Analiza troškova i koristi

Analiza troškova i koristi (CBA)
SEMINAR
Cost benefit analiza u kontekstu investicione studije
Banja Luka, 12.10.2011. godine
Šta je CB Analiza?
Pojednostavljeno rečeno radi se o umjetnosti
procjenjivanja uticaja nekog poduhvata, izraženog u
novčanim terminima, i određivanja da li pozitivni efekti
nadmašuju negativne ili ne.
Ekonomisti već godinama koriste CBA kao pomoć pri
donošenju odluka, posebno za javne projekte na
državnom nivou.
CBA je skup različitih analiza (alata) koje nam u
konačnici daju odgovor da li je projekt prihvatljiv za
finansiranje i je li održiv.
Gdje se i kada koristi CBA?
Koristi se kao dio predinvesticijskih i investicijskih studija u
projektima:
- od javnog interesa tipa infrastrukturne izgradnje
(putevi, željeznice, kanalizacijski i vodovodni sistemi,
pripreme poslovnih i turističkih zona,…)
- kod projekata javno privatnog partnerstva (sportski i
sl. objekti)
- kod velikih privatnih investicijskih zahvata gdje je potrebno
senzibilizirati javnost prikazom koristi za društvenu zajednicu
(izgradnja u zaštićenim prostorima …).
Ovo je metodologija obvezne analize troškova i koristi
kako se zahtjeva uredbama EU za strukturne fondove:
Kohezijski fond i Instrument za predpristupne zemlje (IPA)
za projekte s budžetom većim od 50, 10 i 5 miliouna €.
Izvor: Guide to costcost-benefit analysis of investment
projects, Izdan od strane Evropske komisije EU,
EU, grupa
autora, 2002.
Prevod: Vodič za analizu troškova i koristi,
koristi, FOIP
Zagreb
Naglasak na društvenom kontekstu
Da li je uloga vlasti da s državom upravlja kao s
preduzećem pa da pokušava ostvariti što niže
troškove i veću dobit za građane ili postoje i
druge, neopipljive koristi koje su imanentne
vlastima, a u startu izgledaju nematerijalne, kao
što su očuvanje životne sredine, čisti vazduh, itd.
Klasična financijska i ekonomska analiza
proizvodnih preduzeća (projektovanjem računa
dobiti, financijskog i ekonomskog toka, bilansa,
iskorištenosti kapaciteta, povrata ulaganja…) bez
indirektnih koristi za društvo u cjelini za javne
projekte tipa izgradnje infrastrukture ne bi dali
realnu sliku o isplativosti i održivosti projekta te
bi mogla biti i kočnica razvoju.
Vrednovanje projekata CBA nalizom
Kod CB Analize
potrebno je razlikovati
finansijsko,
ekonomsko i
društveno
vrednovanje.
Finansijsko vrednovanje
odnosi se na tok novca (prihoda i rashoda) generisanog od
projekta samog i njegove direktne troškove mjerene prema tržišnim
cijenama. Cijene stalne...
Vremenski horizont – životni vijek projekta – period primjeren
ekonomskom vijeku projekta (obuhvata srednjoročne i dugoročne
efekte)
Održivost projekta (nakon završetka investicije) da li se može
sam održavati
Financijska održivost – pozitivan financijski tok – da su
vremenski rashodi (troškovi) pokriveni prihodima, tj. novčani tok
projekta cijelo vrijeme pozitivan
Vrednovanje projekta kod financijske analize - koraci
Utvrđivanje relevantnih varijabli: ulaznih i izlaznih
Formiranje ukupnih troškova po grupama
Formiranje ukupnih prihoda po grupama
Izrada plana izvora sredstava
Formiranje ukupnih troškova po grupama
Vrsta troškova / godine
2009.
2010.
2011.
2012.
2013.
Ukupno
Predinvesticijska studija
Regulacioni plan zone
Izgradnja saobraćajnica do
zone ili priključka na
glavnu saobraćajnicu
Izgradnja infrastrukture u
zoni
Održavanje infrastrukture
I dalje
Upravljanje zonom i usluge
I dalje
Ukupno:
Troškovi pripreme zone
Br.
