PLN 847 Avrupa Kent Tarihi

PLN 847 Avrupa Kent Tarihi – Çarşamba 09.00 – 10.45
Kış 2013/14 Dönem Programı
Öğr. Gör. Aslı Odman – asliodman@gmail.com – emine.asli.odman@msgsu.edu.tr
Görüşme Saatleri: Çarşamba 13-15 arası, ŞBP Bölümü Sekreteryası solundaki ofis
AMAÇ:
Bu ders, spesifik olarak ‘Avrupaya has’ olduğu varsayılan kentsel yoğunlaşmaların, Antik Site’den İki
Dünya Savaşı arasındaki döneme dek tarihsel izleğini takip etmek amacındadır. ‘Avrupa Kent Tarihi’
ismindeki ‘Avrupa’ kavramı, değişmeyen bir tarihsel-coğrafi bütünlüğü değil, kentleşmenin
modernite, kapitalizm/sermaye birikimi ve bunlara has, belli aktör, maddi kültür ve sosyal
dinamikleriyle ilişkisine atıfta bulunur. Ders, her hafta bir kentleşme fenomenine yakından bakan bir
tarihi dönem ve bu dönemi iyi yansıtan bir şehrin ampirik gerçeklerine odaklanacak şekilde
dönemlendirilmiştir. Şehir Bölge Planlama öğrencilerinin dersin sonunda, kentleşmenin topografik ve
ekolojik boyutları, kentleşmenin ekonomik boyutları ve aktörleri, kentin sahne olduğu iktisadi, sosyal
ve kültürel mücadeleler, kamusal ve özel alanların oluşması ve kayması, kent-devlet ilişkisinde
dönüşümler ve sanatsal yaratımdaki tarihsel süreklilikler ve kopuşlara dair bir nosyon sahibi olmaları
amaçlanmıştır. Ders programındaki, kentteki tarihsel katmanlara dair teorik ve ampirik klasik
tarihyazımı metinleri, dönemi canlı bir şekilde yansıtan klasik edebiyat eserleriyle tamamlanmıştır.
DERSİN İŞLENMESİ VE DEĞERLENDİRMESİ:
Her haftaya tekabül eden kitap pasajlarını ve makaleleri içeren detaylandırılmış okuma listesi ve ders
işleme metoduna dair bilgiler, dönem başında kapsamlı okuma listesinin dağıtılarak öğrencilere iletilir.
Dersin okumaları, en geç üçüncü haftadan itibaren fotokopiciye bırakılmış olacaktır. Ders
kuramsal/tarihsel sunuş+tartışma biçiminde ve kentlere ait maddi kültür ve sanat eserlerini ele alan
görsel malzemeler eşliğinde işlenir.
Ders notunun oluşumu:
1. Okuma listesinden seçilmiş bir kitap tartışması (‘review’): 50% (tam olarak 5 sayfa)
[Teslim Tarihi: 28 Kasım, Perşembe günü, derse getirilecek ödev çıktısı ile]
Haftalık okumalara, derste işlenenlere ve kitap tartışmasına dayalı final sınavı: % 50
[Final sınavı dönem okumalarının eşliğinde, ‘açık-kitap’ şeklinde yapılacaktır]
2.
MÜFREDAT PROGRAMI VE DÖNEM OKUMALARI
1.Hafta – 25 Eylül: Tanışma / Dersin Tanıtımı: Öğrenci Bitirme Tezleri Konularının ele alınması ve
Avrupa Kent Tarihi’nden bu konulara paralel örnekler, dönemler, olayların tartışılması
1
2.Hafta -2 Ekim: Avrupa neresi? Avrupa’nın sınırları neresi? Ne zamandan beri Avrupa var?
