Σ ΎΛ ΛΟ Γ ΟΣ Ε Λ Λ Ή Ν Ω Ν Ο Ρ Ε Ι ΒΑΤΏ Ν Θ Ε Σ Σ Α ΛΟ Ν Ί Κ Η Σ ΤΕΥΧΟΣ 160 • ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 • ΕΥΡΩ 2,00 € ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 1 Σ ΎΛ Λ Ο Γ Ο Σ Ε Λ Λ Ή Ν Ω Ν Ο Ρ Ε Ι Β ΑΤ Ώ Ν Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ί Κ Η Σ ΤΕΥΧΟΣ 160 • ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 • ΕΥΡΩ 2,00 € ΤΡΊΜΗΝΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΌ ΤΟΥ ΣΥΛΛΌΓΟΥ ΕΛΛΉΝΩΝ ΟΡΕΙΒΑΤΏΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗΣ (Σ.Ε.Ο.) Σωματείο αναγνωρισμένο από τον Ε.Ο.Τ. και τη Γ.Γ. Αθλητισμού, μέλος της Ομοσπονδίας Φυσιολατρικών Ορειβατικών Εκδρομικών Σωματείων Ελλάδος (Ο.Φ.Ο.Ε.Σ.Ε.) και της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ορειβασίας-Αναρρίχησης (Ε.Ο.Ο.Α.). Εξώφυλλο τεύχους 160 «Λίμνη Μπαμπρέκα» Φωτ.: Θανάσης Μπαλτατζής Οπισθόφυλλο «Γρεβενά - Τσούργιακας» Φωτ.: Χαλιμούδας Λάμπρος ΓΡΑΦΕΊΑ - ΕΝΤΕΥΚΤΉΡΙΑ ΕΚΔΌΤΗΣ - ΥΠΕΎΘΥΝΟΣ Πλατεία Αριστοτέλους 5 - ΤΚ 54624 Τηλ. 2310 224.710, Fax 2310 239.859 Α. Γιαννικόπουλος Ιπποκράτους 1, 546 43 Θεσσαλονίκη Τηλ. 2310 821.900 Fax 2310 865.636 ΚΑΤΑΦΎΓΙΑ Ολύμπου - «Γιώσος Αποστολίδης», υψόμετρο 2.700μ. Τηλ. 23510 82.840 Υπεύθυνος: Δημήτρης Ζορμπάς Χορτιάτη - «Νίκος Παπαδόπουλος», υψόμετρο 1.000 μ. ΣΤΟ INTERNET www.seoreivaton.gr info@seoreivaton.gr ΙΔΙΟΚΤΉΤΗΣ Σύλλογος Ελλήνων Ορειβατών Πλ. Αριστοτέλους 5 - 546 24, Θεσσαλονίκη Τηλ. 2310 224.710, fax 2310 239.859 ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΉ ΕΠΙΤΡΟΠΉ Γιαννικόπουλος Ανέστης Μπαλτατζής Θανάσης Πέρρου Ελένη ΕΠΙΣΤΡΟΦΈΣ Κάθε χειρόγραφο δημοσιευμένο ή μη δεν επιστρέφεται. Τα ενυπόγραφα κείμενα δεν εκφράζουν πάντοτε τις απόψεις του Συλλόγου. G R E E K MOU N TA I N E E R I NG C LU B (S. E .O.) Aristotelous 5 Square, 546 24, Thessaloniki Tel. (+30) 2310 224.710 Fax (+30) 2310 239.859 Κωδικός: 1007 ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ ΈΚΔΟΣΗΣ Εκδόσεις Άρκτος Τηλ. 2310 331315 Σχεδιασμός: Κατσέας Σάββας Ε Γ Γ ΡΑΦΉ Σ Υ ΝΔ Ρ ΟΜ Η ΤΏ Ν Ε Μ Β Ά Σ Μ ΑΤΑ - Ε Π Ι ΤΑ Γ Έ Σ : Σύλλογος Ελλήνων Ορειβατών, Πλ. Αριστοτέλους 5, ΤΚ 546 24, Θεσσαλονίκη ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛ. 03 Αγαπημένη μας Γιάννα: Ευδοκία Δέγκα ΣΕΛ. 04 Το τρίμηνο του Σ.Ε.Ο. ΣΕΛ. 08 Μπόροβετς: Θανάσης Μπαλτατζής ΣΕΛ. 22 Το πολύπαθο δάσος του Χορτιάτη: Ανέστης Γιαννικόπουλος 9 μερεσ στη κρητη με τον σεο ΣΕΛ. 28 Ενιαίο Σύστημα Καθορι- σμού Βαθμού Δυσκολίας ΣΕΛ. 29 Πρόγραμμα αναβάσεων και εξορμήσεων ΣΕΛ. 33 Εξοπλισμός βουνού ΣΕΛ. 34 9 μέρες στην Κρήτη με τον Σ.Ε.