Preuzimanje restauratorskog izvješća (PDF, 1.82 MB)

PETROVSKO
KAPELA SV. BENEDIKTA
RESTAURATORSKI RADOVI NA
SLIKANIM OLTARIMA
restauratorsko izvješće:
Ars restauro d.o.o.
ev.br.: RO – 8/13
listopad 2013.
IZVJEŠĆE O RESTAURATORSKIM RADOVIMA NA SLIKANIM OLTARIMA U
KAPELI SV. BENEDIKTA U PETROVSKOM
UVOD:
Kapela Sv. Benedikta u Petrovskom izgrađena je između 1749. i 1758.g. na brdu
iznad mjesnog groblja. Na njenim unutarnjim zidovima naslikana su tri retabla u maniri
iluzionizma rustificiranog baroka.
Tijekom ljeta 2012.g. na slikanim oltarima u kapeli izvedeni su istraţni
restauratorski radovi koji su obuhvatili otvaranje kontrolnih sondi u donjem dijelu
slikanog retabla glavnog oltara i u bazi njegove menze, izradbu grafičke dokumentacije,
laboratorijske analize uzoraka slikanog sloja i njegova nositelja na glavnom oltaru, te
desalinizaciju oslikanog zida uz laboratorijsko mjerenje rezultata radova.1
Restauratorski radovi su nastavljeni tijekom jeseni 2013.g. zahvatima koji su
obuhvatili uklanjanje recentnih materijala i konsolidiranje nositelja slikanog sloja na
glavnom oltaru, te laboratorijske analize soli, pigmenata i veziva na bočnim oltarima.
Radove je izvela tvrtka „Ars restauro“ d.o.o. za restauriranje zidnih slika iz Sinja, u
dogovoru s nadleţnim konzervatorima.
OPIS I REZULTATI RADOVA:
Zahvati uklanjanja recentnih materijala s glavnog oltara obuhvatili su paţljivo
mehaničko uklanjanje naknadno nanesenih ţbukanih zakrpa na oslikanom zidu apside, te
mehaničko uklanjanje dijela naknadno izvedenog betonskog poda iza menze glavnog
oltara na spoju s oslikanim zidom apside u širini od oko 10 cm, u cilju pripreme
uklanjanja cijelog betonskog podesta. (v. slike 1 i 3-7)
Konsolidacija nositelja slikanog sloja na glavnom oltaru izvedena je metodama
opšivanja otvorenih rubova i injektiranja raslojenih zona. Opšivanje prethodno očišćenih
rubova nositelja slikanog sloja izvršeno je vapnenom ţbukom s blijedim oker kamenim
pijeskom granulacije 0-1, a injektiranje raslojenih zona injekcijskom smjesom PLM/a
proizvođača CTS iz Vicenze. Pojedine dublje lakune i pukotine u nositelju slikanog sloja
popunjene su vapnenom ţbukom sa sivim pijeskom granulacije 1-4, u omjeru 1:3, a
pojedine pliće pukotine popunjene su vapnenom ţbukom s blijedim oker kamenim
pijeskom granulacije 0-1 (v. slike 2, 4, 8 i 9).
Mjesta injektiranja nositelja slikanog sloja na glavnom oltaru grafički su
dokumentirana u nacrtnom prilogu na listu br. 2.
1
v. restauratorsko izvješće Ars restauro d.o.o. od rujna 2012.g, ev.br: RO – 8/12
2
Laboratorijska analiza uzoraka slikanog sloja i njegova nositelja na bočnim
oltarima obuhvatila je analize veziva, pigmenata i soli. Laboratorijsko izvješće priloţeno
je iza slikovnih priloga ovog izvješća, a mjesta uzorkovanja grafički su dokumentirana u
listovima br. 1 i 3. Spektroskopijom su u vezivu dokazani spojevi kalcijevog karbonata,
bez tragova organskih supstanci i proteina, pa se prema dobivenim rezultatima moţe
zaključiti da je kod analiziranih uzoraka prisutno anorgansko vezivo – kalcijev karbonat
(vapno).
