Απόδεημε; Ζ επόκελε ζειίδα 1 Ξάεη!Γπάιηζε ην κάηη ηνπ ηνπ θoπθαξά! Φνξέζηε ηνπ ηνλ δνπξινκαλδύα ηνπ κελ θξπώζεη! Θαη λα θαληαζηεί θαλείο όηη απηόο ήηαλ ε βειηίσζε ηνπ πξνεγνύκελνπ! 2 Ππκπέξαζκα; Ρειηθά ηη άιιν; Απηό: Αθόκα θαη κηα θνηλσλία ειηζίσλ είλαη ηαμηθή. Έηζη έλαο ειίζηνο πινύζηνο είλαη απιά πινύζηνο ελώ έλαο ειίζηνο θησρόο είλαη απιά ειίζηνο 3 Φσηεηλή θαη Καξηγθιέλα Δληάμεη ζηελ πιάθα θαινί είκαζηε… …θαη δελ ιέσ, θαη ε γεισηνζεξαπεία θαιό θάλεη γηα λα κε ζαιηάξνπκε θαη γηα λα θξαηηόκαζηε ζε θόξκα… Αιιά εμίζνπ επηθίλδπλνη κε ηνπο ιίγνπο πνπ δελ είλαη ζαλ θη εκάο… …είλαη εθείλνη από καο πνπ βξίζθνπλ ηξόπν λα ηνπο κνηάζνπλ… …Αο δνύκε πώο ζθέθηνληαη… …θαη αλ έρνπκε ηξόπν λα ηνπο απαληήζνπκε… 4 H επηβξάβεπζε ηνπ ηεκπέιε "Τν θαξβέιη ηνπ ηεκπέιε είλαη δηπιό" "To άινγν από ηε ιάζπε ην βγάδεη πάληα ν λνηθνθύξεο" (Διιεληθή παξνηκία) "Κη όκσο! Δγώ κε ηελ νηθνλνκηθή θξίζε πεξλάσ θαιύηεξα ! Γελ είκαη νύηε πινύζηνο, νύηε πνιηηηθόο, νύηε έρσ ελερπξνδαλεηζηήξην ρξπζνύ, νύηε είκαη Γεξκαλόο πνπ δσ ζηελ Διιάδα. Απιά, δελ αθνινύζεζα ηηο ζπκβνπιέο ησλ γνληώλ κνπ. Πνηέ δελ έθαλα νηθνλνκίεο, δελ αγόξαζα ζπίηη ή εμνρηθό γηα ηα παηδηά κνπ, δελ πήξα ζηεγαζηηθό δάλεην, δελ αγόξαζα κεγάιν απηνθίλεην γηα λα ηνπο παξέρσ αζθάιεηα θαη άλεζε, μόδεπα όια κνπ ηα ρξήκαηα ζηα κπαξ, ζηηο ηαβέξλεο, ζηα εζηηαηόξηα, ζηα κπνπδνύθηα, ζηα ξνύρα θαη ζηα ηαμίδηα. "Έθαγα" αθόκε θαη ηελ θιεξνλνκηά πνπ κνπ άθεζαλ νη γνλείο κνπ ζηε δηαζθέδαζε θαη ζηελ θαινπέξαζε. ην ζρνιείν, όηαλ νη ζπκκαζεηέο κνπ δηάβαδαλ, εγώ έθαλα θνπάλεο θαη ηειηθά επεηδή είρα κέζνλ (ηόηε δελ ππήξρε ΑΔΠ) δηνξίζηεθα ζην δεκόζην, δελ έθαγα ηα ρξόληα κνπ ζε πηπρηαθέο θαη κεηαπηπρηαθά, δελ μέξσ ηί ζεκαίλεη ε ιέμε ιεηηνπξγηθά έμνδα, βησζηκόηεηα, νύηε μέξσ ηί είλαη ην ΓΟΔ, νύηε ηη είλαη ην θιείζηκν βηβιίσλ. Αξθεηνί από ηνπο ζπκκαζεηέο κνπ δελ βξήθαλ πνηέ θαιύηεξε δνπιεηά από κέλα ή ηειηθά απνιύζεθαλ. Οζνη έγηλαλ ειεπζεξνεπαγγεικαηίεο δνύλ κε έλα θαζεκεξηλό ηξόκν ή θπηνδσνύλ ή θαιήξηζαλ. Δγώ αληίζεηα δελ ήκνπλ πνηέ απηό πνπ ιέλε λνηθνθύξεο θαη ηειηθά κε ηελ νηθνλνκηθή θξίζε θαη ηα "δίθαηα" κέηξα πνπ έρνπλ ιεθζεί, δηθαηώζεθα ! Μπνξεί λα έρσ ππνζηεί κείσζε ζηνλ κηζζό κνπ, αιιά αλ ηα βάιεηο θάησ, πεξλάσ πνιύ θαιύηεξα ! Έρνπκε θαη ιέκε ινηπόλ... Μέλσ ζε έλα θαηαπιεθηηθό ζπίηη ην νπνίν πξηλ ηελ θξίζε δελ ζα κπνξνύζα κε ηίπνηα λα ην λνηθηάζσ, άζε πνπ ν ηδηνθηήηεο όπνηε ηνπδίλσ ην ελνίθην ζηελ ώξα ηνπ κε θνηηάεη ζηα κάηηα, ζαλ λα βιέπεη ηελ Μόληθα Μπεινύηζη κε καγηό! Έρσ αγνξάζεη απηνθίλεην κε ιίγα ρξήκαηα κεηαρεηξηζκέλν κελ 1600cc, αιιά πνιύ θαιύηεξν απ ' απηό πνπ νδεγνύζα πξν θξίζεο θαη βέβαηα επεηδή δελ έρσ αθίλεηε πεξηνπζία θαη άξα ηίπνηα ζην όλνκα κνπ, δελ πιεξώλσ θαλέλα ραξάηζη, αλήθσ δειαδή ζηηο ιεγόκελεο εππαζείο νκάδεο ! Γελ πιεξώλσ ηέινο αθηλήησλ ζηε ΓΔΖ, ΓΔΝ πιεξώλσ ηέινο επηηεδεύκαηνο, ΓΔΝ πιεξώλσ εηζθνξά αιιειεγγύεο, νύηε Φόξν αθηλήηνπ πεξηνπζίαο, αιιά πξαθηηθά νύηε θαη θόξν εηζνδήκαηνο, γηαηί κνπ ηα θξαηάεη ην θξάηνο από ην κηζζό κνπ. Οηη παίξλσ είλαη θαζαξά ζηό ρέξη. Άζε πνπ θαη ε δηαζθέδαζε έρεη γίλεη πην θζελή ζε θάπνηα θαηαζηήκαηα θαη μελνδνρεία. Καη βέβαηα όι' απηά ηα ρξόληα πνπ νη ζπγγελείο θαη νη θίινη κνπ έθαλαλ νηθνλνκίεο, πήξαλ δάλεηα θαη δελ πνύιεζαλ ηελ 5 θιεξνλνκηά πνπ ηνπο άθεζαλ νη γνλείο ηνπο, γηα λα αγνξάζνπλ έλα ζπίηη ή έλα νηθόπεδν γηα ηελ νηθνγέλεηα ηνπο, ηώξα βξίζθνληαη ζε απόγλσζε θαη θηλδπλεύνπλ λα ράζνπλ ζπίηηα, απηνθίλεηα, εμνρηθά, όια ! Δλώ εγώ, όρη κόλνλ δελ ζηεξήζεθα ηίπνηα όια απηά ηα ρξόληα, αιιά πέξαζα θαιά θαη ηώξα πεξλάσ θαιύηεξα ! Δπεηδή είκαη κεγαιόςπρνο δελ ζα ηνπο απνθαιέζσ θνξότδα, παξόιν πνπ εθείλνη κε ραξαθηήξηδαλ κέρξη πξηλ από ιίγα ρξόληα αλεπξόθνπν, ραξακνθάε θαη "ρακέλν θνξκί", πξέπεη όκσο λα ηνπο πσ, όηη ζηελ Διιάδα ηεο θξίζεο δελ ηζρύεη ε γλσζηή παξνηκία "ηα παηδηά πξηλ πεηλάζνπλ καγεηξεύνπλ", γηαηί εγώ νύηε "καγείξεςα" θαη βέβαηα νύηε "πείλαζα"! " Σό όηη δελ ζπνύδαζα κε γιύησζε από άζθνπα έηε ζπνπδώλ, θαη άζθνπα έμνδα, εγώ εξγαδόκνπλα θαη έηζη ζύληνκα ζα πάξσ ζύληαμε, θαη ζα μύλσ ....#*ΥΥ πεξλώληαο θίλα, ελώ αληίζεηα νη ζπνπδαζκέλνη ζπκκαζεηέο κνπ ζα εξγάδνληαη θαη ζα πιεξώλνπλ ΣΔΒΔ θιπ αζθαιηζηηθέο εηζθνξέο κέρξη ηα 67 ηνπο." Δλαο ηέσο απνηπρεκέλνο Φση:Ινηπόλ; Έρνπκε ηξόπν λα απαληήζνπκε ζ’απηόλ ηνλ κεγαινςηιηθαηδή ή ζα καο θνιιήζεη ζηνλ ηνίρν θαη ζα πεη όηη ηνλ δειεύνπκε θαη όην όζα δελ θηάλεη ε αιεπνύ θιπ θιπ; Καξ:Πηγά κε καο θνιιήζεη θαη ζηνλ ηνίρν ην ςηινιακόγην πνπ είλαη παξάζηην εθ πεπνηζήζεσο. πάξρεη απάληεζε αιιά αζ’ηε γηα ην ηέινο λα αθνύζνπκε πξώηα ζνβαξνύο αλζξώπνπο γηαηί αλ ηνπ δώζνπκε ηόζε ζεκαζία πνπ λα γίλεη παξάζηην θαη ζηνλ ρξόλν καο γηα παξνπζίαζε θαη ζε όζα βξήθακε εξεπλώληαο, ηόηε εκείο ζα θηαίκε πνπ αθνύζηεθε απηόο θαη νη άρξεζηεο βιαθείεο ηνπ αληί νη άλζξσπνη πνπ 6 εθηηκνύκε. Ξαλαγηώηε πεο απηά πνπ είρακε βξεη γηα Διύηε ζε θαηξό θξίζεο Παναγιώτης: Ν Νδπζζέαο Διύηεο εμεγεί πσο έγξαςε ην Άμηνλ Δζηί !!! «ζν θη αλ κπνξεί λα θαλεί παξάμελν, ηελ αξρηθή αθνξκή λα γξάςσ ην πνίεκα κνπ ηελ έδσζε ε δηακνλή κνπ ζηελ Δπξώπε ηα ρξόληα ηνπ ‟48 κε ‟51. Ζηαλ ηα θνβεξά ρξόληα όπνπ όια ηα δεηλά καδί – πόιεκνο, θαηνρή, θίλεκα, εκθύιηνο – δελ είραλε αθήζεη πέηξα πάλσ ζηε πέηξα. Θπκάκαη ηελ κέξα πνπ θαηέβαηλα λα κπσ ζην αεξνπιάλν, έλα ηζνύξκν παηδηά πνπ παίδαλε ζε έλα αλνηρηό νηθόπεδν. Σν απηνθίλεηό καο αλαγθάζηεθε λα ζηακαηήζεη γηα κηα ζηηγκή θαη βάιζεθα λα ηα παξαηεξώ. Ζηαλε θπξηνιεθηηθά κεο ηα θνπξέιηα. Υισκά, βξώκηθα, ζθειεησκέλα κε γόλαηα παξακνξθσκέλα, κε ξνπθεγκέλα πξόζσπα. Σξηγπξίδαλε κέζα ζηηο ηζνπθλίδεο ηνπ νηθνπέδνπ αλάκεζα ζε ηξύπηεο ιεθάλεο θαη ζσξνύο ζθνππηδηώλ. Απηή ήηαλ ε ηειεπηαία εηθόλα πνπ έπαηξλα από ηελ Διιάδα. Καη απηή, ζθεπηόκνπλα, ήηαλ ε κνηξα ηνπ Γέλνπο πνπ αθνινύζεζε ην δξόκν ηεο Αξεηήο θαη πάιαηςε αηώλεο γηα λα ππάξμεη. Πξηλ πεξάζνπλ 24 ώξεο πεξηδηάβαδα ζην Οπζί ηεο Λσδάλλεο, ζην κηθξό δάζνο πιάη ζηε ιίκλε. Καη μαθληθά άθνπζα θαιπαζκνύο θαη ραξνύκελεο θσλέο. Ζηαλ ηα Διβεηόπαηδα πνπ έβγαηλαλ λα θάλνπλ ηελ θαζεκεξηλή ηνπο ηππαζία. Απηά πνπ από πέληε γελεέο θαη πιένλ, δελ ήμεξαλ ηη ζα πεη αγώλαο, πείλα, ζπζία. 7 Ρνδνθόθθηλα, γειαζηά, ληπκέλα ζαλ πξηγθεπόπνπια, κε ζπλνδνύο πνπ θνξνύζαλ ζηνιέο κε ρξπζά θνπκπηά, πεξάζαλε από κπξνζηά κνπ θαη κ‟ άθεζαλ ζε κηα θαηάζηαζε πνπ μεπεξλνύζε ηελ αγαλάθηεζε. Ζηαλε δένο κπξνζηά ζηελ ηξνκαθηηθή αληίζεζε, ζπληξηβή κπξνζηά ζηελ ηόζε αδηθία, κηα δηάζεζε λα θιάςεηο θαη λα πξνζεπρεζείο πεξηζζόηεξν, παξά λα δηακαξηπξεζείο θαη λα θσλάμεηο. Ζηαλε ε δεύηεξε θνξά ζηε δσή κνπ – ε πξώηε ήηαλε ζηελ Αιβαλία – πνπ έβγαηλα από ην αηόκό κνπ, θαη αηζζαλόκνπλ όρη απιά θαη κόλν αιιειέγγπνο, αιιά ηαπηηζκέλνο θπξηνιεθηηθά κε ηε θπιή κνπ. Καη ην ζύκπιεγκα θαησηεξόηεηαο πνπ έλησζα, κεγάισζε θηάλνληαο ζην Παξίζη. Γελ είρε πεξάζεη πνιύο θαηξόο από ην ηέινο ηνπ πνιέκνπ θαη ηα πξάγκαηα ήηαλ αθόκε κνπδηαζκέλα. κσο ηη πινύηνο θαη ηη θαινπέξαζε κπξνζηά ζε καο! Καη ηη κεηξεκέλα δεηλά επηηέινπο κπξνζηά ζηα αηειείσηα ηα δηθά καο! Γπζαξεζηεκέλνη αθόκα νη Γάιινη πνπ δελ κπνξνύζαλ λα „ρνπλ θάζε κέξα ην κπηθηέθη θαη ην θξέζθν ηνπο βνύηπξν, δπζαλαζρεηνύζαλε. Τπάιιεινη, ζσθέξ, γθαξζόληα, κε θνηηάδαλε βινζπξά θαη κνπ ιέγαλε: εκείο πεξάζακε πόιεκν Κύξηε! Κη όηαλ θακκηά θνξά ηνικνύζα λα ςηζπξίζσ όηη ήκνπλ Διιελαο θη όηη πεξάζακε θη εκείο πόιεκν κε θνηηάδαλε παξάμελα: α, θη εζείο έ; Καηαιάβαηλα όηη ήκαζηαλ αγλνεκέλνη από παληνύ θαη ηνπνζεηεκέλνη ζηελ άθξε-άθξε ελόο ράξηε απίζαλνπ. Σν ζύκπιεγκα θαησηεξόηεηαο θαη ε δεεηηθή δηάζεζε κε θπξίεπαλ πάιη. Ξππλεκέλεο κέζα παιαηέο ελζηηθηώδεηο δηαζέζεηο άξρηζαλ λα αλαδεύνληαη θαη λα μεθαζαξίδνπλ. Ζ παξακνλή κνπ ζηελ Δπξώπε κε έθαλε λα βιέπσ πην θαζαξά ην δξάκα ηνπ ηόπνπ καο. Δθεί αλαπεδνύζε πην αλάγιπθν ην άδηθν πνπ θαηάηξερε ηνλ πνηεηή. ηγά-ζηγά απηά ηα δύν ηαπηίζηεθαλ κέζα κνπ. Σν επαλαιακβάλσ, κπνξεί λα θαίλεηαη παξάμελν, αιιά έβιεπα θαζαξά όηη ε κνίξα ηεο Διιάδαο αλάκεζα ζηα άιια έζλε ήηαλ όηη θαη ε κνηξα ηνπ πνηεηή αλάκεζα ζηνπο άιινπο αλζξώπνπο – θαη βέβαηα ελλνώ ηνπο αλζξώπνπο ηνπ ρξήκαηνο θαη ηεο εμνπζίαο. Απηό ήηαλ ν πξώηνο ζπηλζήξαο, ήηαλ ην πξώην εύξεκα. Καη ε αλάγθε πνπ έλησζα γηα κηα δέεζε, κνπ „δσζε έλα δεύηεξν εύξεκα. Να δώζσ, δειαδή, ζ‟ απηή ηε δηακαξηπξία κνπ γηα ην άδηθν ηε κνξθή κηαο εθθιεζηαζηηθήο ιεηηνπξγίαο. Κη έηζη γελλήζεθε ην «Αμηνλ Δζηί». Οδ. Διύηεο Ξαλ: Γελ έρνπκε εδώ ηνλ ρξόλν λα αθνύζνπκε ηα παξαθάησ ηξαγνύδηα πνπ έγξαςαλ ηζηνξία θαη έδεημαλ κε ηη ηξόπν νη Έιιελεο θαιιηηέρλεο επέιεμαλ θαη κνηξάζηεθαλ ηηο δνθηκαζίεο ηνπ ιανύ, αιιά αλ δνύκε ηνλ Θενδσξάθε σο 8 καέζηξν λα θνξάεη πάληα καύξα αο ερνπκε ππ’όςε όηη ερεη πεη νηη έλησζε «παππάο». Παλ εθθιεζηαζηηθή ιεηηνπξγία δελ έβιεπε θη ν Διύηεο ην «Άμηνλ Δζηί» όπσο κόιηο είδακε; Άζπξα θόξεζε ζαλ καέζηξνο ν Θενδσξάθεο κόλν κεηά ηελ ζπλαπιία ζηελ Καθξόλεζν, ζπλαπιία πνπ ηελ είρε ηάμεη ζηνπο δεζκνθύιαθεο, ηνπο βαζαληζηέο θαη ηνπο ζπληξόθνπο ηνπ θαη ηελ απνθαινύζε «ξεβάλο ηεο ηζηνξηαο Λα ηα ιηλθ ησλ ηξαγνπδηώλ https://www.youtube.com/watch?v=WVpKC9vbpoE ηίρνη: Σάζνο Λεηβαδίηεο Μνπζηθή: Μίθεο Θενδσξάθεο https://www.youtube.com/watch?v=yGeuhmBefI8 ηίρνη: Νίθνο Γθάηζνο Μνπζηθή: Μίθεο Θενδσξάθεο https://www.youtube.com/watch?v=7biQLcP5CHg τίχοι: Οδυςςζασ Ελφτθσ Μουςικι : Μίκθσ Θεοδωράκθσ https://www.youtube.com/watch?v=FxkaY6_adgQ ηίρνη: Γηάλλεο Ρίηζνο πλζέηεο: Μίθεο Θενδσξάθεο https://www.youtube.com/watch?v=CkxeifAog7k ηίρνη: Άγγεινο ηθειηαλόο Μνπζηθή: Μίθεο Θενδσξάθεο https://www.youtube.com/watch?v=noYNcSW-9Tc ηίρνη: Γηάλλεο Ρίηζνο Μνπζηθή: Μίθεο Θενδσξάθεο https://www.youtube.com/watch?v=HnLo4ijAFCg ηίρνη: Οδπζζέαο Διύηεο Μνπζηθή: Μίθεο Θενδσξάθεο 9 Σε Ρσκηνζύλε κε ηελ θιαίο… 10 Χξήζηνο: Γηα λα θαηαιαβνπκε αλ ππάξρνπλ αθόκε θαιιηηέρλεο πνπ ζθέπηνληαη θαη δελ είλαη ιαξύγγηα-πηόληα δηζθνγξαθηθώλ εηαηξηώλ πνπ βγάδνπλ θέξδε αο δνύκε ηνλ Αιθίλννο Ησαλλίδε λα αξζξνγξαθεί αληί λα ηξαγνπδάεη. Πξνζσπηθά αλαηξίρηαζα δηαβάδνληαο θη αλαξσηήζεθα αλ ίδηα ζα ήηαλ ε Διιάδα αλ όζνη θαιιηηέρλεο επεξεάδνπλ εκάο ηνπο λένπο ήηαλ έηζη: We blame you, you know, κνπ είπε έλαο Άγγινο ζην Λνλδίλν. Δλλννύζε πσο νη Έιιελεο θάλνπκε δεκηά ζηηο νηθνλνκίεο ησλ άιισλ ρσξώλ ηεο Δπξώπεο. Με ηελ θπθινθνξία ηεο ζπιινγήο “Local Stranger” ζην εμσηεξηθό, ζα πέθησ ζπρλά πάλσ ζε ηέηνηνπ είδνπο αηάθεο μέλσλ δεκνζηνγξάθσλ. Ση λα απαληήζσ; Ση λα ηνπ πσ; Πσο νη απνηθηνθξάηεο παππνύδεο ηνπ ζπκπεξηθέξνληαλ ζηνπο Kύπξηνπο δηθνύο κνπ ζαλ λα ήηαλ δώα, επεηδή ήηαλ βνζθνί θαη δελ είραλ κπάηιεξ; Πσο ε βαζίιηζζά ηνπ, απηή ε γηαγηά κε ηα θαηαπιεθηηθά θαπέια, όηαλ ήηαλ λέα ππέγξαθε κε ην ρέξη ηεο ζαλαηηθέο θαηαδίθεο παηδηώλ 19 θαη 20 ρξνλώλ πνπ πάιεπαλ λα ειεπζεξώζνπλ ηνλ ηόπν ηνπο; Να ηνπ πσ γηα ηελ εμσηεξηθή πνιηηηθή ηεο ρώξαο ηνπ, πνπ ηερλεηά πξνθάιεζε ην κίζνο κεηαμύ ησλ Διιελνθππξίσλ θαη ησλ Σνπξθνθππξίσλ, άλνημε κε ην δόξη ηελ όξεμε ζηελ Σνπξθία γηα ηελ Κύπξν θαη κε ηε βνήζεηα ηεο αζηείξεπηεο δηθήο καο ιεβεληνκαιαθίαο δεκηνύξγεζε ην Κππξηαθό πξόβιεκα, κε ρηιηάδεο λεθξνύο, αγλννύκελνπο θαη πξόζθπγεο; Να ηνπ πσ γηα ηνλ εκθύιην εδώ ζηελ Διιάδα θαη γηα ηνλ ξόιν πνπ έπαημε ε εμσηεξηθή πνιηηηθή ηεο ρώξαο