Eðitim Görevlisi Hüseyin Öresin - Etkili Dini Ýletiþim

İleti
letiş
şim Becerisi
-Ahlâkın İleti
letiş
şimi & İleti
letiş
şimin AhlâkıAhlâkı-
‫‪İletişim Duası‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﲪﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬
‫ﺐ إِﻟَﻰ ﻓِ ْﺮ َﻋ ْﻮ َن إِﻧ‪‬ﻪُ ﻃَﻐَﻰ‬
‫ا ْذ َﻫ ْ‬
‫ب ا ْﺷﺮح ﻟِ‬
‫ﺻ ْﺪ ِري‬
‫ﻲ‬
‫ﻗَ َ‬
‫َ‬
‫ﺎل َر ‪ْ َ ‬‬
‫ﺴ ْﺮ ﻟِﻲ أ َْﻣ ِﺮي‬
‫َوﻳَ ‪‬‬
‫واﺣﻠُﻞ ﻋُ ْﻘ َﺪ ًة ِﻣﻦ ﻟِ‬
‫ﺴﺎﻧِﻲ‬
‫َ ْ ْ‬
‫ْ َ‬
‫ﻳَـ ْﻔ َﻘ ُﻬﻮا ﻗَـ ْﻮﻟِﻲ‬
‫اﺟ َﻌ ْﻞ ﻟِﻲ َوِز ًﻳﺮا ِﻣ ْﻦ أ َْﻫ ِﻠﻲ‬
‫َو ْ‬
‫)‪(Tâhâ, 24-29‬‬
Temel Hedeflerimiz
İletme değil iletişim becerisi kazanmak
İletişimin temel ahlâkî yapısını görmek
İletişime dair teoriyi pratik içinde
eritmek
İlkelerimiz
İncitmemek
&
İncinmemek
İletişimden Önce
Kendini
tanı
[Güçlü & Zayıf Yönler]
ِ
ِ

ِ
‫ﻰ ﻋُﻴُﻮﺑﻰ‬ َ‫َرﺣ َﻢ اﻟﻠﻪُ َﻣ ْﻦ أ َْﻫ َﺪى إﻟ‬
(Dârimi, Sünen – Hz. Ömer-)
“kişi,aslında,kendini
ya hiç öğrenemiyor
ya da herkesten az öğreniyor.
öğrendiğini de
Herkesten az kullanıyor”
[C. Koytak, Yeni Başlayanlar İçin Metafizik, s. 51]
‫‪Muhatabı Tanı‬‬
‫‪veriler & özel veriler‬‬
‫‪ Sabit‬‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫‪‬‬
‫َ‬
‫ب‬
‫ﺮ‬
‫ﻀ‬
‫ﻓ‬
‫ﺎل‬
‫ﻗ‬
‫ﻰ‬
‫ﻨ‬
‫ﻠ‬
‫ﻤ‬
‫ﻌ‬
‫ـ‬
‫ﺘ‬
‫ﺴ‬
‫ﺗ‬
‫ﻻ‬
‫أ‬
‫ﻪ‬
‫ﻠ‬
‫اﻟ‬
‫ﻮل‬
‫ﺳ‬
‫ر‬
‫ﺎ‬
‫ﻳ‬
‫ﺖ‬
‫ﻠ‬
‫ـ‬
‫ﻗ‬
‫ﺎل‬
‫ﻗ‬
‫ر‬
‫ذ‬
‫ﻰ‬
‫َﻋ ْﻦ أَﺑ‬
‫ْ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫ُ‬
‫َ‬
‫ُ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫‪‬‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َْ ْ‬
‫ََ‬
‫ُ َ َُ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫‪‬‬
‫ﻌ‬
‫ﺿ‬
‫ﻚ‬
‫ﻧ‬
‫إ‬
‫ر‬
‫ذ‬
‫ﺎ‬
‫َﺑ‬
‫أ‬
‫ﺎ‬
‫ﻳ‬
‫»‬
‫ﺎل‬
‫ﻗ‬
‫ﻢ‬
‫ﺛ‬
‫ﻰ‬
‫ﺒ‬
‫ﻜ‬
‫ﻨ‬
‫ﻣ‬
‫ﻰ‬
‫ﻠ‬
‫ﻋ‬
‫ﻩ‬