Vrsta dokumentacije:
1.
Regulacioni plan
2.
Studija izvodljivosti Zone
3.
Projekti pojedinih struka
2008.
2009.
2010.
2011.
Ukupno
30.000
-
-
30.000
-
8.000
-
8.000
el. energ., plin, javna
rasvjeta
-
-
-
Idejno rješenje
-
Glavni projekat
-
-
Izvedbeni projekat
-
-
-
Parcelacijski elaborat
-
-
4.000
30.000
8.000
24.000
(saobraćajnice,odvodnja,
vodovod)
3.1
.
3.2
.
3.3
.
4.
Sve ukupno
20.000
20.000
28.000
28.000
30.000
30.000
4.000
58.000
120.000
Troškovi izgradnje infrastrukture u zoni
Objekat / godine
2012.
2013.
2014.
0
2.000.000
1.000.000
2.000.000
5.000.000
100.000
100.000
100.000
100.000
400.000
10.000
20.000
20.000
50.000
1.500.000
500.000
500.000
2.500.000
Javna rasvjeta
200.000
100.000
100.000
400.000
Niskonaponska mreža
250.000
100.000
Distribucijska telekomunikacijska
kanalizacija
100.000
Saobraćajnice
Javne površine
Vodovod
Kanalizacija
Trafostanice
Sve ukupno
2011.
350.000
50.000
150.000
1.000.000
3.160.000
Ukupno
1.000.000
2.820.000
1.770.000
2.100.000
9.850.000
Tablica br.: Formiranje društveno korisnih troškova zajednice
Ulaganje - trošak JLS
Period godina
Troškovi
društvene
zajednice
Ukupno
izdaci
Troškovi
održavanja
infrastrukture
5.907.660
1.000
24.000
12.000
3.701.563
9.646.223
1
702.495
10.000
24.000
12.000
-
748.495
2
819.653
20.000
24.000
12.000
-
20.000
3
-
30.000
24.000
12.000
-
30.000
4
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
5
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
6
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
7
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
8
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
9
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
10
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
11
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
12
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
13
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
14
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
15
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
16
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
17
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
18
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
19
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
20
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
21
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
22
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
23
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
24
-
35.000
24.000
12.000
-
35.000
7.429.808
796.000
600.000
300.000
3.701.563
12.827.371
SUMA
50.000
50.000
Trošak
dodatnih
usluga
Oportunitetni
trošak
Ulaganje u
komunalnu
infrastrukturu
0
Troškovi
pripreme
zone
Najčešće korišteni benefiti
prihod od prodaje parcela /planska cijena * površina po
godinama – složiti plan parcela i plan prodaje parcela;
prihod od komunalne naknade;
prihoda od komunalnog doprinosa;
prihod od poreza na dobit / broj preduzeća * prosječna dobit
po preduzeću u prethodnoj godini u JLS
prihod od PDVPDV-a / broj preduzeća * prosječni ukupni prihodi u
prošloj godini po preduzeću * postotak PDVPDV-a – složiti
prognozu privrednih rezultata
prihod od bruto izdvajanja (porezi, prirezi i doprinosi iz i na
platu) za zaposlenike – očekivani broj radnika * prosječna
ostvarena plata za prošlu godinu * doprinosi, porezi…
uštede za neisplaćene naknade za nezaposlene – očekivani
broj zaposlenih * visina naknade koja se isplaćuje
PLAN
PARCELA
Oznaka
parcele
Koeficijent
izgrađeno
sti
Površina
g. čestice
2
m
objekta
2
m
Koeficijent
iskorištenost
i
Visina
građevine
(max.)
(max.)
(max.)