ηνπ; Γηα ηε ζύκπξαμε κε ηνπο εηηεκέλνπο Γεξκαλνηζνιηάδεο θαη θάζε ινγήο δνζίινγνπο ελαληίσλ όζσλ αγσλίζηεθαλ γηα ηελ ειεπζεξία ζην βνπλό; Γηα ην πώο εθκεηαιιεύηεθαλ ηελ εγθεθαιηθή ζθιήξελζε θαη ηνλ επαξρησηηζκό ηεο εδώ θνκκνπληζηηθήο εγεζίαο πξνθεηκέλνπ λα μεθνξησζνύλ κηα θαη θαιή ην πην δεκηνπξγηθό θαη αιηξνπηζηηθό θνκκάηη ηεο ρώξαο; Πσο από ηόηε επηθξάηεζαλ εδώ νη βνιεςάθηδεο, νη παξηάθηδεο θαη νη ειιελάξεο ρσξίο Διιάδα – απηνί πνπ όηαλ ιέλε «αγαπώ ηελ παηξίδα κνπ» ελλννύλ ζηελ θαιύηεξε πεξίπησζε «αγαπώ ηνλ εαπηό κνπ» ή αθόκα «κηζώ όινπο ηνπο άιινπο» - θέξλνληαο ηε ρώξα ζήκεξα ζηελ θαηαζηξνθή; Αο κε κηιήζσ γηα ηε Γεξκαλία, κε ζαο θνπξάδσ κε ηα απηνλόεηα... “We blame you!” Έια ηώξα Robert, behave yourself λα πνύκε, κελ θάλεηο ζαλ παηδί! Κη εγώ ζαο θαηεγνξώ άκα είλ‟ έηζη. 11 Οη εηαηξείεο θαη νη θπβεξλήζεηο ζαο αλέζξεςαλ θαη ζηήξημαλ ηε δηαθζνξά καο, πξνθεηκέλνπ λα καο πνπιήζνπλ ζε δηπιή ηηκή ηα άρξεζηα, κηζνραιαζκέλα όπια, ηα θάξκαθα θαη ηηο ηειεπηθνηλσλίεο ηνπο. Έζηεζαλ Οιπκπηάδεο. Ζ δηθή καο θόζηηζε δηπιάζηα από ηνπ ίδλεπ, ην είπε ηόηε ππνπξγόο καο, ππεξήθαλνο, ζε μέλν θαλάιη. Κη όηαλ ξσηήζεθε ν ππνπξγόο ζηε ζπλέρεηα: «Δλλνείηε πσο απηά πιεξώλνληαη κε μέλα θεθάιαηα;» απάληεζε παξεμήγεκέλνο (έρνπκε θαη κηα αμηνπξέπεηα!), «ρη! Απνθιεηζηηθά κε δηθά καο ρξήκαηα. Θα κάζνπκε πόζα αθξηβώο κεηά ην πέξαο ησλ αγώλσλ»! Σα πιήξσζε ην θξάηνο, δειαδή εκείο, δειαδή ηα εγγόληα καο. Κη εκείο θσλάδακε «Εήησ» θαη «Γεηα». Καη ζηήλακε σξαίεο ηειεηέο έλαξμεο θαη ιήμεο. Γξαθείν ηειεηώλ! “We blame you!” Καη νη δύν παππνύδεο κνπ ζθνηώζεθαλ ζηνλ πόιεκν. Γελ άθνπζα πνηέ ηνπο γνλείο κνπ πνπ κεγάισζαλ πάκθησρνη θαη νξθαλνί, νύηε ηηο πξόζθπγεο, ρήξεο γηαγηάδεο κνπ λα θαηεγνξνύλ ζπλνιηθά ηνπο Γεξκαλνύο, ηνπο Άγγινπο, ηνπο Σνύξθνπο ή ηνπο Βνύιγαξνπο. Δίραλ κηα ζησπή, κηα βαζηά γλώζε πσο ν άλζξσπνο, από όπνπ θαη αλ θαηάγεηαη, θξύβεη κέζα ηνπ ηνλ άγγειν κα θξύβεη θαη ην ζεξίν. Σν ηατδεη θξπθά, ην θξύβεη πίζσ από ρακόγεια θαη αλέμνδεο θαινζύλεο, ην θαηαπηέδεη όηαλ ελνριεί ηελ θαζεκεξηλόηεηα θαη ην ειεπζεξώλεη όπνηε νη ζπλζήθεο ην επηηξέπνπλ. Δθηόο θη αλ ε θαιιηέξγεηα θαη ε εζηθή ηνπ ππεξηζρύζνπλ. Μα, λα αλνίμσ θηινζνθηθή ζπδήηεζε; ρη. Σόηε; Αο πάσ ζηα «επνπζηώδε». Να πσ γηα ηηο αεδίεο πνπ ε δηθή ζαο show-business κάο πνύιεζε δεθαεηίεο ηώξα; Γηα ηόζεο αλνεζίεο ηεο πνπ, ηεο ξνθ θαη ησλ «charts» πνπ καο ηάηζαλ κε ην δόξη; Πνπ γηα θάζε ηξαγνύδη ηεο πξνθνπήο αλαγθαζηήθακε λα αγαπήζνπκε θη έλα ζαθί ζθνππηδνηξάγνπδα θαη λα ζπλδέζνπκε ηηο εθεβείεο θαη ηηο δσέο καο καδί ηνπο; «Καη ηη κε λνηάδεη, ζα κνπ πεη, αλ εζύ έραθηεο ηηο αεδίεο πνπ ζνπ πνπινύζαλ νη δηζθνγξαθηθέο θαη ηα ξαδηόθσλα; Αο κελ ηηο άθνπγεο. Δίλαη αλάγθε λα ζαο θηαίλε πάληα νη άιινη;» Καιά, ζα πσ γηα ηα δηθά καο: Έρεηο δίθην Robert, όηη θη αλ πεηο ιίγν είλαη. Ζ πξώηε καο βνπιή είρε κέζν όξν 200 βαθηηζηήξηα αλά βνπιεπηή. Ήκαζηαλ ραιαζκέλνη εμ αξρήο. Ο εκθύιηνο κεηαμύ ησλ Διιήλσλ θαηά ηελ επαλάζηαζε ζηνίρεζε πεξηζζόηεξνπο λεθξνύο απ‟ όηη ν αγώλαο ελάληηα ζηνπο Οζσκαλνύο. Βαθηίζακε ηνλ Ηηαιό Καπνδίζηξηα Έιιελα θαη κεηά ηνλ ζθνηώζακε γηαηί δελ είρε ηα θνπζνύξηα καο. ζν αίκα θη αλ ρύζακε, όζνπο Θνύξηνπο θη αλ ςάιακε, όζεο εξσηθέο Δμόδνπο θη αλ επηρεηξήζακε, ηειηθά εζείο κάο θάλαηε θξάηνο, γηα λα θάλνπκε ηηο δνπιεηέο ζαο. Σν έλα από ηα 12 ηξία πξώηα θόκκαηα ηεο λέαο καο ρώξαο, απηό πνπ νπζηαζηηθά επηθξάηεζε, ιεγόηαλ «Αγγιηθό». Απηό ηα ιέεη όια. Πνηα ηδενιεςία κάο έθαλε λα πηζηέςνπκε πσο κπνξνύκε λα ζεθώζνπκε θεθάιη; Υάζαηε επγελή παηδηά εδώ Robert, ην μέξσ. Πνηεηέο, νπηνπηζηέο, νμθνξδηαλνύο αξραηνγλώζηεο, έθεβνπο θηιέιιελεο, Έιιελεο εμ αλαγλώζεσο, Πιαησληζηέο όηαλ θαλείο δελ είρε αθνύζεη γηα Πιάησλα ζηα ιεκέξηα καο γηα αηώλεο. Δκείο ήκαζηαλ αλαιθάβεηνη Αξβαλίηεο, Βιάρνη, Σνπξθόγπθηνη, Σνπξθόθσλνη, Πνκάθνη, ιαβνκαθεδόλεο, Σζάκηδεο. Δζείο βπζίζαηε ζην Ναβαξίλν, εζείο καο δώζαηε θξάηνο, εζείο καο θάλαηε Έιιελεο. Δκείο απιώο θεξδίζακε ην θύπειν ζην πνδόζθαηξν θαη βγήθακε λα δείξνπκε Αιβαλνύο. Μπα, όρη, απηά ηα ιέκε κεηαμύ καο, δελ είλαη γηα λ‟ αθνύγνληαη παξαέμσ, κεηαηξέπνληαη απηνκάησο ζε ππεξβνιέο θαη ζε ςέκαηα όηαλ βγαίλνπλ απ‟ ην ζπίηη. Θα ηνπ πσ άιια: Με λνκίδεηο πσο πεξλνύζακε δσή θαη θόηα ηόζα ρξόληα Robert! Γελ ήηαλ παξάδεηζνο ην λα θνηκάζαη ζε ξάληδν ζην δηάδξνκν, εγρεηξηζκέλνο. Ούηε ην λα είζαη άηνκν κε αλαπεξία θαη λα ζνύ είλαη αδύλαηνλ λα θηλεζείο ζηηο πόιεηο καο. Ούηε ην λα πιεξώλεηο «πεξαίσζε» ζηελ εθνξία, ζεσξνύκελνο απαηεώλαο εμ νξηζκνύ. Ούηε ην λα νδεγείο θαη λα πεζαίλεηο ζηνπο δξόκνπο καο. Ούηε ην λα γελλάο κε θαηζαξηθή γηα λα βγάιεη θάλα θξάγθν παξαπάλσ ν καηεπηήξαο θαη λα ηατδεη γάια ζθόλε ην παηδί ζνπ γηα λα πάξεη πξνκήζεηα. Ούηε ην λα κε βξίζθεηο ην δίθην ζνπ ζηα δηθαζηήξηα. Ούηε ην λα θπβεξληέζαη από όζνπο καο θπβέξλεζαλ. Ούηε ην λα δεηο ζηελ αζρήκηα όπνπ ν θαζέλαο έρηηδε όηη λα „λαη όπνπ λα „λαη. Ούηε ην λα είζαη παηδί ρσξίο παηδεία θαη ρσξίο ρξόλν, κε πέληε ηδηαίηεξα ηε κέξα, κε άγρνο θαη θαηάζιηςε. Ούηε γέξνο ρσξίο νπζηαζηηθή πεξίζαιςε θαη ζύληαμε, λα πεξηκέλεηο λα πεζάλεηο κπξνζηά ζηελ ηειεόξαζε. Ούηε θαη ην λα είζαη Αηγππηηώηεο, Κύπξηνο, Μηθξαζηάηεο, Ζπεηξώηεο, Ίκβξηνο ή Πόληηνο ήηαλ πάληα επράξηζην. Γη‟ απηό κε ιεο πσο γιεληνύζακε ηε δσή καο ηόζα ρξόληα κε δαλεηθά. Σα δαλεηθά ηα έδηλαλ νη δηαθζνξείο ησλ θπβεξλήζεσλ θαη ησλ εηαηξεηώλ ζνπ θαη ηα έηξσγαλ νη δηεθζαξκέλνη δηθνί καο δηθνί ηνπο. Καη ζεζαύξηδαλ νη δπλαηνί κέζα απ‟ ηε κηδέξηα θαη ηνλ εμεπηειηζκό καο θαη ζήκεξα ζέινπλ θη άιιν. Σώξα, ην πώο γίλεηαη απηή ε πινύζηα θαη αδηάθζνξε ρώξα ζνπ, ελώ ξνύθεμε ην αίκα απνηθηώλ ηόζα ρξόληα, λα ρξσζηά θη απηή, ην γηαηί ζνύ θόβνληαη νη παξνρέο ζηελ παηδεία, νη θνηλσληθέο αζθαιίζεηο, νη κηζζνί θαη ε πξόλνηα, ην γηαηί έρεηο ρξόληα ηώξα άζηεγνπο θάησ απ‟ ηηο γέθπξεο, πεηλαζκέλνπο ζην δξόκν θαη αλαιθάβεηνπο ην 2012, απηό είλαη άιιν, ηεξάζηην, παγθόζκην ζέκα πνπ θαιό ζα ήηαλ λα ςάμνπκε όινη καδί. Γελ 13 πεγάδεη από ηελ θαηάζηαζε ζηελ Διιάδα. Με καο θαηεγνξείο ινηπόλ γηα όζα δελ θηαίκε. Αλ ζέιεηο λα καο θαηεγνξήζεηο, θαηεγόξεζέ καο γηα ηελ έιιεηςε νξγαλσκέλεο άκπλαο απέλαληη ζε κηα επίζεζε πξσηνθαλή αιιά αλακελόκελε. Καηεγόξεζέ καο πνπ βξεζήθακε αλέηνηκνη, επαξρηώηεο αδηθηύσηνη, απηηζηηθνί, νκθαινζθόπνη, ραζνκέξεδεο, κηα πόιε αλνρύξσηε κπξνζηά ζηελ πξναλαγγειζήζα επέιαζε ηνπ ηέξαηνο. Καη θαηεγόξεζε θαη ιίγν ηνλ εαπηό ζνπ, πνπ αληί λα ζπκπνλέζεη ηνλ δνθηκαδόκελν θησρόθνζκν ηεο Διιάδαο, γιύθεη κηζνθνηκηζκέλνο ηελ θαξακέια πνπ ηνπ πνπινύλ νη αγνξέο, ηα πεξηνδηθά ησλ εθδνηώλ θαη νη ξαηζηζηηθέο αλαιύζεηο ησλ θαλαιηώλ, πεξηκέλνληαο ηε ζεηξά ηνπ. νπ ιέλε θάζε κέξα γηα ηελ ειιεληθή ηεκπειηά, γηα ηελ ειιεληθή δηαθζνξά, γηα ηελ ειιεληθή ςεπηηά. Σελ αιήζεηα πνπ δελ ζνπ ιέλε ζα ζνπ ηελ πνύκε εκείο: Δηνηκάζνπ λα ράζεηο όζα λνκίδεηο πσο έρεηο. Γηαηί ζα ηα ράζεηο όια! Καη κελ πεηο "απηά δελ γίλνληαη!" Κη εκείο ηέηνηα ιέγακε. Καη ζήκεξα βξεζήθακε ρσξίο γε θάησ απ' ηα πόδηα καο. Αύξην ζα έξζεη ε ζεηξά ζνπ. ηαλ ινηπόλ ζα ζνπ ζηεξνύλ ηε ζύληαμή ζνπ, ηα ρξήκαηα πνπ θέξδηζεο κε ηδξώηα θαη κε απνπζία από ηα παηδηά ζνπ θαη ηνπο έδσζεο λα ζνπ θπιάμνπλ, όηαλ δελ ζα „ρεηο γηαηξό λα γηαηξεπηείο, ζπίηη λα θνηκεζείο, πξόλνηα λα πξνλνήζεη, θατ λα θαο, ηξαγνύδη λα ηξαγνπδήζεηο, ηόηε λα καο θαηεγνξήζεηο δηπιά. Γηαηί εκείο αλνίμακε ηελ Κεξθόπνξηα. Ζ επζύλε καο δελ είλαη κόλν πσο δεκηνπξγήζακε ρξένο, πσο θιέςακε ηνλ ηόπν καο, πσο ρηίζακε απζαίξεηα, πσο πιεξσζήθακε καύξα, πσο πήξακε θαη δώζακε θαθειάθηα, πσο ςεθίζακε δώα, πσο ιαδώζακε, πσο παληξεπηήθακε ζε πηζίλεο κε ππξνηερλήκαηα θαη ιηκνπδίλεο ελώ ρξσζηνύζακε, πσο θάςακε πεληνρίιηαξα ζηα ζθπιάδηθα, πσο ζειήζακε ην βνπιεπηή θαη ηνλ θαιιηηέρλε λα εθπξνζσπνύλ ηε θηελόηεξε θαη πην αληηαηζζεηηθή πιεπξά καο. Δλλνείηαη πσο θηαίκε γηα όια απηά θαη άιια. κσο ε πξαγκαηηθά κεγάιε ελνρή καο απέλαληί ζνπ είλαη πσο θάλακε ηελ αξρή γηα λα ξνπθήμνπλ ζε ιίγν θαη ην δηθό ζνπ αίκα. Ζ ππνρξέσζε καο ζήκεξα είλαη λα παιέςνπκε γηα ηα παηδηά ζνπ. Καη ε δηθή ζνπ ππνρξέσζε είλαη λα παιέςεηο γηα ηα δηθά καο. Μόλν έηζη γίλεηαη. Σα ππόινηπα είλαη αλνεζίεο. Αθνύο εθεί we blame you! Ζιίζηε!" 14 Μάξηνο: Δλ νιίγνηο, όπσο είπαλ θαη ζην πεξζηλό πξόηδεθη ε Νεθέιε θαη ε Αγάπε, ν Αιθίλννο Ησαλληδεο μαλαελζάξθσζε ηα θαιύηεξα ζηνηρεηα ησλ Διιήλσλ θαιιηηερλώλ ηνπ έληερλνπ: 1) θεθηνληαλ 2)Ήηαλ παξόληεο λα ζπλνδεύζνπλ ηνλ θόζκν ζε όιεο ηηο δνθηκαζηεο ηνπ 3)Έπαηξλαλ ζεζε θαη απέλαληη ζηελ εμνπζία κε θξηηηθή θαη απέλαληη ζηνλ θόζκν όηαλ θη ν θόζκνο ρξεηαδόηαλ απηνθξηηηθή. Υσξίο απηήλ ζα ήηαλ αλεζπλε θαη άξα αλαηκηθή θαη ε θξηηηθή πξο άιινπο. Αο νινθιεξώζνπκε όζα είπεο κε απνζπάζκαηα ζπιινγηθήο απηνθξηθήο πνπ εέγξαςε πξηλ ηελ θξηηηθή ηνπ ζηνλ Άγγιν δεκνζηνγξάθν ηελ πνία κόιηο καο πεξηέγξαςεο: Το ΄74 κλαίγαμε για τα σπίτια μας, σήμερα θα κλάψοσμε για τις επαύλεις μας;» - Δεςηέπα, 25 Μαπηίος 2013 Αλκίνοορ Ιωαννίδηρ Ο Αιθίλννο Ισαλλίδεο παίξλεη ζέζε γηα ηηο εμειίμεηο ζηελ Κύπξν «Γελ ζα πσ γηα ηνπο άιινπο. Λίγν κε ελδηαθέξεη ε πνηόηεηα θαη ε ζηάζε ηνπο ζε ηέηνηεο ζηηγκέο. Ούηε θαη πεξίκελα θαιύηεξε αληηκεηώπηζε. Όζν θαη λα ηνπο βξίζσ, ρατδεύσ ηα απηηά καο θαη ηίπνηα δελ αιιάδεη. Θα πσ γηα εκάο, θαη ζπγρσξήζηε κε: Έξρεηαη ε κέξα πνπ ε κάζθα ηξαβηέηαη βίαηα. Ζ κέξα πνπ ην αιεζηλό καο πξόζσπν θαλεξώλεηαη, ζέινπκε-δελ ζέινπκε, αθηηαζίδσην θαη ηξνκαθηηθά αιεζηλό. Πξέπεη λα ην θνηηάμνπκε, είλαη ζέκα δσήο θαη ζαλάηνπ. Πξέπεη λα ην ξσηήζνπκε, λα καο πεη πνηνη είκαζηε. Γηαηί κόλν απηό γλσξίδεη. Γπξλάκε απόηνκα, γηα λα αληηθξίζνπκε κηα ηξύπα ζηνλ θαζξέθηε. Πνύ απνπζηάδεη ην πξόζσπό καο; Σν μεράζακε ζε κηθξά, ηαπεηλά, εγθαηαιειεηκκέλα ζπίηηα, ζηε ζθόλε ρακειώλ, πιίλζηλσλ εξεηπίσλ, ζηνπο ηάθνπο αγξάκκαησλ, αθαηέξγαζηα ζνθώλ παππνύδσλ. Δθεί αθήζακε ζακκέλεο ηηο αιεζηλέο θαιεκέξεο, ηε ζπγθίλεζε ησλ ζηίρσλ, 15 ηελ αιιειεγγύε ησλ αλζξώπσλ θαη όηη πνιύηηκν δελ κεηξηέηαη ζε ρξήκα. Έθηνηε, πξνρσξήζακε ζηνλ «ζύγρξνλν θόζκν» απξόζσπνη, γπκλνί, παιεύνληαο λα θξαηήζνπκε ην λήκα ηεο ύπαξμήο καο άθνπν, κέζα ζε επνρέο δύζθνιεο, κέζα ζε έλα ηνπίν πνπ δελ καο κνηάδεη. Γίλακε αξρνληνρσξηάηεο, επελδύνληαο ζηα ρεηξόηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ δύν ζπλζεηηθώλ ηεο ιέμεο. «Έρσ γάκν», ιέγακε θαη ζηεθόκαζηαλ θαινληπκέλνη ζε γθαδόλ μελνδνρείσλ, κε θαθειάθηα ζηα ρέξηα, ρσξίο αιεζηλή, από θαξδηάο επρή. «Καη νη γάκνη καο, ηα δξνζεξά ζηεθάληα θαη ηα δάρηπια, γίλνπληαη αηλίγκαηα αλεμήγεηα γηα ηελ ςπρή καο». Ούηε αηλίγκαηα, νύηε ηίπνηε. Όια απαληεκέλα, όια πεδά. Μεγάια θαη άδεηα. Απνκείλακε αλαίζζεηνη κπξνζηά ζην ηεξό, δώληαο έλα γπαιηζηεξό, αληηαηζζεηηθό, άραξν, αλέξαζην, αλίεξν, μνδεκέλν παξόλ. Υσξίο κλήκε, ρσξίο όλεηξν, δηαδεπγκέλνη από ην είλαη καο. Σα θαιύηεξα παηδηά καο ηα πνπιήζακε. Σα αθήζακε λα ζπαηαινύλ ηε δσή ηνπο ζε ινγηζηηθά βηβιία, ζε γξαθεία εηαηξεηώλ, ζε άςπρνπο ινγαξηαζκνύο. Σα θάλακε ζθιάβνπο κε ηίηινπο δηεπζπληηθνύ ζηειέρνπο. Σα ηαΐζακε ρξήκαηα, ηα ζπνπδάζακε ρξήκαηα, ηα κάζακε λα ζθέθηνληαη ρξήκαηα, λα ππεξεηνύλ ρξήκαηα, λα νλεηξεύνληαη ρξήκαηα, λα παληξεύνληαη ρξήκαηα, λα γελλάλε ρξήκαηα, λα είλαη ρξήκαηα. Μηινύλ άπηαηζηα ηα ρεηξόηεξα Αγγιηθά (απηά ηεο