‫ﺪ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫ﻴﻒ َوإِﻧ‪‬ـ َﻬﺎ أ ََﻣﺎﻧَﺔٌ‬
‫َ‬
‫ﺑِﻴَ َ َ ْ ُ ‪‬‬
‫َ َ ‪ٌ َ َ ‬‬
‫وإِﻧ‪‬ـﻬﺎ ﻳـﻮم اﻟ ِْﻘﻴﺎﻣ ِﺔ ِ‬
‫ى َوﻧَ َﺪ َاﻣﺔٌ إِﻻ‪َ ‬ﻣ ْﻦ أَ َﺧ َﺬ َﻫﺎ ﺑِ َﺤ ‪‬ﻘ َﻬﺎ َوأَد‪‬ى اﻟ‪ِ ‬ﺬى‬
‫ﺰ‬
‫ﺧ‬
‫َ َ َْ َ َ َ ْ ٌ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ﺐ ﻟِﻨَـ ْﻔ ِ‬
‫ِ‬
‫‪‬‬
‫ﺴﻰ( )‪(Müslim‬‬
‫ﻟ‬
‫ﺐ‬
‫ُﺣ‬
‫أ‬
‫ﻰ‬
‫ﻧ‬
‫إ‬
‫و‬
‫)‬
‫‪.‬‬
‫«‬
‫ﺎ‬
‫ﻴﻬ‬
‫ﻓ‬
‫ﻪ‬
‫َ‬
‫ﻚ َﻣﺎ أ ُِﺣ ‪‬‬
‫‪‬‬
‫َ‬
‫َﻋﻠَْﻴ َ‬
‫َ‬
‫‪Muhatabı kendin tanı‬‬
‫‬
‫دﻋﻮا ﻟﻲ أﺻﺤﺎﺑﻲ ﻻ ﺗﺴﺒﻮا أﺻﺤﺎﺑﻲ‬
‫)‪(Bezzar‬‬
‫‪Uygulaması‬‬
‫‪ Muâhât‬‬
‫‪- Abdurrahman b. Avf ile Sa’d b. Rebi’ kardeşliği‬‬
“Bir adamı tanımak için
düşüncelerini, acılarını,
heyecanlarını bilmemiz lazım hiç
değilse.
Hayatın maddi olaylarıyla ancak
kronoloji yapılabilir. Kronoloji de
aptalların işidir”
(Cemil Meriç)
‫‪Medine “o an” ve ilk mesajlar‬‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫‪‬‬
‫ٍ‬
‫ِ‬
‫ﻰ ‪-‬ﺻﻠﻰ اﷲ ‬
‫ﺒ‬
‫‪‬‬
‫ﻨ‬
‫اﻟ‬
‫م‬
‫ﺪ‬
‫ﻗ‬
‫ﺎ‬
‫ﻤ‬
‫ﻟ‬
‫ﺎل‬
‫ﻗ‬
‫م‬
‫ﻼ‬
‫ﺳ‬
‫ﻦ‬
‫ﺑ‬
‫ﻪ‬
‫ﻠ‬
‫اﻟ‬
‫ﺪ‬
‫َﻋ ْﻦ َﻋ ْﺒ‬
‫ْ َ َ َ َ َ‪ َ َ ‬‬
‫ﺖ ﻓِ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ﻴﻤ ِﻦ‬
‫ﻨ‬
‫ﻜ‬
‫ﻓ‬
‫ﻪ‬
‫ﻴ‬
‫ﻠ‬
‫ﻋ‬
‫‪‬ﺎس‬
‫ﻨ‬
‫اﻟ‬
‫ﻞ‬
‫ﻔ‬
‫ﺠ‬
‫ﻧ‬
‫ا‬
‫ﺔ‬
‫ﻳﻨ‬
‫ﺪ‬
‫ْﻤ‬
‫ﻟ‬
‫ا‬
‫‬‫وﺳﻠﻢ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ‬
‫َ‬
‫ُ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫ْ‬
‫َ‬
‫ْ‬
‫ُ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫ْ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ ُ‬
‫‪‬‬
‫َ‬
‫ﺲ‬
‫ﻴ‬
‫ﻟ‬
‫ﻪ‬
‫ﻬ‬
‫ﺟ‬
‫و‬
‫ن‬
‫أ‬
‫ﺖ‬
‫ﻓ‬
‫ﺮ‬
‫ﻋ‬
‫ﻪ‬
‫ﻬ‬
‫ﺟ‬
‫و‬
‫ﺖ‬
‫ﻨ‬
‫ـ‬
‫ﻴ‬
‫ـ‬
‫ﺒ‬
‫ـ‬
‫ﺗ‬
‫ﺎ‬
‫ﻤ‬
‫ﻠ‬
‫ـ‬
‫ﻓ‬
‫ﻞ‬
‫ﻔ‬
‫ﺠ‬
‫ﻧ‬
‫ا‬
‫َ‬
‫ْ‬
‫َ‬
‫‪‬‬
‫َ‬
‫‪‬‬
‫َ‬
‫ْ‬
‫َ‬
‫ْ‬
‫ُ‬
‫ُ‬
‫َ‬
‫ُ‬
‫ُ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫ْ‬
‫ْ‬
