Metodologija NIR-a - prvi dio: Uvod -

Metodologija NIR-a
- prvi dio: Uvod Prof. dr. Nijaz Bajgorić
nijaz.bajgoric@efsa.unsa.ba
www.efsa.unsa.ba/~nijaz.bajgoric
3/10/2008
Dva osnovna pristupa u elaboriranju metoda
istraživanja
• Soft pristup (osnovni metodološki okvir, proces
istraživanja, metode, naučni radovi, mag. rad,
naučni izvori, IT-podrška, osnove kvantit.
metoda, tehnika i alata)
• Hard pristup (detaljno razmatranje kvantitativnokvalitativnog analitičkog instrumentarija koji se
koristi u naučnom radu)
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
2
Okvirni sadržaj predavanja:
• Naučno istraživanje; proces istraživanja;
istraživački projekat; metode istraživanja
• Naučni radovi i publikacije; magistarski rad;
struktuiranje mag. rada; vodič za izradu mag.
rada; korištenje literature
• E-izvori za NIR; sistemi indeksiranja; naučna
produktivnost univerziteta i država; komparacija
univerziteta; IT-podrška za NIR
• Primjer primjene stat. metode
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
3
Literatura – okvirni spisak
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kukić, S., Markić, B., Metodologija društvenih znanosti, Ekonomski
fakultet Mostar, 2006
Saunders, M., Lewis, P., Thornhill, A., Research Methods for
Business Students, 5th Edition, Pearson Ed, 2009
Remenyi, D. et al., Doing Research in Business and Management,
Sage, 1998
Šušnjić, Đ., Metodologija, Beograd, 2005.
Belak, S., Uvod u znanost, Šibenik, 2005.
Šešić, B., Opšta metodologija, Naučna knjiga, Beograd, 1980.
Zelenika, R., Metodologija i tehnologija izrade znanstenog i stručnog
djela, Rijeka, 1990.
Šamić, M., Kako nastaje naučno djelo, Sarajevo, 1980
Pečujlić, M., Milić, B., Metodologija društvenih nauka, Beograd,
2000.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
4
Faze naučnog istraživanja
•
•
•
•
•
•
•
•
3/10/2008
10/6/2011
Izbor i definiranje predmeta istraživanja
Odredjivanje cilja (ciljeva) istraživanja
Postavljanje hipoteza i ev. definisanje varijabli
Izrada projekta istraživanja
Prikupljanje podataka
Obrada podataka
Interpretacija podataka
Izvještaj o rezultatima istraživanja
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
5
Izbor i definiranje predmeta istraživanja
•
•
Uočavanje i definisanje problema istraživanja (problem,
problem domain)
Podrazumijeva i traženje naučnih informacija koje su
potrebne za formuliranja predmeta istraživanja
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
6
Vrste istraživanja:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Opis - deskripcija
Objašnjenje - eksploracija
Analiza
Komparacija – komparativna analiza
Rješavanje problema
Benchmarking
Novo teorijsko-konceptualno rješenje
Case
...