δνπιεηάο) θαη άζιηα ηα θαιύηεξα Διιεληθά (ηα Κππξηαθά). Όηαλ ηα ρξήκαηα ιείςνπλ, από πνύ ζα θξαηεζνύλ; Αληηθαηαζηήζακε ην γιέληη ζηελ πιαηεία ηνπ ρσξηνύ κε ην ζθπιάδηθν. Σνλ έξσηα κε ην ζηξηπηηδάδηθν. Σα αλαγθαία γηα ηελ επηβίσζε, κε έλα ηδηπ γεκάην άρξεζηα ςώληα. Σνλ ειεύζεξν ρξόλν κε ηελ ππεξσξία. Κάλακε ην παηγλίδη ησλ παηδηώλ ππεξπαξαγσγή, ζε πάξηη γελεζιίσλ θαηά παξαγγειία. Ξεράζακε πνηα είλαη ηα βαζηθά ζπζηαηηθά ηεο ύπαξμήο καο, σο αηόκσλ θαη σο θνηλσλίαο, αληηθαζηζηώληαο ηα κε όηη κάο γπάιηζε ζηε βηηξίλα. Γίλακε όηη καο έπεηζε ν δηαθεκηζηήο, ε ηειεόξαζε ή ην πεξηνδηθό λα γίλνπκε. Καηαληήζακε νπαδνί νκάδσλ, θαλαηηθνί, κε καραίξηα θαη κίζνο. Έθεβνο, πξνηνύ ζηραζώ όιεο ηηο νκάδεο εμίζνπ, ήκνπλ κε ηελ Οκόλνηα. Μηα κέξα πνπ έπαηδε κε ην ΑΠΟΔΛ, αξξώζηεζε ν ηπκπαληζηήο ησλ αληηπάισλ. Ήξζαλ ζηελ άιιε θεξθίδα θαη κνπ δήηεζαλ λα πάσ ζηε δηθή ηνπο, γηα λα παίμσ ην ηύκπαλν. Πήγα επραξίζησο. Πέξαζε ν θαηξόο, αιιάμακε. Ξεράζακε. Υσξηζηήθακε ζε θόκκαηα θαη ηα ςεθίζακε ηπθιά, δηραζηήθακε κε ηξόπν αηαίξηαζην ζηελ ηζηνξία θαη ηελ 16 παξάδνζή καο. ε κηα ζηαιηά ηόπν, ιέγακε «νη άιινη». Πήξακε ηα ρεηξόηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο Διιάδαο θαη ηα θάλακε αμηώκαηα. Να πάεη ζην θαιό ηέηνηνο εαπηόο, λα κελ μαλάξζεη. Καζόινπ κελ ηνλ θιάςνπκε, θαζόινπ κε καο ιείςεη. ηνλ αγύξηζην! Πέξαζαλ ρξόληα. Σν θνξίηζη από ηηο Φηιηππίλεο έθιαηγε θξπθά ζην θξεβάηη ηνπ γηα ην παηδί θαη ηε κάλα πνπ άθεζε γηα λα ζεξβίξεη θαθέ ηνλ θύξην Πάκπν, πνπ έγηλε ζεξ, γηα λα ζηδεξώλεη ηα αθξηβά βξαθηά ηεο θπξίαο Αληξνύιιαο, πνπ έγηλε κάληακ. Ζ θνπέια ζα γπξίζεη θησρή ζην Μπάγθην ίηη ή ζηε Μαλίια. Θα αγθαιηάζεη ηε κάλα ηεο, ζα θηιήζεη ην παηδί ηεο. Δκείο, πνύ επηζηξέθνπκε; Ση κέλεη όηαλ ν ζεξ θαη ε κάληακ, έθπιεθηνη, ράλνπλ ην απηνθίλεην, ηελ ππεξέηξηα, ην ινύζν θαη ην ζπίηη ηνπο; Ση θξαηηέηαη αλαιινίσην κέζα ζηνλ ρξόλν, θάησ από ηελ επηθάλεηα πνπ βνπιηάδεη; Πνύ αθξηβώο βξίζθεηαη αλεμίηεια ραξαγκέλνο ν βαζύο Υαξαθηήξαο πνπ καο επηηξέπεη, όηαλ όια αιιάδνπλ, λα ιέκε αθόκε «Δκείο»; Μπνξνύκε ζήκεξα λα απνθαζίζνπκε μαλά, ν θαζέλαο γηα ηνλ εαπηό ηνπ θαη όινη καδί, πνηνη είκαζηε. Ση είλαη ζεκαληηθό θαη ηη όρη. Ση αμίδεη λα πξνζπαζήζνπκε κέρξη ηέινπο. Πνηα ιόγηα αμίδεη λα πνύκε πξνηνύ θύγνπκε, πώο αμίδεη λα ζηαζνύκε θαη απέλαληη ζε ηη, πξνηνύ πεζάλνπκε. Κη απηό, κπνξνύκε λα ην θάλνπκε, αθόκε θαη λεζηηθνί, άλεξγνη θαη άζηεγνη. Ήηαλ όκσο αδύλαηνλ λα ην θάλνπκε ρνξηάηνη θαη ππνηαγκέλνη, κε έλαλ εαπηό-θαηαλαισηή, εμαξηεκέλν θαη επραξηζηεκέλν. Μείλακε ζε ζθελέο, ζην ύπαηζξν, γηα ρξόληα. Υάζακε γηα πάληα ηα ζπίηηα, ηα ρσξηά θαη ηηο δσέο καο. Πεξηκέλακε θάζε κέξα, γηα ρξόληα, αγλννύκελνπο πνπ δελ γύξηζαλ. Γηα δεθαεηίεο, αθνύγακε αεξνπιάλν θαη ζηξέθακε έληξνκνη ηα κάηηα ζηνλ νπξαλό. Υηαζηί ηαηλίεο ζηα παξάζπξα, κε ζπάζνπλ από ηνλ βνκβαξδηζκό πνπ κπνξνύζε αλά πάζα ζηηγκή λα μαλαξρίζεη. Σα παηδηά πνπ έβγαιαλ ην ζρνιείν δηαβάδνληαο κε ην θεξί ζηα αληίζθελα, ρεηκώλεο ζηε ζεηξά, βξίδνληαλ ζηελ Διιάδα από ηνπο Διιαδίηεο, γηαηί ηνπο έηξσγαλ ηηο ζέζεηο ζηα παλεπηζηήκηα. Ζ Μεγάιε Μακά ηίπνηα δελ θαηάιαβε. Κη αθόκε δελ θαηαιαβαίλεη. Γηαηί, κπνξεί ε Κύπξνο λα είλαη ειιεληθή, όκσο, πόζν ιίγν θππξηαθή είλαη ε Διιάδα! Πόζν ιίγν ειιεληθή είλαη ε Διιάδα! Δπηηξέςακε ζηνπο κηθξνύο πνιηηηθνύο ελόο αδύλακνπ θαη απξνζηάηεπηνπ ηόπνπ, λα ζπκπεξηθέξνληαη ζαλ άξρνληεο 17 απηνθξαηνξίαο. Να ππεξεηνύλ θόκκαηα θαη ηζέπεο, ζαλ λα κελ ππάξρεη απεηιή, θίλδπλνο θαη γθξεκόο, ζαλ λα είλαη αδύλαηνλ από ηε κηα κέξα ζηελ άιιε λα γίλνπκε κπνπθηά ζην ζηόκα θξνθνδείισλ. Δίδακε ηα ηξπθεξά, αγλά ρακόγεια ησλ παηδηώλ ηνπ Απειεπζεξσηηθνύ Αγώλα λα ρξεζηκνπνηνύληαη από βάξβαξνπο, απαίδεπηνπο «παηξηώηεο» κε μπξηζκέλα θεθάιηα, θαιαθξνύο «απ’ έμσ θη από κέζα». Εήζακε ηελ αδηθία, ηελ απώιεηα, ηελ εγθαηάιεηςε. Σα μέξνπκε όια, ηα είδακε όια, ηα δήζακε όια. Σώξα ζα θνβεζνύκε; Όηαλ θιαίγακε ην ’74, θιαίγακε γηα ηα ζπίηηα καο. ήκεξα ζα θιάςνπκε γηα ηηο επαύιεηο καο; Σόηε, θιαίγακε γηα ην ρσξηό καο. Θα θιάςνπκε ζήκεξα γηα ηελ ηξάπεδα; Σόηε, γηα ηνπο ηάθνπο ησλ γνληώλ καο. ήκεξα γηα ηα ρξέε καο; Σόηε, γηα ηηο δσέο καο. ήκεξα γηα ηηο δνπιεηέο καο; Γελ λνκίδσ... Ζ θνηλσλία καο, απηή ε δηαιπκέλε, πηέδνληαο αζηακάηεηα ηελ όπνηα επίζεκε πνιηηηθή εγεζία, αιιά θαη πέξα απ’ απηήλ, ζα αλαπηύμεη κεραληζκνύο ζηήξημεο ησλ αλέξγσλ, ζα θξνληίζεη ηα παηδηά ηεο. Όρη από ειεεκνζύλε. Από αιιειεγγύε. Καη κε ηε γλώζε πσο, αλ ν δηπιαλόο δελ δεη θαιά, θαλείο δελ δεη θαιά. Γηαηί, όηη πνηέ καο θξάηεζε ζ’ απηόλ ηνλ ηόπν, ήηαλ έλαο ηδηόκνξθνο, πνηεηηθόο, παξάινγα σξαίνο θνηλσληθόο ηζηόο, πνπ απηνπξνζηαηεύεηαη θαη πνπ καο πξνζηαηεύεη. Απηόο είλαη πνπ αλάγθαζε ηνπο βνπιεπηέο λα πνπλ, γηα κηα έζησ ζηηγκή, «Όρη». Σν «Όρη» ηεο Κππξηαθήο Βνπιήο, είλαη ζεκαληηθόηεξν απ’ όηη θάπνηνη ραηξέθαθνη κπνξνύλ λα ππνςηαζηνύλ. Κη αο επηζηξέςεη ε Βνπιή εθιηπαξώληαο ηνπο Σξντθαλνύο, θη αο πέζεη ζηα γόλαηα, θη αο ηνπο γιύςεη ηα πόδηα, κεηά. Κη αο ράζνπκε πεξηζζόηεξα. Γηαηί, γηα κηα ζηηγκή έζησ, έκνηαζε ε Γεκνθξαηία λα έρεη λόεκα, έλα λόεκα μεραζκέλν εδώ θαη δεθαεηίεο. Έκνηαζαλ, έζησ θαη γηα κηα ζηηγκή, νη εθπξόζσπνη λα εθπξνζσπνύλ πξάγκαηη. Ζ ζηηγκή θαηαγξάθεηαη θαη κέλεη, δεκηνπξγώληαο πξνεγνύκελν, παξά ηελ όπνηα θαηάιεμε. Καη ην γεγνλόο πσο ην πξνεγνύκελν δεκηνπξγήζεθε από κηζή κεξίδα ηόπν, αγαπεηνί ινγηθνί ινγηζηέο, ην θάλεη αθόκε ζεκαληηθόηεξν. Σίπνηα «δηθό ζαο» δελ ζα κείλεη πνηέ ζηελ Ηζηνξία, λα ζεκαηνδνηεί, λα θαζνξίδεη, ή έζησ λα ζπκίδεη θάηη ππαξμηαθά ζεκαληηθό. Αθήζηε καο λα ην ραξνύκε. Γελ καο πξνζθέξνληαη ζπρλά ηέηνηεο ραξέο. Απηό ην «Όρη», θαίλεηαη λα είρε θαη ρεηξνπηαζηά απνηειέζκαηα: Δθηόο από ηε δπλαηόηεηα κε θνξνιόγεζεο ησλ κηθξνθαηαζεηώλ, εθηόο από ην ρξνληθό πεξηζώξην πνπ έδσζε γηα ηε λνκνζεηηθή ξύζκηζε ηνπ 18 πεξηνξηζκνύ ησλ ζπλαιιαγώλ θαη ηε δεκηνπξγία Σακείνπ Αιιειεγγύεο, πνπ κπνξνύλ λα παίμνπλ ζεκαληηθά ζεηηθό ξόιν ζην κέιινλ, έδσζε θαη ηε δπλαηόηεηα, έζησ ζπαζκσδηθά, έζησ ηελ ηειεπηαία ζηηγκή, έζησ κε απνγνεηεπηηθό απνηέιεζκα, λα κεηξεζνύλ νη δπλάκεηο θαη νη «θηιίεο», ηόζν ηεο Κύπξνπ, όζν θαη ηεο Διιάδαο. Βνήζεζε λα θαζαξίζεη ην ηνπίν, λα ηειεηώζνπκε κε ςεπδαηζζήζεηο, λα θαηαιάβνπκε μαλά ην πόζν κόλνη είκαζηε, ην πόζε επζύλε έρνπκε. Θα ήκαζηαλ αθειείο αλ πηζηεύακε πσο κε έλα «Ναη» ζα ζώδακε θάηη, αο πνύκε ηε Λατθή Σξάπεδα ή ηελ Κύπξνπ (αιήζεηα, πόζν «δηθή καο» κπνξεί λα είλαη κηα ηξάπεδα;) θαη καδί ηηο δνπιεηέο, ή ηνπο θόπνπο κηαο δσήο πνπ ηνπο εκπηζηεπηήθακε. Ξέξνπκε θαιά πσο όηη έκεηλε εθηεζεηκέλν (ην γηαηί είλαη κηα άιιε θνπβέληα, πνπ ειπίδσ πσο ζα γίλεη), νύησο ή άιισο, θαη κε ηα «Ναη» θαη κε ηα «Όρη», ζα θαηαζπαξαρζεί. Γπζηπρώο, δελ ήηαλ δπλαηόλ λα ππάξρεη “plan B”. Θα ήηαλ αδύλαηνλ λα έρεη εθπνλεζεί από αλζξώπνπο ηεο γεληάο κνπ θαη ηεο πξνεγνύκελεο, από αλζξώπνπο βνπηεγκέλνπο ζηελ θαηαλάισζε, ζην εθήκεξν, ζην ζπκθέξνλ, ζην λενπινπηηζκό θαη ζην ηίπνηε, κηα πνιηηηθή πνπ λα έρεη βάζνο θαη ζνβαξόηεηα. Κη όκσο, απηνί νη άλζξσπνη, ρσξίο δηθιίδεο αζθαιείαο, ρσξίο ινγηθή, είπαλ ελζηηθησδώο “Όρη”. Έζησ θαη γηα κηα ζηηγκή. Έλα “Όρη” θαηαζηξνθηθό θαη ιπηξσηηθό καδί, πνπ εζείο, αγαπεηνί Διιαδίηεο κλεκνληαθνί, πνιηηηθνί θαη δεκνζηνγξάθνη, κε πξόζρεκα ην θαιό καο, δελ ζα πείηε πνηέ. Θα πξνηηκήζεηε λα θαηαζηξαθνύκε εμίζνπ, ιέγνληαο “Ναη”. Οη Κύπξηνη πξνζθπγνπνηνύκαζηε μαλά ζηελ ίδηα καο ηελ παηξίδα. Υάλνπκε μαλά ηε δσή όπσο ηε ρηίζακε, όπσο λνκίδνπκε πσο ηε δηαιέμακε, όπσο λνκίζακε πσο καο αλήθεη. Καη θνβόκαζηε. Δίλαη αλζξώπηλν. Όκσο, ηη πξαγκαηηθά θνβόκαζηε; Όηη ζα πεηλάζνπκε; Πεηλάζακε θαη παιηόηεξα. Όηη ζα θξπώζνπκε; Κξπώζακε ρξόληα. Όηη ζα κείλνπκε κόλνη; Πάληα κόλνη ήκαζηαλ. Όηη ζα πνλέζνπκε; Από πόλν άιιν ηίπνηε... Όηη ζα καο θαηαθηήζνπλ; Πάληα θαηαθηεκέλνη ππήξμακε. Θα ηα θαηαθέξνπκε, ην μέξνπκε θαιά! Γηαηί, ηειηθά, δελ θνβόκαζηε ηίπνηε. Γηαηί, ηειηθά, ην κόλν πνπ θνβόκαζηε, είλαη ην ππνρξεσηηθό θνίηαγκα ζηνλ θαζξέθηε. Σν κόλν πνπ καο θνβίδεη, είλαη ην κόλν πνπ πξαγκαηηθά έρνπκε: ην αιεζηλό καο πξόζσπν. Αο ην μεζάςνπκε, αο ην ζπκεζνύκε, αο ην θνηηάμνπκε. Δλώ όινη, θίινη θαη ερζξνί, καο αγξηνθνηηάδνπλ, ελώ ε κάζθα καο πέθηεη λεθξή, απηό ζα καο ρακνγειάζεη». 19 Γηάλλεο Πξηλ γπξίζνπκε ζηελ Διιάδα αο δηδαρηνύκε κεξηθά αθόκα πξάγκαηα από έλαλ από ηνπο Κύπξηνπο πνπ ηξαγνύδεζαλ, όπσο ζα δνύκε, θη νη δηθνί καο πνηεηέο, όπσο ν Ρίηζνο, θη αθόκε θη νη πνηεηέο ησλ αληηπάισλ Γξεγόξεο Απμεληίνπ Τα πρώτα χρόνια τησ ζωθσ του Ο Αυξεντίου γεννικθκε ςτισ 22 Φεβρουαρίου του 1928 ςτο χωριό Λφςθ που βρίςκεται ανάμεςα ςτθ Λευκωςία και ςτθν Αμμόχωςτο. Πιγε δθμοτικό ςτο χωριό του, και μετά ςτο γυμνάςιο τθσ Αμμοχϊςτου. Μετά το γυμνάςιο πιγε ςτθν Ελλάδα με ςκοπό να ςπουδάςει ςτθ τρατιωτικι χολι Ευελπίδων, όμωσ ςτισ εξετάςεισ δεν κατάφερε να ειςαχκεί. Κατετάχκθ ςτον Ελλθνικό ςτρατό και πζραςε από τθ χολι Εφζδρων Αξιωματικϊν Πεηικοφ, ενϊ παράλλθλα μελετοφςε φιλολογία για να μπει ςτθν φιλοςοφικι ςχολι Ακθνϊν. Απολφκθκε από το τρατό ωσ Ζφεδροσ Ανκυπολοχαγόσ Πεηικοφ, και ςτθ ςυνζχεια υπθρζτθςε ςτα ελλθνοβουλγαρικά ςφνορα για λίγουσ μινεσ, προτοφ και επιςτρζψει ςτθν Κφπρο το 1952. Τα χρόνια ςτην Ε.Ο.Κ.Α. (Εινικθ Οργάνωςη Κυπρίων Αγωνιςτών) Με βοικεια του Γρθγόρθ Γρθγορά από τθν Λφςθ, από τουσ πρϊτουσ που μυικθκαν ςτον αγϊνα τθσ Ε.Ο.Κ.Α. γνωςτοφ και ωσ 'Νταβζλθ', εξάδελφου του Γρθγόρθ Αυξεντίου, ςτισ 20 Ιανουαρίου 1955, ζγινε θ πρϊτθ ςυνάντθςθ του Αυξεντίου με τον Γρίβα που ιταν αρχθγόσ τθσ Ε.Ο.Κ.Α. (Εκνικι Οργάνωςθ Κυπρίων Αγωνιςτϊν), ςτον οποίο ζδωςε τον λόγο τθσ τρατιωτικισ του Σιμισ, αντί του κακιερωμζνου όρκου τθσ Ε.Ο.Κ.Α. και ζτςι μπικε ςτον αγϊνα κατά των Άγγλων. Μπαίνοντασ ςτον αγϊνα του δόκθκαν τα εξισ ψευδϊνυμα: 20 «Ηιδροσ», «Ριγασ», «Αίαντασ», «Άρθσ», «Μάςτροσ», «Ανταίοσ» και «Ηϊτοσ». Αγωνίςτθκε ςκλθρά ςτθν αντίςταςθ κατά των Άγγλων και πολφ γριγορα του δόκθκε θ κζςθ του υπαρχθγοφ τθσ Ε.Ο.Κ.Α. Τπθρζτθςε ωσ Σομεάρχθσ Αμμοχϊςτου-Βαρωςίων ςτισ αρχζσ του Αγϊνα. Ζνα από τα ςθμαντικότερα κρθςφφγετα που χρθςιμοποίθςε ο Γρθγόρθσ Αυξεντίου τον καιρό του Αγϊνα βρίςκεται ςτθν καρδιά του Παλαιχωρίου, δίπλα από τθν Εκκλθςία τθσ Παναγίασ Χρυςοπαντάναςςασ. Οι Άγγλοι δεν μποροφςαν να τον πιάςουν και τον είχαν επικθρφξει με το ποςό των 250 λιρϊν. Κρυφά παντρεφτθκε τθν Βαςιλικι μια νφχτα ςτο μοναςτιρι του Αχειροποιιτου ςτισ 10 Ιουνίου 1955. Ποτζ οι Άγγλοι δεν μπόρεςαν να πιάςουν το «Ηιδρο». Κάποτε μεταμφιζςτθκε ςε καλόγερο ςτο μοναςτιρι του Μαχαιρά, κοντά ςτο οποίο ιταν και το κρθςφφγετό του. Πλθςιάηοντασ οι Άγγλοι ςτο μοναςτιρι δεν ζχαςε το κουράγιο του και μεταμφιεςμζνοσ πζραςε τουσ Άγγλουσ χωρίσ να τον αναγνωρίςουν. 21 Ο ιάνατοσ του Γξεγόξεο Απμεληίνπ τισ 3 Μαρτίου του 1957 οι Άγγλοι, φςτερα από προδοςία πλθροφορικθκαν το κρθςφφγετό του κοντά ςτο Μαχαιρά. Σο περικφκλωςαν με αυτοκίνθτα και ελικόπτερα, μετά από πολφωρθ μάχθ και αρκετοφσ νεκροφσ Άγγλουσ ζριξαν βενηίνθ ςτο κρθςφφγετο και τον ζκαψαν ηωντανό. Σο καμζνο ςϊμα του κάφτθκε ςτισ 4 Μαρτίου ςτισ Κεντρικζσ Φυλακζσ Λευκωςίασ, ςτο χϊρο που είναι γνωςτόσ ςιμερα ωσ «Σα φυλακιςμζνα μνιματα» από τουσ Άγγλουσ ςτρατιϊτεσ από φόβο λαϊκϊν εκδθλϊςεων. Ο τότε ανταποκριτισ του Αςςοςιζϊντ πρεσ ςτθν Κφπρο Άλεξ Ευκυβοφλου μετζδωςε μεταξφ άλλων ότι θ μάχθ άρχιςε 4.30ϋ π.