DahaȱönceȱyapõlanȱaraótõrmalardaȱBesniȱilçesindeȱmevcutȱAlevîlerinȱDedeȱGarkõnȱOcaȬ Âõ’naȱ baÂlõȱ olduÂuȱ ifadeȱ edilmiótir.ȱ Fakatȱ yaptõÂõmõzȱ araótõrmalardaȱ Cumaȱ Pektaóȱ veȱ NiyaziȱArslanȱDede’ninȱSeyyidȱDervióȱCemalȱOcaÂõ’naȱbaÂlõȱolarakȱdedelikȱhizmetleriniȱ yürüttükleriȱtespitȱedilmiótir.ȱGenióȱbilgiȱiçinȱbkz.ȱZeynelȱÖzlü,ȱ“BesniȱKazasõndaȱAlevîȱ BektaóîȱOcaklarõȱGleȱGlgiliȱBulgular”,ȱTKHBVAD,ȱS.ȱ63,ȱs.ȱ247Ȭ264.ȱ 24ȱȱ Kazõmȱ Balaban,ȱ “Dersimȱ Evliyalarõ”http://www.alevikonseyi.com/alevi/13/23/33/43ȱ /alevi403.html,ȱ04Ȭ09Ȭ2014.ȱ 25ȱȱ http://www.zulfikar.net/dersimȬocaklariȬveȬseyitleri.html,ȱ04Ȭ09Ȭ2013.ȱ 23 ONDOKUZMAYISÜN7VERS7TES77LAH7YATFAKÜLTES7DERG7S7[2013]sayõ:35 M.NURPAKDEM7RL7 geldikleriniȱ ispatȱ edenȱ birȱ óecereȱ bulunmaktadõr.ȱ Buȱ ocaÂõnȱ hizmetleriniȱ MahmutȱDolaóȱveȱAliȱRõzaȱDolaóȱDedeȱyürütmektedirler.26ȱȱ 6ȬkahȱMemiȱHaciyanȱOcaÂõȱ “kahȱMemiȬMimiȱHaciyan”õnȱAllahȱdostuȱolduÂuȱyöredekiȱAlevîȱtaliplerȱ tarafõndanȱ kabulȱ edilir.ȱ Alevîȱ ocakȱ yapõlanmasõndaȱ kahȱ Memiȱ Haciyanȱ OcaÂõȱpirȱocaÂõȱolarakȱkabulȱedilir.ȱGeçmióteȱSuriye’deȱdeȱtalipleriȱbuluȬ nanȱ ocaÂõn,ȱ bugünȱ Adõyamanȱ Kömürȱ Kasabasõȱ veȱ köylerindeȱ talipleriȱ bulunmaktadõr.ȱ Hakk’aȱ yürüyenȱ Mehmetȱ Karlõ,ȱ geçmióteȱ ocaÂõnȱ dedelikȱ hizmetleriniȱyapmõótõr.ȱMehmetȱMerdanoÂluȱDedeȱtarafõndanȱgünümüzȬ deȱtaliplereȱrehberlikȱyapõlmaktadõr.ȱȱ OcakȱdedesiȱMehmetȱMerdanoÂluȱelindekiȱsoyȱóeceresininȱGmamȱCaȬ ferȱ Sadõk’aȱ dayandõÂõnõȱ veȱ Osmanlõȱ aróivȱ kayõtlarõndaȱ “kahȱ Memiȱ HaciȬ yan”ȱ vakfõnaȱ aitȱ vesikalarõnȱ bulunduÂunuȱ ifadeȱ etmektedir.ȱ Dedeȱ MehȬ 168 metȱMerdanoÂluȱgeçmióteȱKâhtaȱGlçesiȱetrafõndaȱkahȱMemiȱHaciyanȱOcaȬ OMÜ7FD Âõ’naȱbaÂlõȱbirçokȱtalibinȱolduÂunuȱfakatȱzamanȱiçindeȱdeÂióikȱnedenlerȬ denȱdolayõȱtaliplerininȱsünnileótiÂiniȱifadeȱetmiótir.27ȱ Sonuçȱ OcakȱteókilatlanmasõnaȱbaÂlõȱolarakȱvarlõÂõnõȱdevamȱettirenȱdedelik,ȱgeleȬ nekselȱ Anadoluȱ AlevîliÂininȱ enȱ ehemmiyetliȱ kurumlarõndandõr.