Prikazkalibarazalovafrickedivljaci.pdf

Prikaz poznatijih kalibara za lov africke(tropske) divljaci
Nas vanjski suradnik i strucnjak za balistiku Goran Stosic u kratkim crtama donosi povijesni prikazafrickih kalibara s
tehnickim detaljima.
Sl.1-6. Africka sestorka
Kada znate sto i s cim zelite loviti, lov moze da pocne. Od Vas zavisi da li cete loviti karabinom sa nesto vece
udaljenosti ove opasne zvijeri ili cete se sa mnogo adrenalina naci oci u oci npr. sa slonom teskim 4 tone i pokusati biti
nadmocni nad takvom silom drzeci u rukama npr. kalibar .700 NE (Nitro Ekspres) nastojeci da samo jednim hicem u glavu
oborite grdosiju, a da drugi hitac plasirate zbog sigurnosti da biste bili sigurni da je slon mrtav i prisli svom trofeju.
U 19. vijeku slonovi su se lovili puskama sa streljivom na crni barut. To su bili kalibri s engleskim oznakama 2 bore, 4
bore, zatim 6 bore, 8 bore. Kalibar 2 bore promijera je 34mm, duzina cahure 88,9mm. Metak kalibra 2 bore imao je zrno tezine
od 225 grama i pocetnu brzinu 460m/s i imresivnu energiju od 23700J, 4 bore promijera 26,7mm, duzina cahure 100mm zrno
tezine 114 g, pocetnu brzinu 410m/s i pocetnu energiju 9586J.
Slika 7. Usporedba 2 bore cahure sa pistoljskim metkom 9x19mm.
Na slici 8. pokazan je napredak tvrtke ”H&H” , na kojoj je usporedjen metak .700 NE i 2 bore, a sto je omoguceno
pronalaskom i upotrebom bezdimnog baruta.
Slika 9. Usporedba metka kal. 4 Bore sa .700 NE, .470NE, .375H&H Magnum i .500 S&W Magnum
Nitroekspresi kao napredak u odnosu na streljivo punjeno crnim barutom
Nitroeksprese je razvila i proizvela engleska kompanija ”Holland &Holland”. Nazivaju se i slonovskim kalibrima.
Tabela1. Nitroekspresi sa balistickim podacima
kalibar
.450/400NE 3”
.450/400NE 3,25”
.450NE 3,25”
.500/465NE
.470NE
.475NE 3,5””
.500NE
.500/416NE
.577NE
.600NE
.600/538NE
.700NE
Težina zrna(g)
25,92
31,1
31,1
31,1
32,4
31,1
33,5
31,1
48,6
58,3
47
64,8
Početna brzina(m/s)
645
655
660
655
656
671
650
700
610
563-625
700
590
Početna energija(J)
5387
6680
6775
6684
6960
7005
7951
6500
9042
9274-11390
11450
11279
Najprije je 1880.g. razvijen metak u kalibru .577 NE (Nitroekspres) punjen crnim barutom. Kasnije je on usaversen u
metak punjen bezdimnim barutom.
.500 NE je konstruiran 1890.g. Isprva je to bio metak .500 NE 3” poznat i kao .500" Boxer / .500 Long Express”, a
kasnije i 3,25” sto se odnosi na duzinu cahure. Kod duze cahure ostvaruje se manji pritisak. Maksimalni promijer zrna je
12,95mm(.510””).
Engleski konstruktor Jeffery 1898.g. konstruirao je metak .450/400 NE 3” poznat i kao .450/400 Nitro Express 3",
.450/400 Jeffery Nitro Express 3", .400 Jeffery Express 3", a iste godine u kompaniji Rigby & CO proizveden je metak .450/400
Nitroexpress 3,25”. Te godine proizveden je metak kalibra.450 NE 3,25”.
Englez Joseph Lang konstruirao je metak .470 NE koji se na trzistu pojavio tek 1907.g. poznat i kao .470 Nitro Express
Rigby 3 1/4" Case / .470 Cordite.