Od pigmenata su u uzorcima slikanog sloja dokazani plavi smalt, zelena zemlja,
crveni oker, olovna bijela i bizmut. Pojavu bizmuta u svim analiziranim uzorcima
tumačimo kao materijal naknadnog preslika. Naime, bizmut bijela ili španjolsko bijela je
pigment koji se moţe koristiti u temperi, ali ne i u fresco tehnici.2
Rezultati analiza vrsta i količina soli tablično su prikazani na kraju laboratorijskog
izvješća u prilogu, a kvantitativni podaci ukazuju na pojavu povećanih koncentracija
karbonata, nitrata i sulfata.
PRIJEDLOG DALJNJIH RADOVA:
Predlaţemo da se restauratorski radovi na oslikanim retablima u kapeli sv.
Benedikta nastave zahvatima desalinizacije, konsolidacije, čišćenja i likovne reintegracije
u dogovoru s nadleţnim konzervatorima.
2
Matulić B, Temeljni pojmovi konzervacije-restauracije zidnih slika i mozaika, Split 2012., str. 21.
3
slika 1: slikani oltar u apsidi, stanje prije radova 2013.g.
4
slika 2: slikani oltar u apsidi, konsolidiranje nositelja slikanog sloja (injektiranje)
5
slika 3: detalj oslikanog zida apside prije radova
slika 4: detalj oslikanog zida apside nakon radova
6
slika 5: uklanjanje dijela betonskog poda uz oslikani zid apside
slika 6: uklanjanje dijela betonskog poda uz oslikani zid apside
7
slika 7: uklanjanje recentnih materijala uz donji rub oslikane apside
slika 8: detalj oslika glavnog oltara tijekom injektiranja
8
slika 9: slikani oltar u apsidi, stanje nakon radova 2013.g.
9
LABORATORIJSKO IZVJEŠĆE O ANALIZI PIGMENATA I SOLI U ŢBUCI
Zidni oslik iz kapele sv. Benedikta u Petrovskom
Analizirali:
Analiza pigmenata: Domagoj Mudronja, dr.sc. geologije, viši konzervator geolog
Analiza soli: Marijana Fabečić, kemijski tehničar, viši konzervator tehničar II stupnja
Zagreb, 4. studeni 2013.
10
Kratki opis metoda rada
Analiza pigmenata
Pigmenti su određivani metodom rendgenske fluorescentne spektroskopije (XRF) te
mikroskopskom analizom. XRF fluorescentna spektroskopija temelji se na ozračivanju
uzorka X (RTG) zrakama čime dolazi do tzv. fotoelektričnog efekta, pri čemu nastaju
karakteristične rendgenske zrake za svaki element uzorka. Te novo nastale rendgenske
zrake nazivaju se rendgenska fluorescencija ili XRF (X-ray fluorescence), a njihovom
detekcijom i analizom moguće je ustanoviti prisutnost elemenata između kalija i urana.
Analiza soli
pH vrijednost mjerena je pH metrom MP 125 i elektrodom INLAB 413.
Električna vodljivost je izmjerena indikator konduktometrom Mettler Toledo SG3.
Kvalitativno su dokazivani kationi: Ca2+, Mg2+ - metodom taloţenja
Na+, K+ - metodom plamenog testa
Kvantitativno su određivani kationi: Ca2+ i Mg2+- kompleksometrijskom metodom
Kvalitativno su dokazivani anioni:
Cl- - metodom taloţenja
SO42- - metodom taloţenja
Kvalitativno su dokazivani anioni:
CO32-, HCO3- i OH- - metodom titracije
(volumetrijski )
2SO4 - turbidimetrijskom metodom
(mjereno pomoću UV-VIS spektrofotometra
Lambda 25)
NO3- - Merckoquant testom
Koncentracije aniona i kationa izraţene su u masenim postocima (%) u odnosu na masu
suhog uzoraka.