‘Avrupa’nın oluşumda kentlerin rolü nedir? Avrupa hangi mirasi devraldı? Avrupa kent
tarihini bir dönemlendirme denemesi:
Okuma:
a. Jacques Le Goff (2008), ‘Giriş’ ve ‘Başlangıçlar: Ortaçağ’dan Önce’, Avrupa'nın Doğuşu,
Literatür Yayıncılık, İstanbul, 1-15.
b. John Reader (2004), ‘Devlerin Eserleri Yok Olup Gider’, Şehirler, YKY Yayınları, 87-93. [T.
Chandler / G. Fox’un 3000 Years of Urban Growth (1974) kitabının tanıtım kısmı]
c. Charles Tilly (2001), ‘Avrupa Şehirleri ve Devletleri: Avrupa Yokken’, Zor, Sermaye ve
Avrupa Devletlerinin Oluşumu, İmge, 76-101.
3.Hafta –9 Ekim: Avrupa kentlerinin ‘kökenindeki’ antik kent yapıları, kentin iaşesi konusu
Okuma:
a. John Reader (2004), ‘Savaş, Yunan ve Roma’, Şehirler, YKY Yayınları, 69-85.
b. Lewis Mumford (2007), ‘VIII: Megapolis’ten Nekropolis’e’, Tarih Boyunca Kent, Ayrıntı
Yayınları 254-305.
KURBAN BAYRAMI
4.Hafta –23 Ekim: Antik Roma: Tapınma, Ticaret ve Kent toplumlarının ölçülerek yönetilmesi
(Pax Romana – İmparator Hadrian Dönemi: MS. 2.yy.)
Okuma:
a. Richard Sennett (2002), ‘Takıntılı İmge. Hadrianus Roması’nda Yer ve Zaman’,
Ten ve Taş. Batı Uygarlığında Beden ve Şehir, Metis yayınları, 75-108.
5.Hafta – 30 Ekim: II. SINIF ATÖLYESİ ÇERÇEVESİNDE SEFERİHİSAR SAHA ÇALIŞMASI NEDENİYLE
YAPILMAYACAK [telafi dersleri koyulacak]
6.Hafta – 6 Kasım: Antik Roma Kent Kültürünün Çözülmesi : Ortaçağ Kentleri
Okuma:
a. Jacques Le Goff (2008), ‘1: Avrupa Düşüncesinin Oluşumu. 4. Yüzyıldan 8. Yüzyıla’,
Avrupa'nın Doğuşu, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 17-35.
b. Semavi Eyice (2006), ‘Roma Döneminde İstanbul’ ve ‘Ortaçağ Topografyası ve Bu
Döneme Ait Eserler’, Tarih Boyunca İstanbul, Etkileşim Yayıncılık, 25-38.
c. Lewis Mumford (2007), ‘X: Ortaçağda Kent Temizliği’, Tarih Boyunca Kent, Ayrıntı
Yayınları 347-384.
7.Hafta – 13 Kasım: Ortaçağ Kenti’nde Din ve Ekonomi’nin rekabeti, yeni mekansal işlevler:
Geç Ortaçağ Paris’i
Okuma:
d. Richard Sennett (2002), ‘Herkes kendinin şeytanıdır. Humbert de Romans’ın Parisi,
Ten ve Taş. Batı Uygarlığında Beden ve Şehir, Metis yayınları, 166-189.
2
8./9.Hafta – 20 Kasım [ecoweek nedeniyle katılım sınırlı kaldı] ve 27 Kasım : Ortaçağ’ı sona
erdirecek kadar mükemmel Ortaçağ Kenti: Venedik, Gettoları ve Tacirleri
Okuma:
a. Lewis Mumford (2007), ‘Ütopya’ya Karşı Venedik’, Tarih Boyunca Kent, Ayrıntı Yayınları
402-410.
b. Richard Sennett (2002), ‘Dokunma Korkusu. Rönesans Venedik’inde Yahudi Gettosu, Ten
ve Taş. Batı Uygarlığında Beden ve Şehir, Metis yayınları, 190-225.