‫ْ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ َ‬
‫َ‬
‫ٍ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ٍ‬
‫‪‬‬
‫َ‬
‫ﺸﻮا‬
‫ﻓ‬
‫أ‬
‫»‬
‫ﻮل‬
‫ﻘ‬
‫ـ‬
‫ﻳ‬
‫ﻪ‬
‫ﺘ‬
‫ﻌ‬
‫ﻤ‬
‫ﺳ‬
‫ء‬
‫ﻰ‬
‫ﺷ‬
‫ل‬
‫َو‬
‫أ‬
‫ن‬
‫ﺎ‬
‫ﻜ‬
‫ﻓ‬
‫اب‬
‫ﺬ‬
‫ﻛ‬
‫ﻪ‬
‫ﺟ‬
‫ﻮ‬
‫ُ‬
‫ُ‬
‫ْ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫ﺑَ ْ َ‬
‫َ ‪ُ َ ُ ُْ َ ْ َ ‬‬
‫ُ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫َ‬
‫َ‬
‫‪‬ﺎس‬
‫ﻨ‬
‫اﻟ‬
‫و‬
‫ﻮا‬
‫ﻠ‬
‫ﺻ‬
‫و‬
‫ﺎم‬
‫ﺣ‬
‫ر‬
‫ﻷ‬
‫ا‬
‫ﻮا‬
‫ﻠ‬
‫ﺻ‬
‫و‬
‫ﺎم‬
‫ﻌ‬
‫ﻄ‬
‫اﻟ‬
‫ﻮا‬
‫ﻤ‬
‫ﻌ‬
‫ﻃ‬
‫أ‬
‫و‬
‫م‬
‫ﻼ‬
‫ﺴ‬
‫اﻟ‬
‫ْ‬
‫ُ‬
‫‪‬‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫ْ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ ُ‬
‫َ ُ‬
‫ِ‬
‫ْﺠﻨ‪‬ﺔَ ﺑِ‬
‫ﺴﻼٍَم «‬
‫ﻟ‬
‫ا‬
‫ﻮا‬
‫ﻠ‬
‫ﺧ‬
‫ﺪ‬
‫ﺗ‬
‫ﺎم‬
‫ﻴ‬
‫ﻧ‬
‫ُ‬
‫ْ‬
‫َ‬
‫ُ‬
‫ٌ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫]‪[Ahmed b. Hanbel, Müsned‬‬
1. İletişimin Önemi
-yaratma ve konuşturmaِْ ‫َﺧﻠَ َﻖ‬
‫ َﻤﻪُ اﻟْﺒَـﻴَﺎ َن‬‫اﻹﻧْ َﺴﺎ َن َﻋﻠ‬
(Rahman, 3-4)
(Din Nimeti – Dil Nimeti)
(DİB nimeti)
‫ﻛﻤﺎﻟﻚ ﺗﺤﺖ ﻛﻼﻣﻚ‬
----
‫در ﻓﻜﺮ ﺳﺨﻦ زﻧﺪﻩ در ﮔﻔﺖ ﺳﺨﻦ ﻣﺮدﻩ‬
(Mevlâna, Divân-ı Kebir)
“Âyinesi iştir kişinin lafa bakılır”
(Ş. Kızıldağ)
Konuşmayı
geliştirme çalışmaları
Önyargıları
izâle “ ….Allah vergisi”
Etkin ve düzenli dinleme
çalışmaları
Düzenli olarak, nitelikli
kalemlerden sesli okuma çalışması
Ustalığın
sırrı = Bilinçli pratik
“ sana da başkalarına da
yetecek kadar sus ki,
susuşun nara olsun
konuşman çare olsun”
[C. Koytak, Yeni Başlayanlar İçin Metafizik, s. 95]
‫‪2.İletişimin Rengi‬‬
‫‪-niyet-‬‬
‫)‪(İyi niyet – iyiye niyet‬‬
‫ﺻﺤﺔ اﻟﻔﻬﻢ وﺣﺴﻦ اﻟﻘﺼﺪ ﻣﻦ أﻋﻈﻢ ﻧﻌﻢ اﷲ‬
‫اﻟﺘﻲ أﻧﻌﻢ ﺑﻬﺎ ﻋﻠﻰ ﻋﺒﺪﻩ ﺑﻞ ﻣﺎ أﻋﻄﻲ ﻋﺒﺪ‬
‫ﻋﻄﺎء ﺑﻌﺪ اﻹﺳﻼم أﻓﻀﻞ وﻻ أﺟﻞ ﻣﻨﻬﻤﺎ ﺑﻞ‬
‫ﻫﻤﺎ ﺳﺎﻗﺎ اﻹﺳﻼم وﻗﻴﺎﻣﻪ ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ‬
