V. Muhasebe Uzmanları Kongresinin sunumunu indirmek için

V. MUHASEBE UZMANLIĞI KONGRESİ
BAĞIMSIZ DENETİM VE VERGİ
AKIN AKBULUT
E. Baş Hesap Uzmanı
30.05.2014, İstanbul
2
Yüksek kalitede finansal raporlama, sağlıklı işleyen
ve güçlü bir ekonomik sistemin temel ihtiyacıdır.
Mükellefçe sağlanan yüksek kalitede finansal
raporlar, Vergi İdaresi için de gereklidir.

Akın AKBULUT
29.05.2014
Genel olarak Türkiye’de Bağımsız Denetim
3
6102 sayılı TTK ile ticaret şirketlerinin
-yüksek kalitede finansal raporlar oluşturması için
UFRS/TFRS uygulamaları,
-anılan raporların uluslararası seviyede kabul görmesi
için de UDS/TDS kapsamında denetimi
Zorunlu tutulmuştur.

Akın AKBULUT
29.05.2014
Muhasebe-Denetim İlişkisi
4


Muhasebe; finansal tabloları hazırlar.
Denetim; finansal tabloların doğruluğunu ve
güvenilirliğini değerlendirir.
Akın AKBULUT
29.05.2014
Güvenilir ve Doğru Bilgi
5
Akın AKBULUT
29.05.2014
Bağımsız Denetimle İlgili Kamu Otoriteleri
6
KGK: Standart koyma, gözetim, denetçi tayini,
yetkilendirme,
 BDDK: Finansal kuruluşların denetimi
 SPK: Halka açık şirketlerin denetimi,
 EPDK: Enerji şirketlerinin denetimi
 Hazine M: Sigorta şirketleri
 Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın “diğer denetim” talebi
(Yönetmelikle düzenlenecektir.)
Tabi şirketlere yaptırımları, bağımsız denetimin kalitesine ilişkin
standartları konusunda yetkileri ve sorumlulukları vardır.
 Maliye Bakanlığı:…?

Akın AKBULUT
29.05.2014
7
Bağımız Denetim-Vergi İlişkisi:
A-Bugünün Türkiye’sinde Durum:
Akın AKBULUT
29.05.2014
8
Soru:
Bağımsız denetimin yapılacağı ve TFRS’ye göre hazırlanacak
finansal tabloların vergi kanunları ile bir etkileşimi var mıdır?
Akın AKBULUT
29.05.2014
A= Ticari defterler-Finansal tablolar ilişkisi ve vergi
uygulamaları:
9
Türk Ticaret Kanunu’nun 64/5. maddesi ile TTK’ya tabi gerçek
ve tüzel kişiler;
-yevmiye,
-defteri kebir ve
-envanter defterlerinin tutulmasında
Vergi Usul Kanunu hükümlerine uymak zorundadırlar.
 Bu hükümler;
-VUK’un değerleme ve diğer hükümleriyle
-Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu da dahil tahakkuk
hükümlerini de içerir.
 Sonuç: Temel Ticari defterler vergi amaçlı muhasebeye göre
tutulurlar.
Akın AKBULUT
29.05.2014
10
Süreç;
-Defterler, VUK hükümlerine göre,
-Kıymetleri Değerleme ve Finansal tablolar TFRS düzenlemelerine göre,
Hazırlanmalıdır.
-Hazırlanan Finansal Tablolar ise TDS’na göre Denetlenmelidir.
*Bağımsız denetime tabi finansal tablolar oluşturulurken, vergi amaçlı muhasebe
bilgilerinden TFRS’ye uygun finansal tabloların üretilebilmesi gerekir.
Bu da;
VERGİ UYGULAMALARI+TFRS UYGULAMALARInın bir arada ve doğru ele
alınmasıyla mümkündür.
Her iki uygulamanın;
-karıştırılmadan ortaya konulması,
-geçiş işlemlerine/süreçlerine hakim olunması,
-TFRS süreçlerinin birbirini doğrulayabilmesi gerekir.
Akın AKBULUT
29.05.2014
B= Ertelenen Vergi Hesabında Vergi Uygulamalarından
Yararlanma:
11
TMS 12 Gelir Vergileri Standardına göre TFRS’ler
gözetilerek doğru finansal tablolar elde etmek için
bilanço kalemlerinin, ertelenen vergi etkilerinin de
ortaya konulması gerekir.
 Bu da finansal tabloları hazırlayanların ve tabloları
denetleyen bağımsız denetçilerin Ülke vergi usul ve
gelir vergileri uygulamalarına hakim olmalarını
gerektirir.
*Vergi amaçlı muhasebeyi bilen SMMM veya YMM’nin
bağımsız denetçi olması bu açıdan avantajdır.