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
7
Izrada projekta istraživanja
•
•
•
•
•
•
•
predmet ili problem istraživanja
cilj (ili ciljevi) istraživanja,
struktura projekta
metode i tehnike istraživanja
orijentacijski kalendar radova
sastav ekipe istraživanja
financijska i druga sredstva potrebna za
istraživanje
• projekcija rezultata i koristi koje se mogu
očekivati od realiziranog istraživanja
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
8
Prikupljanje podataka
- Izvori informacija • Bibliotečki izvori (knjige, naučni i stručni časopisi,
i ostala bibl. gradja)
• Dokumentacijski centri
• Arhive
• Statistički i referalni centri
• E-izvori (E-sources): online baze, e-časopisi
• Ostali izvori sa Interneta (open, free): cases,
white papers, reports, success stories, webcasts
• Itd.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
9
Obrada podataka
• U većini slučajeva je to primjena
matematičkih, statističkih, simulacijskih,
MS/OR metoda i tehnika
• U savremenim uslovima, primjena
navedenih metoda i tehnika ide uz
obavezno korištenje sw alata (standardnih
ili specijalističkih)
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
10
Interpretacija dobivenih rezultata
• Rezultate je potrebno dovesti u vezu sa
postavljenim hipotezama u smislu da li ih ti
rezultati potvrđuju ili pobijaju
• Uporediti rezultate sa rezultatima sličnih
istraživanja
• Komentarisati rezultate u kontekstu ciljeva
istraživanja i postavljenih teza
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
11
Proces istraživanja
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
12
Proces istraživanja
(Remenyi, Williams, Money, Swartz)
1. Pregled i ocjena literature (literature review)
2. Formulisanje istraživačkog pitanja (research
question)
3. Definisanje – izbor metodologije (methodology)
4. Prikupljanje podataka (collecting evidence)
5. Analiza podataka (analysing the evidence)
6. Kreiranje zaključaka (conclusions)
7. Razumijevanje ograničenja istraživanja
(limitations)
8. Preporuke za dalji rad (recommendations)
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
13
Problem – Podaci - Metode
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
14
Vrste istraživanja, iz perspektive
ekonomije/biznisa
•
•
•
•
3/10/2008
10/6/2011
temeljna – primijenjena
deskriptivna – analitička
kvantitativna – kvalitativna
konceptualna – empirijska
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
15
Istraživačke metode – osnovna podjela:
• Kvantitativne
• Kvalitativne
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
16
Metodologija vs. Metoda
• Metodologija – filozofske osnove ili
pretpostavke metode ili šireg spektra
metoda
• Metoda – konkretizacija metodologije,
načini, postupci provođenja istraživanja
• Tehnike – specifični alati metode
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
17
Kvalitativne vs kvantitativne metode
Kvalitativno istraživanje
Kvantitativno istraživanje
Rezonovanje
Induktivno
Deduktivno
Koncepti
Identifikuje koncepte
Identifikuje koncepte i/ili
istražuje veze
Cilj
Deskripcija problema ili
problemskog područja
Istraživanje veza izmedju
emp. fenomena
Rezultat
Pojašnjenje odredjenog
problemskog područja
Prihvatanje/odbacivanje teze
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
18
Najčešće primijenjene metode naučnog
istraživanja su:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
induktivna i deduktivna metoda
metode analize i sinteze
metode apstrakcije i konkretizacije
metode generalizacije i specijalizacije
metoda klasifikacije
metoda deskripcije
metoda kompilacije
komparativna metoda
statističke metode
matematičke metode
metode modeliranja i simuliranja
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
19
•
•
•
•
•
•
•
•
eksperimentalne metode
kibernetske i/ili metode sistemskog pristupa
empirijske metoda
metoda studija slučaja
metoda anketiranja i intervjuiranja
Delfi metoda
brainstorming
itd.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
20
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
21
Faze procesa istraživanja u funkciji
dokazivanja hipoteze:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
identifikovanje – definisanje problema
određivanje ciljeva istraživanja
postavljanje hipoteze/a
definisanje ključnih pojmova
izbor istraživačke strategije
Izrada nacrta istraživanja
određivanje osnovnog skupa i/ili odabiranje uzorka
istraživanja
prikupljanje podataka
obrada i analiza podataka
tumačenje rezultata istraživanja
pisanje izveštaja o obavljenom istraživanju
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
22
Odredjivanje varijabli
Varijabla = promjenjiva veličina – veličina koja može
imati različite vrijednosti, može biti:
•
•
nezavisna varijabla
zavisna varijabla
Matematičkim riječnikom: Y = f(x)
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
23
Hipoteza:
a)
b)
c)
d)
Svrhovita
Provjerljiva, dokaziva, odnosno izvediva.
Mora rezultirati odredjenim zaključcima.
Mora biti u saglasnosti sa već provjerenim i
opšte prihvaćenim znanjima.
e) Jednostavna.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
24
Metode prikupljanja podataka
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Posmatranje
Razgovori
Intervjui
Okrugli stolovi
Case studije
Statistički podaci
Anketni upitnici
Testovi
Itd.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
25
Case Study
• analiza individualnih slučajeva
• može biti osoba, grupa, događaj, proces, firma,
itd.