‫)‪(Đbnü’l-Kayyım, Đ’lamu’l-Muvakkıîn‬‬
‫‪3.İletişimin Temeli‬‬
‫‪-değer & saygı‬‬‫ﻮل ِ‬
‫ﺎل‪َ " :‬ﻣ ْﺮ َﺣﺒًﺎ‬
‫اﷲ‬
‫ﺻﻠ‪‬ﻰ اﻟﻠ‪‬ﻪُ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َو َﺳﻠ‪َ ‬ﻢ إِﻟَﻰ اﻟْ َﻜ ْﻌﺒَ ِﺔ‪ ،‬ﻗَ َ‬
‫ﻟَ ‪‬ﻤﺎ ﻧَﻈََﺮ َر ُﺳ ُ‬
‫َ‬
‫ﻚ وأَ ْﻋﻈَﻢ ﺣﺮﻣﺘَ ِ‬
‫ﺖ ﻣﺎ أَ ْﻋﻈَﻤ ِ‬
‫ﺑِ ِ‬
‫ﻚ ِﻣﻦ ﺑـ ْﻴ ٍ‬
‫ﻚ‪َ ،‬وﻟَ ْﻠ ُﻤ ْﺆِﻣ ُﻦ أَ ْﻋﻈَ ُﻢ ُﺣ ْﺮَﻣﺔَ‬
‫َ َِ َِ ُِ ْ َِ‬
‫َْ َ‬
‫ﻋ ْﻨ َﺪ اﷲ ﻣ ْﻨﻚ‬
‫)‪(Beyhaki, Ş. Đman‬‬
‫ﻮل اﻟﻠ‪ِ ‬ﻪ إِذاً واﻟﻠ‪ِ ‬ﻪ ﺗَ ِﺠ َﺪﻧِﻰ َﻛ ِ‬
‫ﺎل اﻟﻨ‪‬ﺒِ ‪‬ﻰ ‪-‬ﺻﻠﻰ اﷲ‬
‫ﺎﺳﺪاً‪ .‬ﻓَـ َﻘ َ‬
‫ﺎل ﻳَﺎ َر ُﺳ َ‬
‫ﻓَـ َﻘ َ‬
‫َ‬
‫ِ‬
‫ﺖ ﺑِ َﻜ ِ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫‪‬‬
‫ﺎل » ﻟَ ِﻜ ْﻦ‬
‫ﺴ‬
‫ﻟ‬
‫ﻪ‬
‫ﻠ‬
‫اﻟ‬
‫ﺪ‬
‫ﻨ‬
‫ﻋ‬
‫ﻦ‬
‫ﻜ‬
‫ﺎﺳ ٍﺪ «‪ .‬أ َْو ﻗَ َ‬
‫َ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ » -‬ﻟَ ْ ِ ْ َ ِ ْ َ‬
‫ﺖ ﻏَ ٍ‬
‫‪‬‬
‫َ‬
‫ﺎل «‬
‫ﻧ‬
‫أ‬
‫ﻪ‬
‫ْ‬
‫ﻋ ْﻨ َﺪ اﻟﻠ َ‬
‫)‪(Müsned‬‬
‫ﻮل َّ ِ‬
‫َﻋ ْﻦ َ ْﲻ ِﺮو ْﺑ ِﻦ اﻟْ َﻌ ِﺎص ﻗَﺎ َل ‪َ :‬ﰷ َن َر ُﺳ ُ‬
‫اهلل ﻋَﻠَ ْﻴ ِﻪ َو َﺳ َّ َﲅ‬
‫اهلل َﺻ َّﲆ َّ ُ‬
‫ﴍ اﻟْﻘَ ْﻮ ِم ﻳ َ َﺘﺎَٔﻟ َّ ُﻔﻬُ ْﻢ ِﺑ َﺬ ِ َكل ﻓَ َﲀ َن ﻳُ ْﻘ ِﺒ ُﻞ‬
‫ﻳُ ْﻘ ِﺒ ُﻞ ﺑ َِﻮ ْ ِهج ِﻪ َو َﺣ ِﺪﻳ ِﺜ ِﻪ ﻋَ َﲆ َٔا َ ّ ِ‬
‫ﺑ َِﻮ ْ ِهج ِﻪ َو َﺣ ِﺪﻳ ِﺜ ِﻪ ﻋَ َ َّﲇ ‪َ ،‬ﺣ َّﱴ َﻇﻨَﻨ ْ ُﺖ َٔا ِ ّﱐ َﺧ ْ ُﲑ اﻟْﻘَ ْﻮ ِم ‪ ،‬ﻓَ ُﻘﻠْ ُﺖ ‪َ :‬اي‬
‫َر ُﺳﻮ َل َّ ِ‬
‫اهلل ‪َٔ ،‬ا َان َﺧ ْ ٌﲑ َٔا ْو َٔاﺑُﻮ ﺑَ ْﻜ ٍﺮ ؟ ﻗَﺎ َل ‪َٔ :‬اﺑُﻮ ﺑَ ْﻜ ٍﺮ ﻓَ ُﻘﻠْ ُﺖ ‪َ :‬اي‬
‫َر ُﺳﻮ َل َّ ِ‬
‫اهلل ‪َٔ ،‬ا َان َﺧ ْ ٌﲑ َٔا ْو ُ َﲻ ُﺮ ؟ ﻓَ َﻘﺎ َل ‪َ ُ :‬ﲻ ُﺮ ‪ ،‬ﻓَ ُﻘﻠْ ُﺖ ‪َ :‬اي َر ُﺳﻮ َل‬
‫َّ ِ‬
‫اهلل ‪َٔ ،‬ا َان َﺧ ْ ٌﲑ َٔا ْو ُﻋﺜْ َﻤ ُﺎن ؟ ﻗَﺎ َل ‪ُ :‬ﻋﺜْ َﻤ ُﺎن ‪ ،‬ﻓَﻠَ َّﻤﺎ َﺳﺎَٔﻟْ ُﺖ َر ُﺳﻮ َل‬
‫َّ ِ‬
‫اهلل ﻋَﻠَ ْﻴ ِﻪ َو َﺳ َّ َﲅ ﻓَ َﺼﺪَ ﻗَ ِﲏ ﻓَﻠَ َﻮ ِدد ُْت َٔا ِ ّﱐ ﻟ َ ْﻢ َٔا ُﻛ ْﻦ َﺳﺎَٔﻟْ ُﺘ ُﻪ‪.‬‬