%
%
m
a1
2.096
838
0.40
0.80
11.00
a2
2.125
850
0.40
0.80
11.00
a3
3.655
1.399
0.38
0.76
11.00
a4
3.402
1.361
0.40
0.80
11.00
a5
2.665
1.066
0.40
0.80
11.00
a6
2.651
1.060
0.40
0.80
11.00
a7
2.681
1.072
0.40
0.80
11.00
a8
2.681
1.072
0.40
0.80
11.00
a9
2.682
1.073
0.40
0.80
11.00
a10
2.761
1.104
0.40
0.80
11.00
a11
2.745
1.098
0.40
0.80
11.00
a12
2.741
1.096
0.40
0.80
11.00
a13
2.763
1.105
0.40
0.80
11.00
a14
2.191
876
0.40
0.80
11.00
a15
2.170
868
0.40
0.80
11.00
a16
2.170
868
0.40
0.80
11.00
a17
2.192
877
0.40
0.80
11.00
a18
4.659
1.864
0.40
0.80
11.00
a19
5.453
2.181
0.40
0.80
11.00
d 70
1.569
628
0.40
0.80
9.00
141.236
55.955
Ukupno
Plan prihoda od prodaje zemljišta u zoni
2011.
2012.
2013.
2014.
2015.
ukupno
10
10
20
15
15
70
1050
1080
1050
1350
1200
1180
10
8
15
20
15
68
Planirani prihodi od prodaje
zemljišta
6*1050*10
84.000
Prihodi od komunalnih
naknada
6*11500*x
Broj parcela po fazama
Prosječna veličina parcele u
m2
Broj novih preduzeća
investitora
Prihodi od komunalnih
doprinosa
Ukupno prihodi po godinama
1.500.000
220.000
Prognoza ekonomskih pokazatelja
Poslovni pokazatelji
Planirani broj
preduzetnika
2011.
2012.
2013.
2014.
2015.
2016.
6
12
20
30
35
35
3000
6000
12000
18000
19500
19500
Broj zaposlenih
120
720
1440
2160
2260
2260
Bruto dobit
150
300
600
900
975
975
15
30
60
90
97,5
Godišnji ukupni prihod
Porez na dobit
PDV
3000 *
17 %
Uštede od
nezaposlenih
Doprinosi na platu
120 * x
Izrada plana izvora sredstava
Izvori sredstava
2009.g.
2010. g.
2011. g.
2012. g.
2013. g.
Fond za razvoj RS ili BiH
Ukupno
0
Kredit IRB
2.000.000
Fondovi EU ili potporne
organizacije
10.000
Ukupno drugi izvori:
10.000
1.500.000
3.500.000
10.000
2.000.000
1.500.000
3.116.400
3.298.100
0
3.510.000
3.942.850
12.357.350
0
8.000
Vlastita sredstva
Sredstva od prodaje parcela
2.000.000
Druga sredstva budžeta JLS
8.000
Vlastita sredstva ukupno
8.000
3.116.400
3.298.100
2.000.000
3.942.850
12.365.350
18.000
5.116.400
4.798.100
2.000.000
3.942.850
15.875.350
Sve ukupno
Prihodi JLS
Period
Prihodi države
Ukupni
prihodi
Prihod od
prodaje
zemljišta
Komunalna
naknada
Komunalni
doprinos
Ukupno
Porez
na
dobit
Porez, prir.
i dopr. iz i
na platu
Uštede od
nakanda za
nezaposlene
Ukupno
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
suma
0,00
PERIOD
Ukupno
Ukupno
PRIHODI
(društvene
koristi)
RASHODI
(društveni
troškovi)
NETO
PRIHODI
NP
1.
100.000
98.000
2.000
2.
200.000
190.000
10.000
3.
300.000
300.000
0
4.
400.000
250.000
150.000
5.
65.000
15.000
50.000
6.
65.000
15.000
50.000
7.
65.000
15.000
50.000
8.
65.000
15.000
50.000
9.
65.000
15.000
50.000
10.
65.000
15.000
50.000
11.
65.000
15.000
50.000
12.
65.000
15.000
50.000
13.
65.000
15.000
50.000
14.
65.000
15.000
50.000
15.
65.000
15.000
50.000
16.
65.000
15.000
50.000
17.
65.000
15.000
50.000
18.
65.000
15.000
50.000
19.
65.000
15.000
50.000
20.
65.000
15.000
50.000
21.
65.000
15.000
50.000
22.
65.000
15.000
50.000
23.
65.000
15.000
50.000
24.
