Dositej Obuka nastavnika i IT administratora LANACO Edukacija Priručnik za obuku nastavnika i IT administratora“ eUčenje po modelu 1:1 – DOSITEJ” za osnovne škole u Republici Srpskoj; 2012 god. LANACO Informacione tehnologije d.o.o. Sadržaj OBUKA ZA NASTAVNIKE 1 Učenje 21. vijeka ................................................................................................................................ 5 1.1 2 1:1 eLearning ...................................................................................................................................... 7 2.1 Šta je „1:1 eLearning“? ............................................................................................................... 7 2.2 Istorija obrazovanja .................................................................................................................... 7 2.3 1:1 model eUčenja...................................................................................................................... 8 2.3.1 Zašto se odlučiti na 1:1 model eUčenja? ................................................................................ 9 2.3.2 Karakteristike časova poboljšane sa 1:1 tehnikom .............................................................. 10 2.3.3 Vještine 21 vijeka .................................................................................................................. 11 2.3.4 Kako pripremiti učenika za učenje 21. vijeka? ..................................................................... 11 2.4 2.4.1 3 4 Razvijanje ideje o učenju 21. vijeka ............................................................................................ 5 Intel i obrazovanje .................................................................................................................... 14 Primjeri uspješne implementacije eUčenja .......................................................................... 14 Metodologija izrade digitalnih lekcija za eUčenje ............................................................................ 16 3.1 Uvod u metodologiju eUčenja .................................................................................................. 16 3.2 eUčenje po EHEA-i .................................................................................................................... 16 3.3 Metodologija ............................................................................................................................ 17 3.3.1 I faza - Prilagođavanje digitalnog sadržaja eUčenju ............................................................. 17 3.3.2 II faza - Analiza sadržaja........................................................................................................ 17 3.3.3 III faza - Razvoj (kreiranje) digitalnog sadržaja ..................................................................... 17 Projekat Dositej ................................................................................................................................ 19 4.1 Intel ClassmatePC (CMPC) ........................................................................................................ 20 4.1.1 Tehničke karakteristike Classmate PC-jeva .......................................................................... 21 4.1.2 Pregled aplikacija instaliranih na ClassmatePC računaru ..................................................... 22 4.2 ClassmatePC i 1:1 eUčenje ....................................................................................................... 23 4.2.1 Elementi 1:1 modela eUčenja .............................................................................................. 24 4.2.2 Stvarna situacija u školama .................................................................................................. 25 4.3 Sigurnost u korišćenju CMPC-jeva ............................................................................................ 27 4.3.1 Savjeti za upravljanje nastavom sa CMPC-jevima ................................................................ 27 4.3.2 Savjeti za učenike ................................................................................................................. 28 5 Program eUčionica ........................................................................................................................... 29 5.1 Pokretanje programa na nastavničkom računaru .................................................................... 29 5.1.1 Naslovna traka ...................................................................................................................... 30 5.1.2 Traka sa opštim funkcijama .................................................................................................. 31 5.2 Rad u eUčionici ......................................................................................................................... 37 5.2.1 Informacije o računarima u eUčionici .................................................................................. 37 5.2.2 Izbor – selekcija učenika (računara) ..................................................................................... 38 5.2.3 Uklanjanje učenika (učenikovog računara) iz eUčionice ...................................................... 38 5.2.4 Status podignute ruke .......................................................................................................... 39 5.3 Traka sa funkcijama .................................................................................................................. 39 5.3.1 Grupa komandi Prikaži.......................................................................................................... 39 5.3.2 Grupa komandi Udaljeno ..................................................................................................... 43 5.3.3 Skup komandi Grupa ............................................................................................................ 47 5.3.4 Grupa komandi Test ............................................................................................................. 52 5.3.5 Grupa komandi Ostalo.......................................................................................................... 61 OBUKA ZA IT ADMINISTRATORE 1 Korisnički nalozi ................................................................................................................................ 69 1.1 Postojeći korisnički nalozi ......................................................................................................... 69 1.2 Kreiranje novog naloga ............................................................................................................. 69 1.2.1 2 3 Instalacija programa „Mythware eUčionica“ ................................................................................... 73 2.1 Nastavnički program ................................................................................................................. 73 2.2 Učenički program...................................................................................................................... 77 Povezivanje na mrežu učionice ........................................................................................................ 78 3.1 Povezivanje nastavničkog laptopa u mrežu učionice ............................................................... 78 3.2 Povezivanje učeničkih laptopa (CMPC-jeva) ............................................................................ 80 3.2.1 3.3 4 Dodavanje korisničkog naloga u administratorsku grupu .................................................... 71 Dijeljenje podešavanja bežične mreže pomoću USB diska .................................................. 82 Mrežni parametri (IP adresiranje) ............................................................................................ 84 3.3.1 Parametri LAN konekcije (nastavnički laptop)...................................................................... 84 3.3.2 Parametri Wireless konekcije (učenički CMPC laptop) ........................................................ 85 3.3.3 Provjera mrežnih parametara pomoću komandne linije (CMD) .......................................... 86 Dijeljenje fascikli (foldera) preko mreže ........................................................................................... 89 4.1 Kreiranje dijeljene fascikle na nastavničkom računaru ............................................................ 89 4.2 Pristup dijeljenoj fascikli sa učeničkih računara ....................................................................... 91 4.2.1 4.3 5 Mapiranje dijeljene fascikle.................................................................................................. 92 Ažuriranje antivirusnog programa............................................................................................ 94 4.3.1 Kaspersky antivirus dijeljena fascikla za ažuriranje na nastavničkom računaru .................. 94 4.3.2 Podešavanje izvora za ažuriranje baze na učeničkim CMPC računarima ............................. 94 Rješavanje problema ........................................................................................................................ 97 5.1 CMPC ne može pristupiti nastavničkoj sesiji (elektronskom času) .......................................... 97 5.2 Problemi sa Classmate PC računarom ...................................................................................... 98 5.3 Problemi sa punjenjem baterije računara ................................................................................ 98 5.4 Kontaktiranje tehničke podrške ............................................................................................... 99 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 1 Učenje 21. vijeka 1.1 Razvijanje ideje o učenju 21. vijeka Naše dosadašnje shvatanje okruženja u kojem učimo je uglavnom bilo usmjereno na mjesto i prostor. Prirodno je da se poveže kvalitet učenja sa kvalitetom okruženja u kome učimo. Međutim, opremljenost učionica sa velikim LCD monitorima i sa brzom mrežom nisu najvažnije komponente koje čine školu 21. vijeka. Zapravo, efektivno okruženje u kojem učimo ne predstavlja određeno (posebno) mjesto ili prostor, tj. takvo okruženje ne ograničava samo sebe na vrijeme i prostor, ali obuhvata razne načine učenja na kojima najbolje postižemo nivo određenog znanja, kao i jedinstvene obrazovne potrebe svakog učenika. Današnje učionice u svijetu se razlikuju od nekadašnjih. Učenici ne moraju nužno sjediti u klupama po dvoje. Nastavnici, kao što predaju lekcije na tradicionalni način, isto tako sjede i rade zajedno sa učenicima. U mnogim školama u svijetu svaki učenik ima na raspolaganju računar ili laptop. Današnje učionice treba da održavaju fleksibilnost između prostora, vremena, ljudi i tehnologije. Fizičko okruženje u kojem učimo treba da podrži i promoviše više načina učenja, da podrži i individualni i grupni rad, da omogući prostor za prezentaciju i istraživanje, da promoviše interakciju i osjećaj za zajednicu i njeguje i formalno i neformalno učenje. Formalno obrazovanje spada u one oblike obrazovanja koji se pojavljuju uglavnom u školskim institucijama i ono je propisano pravnim aktima. Znanja i vještine se stiču prema planu i programu koji je unaprijed predodređen i koji u manjem stepenu obraća pažnju na individualnost pojedinca. Znanje se usvaja postepeno, shodno uzrastu i zbog toga je izdjeljeno po razredima i stepenima (osnovna, srednja, visoka škola i fakultet). Iako je najtipičniji primjer formalnog obrazovanja škola, formalnom obrazovanju pripadaju svi sadržaji i institucije za koji važe isti principi (na primjer, polaganje vozačkog ispita). Formalno obrazovanje se sporije mijenja u skladu sa potrebama društva i to je ujedno i njegova osnovna mana. A uporedo sa formalnim obrazovanjem razvija se i neformalno obrazovanje. Kako se razvijalo društvo, proizvod većeg stepena obrazovanja bilo je povećanje i apetita za usavršavanjem. Ovaj "fenomen" je uslovljen ubrzanim razvojem nauke i tehnologije. S obzirom na prirodu formalnog obrazovanja i "pravilima organizovanja" toka učenja, ono nije moglo uvijek držati korak sa razvojem novih znanja, te se nastanak neformalnog obrazovanja i temelji upravo na ovim nedostacima. Dakle, neformalno obrazovanje služi da dopuni formalno i da nam da priliku da pristupimo svim onim sadržajima koji su u formalnom nepristupačni ili čak potpuno netaknuti (razni kursevi specifičnih vještina, praktičnih poslovnih znanja, ličnog usavršavanja poput plesa, pisanja itd.) Proširujući naše dosadašnje shvatanje okruženja u kojem učimo, da, u stvari, to okruženje ne predstavlja samo fizički prostor, daje nam mogućnost da učenicima obezbjedimo više mogućnosti za napredak u učenju. Bilo da učenici rade u zajednicama (grupama) da bi riješili određeni problem (kroz projekte, zadatke, itd.), ili da se kroz globalnu društvenu mrežu direktno povežu između sebe učestvujući tako na nekom projektu, oni na taj način stiču znanje u kontekstu “ono koje ima smisla”, a u takvom okruženju oni jednostavno preuzimaju odgovornost za svoje učenje. 5 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Tehnologija može omogućiti podršku za učenje 21. vijeka spajanjem tradicionalnog učenja i digitalnog sadržaja. Ovo obično uključuje online kurseve, pristup vanjskim obrazovnim resursima i informacijama u online zajednicama. Mnoge škole su raspoložene za uvođenje kreativnijih Istraživanja su pokazala da je načina za proširenje vremena za učenje. Jedan zajednički učenje efikasnije izvan škola kroz pristup je oduvijek bio, npr. dvočas (90 minuta za obradu online učenje, zajednice i praksu. jedne teme) što doprinosi boljem iskorištavanju vremena za predavanje i učenje (učestvovanje u nastavi), kao i boljem planiranju same nastave. Neke škole proširuju školski kalendar i dužinu trajanja školskog dana kako bi omogućili učenicima više vremena za učenje, dok se neke škole baziraju na kreiranje „veza“ između škole, porodice i zajednice. Međutim, proširenje vremena ne znači nužno i dobre rezultate. Efektivnije planiranje vremena za učenje je u današnje vrijeme mnogo važnije nego što je to bio ranije slučaj. Zbog toga, škole bi trebalo više da se fokusiraju na demonstraciju znanja učenika (ono što su naučili za vrijeme nastave), umjesto da mjere uspjeh na osnovu količine vremnena provedenog na nekoj temi. Da bi studenti bili pripremljeni za učenje 21. vijeka, oni moraju biti mnogo više inspirisani nego do sada. I nastavnici i roditelji i, uopšte, društvo u cijelini moraju da obezbjede komponente neophodne da ohrabre učenike kako bi mogli snalažljivije i kreativnije rješavati probleme. Isto tako, trebamo nagrađivati učenike za kreativne ideje i moramo ih podsticati za dalji napredak kako bi unaprijedili svoje ideje i svoju kreativnost (kroz kvalitetne projekte). U suštini, ne postoji jedan pravi odgovor na koji način je najbolje razvijati učenje 21. vijeka, ali širenje vidika izvan granica školskih zidova zaista može pružiti podršku učenju “bilo kad i bilo gdje”. 