μ και ζλθξε ςτισ 2.00ϋ μ.μ . Η μάχθ διεξαγόταν υπό ραγδαίασ βροχισ και πριν φονευκεί ο Γρθγόρθσ Αυξεντίου ζρριψε περί τισ 1000 ςφαίρεσ και αρκετζσ χειροβομβίδεσ φονεφοντασ 47 ςτρατιϊτεσ. Τθν διεφκυνςθ τθσ μάχθσ τθν είχε ο Υπολοχαγόσ Τηων Μίντλεττον. Ο Γρθγόρθσ Αυξεντίου ιταν μόλισ 29 ετϊν. Το κρηςφφγετο ςτο οποίο πέιανε ο Γξεγόξεο Απμεληίνπ Πολλοί Ζλλθνεσ και ξζνοι ποιθτζσ εμπνεφςτθκαν από τον αγϊνα και το κάνατο του Γρθγόρθ Αυξεντίου και ζγραψαν ποιιματα προσ τιμιν του, το ςθμαντικότερο εκ των οποίων Ο Αποχαιρετιςμόσ του Γιάννθ Ρίτςου.Επίςθσ, γνωςτό ποίθμα είναι και θ μπαλάντα του Γρθγόρθ Αυξεντίου. Απνραηξεηηζκόο- Γηάλλεο Ρίηζνο (Ο Γ. Απμεληίνπ, απνθιεηζκέλνο ζηε ζπειηά ηνπ ηεο Μνλήο Μαραηξά Μνλνινγεί) ……………………………………………………… "Κη αιήζεηα, μέραζα λα ζαο πσ ην θπξηόηεξν,-πνπ κόιηο ηώξα ην' καζαδελ είλαη ηόζν δύζθνινο ν ζάλαηνο. Σν αληίζεην κάιηζηα. Καη ζαο βεβαηώλσ ηώξα κε ην αίκα κνπ: πνηέ δελ ήηαλ ηόζν επηπρηζκέλνο ν Υξηζηόο 22 όζν ηελ ώξα πνπ ην ηειεπηαίν θαξθί ηνλ άθεζε αθίλεην, ρσξίο λα ηνλ ζθνηώζεη, γηα λα θνηηάμεη θαηάκαηα ηνλ νπξαλό θαη ηε ζπζία ηνπ, πνηέ ν Πξνκεζέαο δελ αληίθξηζε ηόζν γαιήληα θη νιόθσηα ηνλ θόζκν όζν ηελ ώξα πνπ ην ξάκθνο ηνπ όξλενπ βξήθε ηα κάηηα ηνπ, μέξνληαο, ηόηε κόλν, πσο είρε αμησζεί λα δώζεη ην θώο θαη ηε θσηηά ζηνλ άλζξσπν…" …………………………………………………………… "Με ηνύηε ηελ αγάπε, ιέσ, πσο κηα κέξα, νη μύιηλνη ζηαπξνί ζα κπνπκπνπθηάζνπλ ηξηαληάθπιια -λαη, θη ν δηθόο κνπ ν ζηαπξόο, ν θακέλνο, ν πέηξηλνο κε ηνύηε ιέσ ηελ αγάπε κηα κέξα ζα ιπγίζνπκε θείλνπο πνπ θέξλνπλ η' άδηθν θαη ζπέξλνπλε ην κίζνο. Σνύηε είλαη ε εληνιή κνπ κ' όιν πνπ απηή ηελ ώξα δελ ην 3έξσ ην κίζνο ζα λα κελ ην' καζα πνηέο ή λα ην μέραζα. Γεηα ζαο." ………………………………………………………… "O άλζξσπνο είλαη πην ηξαλόο απ' ηελ θαζεκεξηλή ηελ έγλνηα ηνπ. Κη έιεγα πάιη πνπ άλζξσπνο αξρίδεη από ηελ έγλνηα ηνπ γηα ην ςσκί Κη όιν ηξαβάεη πην πέξα απ' ηε ζθιαβηά ηνπ, από ζθιαβηά ζε ζθιαβηά, από μεζθιάβσκα ζε μεζθιάβσκα, απ' ην μεζθιάβσκα ηεο παηξίδαο, ζην μεζθιάβσκα ηνπ θόζκνπ, ώζπνπ λα ληώζεη, κπαίλνληαο ίζα ζηνλ νπξαλό, λα αρλίδεη ην θεγγάξη ζην θόξθν ηνπ, ώζπνπ λα θιάςεηο κηα λύθηα γηα από αγάπε γηα όιν ηνλ θόζκν…" 23 Η Μπαιάληα ηνπ Γξεγόξε Απμεληίνπ (Σν πνίεκα έγξαςε θάπνηνο άγλσζηνο ΄Αγγινο πνηεηήο. Γεκνζηεύηεθε ζε κηα αγγιηθή εθεκεξίδα ιίγεο κέξεο κεηά ηνλ εξσηθό ζάλαην ηνπ Γξεγόξε Απμεληίνπ) ΄Δβγα έμσ, έβγα, ληε Γξεγόξε, κε ληνπθέθηα ε ζπειηά ζνπ είλαη δσζκέλε πάλσ απ’ ηα βνπλά ν ήιηνο αλαηέιιεη θαη ζα ’ρεηο ηε δσή ζνπ θεξδηζκέλε. Γελ αθνύο ηνλ αμησκαηηθό, πνπ ζνπ θσλάδεη; Σε γιώζζα ηε δηθηά ζνπ θαζαξά κηιά. Φήισζ’ ηα ρέξηα, παξαδόζνπ, ηνλ ήιην λα ραξείο μαλά. Μόλνο, νιόκνλνο απέκεηλεο, Γξεγόξε νη θίινη ζνπ έθπγαλ καθξηά ζνπ, δηάιεμαλ κηα δσή θπιαθηζκέλε, κπνξείο ηελ ίδηα λα δηαιέμεηο γηα δηθηά ζνπ. Διάηε κέζα, ειάηε, έθξαμ’ εθείλνο είκαη κνλάρνο, λαη κνλάρνο κνπ, έλαο εγώ θαη ην ληνπθέθη κνπ θαη ζαο πεξηκέλσ. ΄Οπνηνο κπνξεί, αο έξζεη λα κε πάξεη. Κη έηζη αξρίδνπλ ηα ληνπθέθηα λα βξνληνύλ θη νη ζθαίξεο λα γνξγνπεηνύλ ηξηγύξσ θη ν ήιηνο, ληε Γξεγόξε, δελ κπνξεί λα δεη, γηαη’ έρεη ςειά ζηνλ νπξαλό αλεβεί. Με η’ απηόκαηα πεγαίλνπλ λα ηνλ πηάζνπλ θαη ρεηξνβνκβίδεο ηνπ πεηνύλ, 24 κε δαθξπγόλα δεηνύλ λα ηνλ ηπθιώζνπλ, ηνλ άληξα, πνπ λα πηάζνπλ δελ κπνξνύλ. Σόηεο, βαξέιηα κε βελδίλ’ αδεηάδνπλ θη νη ζηξαηηώηεο ζηέθνληαη καθξηά θαη ζηε βελδίλε θσηηά βάδνπλ θαη ζαλ θόιαζε θιέγεηαη ε ζπειηά. Μ’ αθόκα ην ληνπθέθη ηνπ ιαιεί θη νη εμήληα αθνύλ ηνλ έλα. Σν θσο γίλεηαη γθξίδν θαη καβί θη ε κάρε ζπλερίδεηαη νινέλα. Βελδίλε, δπλακίηε θαη θσηηά ηα βξάρηα όια έρνπλ πιεκκπξίζεη γηαηί, όηαλ θνπξαζηνύλε ηα ζθπιηά, ε αιεπνύ δελ πξέπεη πηα λα δήζεη. Καη ην ρσξηό, επάλσ ζηε βνπλνθνξθή, από ηελ έθξεμε, ζπζέκεια θνπληέηαη θη όηαλ πηα ε ζπειηά έκεηλε βνπβή απ’ ηνπο εμήληα, πνπ πξνζκέλνπλε, παηηέηαη. Σόηεο, ν θπβεξλήηεο, ήξζε λα ηνπο πεη πόζν πνιέκεζαλ αληξεησκέλα θαη πσο ην ζύληαγκά ηνπο θέξδηζε λέα ηηκή, γηαηί νη εμήληα ζθόησζαλ ηνλ έλα. Μα, όηαλ κηιάεη αδεξθόο ζ’ αδεξθό θαη παηέξαο ζε αγόξη, ζα θξαηάεη ζην ζηόκα ηνπ ν ιαόο αζάλαηε ηε κλήκε ηνπ Γξεγόξε. 25 ΤΓ γηα λα θαηαιάβνπκε θαη ηη ελλννύζε ν Αιθίλννο κε ππνγξαθή απαγρνληζκνύ 19-ρξνλσλ… Ψάτνοντας για τη λεστεριά...Εσαγόρας Παλληκαρίδης Σνπο ζηίρνπο απηνύο ηνπο έγξαςε ν Επαγόξαο Παιιεθαξίδεο πξνηξέπνληαο ηνπ ζπκκαζεηέο ηνπ λα αγσληζηνύλ γηα ηε ιεπηεξηά ηεο Κύπξνπ ην 1955. Εθηειέζηεθε από ηνπο Άγγινπο ζηηο 14/3/1957 (19 ετών) Τους παραθέτω επ’ ευκαιρία της αυριανής εθνικής επετείου. Παλιοί συμμαθηταί, Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας, κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα, κάποιος που μπορεί να μη τον ξαναδείτε παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του, Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ. Θα πάρω μιαν ανηφοριά, Θα πάρω μονοπάτια, να βρω τα σκαλοπάτια, που παν στη Λευτεριά. Θ' αφήσω αδέλφια συγγενείς, την μάνα, τον πατέρα, μεσ' τα λαγκάδια πέρα, και στις βουνοπλαγιές. Ψάχνοντας για τη λευτεριά, θα 'χω παρέα μόνη, κατάλευκο το χιόνι, βουνά και ρεματιές. Τώρα κι αν είναι χειμωνιά, θα 'ρθει το καλοκαίρι, τη λευτεριά να φέρει, σε πόλεις και χωριά. Θα πάρω μιαν ανηφοριά, θα πάρω μονοπάτια, να βρω τα σκαλοπάτια, που παν' στη Λευτεριά. 26 Τα σκαλοπάτια θ' ανεβώ, θα μπω σ' ένα παλάτι, το ξέρω θα 'ν' απάτη, δεν θά 'ναι αληθινό. Το παλάτι θα γυρνώ, ώσπου να βρω το θρόνο, βασίλισσα μια μόνο, να κάθεται σ' αυτόν. Κόρη πανώρια θα της πω, άνοιξε τα φτερά σου, και πάρε με κοντά σου, μονάχα αυτό ζητώ. Γεια σας παλιοί συμμαθηταί! Τα τελευταία λόγια τα γράφω σήμερα για σας. Κι όποιος θελήσει για να βρει έναν χαμένο αδελφό, έναν παλιό του φίλο. Ας πάρη μιαν ανηφοριά, ας πάρη μονοπάτια, να βρή τα σκαλοπάτια, που παν στη Λευτεριά. 5 Δεκεμβρίου 1955 27 Πάλνο Σελ Κύπξν αγάπεζε θαη ηξαγνύδεζε πνιύ θη ν εθέξεο πνπ, όπσο θη ν Διύηεο, ηηκήζεθε κε ην βξαβείν Ννκπει. Αο δνύκε πσο βιέπεη ηελ απνζηνιή ηεο Σέρλεο θαη ην ρξένο ηεο πξνο ηελ επνρή ηεο Γηώξγνο Σεθέξεο Η Τέρλε θαη ε επνρή Ο Γηώξγνο Σεθέξεο (1900 - 1971) εθηόο από ην θαζαξά πνηεηηθό ηνπ έξγν, πνπ ηνπ επηθύιαμε κηα θνξπθαία ζέζε ζηε λενειιεληθή πνίεζε, αζρνιήζεθε θαη κε ην θηινινγηθό δνθίκην. Οη κειέηεο ηνπ έρνπλ ζπγθεληξσζεί ζε δπν ηόκνπο κε ηνλ ηίηιν Γνθηκέο. Πεξηιακβάλνπλ ηηο απόςεηο ηνπ πνηεηή γηα ηελ πνίεζε, θαζώο θαη ηηο απόςεηο ηνπ γηα ζπγγξαθείο θαη θείκελα κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηε λενειιεληθή ινγνηερλία (Κάιβνο, Καβάθεο, Μαθξπγηάλλεο, Δξσηόθξηηνο θ,ά.). Τα δνθίκηα ηνπ Σεθέξε δηαθξίλνληαη γηα ηε δηεηζδπηηθόηεηα ηεο παξαηήξεζεο, ην βάζνο ηνπ ζηνραζκνύ θαη ηελ θαζαξόηεηα ηεο έθθξαζεο. Τν εξώηεκα ήηαλ: ηη πξέπεη λα θάλεη ν πλεπκαηηθόο εξγάηεο απέλαληη ζηνπο ζξεζθεπηηθνύο θαλαηηζκνύο πνπ είραλ εμαπνιύζεη νη πνιηηηθέο νξζνδνμίεο ηνπ θαηξνύ. Οη άλζξσπνη πνπ απνθξίζεθαλ κπνξνύλ λα ρσξηζηνύλ, λνκίδσ, ζε δπν θαηεγνξίεο: α) Σ’ εθείλνπο πνπ πξνηίκεζαλ λ' αθηεξσζνύλ ζην έξγν ηνπο πηζηεύνληαο, ζπλεηδεηά ή αζπλείδεηα, πσο ην έξγν ηνπο ζα απαληνύζε θαιύηεξα από ηνπο ίδηνπο. Μεξηθνί από απηνύο έηπρε λα βξεζνύλ θαηαδηθαζκέλνη ζε ζάλαην θαη 28 από ηνπο δπν αληίκαρνπ ο θαλαηηζκνύο, θαη β) Σ’ εθείλνπο πνπ πξνηίκεζαλ, ελλνώ πάληα σο ηερλίηεο θαη όρη σο πνιηηηθά όληα (ην πνιηηηθό ρξένο δελ αθνξά ηε ζπδήηεζή καο), λα δηαιέμνπλ ηα ζηξαηόπεδα ηεο θνηλσληθήο πάιεο. Οη θαιύηεξνη, θαζώο πηζηεύσ, αλάκεζα ζηνπο ηειεπηαίνπο ηνύηνπο έθαλαλ ηελ πξάμε απηή κε απόιπηε ζπλείδεζε ηνπ ηη έθαλαλ. Δίπαλ δειαδή θαζαξά: «Σήκεξα έρνπκε πόιεκν, θαη όια πξέπεη λα ππνηαρζνύλ ζηηο πξνζηαγέο ηνπ πνιεκάξρνπ καο. Αύξην, ζαλ ηειεηώζνπκε. ζα ζπδεηήζνπκε γηα ηελ Τέρλε.» Υπό ηνλ όξν απηό έρσ ην ρξένο λα πξνζζέζσ όηη ηνπο ζέβνκαη απόιπηα, γηαηί νη κόλεο ζπδεηήζεηο πνπ κ' ελδηαθέξνπλ είλαη εθείλεο όπνπ νη δηαιεγόκελνη δελ πξνζπαζνύλ λα ζνιώλνπλ ηα λεξά κε δεκαγσγηθά ηζαθίζκαηα. Καη πξαγκαηηθά δελ είλαη ινγηθό λα ξσηνύκε αλ ε Τέρλε πξέπεη λα είλαη απηόλνκε - ε απηνλνκία ηεο Τέρλεο είλαη αμίσκα - αιιά αλ πξέπεη ν θαιιηηέρλεο, ζηελ ηπξαλληζκέλε θαη θνκκαηηζκέλε επνρή καο, λ' απνθαζίζεη πσο ε Τέρλε είλαη δεπηεξεύνπζα ππόζεζε θαη λα ηελ εμαξηήζεη από ηα θξηηήξηα θαη ηελ επηηπρία κηαο πνιηηηθήο ζθνπηκόηεηαο. Βιέπεηε, ζηελ Τέρλε, όπσο θαη ζηηο άιιεο ηίκηεο αλζξώπηλεο δνπιεηέο, δελ είλαη βνιεηό λα δνπιεύεη θαλείο δπν αθεληάδεο, ή αλ πξνηηκάηε λ'" αλαθέξσ ηνλ Auden πνπ ππεξέηεζε σζηόζν εζεινληήο ζηελ Ιζπαλία: Να γίλεη ε Τέρλε δελ κπνξεί ηεο θνηλσλίαο ε κακή. Αλ ν ηερλίηεο πξνηηκήζεη ηελ πνιηηηθή ζθνπηκόηεηα, δελ έρσ ηίπνηε λα πσ. Γηα εθείλνπο όκσο πνπ ζα πξνηηκήζνπλ ηελ Τέρλε, ζα ήζεια λα πξνζζέζσ αθόκε δπν ιόγηα. Όηαλ ιέσ Τέρλε, δελ ελλνώ δηόινπ ηε ζεσξία πνπ πξέζβεπε «ε ηέρλε γηα ηελ ηέρλε». Η δηδαζθαιία απηή, πνπ δε ρξεζηκεύεη πηα ζε ηίπνηε, θαηάληεζε λα ζεκαίλεη ηε δνπιεηά ελόο αλάπεξνπ αλζξώπνπ πνπ θηηάλεη αδεηαλά θνκςνηερλήκαηα θιεηζκέλνο κέζα ζ' έλα απνζηεηξσκέλν δσκάηην. Δλλνώ κόλν ηελ πλεπκαηηθή ηάμε πνπ δεκηνπξγνύλ ηα θαιά έξγα ηεο ηέρλεο, πεξαζκέλα ή ζεκεξηλά, εθείλα πνπ λνκνζεηνύλ, εθείλα πνπ ζα καο δηδάμνπλ. Αλ θνηηάμνπκε 29 ινηπόλ ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ βγαίλνπλ από απηά ηα έξγα, ζα ηδνύκε πσο δελ είλαη δηόινπ μέλα από ηνπο αγώλεο θαη ηνπο πόζνπο ηεοεΠ9ρήο ηνπο. «ν κεγάινο θαιιηηέρλεο», όπσο είπαλ, «δελ είλαη ηεο επνρήο ηνπ, είλαη απηόο ν ίδηνο ε επνρή ηνπ.» Καη αιεζηλά, ε δσή ηνπ πνηεηή: απηό ην ζύλνιν ησλ εληππώζεσλ, αηζζήζεσλ, αληηδξάζεσλ πνπ είλαη ην πιηθό ηνπ έξγνπ ηνπ, είλαη ζπλάκα έλα θνκκάηη ηεο αλζξσπόηεηαο πνπ ηνλ πεξηζηνηρίδεη κε ηνπο θαεκνύο ηεο, ηνπο πόλνπο ηεο, ην κεγαιείν ηεο, ηνπο εμεπηειηζκνύο ηεο. Όζν πεξηζζόηεξν «όκνηνο εαπηώ» είλαη ν θαιιηηέρλεο - θαη ζα ήζεια ηνύην λα λνεζεί όρη κε ηελ έλλνηα κηαο επηθαλεηαθήο ζπλείδεζεο, αιιά κηαο γλώζεο πνπ αλαηξέρεη ζηα πην βαζηά θαη αγλνεκέλα ζηξώκαηα ηεο αλζξώπηλεο ύπαξμεο - ηόζν πην πιέξηα κεηαγγίδεη ηελ επνρή ηνπ ζην έξγν ηνπ. Ο δεζκόο ηνπ πνηεηή κε ηελ επνρή ηνπ δελ είλαη ν δηαλνεηηθόο ή θαη ν αηζζεκαηηθόο αθόκε δεζκόο πνπ ζπλδέεη ηνπο αλζξώπνπο ζε κηα πνιηηηθή δηαδήισζε, αιιά έλαο νκθάιηνο ιώξνο, όπσο ην έκβξπν κε ηε κεηέξα ηνπ, έλαο δεζκόο θαζαξά βηνινγηθόο. Δίκαζηε όινη θιεξσηνί ηεο επνρήο καο έιεγε ν ίδηνο πνηεηήο πνπ αλάθεξα παξαπάλσ. Πώο λα γίλεη αιιηώο. Από ηελ θαξαβάλα ηεο ζξεθόκαζηε. Κη απηό εμεγεί ην γηαηί βιέπνπκε μαθληθά έλαλ αιεζηλό πνηεηή πνπ έρεη ηηο πην παξάινγεο ή «μεπεξαζκέλεο» πνιηηηθέο δνμαζίεο (ε ηαπεηλή κνπ γλώκε είλαη πσο ε πνηεηηθή πνιηηηθή, όπσο θαη ε πνηεηηθή πξόδα, είλαη από ηα ρεηξόηεξα πξάγκαηα πνπ ππάξρνπλ ζηνλ θόζκν) λα παξνπζηάδεη έλα έξγν πνπ, εθηόο από ηηο νπζηαζηηθέο αξεηέο ηνπ, νδεγεί, αθόκε θαη πνιηηηθά, πνιύ θαιύηεξα από έλα ζσξό δεκόζηνπο ξήηνξεο. Αιιά γηα λα κπνξέζεη λα δνπιέςεη ν θαιιηηέρλεο πξέπεη λα είλαη ειεύζεξνο. Κη έρσ ηελ ηδηνηξνπία λα πηζηεύσ, πσο έλαο από ηνπο ζθνπνύο απηνύ ηνπ πνιέκνπ πνπ κε ηόζνλ εξσηζκό θαη κε ηόζεο ζπζίεο έθαλε ν ιαόο καο ήηαλ θαη απηνύ ηνπ είδνπο ε ειεπζεξία' γηα λα κελ πέζεη δειαδή ν θόζκνο θαη ν ηόπνο καο ζε κηα θαηάζηαζε θαηαιεπηηθήο ειηζηόηεηαο. Κη αλ ηύρεη, δνπιεύνληαο έηζη ζαλ ειεύζεξνο άλζξσπνο ν πνηεηήο, λα θηηάμεη θαλέλα έξγν «πξνπαγάλδαο», όπσο ιέλε (αο πνύκε πσο ην πνίεκά ηνπ ιέγεηαη Οη Πέξζεο), δε ζα είλαη 30 ζπνξά θαθίαο αιιά έλα έξγν πνπ κνηξαία, θαη αλαπόθεπθηα, θαη ππνρξεσηηθά, ζα πξέπεη λα ην ρεηξνθξνηήζνπλ θαη νη ερζξνί ηνπ. Καη γηα λα ηειεηώλσ. Υπνζηεξίδνληαο απηή ηελ άπνςε πνπ λνκίδσ, όζν κπνξώ λα μέξσ, πσο είλαη ε ζσζηή, δελ ελλνώ δηόινπ πσο ν πνηεηήο είλαη έλαο αλεύζπλνο πνπ θαηξαθπιά ζην θύζεκα ηεο έκπλεπζεο ή ηεο ηδηνηξνπίαο ηνπ. Απελαληίαο, ε ηδέα κνπ είλαη πσο ν γεξόο ηερλίηεο είλαη από ηα πην ππεύζπλα όληα πνπ γελληνύληαη επί γεο. Σεθώλεη ηελ επζύλε κηαο πάιεο δσήο θαη ζαλάηνπ. Από ηελ αλζξσπόηεηα πνπ' καίλεηαη ή ζσπαίλεη ηξηγύξσ ηνπ ηη ζα δηαζώζεη; Τη κπνξεί λα δηαζώζεη; Τη πξέπεη λ' απαξλεζεί από ηελ άκνξθε αλζξώπηλε ύιε, πνπ Δίλαη σζηόζν ηξνκαθηηθά δσληαλή, πνπ ηνλ παξαθνινπζεί σο κέζα ζηα όλεηξά ηνπ; «Οη επζύλεο αξρίδνπλ από ηα όλεηξα...». 