ȱ Tarihteȱ sürekliȱ merkeziȱ otoritelerdenȱ uzakȱ yaóayanȱ Alevîlerȱ ocakȱ sistemiȱ sayeȬ sindeȱvarlõklarõnõȱdevamȱettirmiólerdir.ȱOcakzâdelerȱveȱdedeler,ȱgelenekȬ selȱ Alevîȱ kültürününȱ birȱ kuóaktanȱ diÂerȱ birȱ kuóaÂaȱ aktarõlmasõndaȱ rolȱ almõóȱveȱAlevîȱtoplumunaȱrehberlikȱetmiólerdir.ȱAlevîlerinȱtarihselȱsüreçȱ içerisindeȱdiÂerȱkültürlerleȱolanȱiliókileriȱsonucundaȱeriyipȱyokȱolmamaȬ sõndaȱocakȱsistemininȱbüyükȱbirȱkatkõsõȱvardõr.ȱȱ AlevîlerinȱdinîȱbirȱgrupȱolarakȱAdõyaman’daȱAlevîȱkültürününȱtaóõȬ yõcõsõȱolmalarõȱveȱAlevîlerȱtarafõndanȱkabulȱedilenȱanaȱocaklarõnȱbirçoÂuȬ nunȱdedelerininȱmevcudiyetiȱbuȱaraótõrmanõnȱöneminiȱortayaȱkoymaktaȬ 26 27 ȱȱ DedeȱMahmutȱDolaó,ȱ1959ȱAdõyaman.ȱ ȱȱ DedeȱMehmetȱMerdanoÂlu,ȱ1950ȱAdõyaman.ȱ ONDOKUZMAYISÜN7VERS7TES77LAH7YATFAKÜLTES7DERG7S7[2013]sayõ:35 PAK7STAN’DAD7NE)7T7M7POL7T7KALARIVEUYGULAMAYAYANSIMALARI dõr.ȱ Adõyamanȱ yöresindeȱ dinî,ȱ iktisadî,ȱ siyasiȱ veȱ sosyalȱ sebeplerdenȱ yüȬ zündenȱ bazõȱ ocaklar,ȱ günümüzeȱ kadarȱ gelememiótir.ȱ Adõyaman’daȱ varȱ olanȱveȱbizimȱulaóabildiÂimizȱocaklar:ȱKureyóan,ȱAÂuȱGçen,ȱÜryanȱHõzõr,ȱ DervióȱGevr,ȱSeyyidȱDervióȱCemalȱveȱkahȱMemiȱHaciyanȱocaklardõr.ȱGüȬ nümüzdeȱ buȱ ocaklarõnȱ pirleriȱ veȱ dedeleriȱ tarafõndanȱ erkânlarȱ yürütülȬ mektedir.ȱAdõyaman’daȱmevcutȱocaklarõnȱaraótõrõlmasõnõnȱyanõnda,ȱAnaȬ doluȱ veȱ Balkanlar’daȱ bulunanȱ diÂerȱ Alevîȱ ocaklarõnȱ tarihselȱ veȱ kültürelȱ yapõsõnõnȱ araótõrõlmasõnaȱ veȱ haritalandõrõlmasõnaȱ ihtiyaçȱ vardõr.ȱ Çünküȱ tekrarȱ ifadeȱ etmekȱ gerekirseȱ ocakȱ kültürünüȱ tanõmakȱ veȱ anlamak,ȱ AlevîliÂinȱtarihîȱaltȱyapõsõnõȱveȱAlevîȱdeÂerleriȱanlamanõnȱbirȱdiÂerȱifadeȬ sidir.ȱ Kaynakçaȱ Altõntaóȱ Ramazan,ȱ “Alevîȱ Bektâóîȱ GeleneÂindeȱ Dedelikȱ Kurumu”,ȱ Uluslararasõȱ Bektâóîlikȱ veȱ Alevîlikȱ Sempozyumu,ȱ Süleymanȱ Demirelȱ Üniversitesiȱ Glahiyatȱ Fakültesi,ȱIspartaȬ2005.ȱ 169 ArslanoÂluȱGbrahim,ȱ“AlevîlikteȱTemelȱGnançȱUnsurlarõȱveȱPratikler”,ȱTKHBVAD,ȱ OMÜ7FD 2001,ȱS.