6 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 2 1:1 eLearning 2.1 Šta je „1:1 eLearning“? Pod pojmom „1:1 eLearning“ podrazumijevamo učenje uz pomoć tehnologije (elektronsko učenje eUčenje) po modelu 1 na 1, tj. korištenje računara od strane svakog učenika u toku izvođenja časa. Zemlje u razvoju intenzivno počinju investirati i koristiti 1:1 eUčenje. Ovakvo okruženje je pogodno za djecu jer razvijaju odgovarajuća znanja i vještine (uključujući kompjutersku pismenost, kritički duh, rješavanje apstraktnih problema, timski rad, sarađivanje) za učenje 21. vijeka. Sticanjem znanja i vještina kroz učenje 21. vijeka, učenici postaju samostalniji i mnogo produktivniji. U okruženju gdje se primjenjuje 1:1 učenje koristi se tehnologija kako bi se uspostavila veza između učenika i okruženja u kome se uči. Idealno 1:1 okruženje čini laptop računar za svakog učenika i laptopi za nastavnike. Računari mogu biti korišteni u učionici, u školi (na pauzama), kod kuće (po mogućnosti), ali to nije sve. Internet konekcija je, takođe, veoma korisna u ovakvom okruženju, ali ne i neophodna. 2.2 Istorija obrazovanja Svjetska iskustva ukazuju na to da je uvođenje 1:1 eUčenja značajno promijenilo proces obrazovanja. Učenici provode više vremena radeći svoje domaće zadatke, roditelji su više uključeni u obrazovanje njihove djece, dok nastavnici mnogo lakše ispunjavaju zadatke predviđene nastavnim planom, a ujedno ovaj način obrazovanja olakšava prilagođavanje nastavnog plana potrebama. Vrijednost obrazovanja Doba kolaboracije Doba emitovanja Doba štampanja - Od ručnog pisanja do štampanja -Publikacije -Udžbenici -Radio -TV -Internet (Web 1.0) -Različiti mediji -Od Web 2.0 pa nadalje -Sadržaj kreiran od strane zajednice -Multimedija 1. Vrijeme 19. vijek i ranije 20. vijek 21. vijek Slika 2-1 Evolucija 1:1 eUčenja Kao što vidimo na slici, obrazovanje je podijeljeno na tri vremenska doba: 7 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ U doba štampanja, koje je kulminiralo na kraju 19. vijeka, štampani materijali su davani učenicima u vidu udžbenika i publikacija. Ovaj metod je bio centralizovan, skup i spor, što je značilo da je manji dio populacije kontrolisao informacije i znanje. Informacije su brzo postajale zastarjele i bile ograničene samo onima koji ih mogu priuštiti, tj. pristupiti im. U doba emitovanja, novi elektronski mediji kao što su radio, TV i Internet, su doprinijeli boljem i bržem dijeljenju informacija i znanja. Opšte informacije su u tom dobu postale globalnije i mnogo im se brže pristupalo. Međutim, sve te informacije su samo dio nekog sadržaja koji je i dalje ostao centralizovan i skup za produkciju i koji je bio kontrolisan od strane manjeg dijela populacije. Današnje okruženje u kojem učimo pripada kolaborativnoj eri ili eri učenja 21. vijeka, u kojoj nove tehnologije, tj. kolaborativni alati koji su dostupni svima, omogućavaju postojanje interaktivne, društvene mreže u kojoj ljudi sarađuju pri kreiranju obrazovnih sadržaja. To znači da je u ovoj eri djeljenje znanja i informacija, kao i sam pristup istim, decentralizovan. 2.3 1:1 model eUčenja 1:1 model učenja, gdje svaki nastavnik i učenik imaju svoj laptop, čini se kao idealni način da integrišete tehnologiju u nastavni plan. U ovakvom okruženju, učenje je usmjereno na učenike. Uz pomoć laptop računara i bežične konekcije, učenici i nastavnici podjednako mogu da bilo gdje i bilo kad pristupe informacijama i resursima. Na ovaj način se stvara jedno Računar je sredstvo za uzbudljivo okruženje koje maksimalno angažuje i stimuliše učenike, a u učenje, a ne sredstvo o isto vrijeme obezbjeđuje im vještine potrebne za budućnost. kome se uči. Slika 2-2 Prelazak sa klasične na digitalnu aktivnu nastavu, aktivnost se prenosi na učenika (izvodjača) 8 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 2.3.1 Zašto se odlučiti na 1:1 model eUčenja? Učenje je fleksibilno • Učenici mogu zapisivati bilješke, prikupljati podatke i informacije ili mogu vršiti istraživanje gdje god da se nalaze. • Pomoću laptopa, učenik ima pristup predavačima, drugim učenicima, kao i velikom izboru resursa i informacija koje su dostupne i van učionice u kojoj se nalaze Prilagodljiva procjena znanja • Znanje se može provjeriti odmah na razne načine. – Pomoću testova (kvizova) i anketa u elektronskom obliku, koje predavač može odmah ocijeniti i reagovati na rezultate – Pregled performansi projekata i znanja. Podrška učenicima sa posebnim potrebama • Dostupna tehnologija za osobe sa posebnim potrebama: – Čitač teksta/rukopisa – Hardver/softver za učenike sa oštećenim vidom – Softver za prepoznavanje glasovnih komandi – Softver za prepoznavanje teksta prilikom kucanja – Provjera pravopisa i gramatike Olakšano davanje direktnih (individualnih) instrukcija za rad Kontrolisano i upravljivo okruženje Podsticanje kreativnog načina rješavanja problema • Multimedijalne aplikacije su idealne kao izazov učenicima za kreativno rješavanje problema • Nije više potrebno za učenike da gradivo savladaju unaprijed, ako im zatreba za rješavanje problema u budućnosti. U 1:1 učionici, učenici uče načine kako da riješe problem, koje će primjenjivati u različitim situacijama u budućnosti. Omogućeni drugačiji načini predavanja i učenja Predavači mogu omogućiti učenicima nekoliko različitih načina učenja za postizanje očekivanih rezultata. Podstiče motivaciju za učenje • Omogućava učenicima da budu aktivniji u nastavi, a ne samo da budu pasivni slušaoci prilikom obuke. Pokazivanje, dokumentovanje i dijeljenje znanja • U tradicionalnim učionicama, zadaci koje rade učenici pregledava njihov nastavnik, a rezultati skoro nikad ne budu podijeljeni i ponovo pregledani zajedno sa učenicima 9 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ • U „jedan na jedan“ učionici, projekti mogu elektronski da se sačuvaju te kasnije mogu biti pregledani ili provjereni kao dokaz o predavanju i naravno mogu biti podijeljeni sa drugim osobama. Ohrabrivanje u preuzimanju rizika • Učenici su ponekad nevoljni i nespremni na rizik davanja pogrešnih odgovora. Pomoću laptopa učenici imaju mogućnost da veoma lako naprave ili izmijene ili eksperimentišu sa zadacima. Poboljšanje vještine rješavanja kompjuterskih problema • Imajući u vidu da će uvijek postojati mogućnost da nastane neki nepredviđeni problem, učenici i predavači imaju šansu da razviju strategije za rješavanje problema te da pomoću kreativnosti nađu rješenje ili osmisle rezervni plan. 2.3.2 Karakteristike časova poboljšane sa 1:1 tehnikom • • • • • • Časovi predavača treba da ohrabruju učenike da analiziraju i procijene moguće probleme Učenik treba da bude fokusiran na učenje, a ne na tehnologiju pomoću koje uči Tehnologija treba da se prilagodi načinu učenja učenika te da obezbjedi individualne potrebe svakog učenika Potrebno je znati kako tehnologija može da pomogne svakom učeniku pojedinačno Lekcije i predavanja bi trebali da budu lakši i zanimljiviji sa upotrebom tehnologije Zadaci i način obuke za koji je neophodna upotreba tehnologija treba da promoviše saradnju u učenju i predavanju. 10 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Predavač fokusiran na predavanje Učenik fokusiran na predavanje Pasivno učenje Aktivno učenje Pamćenje činjenica Rješavanje problema na osnovu rada na projektu Nezavisno učenje Visoko kontrolisano okruženje Tradicionalna metoda predavanja pretvorena u 1:1metodu obuke Kooperativno učenje Fleksibilno okruženje Predavač je "čuvar" informacija koje dijeli Predavač kao organizator Konvergentni sistem postoji samo jedan tačan odgovor Divergentni sistem Više mogućnosti za rješenje Slika 2-3 Prelaz sa tradicionalnog na 1:1 eUčenje 2.3.3 Vještine 21. vijeka • • • • • • • • 2.3.4 Demonstracija originalnosti i kreativnosti u radu Razvoj i implementacija novih ideja u saradnji sa drugima Definisanje prioritetnih zadataka i njihovo izvršavanje bez direktnog nadzora Donošenje odluka u kompleksnim situacijama Sortiranje i analiziranje informacija sa ciljem rješavanja problema i dobijanja odgovora na pitanja Korištenje tehnologije kao alat za komuniciranje, istraživanje, organizovanje i ocjenjivanje informacija Preuzimanje zajedničke odgovornosti u grupnim radovima Posjedovanje osnovnog poznavanja etičkih i zakonskih pravila pri korištenju i dijeljenju informacija Kako pripremiti učenika za učenje 21. vijeka? Okruženje, u kojem se prenosi znanje, zahtjeva vrhunsku tehnologiju i kooperativnost, kao i medijski bogat obrazovni sadržaj. Pomoću velikog obima lokalizovanog medijskog sadržaja, kao i metodama predavanja u digitalnom smislu, 1:1 metoda obuke može pretvoriti učenikov računar u potpuno novi „digitalni“ svijet – svijet u kome učenik može doći do različitih sadržaja i informacija potrebnih za njegovo učenje i znanje. 11 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Digitalni sadržaj Poboljšane metode učenja Profesionalni razvoj 1:1 eUčenje Vrhunska tehnologija Povezanost Slika 2-4 Resursi potrebni za uspješno 1:1 okruženje Resursi potrebni za uspješno 1:1 okruženje su: • • • • • Tehnologija: Računari vrhunskih performansi, dizajnirani za okruženje u kome se uči Povezanost: Pristupačna, širokopojasna internet konekcija do udaljenih ruralnih područja kao i intranet konekcija unutar škola i zajednica Digitalni sadržaj: Aplikacije bogate medijskim sadržajem napravljene za grupni rad, kao i sadržaj prilagođen lokalnom jeziku i kulturi Profesionalni razvoj: Lako razumljiv materijal za trening i obuku predavača kojima su potrebne IT vještine kako bi vodili učenike kroz obuku te integrisali tehnologiju u kompletan proces učenja Poboljšane metode učenja: Interaktivne i grupne metode eUčenja koje pomažu predavačima da integrišu tehnologiju u njihova predavanja i omoguće učenicima da uče u bilo koje vrijeme i sa bilo kojeg mjesta upotrebom te iste tehnologije. 12 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Neka alternativa za škole koje nemaju resurse dovoljne za implementaciju 1:1 modela, tj. ne mogu obezbijediti da svaki učenik ima svoj laptop, jeste model učionice za eUčenje (eUčionice) u kojem se laptop računari premještaju iz učionice u učionicu po potrebi ili postojanje jedne ili više učionica sa desktop ili laptop računarima koje dijele više učenika (tzv. 5:1 model). Projekat Dositej nastoji da ostvari učenje 1:1. Slika 2-5 Razvoj elektronskog učenja 13 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 2.4 Intel i obrazovanje Intel® Education je dio Intel korporacije čiji je osnovni cilj, tj. obaveza, da ubrza uvođenje učenja 21. vijeka. Radeći zajedno sa vladama i predavačima širom svijeta, unapređuju predavanje i učenje kroz uvođenje i korištenje tehnologije u nastavi. Do sada je Intel korporacija investirala milijardu dolara u 50 zemalja i njihovo školstvo, tj. u uvođenje učenja 21. vijeka u te zemlje. Programi kao što su „Intel® Teach to the Future“, Intel® Learn i Intel Computer Clubhouse Network i slični pomažu predavačima da efektivnije koriste tehnologiju namijenjenu učenicima koji su dio učenja 21. vijeka. 2.4.1 Primjeri uspješne implementacije eUčenja Republika Makedonija Ministarstvo obrazovanja i ministarstvo informatike Republike Makedonije, u saradnji sa Intel-om, pokrenuli su prije tri godine projekat u kome su srednje škole opremljene sa 55.000 radnih stanica (Thin clients – tanki klijenti), 22.000 prenosnih računara (laptopa) je podijeljeno nastavnicima i učiteljima, 443 Classmate PC-ja (mali prenosni računari namijenjeni đacima nižih razreda osnovne škole), 564 LCD projektora i 880 štampača. Portal namjenjen za društveni, edukativni i kolaborativni web-prostor za nastavnike i učitelje se nalazi na adresi www.skoool.mk. Slika 2-6 Portal www.skoool.mk 14 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Engleska Essex School u Engleskoj, koja broji 200.000 osnovaca i srednjoškolaca, prednjači implementaciji eUčenja. Ova škola ima 60 učionica sa bežičnom mrežom, opremljenih laptopima i prenosnim kolicima (mobile cart) koja se koriste za skladištenje laptopa i punjenje baterija. Ovaj način učenja stvara jednu umreženu, elektronsku učionicu u kojoj je moguće primijeniti potpuno nove metode predavanja i učenja. Argentina Organizacija “Connectar Igualdad” osnovana i podržana od strane predsjednika i Ministarstva obrazovanja – cilj im je da svi učenici imaju računare i ostvare model učenja 1:1; uz svuda prisutnu Internet konekciju. - U 2010 god. – nabavljeno 1 milion računara za učenike; do kraja 2012 god. Planiraju 2 miliona; krajnji cilj oko 3.5 miliona računara za učenike Ovo su samo neki od primjera implementacije ovog modela učenja od strane Intel-a u saradnji sa vladom i određenim ministarstvima države u kojoj se implementira. Kao što je već rečeno, Intel u 50 zemalja finansira projekat za uvođenje učenja 21. vijeka. I u mnogim drugim zemljama širom svijeta se intenzivno radi na osavremenjivanju izvođenja nastave, ali i na promjenama obrazovnih procesa. 15 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 3 Metodologija izrade digitalnih lekcija za eUčenje Osnovni problem u sistemu eUčenje predstavlja kreiranje digitalnih lekcija. Iz tog razloga je, na osnovnu stečenih iskustava u razvijanju multimedijalnog materijala, razvijena nova metodologija za kreiranje istog, koja opisuje kompletan pristup izrade: od analize do procesa kreiranja. Sama metodologija razdvaja proces kreiranja u faze i opisuje zadatke za svakog člana tima koji razvija digitalni sadržaj. Faze kreiranja digitalnog sadržaja uključuju: 1. istraživanje (razvoj ideje, prilagođavanje lekcija za eUčenje po uzrastima) 2. analiza (odabir tehnika koje će se primjenjivati prilikom izrade) 3. razvoj digitalnog sadržaja 3.1 Uvod u metodologiju eUčenja Posljednih godina školsko formalno obrazovanje je mnogo napredovalo u pogledu korištenja raznih resursa u nastavi. Pri tome se misli na prelazak sa tradicionalne table na korištenje projektora preko kojeg se prikazuje lekcija u digitalnom obliku napravljena pomoću programa PowerPoint. U današnje vrijeme, u mnogim školama u svijetu, upotreba ove tehnologije je jako česta. Isto tako, uveliko se prelazi sa tradicionalnih štampanih knjiga na digitalni oblik kako knjiga tako i raznih zabilješki sa časova koje su dostupne na raznim školskim web portalima. Predavači sa već stečenim iskustvom u korištenju raznih multimedijalnih alata mogu kreirati i animirane prezentacije, kao i lekcije u video obliku. Međutim, upotreba ovih tehnologija je još uvijek „strana“ za većinu nastavnika. Organizacija European Higher Education Area (EHEA) dala je okvir koji omogućava korak naprijed kada su u pitanju tehnike i metodologija koja se koristi u predavanjima. 