31 Φσηεηλή: Ινηπόλ; Αθνύζακε αξθεηά γηα λα αθνύζνπκε θαη ηελ απάληεζή ζνπ ζε εθείλνλ ηνλ επαγεικαηία ηεκπέιε; Αλ δελ ληξάπεθε ελλνώ θαη δελ απάληεζε ζηνλ εαπηό ηνπ από κόλνο ηνπ Καξηγθιέλα:Κε ην παξαπάλσ αξθεηά, Λα κηα απάληεζε: Ακινα,Παγκράτι Αγαπθτζ υμπολίτθ Διαβάηοντασ τθν ιςτορία ςου,πρζπει να ομολογιςω ό,τι μου δθμιοφργθςε ανάμικτα ςυναιςκιματα,ςυναιςκιματα χαράσ από τθ μία γιατί ζνασ ςυνάνκρωποσ περνάει τθ ηωι του ευχάριςτα και χωρίσ κόπουσ, αλλά και απορίασ,ςτθν ερϊτθςθ εάν όλοι ακολουκοφςαν το δικό ςου παράδειγμα θ κοινωνία μασ ποφ κα όδευε; το ερϊτθμα αυτό κα μου επιτραπεί να απαντιςω μόνθ μου. Θ εργαςία, όταν γίνεται με πνευματικό μόχκο, προςφζρει ανάπτυξθ τθσ πνευματικισ και υλικισ διάςταςθσ του πολιτιςμοφ,παρατθρείται βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ ηωισ και του βιοτικοφ επιπζδου του ανκρϊπου. Αναπτφςςεται θ κοινωνικι προςφορά και θ ςυμμετοχι ςτθ διαμόρφωςθ του πολιτικοφ γίγνεςκαι, χϊρισ πάντα να ξεχνάμε το αίςκθμα αςφάλειασ και ανεξαρτθςίασ ςε ατομικό αλλά και εκνικό επίπεδο. Από τα παραπάνω ςυμπεραίνουμε ό,τι αν ολοι οι άνκρωποι ςυμπεριφζρονταν όπωσ εςείσ θ κοινωνία κα όδευε προσ τον κατιφορο,κα ηοφςαμε ςε μια «ηοφγκλα» όπου ο κακζνασ κα κοίταηε το ατομικό του καλό. Όλα όςα τϊρα εςείσ γεφεςτε ανενόχλθτοσ, ζχουν γίνει γιατί ο άνκρωποσ δοφλεψε και κουράςτθκε ,χάρθ ςε ζρευνεσ και παρατθριςεισ που αυτοί διεξιγαν. Φανταςτιτε όλοι να ζτρωγαν ςε βάροσ αλλωνϊν και να γλεντάνε! Αν όλοι φζρονταν ζτςι δεν κα μποροφςε κανείσ να ηιςει ςωςτά και ςίγουρα να αναπτφξει το πολιτιςμό και τθ κοινωνία του. το λόγο ςασ παρατιρθςα ότι αναφζρατε ότι δεν πλθρϊνετε φόρουσ ςτο κράτοσ γιατί δεν ζχετε ακίνθτεσ περιουςίεσ , ανικετε ςτισ ευπακείσ ομάδεσ και πολλζσ τζτοιεσ δικαιολογίεσ. Πείτε ότι όλοι ανικαμε ςτισ ευπακείσ ομάδεσ και δεν είχαμε να πλθρϊςουμε φόρουσ , και ότι υποχρεωνόμαςταν να μασ ςυντθρεί το κράτοσ , πϊσ κα ηοφςαμε,που κα βρίςκονταν τα χριματα για να αγοράηετε εςεισ τα υπάρχοντα που αναφζρετε, με τι χριματα κα χτιηόνταν τα ξενοδοχεία και κζντρα διαςκζδαςθσ για να πθγαίνετε εςείσ, και το κυριότερο τι κα τρϊγατε; Με τθν ελπίδα οι απόψεισ μου να ςασ προβλθματίςουν και να ςασ κινθτοποιιςουν , περιμζνω τισ τοποκετιςεισ και τθ κριτικι ςασ. Ευχαριςτϊ για τθν προςοχι και το ενδιαφζρον. Με εκτίμθςθ Μαριγκλζνα Ηζφι 32 Φσηεηλή: Δίζαη κε ηα θαιά ζνπ; Ρνπ γξάθεηο θαη «κε εθηίκεζε»; Ρη ηνπ εθηίκεζεο; Κόλν θαη «ηδέληιεκαλ» πνπ δελ ηνλ είπεο! Θη αλ γπξίζεη θαη ζνπ πεη ην θιαζζηθό ξεηό ησλ ηεκπέιεδσλ «Οε, ηόζα εθαηνκκύξηα εξγαδόκελνη δελ κπνξείηε λα ζξέςεηε έλα ηεκπέιε;» ηη ζα ηνπ πεηο; Εέθη: Δ, ζα παξαηηεζώ. Κε ληνπβάξη ζα αλνίμσ δηάινγν; Καδόρα ζα γίλσ; Δζύ ηη ζα ηνπ’ιεγεο γηα λα ηνλ βάιεηο ζην θηιόηηκν; Φσηεηλή: Δγσ ζα’ιεγα λα ηνπ πνύκε πξώηα ηελ ηζηνξία ηεο Τσξνθώζηαηλαο πνπ’βαιε ζην θηιόηηκν ηνπο άιινπο θη αλ δελ πηάζεη, ηόηε… Εέθη: Ρόηε λα ηνπ πνύκε λα παεη ζηελ γσληά ηνπ λα πεζάλεη κνλαρόο ηνπ πνπ ιέεη ν ιόγνο, θαη λα κελ μαλαζρνιεζνύκε καδί ηνπ. Κπνξεί λα ηα ιέεη απηά γηα λα καο δνπιεύεη Δκκαλνπέια: Γελ μέξσ αλ ζα πηάζεη ηόπν ζ’απηόλ όηη ηζηνξία θαη λα ηνπ πείηε, δελ καο ηελ ιέηε όκσο εκάο πνπ καο θηλήζαηε ηελ πεξηέξγεηα; Φσηεηλή θαη Λαξηγθιέλα ΨΩΡΟΚΩΣΑΙΝΑ Σο όνομα "Ψωροκϊςταινα" το χρθςιμοποιοφμε ςιμερα, όταν κζλουμε να περιγράψουμε τθν ανζχεια και τθ φτϊχεια. Όμωσ, θ Ψαροκϊςταινα ι Ψωροκϊςταινα, ιταν ςφμφωνα με τθ λαογραφία ζνα υπαρκτό πρόςωπο τθσ νεοελλθνικισ ιςτορίασ και μάλιςτα μια θρωικι και αξιζπαινθ γυναίκα ςτα χρόνια τθσ Επανάςταςθσ του 1821 θ οποία αφιζρωςε τθ ηωι τθσ ςτθν υπθρεςία τθσ πατρίδοσ. τισ μζρεσ μασ, ςυνικωσ χρθςιμοποιοφμε απαξιωτικά τθ λζξθ ψωροκϊςταινα όταν πρόκειται να ςτθλιτευκεί θ κακομοιριά, θ υποχωρθτικότθτα, θ ανοργανωςιά, θ αδυναμία και φτϊχεια που πολλοί κεωροφν ότι χαρακτθρίηει τθν Ελλάδα τθσ νεότερθσ ιςτορίασ. Σι αναφζρει θ λαογραφία για τθν Ψωροκϊςταινα Οπωσ διαβάηουμε ςτθν Αργολικι Αρχειακι Βιβλιοκικθ Ιςτορίασ και Πολιτιςμοφ, όταν το 1821 καταςτράφθκε θ πόλθ των Κυδωνιϊν, τθσ Μικράσ Αςίασ, μετά από τθν αποτυχθμζνθ επαναςτατικι κίνθςθ που επιχειρικθκε, ο πλθκυςμόσ τθσ ςφάχτθκε και το ςφνολό του εγκατζλειψε τθν όμορφθ πόλθ με ντόπια ι ψαριανά καράβια. Στθν χαλαςιά αυτι κατάφερε να ςωκεί θ Πανωραία Χατηθκϊςτα, μια όμορφθ αρχόντιςςα με μεγάλθ περιουςία. Κατά αγακι ςυγκυρία ζνασ ναφτθσ τθ βοικθςε και μαηί με άλλουσ τθν ανζβαςαν ς’ ζνα καράβι που ξεμπάρκαρε ςτα Ψαρά. Τόςο τον άντρα τθσ, τον Κϊςτα Αϊβαλιϊτθ, που ιταν 33 πάμπλουτοσ ζμποροσ, όςο και τα παιδιά τθσ, τουσ ζςφαξαν μπροσ τα μάτια τθσ οι Τοφρκοι. Στα Ψαρά λοιπόν, όπου βρζκθκε πάμφτωχθ και ολομόναχθ, οι ςυντοπίτεσ τθσ και κυρίωσ ο Βενιαμίν ο Λζςβιοσ (δάςκαλοσ τθσ Ακαδθμίασ των Κυδωνιϊν) τθν βοικθςαν και τθν προςτάτεψαν. Η Πανωραία ςφντομα άφθςε τα Ψαρά και ζφκαςε ςτθν τότε πρωτεφουςα του ελλθνικοφ κράτουσ, το Ναφπλιο. Εκεί τθν ακολοφκθςε κι εγκαταςτάκθκε και ο Βενιαμίν ο Λζςβιοσ. Στθν αρχι όλα πιγαιναν καλά, αφοφ ηοφςε από τισ υπθρεςίεσ τισ οποίεσ προςζφερε ςτον δάςκαλο και φιλόςοφο Βενιαμίν Λζςβιο, ο οποίοσ παρζδιδε μακιματα για να Τθν περίοδο εκείνθ θ Επανάςταςθ δοκιμαηόταν από τθν επζλαςθ του Ιμπραιμ, ο οποίοσ εκτόσ από τισ άλλεσ καταςτροφζσ άφθνε ςτο πζραςμά του και εκατοντάδεσ ορφανά που ςυγκεντρϊνονταν ςτο Ναφπλιο. Παρά τα προβλιματά τθσ, θ Πανϊραια ηιτθςε και πιρε υπό τθν προςταςία τθσ παιδιά ορφανά. Για να τα κρζψει περνοφςε από ςπίτι ςε ςπίτι και ηθτιάνευε.ηιςει. Τον Αφγουςτο του 1824 όμωσ, ο Βενιαμίν ο Λζςβιοσ πζκανε από τφφο. Το 1826 ζγινε ζρανοσ ςτο Ναφπλιο για να βοθκιςουν το μαχόμενο Μεςολόγγι. Ζτςι μια Κυριακι, ςτικθκε ςτθ κεντρικι πλατεία ζνα τραπζηι και οι υπεφκυνοι του εράνου ηθτοφςαν από τουσ καταςτραμμζνουσ, πειναςμζνουσ και χαροκαμζνουσ Ζλλθνεσ να βάλουν πάλι το χζρι ςτθν τςζπθ για να βοθκιςουν τουσ μαχθτζσ και τουσ αποκλειςμζνουσ του Μεςολογγίου. Αλλά λόγω τθσ φτϊχειασ και τθσ εξακλίωςθσ κανείσ δεν πλθςίαηε το τραπζηι. Όλων τα ςπίτια δφςκολα τα ζφερναν πζρα. Τότε θ φτωχότερθ όλων, θ χιρα Χατηθκϊςταινα, θ Πανωραία, ζβγαλε το αςθμζνιο δαχτυλίδι που φοροφςε ςτο δάχτυλό τθσ και ζνα γρόςι που είχε ςτθν τςζπθ τθσ και τα ακοφμπθςε ςτο τραπζηι τθσ ερανικισ επιτροπισ. "Δεν ζχω τίποτα άλλο από αυτό το αςθμζνιο δαχτυλίδι κι αυτό το γρόςι. Αυτά τα τιποτζνια προςφζρω ςτο μαρτυρικό Μεςολόγγι".Άρχιςαν να αποκζτουν ςτο τραπζηι του εράνου λίρεσ, γρόςια και αςθμικά. Αυτι ιταν θ εξζλιξθ τθσ φτωχισ προςφοράσ τθσ πλφςτρασ Χατηθκϊςταινασ, που από εκείνθ τθ ςτιγμι απακανατίςτθκε επίςθμα πλζον, με το παρονφμιο "Ψωροκϊςταινα". Η πλφςτρα Πανωραία όμωσ, δεν ζδινε μόνο μακιματα πατριωτιςμοφ, αλλά και ανκρωπιάσ, κακϊσ το ελάχιςτο ειςόδθμά τθσ το μοιραηόταν με ορφανά παιδιά αγωνιςτϊν. Όταν μάλιςτα ο Καποδίςτριασ ίδρυςε ορφανοτροφείο, προςφζρκθκε – γριά πια και με ςαλεμζνο τον νου από τον πόνο και τισ ςτεριςεισ – να πλζνει τα ροφχα των ορφανϊν χωρίσ καμιά αμοιβι. Και εκεί που άρχιςε να χαίρεται για τα «παιδιά τθσ» που είχαν βρει ροφχα και φαγθτό, λίγουσ μόλισ μινεσ μετά τθ λειτουργία του ιδρφματοσ θ Πανϊρια πζκανε. Οι επίςθμοι δεν τθν τίμθςαν. Τθν τίμθςαν όμωσ με τον καλφτερο τρόπο τα παιδιά του ορφανοτροφείου, τα οποία μζςα ςε λυγμοφσ τθν ςυνόδευςαν ωσ τθν τελευταία τθσ κατοικία. ->Το όνομα τθσ θ αρχόντιςςα Πανωραία το πιρε επειδι βρζκθκε ςτα Ψαρά μετά τθν καταςτροφι των Κυδωνίων τθσ Μικράσ Αςίασ. ->Μετά το κάνατο του Βενιαμίν του Λζςβιου άρχιςε ζνασ δυςβάςτακτοσ αγϊνασ επιβίωςθσ για τθν Πανωραία. Μόνθ βγάηει το ψωμί τθσ πότε κάνοντασ τθν αχκοφόρο, πότε τθν πλφςτρα και πότε χάρθ ςτθν ελεθμοςφνθ όςων τθν ςυμπονοφςαν 34 ->Η παλιά αρχόντιςςα είχε παραμελιςει ςε τζτοιο βακμό τον εαυτό τθσ, που τα παιδιά τθσ παραλίασ τθν πείραηαν και τθν φϊναηαν Ψωροκϊςταινα ->"Για δείτε, θ πλφςτρα θ Ψωροκϊςταινα πρϊτθ πρόςφερε τον οβολό τθσ" φϊναξε κάποιοσ από το πλικοσ κι αμζςωσ το φιλότιμο πιρε και ζδωςε ςτον ζρανο για το Μεςολογγι. ΨΩΡΟΚΩΣΑΙΝΑ Δκκαλνπέια: Γειαδή ην «δηά ηαύηα» πνην είλαη; Καξηγθιέλα : Αληη λα παξαδεηγκαηηδόκαζηε από αλζξώπνπο πνπ παξαζηηνύλ θαη εθκεηαιιεύνληαη αθόκα θαη ηε θξίζε γηα λα επηδήζνπλ γηαηί δελ αθνινπζνύκε ηνπο ζηνραζηέο θαη θαιιηηέρλεο ηνπ ηόπνπ καο πνπ πάληνηε αθηέξσλαλ ην θαιύηεξν εαπηό ηνπο ζηε βνήζεηα ηηο παηξίδαο καο ζε πεξηόδνπο θξίζεο ; Φσηεηλή: Ξνπ δελ ήηαλ θαη ιίγεο. Γηαηί απηελ ηελ δύζθνιε ρξνληθή πεξίνδν πνπ δηαλύνπκε πξέπεη λα αθνινπζνύκε ηελ ηέρλε σο ζύκκαρν γηα ηελ αθύπληζε καο. Καξηγθιέλα: Ρέινο απόςεηο όπσο «ε ηέρλε γηα ηελ ηέρλε» ζα πξέπεη λα απνξξίπηνληαη θαζώο ε ηέρλε είλαη γηα όινπο ηνπο αλζξώπνπο θαη είλαη πάληνηε επίθαηξε, δειαδή είλαη γηα όιεο ηηο επνρέο. 35 Φσηεηλή: Γελ πακε θαιύηεξα λα δνύκε πώο νη ιίγνη ζηελ Βνπιή κπνξνύλ λα απνθιεηζηνύλ από ην λα ρξεζηκνπνηνύλ ηελ ηέρλε όπσο ηνπο βνιεύεη; Γελ καο ιεο γηα ην θείκελν όπνπ ε Ηνπιίηηα Ζιηνπνύινπ απαγόξεςε ζηελ ΛΓ ηελ ρξήζε ηεο βξάβεπζεο ηνπ Διύηε κε λνκπει γηα πξνεινγηθό ζπνηάθη ηεο ΛΓ; Καξηγθιέλα: Ξάιη εγώ; Ξαλαγηώηε, θη εζύ ην βξήθεο ην θείκελν Ξαλ: Ξάιη εγώ; Θη άιινη ην βξήθαλ Eιεπζεξία Ρελ απόζπξζε ηεο θσηνγξαθίαο ηνπ Νδπζζέα Διύηε από ην ζπνη ηεο ΛΓ δεηεί ε Ηνπιίηα Ζιηνπνύινπ Ηδηαίηεξα ελνριεκέλε εκθαλίζηεθε ε Ηνπιίηα Ζιηνπνύινπ γηα ην δηαθεκηζηηθό ζπνη ηεο ΛΓ, όπνπ ζε έλα ζεκείν εκθαλίδεη ηνλ λνκπειίζηα πνηεηή ζην πιαίζην ηνπ εζληθνύ νξάκαηνο ηνπ αξρεγνύ ηεο Ζ ζύληξνθνο, θιεξνλόκνο θαη ζεκαηνθύιαθαο ησλ πλεπκαηηθώλ δηθαησκάησλ ηνπ Νδπζζέα Διύηε, κηιώληαο ζηα «Λέα» δήηεζε λα απνζπξζεί ε θσηνγξαθία ηνπ, ηνλίδνληαο όηη «ε πνίεζε, ην ήζνο θαη ε ζθέςε ηνπ Διύηε απνηεινύλ εζληθό θεθάιαην πςίζηεο ζεκαζίαο θαη όρη ηδηνθηεζία θαλελόο θόκκαηνο». Πε δήισζή ηεο αλαθέξεη ραξαθηεξηζηηθά: «Κε ιύπε κνπ είδα θσηνγξαθία ηνπ Νδπζζέα Διύηε, θαζώο θαη απόζπαζκα από ηελ πνίεζή ηνπ λα ρξεζηκνπνηείηαη ζε πνιηηηθή δηαθήκηζε. Έρνληαο ηελ επζύλε ηνπ έξγνπ ηνπ θαη ηηκώληαο ηε κλήκε θαη ηηο αξρέο ηνπ δεηώ ηελ άκεζε απόζπξζε. Ζ πνίεζε, ην ήζνο θαη ε ζθέςε ηνπ Διύηε απνηεινύλ εζληθό θεθάιαην πςίζηεο ζεκαζίαο θαη όρη ηδηνθηεζία θαλελόο θόκκαηνο. Αο δείμνπκε ζεβαζκό. «Ρελ νξγή ησλ λεθξώλ λα θνβάζηε θαη ησλ βξάρσλ η'αγάικαηα!»». 