65.000
15.000
50.000
25.
65.000
15.000
50.000
2.365.000
1.153.000
1.212.000
Suma
Ekonomsko vrednovanje
- ekonomska vrijednost za društvo u cjelini (direktna i
indirektna korist i uticaj direktnih i indirektnih troškova)
- ekonomski uticaj na neposrednu bližu okolinu projekta,
npr. izgradnja puta kojim se skraćuje vrijeme putovanja,
može u neposrednoj okolini uticati na rast outputa i to je
pozitivan efekat, ali u isto vrijeme se zbog njegove
izgradnje može izgubiti obradivo zemljište i to je
negativan efekt.
Projekat će biti profitabilan za
društvo ako društvene koristi
nadmašuju društvene
troškove, odnosno ako je
neto sadašnja vrijednost
projekta za društvo veća
od nule
Ako je teško realno procijeniti
indirektne koristi potrebno ih
je opisno navesti
Svođenje na neto sadašnju vrijednost - zašto
Kako bi se sagledala ukupna vrijednost prihoda i
rashoda iz budućih perioda u sadašnjosti
Zbog realnosti s obzirom na kolebanja u
vrijednosti kroz vrijeme
Zbog provjere održivosti projekta
Neto sadašnja vrijednost - kako
Diskontovanjem vrijednosti varijabli - prihoda i
rashoda ili neto prihoda
Odabir diskontne stope
(u EU 4 – 6 %)
Izračunavanje diskontnog faktora
1.)
1/ ( 1+n/100)*
* - n potencija
2.) financijske tablice
Neto sadašnja vrijednost - izračunavanje
NSV = SUMA D od 1 do n;
D = A x 1/ (1+p/100)* ili
D = A / (1+p/100)* ;
*=n
D = diskontovani neto prihodi
A = nominalni neto prihodi;
razlika između prihoda i
rashoda
Godina
A
B
D
Nominalni neto prihodi
Diskontni faktor za
mnozenje
Diskontovani
neto prihodi
AxB
1.
-2.943.847
1,000000
-2.943.847
2.
1.231.842
0,952381
1.173.183
3.
1.218.291
0,907029
1.105.026
4.
1.209.696
0,863838
1.044.981
5.
1.209.385
0,822702
994.964
6.
1.209.189
0,783526
947.431
7.
1.208.989
0,746215
902.166
8.
1.208.785
0,710681
859.061
9.
1.208.577
0,676839
818.012
10.
1.303.907
0,644609
840.510
NSV
5.741.487
Ukupno
Godina
A
C
D
Nominalni neto prihodi
Diskontni faktor za
djeljenje
Diskontovani neto
prihodi A/C
1.
-2.943.847
1,000
-2.943.847
2.
1.231.842
1,050
1.173.183
3.
1.218.291
1,103
1.105.026
4.
1.209.696
1,158
1.044.981
5.
1.209.385
1,216
994.964
6.
1.209.189
1,276
947.431
7.
1.208.989
1,340
902.166
8.
1.208.785
1,407
859.061
9.
1.208.577
1,477
818.012
10.
1.303.907
1,551
840.510
NSV
5.741.487
Ukupno
RAZ
Ukupno
Ukupno
NETO
Diskontna
Sadašnja
Sadašnja
Sadašnja
DOB
PRIMICI
IZDACI
PRIMICI
kamatna stopa
vrijednost
vrijednost
vrijednost
LJE
(društvene
(društveni
p = 7,5 %
primitaka
izdataka
neto primitaka
koristi)
troškovi)
PVbenefit
PVcost
(PVb - PVc)
1/(1 + 7,5/100)
NP
n
1.
100.000
98.000
2.000
1,000
100.000
98.000
2.000
2.
200.000
190.000
10.000
0,930
186.047
176.744
9.302
3.
300.000
300.000
0
0,865
259.600
259.600
0
4.
400.000
250.000
150.000
0,805
321.984
201.240
120.744
5.
65.000
15.000
50.000
0,749
48.672
11.232
37.440
6.
65.000
15.000
50.000
0,697
45.276
10.448
34.828
7.