Ο. (Β’ Μέρος): Ανέστης Γιαννικόπουλος μποροβετσ ΣΕΛ. 54 Ορειβατικές δράσεις ΣΕΛ. 56 Βυζαντινοί Περίπατοι στη Θεσσαλονίκη: Ελένη Πέρρου ΣΕΛ. 62 Ελληνικά νησιά. Μήπως τα βλέπουμε μονοδιάστατα;: Μουτζουρίδης Κώστας ΣΕΛ. 64 Δράση αναρριχητών βυζαντινοι περιπατοι στη θεσσαλονικη ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 1 Στις τσουλήθρες του Πρασιανού Φαραγγιού. Φωτ.: Θανάσης Μπαλτατζής 2 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΓΑΠΗΜΈΝΗ ΜΑΣ ΓΙΆΝΝΑ, O αναπάντεχος χαμός σου, μεγάλη απώλεια για όλους τους φίλους σου και προπαντός την οικογένεια σου. Με λαχτάρα περιμέναμε οι φίλοι την επιστροφή σου από τις διακοπές, για να αρχίσουμε τις πορείες με τον τρόπο που εσύ ήξερες να τις οργανώνεις. Η είδηση για την κατάσταση της υγείας σου δεν ήταν πιστευτή και όλοι ελπίζαμε, χωρίς καλά-καλά να ξέρουμε τι σου συμβαίνει, πως θα το ξεπεράσει η δυνατή κράση σου. Ακόμα και αυτήν την ώρα, που ο χαμός σου είναι γεγονός αναμφισβήτητο, αδυνατούμε να το αποδεχτούμε. Σήμερα, 19-9-11 η οικογένεια σου και οι φίλοι σου κάναμε τα εννιάμερα σου. Ακόμα και τώρα, φαίνεται σ’ όλους ένα κακόγουστο αστείο, μια φάρσα. Σα να κινείσαι ανάμεσα μας, σα να λείπεις σ’ ένα μακρινό μακρύ ταξίδι. Αυτή η αίσθηση θα είναι παντοτινή, όλοι αδυνατούμε να δεχτούμε το χαμό σου. Το σίγουρο είναι πως θα σε κουβαλάμε στην ψυχή μας και, όταν θα ‘χει πανσέληνο τους καλοκαιρινούς μήνες, θα τριγυρνάς στο μυαλό μας με τη σκέψη ,,πού να είναι τώρα η Γιάννα;,,. Σίγουρα και κει που βρίσκεσαι, αν υπάρχει δυνατότητα, θα τους οργανώνεις και θα τους πηγαίνεις βόλτα, ποιος να ξέρει, από φεγγάρι σε φεγγάρι ή ακόμα και από Γαλαξία σε Γαλαξία. Θα γίνεις και εκεί η <<Μάνα του Λόχου>>, μόνο που δε θα ‘σαι του δικού μας λόχου. Ο καλόβουλος χαρακτήρας σου, με την ανοχή σ’ όλους και σ’ όλα, θα λείψει στους στενούς σου φίλους, αλλά και στην ευρύτερη οικογένεια του Σ.Ε.Ο. Ας αναπαύει ο Θεός την ψυχή σου και η Παναγία ας συμπαραστέκεται στην οικογένεια σου. Σ’ αγαπάμε περισσότερο απ’ όσο σου δείχναμε. Ευδοκία Δέγκα ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 3 Το τρίμηνο του Σ.Ε.Ο. ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ A/A Ημε ρομηΒουνό νία Κορυφή Υψόμετρο Υ.Δ. Άτομα 01 5/6/2011 Όρη Βροντούς Αλή Μπουτούς 1.847 20 02 5/6/2011 Όρη Βροντούς (Καταφύγιο-Βράχος Κατίγκως) διάσχιση 03 11-13/6/2011 Ρίλα Μαλιόβιτσα 2.729 547 20 979 58 04 11-13/6/2011 Ρίλα Λόβνιτσα 2.686 936 58 05 19/6/2011 Όλυμπος Μεσονήσι 1.400 1.100 34 06 26/6/2011 Όρβηλος Αλή Μποτούς 2.212 1.412 33 07 2-3/7/2011 Γράμος Άνω Αρένα 2.520 1.090 25 08 2-3/7/2011 Γράμος Τσούκα Πέσικ 2.192 762 25 09 10/7/2011 (Βαρβάρα-Καταρράκτες Κηπουρίστρας) διάσχιση 10 16-17/7/2011 Όλυμπος Μύτικας 2.919 1.819 21 11 22-24/7/2011 Όλυμπος Μύτικας 2.919 1.919 12 12 24/7/2011 13 31/7-8/8/2011 Ιουλιανές Άλπεις Σλοβενίας (7 λίμνες) διάσχιση 14 31/7-8/8/2011 Ιουλιανές Άλπεις 15 1-5/8/2011 Καλλίδρομο (Ανοπαία Ατραπός) διάσχιση 16 1-5/8/2011 Ντουρτουβάνα Ντουρτουβάνα 2.031 831 6 17 1-5/8/2011 Ολίγυρτος Ολίγυρτος 1.919 1.269 6 18 20-28/8/2011 (Φαράγγι Αγ. Ειρήνης-Σούγια-Παλαιόχωρα) διάσχιση 53 19 20-28/8/2011 (Παλαιόχωρα-Ελαφόνησος) διάσχιση 53 16 (Δουμπιά-Κρήμνη-Πυργαδίκια) διάσχιση Τριγκλάβ 12 42 2.864 Τίμιος Σταυρός 2.324 42 6 20 20-28/8/2011 Ψηλορείτης 21 20-28/8/2011 Πρασιές-Πρασιανό φαράγγι-π.