• tipičan slučaj za odredjeni tip emp. Fenomena
• analiza slučaja omogućava generalizaciju
znanja
• generalna primjena tih znanja za slučajeve iste
vrste
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
26
Prikupljanje podataka
• Intervju
• Anketa
• Upitnik
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
27
Anketa
• Anketa se realizuje ispitivanjem osoba
cijele populacije ili dijela populacije.
• Precizno definisati populaciju.
• Precizno definisati potrebnu informaciju u
funkciji cilja i predmeta istraživanja.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
28
• Anketa može uključivati sve osobe jedne
populacije.
• Drugi tip ankete koji se češće primjenjuje u
praksi je anketa određenog broja osoba
populacije koji se naziva uzorak.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
29
Vrste anketa
– bez anketara: pismom, putem časopisa,
putem maila i e-maila, preko Web-a)
– uz pomoć anketara, intervjuom (direktno,
preko telefona)
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
30
Upitnik
•
•
•
•
•
•
pažljivo planiranje pitanja (varijabli)
kratkoća
razumljivost
pitanja za ocjenu prikladnosti
ispitivanje na prethodnom uzorku
dva tipa pitanja:
– otvorena (bez ponuđenih odgovora)
– zatvorena (s ponuđenim odgovorima)
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
31
Pitanja otvorenog tipa
1. Godina rođenja: _________________
2. Pol: ____________
3. Školska sprema: ____________
4. Zaposlenje: _________________
5. Bračni status: _________________
6. Radno iskustvo: ________________
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
32
Pitanja zatvorenog tipa
Koju ste školu završili:
a)
b)
c)
d)
osnovnu školu
srednju školu
višu školu
visoku školu
Zaposlenje-status:
a)
b)
c)
d)
nezaposlen
zaposlen
penzioner
domaćica
Bračni status:
a)
b)
c)
d)
Oženjen/udata
Neoženjen(neudata
Rastavljen/a
Udovac/udovica
Radno iskustvo:
a)
b)
c)
d)
3/10/2008
10/6/2011
manje od 1 godine
1-5 godina
5-10 godina
više od 10 godina
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
33
Metoda uzoraka
– Utvrđuje obilježja jedne populacije iz obilježja
prethodno utvrdjenog uzorka
– Procjenjuje parametre populacije na osnovu
parametara uzorka i ocjenjuje pouzdanost te
procjene
Uzorci mogu biti:
- Probabilistički uzorci
- Neprobabilistički ili namjerni
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
34
Prednosti metode uzorka:
– Smanjenje troškova
– Brže prikupljanje podataka i dobivanje
odredjenih procjena
– Veći kvalitet rezultata, budući da ankete
pomoću uzorka vode za to obučeni ljudi
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
35
Nedostaci metode uzoraka:
- uzorak ne daje podatak za svaku jedinicu iz
stat. skupa
- rezultati sadrže i tzv. pogrešku uzorka
- neophodna posebna obuka za
sporovodjenje ove metode
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
36
Eksperiment
• Prikupljanje podataka eksperimentisanjem
podrazumijeva sistematsku i kontrolisanu
realizaciju eksperimenta sa namjerom da
se izučavaju razni fenomeni, porede
situacije ili provjere hipoteze.
• Postupak realizacije eksperimenta se
strogo kontroliše prema unaprijed
razrađenom protokolu.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
37
Prezentacija statističkih podataka
•
•
•
•
•
Deskriptivna
Statističke serije
Tabelarna
Grafička
Korištenjem matematičkog instrumentarija.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
38
Varijable u istraživanju
3/10/2008
Cilj svakog istraživanja
• Utvrđivanje povezanosti i medjusobnih
uzročnih odnosa među “varijablama”
(promjenjivim veličinama): nezavisno
promjenjiva i zavisno promjenjiva veličina (e)
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
40
Promjenljive (varijable)
• Ako se jedna ili više karakteristika nekog objekta ili
pojave može mijenjati, onda se ona se može
posmatrati kao promjenjiva (promjenljiva veličina) ili
varijabla
• Promjenjiva veličina predstavlja neko empirijsko
svojstvo objekta, empirijske pojave ili procesa, stanja,
događaja i sl., koje može imati različite vrijednosti
• Problem istraživanja – karakter odnosa između dvije ili
većeg broja promjenjivih.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
41
Zavisne i nezavisne promjenjive
• Varijabla koju istraživač želi da objasni (čije
ponašanje želi da istražuje) naziva se zavisna
varijabla. Matematički se izražava kao Y.