65.000
15.000
50.000
0,648
42.117
9.719
32.398
8.
65.000
15.000
50.000
0,603
39.179
9.041
30.138
9.
65.000
15.000
50.000
0,561
36.446
8.411
28.035
10.
65.000
15.000
50.000
0,522
33.903
7.824
26.079
11.
65.000
15.000
50.000
0,485
31.538
7.278
24.260
12.
65.000
15.000
50.000
0,451
29.337
6.770
22.567
13.
65.000
15.000
50.000
0,420
27.291
6.298
20.993
14.
65.000
15.000
50.000
0,391
25.387
5.858
19.528
15.
65.000
15.000
50.000
0,363
23.615
5.450
18.166
16.
65.000
15.000
50.000
0,338
21.968
5.069
16.898
17.
65.000
15.000
50.000
0,314
20.435
4.716
15.719
18.
65.000
15.000
50.000
0,292
19.009
4.387
14.623
19.
65.000
15.000
50.000
0,272
17.683
4.081
13.602
20.
65.000
15.000
50.000
0,253
16.449
3.796
12.653
21.
65.000
15.000
50.000
0,235
15.302
3.531
11.771
22.
65.000
15.000
50.000
0,219
14.234
3.285
10.949
23.
65.000
15.000
50.000
0,204
13.241
3.056
10.186
24.
65.000
15.000
50.000
0,189
12.317
2.842
9.475
25.
65.000
15.000
50.000
0,176
11.458
2.644
8.814
2.365.000
1.153.000
1.212.000
-
1.412.489
861.321
551.168
Suma
Ako je NPV>0 projekat donosi
pozitivan povrat i jeste isplativ
Indirektne koristi
Prihodi vezanih preduzeća:
prihod Elektrodistribucije i države od PDVPDV-a / prosječna
potrošnja po preduzeću lani * broj preduzeća u zoni *
cijena i još prihod države – Iznos prije * postotak PDV
PDV--a
prihod Komunalnog preduzeća i države od PDVPDV-a / isto
kao gore
prihod Vodovoda i države od PDVPDV-a / prosječna
potrošnja vode po preduzeću godinu prije * broj
preduzeća u zoni i još prihod od PDVPDV-a
Indirektni troškovi
održavanje saobraćajnica do zone (zbog povećanog
korištenja) – iznos za dodatno održavanje
povećano ulaganje u saniranje eventualnih zagađenja
vode, vazduha, zemljišta, itd.
izmijenjen krajolik
Uticaj projekta na životnu sredinu
pozitivni i negativni uticaji i efekti na okolinu (prirodna
i socio-ekonomska okolina),
mjere za otklanjanje negativnih uticaja,
elaborat ili studija uticaja na životnu sredinu
Nemjerljive indirektne koristi
razvoj pratećih djelatnosti privrede i poljoprivrede,
bolji položaj postojećih subjekata na tržištu,
širenje preduzetničkog znanja i sposobnosti,
stvaranje novih proizvodnih i uslužnih organizacija,
prekvalifikacija zaposlenih,
povećanje zaposlenosti i prihoda,
povećanje životnog standarda stanovnika,
zadržavanje mlađeg stanovništva
Ocjena prihvatljivosti projekta - ekonomsko tržišna ocjena
1. Statička metoda - samo karakteristične godine projekta
2. Dinamička metoda kojom se obuhvata izračunavanje
pokazatelja koji obuhvataju period cijelog vijeka projekta –
svođenje na NSV
3. Analiza likvidnosti projekta – finansijski tok – pokrivenost
rashoda sa prihodima - izvori
Dinamička metoda
Dinamički pokazatelji posmatraju se:
- na nivou investitora u smislu financijske održivosti i
prihvatljivosti projekta
- na nivou okruženja u smislu ekonomske održivosti i
prihvatljivosti projekta (povećavaju se prihodi od društvene
koristi i odgovarajuće umanjuju troškovi npr. za poreze, a
povećavaju se troškovi za štetu koja se nanosi okruženju).