10. Hafta – 4 Aralık: Avrupa’da Rönesans Şehirleri’nde Tüccarların Hayırseverliği, Sosyal
Politika ve Popüler Kültür: Prato (MS. 14.-15.yy.)
Okuma:
a. John Reader (2004), ‘Tanrı Adına ve Kâr için’, Şehirler, YKY Yayınları, 111-125.
b. Peter Burke (1996), ‘Halk Kültüründe Çeşitlilik: Şehirler’, Yeniçağ Başında Avrupa Halk
Kültürü, İmge, 51-57.
11./12.Hafta – 11 [kar nedeniyle katılım sınırlı kaldı] ve 18 Aralık: Sömürgecilik, Bankacılık ve
Avrupa Kentleri: Anvers ve Ceneviz (15.-17. yy)
Okuma:
a. Fernand Braudel (1993), ‘Portekiz’in Beklenmedik Talihi Ya da Venedik’ten Anvers’e’,
Maddi Uygarlık. Dünyanın Zamanı, İmge, 116-131
13.Hafta –3 Ocak [telafi dersi 15.30-18.30]: Kent ekonomileri içinde ticari kapitalizmin gelişmesi
ve dünya ekonomisinin merkez kentleri (17.yy Amsterdam’ı)
Okuma:
a. Fernand Braudel (1993), ‘Avrupa’nın Kent Egemenliğinde Eski Ekonomiler:
Amsterdam’, Maddi Uygarlık. Dünyanın Zamanı, İmge, 147-175.
14.Hafta – 8 Ocak [telafi dersleri 9.00-13.00]: Sanayi Kenti: 19. yy. Victoria Londra ve
Manchester’i: Burjuvazi, İşçi Sınıfı, Kent Yoksulları ve Sosyal Kontrol
Okuma:
a.Eric Hobsbawm (2003), ‘Kent, Endüstri ve İşçi Sınıfı’, Sermaye Çağı 1848-1875, Dost
Yayınları, 228-250.
b.Friedrich Engels (1997),’Büyük Kentler’ İngiltere'de Emekçi Sınıfın Durumu, Sol
Yayınları, 69-128 [özellikle 95-115 arası Manchester tasviri]
c.Michel Ragon, ‘Modern Şehirciliğin Doğuşu’, Modern Mimarlık vce Şehircilik Tarihi,
Kabalcı Yayınevi, 2010, 17-110.
d.Henry Mayhew, ‘Of the London Street Folk’, London Labour and London Poor, Penguin
Classics, 5-9.
15.Hafta – 9 Ocak [telafi dersi 9.00-11.00]: İmparatorulukların gölgesinde dönüşen 19. yy.
sömürge kentleri: İstanbul ve Paris metropollerinin etkisinde Cezayir
Okuma:
a. David Harvey, 2006, ‘Bölüm X Kadınların Durumu ve Bölüm XII Tüketim,
Gösteri ve Boş Zaman Uğraşları’, Paris, Modernitenin Başkenti, Sel
Yayıncılık,239-252; 271-288.
b. Zeynep Çelik, 2008, ‘Kentsel Dokunun Dönüşümü’, İmparatorluk, Mimari ve
Kent. Osmanlı-Fransız Karşılaştırmaları (1830-1914), SALT Yayınları, 108-167.
3
Dersin konusu ile ilgili önerilen edebiyat eserleri:
Balzac, H. [1835/2010), Goriot Baba, İletişim, İstanbul. çev. Şerif Hulusi.
Benjamin, W. [1927-40/2012) Pasajlar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, çev.: Ahmet
Cemal.
Calvino, İ. [1972/2012) Görünmez Kentler, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, çev.: Işıl
Saatçıoğlu.
Courthion, P. (1957) Paris d'autrefois: de Fouquet á Daumier, Skira, Paris.
Dickens, C [1837-39/2001) Oliver Twist, Can Yayınları, İstanbul.
Dickens, C. [1849-50/2006) David Copperfield, Oda Yayınları, İstanbul, çev.: Nurten
Tunç, Veysel Coşkun.