Akın AKBULUT
29.05.2014
ANALİZ:
a.TDHP Finansal Tabloları-TFRS Finansal Tabloları Ayrımı:
12
TDHP finansal tabloları VUK temelli, tarihsel maliyet
esaslı raporlamayı öne çıkarır.
 TFRS finansal tabloları gerçeğe en uygun sunumu ve
performansı öne çıkarır.
 TDHP-gerçekleşmeler üzerine kuruludur.
 TFRS-gerçekleşmeler+gerçekleşmesi muhtemel
(ölçülebilir) olgular üzerine kuruludur.
* TFRS’ye göre hazırlanan finansal tablolar daha
ayrıntılıdır ve daha çok bilgi içerir.

Akın AKBULUT
29.05.2014
b.TDHP-TFRS Finansal Tablolarının Ölçüm
Farklılıkları:
13
BİLANÇO KALEMLERİ FARKLARI
Kaynaklardan ve kullanım yerlerinden oluşan bilançodaki
değerlere ilişkin TFRS ve vergi düzenlemeleri;
- -bir yanda başlangıçtaki muhasebeleştirilecek tutar
yönünden,
- -öte yandan raporlama sırasındaki değerler yönünden
ayrışmaktadır.
Bu nedenle varlık ve borçların
i-Başlangıç kayda alma farkları
ii-Dönem sonu değerleme farkları
ortaya çıkmaktadır.

Akın AKBULUT
29.05.2014
14
GELİR TABLOSU FARKLARI:
Bilançonun dönem kar kaleminin ayrıntısı niteliğinde olan
gelir tablosu açısından ise TFRS ve vergi düzenlemeleri
"tahakkuk ve dönemsellik" anlayışları yönünden farklı
sonuçlar üretebilmektedirler.
Bu çerçevede gelir ve giderin;
i-Hasılat ve gidere ilişkin tahakkuk ve dönemsellik
farkları
ii-Gelir ya da gider yazma anlayışında ortaya çıkan
bazı farklılıklarını
Tespit edebiliriz.
Akın AKBULUT
29.05.2014
15
Bağımsız Denetim-Vergi İlişkisi:
Geleceğin Türkiye’sinden Beklentiler:

“Bağımsız denetimden geçmiş finansal raporlardan vergisel
amaçlarla yararlanmak”
Akın AKBULUT
29.05.2014
1-Dönem Vergisinin Hesabında Bağımsız Denetimden Geçmiş
TFRS Finansal Tablolarından Yararlanmak Mümkün müdür?
16
Mali Kar Nedir?:
Ticari kar/zarar esas alınarak muhasebe dışı işlem yapmak suretiyle
vergi yasalarındaki hükümler dikkate alınarak oluşturulan ve GV/KV
beyannamesinde verginin hesaplanmasında temel alınan karı ifade
eder.
GELİR VERGİSİ KANUNU
Madde 38
Bilanço esasına göre ticari kazanç, teşebbüsdeki öz sermayenin hesap
dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müsbet farktır.
…
Ticari kazancın bu suretle tespit edilmesi sırasında, Vergi Usul
Kanunu'nun değerlemeye ait hükümleri ile bu Kanunun 40. 41.
maddeleri hükümlerine uyulur.
Akın AKBULUT
29.05.2014
17
-Mali karın ve ödenecek verginin hesabı için vergisel defter
tutmaya ve raporlamaya gerek var mıdır?
TFRS’ye göre sunulan finansal tablolardan dönem vergisinin
hesabı için;
Vergi Kanunları-TFRS Uygulama farklarının bilinmesi,
ödenecek verginin hesabı için yeterlidir.
Akın AKBULUT
29.05.2014
2- Vergi Denetiminde Bağımsız Denetimden Geçmiş TFRS Finansal
Rapor ve Açıklamalarından Yararlanmak Mümkün müdür?
18
TTK’da denetim
MADDE 397- (1) …denetime tabi olan anonim şirketlerin ve
şirketler topluluğunun finansal tabloları denetçi tarafından,
KGK’ca yayımlanan UDS’lerle uyumlu TDS’larına göre
denetlenir…
MADDE 398…Bu denetim, Türkiye Muhasebe Standartlarına, kanuna ve esas
sözleşmenin finansal tablolara ilişkin hükümlerine uyulup
uyulmadığının incelenmesini de kapsar. Denetleme, şirketin ve
topluluğun, malvarlıksal ve finansal durumunun dürüst resim
ilkesine
uygun
olarak
yansıtılıp
yansıtılmadığını,
yansıtılmamışsa sebeplerini, dürüstçe belirtecek şekilde yapılır.
Akın AKBULUT
29.05.2014
Bağımsız denetim süreci:
19
Bağımsız denetim,
-Türkiye Muhasebe Standartlarına göre oluşturulmuş
finansal tabloların
-Türkiye Denetim Standartları’na göre
-Bağımsız bir uzman (bağımsız denetçi) tarafından
ortaya konulmasıdır.