Πλατανιάς) διάσχιση 53 22 20-28/8/2011 Χοχλακιές-Άνω Ζάκρο-φαράγγι νεκρών) διάσχιση 53 23 4/9/2011 Όλυμπος Κορομηλιά 2.454 1.000 1.084 801 53 43 Επιμέλεια: Γ. Δαυϊδόπουλος ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΑΝΑΡΡΙΧΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ Ημερ/νία Βουνό / Περιοχή Αναρριχητικό Πεδίο 25-6-11 ΟΛΥΜΠΟΣ ΟΛΥΜΠΟΣ 25-6-11 ΟΛΥΜΠΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙ 2-6-11 ΗΡΑΚΛΕΙΤΣΑ ΡΕΜΒΗ ΛΑΚΗ ΤΥΡΝΙΝΗ 2-6-11 ΗΡΑΚΛΕΙΤΣΑ ΡΕΜΒΗ ΞΕΝΗ 3-6-11 ΗΡΑΚΛΕΙΤΣΑ ΡΕΜΒΗ ΣΤΕΛΛΑ 4 ΥΨ. Διαδρομή Υ.Δ. Β.Δ. ΚΟΨΗ ΝΑΟΥΜ 2700 ΚΟΜΙΤΣΙ Σχοινοσυντροφιά Σύλλογος ΡΟΥΣΣΟΣ Μ. Χ#ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ Σ. 200 30 IV ΡΟΥΣΣΟΣ Μ. Χ#ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ Σ. ΣΕΟ V ΡΟΥΣΣΟΣ Μ. ΣΕΟ 6Α ΡΟΥΣΣΟΣ Μ. ΣΕΟ VI ΡΟΥΣΣΟΣ Μ. ΣΕΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ημερ/νία Βουνό / Περιοχή Αναρριχητικό Πεδίο 9-7-11 ΝΕΣΤΟΣ 9-7-11 ΥΨ. Διαδρομή Υ.Δ. Β.Δ. Σχοινοσυντροφιά Σύλλογος ΜΠΑΛΚΟΝΙ Ο ΨΑΡΑΣ Ο ΠΑΠΑΤΖΗΣ 20 6Α ΚΑΪΣΣΑΣ Α. ΤΣΕΝΕΚΛΙΔΟΥ Δ. ΣΕΟ ΝΕΣΤΟΣ ΜΠΑΛΚΟΝΙ Ο ΨΑΡΑΣ Ο ΠΑΠΑΤΖΗΣ 20 6Α ΚΑΪΣΣΑΣ Α. ΤΣΕΝΕΚΛΙΔΟΥ Δ. ΣΕΟ 13-6-10 ΟΛΥΜΠΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙ 2760 ΚΟΨΗ ΣΤΕΦΑΝΙΟΥ 150 IV ΚΟΠΑΝΙΔΗΣ Γ., ΚΑΣΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Γ. ΣΕΟ-ΑΛΘ 24-4-11 ΜΕΤΕΩΡΑ ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ 80 ΟΥΡΑΝΙΑ ΣΚΑΛΑ 115 VI ΚΑΣΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Γ., ΣΙΔΕΡΗΣ Θ. ΣΕΟ-ΑΛΘ 23-4-11 ΜΕΤΕΩΡΑ ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ 80 ΔΥΤΙΚΗ ΚΟΨΗ 120 VI- ΚΑΣΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Γ., ΣΙΔΕΡΗΣ Θ. ΣΕΟ-ΑΛΘ 22-4-11 ΜΕΤΕΩΡΑ ΝΤΟΥΠΙΑΝΗ 80 ΠΗΛΙΟ ΤΗΣ ΒΡΟΧΗΣ 120 V+ ΚΑΣΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Γ., ΣΙΔΕΡΗΣ Θ. ΣΕΟ-ΑΛΘ 22-4-11 ΜΕΤΕΩΡΑ ΑΜΠΑΡΙΑ 80 ΝΔ ΚΟΨΗ 160 V ΚΑΣΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Γ., ΣΙΔΕΡΗΣ Θ. ΣΕΟ-ΑΛΘ 19-6-11 ΟΛΥΜΠΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙ 2760 ΑΓΝΩΣΤΩΝ 170 V ΚΑΣΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Γ., ΓΥΜΝΟΠΟΥΛΟΣ Ε. ΣΕΟ-ΕΟΣ 12-6-10 ΟΛΥΜΠΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙ 2760 ΜΑΤΙ 160 V+ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Θ., ΚΑΣΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Γ., ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ Α. ΑΛΘ-ΣΕΟ 9-7-11 ΦΑΛΑΚΡΟ ΔΙΕΔΡΑ ΤΩΝ ΣΑΛΙΓΚΑΡΙΩΝ 235 VI+ ΣΑΛΟΚΑΝΑΣ Χ. ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ Σ. ΣΕΟ 10-7-11 ΦΑΛΑΚΡΟ GENESIS 150 VII+ ΣΑΛΟΚΑΝΑΣ Χ. ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ Σ. ΣΕΟ 16-7-11 ΟΛΥΜΠΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙ COMICI 200 IV- ΣΑΛΟΚΑΝΑΣ Χ. ΓΥΜΝΟΠΟΥΛΟΣ Ε. ΣΕΟ-ΕΟΣ 22-7-11 ΟΛΥΜΠΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙ ΜΑΤΙ 135 V+ ΣΑΛΟΚΑΝΑΣ Χ. ΤΖΑΝΕΤΑΣ Γ. ΜΠΟΥΣΙΟΣ Α. ΣΕΟ 23-7-11 ΟΛΥΜΠΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙ ΜΠΟΤΕΛΗ-ΖΑΡΑ 125 VII- ΣΑΛΟΚΑΝΑΣ Χ. ΤΖΑΝΕΤΑΣ Γ. ΜΠΟΥΣΙΟΣ Α. ΣΕΟ 23-7-11 ΟΛΥΜΠΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙ ΚΟΜΙΤΣΙ 200 IV ΤΣΑΒΔΑΡΗΣ Ν. ΣΕΟ ΤΣΕΝΕΚΙΔΟΥ Δ. ΟΛΥΜΠΟΣ ΚΕΟΑΧ 80 ΑΓ. ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΣΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Γ., ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ Α. ΣΕΟ ΚΑΪΣΣΑΣ Α. ΣΕΟ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ 80 BOGENVERS 140 VI ΓΚΙΛΗΣ Α., ΜΥΛΩΣΗΣ Ν. ΣΕΟ 24-7-11 ΟΛΥΜΠΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙ ΑΧΛΑΔΙ 170 IV+ ΤΣΑΒΔΑΡΗΣ Ν. ΣΕΟ 24-7-11 ΟΛΥΜΠΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙ ΝΕΦΕΛΗ 150 VII ΣΑΛΟΚΑΝΑΣ Χ. ΤΖΑΝΕΤΑΣ Γ. ΜΠΟΥΣΙΟΣ Α. ΣΕΟ 9-8-11 ΔΟΛΟΜΙΤΕΣ GRANDE CIMA COMICI-DIMAI 450 VII ΣΑΛΟΚΑΝΑΣ Χ. ΚΑΡΑΝΤΩΝΑΣ Ν. ΣΕΟ 13-8-11 ARCO SIMILAUN 350 6a ΣΑΛΟΚΑΝΑΣ Χ. ΚΑΡΑΝΤΩΝΑΣ Ν. ΣΕΟ 14-8-11 ARCO CESARE LEVIS 300 VI ΣΑΛΟΚΑΝΑΣ Χ. ΚΑΡΑΝΤΩΝΑΣ Ν. ΣΕΟ 15-8-11 ARCO CINQUE SRAGIONE 180 5c ΣΑΛΟΚΑΝΑΣ Χ. ΚΑΡΑΝΤΩΝΑΣ Ν. ΣΕΟ 16-8-11 ARCO NUVOLE BIANCE 300 6c ΣΑΛΟΚΑΝΑΣ Χ. ΚΑΡΑΝΤΩΝΑΣ Ν. ΣΕΟ 17-8-11 ARCO PERLA BIANCA 350 6b ΣΑΛΟΚΑΝΑΣ Χ. ΚΑΡΑΝΤΩΝΑΣ Ν. ΣΕΟ Δωρητές ⍟ Καλογιαννίδης Βασίλειος, 50 € εις μνήμην Δώρη Χριστοφόρου ⍟ Καραγκούλας Κώστας, 100 €, εις μνήμην Δημήτρη Ζωϊδη ⍟ Ανώνυμος, 100 € ⍟ Νούτσια Μαρία, 30 € ⍟ Παπάζογλου Αρχοντούλα, 50 €, εις μνήμην του αγαπητού φίλου ορειβάτη Δώρη Χριστοφόρου Νέα Μέλη ⍟ Δρόσος Φίλιππος ⍟ Κουκουτσίλης Φίλιππος ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 5 Πολιτιστικές Εκδηλώσεις 2011-2012 Επιμέλεια: Αρχοντούλα Παπάζογλου 1) Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2011 Προβολή διαφανειών από τον Βίκτωρα Βουλγαρόπουλο καθηγητή Τ.Ε.Ι., με θέμα: Καππαδοκία. του Συλλόγου Ανέστη Γιαννικόπουλο, με θέμα: Κρήτη. 2) Τετάρτη 9 Νοεμβρίου 2011 Προβολή διαφανειών από τον ορθοπαιδικό Στάθη Κουτρολίκο, με θέμα: Ινδίες 1ο μέρος. 8) Τετάρτη 11 Ιανουαρίου 2012 Ορειβατική ταινία. 3) Τετάρτη 16 Νοεμβρίου 2011 Προβολή διαφανειών από τον Έφορο αναβάσεων του Συλλόγου – Θανάση Μπαλτατζή, με θέμα: Slovenia. 9) Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2012 Προβολή διαφανειών από τον Βασίλη Καλογιαννίδη με θέμα: Τριγκλάβ – Δαλματικές ακτές. 4) Τετάρτη 23 Νοεμβρίου 2011 Προβολή διαφανειών από τον Βασίλη Καλογιαννίδη, με θέμα: Αγία Πετρούπολη – Μόσχα – Ζαγκόρσκ. 