Dickens, C. [1859/2012) İki Şehrin Hikayesi, Can Yayınları, İstanbul.
Eco, Umberto [1980/1993] Gülün Adı, Can Yayınları, çev. Şadan Karadeniz.
Flaubert, Gustav [1865/2013] Duygusal Eğitim, İletişim Yayınları, çev. Cemal Süreya.
Hugo, V. [1831/2011] Notre-Dame'ın Kamburu, Dionis Yayınları, çev. Kaya Erarslan.
Hugo, V. [1861/2011] Sefiller, 5 cilt. İlya Yayınevi, İstanbul, çev: Beste Erbak.
Kafka, F. [1926/2012] Şato, Cem Yayınları, İstanbul.
Lang, Fritz [1927], Metropolis, film.
Mann, Thomas [1901/2012] Buddenbrooklar Bir Ailenin Çöküşü, Can Yayınları, çev:
Kasım ve Yadigar Eğit.
More, Thomas, [1516/2011] Ütopya, çev. Sabahattin Eyüboğlu, Vedat Günyol, Mina
Urgan, İş Bankası Kültür Yayınları, 13. Bası.
Morris, William, Gelecekten anılar. Bir huzur çağı ütopik romanstan bölümler, çev:
Ekin Bodur
Poe, E.A. [1841/2011) Morgue Sokağı Cinayeti, Notos Kitap, İstanbul, çev. Memet
Fuat.
Shakespeare, W.[1598/2012] Venedik Taciri, İş Bankası Kültür Yayınları / Hasan Ali
Yücel Klasikler Dizisi, İstanbul, çev.: Özdemir Nutku.
4
Verne, J. [1861 / 2001] 20. Yüzyılda Paris, İzdüşüm Yayınları, İstanbul, çev: İdil
Gürbüz.
Verne, J. [1879/2004] Begüm’ün 500 Milyonu, İthaki Yayınları: İstanbul, çev: Nihan
Özyıldırım.
Zola, E. [1880/2009) Nana, Can Yayınları, İstanbul, çev.: Semih Tiryakioğlu.
Zola, E. [1883/1998) Paris Yıldızı, Engin Yayıncılık, İstanbul. 1998, çev: İlhan Eti.
Zola, E. [1877/1986] Meyhane, Sosyal Yayınları, çev. Cemal Süreya.
Zola, E. [1885/2010] Germinal, İş Bankası Kültür Yayınları, çev. Bülent Onaran.
Zola, E. [1873/ ?] Paris’in Göbeğinde, Engin Yayıncılık, çev. Ricena.
Zola, E. [1872 / 1947] Tazı Payı, MEB Yayınları 1945, çev. Hamdi Varoğlu.
5
Avrupa Kent Tarihine Dair (bu derste kullanılacak) Ana Kaynaklar:*
*[İngilizce verilen kitapların henüz Türkçeye tercümesi bulunmuyor.]
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
20. Yüzyıl Kenti (2002), derleme ve çeviri: Bülent Duru ve Ayten Alkan, İmge
Kitabevi, İstanbul
Ağır, A. (2009) İstanbul'un Eski Venedik Yerleşimi ve Dönüşümü, Suna ve İnan Kıraç
Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, İstanbul.
Anastasiadiou, M. (2010) Selanik. Tanzimat Çağında Bir Osmanlı Şehri 18301912, Tarih Vakfı, İstanbul.
Austin, R.C. (2004) Building Utopia. Building Russia’s First Modern City, 1930, Kent
University Press, Kent&London.
Benevolo, L (2006) Avrupa Tarihinde Kentler, İstanbul.
Benjamin, W. [1927-40/2012) Pasajlar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, çev.: Ahmet
Cemal.
Berman, M. (2004) Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. Modernite Deneyimi, İletişim,
İstanbul.