Akın AKBULUT
29.05.2014
20
Söz konusu denetim, bağımsız bir uzman tarafından yapılan kanıt
toplama ve değerlendirme sürecidir.
Güvence Düzeyi
Çok
Az
Tam Güvence – Garanti Verme
Makul Güvence – Finansal Tabloların Denetimi
Ilımlı Güvence – Finansal Tabloların İncelenmesi
Sınırlı Güvence – Proforma Tabloların Testleri
Güvence Yok – Finansal Tabloların Hazırlanması
Akın AKBULUT
29.05.2014
21
Akın AKBULUT
29.05.2014
Finansal Tabloların Denetimi
22
Bu kapsama , finansal tablolardaki bilgilerin;
Dürüst Bir Biçimde
veya
Dürüst Resim
İlkesine Uygun
(Doğru ve Dürüst)
sunulup sunulmadığı girmektedir.
Akın AKBULUT
29.05.2014
Finansal Tabloların Denetimi
23
Denetçi görüşüne temel olmak üzere,
İşletmenin finansal tablolarının, bir bütün olarak hata ve hileleri kapsayan
önemli yanlışlıklar içerip içermediği konusunda makul bir güvence elde
etmek durumundadır.
TTK’da Hedef: Dürüst resim ilkesini (TTK m.515) hayata geçirmektir.
Akın AKBULUT
29.05.2014
Vergi Denetiminde Hedef Nedir?
24


VUK m.134: Vergi incelemesinden maksat,
ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu
araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır.
VUK m. 3/B(ispat): Vergilemede vergiyi doğuran
olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin GERÇEK
MAHİYETİ esastır.
Akın AKBULUT
29.05.2014
TTK-VK Hedef Birliği
25
TTK: Dürüst resim ilkesi
finansal raporlama
Gerçeğe en uygun
TFRS Uygulamaları
VUK: Vergiyi doğuran olayın gerçek mahiyeti?
Akın AKBULUT
29.05.2014
26
Düzenleyici ve gözetici otoritelerin de doğru yönlendirmeleriyle;
-Gerçeğe en uygun sunumun yapıldığı,
-bağımsız denetimden geçmiş finansal tablolar
o şirket hakkında finansal bilgileri “dürüst” bir şekilde ortaya koyar.
Bunu nasıl sağlar?
Örneğin şirketin ilişkili taraflarla işlemleri varsa, finansal tablolarında ;
 -TMS 24: İlişkili Taraf Açıklamaları Standardı uyarınca 14 maddede (1327. maddeler aralığı) ilişkili taraflarla yapılan işlemlerin öngörülen şekilde
açıklanması gerekir.
Bu bilgilerin tam ortaya konulması ve bağımsız denetçi tarafından da teyit
edilmesiyle “transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı
incelemelerinde “olayın gerçek mahiyeti” daha kolay ve doğru
kavranabilecektir.

-Bir başka örnekte; stoklarla ilgili TMS 2’nin raporlanacak bilgileri şu
şekildedir:

Akın AKBULUT
29.05.2014
27
Akın AKBULUT
29.05.2014
28
Bu yaklaşım diğer işlem ve kalemler için de geçerlidir.
 Bu bilgilerin finansal raporlardan yararlananlar için
daha ilk kontrol sırasında ilgilendiği kalemler hakkında
çok sayıda hususu içerdiği ortadadır.
*Tam set UFRS/TFRS uygulamasında;
- 3000’in üzerinde dipnot ve açıklama yer alır.

**Bu kadar fazla ve ayrıntılı bilgiye doğru verginin
hesabı ve kontrolü adına Vergi İdaresi ilgi
göstermelidir.
Akın AKBULUT
29.05.2014
Değerlendirme:
29
GELECEĞİN TÜRKİYESİNDE, BAĞIMSIZ DENETİM VERGİ İLİŞKİSİNDE
a-Dönem vergisinin hesabında ve
b-Ödenen verginin denetiminde
bağımsız denetimden geçmiş finansal tablolardan yararlanmak,
1-Daha fazla kayıtlı ekonomiyi ve daha az vergisel kayıp ve kaçağı
sağlayabilir,
2-İşletmelerin vergi maliyetlerini daha gerçekçi ortaya koymalarına
yardımcı olabilir,
3-İşletmelerde gerçekçi raporlamaya ve bu raporlardan yararlanmaya
ilişkin işletmelerin kurumsallaşmalarının gelişmesine ve TTK’nın
misyonunun hayata geçmesine katkıda bulunabilir,
4- Devletin vergi politikalarının daha sağlıklı uygulanmasına destek
olabilir.
Akın AKBULUT
29.05.2014
Öneriler:
30


Vergi Yönetimi, Kamu Gözetimi Kurumu ile daha
çok işbirliğine gitmeli, denetimden geçmiş TFRS
raporların vergi tarhiyatı ve denetiminde
kullanılması seçenekleri tartışılmalıdır.
Maliye Bakanlığı, TDHP’yi TFRS’ye göre finansal
tablolar elde edecek şekilde revize etmeli, iki çeşit
defter, iki çeşit finansal tablolar setini ortadan
kaldıracak, muhasebe ve denetim maliyetlerini
düşürecek seçenekler ele alınmalıdır.
Akın AKBULUT
29.05.2014
31

Teşekkürlerimle,
akinakbulut35@gmail.com
Akın AKBULUT
29.05.2014