3.2 eUčenje po EHEA-i EHEA (European Higher Education Area) prijedlozi predstavljaju proces skupljanja materijala za edukaciju u cijeloj Evropi. Novi metodološki pristupi su uvedeni kako bi se vidjele razlike između aktivnog i pasivnog tradicionalnog učenja. Kreiranje multimedijalnih sadržaja za eUčenje bi se moglo razvijati sa ostalim europskim univerzitetima i međusobno dijeliti, tj. da svi koji se bave obrazovanjem imaju pristup tim digitalnim materijalima, što otvara nove mogućnosti u pogledu bolje edukacije. 16 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 3.3 Metodologija Kao što smo već napomenuli, postoje tri faze u procesu kreiranja digitalnog materijala, a to su: 3.3.1 I faza - Prilagođavanje digitalnog sadržaja eUčenju U ovoj fazi: razvija se ideja za digitalni materijal planira se projekat izrade digitalnog materijala (odabir resursa) Isto tako, prilikom planiranja moraju se uzeti u obzir i sljedeće stavke: 3.3.2 3.3.3 da li će taj digitalni sadržaj, koji se kreira, morati biti ažuriran s vremena na vrijeme, a ako da, onda morate imati u vidu koji je taj vremenski period ažuriranja broj učenika koji prisustvuje času razmatranje dijeljenja materijala po modulima II faza - Analiza sadržaja sastanci sa predavačima na kojima nastavnici izlažu nastavni plan i program, objašnjavaju sadržaj lekcija i stvarni način na koji će učenici usvojiti znanje odabir lekcija za multimedijalni format – projekt menadžer zajedno sa nastavnicima bira lekcije za koje će kreirati multimedijalni sadržaj prijedlog i tehnike izbora - u skladu sa izabranim tehnikama projekt menadžer izlaže svoj prijedlog nastavnicima III faza - Razvoj (kreiranje) digitalnog sadržaja Po završetku analize, tj. prethodne faze, u suštini je završeno formalno dizajniranje digitalnog materijala. U ovoj trećoj fazi kreativnost i rukovanje tehnologijama koje služe za kreiranje digitalnog sadržaja svih onih koji su članovi razvojnog tima uzimaju se u obzir. Tehnologije koje se koriste za kreiranje dgitalnih lekcija mogu biti slijedeće: snimanje lekcije video kamerom, u studiju ili laboratoriji (nastavnik na tabli objašnjava temu, npr. čas iz matematike) 17 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 3-1 Snimanje lekcije u studiju (lijevo), editovanje snimljenog materijala (desno) Screencast – digitalno snimanje radnje koja se tenutno dešava na monitoru računara, uz dodatak glasovnog objašnjena od strane predavača. Za Screencast se koriste specijalni programi (npr. Camtasia, Adobe Captivate, itd.) Interaktivne aplikacije – omogućavaju učenicima da virtuelno upravljaju materijom koju su izučavali, što im omogućava lakše usvajanje gradiva. Slika 3-2 slika prikazuje intereaktivnu aplikaciju u kojoj učenici, nakon teoretskog izlaganja lekcije o fotografiji, mogu i sami da na virtuelnoj kameri primijene ono što su izučavali tokom časa 18 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 4 Projekat Dositej Cilj projekta „Dositej – eUčenje po modelu 1:1 za osnovne škole u Republici Srpskoj“ je promovisanje interaktivnog učenja pomoću IKT-a (informacijsko-komunikacijskih tehnologija) i ulaganje u učenje 21. vijeka, kao i objedinjavanje tehnoloških i pedagoških alata sa ciljem poboljšanja obrazovanja u smislu da: Učenici ispoljavaju više angažovanosti i motivacije (ključni faktori za učenje): • Stiču vještine 21. vijeka • Učenje van školskih zidova • Konkurentnost na globalnom tržištu Nastavnici zauzmu pozitivan stav i izraze spremnost za stalno učenje i unapređenje svoga rada i znanja • Osavremenjivanje nastave • Efikasnija priprema časova i provjere znanja • Nastavnici postaju „instruktori“ Roditelji uspostave bolju interakciju sa djecom i nastavnicima, tj. da aktivnije učestvuju u obrazovanju djece Projekat obuhvata: nabavku 7100 CMPC-jeva (za učenike) i 560 laptopa (za nastavnike), koji će bit raspoređeni u 45 škola u Republici Srpskoj opremanje 284 učionice (elektro instalacije, prostor za čuvanje i punjenje računara, mrežna oprema i infrastruktura, postavljanje CMPC-jeva). To znači da će svaka od ovih učionica, namjenjena za eUčenje, imati po 25 CMPC-jeva. obuku nastavnika (upoznavanje sa učenjem 21. vijeka, CMPC-jevima i rad sa programom „eLearning Class“) Važne napomene: Intel CMPC-jevi su dizajnirani za učenike nižih razreda (manjih dimenzija u odnosu na klasične prenosne računare), u projektu Dositej preporučen je izbor učionica i nastavnika u školama za izvođenje elektronske nastave pomoću CMPC-jeva prema tome (prvenstvena namjena za učenike 3. i 4. razreda). Ukoliko se procijeni da u vašoj školi i stariji i mlađi učenici mogu pratiti određenu nastavu pomoću CMPC-jeva, možete ih koristiti i u tim razredima. Elektronska nastava nije zamjena za klasično izvođenje nastave, nego dodatna pomoć u izvođenju nekih časova i / ili testova (dodatni alati i oprema koji mogu biti korisni za neke časove). Od škola i nastavnika koji su uključeni u projekt, tj. koji će izvoditi nastavu pomoću opreme očekivaće se aktivno sudjelovanje u kreiranju digitalnih sadržaja, poput lekcija, simulacija, testova i sličnih materijala za izvođenje nastave pomoću računara. Korištenje računara u nastavi će se pratiti u cilju analize uticaja korištenja tehnologije u nastavi, pomoću upitnika i redovnih izvještaja (Ministarstvo prosvjete i kulture RS će propisati procenat izvođenja elektronske nastave) 19 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 4.1 Intel ClassmatePC (CMPC) Slika 4-1 Intel Classmate PC Šta je Intel ClassmatePC personalni računar? ClassmatePC personalni računar (CMPC), sa Intel-ovim procesorom, je prenosni uređaj – laptop, primarno namijenjen učenicima u dobi između 5 i 14 godina. Razvijen od strane „Intel global Definition Center“, sa primarnom svrhom da poboljša metode predavanja i učenja, Classmate personalni računar sa svojim kompaktnim i ergonomskim dizajnom pomaže učenicima da savladaju znanje kroz zabavu, grupni rad i interakciju. ClassmatePC, je kompletno prilagodljivo rješenje sa performansama klasičnog računara, bazirano na pouzdanoj Intel-ovoj arhitekturi. Sa ugrađenim bežičnim pristupom učenici mogu da se povežu između sebe, ili na internet (opciono), bez prethodno instalirane žične mrežne infrastrukture. U sklopu Dositej projekta, eUčionice su formirane od 25 CMPC-jeva koji su bežično povezani u mrežu pod nazivom ESkola#X (gdje X označava broj učionice u određenoj školi) i ne mogu se prebacivati iz učionice u učionicu. Nastavnički laptopi se mrežnim kablom povezuju na Access Point i mogu se koristiti u različitim eUčionicama. Zašto Intel i ClassmatePC? Intel teži ka premošćavanju „rupa“ u obrazovanju, nudeći pristupačan i fleksibilan uređaj za učenje. Ovaj uređaj je namjenski dizajniran za učenike koji imaju potrebu i težnju ka većem i opsežnijim obrazovnim sadržajem. ClassmatePC je kompletno rješenje za edukaciju, tj. izvođenje nastave, koji omogućava upotrebu širokog izbora obrazovnih programa. 20 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ U pogledu izvođenja nastave, sa CMPC-jevima možete: 4.1.1 raditi sa cijelim odjeljenjem, po grupama ili u okviru 1:1 elektronske učionice koristiti ih kao nastavno sredstvo koje omogućava aktivno učenje uvesti “hibridni” rad (rad uz korišćenje ostalih nastavnih sredstava) uključiti učenike u timski rad (učenici se pomažu međusobno) Tehničke karakteristike Classmate PC-jeva Karakteristike Intel CMPC-jeva su sljedeće: Memorija Hard disk LCD Boja Baterija Mrežne konekcije Tastatura Web kamera Dodatni portovi Card-reader Procesor / chipset Intel Atom N455 1.6G Hz NM10 Express 1GB DDR3 SDD 32 GB 10,1" plava Pakovanje od 3 baterije (brzo punjenje); trajanje do 5-6 h WLAN, LAN (na CMPC-jevima se koristi samo WLAN) YU 1.3 MP VGA; 3 x USB 2.0 SD (nalazi se ispod baterije) Slika 4-2 Tehničke karakteristike CMPC-jeva 21 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 4.1.2 Pregled aplikacija instaliranih na ClassmatePC računaru Microsoft Na učeničkim računarima su pored lokalizovane verzije operativnog sistema, Windows 7 Professional, instaliran Microsoft Office Home and Student 2010 sa proizvodima: Word – aplikacija za unos i obradu teksta, pomoću kojeg možete kreirati, editovati, formatirati tekst i sačuvati dokumente Excel – aplikacija sa radnim listovima pomoću koje se mogu vršiti razne numeričke funkcije i kalkulacije PowerPoint – aplikacija za kreiranje prezentacija koja je u širokoj upotrebi od strane poslovnih ljudi, predavača i trenera i sl. Operativni sistem Windows 7 takođe sadrži veliki broj korisnih aplikacija: Paint, kalkulator, aplikacije za snimanje zvuka/glasa, media plejer itd. Kaspersky Iako u ovoj fazi projekta CMPC računari neće biti direktno povezani na Internet, zbog opasnosti od virusa, instaliran je antivirusni program Kaspersky Internet Security. Ažuriranje antivirusnih definicija je potrebno raditi preko nastavničkih laptopa (objašnjeno u dijelu obuke za IT administratore). Mythware Aplikacija koju je Intel specijalno namijenio za ClassmatePC, a koje će nastavnici i učenici koristiti za vrijeme časova, je program Mythware eUčionica. Mythware program za komunikaciju i kolaboraciju u učionici dolazi u dvije instalacije: jedna je za nastavnički računar (Teacher), a druga za učenički računar (Student). Mythware eUčionica je program pomoću kojeg se vrši slanje i primanje dokumenata i emitovanje i prenos obrazovnog materijala od strane predavača i sa predavačevog laptopa. U sljedećem poglavlju je detaljno objašnjen rad u programu “Mythware eUčionica”. *Uz ClassmatePC dolazi još namjenskih programa od Intel-a koji nisi nabrojani u gornjem teksta. 22 / 100 dijelu Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 4.2 ClassmatePC i 1:1 eUčenje Učenik Predavač - Sticanje ličnog kontinualnog iskustva prilikom učenja - Predaje u vrhunski - Omogućen i podržan jedinstven način učenja opremljenim učionicama - Upravljanje izvršavanja zadataka prilikom obuke - Omogućena komunikacija sa drugim učenicima, predavačima i zajednicom - Razvoj profesionalnih pedagoških vještina Roditelji - Omogućuje komunikaciju sa predavačima CLASSMATE PC Pouzdan Prenosiv Izdržljiv Lagan Ekonomski isplativ - Omogućuje aktivno sudjelovanje u školskim aktivnostima - Omogućuje aktivno sudjelovanje u učenju kod kuće Vlada Administracija - Pouzdana platforma za implementaciju IKT u obrazovnom sistemu - Podržava efikasno upravljanje školom - Osigurani moderni zahtijevi - Omogućava fleksibilnost u profesionalnom i edukativnom smislu - Pojačana osnova za kontinualni privredni rast - Obezbjeđuje prednost školama u različitim pogledima Slika 4-3 Prednosti uvođenja Classmate PC-ova u nastavu za sve resurse koji su uključeni u edukaciju 23 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 4.2.1 Elementi 1:1 modela eUčenja Da bi okruženje za predavanje bilo idealno, nisu dovoljni samo ClassmatePC računari, već i pojedina rješenja koja imaju veliku ulogu u kompletiranju idelane sredine za 1:1 eUčenje. Ono što čini jedno takvo okruženje su sljedeći elementi: ClassmatePC računari Rješenje za napajanje računara Rješenje za smještanje opreme na sigurnu lokaciju Bežična mreža Pristup internetu (opciono) Laptop za predavača Sadržaj prilagođen nastavnom planu u digitalnom formatu Školski server (opciono) ClassmatePC eUčionica Edukativni web sadržaj Internet Slika 4-4 Elementi okruženja za eUčenje 24 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 4.2.2 Stvarna situacija u školama U svim školama koje su uključene u projekat Dositej postavljena je infrastruktura prikazana na slici. To znači da su učionice predviđene za izvođenje eUčenja po modelu 1:1 bežično vezane u mrežu određene učionice (naziv mreže učionice ima oblik ESkola#X – gdje X predstavlja broj određene učionice u školi). Nastavnički laptop se mrežnim kablom veže za Access Point i predstavlja centralno mjesto spremanja učeničkih dokumenata i ažuriranja antivirusnih baza. Slika 4-5 Elementi okruženja za eUčenje Punjenje CMPC računara Imajući u vidu da će CMPC računari za vrijeme predavanja raditi na bateriji, potrebno je obratiti pažnju na kapacitet baterije, tj. da se računari priključe na punjače kako bi se baterije napunile i u toku dana ako je to potrebno. 1. Priključiti ormar za punjenje u struju 2. Priključivati CMPC-jeve na adaptere U toku izvođenja časa CMPC-jevi rade na baterije (koje mogu da izdrže i do 6 sati bez punjenja). Preporučujemo da se CMPC-jevi poslije korištenja na času, ugase i stave na punjenje. OBAVEZNO obratite pažnju da je ormar prethodno uključen u strujnu utičnicu, te postepeno spajajte računare na punjače. Ukoliko spojite sve računare na punjače, pa onda uključite ormar u strujnu utičnicu, može doći do strujnog udara, iskakanja osigurača, kao i mogućeg elektronskog oštećenja CMPC računara. 25 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Definisana su sljedeća podešavanja na CMPC-jevima: Slika 4-6 Opcije za uštedu energije Slika 4-7 Opcije za gašenje računara 26 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 4.3 Sigurnost u korišćenju CMPC-jeva U dijelu istraživanja u kome su ispitanici bili djeca do 18 godina, pokazalo se da gotovo svi ispitanici imaju jednostavan pristup računaru kod kuće, više od 90% njih ima otvoren profil na Fejsbuku, više od 60% ispitanika među prijateljima ima ljude koje ne poznaje lično i isto toliko njih je do sada četovalo sa nepoznatim osobama, dok je njih 35% razmijenilo fotografiju sa nepoznatom osobom. Oko 30% ispitanika, prema ovom istraživanju ima bar jedno negativno iskustvo stečeno na Internetu ili poznaju osobu koja je na Internetu doživjela neprijatnost, a više od 40% ispitanika je zabrinuto zbog mogućnosti lažnog predstavljanja na Internetu. Potrebno je predočiti i upoznati djecu sa opasnostima i pravilima ponašanja na internetu. Jedna od stranica na srpskom jeziku gdje možete više saznati o sigurnosti na internetu je http://www.kliknibezbedno.rs/. Potrebno je definisati i procedure korištenja i brige o CMPC-jevima, koju je potrebno da učenici znaju i koja će postati rutina. 