ȱ20.ȱ Akõnȱ Bülent,ȱ “Aleviȱ Ocaklarõȱ Gleȱ Glgiliȱ Tespitȱ Edilebilenȱ Enȱ Eskiȱ Tarihliȱ Belge:ȱ AÂuiçenȱOcaÂõȱkeceresi”,ȱTKHBVAD,ȱS.ȱ70.ȱ BirdoÂanȱ Nejat,ȱ Anadoluȱ veȱ Balkanlarȇdaȱ Alevîȱ Yerleómesi,ȱ Mozaikȱ Yayõnlarõ,ȱ GstanȬ bulȬ1995.ȱ BozkurtȱFuat,ȱÇaÂdaólaómaȱSürecindeȱAlevîlik,ȱDoÂanȱKitapçõlõk,ȱGstanbulȬ2000.ȱ EliadeȱMircea,ȱkamanizm,ȱçev.ȱGsmetȱBerkan,ȱAnkaraȬ2006.ȱ ErdoÂanȱ Kutluay,ȱ AlevîȬBektaóîȱ GerçeÂi,ȱ Gslamiyetȇinȱ Türkmenȱ TöreselliÂiȱ Gçindeȱ ÖzümlenerekȱAnadolulaómasõ,ȱAlfaȱBasõmȱYayõmȱDaÂõtõm,ȱGstanbulȬ2000.ȱ ErözȱMehmet,ȱTürkiye’deȱAlevîlikȬBektâóîlik,ȱOtaÂȱYayõnlarõ,ȱGstanbulȬ1977.ȱ FõÂlalõȱEthemȱRuhi,ȱTürkiye’deȱAlevîlikȱveȱBektâóîlik,ȱSelçukȱYayõnlarõ,ȱAnkaraȬ1990.ȱ Gülçiçekȱ Aliȱ Duran,ȱ Herȱ Yönüyleȱ Alevîlikȱ (Bektâóîlik,ȱ Kõzõlbaólõk)ȱ veȱ Onlaraȱ Yakõnȱ Gnançlar,ȱ Anadoluȱ Etnografyasõȱ Araótõrmaȱ veȱ Kültürȱ Merkeziȱ Yayõnlarõ,ȱ KölnȬȱ2004.ȱ HacõȱBektaóȬõȱVeli,ȱVelâyetnâme,ȱhaz.ȱHamiyeȱDuran,ȱTDVYȱAnkaraȬ2007.ȱ Gnanȱ Abdülkadir,ȱ Tarihteȱ veȱ Bugünȱ kamanizmȬMateryallerȱ veȱ Araótõrmalar,ȱ AnkaraȬ 2000.ȱ KaplanȱDoÂan,ȱYazõlõȱKaynaklarõnaȱGöreȱAlevîlik,ȱTDVY,ȱAnkaraȬ2010.ȱ OcakȱAhmetȱYaóar,ȱAlevîȱveȱBektaóîȱGnançlarõnõnȱGslamȱÖncesiȱTemelleriȱ(BektaóîȱMeȬ nakõbnâmelerindeȱGslamȱÖncesiȱGnançȱMotifleri),ȱGletióimȱYay.ȱGstanbulȬ2000.ȱ ONDOKUZMAYISÜN7VERS7TES77LAH7YATFAKÜLTES7DERG7S7[2013]sayõ:35 M.NURPAKDEM7RL7 Özlüȱ Zeynel,ȱ “Besniȱ Kazasõndaȱ Alevîȱ Bektaóîȱ Ocaklarõȱ Gleȱ Glgiliȱ Bulgular”,ȱ TKHȬ BVAD,ȱS.ȱ63.ȱ RençberȱFevzi,ȱ“AlevîȱOcakzâdelerinȱProblemleriȱveȱÇözümȱÖnerileri”,ȱTheȱJourȬ nalȱofȱAcademicȱSocialȱScienceȱStudies,ȱVolumeȱ6,ȱIssueȱ4,ȱAprilȱ2013.ȱ Rouxȱ J.Paul,ȱ Türklerinȱ veȱ MoÂollarõnȱ Eskiȱ Dini,ȱ çev.ȱ Aykutȱ Kazancõgil,ȱ GstanbulȬ 2002.ȱȱ SaltõkȱVeli,ȱ“Tunceli’deȱAlevîȱOcaklarõ”,ȱTKHBVAD,ȱS.ȱ52.ȱ SaltõkȱVeli,ȱGzȱBõrakanȱErenlerȱveȱAlevîȱOcaklarõ,ȱAnkaraȬ2004.ȱ ShanklandȱDavid,ȱ“GünümüzȱTürkiye’siȱAlevîlerindeȱ“Dede”ȱveȱ“Talip”ȱArasõndakiȱ DeÂióenȱ Ba”,ȱ Tarihiȱ veȱ Kültürelȱ Boyutlarõylaȱ Türkiye’deȱ Alevîlerȱ Bektaóîlerȱ NuȬ sayrîlerȱSempozyumu,ȱGslamȱAraótõrmalarõȱVakfõȱYayõnlarõ,ȱGstanbulȬ1999.ȱ TuÂrulȱ Talip,ȱ Tunceliȱ AlevîliÂindeȱ Gnançȱ veȱ Gbadet,ȱ Basõlmamõóȱ Yüksekȱ Lisanȱ Tezi,ȱ GstanbulȬ2006.ȱ ÜçerȱCenksu,ȱTokatȱYöresindeȱGelenekselȱAlevîlik,ȱAnkaraȱOkuluȱYayõnlarõ,ȱAnkaraȬ2005.ȱ Üçerȱ Cenksu,ȱ “Gelenekselȱ Alevîlikteȱ Gbadetȱ Telakkileri”,ȱ Uluslararasõȱ Bektaóîlikȱ veȱ AlevîlikȱSempozyumu,ȱIspartaȬ2005.ȱ Yamanȱ Ali,ȱ “Geçmiótenȱ Günümüzeȱ Dedelerinȱ Misyonuȱ veȱ DeÂióim”ȱ Demȱ Dergi,ȱ Yõl:ȱ2,ȱS.ȱ6.ȱ 170 Yamanȱ Ali,ȱ Kõzõlbaóȱ Alevîȱ Dedeleri,ȱ kahkuluȱ Sultanȱ Külliyesiȱ Mehmetȱ Aliȱ Hilmiȱ DedebabaȱAraótõrmaȱEÂitimȱveȱKültürȱVakfõȱYayõnlarõ,ȱGstanbulȬ1998.ȱ OMÜ7FD YamanȱAli,ȱKõzõlbaóȱAlevîȱOcaklarõ,ȱElipsȱKitap,ȱAnkaraȬ2006.ȱ Yõldõzȱ Harun,ȱ “Amasyaȱ Yöresiȱ Alevîȱ Ocaklarõ”,ȱ Uluslararasõȱ Sosyalȱ Araótõrmalarȱ Dergisi,ȱIV,ȱS.ȱ19.ȱ YõldõzȱHarun,ȱAnadoluȱAlevîliÂi:ȱAmasyaȱYöresiȱBaÂlamõndaȱBirȱGnceleme,ȱAraótõrmaȱ Yayõnlarõ,ȱAnkaraȬ2004.ȱ Yörükanȱ Yusufȱ Ziya,ȱ Müslümanlõktanȱ Evvelȱ Türkȱ Dinleri:ȱ kamanizm,ȱ haz.ȱ Turhanȱ Yörükan,ȱGstanbulȬ2006.ȱ GnternetȱKaynaklarõȱȱ Balabanȱ Kazõm,ȱ “Dersimȱ Evliyalarõ”,ȱ http://www.alevikonseyi.com/alevi/13/23/33/43/ȱ alevi403.html,ȱ04Ȭ09Ȭ2014.ȱ http://www.zulfikar.net/dersimȬocaklariȬveȬseyitleri.html,ȱ04Ȭ09Ȭ2013.ȱ ErdoÂanȱKutluay,ȱ“GnançlaraȱDayalõȱKültlerȱVeȱAlevîȱOcaklarõ”,ȱhttp://www.karacaȬ ahmet.com,ȱ21Ȭ06Ȭ2013.ȱ http://www.uryanhizir.com/FileUpload/ds11850/File/Alevîocaklari.pdf,ȱ04Ȭ09Ȭ2013.ȱ KaynakȱKióilerȱ DedeȱAliȱBüyükóahin,ȱ1944ȱAdõyaman.ȱ DedeȱGaripȱBozkurt,ȱ1966ȱAdõyaman.ȱ DedeȱMahmutȱDolaó,ȱ1959ȱAdõyaman.ȱ DedeȱMehmetȱAliȱTutal,ȱ1953ȱAdõyaman.ȱ DedeȱMehmetȱMerdanoÂlu,ȱ1950ȱAdõyaman.ȱ DedeȱNiyaziȱArslan,ȱ1965ȱAdõyamanȱBesni.ȱ ONDOKUZMAYISÜN7VERS7TES77LAH7YATFAKÜLTES7DERG7S7[2013]sayõ:35
© Copyright 2024 Paperzz