‫اهلل َﺻ َّﲆ َّ ُ‬
‫‪(Tirmizi,‬‬
‫‪Tirmizi, Şemâil,‬‬
‫‪Şemâil, Mısır, 2008,‬‬
‫)‪2008, 254 – 255‬‬
‫)‪255‬‬
Bazı Değer Göstergeleri
Dinlemek
Muhatabın değerine değer vermek
ِ
ِ
ِ
ِ
ِ
ِ
ِ



ٍ
ِ
‫ﻚ‬
‫ﻟ‬
‫ﺬ‬
‫ﻛ‬
‫ﻢ‬
‫ﻠ‬
‫ﻋ‬
‫ﺮ‬
‫ﻴ‬
‫ﻐ‬
‫ﺑ‬
‫ا‬
‫و‬
‫ﺪ‬
‫ﻋ‬
‫ﻪ‬
‫ﻠ‬
‫اﻟ‬
‫ﻮا‬
‫ﺒ‬
‫ﺴ‬
‫ﻴ‬
‫ـ‬
‫ﻓ‬
‫ﻪ‬
‫ﻠ‬
‫اﻟ‬
‫ون‬
‫د‬
‫ﻦ‬
‫ﻣ‬
‫ن‬
‫ﻮ‬
‫ﻋ‬
‫ﺪ‬
‫ﻳ‬
‫ﻳﻦ‬
‫ﺬ‬
ْ

َ
َ
َ
َ
ْ
ْ
َ
َ
ُ ْ
ُ َ َ ‫ﻮا اﻟ‬‫ﺴﺒ‬
ْ ً َ َ
َُ
ُ َ‫َوَﻻ ﺗ‬
‫ﻣ ٍﺔ َﻋ َﻤﻠَ ُﻬ ْﻢ‬ُ‫ﻞ أ‬ ‫ﺎ ﻟِ ُﻜ‬‫ـﻨ‬‫َزﻳ‬
Özgün
hitap cümleleri
Olumlu davranışı pekiştirmek
Suçluya değil suça, günaha vurgu
Genelleme yapmama (Kötüyü genelleme hastalığı)
“Tenkiti tekfire; takdiri takbihe;
teşviki tezkiye ve tehdide dönüştürmemek”
Bir derviş bir başka dervişe
-” çömlekçi dükkanına girdin
……..
Çömleği nasıl översin?”
Diye zor bir soru sordu
…….
“derim ki, çömlekçiye, dedi
Çömleği yapan eller
Çömlekten bin kat daha güzeller
Çömleği tasarlayan zeka
çömlekten bin kat daha ince
O zekayı tasarlayan Usta’ysa, ooh,
O zekadan kaç kat, sayılamaz,
Daha ince, daha latif,
Daha engin ve yüce
[C. Koytak, Yeni Başlayanlar İçin Metafizik, s. 69]
‫‪4. İletişimin Dâvetiyesi‬‬
‫‪-tebessüm‬‬‫ﺴﻤﺎ ِﻣ ْﻦ ر ُﺳ ِ‬
‫َ‬
‫ﻮل اﻟﻠ‪ِ ‬ﻪ ‪-‬ﺻﻠﻰ اﷲ‬
‫ﺒ‬
‫ـ‬
‫ﺗ‬
‫ﺮ‬
‫ـ‬
‫ﺜ‬
‫ﻛ‬
‫أ‬
‫ا‬
‫ﺪ‬
‫َﺣ‬
‫أ‬
‫ﺖ‬
‫َﻳ‬
‫أ‬
‫ر‬
‫ﺎ‬
‫ﻣ‬
‫ْ‬
‫‪‬‬
‫َ‬
‫ً‬
‫ُ‬
‫َ‬
‫ْ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ َ‬
‫َ ً‬
‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪-‬‬
‫)‪(Tirmizi‬‬
‫‪5. İletişimin Sıhhati‬‬
‫‪Güzeli görme-‬‬
‫‪-‬‬
‫‪Ezanla alay eden Ebu Mahzure‬‬
‫ﻮل َّ ِ‬
‫ﻓَﺎَٔﺧ َ َْﱪ ِﱏ َٔا َّن َٔا َاب َﻣ ْﺤ ُﺬ َور َة ﻗَﺎ َل ﺧ ََﺮ ْﺟ ُﺖ ِﰱ ﻧ َ َﻔ ٍﺮ ﻓَ ُﻜﻨَّﺎ ِﺑ َﺒ ْﻌ ِﺾ َّ‬
‫اﻟﻄ ِﺮ ِﻳﻖ ﻓَﺎَٔ َّذ َن ُﻣ َﺆ ِ ّذ ُن َر ُﺳ ِ‬