4.3.1 Savjeti za upravljanje nastavom sa CMPC-jevima U učionici koristite sljedeće preporuke kad se učenici služe Intelovim CMPC-jevima: Obilježite svaki CMPC tako da svaki đak može lako da identifikuje onaj na kome radi. Označite brojem CMPC i/ili imenom đaka kome je određen CMPC dodjeljen, kako bi učitelj znao čiji je koji Ukoliko više učenika koristi jedan CMPC (iz različitih odjeljenja), napravite svoj sistem prepoznavanja CMPC-jeva tokom izvođenja elektronskog časa (npr. ako djeca uvijek sjede u istoj klupi, možete CMPC označiti kao „CMPC 1“ ili „Klupa 1“ i sl.) Definišite dosljedan sistem za čuvanje đačkih datoteka. Na primjer: (prezime)_(početno slovo imena)_(naziv datoteke). Najbolji sistem je da se datoteke čuvaju na nastavničkom računaru. Izaberite učenike koji će vam pomoći sa dijeljenjem, punjenjem, a po potrebi i sa lociranjem problema kod pojedinačnih CMPC-jeva. Napravite plan za punjenje CMPC-jeva. Neka vam učenici pomognu u tome. Ukoliko ste u mogućnosti, preuredite učionicu tako da stolovi budu poredani u grupama od četiri do šest mjesta u jednoj grupi tako da đaci mogu da gledaju jedni u druge i rade zajedno na projektima. Uvjerite se da uvijek vidite ekrane CMPC-jeva dok šetate po učionici. Učenicima dajte smjernice kako da koriste CMPC-jeve. Nemojte ih koristiti umjesto njih! Pripremite uvijek rezervni plan za čas. Možete imati problema sa internetom (ukoliko je omogućen), serverom, nekim od računara, mrežom, tačkom pristupa itd. Ohrabrite đake, ako nešto ne znaju, da probaju naći rješenje sami ili u saradnji sa svojim vršnjacima, prije nego što pitaju vas. Podsjetite učenike (i sebe) na to da svi učite zajedno. Kad hoćete da vam razred posveti pažnju i želite da prestanu da koriste kompjutere, dajte im upozorenje u trajanju od 5 minuta. Potom im dajte uputstva za sljedeći korak. Zapamtite da bi sadržaj trebalo da upravlja tehnologijom, a ne tehnologija sadržajem! 27 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 4.3.2 Savjeti za učenike Nastavnici bi trebalo da učenicima predoče sljedeća pravila u pogledu korištenja Interneta (iako nije dostupan u učionici). Učenici koriste Internet kod kuće u velikoj mjeri i trebali bi biti upozoreni na sljedeće: • • • • • • • Da neće otkrivati lične informacije kao što su: adresa, broj telefona, adrese svojih roditelja na poslu, njihove telefonske brojeve ili naziv i lokaciju vaše škole bez dozvole roditelja i nastavnika. Da će odmah obavijestiti nastavnika i roditelje ukoliko naiđu na informacije koje čine da se osjećaju neprijatno. Da neće nikad pristati da se nađu sa nekim koga upoznaju preko interneta bez odobrenja roditelja. Ukoliko roditelji daju dozvolu, organizovaće susret na javnom mestu i povešće i svoje roditelje. Da neće odgovarati na poruke koje su loših namjera ili koje čine da se na bilo koji način osjećaju neprijatno. Ukoliko dobiju takve poruke reći će to roditeljima ili nastavniku odmah kako bi oni kontaktirali onlajn servise ili pošiljaoca. Da zajedno sa roditeljima naprave pravila za odlazak na internet. Odlučiće u koje doba dana i koliko dugo mogu da budu onlajn, kao i o odgovarajućim područjima interneta koje smiju da posjete. Neće pristupati drugim područjima, niti kršiti ova pravila bez njihovog odobrenja. Da neće prihvatiti ni otvarati e-poštu od ljudi koje ne poznaju. Da je internet isto kao i zajednica u kojoj žive, da moraju da poštuju pravila i ukoliko ih budu kršili, biće im izrečena kazna od strane nastavnika, roditelja ili zakona. 28 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 5 Program eUčionica Program “eUčionica” je aplikacija pomoću koje se vrši slanje i primanje dokumenata i emitovanje i prenos edukativnog materijala od strane predavača i sa predavačevog laptopa. 5.1 Pokretanje programa na nastavničkom računaru Na nastavničkom računaru, pokrenite program za upravljanje učionicom dvostrukim klikom na ikonicu Mythware eUcionica na desktop-u: Slika 5-1 Dvostrukim klikom na ikonicu Mythware eUčionica pokreće se Program za upravljanje učionicom Pojaviće se ekran za upisivanje imena nastavnika / učitelja. Upišite vaše ime (lozinka nije obavezna) i kliknite na dugme Prijava. Upišite vaše ime i prezime Kliknite na dugme Prijava da uđete u program Slika 5-2 Nakon upisivanja imena i prezimena nastavnika klikom na dugme Prijava ulazi se u program 29 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Prozor programa za upravljanje učionicom podijeljen je na 7 dijelova: Slika 5-3 Glavni prozor programa eUčionice 1234567- Naslovna traka Traka sa opštim funkcijama Pregled učionice Model učionice Dnevnik događaja Podešavanja mikrofona i zvučnika Traka sa funkcijama 5.1.1 Naslovna traka U Naslovnoj traci, možete vidjeti naziv i verziju softvera, smanjivati i povećavati prozor, vršiti razna podešavanja programa, vidjeti Pomoć (Help) programa i zatvoriti program. Program smanjujete (minimizirate) klikom na komandu ekrana pojavljuje sličica , pri čemu se u donjem desnom uglu . Da dobijete ponovo uvećan prikaz programa, dva puta kliknite na sličicu izbora komandi izaberite komandu Prikaži prozor – kao na sljedećoj slici: 30 / 100 , ili desnim klikom iz Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 5-4 Preko komande „Prikaži prozor“ povećava se prozor glavnog programa Ako ste minimizirali program, dobićete i pokretnu traku programa pri vrhu ekrana (klikom na sivi dio trake i povlačenjem po ekranu, možete postaviti tu traku gdje želite na ekran). Slika 5-5 Pokretna traka u vrhu prozora glavnog programa Ova traka vam omogućava razne operacije koje ćemo kasnije objasniti jednu po jednu. Ujedno, možete sakriti ovu traku pritiskom na prvo dugme na njoj (strelica koja pokazuje lijevo) Klikom na tu strelicu, traka će se smanjiti na svega dva dugmeta, kao na slici: Slika 5-6 Smanjena pokretna traka Ponovnim klikom na strelicu (prvo dugme), traka će se “razvući”. 5.1.2 Traka sa opštim funkcijama Slika 5-7 Dio glavnog prozora sa opštim funkcijama 31 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Komande sa desne strane ovog dijela prozora opisane su dalje u tekstu. 5.1.2.1 Provjera statusa baterije učeničkih računara Klikom na ikonicu , dobićete indikaciju za sve priključene računare učenika (CMPC-jeve) na čas: Ikonica Značenje Računar učenika je priključen na napajanje i puni se. Baterija je napunjena preko 70%. Baterija je napunjena između 30% i 70%. Baterija je napunjena ispod 30%. Slika 5-8 Indikacija o stanju računara u učionici 5.1.2.2 Registrovanje učenika na čas Sa opcijom registracije učenika na čas, dobijate mogućnost kreiranja elektronskog izvještaja ko je i kada se prijavio za čas (ukoliko imate potrebu za takvu vrstu evidencije) (preko dugmeta Izvezi). Klikom na ikonicu za registrovanje učenika na čas 32 / 100 , dobićete prozor kao na slici: Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Početak registrovanja Zaustavljanje registrovanja Izbor obaveznih polja pri registrovanju Prebacivanje (izvoz) podataka u tekstualni fajl Slika 5-9 Prozor za registrovanje učenika na čas 5.1.2.3 Dugme za upozorenje – TIŠINA Ukoliko želite da upozorite učenike – da obrate pažnju na predavanje ili nastavnika, možete koristiti dugme Tišina. Klikom na to dugme, na računarima učenika će biti zaustavljeni audio prenos, zaključan miš i tastatura, kao i desktop. Pojaviće se poruka “Tišina” na ekranu i imaćete punu pažnju učenika. Da podesite svoju poruku npr. „Mir“ umjesto “Tišina”, uradite sljedeće: Kliknite na ikonicu Option na naslovnoj liniji Komanda za podešavanja Opcije na Naslovnoj traci Slika 5-10 Dugme za podešavanje raznih opcija programa eUčionice Izaberite opciju Zadrži aktivnosti učenika sa lijeve strane prozora 33 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Kliknite na Prikaži korisnički definisanu poruku opciju i unesite tekst koji želite – kao na sljedećoj slici. Potvrdite sve sa klikom na U redu. Vaš tekst upozorenja Komanda: Zadrži aktivnosti učenika Potvrda podešavanja na U redu Slika 5-11 Podešavanje poruke o upozorenju na času Da vratite kontrolu nad učeničkim računarima učenicima (da isključite poruku upozorenja), kliknite na ikonicu pored . 5.1.2.4 Zaključavanje i otključavanje eUčionice Nakon prijave nastavnika na Master program (login), učenici će se moći prijaviti na vašu ili neku drugu učionicu. Ukoliko ne želite da učenici imaju opciju prijave na druge učionice, nakon prve prijave svih učeničkih računara, zaključajte eUčionicu klikom na ikonicu sa katancem . To znači da će se učenici automatski prijavljivati na vašu učionicu u budućnosti (kad pokrenu računare) (bez opcije izbora neke druge učionice). Ujedno, biće im onemogućena opcija odjave sa učionice. Kad nastavnik izađe iz eUčionice (ugasi svoj Master program), učenici će biti automatski odjavljeni sa eUčionice. 34 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Ponovnim klikom na ikonicu sa katancem, otključaćete eUčionicu (daćete mogućnost učenicima da se sami prijave ili odjave). Kad nastavnik pokrene program eUčionice, učenici mogu upaliti svoje računare. Ukoliko se neki računar prvi put prijavljuje na eUčionicu, nastavnik će dobiti prozor kao na slici, da prihvati ili odbije učenika. Potrebno je da klikne na dugme Prihvati ili Prihvati Sve da prihvati prijavu učenika na eUčionicu. Slika 5-12 Prihvatanje prijava učenika na čas eUčionice 5.1.2.5 Pregled učionice Klikom na posljednju ikonicu u Traci sa opštim funkcijama možete izabrati pregled učionice koji vam više odgovara – da su računari predstavljeni kao sličice (Icon) ili u obliku izvještaja (Report). U dijelu prozora koji prikazuje konektovane učeničke računare, možete imati različite prikaze ikonica, zavisno od trenutne aktivnosti u učionici: 35 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Učenik je odjavljen sa časa – učionice. Učenik je prijavljen na čas – učionicu (logovan). Učenik je podigao ruku. U toku je prenos slike sa nastavnikovog računara na uč. računar. U toku je prenos nastavnikovog govora na uč. računar. Uč. računar se trenutno nadgleda od strane nastavnika. Uč. računari u modu “tišine”. Učenik “razgovara” sa nastavnikom ili sa grupom (“četuje”) Na uč. računaru se prikazuje film. U toku je prenos slike sa kamere nastavnikovog računara. Uč. računar prima fajl. Uč. računar je u modu “grupnog učenja”. Uč. računar je u modu testiranja. Uč. računar ima premalo memorije za izvođenje operacija (opterećen je). Uč. računar puni bateriju. Uč. računar ima napunjenu bateriju. Uč. računar je u srednjem stanju napunjenosti baterije. Uč. računar ima skoro praznu bateriju. Slika 5-13 Moguć izgled ikonica računara u učionici 36 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 5.2 Rad u eUčionici 5.2.1 Informacije o računarima u eUčionici U svakom momentu možete vidjeti informacije o svakom računaru koji je prijavljen na vašu eUčionicu poput: imena računara, IP adrese, MAC adrese, operativnog sistema i verzije, brzine procesora (CPU), veličinu memorije, te bilo koju pokrenutu aplikaciju ili proces na učenikovom računaru. Slika 5-14 Informacije o računarima u eUčionici Da biste vidjeli te informacije, potrebno je uraditi sljedeće: Desni klik na ikonicu učenikovog računara (bilo kojeg) Izaberite opciju Prikaži svojstvo učenika iz ponuđenog menija Kliknite na kartice Informacije, Aplikacija ili Proces da vidite različite informacije. Da biste prekinuli izvođenje nekog programa na učenikovom računaru, možete uraditi sljedeće: Desni klik na ikonicu učenikovog računara Izaberite opciju Prikaži svojstvo učenika iz ponuđenog menija Izaberite karticu Aplikacija ili Proces sa vrha prozora. Izaberite određen program kojeg želite zatvoriti (kliknite na njega) Kliknite na ikonicu Zatvori koju imate u vrhu prozora. 37 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 5.2.2 Izbor – selekcija učenika (računara) Prije bilo koje akcije u program eUčionice, potrebno je izabrati (selektovati) ikonicu računara koja predstavlja određenog učenika. Možete selektovati jednog, više ili sve učenike u učionici. Ukoliko ne kliknete ni na jednu ikonicu, tj. nijedan učenik nije izabran, akcija koju pokrenete će se odnositi na sve učenike u učionici. Slika 5-15 Ikonice računara u eUčionici u pregledu učionice 5.2.3 Da selektujete jednog učenika, kliknite jednom (lijevim klikom miša) na ikonicu računara u dijelu prozora – pregled učionice Da selektujete više učenika držite CTRL tipku pritisnutu na tastaturi, te kliknite na ikonice koje želite izabrati, jednu po jednu. Da selektujete sve učenike u razredu, kliknite na prazan prozor u pregledu učionice (sivu površinu), pa izaberite kombinaciju tipki na tastaturi CTRL + A . Uklanjanje učenika (učenikovog računara) iz eUčionice U svakom momentu, možete uraditi prekidanje konekcije učenikovog računara sa vaše eUčionice na sljedeći način: Kliknite desnim klikom miša na ikonicu učenikovog računara Izaberite Ukloni opciju *Napomena: Ako ste zaključali učionicu, ova opcija neće biti dostupna. 38 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 5.2.4 Status podignute ruke Ako učenik ima pitanje ili mu treba pomoć, može da sa opcijom koju ima na svom računaru pošalje indikaciju nastavniku za pažnju. Ako je učenik kliknuo na tu opciju, ikonica njegovog računara u glavnom prozoru nastavnikovog programa biće kao na slici: Ukoliko nastavnik želi da ukloni tu sliku, tj. promijeni status u standardnu ikonicu (bez podignute ruke), potrebno je klikne desnim klikom miša na tu ikonicu sa podignutom rukom, te izabere opciju Ukloni podizanje ruke. 5.3 Traka sa funkcijama Funkcije programa eUčionice ćemo objasniti po grupama. 5.3.1 Grupa komandi Prikaži Prva grupa funkcija – pod nazivom Prikaži ima sljedeće komande: Slika 5-16 Komande iz grupe Prikaži 5.3.1.1 Slanje ekrana – prenos slike ekrana Slanje ekrana – komanda služi za prenošenje slike sa nastavnikovog računara na učeničke računare. Ukoliko nijedna ikonica računara nije selektovana, slika će se prenositi na sve računare u učionici. Kad kliknete na komandu Slanje ekrana, ikonice računara u eUčionici promijeniće se iz u . Sve što nastavnik radi na svom računaru prenosi se na učeničke računare. Za vrijeme rada nastavnika u ovom modu, program za rad u eUčionici će biti prikazan u obliku pokretne trake sa alatima (objašnjeno u poglavlju 1.1. Naslovna traka). Kad želite da prekinete ovaj mod rada, kliknite ponovo na istu komandu Slanje ekrana ili na ikonicu na Naslovnoj traci koja predstavlja Slanje ekrana: Slika 5-17 Ikonica Slanje ekrana na Pokretnoj traci sa alatima 39 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 5.3.1.2 Demonstracija učenika – prenos slike ekrana učenika Program eUčionice dozvoljava da izaberete nekog učenika koji će demonstrirati određene akcije na svom računaru nastavniku i ostalim učenicima. U ovom modu rada nastavnik može preuzeti kontrolu nad učeničkim mišom, tastaturom, tj. akcijama, ako je to potrebno. Prikaz ekrana izabranog učenika demonstratora radi se na sljedeći način: 1. Kliknite na ikonicu računara učenika koji će biti demonstrator 2. Kliknite na komandu iz ove grupe funkcija Demonstracija učenika Da preuzmete kontrolu nad računarom demonstratora uradite sljedeće: 1. Kliknite desnim klikom na prozor ekrana demonstratora 2. Izaberite komandu Udaljena komanda iz menija Za prestanak kontrole nad računarom učenika izaberite kombinaciju tipki na tastaturi: "Ctrl+Alt+F12". 