• Varijabla za koju istraživač očekuje da utiče na
ponašanje zavisne varijable naziva se
nezavisna varijabla. Označava se sa X.
• Ukoliko zavisnost postoji, ona se matematički
označava kao Y = f(X)
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
42
Metode naučnog istraživanja
- kratak opis najčešće korištenih metoda, prema: Belak, S., Uvod u
znanost, VŠTM Šibenik, 2005
3/10/2008
Induktivna metoda
Induktivna metoda je primjena induktivnog načina
zaključivanja pomoću kojeg se na osnovu analize pojedinačnih
činjenica dolazi do zaključka o opštem sudu, od zapažanja
konkretnih pojedinačnih slučajeva dolazi do opštih zaključaka.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
44
Deduktivna metoda
Deduktivna metoda je primjena deduktivnog načina
zaključivanja prema kojem se iz opštih sudova izvode posebni i
pojedinačni zaključci.
Deduktivna metoda u nauci služi za: objašnjenje činjenica i
zakona, za predviđanje budućih događaja, za otkrivanje novih
činjenica i zakona, za dokazivanje postavljenih teza, za
provjeravanje hipoteza i za naučno izlaganje.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
45
Metoda analize
Metoda analize je postupak naučnog istraživanja
raščlanjivanjem složenih pojmova, sudova i zaključaka na
njihove jednostavnije sastavne dijelove i elemente.
Postoje dvije vrste analize: deskriptivna, kada se opisuju
elementi neke cjeline i eksplikativna, kada se pokušava
objasniti određena cjelina na osnovu njenih dijelova.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
46
Metoda sinteze
Metoda sinteze je postupak naučnog istraživanja i
objašnjavanja stvarnosti putem sinteze jednostavnih sudova u
složenije.
Sinteza je proces uopštavanja u kojemu nastaju sve apstraktniji
pojmovi u uspoređivanju s prethodnim pojmovima.
Sinteza je način sistematiziranja znanja po zakonitostima
formalne logike, kao proces izgradnje teorijskog znanja u
pravcu od posebnog ka općem.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
47
Metoda apstrakcije
Apstrakcija je misaoni postupak bilo kakvog odvajanja,
bilo odvajanje opšteg i eliminisanje posebnog, bilo
misaoni postupak odvajanja posebnog i individualnog,
zanemarivanje opšteg.
Apstrakcija ima dvostruki smisao: apstrakcija opšteg ili
apstrakcija posebnog. Apstrakcijom se odvajaju nebitni
od bitnih elemenata pojave ili predmeta istraživanja.
Apstrakcija počiva na analizi, ali analiza kao postupak
rastavljanja, predstavlja i odvajanje, apstrakciju dijelova
iz cjeline pojave.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
48
Metoda konkretizacije
Konkretizacija je postupak suprotan apstrakciji.
Konkretizacija može biti: shvatanje jedinstva
apstraktno-opšteg u posebnom i individualnom,
shvatanje jedinstva apstraktno-posebnog s opštim u
svakom predmetu ili pojavi.
Bilo da se određuje apstraktno-opšte u posebnom ili
apstraktno-posebno u opštem, s pomoću opšteg vrši
se konkretizacija, jer se predmet istraživanja
konkretno shvata kao realno jedinstvo opšteg i
posebnog.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
49
Metoda generalizacije
Metoda generalizacije je misaoni postupak uopštavanja
kojim se od jednog posebnog pojma dolazi do
uopštenijeg koji je po stepenu viši od ostalih
pojedinačnih. Od pojedinačnih opažanja izvode se
uopšteni zaključci, koji su realni samo ako imaju
oslonac u stvarnosti.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
50
Metoda specijalizacije
Metoda specijalizacije je postupak kojim se od opšteg pojma
dolazi do novog pojma, manjeg obima a većeg sadržaja.
Specijalizacija se temelji na analitičko-sintetičkoj metodi i
apstraktno-konkretiziranoj metodi.