‫اهلل ‪-‬ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﻮل َّ ِ‬
‫وﺳﲅ ِاب َّﻟﺼ َﻼ ِة ِﻋ ْﻨﺪَ َر ُﺳ ِ‬
‫ﻮن‬
‫اهلل ‪-‬ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﲅ‪ -‬ﻓَ َﺴ ِﻤ ْﻌﻨَﺎ َﺻ ْﻮ َت اﻟْ ُﻤ َﺆ ِ ّذ ِن َو َ ْﳓ ُﻦ َﻋ ْﻨ ُﻪ ُﻣﺘَﻨَ ِﻜّ ُﺒ َ‬
‫ﻮل َّ ِ‬
‫ﴫ ْﺧﻨَﺎ َ ْﳓ ِﻜﻴ ِﻪ ﳖَ ْ َﺰ ُٔا ِﺑ ِﻪ ﻓَ َﺴ ِﻤ َﻊ َر ُﺳ ُ‬
‫اهلل ‪-‬ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﲅ‪ -‬ﻓَﺎَٔ ْر َﺳ َﻞ اﻟ َ ْﻴﻨَﺎ ﻗَ ْﻮ ًﻣﺎ ﻓَﺎَٔ ْﻗ َﻌﺪُ وانَ ﺑ َ ْ َﲔ ﻳَﺪَ ﻳْ ِﻪ‬
‫ﻓَ َ َ‬
‫ِٕ‬
‫ﻓَ َﻘﺎ َل » َٔاﻳ ُّ ُ ُﲂ َّ ِاذلى َ ِﲰ ْﻌ ُﺖ َﺻ ْﻮﺗَ ُﻪ ﻗَ ِﺪ ْارﺗَ َﻔ َﻊ «‪ .‬ﻓَﺎَٔ َﺷ َﺎر ا َ َّﱃ اﻟْ َﻘ ْﻮ ُم ُﳇُّﻬ ُْﻢ َو َﺻﺪَ ُﻗﻮا‬
‫ِٕ‬
‫ﳽ َء َٔا ْﻛ َﺮ ُﻩ ا َ َّﱃ ِﻣ ْﻦ َر ُﺳ ِ‬
‫ﻮل‬
‫ﻓَﺎَٔ ْر َﺳ َﻞ ُﳇَّﻬ ُْﻢ َو َﺣﺒَ َﺴـ ِﲎ َوﻗَﺎ َل ِﱃ » ﻗُ ْﻢ ﻓَﺎَٔ ِ ّذ ْن «‪ .‬ﻓَ ُﻘ ْﻤ ُﺖ َو َﻻ َ ْ‬
‫ِٕ‬
‫ﻮل َّ ِ‬
‫َّ ِ‬
‫اهلل ‪-‬ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﲅ‪َ -‬و َﻻ ِﻣ َّﻤﺎ ﻳَﺎْٔ ُﻣ ُﺮ ِﱏ ِﺑ ِﻪ ﻓَ ُﻘ ْﻤ ُﺖ ﺑ َ ْ َﲔ ﻳَﺪَ ْى َر ُﺳ ِ‬
‫اهلل ‪-‬ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﲅ‪-‬‬
‫ﻮل َّ ِ‬
‫ﻓَﺎَٔﻟْﻘَﻰ ﻋَ َ َّﲆ َر ُﺳ ُ‬
‫اهلل اﻟﺘَّﺎْٔ ِذ َﻳﻦ ﻫ َُﻮ ِﺑﻨَ ْﻔ ِﺴ ِﻪ‬
‫)‪(Ahmed b. Hanbel – Nesâi – İbn mâce‬‬
‫)‪mâce‬‬
‫‪6.İletişimin Devamı‬‬
‫”‪“İşi Kolay Kılma‬‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫‪‬‬
‫َوَﻣﺎ َﺟ َﻌ َﻞ َﻋﻠَْﻴ ُﻜ ْﻢ ﻓﻲ اﻟﺪﻳﻦ ﻣ ْﻦ َﺣ َﺮ ٍج‬
‫)‪(Hac, 78‬‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫‪‬‬
‫َﺣ ُﺪ ُﻛ ْﻢ‬
‫أ‬
‫ﺐ‬
‫ﻀ‬
‫ﻏ‬
‫ا‬
‫ذ‬
‫إ‬
‫و‬
‫وا‬
‫ﺮ‬
‫ﺴ‬
‫ﻌ‬
‫ـ‬
‫ﺗ‬
‫ﻻ‬
‫و‬
‫وا‬
‫ﺮ‬
‫ﺴ‬
‫ﻳ‬
‫و‬
‫ﻮا‬
‫ﻤ‬
‫ﻠ‬
‫ﻋ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫َ‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ُ‬
‫َ‬
‫َ َ‬
‫ُ َ‬
‫َ ُ ََ ُ َ‬
‫ﺖ‬
‫ﻓَـ ْﻠﻴَ ْﺴ ُﻜ ْ‬
‫)‪(Müsned‬‬
‫ِ‬
‫اﰉ ﻓَ َﻘﺎ َل َاي َر ُﺳﻮ َل َّ ِ‬
‫ﻗ‬
‫ِ‬