5) Τετάρτη 30 Νοεμβρίου 2011 Προβολή διαφανειών από τον ορθοπαιδικό Στάθη Κουτρολίκο, με θέμα: Ινδίες - 2ο Μέρος. 6) Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου 2011 Προβολή διαφανειών από τον Πρόεδρο 6 7) Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου 2011 Η ετήσια καθιερωμένη γιορτή στο Εντευκτήριο του Συλλόγου: Ποίηση – Γ. Ιωαννίδης Γ. Παρασκευαϊδης, Φυσαρμόνικα – κιθάρα ο Χρήστος Καλογριδάκης. 10) Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου 2012 Προβολή διαφανειών της φιλολόγου Νίνας Τσουκαλά και της βιολόγου Δέσποινας Σουβατζή με Θέμα: Αρχέγονο Δάσος – Νερό. 11) Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου 2012 Τα αγωνίσματα που έχουν σχέση με το βουνό: Αγωνιστική Αναρρίχηση – Ορειβατικό σκι – Παγοαναρρίχηση. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟΥ ΧOΡΤΙΑΤΗ 02.10.11 Έναρξη λειτουργίας φθινοπωρινής περιόδου.Άνοιγμα καταφυγίου «Νίκος Παπαδόπουλος», υπηρεσία Δ.Σ. 09.10.11 Καζάκης Γιώργος, Καλιακούδης Παναγιώτης, Βουτυρής Νίκος, Τελίδης Πρόδρομος. 16.10.11 Καλογριδάκης Παναγιώτης, Θεοδωρίδου Μάρθα, Κακουλίδου Νίκη. 23.10.11 Ζαγγελίδης Κοσμάς, Κρέζας Ιωάννης, Ανδριανίδου Μαρία. 30.10.11 Χαλκιαδούδης Θεόδωρος, Πεσιρίδου Ελένη, Παπάζογλου Αρχοντούλα. 06.11.11 Κουτσάκη Άννα, Τιτίρλα Μαριάνθη, Μπατζάκης Νίκος. 13.11.11 Καραγκούλας Κώστας, Κελαντωνίδου Έφη, Λατινοπούλου Πόπη, Πιπιλιαγκόπουλος Νίκος. 20.11.11 Σαραντινός Νίκος, Γραμμένου Αιμιλία, Πέρρου Ελένη. 27.11.11 Δασκαλίδης Πλάτων, Δέγκα Ευδοκία, Δημοπούλου Σοφία. 04.12.11 Χρυσουλίδης Κώστας, Τσιμπερίδου Τάνια, Δημητριάδου Υπατία. 11.12.11 Κουλτούκης Σπύρος, Κυριακόπουλος Πάνος, Μπέλτση Ρένα. 18.12.11 Μουρατίδου Ελένη, Πετρούδης Νίκος, Κουλιούφας Δημήτρης. 26.12.11 (Δευτέρα) Δ.Σ. 31.12.11 (Σάββατο) Γιαννικόπουλος Ανέστης, Μπαλτατζής Θανάσης. 08.01.12 Κουκουρής Κώστας, Νούτσια Μαρία, Ψωμά Δήμητρα. 15.01.12 Βασιλόπιτα καταφυγίου Χορτιάτη. 22.01.12 Μπούμπας Ιωάννης, Χατζηθωμάς Δημήτρης, Ντάνη Κρίτη. Επιμέλεια Ν. Μπατζάκης ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 7 Λίμνη Μπλιζνακα, στις 7 λίμνες της Ρίλας, Φωτ.: Θανάσης Μπαλτατζής 8 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 9 Ανηφορίζοντας προς τη Λόβνιτσα 10 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΠΟΡΟΒΕΤΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ-ΚΕΙΜΕΝΟ: ΘΑΝΆΣΗΣ ΜΠΑΛΤΑΤΖΗΣ ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 11 “��������������������������������� Alea����������������������������� ���������������������������� jacta����������������������� ���������������������� est������������������� ”. Μετά από συζητή� σεις, επιθυμίες και προτάσεις, το conclavium του ΣEO Θεσσαλονίκης, απεφάνθη. Το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος, θα