Dinamički pokazatelji poslovanja projekta
Period povrata broj godina potreban za povrat ukupnih ulaganja (ulaganja u
stalna i obrtna sredstva) =
ulaganja
Broj godina potreban da kumulativ neto ekonomskih prihoda
apsolutnih iznosa dostigne 0 (nulu)
Neto sadašnja akumulacija projekta u posmatranom periodu svedena na
današnju vrijednost =
vrijednost
= suma diskontiranih neto ekonomskih prihoda u
posmatranom razdoblju => od 0 (nule)
Relativna sadašnja akumulacija projekta po jedinici ulaganja =
vrijednost = neto sadašnja vrijednost / sadašnja vrijednost ukupnih
ulaganja => od 0 (nule)
Interna stopa prosječna godišnja stopa akumulacije projekta =
rentabilnosti diskontna stopa pri kojoj je neto sadašnja vrijednost projekta
jednaka 0 (nuli)
Razdoblje povrata ulaganja
- pokazuje se preko ekonomskog toka
- ako troškove održavanja posmatramo kao potrebna trajna
obrtna sredstva i pokažemo ih zbirno u 5 periodu, kad je već
zona popunjena, kako to izgleda vidimo na slijedećem slajdu, a
pokriće investicije kada je svedemo na NSV je u 7. periodu.
Ekonomski tok
PERIOD
Ukupno
PRIHODI
(društvene koristi)
Ukupno
RASHODI
(društveni troškovi)
NETO
PRIHODI
Kumulativ
neto
prihoda
NP
1.
100.000
98.000
2.000
2.000
2.
200.000
190.000
10.000
12.000
3.
300.000
300.000
0
12.000
4.
400.000
250.000
150.000
162.000
5.
65.000
315.000
-250.000
-88.000
6.
65.000
65.000
-23.000
7.
65.000
65.000
42.000
8.
65.000
65.000
107.000
9.
65.000
65.000
172.000
10.
65.000
65.000
237.000
11.
65.000
65.000
302.000
12.
65.000
65.000
367.000
13.
65.000
65.000
432.000
14.
65.000
65.000
497.000
15.
65.000
65.000
562.000
16.
65.000
65.000
627.000
17.
65.000
65.000
692.000
18.
65.000
65.000
757.000
19.
65.000
65.000
822.000
20.
65.000
65.000
887.000
21.
65.000
65.000
952.000
22.
65.000
65.000
1.017.000
23.
65.000
65.000
1.082.000
24.
65.000
65.000
1.147.000
25.
65.000
65.000
1.212.000
2.365.000
1.212.000
Suma
Ukupno
PRIHODI
(društvene
koristi)
Ukupno
RASHODI
(društveni
troškovi)
Sadašnja
vrijednost
prihoda
PVbenefit
Sadašnja
vrijednost
rashoda
PVcost
1.
100.000
98.000
2.000
1,000
100.000
98.000
2.000
2.000
2.
200.000
190.000
10.000
1,075
186.047
176.744
9.302
11.302
3.
300.000
300.000
0
1,156
259.600
259.600
0
11.302
4.
400.000
250.000
150.000
1,242
321.984
201.240
120.744
132.046
5.
65.000
315.000
-250.000
1,335
48.672
235.872
-187.200
-55.154
6.
65.000
65.000
1,436
45.276
0
45.276
-9.877
7.
65.000
65.000
1,543
42.117
0
42.117
32.240
8.
65.000
65.000
1,659
39.179
0
39.179
71.419
9.
65.000
65.000
1,783
36.446
0
36.446
107.865
10.
65.000
65.000
1,917
33.903
0
33.903
141.768
11.
65.000
65.000
2,061
31.538
0
31.538
173.305
12.
65.000
65.000
2,216
29.337
0
29.337
202.643
13.
65.000
65.000
2,382
27.291
0
27.291
229.933
14.
65.000
65.000
2,560
25.387
0
25.387
255.320
15.
65.000
65.000
2,752
23.615
0
23.615
278.935
16.
65.000
65.000
2,959
21.968
0
21.968
300.903
17.
65.000
65.000
3,181
20.435
0
20.435
321.338
18.
65.000
65.000
3,419
19.009
0
19.009
340.347
19.