‫اﻟﺼ َﻼ ُة‬
‫ﺖ‬
‫ﳰ‬
‫ﻓَ َﺠ َﺎء َٔا ْﻋ َﺮ ِ ٌّ‬
‫اهلل َﻣ َﱴ ِﻗﻴَﺎ ُم اﻟ َّﺴﺎﻋَ ِﺔ َو ُٔا َ َّ‬
‫ﻮل َّ ِ‬
‫ﻓَ َﺼ َّﲆ َر ُﺳ ُ‬
‫اهلل ‪-‬ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﲅ‪ -‬ﻓَﻠَ َّﻤﺎ ﻓَ َﺮ َغ ِﻣ ْﻦ َﺻ َﻼ ِﺗ ِﻪ‬
‫ﻗَﺎ َل » َٔا ْﻳ َﻦ اﻟ َّﺴﺎﺋِ ُﻞ َﻋ ِﻦ اﻟ َّﺴﺎﻋَ ِﺔ «‪ .‬ﻗَﺎ َل َٔا َان َاي َر ُﺳﻮ َل َّ ِ‬
‫اهلل‪ .‬ﻗَﺎ َل »‬
‫َو َﻣﺎ َٔا ْﻋﺪَ د َْت ﻟَﻬَﺎ «‪ .‬ﻗَﺎ َل َﻣﺎ َٔا ْﻋﺪَ د ُْت ﻟَﻬَﺎ ِﻣ ْﻦ َﻛ ِﺜ ِﲑ َ َﲻ ٍﻞ َﻻ َﺻ َﻼ ٍة َو َﻻ‬
‫ﻮل َّ ِ‬
‫ﻮهل‪ .‬ﻓَ َﻘﺎ َل َر ُﺳ ُ‬
‫اهلل َو َر ُﺳ َ ُ‬
‫اهلل ‪-‬ﺻﲆ ﷲ‬
‫ِﺻ َﻴﺎ ٍم اﻻَّ َٔا ِ ّﱏ ُٔا ِﺣ ُّﺐ َّ َ‬
‫ِٕ‬
‫ْ‬
‫َٔ‬
‫ﺐ «‪ .‬ﻗَﺎ َل َٔاﻧ َ ٌﺲ ﻓَ َﻤﺎ َر َٔاﻳْ ُﺖ‬
‫ﺣ‬
‫ا‬
‫ﻦ‬
‫ﻣ‬
‫ﻊ‬
‫ﻣ‬
‫ء‬
‫ﺮ‬
‫ﻤ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﲅ‪-‬‬
‫َ‬
‫َ‬
‫ْ‬
‫َ َّ‬
‫وﺳﲅ‪ » -‬اﻟ َ ْ ُ َ‬
‫اﻟْ ُﻤ ْﺴ ِﻠ ِﻤ َﲔ ﻓَ ِﺮ ُﺣﻮا ﺑ َ ْﻌﺪَ اﻻ ْﺳ َﻼ ِم ِﺑ َْ‬
‫ﴙ ٍء َﻣﺎ ﻓَ ِﺮ ُﺣﻮا ِﺑ ِﻪ‬
‫ِٕ‬
‫)‪(Müsned‬‬
‫)‪Müsned‬‬
‫”‪“gelin tanış olalım işi kolay kılalım‬‬
7. İletişimin Hedefi
-Algıyı, İlgiyi ve
Duyguyu Yönetmek –


َ
« ُ‫َﺻ َﺤﺎﺑَﻪ‬
‫أ‬
‫ﻞ‬
‫ﺘ‬
‫ﻘ‬
‫ـ‬
‫ﻳ‬
‫ن‬
‫ﺎ‬
‫ﻛ‬
‫ﻪ‬
‫ﻧ‬
‫أ‬
‫ﺎس‬
‫ﻨ‬
‫اﻟ‬
‫ث‬
‫ﺪ‬
‫ﺤ‬
‫ﺘ‬
‫ـ‬
‫ﻳ‬
‫ﻻ‬
»
ْ
َ
َ
ُ
َ
ْ ُُ َ ُ ُ
َ ََ
(Buhari)
‫‪8. İletişimin Tamiri‬‬
‫‪-özür dilenme-‬‬
‫ﻳﺎ أﻳﻬﺎ اﻟﻨﺎس إﻧﻪ ﻗﺪ دﻧﻰ ﻣﻨﻲ ﺣﻘﻮق ﻣﻦ ﺑﻴﻦ أﻇﻬﺮﻛﻢ‬
‫ﻓﻤﻦ ﻛﻨﺖ ﺟﻠﺪت ﻟﻪ ﻇﻬﺮا ﻓﻬﺬا ﻇﻬﺮي ﻓﻠﻴﺴﺘﻘﺪ ﻣﻨﻪ‬
‫وﻣﻦ ﻛﻨﺖ ﺷﺘﻤﺖ ﻟﻪ ﻋﺮﺿﺎ ﻓﻬﺬا ﻋﺮﺿﻲ ﻓﻠﻴﺴﺘﻘﺪ ﻣﻨﻪ‬
‫وﻣﻦ ﻛﻨﺖ أﺧﺬت ﻟﻪ ﻣﺎﻻ ﻓﻬﺬا ﻣﺎﻟﻲ ﻓﻠﻴﺴﺘﻘﺪ ﻣﻨﻪ وﻻ‬
‫ﻳﻘﻮﻟﻦ رﺟﻞ إﻧﻲ أﺧﺸﻰ اﻟﺸﺤﻨﺎء ﻣﻦ ﻗﺒﻞ رﺳﻮل اﷲ أﻻ وإن اﻟﺸﺤﻨﺎء‬
‫ﻟﻴﺴﺖ ﻣﻦ ﻃﺒﻴﻌﺘﻲ وﻻ ﻣﻦ ﺷﺄﻧﻲ أﻻوإن أﺣﺒﻜﻢ إﻟﻲ ﻣﻦ أﺧﺬ ﺣﻘﺎ إن‬
‫ﻛﺎن أو ﺣﻠﻠﻨﻲ ﻓﻠﻘﻴﺖ اﷲ وأﻧﺎ ﻃﻴﺐ اﻟﻨﻔﺲ‬
‫)‪(Taberâni, el-Mu’cemu’l-Evsat‬‬
İletişimi tamir için
Yanlış,
Bir özür kategorik olmalı
eksik bilgilendirmeler vaktinde
tashih edilmeli
Gereksiz özür ve helalleşmeden kaçınılmalı