36 Όπσο ηόληζε ε θ. Ζιηνπνύινπ: «δελ πξόθεηηαη λα πξνρσξήζσ ζε αζθαιηζηηθά κέηξα, δελ ζα είρε λόεκα αθνύ νη εθινγέο δηεμάγνληαη ηελ Θπξηαθή. Δμάιινπ ην δήηεκα πνπ δεκηνπξγήζεθε είλαη πξσηίζησο νπζηαζηηθό θαη εζηθό, όρη λνκηθό». Όπσο εμήγεζε ε Ηνπιίηα Ζιηνπνύινπ, ε αληίδξαζή ηεο ζα ήηαλ ε ίδηα γηα νπνηνλδήπνηε επηζηξάηεπε ηνλ Διύηε ζε θακπάληα ηνπ. «Θα ήκνπλ αλαθόινπζε κε ηα πηζηεύσ κνπ θαη ηηο αξρέο ηνπ Διύηε εάλ άθελα έλα θόκκα ή έλαλ εκπνξηθό θνξέα λα ηνλ νηθεηνπνηεζεί. Γηόηη ν Διύηεο αλήθεη ζε όινπο. Ν ιόγνο ηνπ δελ πξνσζεί θάπνηα ηδενινγία. Θαη θπζηθά, όπσο γλσξίδνπκε, ζηε δηαθήκηζε δελ ρσξά θακία αγάπε... Νη εκπλεπζηέο ηνπ ζπνη δελ είραλ θαλ ην ηαθη λα δηεξεπλήζνπλ ηηο δηαζέζεηο κνπ. Δκαζα ηη είρε ζπκβεί από κηα γεηηόληζζα πνπ παξαμελεύηεθε κε ην ζπνη!», δειώλεη. πελζπκίδεηαη όηη ζην ζπγθεθξηκέλν πξνεθινγηθό ζπνη εκθαλίδεηαη ν Αληώλεο Πακαξάο λα δεηά από ηνπο ςεθνθόξνπο λα ηνπ δώζνπλ ηε δύλακε γηα λα δείμεη «ηη ζα πεη Διιάδα, ηη ζα πεη αμηνπξέπεηα, ηη ζα πεη δύλακε ςπρήο θαη ηη αθξηβώο ελλννύζε ν Διύηεο όηαλ έγξαθε γηα ηνλ ειιεληθό ιαό», ελώ ζηε ζπλέρεηα αθνύγνληαη νη ζηίρνη ηνπ Νδπζζέα Διύηε: «Θη αο καο θσλάδνπλ αεξνβάηεο Φίιε κνπ όζνη δελ έλησζαλ πνηέ κε ηη Πίδεξν κε ηη πέηξεο ηη αίκα ηη θσηηά Σηίδνπκε νλεηξεπόκαζηε θαη ηξαγνπδνύκε!» Ρέινο ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί πσο ε θσηνγξαθία πνπ έρεη ρξεζηκνπνηεζεί είλαη από ηελ απνλνκή ηνπ Λόκπει Ινγνηερλίαο ζηηο 10 Γεθεκβξίνπ 1979. 37 Ξαλαγηώηεο : Θιεξνλόκνη ηνπ Πηθειηαλνύ γηα λα ζώζνπλ ην Ξλεπκαηηθό Δκβαηεξην από ηελ πξνεθινγηθή ρξήζε ηνπ ΞΑΠΝΘ δελ ππήξμαλ, αιιά κηα απιή πξνζεθηηθή ηνπ αλάγλσζε ζα καο πείζεη. Αιιά απηό ζα άμηδε κηα νιόθιεξε ώξα από κόλν ηνπ. Κπνξνύκε όκσο λα απνθαζειώζνπκε από ην ΞΑΠΝΘ ην ηξαγνύδη ηνπ Κάλνπ Ιντδνπ¨Θαιεκέξα Ήιηε».Ξνιιέο νκάδεο ηνπ πξόηδεθη βξήθαλ ην θείκελν ηεο θόξεο ηνπ Καξθέια Η θόξε ηνπ Μάλνπ Λνϊδνπ απαγνξεύεη ζην ΠΑΣΟΚ ηε ρξήζε ηνπ έξγνπ ηνπ παηέξα ηεο Μσρσίνη Λοϊζοσ προς κσβερνώντες: Καληνύττα Ήλιε... Τελ απαγόξεπζε ρξήζεο ηνπ έξγνπ ηνπ παηέξα ηεο, Μάλνπ Λνϊδνπ αλαθνηλώλεη κε επηζηνιή ηεο ζηελ θπβέξλεζε ε θόξε ηνπ κνπζηθνζπλζέηε. Με ηελ ζπκβνιηθή - όπωο ε ίδηα ηελ ζρνιηάδεη- απηή θίλεζε ζέιεη λα δείμεη όηη ην ΠΑΣΟΚ πνηέ δελ ήηαλ κέξνο ηνπ ιανύ θαη πωο νη αμίεο ηνπ δελ έρνπλ θακία ζρέζε κε ηα όζα πξεζβεύεη θαη ζέιεη λα πεη ην «Καιεκέξα Ήιηε» θαζώο επέβαιιαλ έλαλ βαζηά εμνπζηαζηηθό ηξόπν δωήο θαη δεκηνύξγεζαλ ζθιάβνπο. Ολόκληπη η επιζηολή ηηρ Μςπζίνηρ Λοΐζος έσει ωρ εξήρ: 38 "Αλνηρηή Δπηζηνιή ζηνλ Ξξσζππνπξγό, θαη ηελ Θπβέξλεζε ηνπ ΞΑΠΝΘ Θπξίεο θαη Θύξηνη ηεο Θπβέξλεζεο θαη ηνπ ΞΑΠΝΘ. Γλσξίδσ εθ ησλ πξνηέξσλ, όηη απηή ε θίλεζή κνπ είλαη ζπκβνιηθή, ελ ηνύηνηο ε ζπλείδεζή κνπ, θαη ε αμηνπξέπεηά κνπ σο ελεξγνύ πνιίηε κνπ επηβάιιεη λα ζαο γλσζηνπνηήζσ ηα εμήο: Ν παηέξαο κνπ Κάλνο Ινΐδνο αγσλίζηεθε κε ηνλ δηθό ηνπ ηξόπν, γηα αμίεο όπσο ε Διεπζεξία, ε Γεκνθξαηία, θαη ε Θνηλσληθή Γηθαηνζύλε. Ξξνζπάζεζε λα ππεξεηήζεη κέζσ ηεο ηέρλεο ηνπ, ηα νξάκαηα θαη ηηο αμίεο ελόο θαηαπηεδόκελνπ Ιανύ, ν νπνίνο κε πνιύ θόπν, αίκα θαη δάθξπα αγσλίζηεθε γηα ηελ Γεκνθξαηία, ηελ νπνία ηόζν βάλαπζα ηνπ ηελ ζηεξνύζαλ. Αθνύ απηόο ν Ιαόο θαηνρύξσζε κε πνιινύο αγώλεο ηα ζηνηρεηώδε Γεκνθξαηηθά δηθαηώκαηα ηα νπνία ζηελ Δπξώπε είραλ θαηαθηεζεί ρξόληα πξηλ, έξρεζηε ζήκεξα θαη όπνπ Γηθαηώκαηα βάδεηε επθαηξίεο. Ρα Γηθαηώκαηα ζηελ εξγαζία, ηελ πγεία, ηελ Ξαηδεία, ηελ πνηόηεηα δσήο, ηνλ πνιηηηζκό, ηα έρεηε θάλεη έλα απέξαλην fast track έμππλσλ επελδύζεσλ, μεπνπιώληαο όρη κόλν ηνλ Γεκόζην πινύην απηή ηεο ρώξαο, αιιά θαη ηελ ίδηα ηελ αλζξώπηλε ύπαξμε. Ρόζα ρξόληα ζαο αθνύσ λα ρξεζηκνπνηείηε ην "Θαιεκέξα Ήιηε" ζηηο Θνκκαηηθέο ζαο ζπγθεληξώζεηο. Ξαιηόηεξα, απιά κε ελνρινύζε αηζζεηηθά θαζώο θαη κε πιήγσλε, εμαηηίαο αθελόο ηεο ππνθξηζίαο ζαο, -δηόηη νη δηθέο ζαο αμίεο επέβαιαλ θαη έλαλ βαζηά εμνπζηαζηηθό ηξόπν δσήο, θαη δεκηνύξγεζαλ ζθιάβνπο αληί γηα ειεύζεξνπο αλζξώπνπο, θαη ελεξγνύο πνιίηεο- θαη αθεηέξνπ δηόηη νη δηθέο ζαο αμίεο δελ έρνπλ θακία κα θακία ζρέζε κε απηό πνπ πξνζπαζεί λα πεη ην ζπγθεθξηκέλν ηξαγνύδη. Ρώξα όκσο πιένλ εμνξγίδνκαη, γηαηί δείρλεη όηη δελ έρεηε θαηαιάβεη ηίπνηα από ηνπο αγώλεο ηνπ Ιανύ θαη ησλ εξγαδνκέλσλ, πξάγκαηα ηα νπνία ελέπλεπζαλ ηνλ παηέξα κνπ, θαη ηνπ έδσζαλ θαη κηα αληίζηνηρε 39 ζηάζε δσήο ζηελ θαζεκεξηλόηεηά ηνπ σο πνιίηε, θαη ζηηο ζρέζεηο ηνπ κε ηνπο ζπλαλζξώπνπο ηνπ. Ρν ηξαγνύδη απηό θαιεκεξίδεη ηνλ Ήιην, ηελ ειπίδα, ηελ αιιειεγγύε, θαη ηελ πξνζκνλή ελόο νιόθιεξνπ Ιανύ, γηα Γεκνθξαηία θαη Διεπζεξία. Δζείο όκσο, είζηε ππεύζπλνη γηα ηελ πην βαζηά, πλεπκαηηθή, αμηαθή, εζηθή, θαη πνιηηηζκηθή θαηαρληά πνπ ζα κπνξνύζε λα έρεη πνηέ απηόο ν ηόπνο. Υο εθ ηνύηνπ, ζαο απαγνξεύσ ξεηά θαη θαηεγνξεκαηηθά, λα ρξεζηκνπνηείηε έξγν ή κέξνο ηνπ έξγνπ ηνπ Κάλνπ Ινΐδνπ, ζε νπνηαδήπνηε θνκκαηηθή ζαο εθδήισζε ή δξαζηεξηόηεηα. Βέβαηα ίζσο λα απαληήζεηε όηη ην έξγν ηνπ Κάλνπ Ινΐδνπ αλήθεη ζηνλ Ιαό. Γηα απηόλ αθξηβώο ηνλ ιόγν όκσο θαη ε ζπγθεθξηκέλε πξάμε εθ κέξνπο κνπ. Δπεηδή όπσο απνδείρηεθε δελ είζηε, θαη νύηε ήζαζηαλ πνηέ κέξνο απηνύ ηνπ Ιανύ, θαη δελ έρεηε πιένλ θαλέλα δηθαίσκα θαη θακία λνκηκνπνίεζε λα ζπλερίδεηε λα ηνλ εμαπαηάηε. Ν Ήιηνο άιισζηε, είλαη δηθόο καο, θαη όρη δηθόο ζαο. Γελ κπνξεί θαλείο λα καο ηνλ πάξεη. Θαη δελ ζα καο ηνλ πάξεη". Κπξζίλε Ινΐδνπ Φσηεηλή:Δξρόκαζηε ζηγά-ζηγά ζην παξόλ; Γηάλλε θάηη έιεγεο γηα ηνλ ζηηρνπξγό ηνπ «πνηόο ηελ δσή κνπ θπλεγά;» πνπ όιν θαη πην πνιύ όινπο καο κάο εθθξάδεη; Γείμε καο ζηίρνπο θαη ηνλ πνηεηή 40 Γήκεηξα Λν 2 Σηίρνη: Μάλνο Ειεπζεξίνπ Μνπζηθή: Μίθεο Θενδωξάθεο https://www.youtube.com/watch?v=FdvzQqJvf38 Ξνηνο ηε δσή κνπ, πνηνο ηελ θπλεγά λα ηελ μεκνλαρηάζεη κεο ζηε λύρηα; νπξιηάδνπλ θαη ζθπξίδνπλ θνξηεγά ζαλ ςάξη κ’ έρνπλ πηάζεη κεο ζηα δίρηπα Γηα θάπνηνλ κεο ζηνλ θόζκν είλ’ αξγά πνηνο ηε δσή κνπ, πνηνο ηελ θπλεγά; Ξνηνο ηε δσή κνπ, πνηνο παξαθπιά ζηνπ θόζκνπ ηα ζηελά πνηνο ζεκαδεύεη; πνύ πήγε απηόο πνπ μέξεη λα κηιά πνπ μέξεη πην πνιύ θαη λα πηζηεύεη; 41 («Πνηόο ηε δωή κνπ, ποιόρ ηην κςνηγά;», Μάνορ Ελεςθεπίος ... tvxs.gr/news/.../poios-ti-zoi-moy-poios-tin-kyniga-manos-eleytherioy) Ση έρεηε λα πείηε γηα ηελ ζεκεξηλή θαηάζηαζε πνπ βξίζθεηαη ε ρώξα; Δθείλν πνπ θνβάκαη είλαη κήπσο θηάζεη ν θόζκνο θάπνηα ζηηγκή ζηνλ εκθύιην. Δίλαη ην ρεηξόηεξν πξάγκα πνπ κπνξεί λα ζπκβεί. Καη βεβαίσο όηη νη θξαηνύληεο ίζσο... ζα ηξέρνπλε από ρσξίνπ εηο ρσξίνλ λα ζσζνύλε. Γηόηη ν θόζκνο δελ αληέρεη πηα ηνύην ην ξεδηιίθη. Ση πηζηεύεηε όηη πξέπεη λα θάλνπκε; Σίπνηα. Θα γίλνπλ πάιη απηά πνπ γίλαλ κε ηα Γεθεκβξηαλά. Γελ μέξσ ηη λα θάλνπκε. Δθείλε ηε ζηηγκή, ηελ άγηα ηε ζηηγκή, ζα γίλεη θάηη. Ο Θεόο θαη ε ςπρή καο δειαδή... Αθξηβώο. Θέιεηε λα καο πείηε γηα ηνπο ζηίρνπο «Πνηόο ηε δσή κνπ...»; Δίρα ζηείιεη ηα ηξαγνύδηα ζηνλ Μίθε Θενδσξάθε, ην Γελάξε 1971, λνκίδσ, ζην Λνλδίλν πνπ έκελε ηόηε κε ηε Μαξία Γεκεηξηάδε θαη από όηη κνπ έγξαςε κεηά ε Μαξία, ν Μίθεο κόιηο ηα έιαβε θάζηζε θαη έγξαςε ηα ηξαγνύδηα απζεκεξόλ θαη ζπκπεξηειήθζεζαλ κεηά ζην δίζθν «Σα ηξαγνύδηα ηνπ αγώλα». Αιιά νύηε ζπκάκαη πσο γξάθηεθαλ. Σίπνηα δελ ζπκάκαη. Ήηαλ δύζθνιε επνρή, κέζα ζηε δηθηαηνξία. Κη έρσ θαηξό λα ην αθνύζσ. Αιιά λνκίδσ όηη έρεη αληίθηππν ζηνλ θόζκν. Από όηη κνπ έιεγε ν Καηζηκίραο όπνηε ην ηξαγνπδάλε ην απνζεώλνπλ. Ση ζέιαηε λα πείηε κε ηε θξάζε: «Πνπ πήγε απηόο πνπ μέξεη λα κηιά»; Ήηαλ απηνί νη άλζξσπνη πνπ κπνξνύζαλ λα θάλνπλε θάηη θαη εμαθαλίζηεθαλ. Αλ είραλ ηε δπλαηόηεηα θαη ηηο επθαηξίεο λα αλαδεηρηνύλ ζε εγεηηθέο κνξθέο ζα κπνξνύζαλ λα βνεζήζνπλ. Πξέπεη λα ππάξρνπλ ηέηνηνη άλζξσπνη. Όρη κόλν ζηελ Διιάδα αιιά θαη ηηο επξσπατθέο ρώξεο. Γηα παξάδεηγκα, είρα γλσξίζεη θάπνηνλ εθείλα ηα ρξόληα πνπ ην έγξαςα, ν νπνίνο ζα γηλόηαλ κεγάιε πξζσπηθόηεηα αιιά πέζαλε ζηα 28 ηνπ ρξόληα. Γηα θάπνηνλ κεο ηνλ θόζκν είλαη αξγά… Ναη. Ήηαλ θαη γη απηόλ απηόο ν ζηίρνο. Θα γηλόηαλ πνιύ ζεκαληηθόο 42 θξηηηθόο βηβιίσλ, ζπγγξαθέσλ, ήηαλ κεγάιε κνξθή… Αιιά αιιηώο ηα είρε θαλνλίζεη ν Παλάγαζνο θαη ηνλ πήξε θνληά ηνπ (ηα ιέκε… έηζη όπσο ηα ιέεη θαη πνιύο θόζκνο). ήκεξα, εηνηκάδεηε θάπνην λέν βηβιίν; Ναη, γηα ηνλ Μάξθν Βακβαθάξε. Με απηόλ αζρνινύκαη απηό ηνλ θαηξό. Γειαδή γξάθσ γηα ηε πξηαλή θνηλσλία πνπ έδεζε ηελ πεξίνδν από ην 1905 κέρξη ην 1920. Ήζεια λα δσ κέζα ζε πην θιίκα κεγάισζε ηα πξώηα 15 ρξόληα ηεο δσήο ηνπ, ζηε ύξα, νπνηνδήπνηε ζέκα πξνηάζζεη ηελ απηνβηνγξαθία ηνπ... ώζηε λα δσ, ηελ πεξηξξένπζα αηκόζθαηξα πνπ έδεζε ζηε ύξα. Σα βηνγξαθηθά ησλ ζπγγξαθέσλ ή ησλ ζπλζεηώλ, ζπλήζσο μεθηλνύλ κε ηελ εκεξνκελία γέλλεζεο θαη ακέζσο πεξλάλε ζηηο ζπνπδέο... Έηζη είλαη. Κη όκσο, δηακνξθώζεθε πάξα πνιύ ε πξνζσπηθόηεηα θαη ε ζπλείδεζή ηνπ εθείλε ηελ πεξίνδν. Ήηαλ θαζνξηζηηθά ηα ρξόληα πνπ έκεηλε ζηε ύξν. Έρεηε θαηαιάβεη ηη ζαο επεξέαζε πηζαλά σο παηδί γηα λα αζρνιεζείηε κεγαιώλνληαο κε ηνπο ζηίρνπο, ηελ πνίεζε θαη ηελ ζπγγξαθή; Γελ μέξσ. Πάξα πνιιά πξάγκαηα πνπ γξάθσ, έρνπλ αλαθνξέο ζε εθείλα πνπ γλώξηζα σο παηδί. Βεβαίσο ηα κεηαηνπίδσ ζηνπο ήξσεο ησλ βηβιίσλ κνπ. Έκαζα πάξα πνιιά πξάγκαηα όηαλ ήκνπλ παηδί θαη νη άλζξσπνη πνπ ζπλαλαζηξάθεθα ήηαλ θαηά θάπνην ηξόπν «δάζθαινη» ζε πάξα πνιιά, ρσξίο ηνλ αθαδεκατθό ηίηιν ηνπ δαζθάινπ βεβαίσο. Ήμεξαλ, όκσο, πάξα πνιιά πξάγκαηα, αιιά δπζηπρώο ράζεθαλ... Μελ μερλάηε όηη νη άλζξσπνη πνπ ζπλαλαζηξάθεθα εγώ ζηα παηδηθά κνπ ρξόληα, δνύζαλ κε ην ηίπνηα. Κη απηό ην ηίπνηα έπξεπε λα ην αμηνπνηήζνπλ, θαη γηα λα έρεη κία δηάξθεηα λα ηνπ δίλνπλε κηα θαηλνύξγηα κνξθή, λα μεγεινύλ ηνλ εαπηό ηνπο όηη αιιάδνπλε ηα πξάγκαηα. Απηό ην βιέπεη θαλείο ζηηο θνηλσλίεο ησλ αλζξώπσλ πνπ είλαη αλαγθαζκέλνη λα εθεπξίζθνπλ ζπλερώο θάηη θαηλνύξγην κέζα από ην ίδην ην ζέκα πνπ έρνπλε. Έλα παξαηξαβεγκέλν παξάδεηγκα, είλαη νη Ζπεηξώηεο νη νπνίνη έδεζαλ ζε δπγό δνπιείαο πάξα πνιιά ρξόληα, όπσο όινη νη έιιελεο, 43 αιιά ηδηαίηεξα εθεί πάλσ, πνπ είραλ βξνρέο θαη έηζη είραλ θαη πνιιά ρόξηα, ώζηε αλήγαγαλ ηηο ρνξηόπηηεο ζε… επηζηήκε. Όπσο ζην Άγηνλ όξνο έρνπλ 100 ηξόπνπο λα καγεηξεύνπλε ηα ςάξηα, δηόηη ηα ςάξηα επιόγεζε ν Υξηζηόο θαηά ηα ιεγόκελα ησλ Απνζηόισλ. Αλ θαη ζηνλ γάκν ελ Καλά, δε λνκίδσ λα ηε βγάιαλε κε ςάξηα… Γπζηπρώο δελ έγξαςε θαλέλαο από ηνπο επαγγειηζηέο όηη έθαγαλ θξέαο. Μηιάλε όκσο γηα ην θξαζί θαη επηπρώο θηηάρλνπλε θξαζί ζην Άγηνλ όξνο. θεθηείηε λα είρε γξάςεη θάπνηνο όηη ν Ηεζνύο ήπηε π.ρ. νπίζθη… Μηιάλε επίζεο γηα κηα ζπθηά πνπ ν Υξηζηόο ιηκπίζηεθε λα θάεη έλα ζύθν, πιεζίαζε, αιιά ε ζπθηά είρε κόλν θύιια θαη έηζη ηελ θαηαξάζηεθε λα μεξαζεί. Ήηαλ πνιύ ζθιεξό απηό. Σν έρσ γξάςεη ζην βηβιίν «Άλζξσπνο ζην πεγάδη»… Αιιά ην θαιύηεξν βηβιίν κνπ, λνκίδσ όηη είλαη ην «Ζ κειαγρνιία ηεο παηξίδαο κεηά ηηο εηδήζεηο ησλ νθηώ», επεηδή, θπξίσο, ηα δηεγήκαηά ηνπ ηα δνύιεπα πάξα πνιιά ρξόληα... θαη ηα ζέκαηα ηνπο έρνπλ ην ελδηαθέξνλ όηη ππάξρεη κέζα ην παξάινγν, δνζκέλν, όκσο, κε θξπζηάιιηλε δηαύγεηα, λα κε θαίλεηαη, δειαδή, όηη θξύβσ νξηζκέλα πξάγκαηα… Καη ην παξάινγν ηί είλαη, δειαδή, γηα εζάο; Σν λα κπεηο ζε έλα ιεσθνξείν γηα λα παο θάπνπ, πνπ ελώ βηάδεζαη, παο ηειηθά θάπνπ αιινύ. Δλώ βηάδεζαη λα παο ζε άιιν κέξνο, ελ ηνύηνηο ελζπλείδεηα παίξλεηο έλα ιεσθνξείν πνπ γξάθεη π.