Braudel, F. [1949/2007) Akdeniz. Tarih, Mekân, İnsanlar ve Miras, Metis, İstanbul.
Braudel, F. [1973/1993) Maddi Uygarlık Dünyanın Zamanı 3. Cilt, İmge, İstanbul.
Braunfels, W. [1976/1988] Urban Design in Western Europe: Regime and 900-1900,
University of Chicago Press, Chicago.
Bridge, G. / Watson, S. (2002) The Blackwell City Reader, Blackwell, Malden.
Briggs, A. [1963/1990) Victorian Cities, Penguin, London.
Buck-Morss, S. (2004) Rüya Alemi ve Felaket. Doğu'da ve Batı'da Kitlesel Ütopyanın
Tarihe Karışması, Metis Yayınları, İstanbul.
Burke, P. (1996) Yeniçağ Başında Avrupa Halk Kültürü, İmge, İstanbul.
Burke, P. (2003) Avrupa'da Rönesans: Merkezler ve Çeperler, Literatür Yayıncılık,
İstanbul.
Clark, P. (2009) European Towns and Cities, 400-2000,
Cohen, G. / Szabo, F. (2008) Embodiments of Power: Building Baroque Cities in
Europe, Berghahn Books.
Courthion, P. (1957) Paris d'autrefois: de Fouquet á Daumier, Skira, Paris.
Cowan, A. / Steward, J (2007) The City and the Senses: Urban Culture Since 1500,
Ashgate, Londra.
Çelik, Z (der) (2007) Şehirler ve Sokaklar, Kitap Yayınevi, İstanbul.
Çelik, Z. [2008/2012) İmparatorluk, Mimari ve Kent. Osmanlı-Fransız Karşılaşmaları
(1830-1914), SALT, Garanti Kültür, İstanbul.
De Coulanges, F. [1864/2011) Antik Site. Yunan'dan Roma'ya Kadar Tapınma,
Hukuk ve Kurumlar, Epos, İstanbul.
Dickinson, R. (1961) The West European City. A geographical interpretation,
Routhledge, London.
Duru, B. / Alkan, A. (2002) 20. Yüzyıl kenti, içinde: Sovyet Kentinde Planlama ve
Karar Alma Süreçleri: Rant, Toprak ve Kent Biçimi, İmge Yayınları, İstanbul.
Engels, F. [1845/1997) İngiltere'de Emekçi Sınıfın Durumu, Sol Yayınları, İstanbul.
6
•
Eyice, S. (2006) Tarih Boyunca İstanbul, [içinde: ‘Roma Döneminde İstanbul’],
Etkileşim Yayınları, İstanbul.
•
Greville, N.J. / Pounds, N (2005) The medieval city, Greenwoods Press
•
Hard, M. / Misa T. (2008) Urban Machinary. Inside European Cities, MIT Press,
Cambridge/Massachusetts.
•
•
•
•
•
•
•
•
Hall, P. (1996) The Cities of Tomorrow, Blackwell, Oxford.
Harvey, D. (2012) Paris, Modernitenin Başkenti, Sel Yayıncılık, İstanbul.
Hilton, R. H. (1984) Feodalizmden Kapitalizme Geçiş, Metis, İstanbul.
Hobsbawm, E. (2005) Sermaye Çağı 1848-1875, Dost Yayınları, Ankara.
Hobsbawm, E. (2010) İmparatorluklar Çağı 1875-1914, Dost Yayınları, Ankara
Hobsbawm, E. (2011) Aşırılıklar Çağı 1914-1991, Everest Yayınları, İstanbul
Hobsbawm. E. (1998) Sanayi ve İmparatorluk, Dost Yayınevi, Ankara.
Hohenberg, P. M. / Lees, H. L. (1996) The Making of Urban Europe 1000-1994,
Harvard Univ. Press, Cambridge MA, London.
Holton, R.J. (1999) Kentler, Kapitalizm ve Uygarlık, İmge, İstanbul.