1901.g. Jeffery je razvio konstrukciju metka .600 NE, ali se on na trzistu pojavio tek 1903.g. 1907.g pojavili su se
kalibri .500/465NE i .475NE 3,5”. Od svih kombinacija NE danas je najpoznatija .500/416 NE 3,25” i poznata njemacka tvrtka
oruzja ”Krieghoff” izradjuje dvocijevne risanice, dvokuglare, ekspresice ili double rifle kako god hocete u ovom kombiniranom
Nitro Ekspres kalibru.
1910.g. Jeffery je konstruirao metak .404 Jeffery / .404 Jeffery Nitro Express / .404 ELEY Magnum .404 Rimless Nitro
Express promijera 10,7mm, duzine cahure 73mm za lov opasne africke divljaci i lov u Indiji na manjim udaljenostima.
1910.g. engleska tvrtka George Gibbs konstruirala je .505 Magnum Gibbs i slijedece godine plasirala ga na trziste.
Metak 12,8x80 mm pogodan je za lov najopasnije africke divljaci i ovaj metak jako je dugo bio alfa i omega medju africkim
kalibrima i dan danas drzi poseban status zahvaljujuci brojnim udruzenjima koje nose njegovo ime i njeguju na taj nacin
dugogodisnju tradiciju, po meni sasvim opravdano.
Slika 10. 30-06 Sprg, .375H&H Magnum,.404Jeffery i .505 Magnum Gibbs
1911.g. John Rigby u kompaniji Rigby & Со konstruirao je kalibar .416 Rigby promijera 10,6mm, duzine cahure 74mm.,
a oruzje za njega proizvelo se 1912.g. u njemackom ”Mauzeru”. Ojacani nacionalnim ponosom engleski ljubitelji lova i oruzja u
Engleskoj u kolekciji od vise pusaka obavezno imaju jednu u ovom kalibru bilo da se radi o karabinu ili dvorisanici, tj.
ekspresici.
U tabeli 2. dati su balisticki podaci za kalibar .416 Rigby i ostale poznatije kalibre za africku divljac koji ce biti
spomenuti.
Tabela 2.
kalibar
.375 Ruger
.416 Ruger
.416 Rigby
.416 Remnigton
magnum
.450 Rigby
Masa zrna(g)
Tip VMR
19
26
29
26
Pocetna brzina
(m/s)
810
730
697
746
Pocetna
energija (J)
6390
6935
7081
7224
31
725
8525
32
668
7235
32
39
30
39
45
58
700
640
778
750
732
730
7961
7868
9112
11019
12137
11995
.458 Winchester
magnum
.458 Lott
.505 Magnum Gibbs
.500 Jeffery
.500 A -square
.550 Magnum
.600 Overkill
2012.g. navrsilo se sto godina od konstrukcije osnovnog kalibra za tropsku ili africku divljac u kalibru .375H&H Magnum
promijera 9,5mm, duzine cahure 72mm. To je univerzalni kalibar za lov africke divljaci sto pokazuje i praksa, jer su njime
odstrijeljivane sve vrste africke divljaci pocev od leoparda, lava, bivola pa cak i slona, naravno pravilnim izborom streljiva, jer
se ovaj kalibar izradjuje sa zrnima razlicite mase sto je prikazano u tabeli 3.ispod.
Tabela3.
Razlicite mase zrna u kalibru .375H&H Magnum sa balistickim podacima
Masa zrna (g)
15,2
17,5
18,4
19,44
19,5
Pocetna brzina
(m/s)
909
828
840
824
781
Poetna
energija (J)
6280
6000
6490
6607
5953
Napomena: Vrijednosti pocetne brzine i pocetne energije zavise od vrste i kolicine baruta te masi zrna.
Sredinom 1920.g. konstruiran je metak kalibra .500 Jeffery promijera 13 mm, duzine cahure 70mm najprije u
njemackoj, a zatim u engleskoj kompaniji Jeffery.
1956.g. John Olin konstruirao je .458 Winchester Magnum promijera 11,6mm, duzine cahure 64mm nastao baziran na
cahuri .375H&H Magnum pa je u Americi okarakteriziran kao kraca verzija kalibra .375H&H Magnuma. Dvorisanicama u ovom
kalibru odstreljen je veliki broj africke divljaci, karabinima veliki broj medveda, a impresivni podatak da je na daljinama do
270m odstreljeno mnogo losova i karibua jer se nudi sa velikim izborom zrna sto je prikazano u tabeli 4.
U tabeli 4. prikazane su razlicite mase zrna kalibra .458 WM (Winchester Magnum) sa balistickim podacima.
Masa zrna (g)
Tip zrna
19,4
22,7
22,7
25,9
29,1
30,1
31,1
32,4
32,4
TMHP Sierra
TMR Hornady
TMR Hornady
TMFK Speer
Swift A-frame
Solid A-square
VMR Woodleight
VMR Hornady
VMR Hornady
Pocetna brzina
(m/s)
746
716
704
671
681
652
647
632
652
Americki oruzar Jack Lott 1971.g. konstruirao je kalibar .458 Lott promijera 11,6mm, duzine cahure 71mm. Lovacka
sala koja postoji u literaturi kaze da je ovog konstruktora i lovca napao ranjeni bivol metkom kalibra .458 Winchester
Magnum, a prava istina je da je Jack Lott htio da bezbijedno odstrijeli nosoroga pa je njegova konstrukcija metka u novom
.458 Lott kalibru bila pravi pogodak. 1988.g. konstruiran je metak kalibra .416 Remington Magnum promijera 10,6mm, duzine
cahure 72mm na bazi kalibra 8mm Remington Magnum cija je cahura prosirena zadrzavajuci svoju duzinu od 72mm.
Slika 11. .500 NE, .470NE, .458Lott i .458 Winchester Magnum
U periodu od 1974-1979.g. tvrtka ”A- Square” konstruirala je za potrebe PH (profesionalnih lovaca) metak kalibra
.500 A Square promijera 13mm, duzine cahure 74mm.
1995.g. kompanija Rigby & Со plasirala je metak u kalibru .450 Rigby poznat i kao .450 Rigby rimless / .450 Rigby
Magnum promijera 11,6mm, duzine cahure 74mm. Zamislite koliki je to adrenalin kad nilski konj od nekoliko tona u trku na
vas s namjerom napada padne zaustavljen ”rigbijevkom” u kalibru .450Rigby!
Jim Bell i William Feldstein su 1988g. prioizveli kalibar .700 NE promijera 17,8mm, duzine cahure 89mm za koji je
poznati austrijski lovac i poduzetnik Peter Hambrusch konstruirao karabin ciji zatvarac tezi 3kg dok se ostali nitroekspresi
koriste u ekspresicama eng. Double rifle.
Slika 12. Zrno i cahura metka .700NE usporedjeni s pistoljskim metkom .45ACP
Neal Shirley iz Yume, Arizona, je konsruktor metka kalibra .550 Magnum promijera 13,97mm, duzine cahure 74mm, a Robert
Garnick iz Las Vegasa u Nevadi USA konstruktor metka kalibra .600 Overkil promijera 15,7mm, duzine cahure 76mm
prikazanih na slici 13.
Slika 13. .500 A-Square, .550 Magnum i .60O Overkil
Hornady i Ruger 2007.g. konstruirali su metak kalibra .375 Ruger 9.5x66 mm, a 2008.g. konstruirali su metak .416
Ruger 10,6x65 mm i oni su prikazani na slici 14. uporedjeni sa drugim kalibrima.
Slika 14. 30-06 Sprg., .375 H&H Magnum, .375 Ruger,.416 Ruger X, Solid, .416 Rigby, .416 Remington Magnum, .500
Jeffery
Izbor kalibara za africku divljac danas je jako velik i svi pruzaju mocnu podrsku u lovu na opasne zvijeri Afrike ali izbor
je uvijek subjektivan. Mada neki od navedenih kalibara nude izvrsnu balisticku putanju i dovoljno energije za dalji hitac bit lova
opasne divljaci u Africi je prici sto blize i osjetiti adrenalin. Bez obzira na ovako jake kalibre hitac mora biti kvalitetan jer
ponekad je to jedina sansa da prezivite. Mada gost nikada ne ide sam i profesionalni lovac daje podrsku sa svojim oruzjem
svejedno prvi hitac treba plasirati sto bolje.
Goran Stosic dipl.ing. ekspert za lovnu balistiku

Download Report