5.3.1.3 Film u mreži – prikaz video klipa kroz mrežu Nastavnik može puštati određene video klipove na svom računaru i to se može prikazivati i na računarima učenika bez potrebe da učenici spuste ili kopiraju video sadržaje na svoje računare. Ova opcija podržava različite tipove video fajlova: Windows Media: *.ASF. Windows video: *.AVI, *.WMV. VCD: *.DAT, *.MPG, *. MPEG. Audio: *.MP3, *.WAV. Fajlovi snimleni programom eUčionice: *.ASF. Ukoliko želite puštati fajlove RealPlayer formata, RealPlayer mora biti instaliran i na nastavnikovom i na učeničkim računarima. 1) Pokretanje prikaza video klipa Za prikaz nekog video fajla kliknite na komandu Film u mreži, izaberite komandu Otvori..., te izaberite neki video fajl na vašem računaru. Ukoliko želite pustiti video fajl sa CD-a, umjesto komande Otvori..., izaberite komandu VCD (prikazane na sljedećoj slici): Slika 5-18 Prozor za upravljanje video zapisima 2) Zaustavljanje prikaza video klipa 40 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Za zaustavljanje prikaza na računarima učenika možete korisititi komandu Prekini, a za nastavak emitovanja Nastavi (te komande se nalaze u dnu prozora prikazanog na prethodnoj slici). Pokretanje, pauziranje i zaustavljanje video klipa se vrši komandama sličnim kao na bilo kom programu za rad sa video i audio fajlove. Start , Pauza, Stop komande Slika 5-19 Komande u programu za prikazivanje video zapisa Prekini, Nastavi komande Izlazak iz moda prikaza video fajla se postiže ponovljenim klikom na opciju Film u mreži. 5.3.1.4 Kamera – prenos slike sa web kamere Nastavnik može prenijeti sliku preko svoje web kamere na računare učenika. To je npr. korisno ukoliko se nastavnik i učenici ne nalaze u istoj prostoriji. 3) Pokretanje kamere 1. Izaberite učenike (ikonice računara učenika) koje želite uključiti u prenos slike sa vaše web kamere 2. Kliknite na Kamera opciju sa desne strane programa 3. Izaberite uređaj za video i audio prenos 4. Kliknite na dugme Slanje u prozoru Kamera 41 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 5-20 Dijalog prozor prikaza web kamere Da izađete iz moda prenosa slike sa web kamere, ponovo kliknete na istu komandu u Traci sa funkcijama, tj. na komandu Kamera. 42 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 5.3.2 Grupa komandi Udaljeno Gdruga grupa komandi na Traci sa funkcijama je grupa Udaljeno. To su funkcije pomoću kojih možete sa svog mjesta – računara upravljati učeničkim računarima . Slika 5-21 Komande iz grupe Udaljeno 5.3.2.1 Nadzor i kontrola 4) Nadgledanje rada učenika Kliknite na ukonicu računara učenika kojeg želite nadgledati da ga selektujete Kliknite na komandu Nadzor i kontrola sa desne strane prozora u Traci sa funkcijama Slika sa učenikovog računara će se prikazati na nastavnikovom računaru 5) Nadgledanje više učenika odjednom Ukoliko nastavnik želi nadgledati više računara odjednom, program mu to dozvoljava ali sa maksimalnim brojem od 9 računara odjednom (ako ne označite nijedan računar, a kliknete na komandu Nadzor i kontrola, broj računara koji će biti uključeni u nadzor je 4). 6) Nadzor i kontrola - traka sa alatima Dok nadgledate učenike, pojaviče se Pokretna traka sa alatima u vrhu nastavnikovog ekrana. Slika 5-22 Pokretna traka sa alatima za vrijeme nadgledanja učenika pomoću Nadzor i kontrola komande Ova traka je kreirana da pomogne nastavniku da može da radi i pokreće i druge komande dok vrši nadzor nad radom nekog učenika. Prekid nadzora se vrši klikom na ikonicu . 7) Preuzimanje kontrole nad računarom učenika Pomoću ovog programa za rad u eUčionici, dok nadzirete učenika i njegov rad, možete i potpuno preuzeti kontrolu nad njegovim računarom. Upravljanje računarom učenika može se izvesti u 2 moda: Dijeljeni mod: I nastavnik i učenik mogu upravljati pokazivačem miša i tastature na učenikovom računaru. 43 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Zaključani mod: Samo nastavnik može upravljati pokazivačem miša i tastaturom na učenikovom računaru u ovom modu. Da biste započeli upravljanje računarom nekog učenika: Kliknite desnim klikom miša na prozor monitora učenika kojeg trenutno nadzirete Izaberite opciju Udaljena Komanda iz menija koji se prikaže Pojaviće se pokretna traka sa alatima za daljinsku kontrolu, kao na sljedećoj slici: Slika 5-23 Pokretna traka sa alatima pri daljinskom upravljanju uč. računara Za upravljanje u dijeljenom modu – kliknite na ikonicu lokota na pokretnoj traci sa alatima Za upravljanje u zaključanom modu – kliknite ponovo na ikonicu lokota na pokretnoj traci sa alatima (aktivna ikonica) Za obilježavanje koristite ikonicu olovke sa pokretne trake sa alatima. Za zaustavljanje daljinskog upravljanja, kliknite na ikonicu sa X na pokretnoj traci sa alatima. 5.3.2.2 Udaljena postavljanja Ova komanda služi za podešavanje raznih opcija na svim računarima učenika sa jednog mjesta (sa nastavnikovog računara). Pa pomoću ove komande možete podesiti za učenike: Podešavanje Display-a Podešavanje Interneta Podešavanje tema Podešavanje Desktop-a (Radna površina) Podešavanje opcija Screen Saver-a Podešavanje opcija Power Schemes Napradna podešavanja Ili možete sva podešavanja sačuvati u jednom fajlu, pa ih kasnije učitati. 5.3.2.3 Udaljenje komande Pomoću ovih komandi nastavnik može da upravlja paljenjem i gašenjem učeničkih računara, te pokretanjem ili zaustavljanjem nekih programa na tim računarima. 1. Izaberite sve ili samo neke računare u učionici 2. Izaberite komandu Udaljene komande na traci sa desne strane prozora programa eUčionice (kao na sljedećoj slici) 3. Izaberite jednu od prve tri akcije (Udaljeno Isključivanje, Udaljeno ponovno pokretanje ili Udaljeno zatvaranje aplikacija) iz menija koji se pojavi. 44 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 5-24 Opcije komande Udaljena komanda 4. Sa izborom jedne od prve tri akcije, otvoriće se prozor kao na sljedećoj slici: Slika 5-25 Opcije za daljinsko gašenje računara, gašenje računara sa restartom i sa gašenjem pokrenutih aplikacija Izaberite šta želite od opcija i kliknite na U redu da potvrdite izbor. Opcija Nametni isključivanje bez upita, ako je označena,znači da će se računari ugasiti poslije nastavničke komande bez pitanja učenika da li to žele ili ne. Opcija Prikaži sljedeće poruke prije isključivanja, ako je označena, dozvoljava da upišete neki tekst koji će se prikazati učenicima na ekranu prije nego im se računari ugase. 8) Pokretanje programa na računarima 1. Ukoliko želite da iz ovog programa za rad u eUčionici pokrenete neku lokalnu aplikaciju (program na nastavnikovom računaru) izaberite komandu Pokreni lokalnu aplikaciju i izaberite jedan od programa na listi 2. Ukoliko želite da iz ovog programa za rad u eUčionici pokrenete neku aplikaciju (program) na računarima učenika izaberite komandu Pokreni udaljenu aplikaciju i izaberite jedan od ponuđenih programa sa liste. 45 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 5-26 Pokretanje programa – lokalnog ili udaljenog Ukoliko želite da dodate neki program već postojećoj listi, pokrenite posljednju komande na meniju koji se pojavi klikom na dugme Udaljena komanda sa Trake sa funkcijama. Dobićete prozor kao na slici: Slika 5-27 Prozor za pokretanje komande sa nastavnikovog računara Kliknite na dugme Novo Unesite naziv programa Na dugme označeno sa “…” kliknite da pronađete taj program na vašem računaru Unesite parametre komande (programa) ako su vam poznati i 46 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Izaberite komandu Sačuvaj. Dodati program će se pojaviti na listi programa za startanje preko komande Pokreni lokalnu aplikaciju ili Pokreni udaljenu aplikaciju. 5.3.3 Skup komandi Grupa Ova grupa komandi omogućava nastavniku da podijeli učenike u grupe. Na raspolaganju su sljedeće opcije: Upravljanje grupom: modifikovanje i kreiranje grupa Razgovor u grupi: omogućava učenicima tekstualnu ili glasovnu komunikaciju u grupama Podučavanje grupe: izvođenje aktivnosti nastave u grupama - podučavanje grupe Slika 5-28 Komande iz grupe Grupa 5.3.3.1 Upravljanje grupom Ova opcija omogućava nastavniku da rasporedi učenike prijavljene na eUčionicu po grupama. To se postiže na sljedeći način: 9) Kreiranje grupe • Kliknite na dugme Upravljanje grupom u Traci sa funkcijama • U otvorenom prozoru Uredi grupe, kliknite na dugme Novo • Unesite naziv grupe u novom prozoru i dodajte bar jednog učenika u grupu • Kliknite na dugme Kreiraj da završite kreiranje nove grupe. 47 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 5-29 Prozor za kreiranje, brisanje i modifikovanje grupa učenika 10) Dodavanje članova (učenika) u grupu • Kliknite na dugme Upravljanje grupom u Traci sa funkcijama • U sljedećem prozoru, selektujte grupu koja je formirana ranije i kliknite na dugme Uredi... • Kliknite na dugme Dodaj u prozoru Svojstvo • U prozoru Odaberi članove izaberite učenike koje želite da dodate u ovu grupu • Potvrdite akcije sa U redu • Još jednom pritisnite U redu da završite dodavanje članova u grupu 11) Uklanjanje članova (učenika) iz grupe • Kliknite na dugme Upravljanje grupom u Traci sa funkcijama • U sljedećem prozoru, selektujte grupu koja je formirana ranije i kliknite na dugme Uredi… • Iz liste učenika selektujte učenike koje želite ukloniti iz grupe • Kliknite na dugme Izbriši • Pritisnite U redu da završite uklanjanje članova iz grupe *Napomena: Za dodavanje i uklanjane više članova odjednom možete držati pritisnutu tipku Ctrl ili Shift na tastaturi. Imenovanje vođe grupe • • • Kliknite na dugme Upravljanje grupom u Traci sa funkcijama U sljedećem prozoru, selektujte grupu koja je formirana ranije i kliknite na dugme Uredi… Iz liste učenika selektujte jednog učenika kojeg želite imenovati vođom grupe 48 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ • • Kliknite na opciju Postavi kao vođu Pritisnite U redu Slika 5-30 Imenovanje vođe grupe (Grupa može imati samo jednog vođu grupe ili nijednog) 12) Brisanje grupe • Kliknite na dugme Upravljanje grupom u Traci sa funkcijama • U sljedećem prozoru, selektujte grupu koju želite izbrisati i kliknite na dugme Izbriši • Pritisnite U redu 13) Promjena naziva grupe • Kliknite na dugme Upravljanje grupom u Traci sa funkcijama • U sljedećem prozoru, selektujte grupu koju želite preimenovati i kliknite na dugme Preimenuj • Upišite novi naziv grupe • Pritisnite U redu 5.3.3.2 Razgovor u grupi – grupna komunikacija Svaka grupa učenika, koja je kreirana preko komande Upravljanje grupom, može komunicirtai međusobno – „četovati“. Nastavnik se može pridružiti bilo kojoj grupi i pridružiti se „četovanju“. 49 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Kartice (tabovi) označavaju grupe Pokretaje komunikacije u grupi Učenici u grupi Zaustavljanje komunikacije u grupi Unos teksta Nakon unosa teksta, potrebno kliknuti na dugme Pošalji da se pošalje tekst ostalim članovima grupe Slika 5-31 „Četovanje“ u grupi/ama 14) Pokretanje opcije za “četovanje” grupe: Kliknite na dugme Upravljanje grupom u traci sa funkcijama da biste razvrstali učenike po grupama. Kliknite na dugme Razgovor u grupi u Traci sa funkcijama Kliknite na dugme Pokreni da započnete “četovanje” sa grupom učenika dugme Pokreni sve za “četovanje” sa svim učenicima Za uklanjanje grupe, selektujte grupu tako što kliknete na njenu karticu (tab), te kliknite na dugme Ukloni. Za zaustavljanje “četovanja” grupe, selektujte grupu tako što kliknete na njenu karticu (tab), te kliknite na dugme Zaustavi. 50 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 5.3.3.3 Podučavanje grupe Opcija Podučavanje grupe omogućava podučavanje po grupama. Svaka grupa ima jednog aktivnog člana i više pasivnih glasova. Aktivni član može podučavati svoje kolege pomoću funkcija nastavnika: prenos obuke, glasovna poruka, razgovor, nadzor, udaljena kontrola, udaljena postavljanja, distribucija datoteka, udaljena komanda, film u mreži. Da započne grupno podučavaje, potrebno je da nastavnik uradi sljedeće: • • • Kliknuti na dugme Upravljanje grupom u Traci sa funkcijama i podijeli učenike u grupe Kliknuti na dugme podučavanje Grupe u Traci sa funkcijama Početak rada Otvoriće se prozor kao na slici: grupnog podučavanja Izbor aktivnog člana grupe Izbor pasivnih članova grupe Biranje opcije za podučavanje Slika 5-32 Podučavanje grupe • • • Iz padajuće liste za izbor aktivnog člana izaberite učenika koji će biti predavač za svoju grupu kolega Izaberite funkciju koju će koristiti za podučavanje, sa padajuće liste „Function:“ Kliknite na dugme Initiate za početak rada grupnog podučavanja Za prestanak ove vrsta rada (najviše dvije grupe učenika mogu istovremeno raditi u ovom modu), kliknite na dugme Zaustavi. 51 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 5.3.4 Grupa komandi Test Moćan alat za pravljenje testova (kvizova, kontrolnih zadataka) omogućava nastavniku da brzo i jednostavno pripremi testiranje svojih učenika. Komande koje su na raspolaganju su: Kreator testa – alat za kreiranje, modifikovanje i snimanje testova Pokretanje testa – uključuje automatsku distribuciju testova, testiranje i skupljanje testova na kraju testa. U specijalnim prilikama, nastavnik može zaustaviti testiranje i nastaviti ga kasnije. Ocjena testa – omogućava nastavniku da evaulira testove učenika, automatski izboduje sve predate , doda komentare, te pošalje rezultate ocijenjenih testova učenicima na pregled Trenutni test – nastavnik može pokrenuti test sa jednim pitanjem ili anketom da dobije odmah rezultate. Slika 5-33 Komande iz grupe Quiz 5.3.4.1 Kreiranje testova Test se sastoji od različitih grupa pitanja (oblasti) koje kreira nastavnik. Svaka grupa pitanja (oblast) može da sadrži pitanja tipa: o o o o pitanja sa jednim tačnim odgovorom pitanja sa više tačnih odgovora pitanja na koje se može odgovoriti samo sa „tačno“ ili „netačno“ pitanje sa odgovorom u vidu kratkog pismenog rada 52 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Novi Otvaranje postojećeg testa test Uvoz pitanja iz Word-a Naziv testa Oznaka razreda Ime nastavnika Snimanje kreiranog testa Trajanje testa u minutama Dodavanje grupe pitanja i pitanja Ukupni (maksimalan) broj bodova na testu Promjena maksimalnog broja bodova testa Slika 5-34 Kreiranje testa 15) Kreiranje novog testa 1. Kliknite na dugme Quiz Maker na Traci sa funkcijama 2. U prozoru koji se otvori, kliknite na komadndu Novo u traci sa alatima 3. Unesite Naziv testa, Oznaku razreda, Ime nastavnika, Trajanje testa i Ukupni broj bodova 4. Kliknite na komandu Sačuvaj . 