ρ. Κεθηζηά, ελώ ζέιεηο λα παο ζηνλ Πεηξαηά... Αιιά απηό πξέπεη λα ην γξάςεηο κε θξπζηάιιηλε δηαύγεηα. Να κελ είλαη καζεκέλα ηα ιόγηα. Να πηζηέςεη θαη ν αλαγλώζηεο όηη δελ θάλεη ιάζνο… Δειαδή, κπνξεί λα κελ είλαη ινγηθό, αιιά δελ πάεη λα πεη όηη δελ είλαη θαη αιεζηλό, πξαγκαηηθό; Ναη. Καη ηα ρξόληα πνπ δνύκε είλαη παξάινγα. Καη ην ζπλαίζζεκα κπνξεί λα δείρλεη πνιιέο θνξέο παξάινγν, αιιά απηό δελ είλαη πνπ καο πξνζαλαηνιίδεη; Έηζη είλαη. 44 -------------Ο Μάλνο Ειεπζεξίνπ γελλήζεθε ζηελ Δξκνύπνιε ηεο ύξαο ην 1938. Έρεη εθδώζεη κπζηζηνξήκαηα, πνηεηηθέο ζπιινγέο, ηόκνπο κε πεδά, ιεπθώκαηα θαη ηέζζεξηο ηόκνπο γηα ην "Θέαηξν ζηελ Δξκνύπνιε ηνλ 20ό αηώλα, 19011921", θαζώο θαη ηελ αλζνινγία "Δξκνύπνιε, Μηα πόιε ζηε ινγνηερλία" (Μεηαίρκην, 2004). Σηκήζεθε κε ην Κξαηηθό Βξαβείν Μπζηζηνξήκαηνο 2005 γηα ην κπζηζηόξεκά ηνπ "O θαηξόο ησλ ρξπζαλζέκσλ" (Mεηαίρκην, 2004). Παξάιιεια αζρνιήζεθε κε ην ηξαγνύδη. Χο ζηηρνπξγόο έρεη ζην ελεξγεηηθό ηνπ πεξίπνπ 400 ηξαγνύδηα θαη έρεη ζπλεξγαζηεί ζρεδόλ κε όινπο ηνπο Έιιελεο ζπλζέηεο. Πνηόο ηε δσή κνπ ηίρνη: Μάλνο Διεπζεξίνπ Μνπζηθή: Μίθεο Θενδσξάθεο Πξώηε εθηέιεζε: Μαξία Φαξαληνύξε Άιιεο εξκελείεο: Υάξεο & Πάλνο Καηζηκίραο Πνηόο ηε δσή κνπ, πνηόο ηελ θπλεγά λα ηελ μεκνλαρηάζεη κεο ζηε λύρηα; νπξιηάδνπλ θαη ζθπξίδνπλ θνξηεγά ζαλ ςάξη κ' έρνπλ πηάζεη κεο ζηα δίρηπα Γηα θάπνηνλ κεο ζηνλ θόζκν είλ' αξγά πνηόο ηε δσή κνπ, πνηόο ηελ θπλεγά; Πνηόο ηε δσή κνπ, πνηόο παξαθπιά ζηνπ θόζκνπ ηα ζηελά πνηνο ζεκαδεύεη; πνύ πήγε απηόο πνπ μέξεη λα κηιά πνπ μέξεη πην πνιύ θαη λα πηζηεύεη; 45 Κπνξεί ην ηξαγνπδη λα είλαη ζαλ ζεκεξηλό αιιά είλαη ηεο δεθαεηηαο ηνπ ’70. Δηηε ηα ηξαγνύδηα είλαη πξνθεηηθά είηε ηα πξνβιήκαηα είλαη δηαρξνληθά θαη νη δηαγλώζεηο ησλ ηξαγνπδησλ είλαη δηαπγείο αιιηώο δελ ζα αγθαιηάδνληαλ ζηνλ θαηξό ηνπο νύηε ζα ηξαγνπδηόηαλ αθόκα . Θαιό ζα ΄ηαλ λα δνπκε αλ εθηόο από δηαρξνληθή ε ηέρλε εηλαη θαη νηθνπκεληθή, θαη αλ ππάξρνπλ ηξαγνύδηα ζαλ θαη απηά ζε άιινπο ιανύο Αιιά πξηλ πάκε ζε απηό ην ζέκα αο δνύκε ην ζέκα «Ρέρλε θαη θξίζε» ζε ζρέζε κε ηνλ Έιιελα ζπγγξαθέα πνπ παξέκεηλε επί πνιιέο δεθαηίεο ν πην γλσζηόο Έιιελαο ζπγγξαθέαο ζην εμσηεξηθό ιόγσ ηνπ θηικ γηα ην βηβιίν ηνπ «Αιέμεο Ενξκπάο» θαη ηεο κνπζηθήο ηνπ. Ν ίδηνο ήηαλ ζηνραζηήο θαη θηιόζνθνο θαη παγθόζκην πλεύκα κε βαζύηαηε γλώζε ησλ γισζζώλ θαη ηεο ινγνηερλίαο πνιιώλ ιαώλ…. Πηάζεο: Πε πνιιέο πεξηπηώζεηο ηεο αλζξώπηλεο ηζηνξίαο ε ινγνηερλία θαη ε πνίεζε επεξεάζηεθαλ άκεζα θαη ζπλδέζεθαλ κε ηελ πνιηηηθή, ελώ νη ίδηνη νη ινγνηέρλεο αζρνιήζεθαλ ελεξγά κε απηή. Απηό ζπκβαίλεη επεηδή νη ινγνηέρλεο σο εθθξαζηέο ησλ κελπκάησλ ηεο επνρήο ηνπο αλέπηπμαλ θαη εμέθξαζαλ πνιηηηθέο πεπνηζήζεηο. Γηα απηό ηα γεγνλόηα ηεο δσήο ησλ ινγνηερλώλ αληαλαθιώληαη 46 ζην έξγν ηνπο. ‘Δηζη ε αλάκεημή ηνπο απηή κε ηελ πνιηηηθή νπζηαζηηθά αληαλαθιά ηηο αλάγθεο ηνπ βαζύηεξνπ, ηνπ πην δεκηνπξγηθνύ επηπέδνπ ηεο πξνζσπηθόηεηάο ηνπο. Υο εθθξαζηή απηήο ηεο βαζηάο ζρέζεο ηεο ινγνηερλίαο θαη ηεο πνίεζεο κε ηελ πνιηηηθή επηιέμακε λα παξνπζηάζνπκε ην Λίθν Θαδαληδάθε. Απηό νθείιεηαη ζην γεγνλόο όηη από ηελ αξρή ηεο ζηαδηνδξνκίαο ηνπ σο κπζηζηνξηνγξάθνπ, θηινζόθνπ, δεκνζηνγξάθνπ, πνηεηή θαη ζεαηξηθνύ ζπγγξαθέα, ε πνιηηηθή θαη ε ζξεζθεία παίδνπλ ζεκαληηθό ξόιν ζηελ εμέιημε ηεο ζθέςεο ηνπ, ελώ νη πνιηηηθέο θαη νη ζξεζθεπηηθέο ηνπ αληηιήςεηο αιιεινεπεξεάζηεθαλ θαη αιιεινζπκπιεξώζεθαλ. Ν ίδηνο ππήξμε δξαζηήξηνο ζεαζώηεο ηεο πνιηηηθήο, αθνύ απηό πνπ πάλσ απ’ όια ηνλ απαζρνινύζε ήηαλ ε ζσηεξία, θη ε κέζνδνο αθξηβώο πνπ ρξεζηκνπνίεζε γηα λα ηελ θεξδίζεη ήηαλ ε αλάκεημή ηνπ ζηελ πνιηηηθή. ‘Δηζη νδεγήζεθε ζηελ πλεπκαηηθή νινθιήξσζε. 47 Καξία θη Δκκαλνπέια Ν Λίθνο Θαδαληδάθεο (18 Φεβξνπαξίνπ 1883 - 26 Νθησβξίνπ 1957) ήηαλ Έιιελαο κπζηζηνξηνγξάθνο, πνηεηήο θαη ζεαηξηθόο ζπγγξαθέαο. Αλαγλσξίδεηαη σο έλαο από ηνπο ζεκαληηθόηεξνπο ζύγρξνλνπο Έιιελεο ινγνηέρλεο θαη σο ν πεξηζζόηεξν κεηαθξαζκέλνο παγθνζκίσο. Έγηλε αθόκα γλσζηόηεξνο κέζσ ηεο θηλεκαηνγξαθηθήο απόδνζεο ησλ έξγσλ ηνπ Ν Σξηζηόο Μαλαζηαπξώλεηαη, Βίνο θαη Ξνιηηεία ηνπ Αιέμε Ενξκπά θαη Ν Ρειεπηαίνο Ξεηξαζκόο.Ήηαλ έλαο από ηνπο πην ζεβαζηνύο από ην ιαό πνηεηέο . Ρα πξώηα ρξόληα Ν Λίθνο Θαδαληδάθεο γελλήζεθε ζην Ζξάθιεην ηεο Θξήηεο ζηηο 18 Φεβξνπαξίνπ ηνπ 1883[1], επνρή θαηά ηελ νπνία ην λεζί απνηεινύζε αθόκα κέξνο ηεο Νζσκαληθήο Απηνθξαηνξίαο[2]. Ήηαλ γηνο ηνπ θαηαγόκελνπ από ην ρσξηό Βαξβάξνη (ζεκεξηλή Κπξηηά), εκπόξνπ γεσξγηθώλ πξντόλησλ θαη 48 θξαζηνύ[3], Κηράιε Θαδαληδάθε (1856 - 1932), θαη ηεο Καξίαο Σξηζηνδνπιάθε κε θαηαγσγή απν ην ρσξηό Αζζπξώηνη ην ζεκεξηλό Θξπνλέξη κπινπνηάκνπ Οεζύκλεο θαη είρε δύν αδειθέο. Πην Ζξάθιεην έβγαιε ην γπκλάζην θαη ην 1902 εγθαηαζηάζεθε ζηελ Αζήλα, όπνπ μεθίλεζε λνκηθέο ζπνπδέο. Δκθαλίζηεθε ζηα ειιεληθά γξάκκαηα ην 1906 δεκνζηεύνληαο ην δνθίκην Ζ Αξξώζηηα ηνπ Αηώλνο θαη ην πξώην ηνπ κπζηζηόξεκα Όθηο θαη Kξίλν (κε ην ςεπδώλπκν Θάξκα Ληξβάκε). Πηνλ κεζνπόιεκν Ρν 1919 ν Διεπζέξηνο Βεληδέινο δηόξηζε ηνλ Θαδαληδάθε Γεληθό Γηεπζπληή ηνπ πνπξγείνπ Ξεξηζάιςεσο κε απνζηνιή ηνλ επαλαπαηξηζκό Διιήλσλ από ηελ πεξηνρή ηνπ Θαπθάζνπ. Νη εκπεηξίεο πνπ απνθόκηζε αμηνπνηήζεθαλ αξγόηεξα ζην κπζηζηόξεκα ηνπ Ν Σξηζηόο Μαλαζηαπξώλεηαη. Ρνλ επόκελν ρξόλν, κεηά ηελ ήηηα ηνπ θόκκαηνο ησλ Φηιειεπζέξσλ, ν Θαδαληδάθεο απνρώξεζε από ην πνπξγείν Ξεξηζάιςεσο θαη πξαγκαηνπνίεζε αξθεηά ηαμίδηα ζηελ Δπξώπε. Ρν 1922 επηζθέθηεθε ηε Βηέλλε, όπνπ ήξζε ζε επαθή κε ην έξγν ηνπ Φξόπλη θαη ηηο βνπδηζηηθέο γξαθέο. Δπηζθέθηεθε αθόκα ηε Γεξκαλία, ελώ ην 1924 έκεηλε γηα ηξεηο κήλεο ζηελ Ηηαιία. Ρελ πεξίνδν 1923-1926 πξαγκαηνπνίεζε επίζεο αξθεηά δεκνζηνγξαθηθά ηαμίδηα ζηε Πνβηεηηθή Έλσζε, ηελ Ξαιαηζηίλε, ηελ Θύπξν θαη ηελ Ηζπαλία, όπνπ ηνπ παξαρώξεζε ζπλέληεπμε ν δηθηάηνξαο Ξξίκν ληε Οηβέξα. Ρνλ Νθηώβξην ηνπ 1926 πήγε ζηε Οώκε θαη πήξε ζπλέληεπμε από ηνλ Κπελίην Κνπζνιίλη. Δπίζεο, εξγάζηεθε σο αληαπνθξηηήο ησλ εθεκεξίδσλ Διεύζεξνο Ρύπνο θαη Ζ Θαζεκεξηλή. Δίρε, βέβαηα, γλσξηζηεί κε ηελ Διέλε Πακίνπ, ην 1924, - ην δηαδύγην κε ηελ Γαιάηεηα εθδόζεθε ην 49 1926 - κε ηελ νπνία έδεζε 21 ρξόληα ρσξίο γάκν. Ξαληξεύηεθαλ ην 1945 θη απηό γηαηί κε ηνλ θαιό ηνπ θίιν, ηνλ Άγγειν Πηθειηαλό θαη ηε δεύηεξε γπλαίθα ηνπ, ζα πήγαηλαλ ζηηο ΖΞΑ. Ρνλ Αύγνπζην ηνπ 1924, ν Θαδαληδάθεο θπιαθίζηεθε ζην Ζξάθιεην ηεο Θξήηεο, επεηδή είρε αλαιάβεη ηελ πλεπκαηηθή εγεζία κηαο θνκκνπληζηηθήο νξγάλσζεο δπζαξεζηεκέλσλ πξνζθύγσλ. Π' απηό ην επεηζόδην αλαθέξεηαη ν Ξαληειήο Ξξεβειάθεο θαη ε Έιιε Αιεμίνπ. Ρνλ Κάην ηνπ 1927 απνκνλώζεθε ζηελ Αίγηλα κε ζθνπό ηελ νινθιήξσζε ηεο Νδύζζεηαο. Ρνλ ίδην ρξόλν μεθίλεζε ηελ αλζνινγία ησλ ηαμηδησηηθώλ ηνπ άξζξσλ γηα ηελ έθδνζε ηνπ πξώηνπ ηόκνπ ηνπ Ραμηδεύνληαο, ελώ ην πεξηνδηθό Αλαγέλλεζε, ηνπ Γεκήηξε Γιπλνύ, δεκνζίεπζε ηελ Aζθεηηθή, ην θηινζνθηθό ηνπ έξγν. Ρνλ Νθηώβξην ηνπ 1927, ν Θαδαληδάθεο θεύγεη γηα ηε Κόζρα πξνζθαιεζκέλνο από ηελ θπβέξλεζε ηεο Πνβηεηηθήο Έλσζεο, γηα λα πάξεη κέξνο ζηηο γηνξηέο γηα ηα δεθάρξνλα ηεο Νθησβξηαλήο Δπαλάζηαζεο. Δθεί γλσξίζηεθε κε ηνλ Διιελνξνπκάλν ινγνηέρλε Ξαλαΐη Ηζηξάηη, καδί κε ηνλ νπνίνλ επέζηξεςε ζηελ Διιάδα. Ρνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1928 ζην ζέαηξν «Αιάκπξα», ζηελ Αζήλα, κηιάλε εμπκλώληαο ηε Πνβηεηηθή Έλσζε, ν Θαδαληδάθεο θαη ν Ηζηξάηη. Πην ηέινο ηεο νκηιίαο έγηλε θαη δηαδήισζε. Ρόζν ν Θαδαληδάθεο όζν θαη ν ζπλδηνξγαλσηήο ηεο εθδήισζεο Γεκήηξεο Γιελόο δηώρζεθαλ δηθαζηηθά. Ζ δίθε νξίζζεθε ζηηο 3 Απξηιίνπ, αλαβιήζεθε κεξηθέο θνξέο θαη δελ έγηλε πνηέ. Ρνλ Απξίιην, ν Θαδαληδάθεο, μαλαβξέζεθε ζηε Οσζία, όπνπ νινθιήξσζε έλα θηλεκαηνγξαθηθό ζελάξην κε ζέκα ηε Οσζηθή Δπαλάζηαζε. Ρνλ Κάην ηνπ 1929 απνκνλώζεθε ζε έλα αγξόθηεκα ζηελ Ρζερνζινβαθία, όπνπ νινθιήξσζε ζηα γαιιηθά ηα κπζηζηνξήκαηα Toda-Raba (κεηνλνκαζία ηνπ 50 αξρηθνύ ηίηινπ Moscou a crie) θαη Kapetan Elia. Ρα έξγα απηά εληάζζνληαλ ζηελ πξνζπάζεηα ηνπ Θαδαληδάθε λα θαηαμησζεί δηεζλώο σο ζπγγξαθέαο. Ζ γαιιηθή έθδνζε ηνπ κπζηζηνξήκαηνο Toda-Raba έγηλε κε ην ςεπδώλπκν Ληθνιάη Θαδάλ. Ρν 1930 ζα δηθαδόηαλ, πάιη, ν Θαδαληδάθεο γηα αζετζκό, γηα ηελ «Αζθεηηθή». Ζ δίθε νξίζζεθε γηα ηηο 10 Ηνπλίνπ, αιιά θη απηή δελ έγηλε πνηέ. To 1931 επέζηξεςε ζηελ Διιάδα θαη εγθαηαζηάζεθε εθ λένπ ζηελ Αίγηλα, όπνπ αλέιαβε ηε ζπγγξαθή ελόο γαιινειιεληθνύ ιεμηθνύ. Mεηέθξαζε αθόκα ηε Θεία Θσκσδία ηνπ Γάληε. Δπίζεο, έγξαςε έλα κέξνο ησλ σδώλ, πνπ ηα νλόκαζε "θάληα". Απηά ελζσκαηώζεθαλ, αξγόηεξα, ζ' έλαλ ηόκν κε ηνλ ηίηιν Ρεξηζίλεο (1960). Αξγόηεξα, ηαμίδεςε ζηελ Ηζπαλία μεθηλώληαο παξάιιεια ηε κεηάθξαζε έξγσλ Ηζπαλώλ πνηεηώλ. Ρν 1935 πξαγκαηνπνίεζε ηαμίδη ζηελ Ηαπσλία θαη ηελ Θίλα εκπινπηίδνληαο ηα ηαμηδησηηθά ηνπ θείκελα. Ρν 1938 νινθιήξσζε ηελ Νδύζζεηα, έλα επηθό πνίεκα ζηα πξόηππα ηεο Νδύζζεηαο ηνπ Νκήξνπ, απνηεινύκελν από ζπλνιηθά 33.333 ζηίρνπο θαη 24 ξαςσδίεο. Ζ «Νδύζζεηα» είρε θηάζεη ηνπο 42.000 ζηίρνπο. Αθαίξεζε, όκσο, κεξηθέο ρηιηάδεο ν Θαδαληδάθεο, γηαηί ζεσξνύζε γνύξηθν αξηζκό ην 3. Γηα ην έξγν απηό ν Θαδαληδάθεο εξγαδόηαλ γηα δεθαηξία ρξόληα θαη πξηλ ηελ ηειηθή ηνπ κνξθή πξνεγήζεθαλ νθηώ αλαζεσξεκέλεο γξαθέο. Ζ πξώηε απηνέθδνζε ηεο «Νδύζζεηαο» έγηλε ζηελ Αζήλα ηνλ Νθηώβξε ηνπ 1938 κε ρξήκαηα ηεο Ακεξηθαλίδαο Joe MacLeod. Ρν ίδην δηάζηεκα, πιήζνο θεηκέλσλ ηνπ δεκνζηεύηεθαλ ζε εθεκεξίδεο ή πεξηνδηθά, ελώ ην κπζηζηόξεκά ηνπ Ν Βξαρόθεπνο, πνπ ην είρε γξάςεη ζηα Γαιιηθά, εθδόζεθε ζηελ Νιιαλδία θαη ηε Σηιή. Θαηά ηελ πεξίνδν ηεο θαηνρήο, 51 ζπλεξγάζηεθε κε ηνλ Ησάλλε Θαθξηδή γηα ηελ κεηάθξαζε ηεο Ηιηάδαο. Ρν 1943 νινθιήξσζε ην γξάςηκν ηνπ κπζηζηνξήκαηόο ηνπ «Ν βίνο θαη ε πνιηηεία ηνπ Αιέμε Ενξκπά» Κεηά ηνλ πόιεκν Κεηά ηελ απνρώξεζε ησλ Γεξκαλώλ, δξαζηεξηνπνηήζεθε έληνλα ζηελ ειιεληθή πνιηηηθή δσή, αλαιακβάλνληαο ηελ πξνεδξία ηεο Πνζηαιηζηηθήο Δξγαηηθήο Θίλεζεο, ελώ δηεηέιεζε θαη ππνπξγόο άλεπ ραξηνθπιαθίνπ ηεο θπβέξλεζεο ηνπ Πνθνύιε από ηηο 26 Λνεκβξίνπ ηνπ 1945 έσο ηηο 11 Ηαλνπαξίνπ ηνπ 1946. Ξαξαηηήζεθε από ην αμίσκά ηνπ κεηά από ηελ έλσζε ησλ ζνζηαιδεκνθξαηηθώλ θνκκάησλ. Ρν Κάξηην ηνπ 1945 πξνζπαζεί λα πάξεη κηα ζέζε ζηελ Αθαδεκία ηεο Αζήλαο, αιιά απνηπγράλεη γηα δύν ςήθνπο. Ρνλ Λνέκβξην ηνπ ίδηνπ ρξόλνπ παληξεύεηαη ηελ Διέλε Πακίνπ, ζηνλ Άη - Γηώξγε ηνλ Θαξύηζε, κε θνπκπάξνπο ηνλ Άγγειν θαη ηελ Άλλα Πηθειηαλνύ. Ρξεηο θνξέο πξνηάζεθε ν Θαδαληδάθεο γηα ην Βξαβείν Λόκπει. Ρελ πξώηε απ' ηελ Δηαηξεία Διιήλσλ Ινγνηερλώλ, πνπ ηνλ έρεη Ξξόεδξν, έρνληαο ζπλππνςήθηό ηνπ ηνλ Άγγειν Πηθειηαλό. Δπίζεο δπν θνξέο πξνηάζεθε, ην 1952 θαη 1953, απ' ηε Λνξβεγηθή Δηαηξεία Ινγνηερλώλ, πνηέ όκσο απ' ηελ Αθαδεκία ηεο Αζήλαο. Ρνλ επόκελν ρξόλν δηνξίζηεθε ζηελ UNESCO κε απνζηνιή ηελ πξνώζεζε κεηαθξάζεσλ θιαζηθώλ ινγνηερληθώλ έξγσλ, κε απώηεξν ζηόρν ηε γεθύξσζε ησλ δηαθνξεηηθώλ πνιηηηζκώλ. Ξαξαηηήζεθε ηειηθά ην 1948, πξνθεηκέλνπ λα αθνζησζεί ζην ινγνηερληθό ηνπ έξγν. Γηα ηνλ ζθνπό απηό εγθαηαζηάζεθε ζηελ Αληίκπ ηεο Γαιιίαο, όπνπ ηα επόκελα ρξόληα αθνινύζεζε κία ηδηαίηεξα παξαγσγηθή πεξίνδνο, 52 θαηά ηελ νπνία νινθιήξσζε ην κεγαιύηεξν κέξνο ηνπ πεδνγξαθηθνύ ηνπ έξγνπ. Ρν 1953 πξνζβιήζεθε από κία κόιπλζε ζην κάηη, γεγνλόο πνπ ηνλ ππνρξέσζε λα λνζειεπηεί αξρηθά ζηελ Νιιαλδία θαη αξγόηεξα ζην Ξαξίζη. Ρειηθά έραζε ηελ όξαζή ηνπ από ην δεμί κάηη. Ζ ζύγθξνπζε κε ηελ εθθιεζία Δλώ ν Θαδαληδάθεο είρε επηζηξέςεη από ηελ Αληίκπ ζηελ Διιάδα, ε Νξζόδνμε Δθθιεζία εθθηλνύζε ηε δίσμή ηνπ. Θαηεγνξήζεθε σο ηεξόζπινο, κε βάζε απνζπάζκαηα από ηνλ Kαπεηάλ Mηράιε θαη ην ζύλνιν ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ Ρειεπηαίνπ Ξεηξαζκνύ (1953), έξγν ην νπνίν δελ είρε αθόκε θπθινθνξήζεη ζηελ Διιάδα. Ρν 1954 ε Ηεξά Πύλνδνο κε έγγξαθό ηεο δεηνύζε από ηελ θπβέξλεζε ηελ απαγόξεπζε ησλ βηβιίσλ ηνπ Λίθνπ Θαδαληδάθε. Νη αληηδξάζεηο ηνπ ηδίνπ ζηελ εθθιεζία Ν ίδηνο ν Θαδαληδάθεο, απαληώληαο ζηηο απεηιέο ηεο εθθιεζίαο γηα ηνλ αθνξηζκό ηνπ, έγξαςε ζε επηζηνιή ηνπ: «Κνπ δώζαηε κηα θαηάξα, Άγηνη Ξαηέξεο, ζαο δίλσ κηα επρή: Παο εύρνκαη λα 'λαη ε ζπλείδεζή ζαο ηόζν θαζαξή όζν ε δηθή κνπ θαη λα 'ζηε ηόζν εζηθνί θαη ζξήζθνη όζν είκαη εγώ» . Ρειηθά ε Δθθιεζία ηεο Διιάδνο δελ ηόικεζε λα πξνρσξήζεη ζηνλ αθνξηζκό ηνπ Λίθνπ Θαδαληδάθε, θαζώο ήηαλ αληίζεηνο ζε θάηη ηέηνην ν νηθνπκεληθόο παηξηάξρεο Αζελαγόξαο. Ζ Δθθιεζία ηεο Διιάδαο είλαη απηνθέθαιε θαη ππάγεηαη ζην Νηθνπκεληθό Ξαηξηαξρείν κόλν δνγκαηηθά. Δπνκέλσο, γηα ηηο νπνηεζδήπνηε πνηλέο πνπ ζα επηβάιιεη δε ρξεηάδεηαη ηελ έγθξηζε ηνπ Ξαηξηαξρείνπ. Βέβαηα, ηειηθά δελ 53 αθνξίζηεθε ν Θαδαληδάθεο, αιιά ε Ηεξαξρία ηεο Δθθιεζίαο ηεο Διιάδαο ηνλ θαηέθξηλε θαη ην όλνκά ηνπ εμαθνινπζεί κέρξη θαη ζήκεξα λα θέξεη ην ζηίγκα απηό ηεο εθθιεζίαο. Δπίζεο, ν Ρειεπηαίνο Ξεηξαζκόο θαηαγξάθηεθε ζηνλ Θαηάινγν ησλ Απαγνξεπκέλσλ Βηβιίσλ ηεο Οσκαηνθαζνιηθήο Δθθιεζίαο, ην θαηαξγεζέλ πιένλ Index Librorum Prohibitorum. Ν Θαδαληδάθεο απέζηεηιε ηόηε ζρεηηθό ηειεγξάθεκα ζηελ Δπηηξνπή ηνπ Index κε ηε θξάζε ηνπ ρξηζηηαλνύ απνινγεηή Ρεξηπιιηαλνύ «Ad tuum, Domine, tribunal apello», δειαδή «ζην Γηθαζηήξηό ζνπ, Θύξηε, θάλσ έθεζε». Tν ηέινο Δπέζηξεςε κε θινληζκέλε ηελ πγεία ηνπ πξνζβιεζείο από ιεπραηκία. Λνζειεύηεθε ζηελ Θνπεγράγε ηεο Γαλίαο θαη ην Φξάηκπνπξγθ (Freiburg im Breisgau) ηεο Γεξκαλίαο, όπνπ ηειηθά θαηέιεμε ζηηο 26 Νθησβξίνπ ηνπ 1957 ζε ειηθία 74 εηώλ. Δληνύηνηο, ζύκθσλα κε άιιεο καξηπξίεο, ε ιεπραηκία εκθαλίζηεθε ζηνλ Θαδαληδάθε θαηά ην ρεηκώλα ηνπ 1938, 19 ρξόληα πξηλ απ' ην ηέινο ηνπ, ην νπνίν απνδίδεηαη ζε βαξηάο κνξθήο αζηαηηθή γξίπε.[5] Ζ ζνξόο ηνπ κεηαθέξζεθε ζην ζηξαηησηηθό αεξνδξόκην ηεο Διεπζίλαο. Ζ Διέλε Θαδαληδάθε δήηεζε από ηελ Δθθιεζία ηεο Διιάδνο λα ηεζεί ε ζνξόο ηνπ ζε ιατθό πξνζθύλεκα, επηζπκία ηελ νπνία ν αξρηεπίζθνπνο Αζελώλ θαη πάζεο Διιάδνο, Θεόθιεηνο απέξξηςε. Έηζη, ε ζνξόο ηνπ ζπγγξαθέα κεηαθέξζεθε ζην Ζξάθιεην. Έπεηηα από κεγάιε ιεηηνπξγία ζηνλ Λαό ηνπ Αγίνπ Κελά, παξνπζία ηνπ Αξρηεπηζθόπνπ Θξήηεο Δπγελίνπ θαη 17 αθόκε ηεξέσλ, έγηλε ε ηαθή ηνπ Λίθνπ Θαδαληδάθε, ζηελ νπνία όκσο εθείλνη δελ ζπκκεηείραλ θαηόπηλ απαγόξεπζεο ηνπ Αξρηεπηζθόπνπ. Ζ ηαθή έγηλε ζηελ ληάπηα 54 Καξηηλέγθν, πάλσ ζηα Βελεηζάληθα ηείρε, δηόηη ε ηαθή ηνπ ζε λεθξνηαθείν απαγνξεύηεθε από ηελ Νξζόδνμε Δθθιεζία ηεο Διιάδνο. Ρε ζνξό ζπλόδεπζαλ ν ηόηε ππνπξγόο Ξαηδείαο Αρηιιέαο Γεξνθσζηόπνπινο θαη ν ηεξέαο Πηαύξνο Θαξπαζησηάθεο, ν νπνίνο αξγόηεξα ηηκσξήζεθε. Πηνλ ηάθν ηνπ Λίθνπ Θαδαληδάθε ραξάρζεθε, όπσο ην ζέιεζε ν ίδηνο, ε επηγξαθή: Γελ ειπίδσ ηίπνηα, δε θνβνύκαη ηίπνηα, είκαη ιέθηεξνο. Γήκεηξα , Γηώξγνο : Ν B' Ξαγθόζκηνο πόιεκνο θαη ε εκπεηξία ηεο κεηαπνιεκηθήο Διιάδαο (1939-1946) Πηε δηάξθεηα ηεο Θαηνρήο, ν Θαδαληδάθεο παξακέλεη θπξίσο ζηελ Αίγηλα, απνκνλσκέλνο, θαη ζηξέθεηαη πξνο ηε ζύλζεζε κπζηζηνξεκάησλ. Ρν 1942, πεγαίλεη ζηελ Αζήλα, όπνπ ζπλαληά ην Πηθειηαλό κεηά από είθνζη ρξόληα, θαη δεηά από ηνλ νκεξηζηή θαζεγεηή Η.Θ. Θαθξηδή βηβιηνγξαθηθά βνεζήκαηα γηα λα κεηαθξάζεη ηελ Θιηάδα. Κεηά ηελ απνρώξεζε ησλ Γεξκαλώλ, επηζηξέθεη ζηελ πξσηεύνπζα, πνπ ζπγθινλίδεηαη από ηηο εκθύιηεο ζπγθξνύζεηο, θαη αλαπηύζζεη πνιηηηθή δξάζε. πνβάιιεη ππνςεθηόηεηα ζηελ Αθαδεκία Αζελώλ, αιιά απνηπγράλεη γηα δύν ςήθνπο, θαη εθιέγεηαη πξόεδξνο ηεο Δηαηξίαο Διιήλσλ Ινγνηερλώλ. Ρν θαινθαίξη ηνπ 1945 πεξηνδεύεη ζηελ Θξήηε σο κέινο ηεο θπβεξλεηηθήο Δπηηξνπήο Γηαπηζηώζεσο Γεξκαληθώλ Υκνηήησλ. Ρν Λνέκβξην ηνπ 1945, ζηεθαλώλεηαη ηελ Διέλε Πακίνπ θαη δηνξίδεηαη ππνπξγόο άλεπ ραξηνθπιαθίνπ ζηελ θπβέξλεζε Πνθνύιε, αιιά ηξεηο κήλεο αξγόηεξα παξαηηείηαη. 55 Αξρέο ηνπ 1946, παξαθνινπζεί ηελ παξάζηαζε ηνπ έξγνπ ηνπ Ιαπνδίζηξηαο ζην Βαζηιηθό Θέαηξν θαη ην Κάην πξνηείλεηαη σο ππνςήθηνο γηα ην βξαβείν Λνκπέι καδί κε ηνλ Άγγειν Πηθειηαλό. Ξνιηηηθή δξάζε Πηελ Αζήλα, ν Θαδαληδάθεο έρεη αιιεπάιιειεο ζπλαληήζεηο κε δηαλννύκελνπο θαη παιαηνύο ζνζηαιηζηέο θαη εξγάδεηαη ζπζηεκαηηθά γηα ηελ ελνπνίεζε ησλ δηάθνξσλ ζνζηαιηζηηθώλ νκάδσλ. Απνθαζίδεηαη ε ίδξπζε ηνπ Γεκνθξαηηθνύ Πνζηαιηζηηθνύ Θόκκαηνο Διιάδαο, από ην νπνίν πξνθύπηεη ε Πνζηαιηζηηθή Δξγαηηθή Έλσζε, κε πξόεδξν ηνλ Θαδαληδάθε θαη ζηόρν ηελ απνηξνπή ηνπ εζληθνύ δηραζκνύ. Υο εθπξόζσπνο ηεο Πνζηαιηζηηθήο Δξγαηηθήο Έλσζεο, ν ζπγγξαθέαο ζα νξθηζηεί ππνπξγόο άλεπ ραξηνθπιαθίνπ ζηελ θπβέξλεζε ζπλαζπηζκνύ ηνπ Θεκ. Πνθνύιε (Λνέκβξηνο 1945-Ηαλνπάξηνο 1946). Κεηά ηελ ελνπνίεζε ηεο Έλσζεο κε ηα ζνζηαιηζηηθά αγξνηηθά θόκκαηα πνπ απνρώξεζαλ από ην ΔΑΚ, παξαηηείηαη από ηε ζέζε ηνπ πξνέδξνπ θαη ζηε ζέζε ηνπ εθιέγεηαη ν Αιεμ. Πβώινο. Πηάζεο: «Κελ πεζάλεηο, γηα λα κελ πεζάλνπκε» Ρν θηινζνθηθό έξγν ηνπ Λίθνπ Θαδαληδάθε «Αζθεηηθή», απνηειεί έλα από ηα ζεκαληηθόηεξα θείκελά ηνπ θαη ην πνιηηηθό θαη εζηθό ηνπ καληθέζην. Από ηελ «Αζθεηηθή»: «Εξρόκαζηε από κηα ζθνηεηλή άβπζζν· θαηαιήγνπκε ζε κηα ζθνηεηλή άβπζζν· ην κεηαμύ θσηεηλό δηάζηεκα ην ιέκε Ζσή. Επηύο σο γελλεζνύκε, αξρίδεη θη ε επηζηξνθή· ηαπηόρξνλα ην μεθίλεκα θη ν γπξηζκόο· θάζε ζηηγκή πεζαίλνπκε. Γη’ απηό πνιινί δηαιάιεζαλ: Σθνπόο ηεο δσήο είλαη ν ζάλαηνο. Λα θη επηύο σο γελλεζνύκε, αξρίδεη θη ε πξνζπάζεηα λα δεκηνπξγήζνπκε, λα ζπλζέζνπκε, λα θάκνπκε ηελ ύιε δσή· θάζε ζηηγκή γελληνύκαζηε. Γη΄ απηό πνιινί 56 δηαιάιεζαλ: Σθνπόο ηεο εθήκεξεο δσήο είλαη ε αζαλαζία. … Μα αγαπάο ηελ επζύλε. Μα ιεο: Εγώ, εγώ κνλάρνο κνπ έρσ ρξένο λα ζώζσ ηε γεο. Αλ δε ζσζεί, εγώ θηαίσ. Μα είζαη αλήζπρνο, αθραξίζηεηνο, απξνζάξκνζηνο πάληα. Οηαλ κηα ζπλήζεηα θαηαληήζεη βνιηθή, λα ηε ζπληξίβεηο… Δε κηιάο εζύ, κηινύλ αξίθλεηνη πξόγνλνη κε ην ζηόκα ζνπ. Δελ πεζπκάο εζύ. Πεζπκνύλ αξίθλεηεο γελεέο απόγνλνη κε ηελ θαξδηά ζνπ. Οη λεθξνί ζνπ δελ θείηνπληαη ζην ρώκα. Γελήθαλ πνπιηά, δέληξα, αγέξαο. Ιάζεζαη ζηνλ ίζθην ηνπο, ζξέθεζαη κε ηε ζάξθα ηνπο, αλαπλέο ην ρλόην ηνπο. Γελήθαλ ηδέεο θαη πάζε, θη νξίδνπλ ηε βνπιή ζνπ θαη ηελ πξάμε… … Λελ πεζάλεηο γηα λα κελ πεζάλνπκε! θσλάδνπλ κέζα ζνπ νη λεθξνί… Δελ πξνθηάζακε λα θάκνπκε έξγα ηηο ηδέεο καο. Ιάκε ηηο έξγα εζύ! Δελ πξνθηάζακε λα ζπιιάβνπκε θαη λα ζηεξεώζνπκε ην πξόζσπν ηεο ειπίδαο καο. Σηεξέσζέ ην εζύ! Τέιεςε ην έξγν καο! Τέιεςε ην έξγν καο! Λέξα λύρηα κπαηλνβγαίλνπκε ζην θνξκί ζνπ θαη θσλάδνπκε. Ορη, δε θύγακε, δελ μεθνξκίζακε από ζέλα, δελ θαηεβήθακε ζηε γεο. Λέζα από ηα ζσζηθά ζνπ μαθινπζνύκε ηνλ αγώλα. Κύηξσζέ καο! Δε κηιάο εζύ. Λήηε είλαη ε ξάηζα κνλάρα κέζα ζνπ πνπ θσλάδεη, κέζα ζνπ νη αξίθλεηεο γελεέο ησλ αλζξώπσλ – άζπξνη, θίηξηλνη, καύξνη – ρηκνύλ θαη θσλάδνπλ.. . …Κεπηεξώζνπ θη από ηε ξάηζα , πνιέκα λα δήζεηο όιν ηνλ αγσληδόκελνλ άλζξσπν… Δε θσλάδεηο εζύ. Δε θσλάδεη ε ξάηζα ζνπ κέζα ζην εθήκεξν ζηήζνο ζνπ. Δε θσλάδνπλ κνλάρα νη άζπξεο, νη θίηξηλεο, νη καύξεο γελεέο ησλ αλζξώπσλ ζηελ θαξδηά ζνπ. Η Γεο αιάθεξε, κε ηα δώα, κε ηνπο αλζξώπνπο θαη ηνπο ζενύο ηεο κέζα ζην ζηήζνο ζνπ θσλάδεη. Γήκεηξα , Γηώξγνο : Νη «Αδεξθνθάδεο» κηινύλ γηα ηελ αδειθνθηόλν ζύγθξνπζε ζε έλα ρσξηό θαηά ηνλ ειιεληθό εκθύιην ζηα ηέιε ηήο δεθαεηίαο ηνύ 1940. Ξνιινί από ηνπο 57 ρσξηαλνύο, καδί θαη ν Θαπεηάλ Γξάθνο, ν γηνο ηνπ εθεκέξηνπ, ν παπα-Γηάλλαξνο, πήξαλ ηα βνπλά θαη ελώζεθαλ κε ηνπο θνκκνπληζηέο αληάξηεο. Δίλαη Κεγάιε Δβδνκάδα θαη, κε ηνλ θόλν, ηνλ ζάλαην θαη ηελ θαζεκεξηλή θαηαζηξνθή, ν παπα-Γηάλλαξνο αηζζάλεηαη όηη θνπβαιάεη ζηνπο ώκνπο ηνπ ηηο ακαξηίεο ηνύ θόζκνπ», αλαθέξεη ε γαιιηθή έθδνζε ηνπ βηβιίνπ, «Les freres enemis». Θαη ζπλερίδεη: «Δλα ρσξηό ηξαρύ, ζην ρξώκα ηεο ζηάρηεο, καπξεηδεξά ζπίηηα θάησ από ηνλ αλήιεν ήιην ησλ λεζηώλ ηεο Κεζνγείνπ, θάηνηθνη θακέλνη από ηε κηδέξηα θαη ηα πάζε. Πήκεξα, ην θπξίαξρν πάζνο είλαη ην κίζνο. Δλα πνιηηηθό κίζνο θνληθό, πνπ ξίρλεη ηνλ αδεξθό ελάληηα ζηνλ αδεξθό ηνπ. Θαη κπξνζηά ζ' απηή ηε ζύειια ησλ αλνκηώλ, ζηέθεη έλαο ειηθησκέλνο άληξαο, απειπηζκέλνο, γηαηί ε θσλή ηνπ είλαη «θσλή βνώληνο ελ ηε εξήκσ». Γηα ηνλ παπαΓηάλλαξν απηό ην θύκα θξίθεο δελ κπνξεί παξά λα ζεκαίλεη ηελ ίδηα ηελ αληθαλόηεηα ηεο ηεξσζύλεο ηνπ: ν δηάβνινο θπβεξλά ηνλ θόζκν... Απηό ην επηζαλάηην κπζηζηόξεκα ηνπ Θαδαληδάθε είλαη, αλάκεζα ζε όια ηα έξγα ηνπ, ην πην θνληηλό ζηνλ θόζκν καο, πνπ ζπαξάδεηαη από αδειθνθηόλεο κάρεο». Πηηο ζειίδεο ηνπ, κηα νινδώληαλε ηζηνξία πνπ ζα καο βάδεη δύζθνια ζε θάζε επνρή: Μεθηλά κε ηηο αληαιιαγέο ησλ πιεζπζκώλ (από ηελ Κηθξά Αζία εδώ θαη απ' εδώ νη Ρνπξθνθξήηεο εθεί) θαη κε ηνλ παπα λα θαίεη ηηο εηθόλεο θαη λα κνηξάδεη ηελ ζηάρηε ζαλ θπιαθηό. Κεηά πεξηπιαλάηαη από ρσξηό ζε ρσξηό, πεγαίλεη ζην Άγηνλ Όξνο αιιά δελ βξίζθεη εθεί παξά θαινπέξαζε θαη όρη ηνλ Θεό, επηιέγεη λα ξηδώζεη ζε έλα πέηξηλν, αγέιαζην ρσξηό όπνπ μεζπά ν εκθύιηνο... Δλαο ιαόο πνπ ειπίδεη, αγσλίδεηαη, θη αλάκεζά ηνπο θόζκνο θαη θνζκάθεο πνπ επθαηξία βξίζθεη λα ληύζεη ηδενινγηθά ηα πξνζσπηθά: κηθξέο αλζξώπηλεο ηζηνξίεο πνπ γνλαηίδνπλ κπξνζηά ζηε κεγάιε Ηζηνξία, άιινη ζηηο πόιεηο θη άιινη ζηα βνπλά. Θη ν παπα-Γηάλλαξνο λα αγσλίδεηαη «ηδενινγηθά 58 ύπνπηνο» θαη λα ζθνηώλεηαη, ζαλ ηνλ Δζηαπξσκέλν Σξηζηό ζην ηέινο: «Ξόιεκνο αθαηάπαπηνο κε ηνλ Θεό, κε ηνπο αγέξεδεο, κε ην ρηόλη, κε ηνλ ζάλαην είλαη ε δσή ηνπο, γη' απηό, όηαλ πιάθσζε ν αδειθνζθνησκόο, δελ μαθληάζηεθαλ νη Θαζηειηαλνί, δελ ηξόκαμαλ, δελ άιιαμαλ ζπλήζεηεο κνλάρα ό,ηη σο ηόηε θνπθόβξαδε κέζα ηνπο, βνπβό θη αθαλέξσην, μεζπνύζε ηώξα θη απζαδίαδε ιεύηεξν, ηηλάρηεθε απ' ηα ζηήζηα ηνπο αραιίλσηε ε αξρέγνλε ιαρηάξα ηνπ αλζξώπνπ λα ζθνηώζεη. Θαζέλαο είρε θη έλα γείηνλα ή θη έλα θίιν αθόκα ή θη αδειθό, πνπ ηνλ κηζνύζε, ρξόληα, ρσξίο αθνξκή?». «Ν θόλνο, ε πακπάιαηε αλάγθε ηνπ αλζξώπνπ, έπαηξλε έλα πςειό κπζηηθό λόεκα, θη άξρηζε ην αδειθνθπλεγεηό». «Δλαο κνλάρα ζηέθνπληαλ αλάκεζά ηνπο μαξκάησηνο, απειπηζκέλνο, κε ηηο αγθάιεο αλνηγκέλεο θη αδεηαλέο, ν ηεξέαο ηνπ ρσξηνύ, ν παπα- Γηάλλαξνο». Πύκβνιν Κπζηζηόξεκα εμαηξεηηθήο θηλεκαηνγξαθηθήο ξνήο κε θηινζνθηθά δηιήκκαηα θαη δηαιόγνπο νηθνπκεληθνύο θαη δηαρξνληθνύο: «-Ρη βιέπεηο παππνύ; -Ρε δσή κνπ πνπ ηξέρεη θαη ράλεηαη». Κε ηνλ παπα-Γηάλλαξν ζύκβνιν λα πξνζδνθά θαη λα πηζηεύεη ζηνλ δηθό ηνπ Θεό: πνπ θαηεβαίλεη από ηνλ ζξόλν θαη αγσλίδεηαη ζηα θαηζάβξαρα, πνπ πεηλάεη θη αδηθείηαη θαη θάζε κέξα ζηαπξώλεηαη. Ρν απνηέιεζκα, έλα βαζύηαηα ππαξμηαθό κπζηζηόξεκα κε ηα δηιήκκαηα θαη ηνπο εκθύιηνπο ζπαξαγκνύο πνπ δελ ηειεηώλνπλ πνηέ ζε όια ηα κήθε θαη ηα πιάηε ηεο γεο. Κε ηελ θαξδηά ηνπ αλζξώπνπ λα εκπεξηέρεη ην ζύκπαλ, Θόιαζε θαη Ξαξάδεηζν αιιά θαη ηνλ ίδην ηνλ Θεό. Κε ηελ αηώληα θξαπγή ηνπ «Σξηζηέ κνπ, Σξηζηέ κνπ, πάιη ζε ζηαπξώλνπλ νη αλζξώπνη». Σπλερίδεηαη ζην pdf κε ηίηιν: «Φηλάιε, εηθαζηηθή παξέκβαζε, επραξηζηίεο» 59
© Copyright 2024 Paperzz