επισκεφθούμε ένα από τα ωραιότερα κομμάτια της γει� τονικής Βουλγαρίας, τo καταπράσινο ορεινό σύμπλεγμα της Ρίλα. Ένας από τους λόγους που επελέγη ο συγκεκριμένος προορισμός (τις δύσκολες μέρες που διανύουμε) ήταν και η τιμή πρόκληση των 110 (ακόμη ευρώ) το άτομο, σε δίκλινο δωμάτιο, για δύο διανυκτερεύσεις στο τετράστερο ξενοδοχείο «Rila», με ξεναγό, έξοδα μεταφοράς και μετακινήσεων, πρωινό, δύο γεύματα, και ελεύθερη χρήση spa. Ρίλα, νοτιοδυτική Βουλγαρία. «Βουνό των νερών» το έλεγαν οι αρχαίοι Θράκες. Κάτι αντίστοιχο λένε ότι σημαίνει στην γλαγολιτική (αρχαία σλαβική) και η σημερινή του ονομασία. Τα αδιαπέραστα από το νερό γρανιτικά πετρώματά του, σχηματίζουν σχεδόν 180 λίμνες (δρακόλιμνες), πάνω από τα 2000 μ. Εδώ βρίσκεται η ψηλότερη κορυφή της χερσονήσου του Αίμου (Βαλκάνια) που φτάνει τα 2925 μ. και από εδώ πηγάζουν δύο μεγάλα ποτάμια τα οποία καταλήγουν στην Ελλάδα, Μαρίτσα (Έβρος) και Μέστα (Νέστος). Ακολουθούμε τον οδικό άξονα Θεσσαλονίκης Σερρών. Μετά το Σιδηρόκαστρο, κινούμαστε παράλληλα με τον Στρυμόνα, στα στενά του οποίου τον Ιούλιο του 1014, ο βυζαντινός αυτοκράτωρ Βασίλειος Β΄ ο Βουλγαροκτόνος, διέλυσε κυριολεκτικά την (κράτος εν κράτει τότε) βουλγαρική αυτοκρατορία. Γύρω στις 9.00 βρισκόμασταν ήδη στον Προμαχώνα, στα σύνορα με την 12 Βουλγαρία. Όλα κύλησαν ομαλά στο τελωνείο αν εξαιρέσει κανείς την συμπεριφορά του απαίδευτου Έλληνα αστυνομικού υπαλλήλου (δεν είπε καν καλημέρα όταν ανέβηκε στο λεωφορείο) ο οποίος αφού εξήντλησε κάθε όριο εξουσίας, δια- τάσσοντάς μας να καθίσουμε κάτω, ήλεγξε κατόπιν με ύφος σαράντα οκτώ καρδιναλίων τις ταυτότητές μας και μας επέτρεψε να περάσουμε προς το ομώνυμο βουλγαρικό συνοριακό χωριό Κούλατα (από το Κουλέ = Πύργος – Προμαχών εις την τουρκικήν). Επάνω: Προς την Μαλιόβιτσα ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 13 Λίμνη Μπάμπρεκα - στις 7 λίμνες της Ρίλας Αφήνουμε αριστερά μας, στους βόρειους πρόποδες του Μπέλες, το Πετρίτς (αρχαία Πέτρα) και συνεχίζουμε για την λουτρόπολη Σαντάνσκι (πατρίδα του δούλου - ήρωα Σπάρτακου). Ακολούθως διασχίζουμε τα στενά της Κρέσνας. Εδώ, 14 με την προέλαση των Ελλήνων και την ήττα και συνθηκολόγηση των Βουλγάρων στις 15-7-1913, τελείωσε ο Β΄ βαλκανικός πόλεμος αλλά δυστυχώς λίγους μήνες μετά ακολούθησε ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Συνεχίζουμε για το Μπλακόεβγκραντ το οποίο μέχρι το 1950 ονομαζόταν Γκόρνα (σλαβ. Άνω) Τζουμαγιά (τουρκ. Τζουμά = Παρασκευή). Την συγκεκριμένη ημέρα γινόταν εκεί, μία από τις μεγαλύτερες λαϊκές αγορές της περιοχής. Επειδή όμως η λαϊκή, συνέπιπτε με την ημέρα της προσευχής (Παρασκευή) των Οθωμανών μουσουλμάνων, σύντομα μετετέθη και γινόταν πλέον την Κυριακή (τουρκ. Παζάρ). Καθ’ όλη τη διαδρομή