5. Unesite naziv testa i lokaciju za snimanje, te potvrdite na U redu 16) Dodavanje pitanja 1. 2. 3. 4. 5. Kreirajte novi test (objašnjeno u prethodnom tekstu) ili nastavite akcije u već kreiranom testu Kliknite na komandu Dodaj i u meniju koji se pojavi odaberite komandu Dodaj grupu pitanja Ponavljajte korak 2. dok ne formirate sve grupe pitanja koje želite Ukoliko želite obrisati neku grupu pitanja, selektujte je, pa izaberite komandu Izbriši Izaberite prvu grupu pitanja, pa kliknite ponovo na komandu Dodaj i u meniju koji se pojavi izaberite određen oblik pitanja: o pitanja sa jednim tačnim odgovorom o pitanja sa više tačnih odgovora o pitanja na koje se može odgovoriti samo sa „tačno“ ili „netačno) o pitanja na koje se očekuje opisni odgovor o pitanje sa praznim mjestom za popunjavanje 53 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Određivanje broja bodova koje nosi dato pitanje Tekst pitanja Ubacivanje slike u pitanje Upisati – ponuditi odgovore u linije iza slova A:, B:, C, itd. Tačan odgovor označiti tako da kliknete na kružić ispred slova Slika 5-35 Prozor za dodavanje test pitanja 6. Unesite tekst pitanja u polje ozančeno sa Naslov pitanja, te broj bodova u polje označeno sa Rezultat pitanja. 7. Unesite u linije označene slovima A:, B:, C:, itd. Moguće odgovore 8. Slektujte tačan odgovor (klikom ispred linije sa slovom gdje je upisan tačan odgovor – na kružić) 9. Da ubacite sliku u pitanje, kliknite na dugme . 10. Kliknite na U redu i sljedeće da sačuvate kreirano pitanje i kreirate novo istog tipa ili kliknite na dugme U redu da sačuvate kreirano pitanje i zatvorite prozor za kreiranje pitanja. 11. Za dodavanje drugog pitanja (u istoj ili sljedećoj grupi pitanja), selektujte grupu, pa ponovo izaberite dugme Dodaj i u meniju koji se pojavi izaberite određen oblik pitanja (npr. pitanje sa više tačnih odgovora) 12. Ako želite izbrisati pitanje, selektujte ga u prozoru gdje je kreirano (i smješteno u neko grupu), te kliknite na dugme Izbriši sa trake alata u vrhu prozora. Slika 5-36 Traka sa alatima pri kreiranju i uređivanju testa 13. Nakon kreiranja svih pitanja, kliknite na dugme Sačuvaj na traci sa alatima da sačuvate test. 54 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 5.3.4.2 Uvoz pitanja iz Word datoteke Ovaj softver omogućava korisnicima da uvezu pitanja iz Word datoteke. Ako je korisnik pripremio Word datoteku u skladu sa unaprijed definisanim pravilima, tada može da doda pitanja uvozom Word datoteke. Za uvoz Word datoteke pratite sljedeće korake: 1. 2. 3. 4. Kreirajte novi test ili otvorite postojeći. Kliknite na dugme Uvezi na alatnoj traci. U iskačućem dijalogu odaberite Word datoteku koju želite i klinite na dugme Otvori. Nakon uvoza pitanja kliknite na dugme Sačuvaj da biste sačuvali test. Ako želite da dodate pitanja uvozom Word datoteke, potrebno je da pratite određena pravila prilikom pripreme Word datoteke, u suprotnom softver neće uspjeti da uveze Vaša pitanja. Pravila za kreiranje pitanja u Word datoteci: 1. Koristite prazan red za odvajanje različitih pitanja. 2. Označite grupu pitanja podebljanim fontom i kurzivom. 3. Za svako pitanje uvijek koristite simbol Enter za odvajanje naslova pitanja, slike i svakog odgovora. 4. Označite tačan odgovor podebljanim fontom. 5. Kod pitanja s praznim mjestom za popunjavanje, koristite podvučenu riječ ili rečenicu za svako pitanje. 6. Kreirajte pitanje sa odgovorom u vidu kratkog pismenog rada pomoću odvojenog reda bez podvučenog teksta. 7. Kreirajte pitanje s praznim mjestom za popunjavanje u odvojenom redu s najmanje jednom podvučenom riječju ili rečenicom. 8. Kreirajte pitanje sa odgovorom Tačno/Netačno u tri odvojena reda koji uključuju jedan red s naslovom pitanja i dva reda sa odgovorima. 9. Kreirajte pitanje s jednim odgovorom ili pitanje s više odgovora u više od četiri odvojena reda koji uključuju jedan red s naslovom pitanja i tri ili više redova sa odgovorima. 5.3.4.3 Pokretanje testa Testiranje je podijeljeno u 4 procesa: 1. 2. 3. 4. Otvaranje testa koji je ranije kreirao neki nastavnik Distribucija (slanje) testa na učeničke računare Start (pokretanje) testa Prekidanje testa sa prikupljanjem Da bi započeli test selektujte učenike koji će se testirati i kliknite dugme Pokretanje testa na traci sa funkcijama. 55 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ U sljedećem prozoru izaberite opciju Otvori, te kliknite na dugme Pretraži da učitate test koji ste kreirali ranije. Pretraga kreiranog testa Pošalji test Slika 5-37 Otvaranje testa Selektujte test i kliknite na dugme U redu Možete promjeniti vrijeme trajanja testa (u minutama), ako je potrebno, i kliknite na U redu. Pošaljite test učenicima preko mreže – klikom na dugme Pošalji. Kad se završi slanje, pokrenite proces testiranja na dugme Pokreni. U prozoru sa ikonicama računara učenika, nastavnik može pratiti testiranje, te vidjeti stanje na svakom računaru: 1. Neočekivano zaustavljanje – poruka koja znači da je neočekivano prekinuto testiranje (možda se računar ugasio ili isključio sa mreže, ukoliko se ponovo priključi test se može nastaviti) 2. Podnijeto – poruka koja znači da je učenik završio test i predao ga nastavniku 3. Total: n, completed: m: poruka koja znači da je učenik završio „m“ pitanja od ukupno „n“ pitanja. 56 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 5-38 Prozor koji nastavnik vidi za vrijeme testiranja Dodatne opcije pri testiranju: 1. Pauziranje testa – ukoliko nastavnik klikne na komandu Pauziraj, zaustaviće se proces testiranja (i odgovaranja na test) na svim računarima. Nastavnik ne smije zatvoriti prozor Pokreni test (prikazan na prethodnoj slici) da ne bi izbrisao cijeli test 2. Prekini - ukoliko nastavnik klikne na komandu Prekini, zaustaviće se proces testiranja (i odgovaranja na test) na svim računarima. Nastavnik tad smije zatvoriti prozor Pokreni test (prikazan na prethodnoj slici) - cijeli test i dotadašnji odgovori će biti sačuvani 3. Nastavak testiranja – na dugme Nastavi 4. Potpuno zaustavljanje (završetak) testiranja – ukoliko nastavnik klikne na komandu Zaustavi ili istekne vrijeme testiranja, proces testiranja se završava i svi odgovori bivaju preneseni na nastavnički računar. 5.3.4.4 Ocjena testa – Bodovanje (rezultati) Program automatski može izračunati koliko koji učenik ima bodova, te poslati rezulate testiranja učenicima. Ukoliko u testu postoji pitanje na koji se traži opisni odgovor (essay question), nastavnik će morati ručno dati određene broj bodova za takav odgovor. 1. 2. 3. 4. 5. Izaberite ikonicu Ocjena testa na Traci sa funkcijama (u grupi komandi Test) Iz novog prozora izaberite opciju Otvori. Izaberite test za koji želite dobiti rezulate Kliknite na dugme U redu Test svakog učenika biće prikazan sa lijeve strane prozora 57 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 5-39 Prikaz liste test rezultata svih učenika Klikom na nekog učenika u prozoru sa lijeve strane, učenikov test će se pojaviti u prozoru sa desne strane. 1. Kliknite na učenika čiji rad želite ispraviti. 2. Njegov rad će se pojaviti na desnoj strani prozora Ocjena testa 3. Sva objektivna pitanja će biti automatski izbodovana, a klikom na komandu Sljedeći doći ćete na prvo subjektivno pitanje (opisno – essay) da ručno odredite broj bodova koje dajete učeniku za njegov odgovor (borj bodova upisujete u liniju Bodovanje) 4. Ponovite korak 3. Za sva subjektivna pitanja u testu. 5. Kliknite na dugme Sačuvaj u traci sa alatima 1. Za vrijeme pregleda učenikovog rada, nastavnik može dodati komentar na svaki odgovor klikom na *Kliknite ovdje za dodavanje komentara. 17) Pregled statistike i analiza rezultata Za svakog učenika, nastavnik može vidjeti postignuti rezultat na testu. Za svako pitanje, nastavnik može vidjeti postotak tačnih, odnosno netačnih odgovora i sličnu analizu. 58 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 5-40 Analiza rezultata testa Da biste dobili ovakav prikaz: 1. 2. 3. 4. 5. Izaberite komandu Ocjena testa sa Trake sa funkcijama Otvorite odrađen test za kojeg želite vidjeti rezultate Kliknite na ikonu Statistike u traci sa alatima Pojaviće se prozor kao na prethodnoj slici (Statistika testa) Ukoliko želite da sačuvate statističke informacije jednostavno kliknete na dugme Izvezi Statističke informacije u datoteku. Pitanja sa opisnim odgovorima neće imati statistički prikaz. 18) Slanje rezultata testa učenicima Nakon bodovanja, nastavnik može poslati rezultate testa učenicima. Učenici će dobiti ispravljene radove sa ukupnim brojem bodova, brojem bodova za svako pitanje , te tačnim odgovorom tamo gdje su pogriješili. Savki učenik dobija svoj rezultat. Da pošaljete rezultate testiranja učenicima: 1. 2. 3. 4. 5. Kliknite na komandu Ocjena testa na Traci sa funkcijama u glavnom programu Otvorite ispravljen i izbodovan test Kliknite na dugme Pošalji u prozoru Ocjena testa Izaberite jednog, više ili sve učenike kojima želite poslati rezultate testiranja Kliknite na dugme Pošalji. 59 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 5-41 Izbor učenika za slanje rezultata testa Slanje rezultata nije moguće ako test za sve studente nije ispravljen (bodovan), može se desiti ako ste u testu imali opisne odgovore, pa nastavnik mora ručno ocijeniti te odgovore. Sva objektiva pitaja a koja je učeink progrešno odgovorio imaće ispd liste odgovora i tača odgovor. Ukoliko neki učenik nije prijavljen na učionicu ili mu je rezultat testa već poslan, slanje rezultata testa tim učenicima nije moguće (kvadratić ispred njihovih imena će biti siv). 5.3.4.5 Trenutni test - Instant test Nastavnik može pokrenuti test sa samo jednim pitanjem da dobije odmah odgovore i rezultate ili može provesti neku anketu pomoću ove funkcije. Da pokrenete Trenutni test: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Kliknite na komandu Trenutni test u glavnoj Traci sa funkcijama Otvoriće se Trenutni test prozor. Izaberite tip pitanja iz padajuće liste označene sa Tip pitanja (moguće postaviti samo objektivna pitanja – sa jednim tačnim odgovorom, sa više tačnih odgovora i sa tačno/netačno tipom odgovora). Unesite pitanje u polje Naslov pitanja U sljedećem polju unesite odgovore, te označite tačan odgovor. Izbarite trajanje instant testa u polje Trajanje. 60 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Tip pitanja Test pitanja Označite ovo polje ako pravite anketu (bez rezultata) Ponuđeni odgovori Označen tačan odgovor Pokretanje instant testa Trajanje instant testa Slika 5-42 Kreiranje i pokretanje Instat testa Nakon pokretanja ovog instant testa klikom na dugme Pokerni, odgovori učenika će se prikazivati na desnoj strani prozora . Statistika će biti prikazivana u stvarnom vremenu kako pristižu odgovori. Za zaustavljanje instant testa ili anketiranja, kliknite samo na dugme Izađi. 5.3.5 Grupa komandi Ostalo Slika 5-43 Komande iz grupe Ostalo Dodatne funkcije koje se nalaze na dnu Trake sa funkcijama su: 1. Distribucija datoteka (fajlova) – distribucija datoteka koja omogućava nastavniku da prebaci manje fajlove učenicima 2. Upravljanje prenošenjem fajlova sa učeničkih računara na nastavnički računar 3. Snimanje ekranai puštanje video zapisa – ova komanda omogućava nstavniku da snima trenutnao stanja ekrana i radnu površinu svoga računara, a nakon toga to možeposlati učenicima koji su u modelu odjeljenja 61 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 5.3.5.1 Distribucija fajlova Nastavnik može jedan fajl istovremeno prebaciti (prekopirrati) sa svog računara na više računara u učionici. 1. Selektujte učenike u glavnom prozoru programa eUčionice 2. Kliknite na komandu Distribucija datoteka na Traci sa funkcijama 3. Pojaviće se prozor kao na slici – prozor Distribucija datoteka: Komanda za dodavanje fajla na listu za prebacivanje Dugme Pošalji za slanje fajla Slika 5-44 Prozor za prebacivanje fajlova 4. Izaberite fajl ili folder kojeg želite prekopirati na učeničke računare, te kliknite na komandu za dodavnjae fajla na listu (označenu na prethodnoj slici) da biste dodali izabrani fajl ili folder na listu za kopiranje. Ponovite to za onoliko fajlovi i/ili foldera koliko želite. 5. Zatim kliknite na dugme Pošalji 6. Unesite putanju gdje će fajl ili folder biti prekopiran u pošalji u fasciklu, te kliknite na dugme Pošalji. 19) Definisanje putanja (foldera) za kopiranje Prije distribucije fajlova potrebno je odrediti folder na računarima učenika gdje će ti fajlovi biti smješteni. U programu postoje 10 već definisanih putanja (foldera) za kopiranje na računare učenika. Nastavnik može dodati i nove putanje ukoliko želi. 62 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Izmjena postojeće putanje Dodavanje nove putanje Uklanjanje postojeće putanje Slika 5-45 Definisanje putanja (foldera) za kopiranje 1. Otvorite prozor Distribucija datoteka. 2. 3. 4. 5. Kliknite na Opcije dugme na traci sa alatima. Kliknite na dugme Dodaj da se prikažu definisane putanje Unesite novu putanju i kliknite na U redu Izaberite neku već postojeću putanju, pa kliknite na Uredi da je izmijenite ili na Ukloni da je obrišete. 5.3.5.2 Upravljanje prenošenjem fajlova Pomoću ove opcije učenici mogu svoje radove prenijeti (kopirati) na nastavnički računar. Nastavnik može prihvatiti ili ne, neke ili sve fajlove poslate od strane učenika. 63 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 5-46 Prihvatanje ili odbijanje fajla koji šalje učenik nastavniku 1. Kad učenik pošalje zahtjev za slanje svog fajla, na nastavnikovom računaru će se pojaviti prozor kao na slici. 2. Nastavnik će vidjeti ime učenika, veličinu fajla i broj fajla 3. Da bi prihvatio fajl, nastavnik treba da klikne na dugme Prihvati ili Prihvati sve (za sve zahtjeve) 4. Da odbije prenos fajla, nastavnik može kliknuti na Odbij ili Odbij sve (za sve zahtjeve) 20) Podešavanje foldera za prihvatanje fajlova od učenika Pomoću ovih opcija možete odrediti i maksimalnu veličinu fajla i broj fajlova koje učenici šalju nastavniku. 64 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Izaberite putanju za datoteka koje primate od učenika Slika 5-47 Prihvatanje ili odbijanje fajla koji šalje učenik nastavniku 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Klikinte na dugme Opcija na naslovnoj traci glavnog programa za rad u eUčionici Na lijevoj strani prozora Opcija, izaberite karticu Opcije za prihvatanje datoteke Nakon toga izaberite gdje želite da vam se snimaju datoteke ili fascikle poslate od strane učenika Selektujte Ograniči veličinu datoteke i unesite maksimalnu veličinu fajla Selektujte Ograniči broj datoteka i unesite maksimalan broj fajlova Kliknite na dugme U redu Ukoliko da opcije vratite na one koje su podešene prilikom instačacije programa kliknite na zadato. 