65.000
65.000
3,676
17.683
0
17.683
358.031
20.
65.000
65.000
3,951
16.449
0
16.449
374.480
21.
65.000
65.000
4,248
15.302
0
15.302
389.782
22.
65.000
65.000
4,566
14.234
0
14.234
404.016
23.
65.000
65.000
4,909
13.241
0
13.241
417.257
24.
65.000
65.000
5,277
12.317
0
12.317
429.575
25.
65.000
65.000
5,673
11.458
0
11.458
441.033
2.365.000
1.212.000
-
1.412.489
971.456
441.033
882.066
PER.
Suma
NETO
PRIHODI
Diskontna
kamatna stopa
p = 7,5 %
1/(1 +
7,5/100)
NP
n
Sadašnja
vrijednost
neto prihoda
(PVb - PVc)
Kumulativ
sadašnje
vrijednosti
Relativna sadašnja vrijednost
NSV = 441.033
UNP = 1.212.000
441..033 / 1.212.
441
212.000 => od 0 (nule) = 0,36 odnosno 36
36%
%
Obrazloženje:
- realne vrijednosti u posmatranom periodu od 25 g. će
biti 36 % apsolutnih vrijednosti ukoliko je cijena kapitala
7,5% (DISKONTNI FAKTOR)
Odnos koristi i troškova (B/C ratio)
Opis
Sadašnja vrijednost očekivanih društvenih koristi
(PVb)
€
1.412.489
Sadašnja vrijednost očekivanih društvenih
troškova (PVc)
971.456
NETO UKUPNE DRUŠTVENE KORISTI (PVb - PVc)
441.033
ODNOS DRUŠTVENIH KORISTI I TROŠKOVA B/C
(PVb/PVc)
1,45
ZAKLJUČAK CB Analize
daje konkretan odgovor na pitanja
- Da li projekat ima jasno definisan cilj i svrhu (da li su
ostvarivi i kada)?
- Da li je projekat prihvatljiv i za investitora i za okruženje
(javno i privredno)?
- Da li su planirane društveno ekonomske vrijednosti
ostvarive s realizacijom projekta?
- Da li je projekat u skladu sa smjernicama potencijalnih
izvora sufinansiranja?
Zaključak sadrži i preporuke
-Zaključkom se usmjeravaju nadležni za
donošenje odluke o prihvatljivosti projekta i na bitne
dobre i loše efekte projekta
- Preporukama se upozorava implementator
projekta na kritične tačke u projektu i na moguće
modele u sprovođenju i na praćenju sprovođenja
projekta
Zaključak
- cilj(evi) projekta su ostvarivi (NSV pozitivna), održivi –
stalni prihodi kroz…
- na 1 uloženi € očekivani prihod iznosi 1,45 € (C/B r)
- uz mjerljive koristi projekat donosi razvoj društvene
zajednice kroz trenutno teško mjerljive koristi:
(nabrojiti koje)
- uticaj na životnu sredinu – doprinosi zaštiti kroz …
- potencijalno izgubljeni dohodak od dosadašnje djelatnosti
(npr. poljoprivrede) iznose ukupno … što je svega 25% od
ukupnih neto prihoda, odnosno investicijom se ostvaruje 4
puta veći dohodak
Preporuke
- naglasiti važnost prethodnih istraživanja potencijalnih
investitora i njihovih očekivanja
- ustanoviti kritične tačke i predložiti mjere za njihovo
otklanjanje ili umanjenje uticaja
- uravnotežiti prihode i troškove – planirati ulaganja
primjerena raspoloživim izvorima sredstava
Zaključak – potrebna nam je CB metoda za velike
društvene projekte kako bi pokazali društvenu
održivost i korisnost projekata kod kojih ima
mnogo, na prvi pogled nemjerljivih boniteta
Preporuka – dodatno prostudirati ovu metodu iz
dostupne literature jer je njena primjena obvezna
za prijave na EU fondove – izvore bespovratnih
sredstava.
Biserka Zamostni
Voditelj projekata
+385 98 222 505
Mail: bzamostni@yahoo.com
HVALA NA PAŽNJI

Download Report