İletişim Engelleri veYansımaları
Kibir- Haset - Riya - Süm’a- Ucb –
Zillet
Aşağılama – küçümseme
umursamama - reddetme-genelllemeyönlendirme-tanımlama….
“sağlıklı iletişim için
sağlıklı olmak lazım”
Özet yerine
Nitelikli bir iletişim için Kişi;
Akl-ı Selim (doğru), Kalb-i Selim (iyi)
Zevk-i Selim (güzel) sahibi olmalı
Özü, gözü, sözü
etkin ve verimli kullanmalı
Her şeyden öte
Allah’ı ve Rasûlullah’ı (sav) örnek almalı
ve
Karşıdakinin insan olduğunu hiç
unutmamalı
Sorgulama
Doğru niyetle, uygun üslupla,
değerinize ve saygınlığınıza zarar
vermeden, tebessümle, sizleri
anlama ve sahip olduğunuz
güzellikleri keşfetme çabası içinde
işi zorlaştırmadan, ilgi ve algıyı
olumlu duygularla yöneterek özür
dilemeye hacet bırakmayacak bir
çalışma yapabildik mi?
Bu birliktelik
bize
ne kazandırdı?
İletişimin aşkın ve aşk boyutu
Dua ve Selam Đle
Meyletmek İçin
horesin@hotmail.com
Manisa Eğitim Merkezi Web Sitesi
www.dibmem.gov.tr
İleri Okumalar İçin
Kur’an-ı Kerim (İletişim Temasıyla)
Hadis (İletişim Temasıyla)
“Muhammed” (Hitabeti) Mad., DİA
Siyer (Peygamberimiz (sav) ve sahabileri ile İletişimi Temasıyla)
Din Eğitiminde Etkili İletişim, Ahmet Koç, İstanbul, 2011
Psiko-Sosyal Açıdan Dini İletişim, Mustafa Köylü, Ankara 2003;
Öğrenme ve Öğretme Süreçlerinde Dini İletişim, Suat
Cebeci, İstanbul 2011.
Yeniden İnsan İnsana, D.Cüceloğlu
Hatıralar I-III, A. Ulvi Kurucu
Güzel İnsan Modeli, Nevzat Tarhan
Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Ahlak, Erol Güngör
Terapi, Kemal Sayar
Koruyucu Psikoloji
Drive, Daniel Fink
İşte Bu Fikir Tutar, Optimist Yay.
Bilgelik Hikâyeleri, Cevdet Kılıç
Müslüman Kimliği & Sahabe Kıvamı, İ. Lütfi Çakan
Ahlâk-ı Âlâi, Kınalızâde Ali Çelebi