5.3.5.3 Snimanje ekrana i puštanje video zapisa Nastavnik može snimiti akcije koje izvodi na računaru, te ih reprodukovati kasnije u učionici. Za vrijeme snimanja akcija, može se napraviti pauza, te nastaviti snimati nakon pauze u isti fajl. Za vrijeme snimanja akcija nastavnik može koristiti i mikrofon da snima glas, tj. audio objašnjenja. Kasnije se može koristiti komanda Film u mreži da se prikaže audio-video zapis u učionici. Da započnete snimanje: 1. Kliknite na dugme Snimanje ekrana na Traci sa funkcijama u glavnom prozoru programa za rad u eUčionici 2. U prozoru Snimanje ekrana, unesite naziv fajla i kliknite na Sačuvaj 3. Pojaviće se traka sa alatima Traka sa altima za Snimanje ekrana u vrhu ekrana: 65 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 5-48 Traka sa altima za Snimanje ekrana 4. Crveno dugme koje prikazuje da je snimanje u toku će svijetliti i vrijeme će teći. 5. Kad želite napraviti pauzi pritisnite ikonicu . 6. Za nastavak snimanja pritisnite ikonicu 7. Za zaustavljanje snimanja pritisnite ikonicu . 8. Za dodatno obilježavanje u toku snimanja koristite ikonicu Prikaz snimka 1. Izaberite komandu Film u mreži na Traci sa funkcijama u glvanom prozoru programa 2. Iz dijaloga Otvori datoteku izaberite upravo snimljeni snimak 3. Kliknite na U redu. U okruženju bežične mreže brzina u bitima medijske datoteke ne smije prekoračiti najveću brzinu prenosa definisanu u Opcijama. Zadata najveća brzina prenosa za bežičnu mrežu iznosi 400 kbps. 66 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ OBUKA ZA IT ADMINISTRATORE 67 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 68 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 1 Korisnički nalozi 1.1 Postojeći korisnički nalozi Svaki korisnik bi trebao imati svoj korisnički nalog. Kreiranje naloga možete raditi pomoću opcija u kontrolnoj tabli. Računari u sklopu projekta Dositej su podešeni sa sljedećim korisničkim nalozima: Na nastavničkim laptop računarima kreirana su tri naloga: o Administrator (sa administratorskim pravima) o Nastavnik (sa administratorskim pravima) o Učenik (ovaj nalog je uklonjen sa ekrana prijave i služi samo da učenici mogu pristupiti dijeljenim folderima na nastavničkom računaru) Na učeničkim CMPC-jevima kreirana su dva naloga: o Administrator (sa administratorskim pravima) o Učenik (sa korisničkim pravima) Ukoliko jedan nastavnik koristi nastavnički laptop, potrebno je da po početku rada promijeni lozinku za taj nalog. Ako više nastavnika koristi laptop, preporučuje se da se za svakog nastavnika kreira novi nalog. IT administratori su odgovorni za administratorske naloge! 1.2 Kreiranje novog naloga Da biste mogli upravljati nalozima ovorite prozor „Upravljanje računarom“ (eng. Manage) desnim klikom tastera na ikonu računara i izborom opcije „Upravljaj“. Slika 1-1 Pristup opcijama za upravljanje računara U prozoru „Upravljanje računarom“ iz liste sa lijeve strane prozora izaberite „Lokalne grupe i korisnici“ (eng. Local Users nad Groups), te izaberite fasciklu „Korisnici“ (eng. Users). 69 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 1-2 Prozor „Upravljanje računarom“ O ovom prozoru možete vidjeti već kreirane naloge, ali možete i kreirati nove izborom opcije iz meni bara „Radnja – Novi korisnik“ (eng. Action – New User), ili klikom desnog tastera miša (u srednjem dijelu prozora) i izborom opcije „Novi korisnik“ (eng. New User). Kada izaberete ovu opciju dobijete sljedeći prozor. Slika 1-3 Prozor za kreiranje novog korisničkog naloga U prozoru „Novi korisnik“ ispunite potrebne informacije te isključite opciju „Korisnik mora promijeniti lozinku pri sljedećem logovanju“ (eng. User must change password at next logon) i uključite opciju „Lozinka nikad ne ističe“ (eng. Password never expires). Kada ste unijeli sve potrebne podatke kliknite na dugme „Kreiraj“ (eng. Create) i onda zatvorite prozor. 70 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 1-4 Prozor za kreiranje novog korisničkog naloga NAPOMENA: Ukoliko želite promijeniti lozinku, možete to uraditi u prozoru „Upravljanje računarom“ klikom desnog taster miša na određeni nalog te izabrati opciju „Promeni lozinku“ (eng. Set Password) ili u toku rada na računaru klikom kombinacije tastera CTRL + ALT + DELETE, te izborom opcije „Promeni lozinku..“ (druga opcija važi samo za nalog sa kojim ste trenutno prijavljeni - logovani). 1.2.1 Dodavanje korisničkog naloga u administratorsku grupu Kada ste završili kreiranje naloga možete ih dodati u određenu grupu korisnika, radi smanjenja ili povećanja nivoa privilegija korisničkog naloga. U ovom dijelu pokazaćemo dodavanje prethodno kreiranog korisničkog naloga (Predavač) u grupu administratora. U prozoru „Upravljanje računarom“ sa lijeve strane prozora izaberite fasciklu „Grupe“ (eng.Groups) sa lijeve strane prozora, sekcije „Lokalne grupe i korisnici“ (eng. Local Users and Groups). U listi grupa dvokliknite na grupu „Administrators“ Slika 1-5 Korisničke grupe U prozoru „Administrators - svojstva“ kliknite na dugme „Dodaj“ (eng. Add). 71 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 1-6 Lista korisnika grupe „Administratori“ i dodavanje drugih korisnika U prozoru „Izaberi korisnike“ (eng. Select Users, Computer, Service Accounts, or Groups) upišite ime korisničkog naloga (u našem primjeru Predavač) i kliknite na dugme „Proveri imena“ (eng. Check names) kako bi potvrdili da ste upisali tačan naziv postojećeg korisničkog naloga koji dodajete u neku grupu. Ukoliko ne znate tačan naziv korisničkog naloga možete kliknuti na dugme „Više opcija…“ (eng. Advanced), kako bi u listi svih korisničkih naloga pronašli određenog korisnika. Slika 1-7 Provjera korisničkog naloga prilikom dodavanja u određenu grupu Nakon provjere imena, kliknite na opciju „U redu“ (eng. OK) i zatvorite prozore. Slika 1-8 Provjera korisničkog naloga prilikom dodavanja u određenu grupu 72 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Sa ovim koracima ste dodali korisnički nalog Predavač u grupu administratora i time povećali nivo privilegije prilikom rada na računaru, tj. Predavač kao pripadnik grupe administratora može raditi sve instalacije, deinstalacije, promjene podešavanja i slične radnje na računaru. Za dodavanje drugih korisnika ponovite proceduru od drugog koraka – tj. klik na dugme „Dodaj“ (eng. Add). 2 Instalacija programa „Mythware eUčionica“ Instalacije morate raditi sa nalogom koji ima administartorska prava na računaru. 2.1 Nastavnički program Instalacija se vrši na jednostavan način u samo nekoliko koraka: 1. Na nastavničkom računaru pokrenite instalacioni fajl programa Mythware eUčionica (teacher_2.0.95.359.exe). 2. Dva puta kliknite lijevm tasterom miša kako bi pokrenuli instalaciju ili desnim tasterom miša kliknite na fajl i izaberite opciju „Run as Administrator“ (pokreni kao administrator) 3. Pojaviće vam se prozor kao na slici ispod, gdje ćete izabrati jezik iz liste: Srpski – Bosna i Hercegovina i kliknite U redu. Nakon toga samo pratite čarobnjaka postavke. Slika 2-1 Izbor jezika 73 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 2-2 Čarobnjak postavke Slika 2-3 Prihvatanje ugovora o licenci 74 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 2-4 Pročitajte zahtjeve Ukoliko želite da promijenite lokaciju za instalaciju Classroom Management softvera Slika 2-5 Odredišna fascikla Slika 2-6 Fascikla menija Počni 75 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 2-7 Sve je spremno za instalaciju Slika 2-8 Kliknite Završi i instalacija je gotova 4. Da biste mogli koristiti program morate restartovati računar Slika 2-9 Restartovanje računara 76 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 2.2 Učenički program Učenički program može biti samo instaliran na Intel Classmate PC računarima. Logujte se kao administrator na učenički CMPC računar, te pokrenite instalaciju dvoklikom na instalacioni fajl (student_2.0.95.359.exe). Postupak instalacije je isti kao prethodno opisani s tom razlikom što se prilikom instalacije pojavljuje još jedan prozor, Lozinka za deinstalaciju, ali možete polja u tom prozoru ostaviti prazna, tj. samo kliknite na dugme Sljedeće. Na CMPC-u su već podešena dva korisnička naloga (administrator i ucenik) i učenici sa svojim nalogom svakako nemaju mogućnost deinstalacije programa. Slika 2-10 Lozika za denistalaciju 77 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 3 Povezivanje na mrežu učionice Za elektronski način predavanja potrebno je da nastavnički računar, kao i ClassmatePC računari, budu povezani na mrežu učionice. 3.1 Povezivanje nastavničkog laptopa u mrežu učionice Nastavnički računar, laptop, spojite mrežnim kablom na AccessPoint uređaj (isključite Wireless opciju – klikom na tipke Fn i F5 na tastaturi). Slika 3-1 Povezivanje računara na mrežu Ukoliko nema problema, nastavnički laptop je automatski dobio potrebne mrežne parametre na taj način i nisu potrebna dodatna podešavanja. Klikom na opciju „Otvori Centar za mrežu i deljenje“, dobićete prozor kao na slici: Slika 3-2 Centar za mrežu i dijeljenje Sljedeći prozori prikazuju primjer ispravnih mrežnih podešavanja na laptop računaru. Kasnije ćemo opisati kako možete prepoznati i riješiti problem sa mrežnim podešavanjima. Klikom na opciju Lokalna veza dobićete mogućnost provjere i promjene mrežnih parametara za tu konekciju. 78 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 3-3 Detalji dobijenih mrežnih parametara Slika 3-4 Opcija za provjeru i podešavanje mrežnih parametara Slika 3-5 Opcije za dinamičko dodjeljivanje IP adrese 79 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 3.2 Povezivanje učeničkih laptopa (CMPC-jeva) Učenički računari (CMPC-jevi) su već podešeni za bežičnu konekciju određene elektronske učionice, mreža pojedine učionice nosi naziv ESkola#X (gdje je X broj učionice). Ikonica za prikaz bežičnih konekcija u donjem desnom uglu ekrana (System Tray) je sakrivena na CMPC-jevima, zbog toga da učenici ne bi birali proizvoljno bežičnu mrežu i na taj način ugrozili konekciju. Slika 3-6 Prije uklanjanja prikaza bežičnih pristupnih tačaka Slika 3-7 Sakriven prikaz bežičnih pristupnih tačaka Da biste provjerili da li je CMPC spojen na ispravnu bežičnu mrežu, otvorite Centar za mrežu i deljenje preko Kontrolne table. Dobićete prozor sa oznakom bežične mreže određene učionice: Slika 3-8 Prikaz podešene bežične mreže Ako kliknete na komandu sa lijeve strane prethodnog prozora Upravljanje bežičnim mrežama,, dobićete pregled bežične mreže na koju je računar povezan ili koje ima na raspolaganju za povezivanje. 80 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 3-9 Mreže za povezivanje Ako imate listu mreža, klikom na neku od njih, pojaviće se dugme „Poveži se“ (eng. Connect). Pored toga obilježena je i opcija „Poveži se automatski“ (eng. Connect Automatically), što znači da će se računar automatski ponovo povezati čim ta mreža bude u dostupnom opsegu. Klikom na dugme „Poveži se“, računar će započeti proceduru povezivanja, te eventualno tražiti od korisnika da upiše šifru za pristup toj mreži, ukoliko postoji nivo sigurnosti. Ukoliko želite da vidite informacije i svojstva određene pristupne tačke (mreže), dvoklikom na željenu mrežu otvarate prozor sa podešavanjima gdje imate dvije kartice, konekcija „Veza“ (eng. Connection) i „Bezbednost“ (eng. Security). Šifre i nazivi mreža su već podešeni na CMPC računarima. Ukoliko postoji neki problem ili sumnjate da je na neki način izgubljeno već definisano podešavanje, biće potrebno da prekopirate ispravna podešavanja preko USB memorije sa drugog, ispravnog CMPC računara ili da se obratite tehničkoj podršci. Slika 3-10 Pregled podešenih parametara bežične veze na CMPC-ju Kartica „Veza“ sadrži informacije o imenu, tipu i dostupnosti mreže, te mogućnosti za podešavanje: „Poveži se automatski kada je ova mreža u dometu“ – računar se automatski povezuje na ovu mrežu kada je ona u dometu. 81 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ „Poveži se sa željenom mrežom ukoliko je dostupna“ – ukoliko je dostupna, računar se povezuje sa ovom mrežom bez obzira da li ste već povezani sa nekom mrežom. Poveži se čak i ako ne emituje svoje ime (SSID) – računar se povezuje na ovu mrežu iako se ne reklamira (nevidljiva u listi mreža za povezivanje) Kartica „Bezbednost“ omogućuje podešavanje tipa sigurnosti i enkripcije podataka, kao i upisivanje pristupne šifre toj mreži. 3.2.1 Dijeljenje podešavanja bežične mreže pomoću USB diska Problem sa povezivanjem računara na bežičnu mrežu se najviše odnosi na sigurnost, tj. pristup određenoj mreži pomoću lozinke. Česti su slučajevi gdje administrator mora podijeliti lozinku sa korisnicima koji nekada nesvjesno proslijede tu informaciju drugim osobama, te time ugroze sigurnost pristupa bežičnoj mreži. Međutim, postoje opcije koje omogućavaju kopiranje sigurnosnih podešavanja sa jednog računara na drugi, bez dijeljenja sigurnosnih informacija sa drugim korisnicima. Ova metoda takođe olakšava podešavanja svakog računara, tj. nema potrebe da administrator vrši podešavanja ručno, na svakom računaru koji se pridružuje bežičnoj mreži. Ukoliko imate potrebu da prekopirate podešavanja sa računara koji je ispravno podešen na drugi računar, uradite sljedeće: 1. Na CMPC-ju sa ispravnim podešavanjima (unutar jedne eUčionice) otvorite putanju „Kontrolna tabla – Centar za mrežu i dijeljenje – Upravljanje bežičnim mrežama“ 2. U pregledu bežičnih mreža , pristupite svojstvima određene mreže (desni klik tastera miša na mrežu pa izaberite opciju „Svojstva“). 3. U pomenutom prozoru, na kartici „Veza“ kliknite na opciju „Kopirajte ovaj mrežni profil na USB fleš disk“. Slika 3-11 Kopiranje mrežnog profila 4. U sljedećem prozoru koji se otvori pratite uputstva za kopiranje podešavanja na USB fleš disk. 82 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 3-12 Kopiranje podešavanja bežične mreže Kliknite na dugme „Dalje“ i pričekajte da se završi procedura kopiranja. 5. U sljedećem prozoru, kada se završi kopiranje, možete vidjeti uputstva kako instalirati/koristiti te parametre na drugom računaru. Uputstva za kopiranje podešavanja na druge računare Za detaljnija uputstva kliknite na link Slika 3-13 Kopirana podešavanja bežične mreže na USB disk Na USB disku će se nalaziti jedna fasciklu i i dvije datoteke (fascikla „SMRTNTKY“, te datoteke „AUTORUN“ i „setupSNK“). Slika 3-14 Sadržaj USB diska Da bi primijenili ova podešavanja na drugi računar, prikopčajte USB disk i pokrenite „setupSNK“ aplikaciju (pod administratorskim nalogom). 