İslamoğlu, H. / Kırgöz, Y. (1997) Neden Avrupa Tarihi?, İletişim, İstanbul.
Kümin, Beat (2014) The European World 1500-1800. An Introduction into Early
Modern History, Routhledge, London.
Le Goff, J. (2008) Avrupa'nın Doğuşu, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
Mack, R. (2005) Doğu Malı-Batı Sanatı: İslam Ülkeleriyle Ticaret ve İtalyan Sanatı
1300-1600, Kitap, İstanbul.
Martindale, D. / Tönnies. F. / Simmel, G. / Weber, M. (2000) Şehir ve Cemiyet, İz
Yayıncılık, İstanbul.
Mayhew, H. [1840/2008) London labour and the London poor, Penguin, London.
•
•
•
•
•
•
•
•
Meller, H. (2001) European Cities: History, Culture and the Built Environment 18901930, Wiley.
•
Miller, N. (2005) Mapping the City: The Language and Cuolture of Cartography in
the Renaissance, Continuum, NY/Londra.
•
Mumford, L. [1961/2007) Tarih Boyunca Kent Kökenleri, Geçirdiği Dönüşümler ve
Geleceği, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
•
O’Brian, P. (2001) Urban Achievement in Early Modern Europe: Golden Ages in
Antwerp, Amsterdam, Cambridge University Press.
•
Panerai, P. Jean Castex & Jean-Charles Depaule [1997/2004] Urban Forms: Death
and Life of the Urban Block, Elsevier, Oxford.
•
Pirenne, H. [1925/2003] Ortaçağ Kentleri Kökenleri ve Ticaretin Canlanması, İletişim,
İstanbul.
•
Ragon, M. [1986/2010] Modern Mimarlık ve Şehircilik Tarihi, Kabalcı Kitabevi,
İstanbul.
Reader, J. (2007) Şehirler, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
•
7
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Rodger, R (1993) European urban history: prospect and retrospect, Leicester Univ.
Press.
Rossi, A. (2006) Şehrin Mimarisi, Kanat, İstanbul.
Scott, T. (2012) The City-state in Europe, 1000-1600. Hinterland, Territory, Region,
Oxford Univ. Press.
Sennett, R. (1994/2011) Ten ve Taş : Batı Uygarlığında Beden ve Şehir, Metis,
İstanbul.
Tilly, C. (2005) Avrupa'da Devrimler 1492-1992, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
Hall. T. (1997) Planning European Capital Cities: Aspects of Nineteenth Century
Urban Development, Routhledge.
Tilly, C./ Blockmans, Wim P.(1994) Cities and the rise of states in Europe, A.D. 1000
to 1800 , Westview Press, Boulder Colo.
Tilly. C. (2001) Zor, Sermaye ve Avrupa Devletlerinin Oluşumu, İmge, İstanbul.
Valbelle, D. / Huot, JL. / Thalmann, JP (2000) Kentlerin Doğuşu, İmge, İstanbul.
Veinstein, G. (2001) Selanik 1850-1918, İletişim, İstanbul.
Wallerstein, I. (2010) Modern Dünya Sistemi. 3. Cilt: Kapitalist Dünya Ekonomisinin
Büyük Yayılımının İkinci Evresi 1730-1840, Yarın Yayınları, İstanbul.
Wallerstein, I. (2010) Modern Dünya-Sistemi. 2. Cilt: Avrupa Dünya-Ekonomisinin
Pekiştirilmesi ve Merkantilizm, 1600-1750, Yarın Yayınları, İstanbul.
Wallerstein, I. (2010) Modern Dünya Sistemi. 1. Cilt: Kapitalist Tarım ve 16.
Yüzyıl'da Avrupa Dünya-Ekonomisinin Kökenleri, Yarın Yayınları, İstanbul.
Weber, M. [1921-22/2010) Şehir, Modern Kentin Oluşumu, Yarın Yayınları, İstanbul.
8

Download Report