Da bi se tom metodom došlo od opšteg do posebnog, potrebno
je izvršiti: konkretizaciju opšteg u posebno, ili sintezu,
apstrakciju posebnog iz opšteg i analizu stvarnog opšteg.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
51
Metoda dokazivanja
Dokazivanje je jedna od najvažnijih naučnih metoda u
kojoj su inkorporirane skoro sve metode i svi posebni
metodički postupci: analiza i sinteza, generalizacije i
specijalizacija, indukcija i dedukcija, apstrakcija i
konkretizacija.
Svrha metode je utvrditi tačnost neke spoznaje.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
52
Metoda osporavanja
Suprotan postupak u odnosu na postupak dokazivanja je
osporavanje.
To je zapravo metodički postupak kojim se umjesto
dokazivanja teze, ona odbacuje i pobija. Ono se
sastoji u dokazivanju pogrešnosti teze.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
53
Metoda klasifikacije
Metoda klasifikacije najstarija je i najjednostavnija naučna
metoda.
Klasifikacija je sistematska i potpuna podjela opštega pojma na
posebne, u okviru obima pojma.
Nauka zapravo počinje klasifikacijom. Na osnovu spoznaja o
prirodi stvari, klasifikacija predstavlja sistemske grupe
predmeta, ili raspodjele niza srodnih pojava.
Tako se, na primjer, pojam nauke klasifikuje na pojedinačne i
univerzalne nauke.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
54
Metoda deskripcije
Metoda deskripcije je postupak jednostavnog opisivanja ili
očitavanja činjenica, procesa i predmeta u prirodi i društvu te
njihovih empirijskih potvrđivanja odnosa i veza, ali bez
naučnog tumačenja i objašnjavanja.
Ova se metoda primjenjuje u početnoj fazi naučnog istraživanja,
a ima veću vrijednost ako je jednostavno opisivanje povezano
s objašnjenjima o uočenim važnijim obilježjima opisivanih
činjenica, predmeta i procesa, njihovih zakonitosti i uzročnih
veza i odnosa.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
55
Metoda kompilacije
Metoda kompilacije je postupak preuzimanja tuđih rezultata
naučnoistraživačkog rada, odnosno tuđih opažanja, stavova,
zaključaka i spoznaja.
Metoda kompilacije može se upotrijebiti u kombinaciji s drugim
metodama u naučnoistraživačkom radu, tako da djelo nosi u
što većoj mjeri lični pečat autora kompilatora, koji će, uz lični
pristup pisanju naučnog ili stručnog djela korektno i na
uobičajen način citirati sve ono što je od drugih preuzeo.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
56
Komparativna metoda
Komparativna metoda je postupak uspoređivanja istih ih
srodnih pojava ili utvrđivanja njihove sličnosti u
ponašanju i intenzitetu i razlika među njima.
Ova metoda omogućuje istraživačima da dođu do raznih
uopštavanja, novih zaključaka koji obogaćuju
spoznaju.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
57
Statistička metoda
Statistička metoda može se nazvati i opšta naučna metoda; u
novije vrijeme postala jedna od najvažnijih naučnih metoda;
često se koristi u naučnoistraživačkom radu u svim naučnim
područjima. Istraživanja u naučnim područjima društvenih
nauka nezamisliva su bez primjene statističke metode.
Statistika je nauka o metodama pomoću kojih analiziramo pojave
koje nas okružuju, tako da pomoću grafikona i izračunatih
pokazatelja otkrivamo njihove strukture, karakteristike i
zakonitosti u pojedinim vremenskim intervalima te uzročnoposljedične veze između tih pojava.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
58
Metoda uzoraka
Ispitivanje dijela skupa na osnovu slučajnog izbora
jedinica naziva se metoda uzoraka. Vrlo se često
primjenjuje u naučnoistraživačkom radu.
Bit metode uzoraka je stav da se relevantne statističke
informacije o masovnoj pojavi mogu odrediti na
osnovu malog uzorka.
Problemi pouzdanosti metode uzoraka svode se na
određivanju veličine uzorka i reprezentativnosti
odabranih jedinica.
3/10/2008
10/6/2011
Prof. dr. N. Bajgorić, Ekonomski
fakultet u Sarajevu
59