83 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 3.3 Mrežni parametri (IP adresiranje) Da bi računari mogli komunicirati u mreži moraju imati ispravno podešene mrežne parametre: 1. 2. 3. 4. IP adresu (numeričko ime računara) Subnet masku (određuje šta je u IP adresi dio oznake mreže, a šta računara (host)) Default gateway (IP adresa na koju se upućuju svi paketi koji trebaju izaći iz jedne mreže u drugu) DNS server (server koji omogućava pretvaranje imena u IP adresu) Svi ovi parametri moraju biti ispravno podešeni da bi računari mogli ispravno komunicirati u mreži. Podešavanje ovih parametara može biti dinamičko (parametri se automatski dobiju kada se računar poveže na neku mrežu) ili statičko (korisnik upisuje parametre ručno). Nastavnički i učenički računari u eUčionicama koriste sistem dinamički podešenih parametara. Za razliku od učeničkih računara, koji koriste bežični mrežni adapter za povezivanje, nastavnički računari koriste LAN mrežni adapter za pristup mreži elektronske učionice (spojen na uređaj AccessPoint). 3.3.1 Parametri LAN konekcije (nastavnički laptop) Otvorite putanju „Kontrolna tabla – Centar za mrežu i deljenje“. Klikom na Lokalnu vezu i na opciju Detalji dobijate prozor kao na slici: Slika 3-15 Detaljni pregled informacija LAN konekcije Klikom na dugme „Svojstva“ lokalne veze dobijate prozor kao na slici: 84 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 3-16 Pristup svojstvima LAN mrežnog adaptera U prozoru „Svojstva“ označite „Internet Protocol Version 4 (TCP/IP)“ iz liste, te kliknite na dugme „Svojstva“. Slika 3-17 Pristup podešavanjima LAN mrežnog adaptera Potrebno je da su podešavanja postavljena kao na slici. Moraju biti označene opcije „Automatski pribavi IP adresu“ i „Automatski pribavi adresu DNS servera“. 3.3.2 Parametri Wireless konekcije (učenički CMPC laptop) Otvorite putanju „Kontrolna tabla – Centar za mrežu i deljenje“. Klikom na Vezu bežične veze i na opciju Detalji dobijate prozor kao na slici: 85 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 3-18 Parametri bežične konekcije 3.3.3 Provjera mrežnih parametara pomoću komandne linije (CMD) Za provjeru mrežnih parametara možete koristiti i program „Komandna linija“ (eng. Command prompt, skr. cmd). Program možete pokrenuti upisivanjem CMD ili komandna u polje „Pretraži programe i datoteke“ (eng. Search) u „Pokreni“ meniju (eng. Start) ili otvaranjem menija „Svi programi“ (eng. All Programs) – „Pribor“ (eng. Accessories) u Start meniju Slika 3-19 Pokretanje komandne linije Kada ste otvorili prozor Komandne linije, potrebno je unijeti neku od komandi. Za ovu svrhu možete koristiti komande: Ipconfig (prikazuje skraćeni prikaz o mrežnim parametrima – IP adresu, subnet i gateway) 86 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Ipconfig /all (prikazuje detaljne informacije mrežnog adaptera i mreže na kojoj se računar nalazi, uključujući ime domena, DNS konfiguraciju i WINS informacije) Pokretanjem CMD programa na nastavničkom računaru i komande: ipconfig /all te pritiskanjem Enter tipke na tastaturi dobijate prozor: Slika 3-20 Korištenje Ipconfig /all komande radi dobijanja detaljnijih informacija Pokretanjem CMD programa na CMPC računaru i komande: ipconfig /all te pritiskanjem Enter tipke na tastaturi dobijate prozor: 87 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 3-21 Korištenje Ipconfig /all komande radi dobijanja detaljnijih informacija 88 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 4 Dijeljenje fascikli (foldera) preko mreže Ukoliko nastavnik želi da učenicima prebaci neke veće fajlove sa svog laptopa dajte mu instrukciju da umjesto Mythware eUčionice programa mogu koristiti dijeljene foldere. Za ovu svrhu može se koristiti fascikla „Javna“ (eng. Public), nastavničkog korisničkog naloga, koja je po standardnim podešavanjima već podijeljena preko mreže radi pristupa raznim materijalima. Ako se otvori ta fascikla, računar odmah preusmjerava na njenu putanju C:\Korisnici\Javna Ukoliko želite, možete kreirati posebnu fasciklu na nastavničkom računaru te istu podijeliti preko mreže i odobriti učenicima pristup. 4.1 Kreiranje dijeljene fascikle na nastavničkom računaru Prvo kreirajte fasciklu, na nekoj od particija (npr. particija C:\ ili D:\), te uđite u njegova svojstva (desni klik na fasciklu i izaberite „Svojstva“ (eng. Properties)), te iz ponuđenog izaberite karticu „Deljenje“ (eng. Sharing) i kliknite na dugme „Deli…“ (eng. Share). Slika 4-1 Dijeljenje fascikle Digitalni materijal U sljedećem prozoru, birate korisničke naloge koji će imati pravo da pristupe ovoj fascikli, te koriste dijeljene materijale. Iz padajućeg menija izaberite „Svi korisnici“ (eng. Everyone), kako bi svi korisnici imali pristup ili izaberite „Pronađi korisnike“ (eng. Find people...) ako želite izabrati određenog korisnika, te kliknite na dugme „Dodaj“ (eng. Add), na desnoj strani prozora. 89 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 4-2 Dodavanje korisnika za pristup dijeljenom materijalu Kada ste dodali korisnike, možete im podesiti nivo korištenja materijala, tj. Permisije - da li mogu samo pristupiti i čitati materijal tj. opcija „Pročitaj“ (eng. Read) ili mogu dodatno i mijenjati materijale, tj. opcija „Čitanje/pisanje“ (eng. Read/Write), klikom lijevog tastera u koloni „Nivo dozvole“. Slika 4-3 Podešavanje permisija Kada ste dodali sve korisnike i podesili nivo permisija, kliknite na dugme „Deli“ i potvrdite dijeljenje fascikle i njenog sadržaja. Na kraju dobijate prozor u kome piše da se vaša fascikla dijeli, te naznačena njena putanja (preko te putanje ostali računari momgu pronaći dijeljenu fasciklu). 90 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 4-4 Dijeljena fascikla sa oznakom putanje \\PC-433\Digitalni materijal 4.2 Pristup dijeljenoj fascikli sa učeničkih računara Učenicima dajte instrukciju da nastavničkom laptopu, tj. dijeljenoj fascikli pristupe na sljedeći način: U fascikli (folderu) Mreža jedan od računara je nastavnički računar (CMPC-jeci nose oznaku od PC01 do PC25). U našem primjeru nastavnički računar se zove PC-433. Slika 4-5 Prikaz računara u zajedničkoj mreži Dvostrukim klikom na ime nastavničkog računara otvara se prozor koji prikazuje dijeljene fascikle. 91 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 4-6 Dijeljena fascikla nastavničkog računara Drugi način da dođete do dijeljene fascikle na nastavničkom računaru je upisivanje dvije obrnute kose crte te naziva nastavničkog računara u polje za pretragu, iznad Start dugmeta, kao na slici: Slika 4-7 Upisivanje naziva računara u polje pretrage 4.2.1 Mapiranje dijeljene fascikle Možete mapirati dijeljenu fasciklu na CMPC računarima, da ne morate svaki put davati instrukcije učenicima kako da dođu do dijeljene fascikle, već da se ona pojavljuje u prozoru Računar kao mrežni disk. Dođite sa CMPC računara kroz mrežu do dijeljene fascikle, te kliknite na nju desnim klikom i izaberite opciju Mapiraj mrežni disk... 92 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 4-8 Mapiranje dijeljene fascikle U sljedećem koraku dodijelite slobodno slovo za mrežni disk: Slika 4-9 Biranje slova za mapiranu fasciklu Na kraju ćete dobiti mapiran disk u prikazu svih resursa na računaru: Slika 4-10 Mapirana dijeljena fascikla kao Lokacija na mreži 93 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 4.3 Ažuriranje antivirusnog programa 4.3.1 Kaspersky antivirus dijeljena fascikla za ažuriranje na nastavničkom računaru Kaspersky antivirus program, svakodnevno ažurira baze i definicija virusa, kako bi zaštita od virusa i štetnih programa uvijek bila aktivna. Imajući u vidu da računari ponekad nemaju pristup internetu te ne mogu preuzeti nove baze, možete podesiti izvor ažuriranja, tj. podesiti određenu fasciklu unutar svoje mreže, kao izvor ažuriranja, kojoj će antivirusni program pristupiti i preuzeti najnovije baze i definicije. U mrežnom okruženju možete podesiti da jedan računar preuzima definicije i nove baze sa interneta (nastavnički računar), te da u određeni folder kopira sve baze, kako bi antivirusni programi sa drugih računara (učeničkih CMPC-jeva) mogli da preuzmu te iste radi osvježavanja baza i redovnog ažuriranja. Na D:\ particiji nastavničkog računara kreirana je i podijeljena fascikla pod nazivom KISUpdate. Ujedno je podešeno u programu Kaspersky Internet Security da se ažuriranje antivirusnih definicija kopira u tu fasciklu. Slika 4-11 Podešen folder za kopiju svih baza i definicija Kaspersky Antivirus-a u fasciklu KISUpdate 4.3.2 Podešavanje izvora za ažuriranje baze na učeničkim CMPC računarima Da bi dodali novi izvor za ažuriranje baza na učeničkim računarima potrebno je da uđete u postavke KIS programa na CMPC-ju i izaberete karticu za ažuriranje, te kliknite na dugme „Izvor ažuriranja“. Slika 4-12 Podešavanje izvora ažuriranja U ovom prozoru imate listu svih izvora ažuriranja. Prema standardnom podešavanju, izvor je Kaspersky Lab Server, kojem antivirus pristupa putem interneta. Dodajte (preko dugmeta Dodaj) lokalni izvor (dijeljenu fasciklu na nastavničkom računaru KISUpdate) kako bi antivirusni program preuzeo nove baze i definicije. 94 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 4-13 Izbor izvora ažuriranja KIS programa U polju Izvor ukucajte putanju do dijeljene fascikle za KISUpdate na predavačkom računaru. \\PC-433\KISUpdate Umjesto „PC-433“ unesite naziv nastavničkog računara sa kojim radite u datoj učionici. Kada ste završili sa dodavanjem novog izvora, promijenite mu položaj na listi pomoću dugmeta “Premesti gore“, kako bi to bio primarni izvor za ažuriranje, a već postojeći izvor „Kaspersky Lab serveri za ažuriranje“ isključite. 95 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ Slika 4-14 Podešavanje izvora ažuriranja Nakon odrađene procedure zatvorite prozore Kaspersky antivirusa. 96 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 5 Rješavanje problema U ovom odjeljku prikazani su postupci za rješavanje uobičajenih problema: 1. Problemi sa povezivanjem i pristupanjem nastavničkoj sesiji (elektronskom času) 2. Problemi sa Classmate računarom 3. Problemi sa punjenjem baterije računara 5.1 CMPC ne može pristupiti nastavničkoj sesiji (elektronskom času) 1. Provjerite da li je CMPC računar u mreži elektronske učionice. Provjerite da li je bežični adapter uključen (da li svijetli LED lampica za bežičnu mrežu). Upalite/ugasite bežični mrežni adapter kombinacijom tastera Fn+F1 ili otvorite putanju „Start – Kontrolna tabla – Mreža i Internet – Centar za mrežu i deljenje – Promena postavki adaptera“ i provjerite da li je adapter uključen ili isključen (omogućen/neomogućen) Provjerite da li je računar povezan na odgovarajuću pristupnu tačku (ukoliko nije, prekinite konekciju i povežite se sa odgovarajućom tačkom). 2. Računar je povezan, ali prijavljuje problem sa podešavanjima bežičnog mrežnog adaptera Provjerite da li je IP adresa podešena dinamički ili statički. Ukoliko je statička adresa prebacite na dinamička podešavanja, te pričekajte da računar dobije parametre Provjerite da li računar ima odgovarajuće parametre koristeći komande „ipconfig“ ili „ipconfig /all“ pomoću komandne linije (cmd.exe) Provjerite da li „vidite“ problematični računar sa nekog drugog računara kroz mrežu. Provjerite njegovu IP adresu, te sa drugog računara, koristeći komandu „ping“ pomoću komandne linije (cmd.exe) „kontaktirajte“ računar. Primjer: ping 192.168.1.139 Odziv bi trebao biti oblika: Pinging 192.168.1.139 with 32 bytes of data: Reply from 192.168. 1.139: bytes=32 time=2ms TTL=128 Reply from 192.168. 1.139: bytes=32 time<1ms TTL=128 Reply from 192.168. 1.139: bytes=32 time<1ms TTL=128 Reply from 192.168.51.139: bytes=32 time<1ms TTL=128 Ako je odziv oblika: Request timed out znači da je neki problem u komunikaciji. Probajte „pingati“ neki drugi računar u mreži. 97 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 3. Nijedan CMPC računar ne može pristupiti nastavničkoj sesiji, iako je pokrenuta na nastavničkom laptopu Provjerite da li je nastavnički laptop u mreži učionice (mrežni kabl spojen na AccessPoint) Provjerite da li su CMPC računari na ispravnoj mreži učionice. Provjerite da li se računari vide međusobno – pomoću komande Ping Probajte resetovati AccessPoint (isklјučite ga, pa ponovo uključite), te probajte konekcije 5.2 Problemi sa Classmate PC računarom 1. Računar se sam ugasi nakon određenog vremena dok učenik ne koristi računar. Pogledajte stanje baterije, tj koliko je procenata ostalo. Ukoliko je baterija prazna, stavite računar na punjenje baterije. Pogledajte režim rada na bateriji, tako što ćete otvoriti putanju „Kontrolna tabla – Opcije napajanja“ ili klikom na ikonu baterije u donjem desnom uglu „trake zadataka“ (eng. taskbar) te provjerite postavke koje su trenutno aktivne. Pored toga, možete otvoriti i „dodatne opcije napajanja radi detaljnijeg pregleda podešavanja“. Pregledajte podešavanja „Čuvara ekrana“ (eng. Screen saver). Desnim klikom tastera miša na radnu površinu otvorite putanju „Prilagodi – Čuvar ekrana“. Moguće je da je korisnik greškom aktvirao određena podešavanja ove opcije. 2. Prilikom rada na računaru, korisnik ne može pokrenuti određene programe/aplikacije zbog nivoa sigurnosti. Pogledajte korisnički nalog sa kojim korisnik radi. Mogući su problemi zbog nivaa privilegija, te za pokretanje određenih programa/aplikacija, potrebna je potvrda administratora, upisivanjem administratorskog naloga i lozinke. NAPOMENA: Računari su podešeni tako, da nakon 45 minuta neaktivnog rada, pređu u hibernaciju radi štednje baterije. U tom slučaju potrebno je da aktivirate računar pomoću dugmeta za paljenje te da se prijavite (logujete) sa korisničkom šifrom. 5.3 Problemi sa punjenjem baterije računara Većina problema sa baterijom računara je vezana za nepažljivo vođenje punjenja baterija. Baterija Classmate PC računara, sa 100% punjenjem može izdržati više sata rada (4-6 sati, zavisno od modela). Vrijeme potrebno za punjenje je oko 2 sata. Da bi se izbjegla situacija da računari ostanu sa praznim baterijama za vrijeme predavanja, vodite računa o planu punjenja baterije, tj. da se računari obavezno priključe na strujne adaptere, kada nema elektronske nastave, kako bi se baterije u potpunosti napunile i tako računari bili spremni za upotebu. 98 / 100 Obuka nastavnika i IT administratora - DOSITEJ 5.4 Kontaktiranje tehničke podrške Ukoliko niste u mogućnosti sami otkloniti problem koji se pojavio sa računarom ili mrežom, molimo vas da kontaktirate našu tehničku podršku na: Tel: 051 33 55 00 Ili e-mail: dositej@lanaco.com 99 / 100
© Copyright 2024 Paperzz