11
Rezultati analiza
Analiza pigmenata
Plavi pigment uzoraka desnog (juţnog) oltara p1, p2 i lijevi (sjeverni) oltar p2 određen je
kao smalt (kalijevo silikatno staklo obojeno plavo kobalt oksidom). U uzorcima je
prisutno i dosta ţeljeznog oksida te kalcijeva karbonata iz podloge. U uzorku s desnog
(juţnog) oltara p3 dokazano je i nešto cinkova oksida, dok je u uzorku s lijevog
(sjevernog) oltara p2 dokazana i olovna bijela (2PbCO3.Pb(OH)2).
Plavo zeleni pigment uzorka s lijevog (sjevernog) oltara p1 određen je kao zelena zemlja
(kompleks silikata i hidrosilikata Fe, Mn, K). U uzorku je također prisutan i smalt te malo
malahita (Cu2CO3(OH)2). U svim uzorcima prisutno je i dosta bizmuta.
x 1E3 Pulses
Si
8
As
6
4
2
Ca
Cu
Ni
Ti Co
Ca Fe
As
K Mn Zn
Fe
Co
Bi
Zn
Si
Ni
K
Bi
Cu
Mn
Ti
0
0
5
10
15
- keV -
20
25
XRF spektar uzorka desnog (juţnog) oltara broj p1
x 1E3 Pulses
8
6
Pb
As
Rh
4
Ca
2
Cu
Ni
Ti Co
Ca Fe
As
K Mn Zn
Fe
Co
Bi
Pb Rh
K
Mn
Ti
Bi
Ni
Cu
Zn
Rh
0
0
5
10
15
- keV -
20
XRF spektar uzorka desnog (juţnog) oltara broj p2
12
25
x 1E3 Pulses
Rb
Sr
8
6
Rh
4
Fe
2
Ca
Cr Cu
Ti Co
Ca Fe
As Sr
K Mn Zn
Rb
Pb
As
Co
K
Ti
Pb Rh
Cr
Cu
Mn
Rb
Zn
Rh
Sr
0
0
5
10
15
- keV -
20
25
XRF spektar uzorka lijevog (sjevernog) oltara broj p1
x 1E3 Pulses
Si
10
Pb
As
8
6
Rh
4
Ca
2
Cu
Ni
Ti Co
Ca Fe
As
K Mn Zn
Fe
Si
Bi
Pb Rh
K
Co
Bi
Ni
Mn
Ti
Cu
Rh
Zn
0
0
5
10
15
- keV -
20
XRF spektar uzorka lijevog (sjevernog) oltara broj p2
13
25
Analiza soli
BROJ
UZORKA
MJESTO UZORKOVANJA
L1
lijevi oltar, na visini 4 cm od pod
L2
lijevi oltar, na visini 107 cm od pod
L3
lijevi oltar, na visini 363cm od pod
D1
desni oltar, na visini 6 cm od pod
D2
desni oltar, na visini 113 cm od pod
D3
desni oltar, na visini 341 cm od pod
BROJ UZORKA:
vrsta uzorka
L1
L2
ţbuka
ţbuka
L3
D1
D2
D3
ţbuka
ţbuka
ţbuka
ţbuka
pH
9,20
9,10
9,34
8,33
9,21
8,99
električna vodljivost, S/cm
154,5
237
236
147,3
364
248
-
-
-
-
-
-
-
0,02%
0,05%
0,01%
0,11%
0,01%
-
0,12%
-
-
0,12%
-
0,66%
0,89%
0,70%
0,71%
0,85%
+*
0,26%
0,20%
0,35%
0,15%
0,35%
+*
-
-
-
-
-
-
0,04%
0,06%
0,04%
0,05%
0,07%
0,07%
0,11%
0,14%
0,17%
0,08%
0,14%
0,17%
ima
ima
ima
ima
ima
ima
nema
ima
ima
ima
ima
ima
kloridi, Cl
-
2-
sulfati, SO4
-
nitrati, NO3
karbonati,
hidrogenkarbonati,
hidroksidi, OHkalcij, Ca2+
CO32HCO3-
2+
magnezij, Mg
natrij, Na
kalij, K
+
+
LEGENDA:  nema, tr tragovi, + malo, ++ puno, +++ jako puno
* - premalo uzorka za kvantitativno određivanje
14

Download Report