η εικόνα εγκατάλειψης είναι εμφανής σε όλα σχεδόν τα βουλγαρικά χωριά. Η απάντηση είναι εύλογη. Πως είναι δυνατόν να ζήσει κανείς με 300 περίπου λέβα (150 ευρώ) το μήνα; Έτσι έμειναν μόνον ηλικιωμένοι συνταξιούχοι και ανάμεσα σ’ αυτούς αρκετοί Έλληνες, από γειτονικά χωριά των συνόρων, οι οποίοι με τα 800 ευρώ που παίρνουν από την Ελλάδα περνάνε πλουσιοπάροχα… Οι νέοι μετανάστευσαν στην πρωτεύουσα Σόφια και το εξωτερικό. Πλησιάζουμε στην τέως και ολίγον νυν, βιομηχανική πόλη Ντούπνιτσα, στους πρόποδες της οροσειράς Ρίλα. Πολλοί κάτοικοί της, την έχουν εγκαταλείψει και μετανάστευσαν κυρίως σε Ιταλία (Μιλάνο) και Αμερική (Σικάγο). Οι κακές γλώσσες λένε ότι οι περισσότεροι «μαφιόζοι» της Βουλγαρίας κατάγονται από δω. Συνεχίζουμε για την λουτρόπολη Σαπάρεβα Μπάνια, με τα πιο θερμά ιαματικά νερά της Ευρώπης (103°C) και τον μοναδικό ενεργό θερμοπίδακα (geyser) στα Βαλκάνια. Αμέσως μετά συναντάμε το Σάμοκοβ από το βουλγ. κόβατς = σιδηρουργός. Καθόλου παράξενο καθ’ όσον από την αρχαιότητα υπήρχαν εδώ μεταλλεία σιδήρου και επί Βυζαντίου η πόλη λεγόταν Σιδηροχώριον. Κατά τον 19ο αιώνα ήταν ιδιαίτερα γνωστή και για τις φημισμένες σχολές ζωγραφικής και ξυλογλυπτικής που είχε. Ειρήσθω εν παρόδω, στην περιοχή αυτή παράγονται οι καλύτερες πατάτες της Βουλγαρίας. Κάτι σαν το δικό μας Κάτω Νευροκόπι δηλαδή. Λίγα χιλιόμετρα ακόμη και φθάνουμε στο παλαιότερο χειμερινό θέρετρο της Βουλγαρίας, το περίφημο Μπόρο ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 15 ...Αυτοί που μείναν στο βουνό για πάντα. - βετς (βουλγ. μπόρο = πεύκο). Το προηγούμενο όνομά του ήταν Τσιαμ - κορία (τουρκ. πευκόδασος). Όλα ξεκίνησαν το 1896, όταν ο δήμαρχος του γειτονικού Σάμοκοβ, προκειμένου να θεραπεύσει τη γυναίκα του η οποία έπασχε από φυματίωση, την μετέφερε εδώ ψηλά και την εγκατέστησε σε μια ξύλινη καλύβα που είχε στήσει. Δυο χρόνια αργότερα, το 1898, ο τσάρος Φερδινάνδος ενθουσιασμένος από την ομορφιά του τοπίου και το υγιεινό κλίμα, έχτισε ένα μικρό ανάκτορο, το «Τσάρσκα Μπίστριτσα», το οποίον και χρησιμοποιούσε ως βάση για κυνήγι. Σήμερα το Μπόροβετς, παραμένει ένα από τα καλύτερα χειμερινά θέρετρα της Ευρώπης και προσελκύει σκιέρ και ορειβάτες από όλο τον κόσμο. Υπάρχουν τεράστιες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις εξαιρετικές πίστες, πολύ καλή ποιότητα χιονιού και για πολλούς μήνες, πολλοί αναβατήρες, ταβερνάκια, μπαρ και μικρά μαγαζάκια 16 με διάφορα προϊόντα. Αφού τακτοποιηθήκαμε στα περιποιημένα δωμάτια του τεράστιου ξενοδοχείου «Ρίλα», τσακίσαμε στα γρήγορα το μεσημεριανό και ξεκινήσαμε την πρώτη μας πορεία γνωριμίας με την περιοχή. Βρισκόμαστε στις βόρειες πλαγιές του όρους Ρίλα, στα 1350 περίπου μέτρα, μέσα σε ένα υγιέστατο δάσος από αιωνόβια πεύκα και έλατα. Εδώ βρίσκεται και η ψηλότερη κορυφή των Βαλκανίων η γνωστή Μουσάλα (από το Mussalah, χώρος προσευχής για τους μουσουλμάνους όχι όμως απαραίτητα τζαμί) στα 2925 μ. Το ομόηχο και ιδιαίτερα γνωστό και σε μας Mashallah σημαίνει «όπως ήθελε ο θεός». Τις περισσότερες μέρες του χρόνου υπάρχει ένα τελεφερίκ με καμπίνες (γόνδολα) το οποίο σε μεταφέρει σε τριάντα λεπτά από το Μπόροβετς, στην κορυφή Γιάστρεμπετς στα 2369 μ. (καταφύγιο Μουσάλας) και από εκεί με καναδυό ωρίτσες περπάτημα, φτάνεις στην κορυφή. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δυστυχώς όμως δεν λειτουργούσε λόγω συντήρησης και έτσι τροποποιήσαμε το πρόγραμμα και ακολουθήσαμε εναλλακτική πορεία. Ξεκινήσαμε λοιπόν επισκεπτόμενοι το παλάτι του τσάρου. Με ένα μικρό αντίτιμο, ξεναγηθήκαμε στους χώρους του και θαυμάσαμε μεταξύ άλλων λιμνούλες με σιντριβάνια, τον παλιό στάβλο και απολαύσαμε μια Καμενίτσα (μπύρα) στο εν λειτουργία «Καφέ». Στο εσωτερικό του ανακτόρου (μουσείου πλέον), όταν είναι ανοικτό, μπορεί κανείς να δει έργα από Σαμακοβίτες καλλιτέχνες, όπως κεφαλές - τρόπαια αγρίων θηραμάτων στους τοίχους, έπιπλα διαφόρων ευρωπαϊκών στυλ μέχρι και μια από τις καμπίνες του πάλαι ποτέ υπερωκεάνιου “New America” την οποία λέγεται ότι κέρδισε ο τσάρος, σε μια παρτίδα πόκερ με τον καπετάνιο. Το παλάτι ηλεκτροδοτείται από το 1912 με μια υδροκίνητη γεννήτρια Siemens AG, 170 Kw. Ο καιρός είναι βαρύς και ήδη άρχισε να βρέχει. Παρ’ όλα αυτά, μια ομάδα ορειβατών, θέλαμε να συνεχίσουμε μέχρι το καταφύγιο της Μουσάλας στα 2369 μ. Κατά την πορεία μας, συναντήσαμε (εγώ τουλάχιστον για πρώτη φορά) συστάδες με φυλλοβόλα κωνοφόρα δένδρα Larix decidua. Είναι πανέμορφα αιωνόβια δένδρα, που μπορεί να φθάσουν και τα σαράντα μέτρα σε ύψος, ιδιαίτερα ανθεκτικά στο κρύο, τη ζέστη και το υψόμετρο (μέχρι τα 2400 μ.). Θυμίζουν κέδρους, μόνο που τα ανοιχτοπράσινα βελονοειδή φύλλα τους δεν είναι αιχμηρά και το φθινόπωρο πριν πέσουν, αποκτούν ένα καταπληκτικό χρυσαφί χρώμα. Το ξύλο τους εκτός από ανθεκτικό και ευκατέργαστο, έχει ένα έντονο κόκκινο χρώμα και είναι περιζήτητο. Επειδή όμως η βρόχα έπιπτε στρέϊτ θρου και επειδή ο χρόνος πίεζε και επειδή η ορατότης δεν ξεπερνούσε τα πενήντα μέτρα, αποφασίσαμε να περπατήσουμε έως τα 2100 μ. και στη συνέχεια να επιστρέψουμε για να προλάβουμε ανοικτά τα spa. Η λέξη spa, λένε ότι προέρχεται από την ομώνυ- μη βελγική λουτρόπολη Spa. Υπάρχει όμως και ένα ενδεχόμενο – ίσως και παρετυμολογία - η πόλη να πήρε το όνομά της από τους Ρωμαίους, λόγω των ιαματικών λουτρών της (Sanitas per acqua) ήγουν λατινιστί, (Υγεία διά του ύδατος). Μετά από σάουνα, χαμάμ, τζακούζι, πισίνα και ένα αρκετά πλούσιο μενού α λα καρτ στην τραπεζαρία, απολαύσαμε έναν πολύ ευχάριστο ύπνο. Την επόμενη μέρα το πρωί, κατευθυνθήκαμε προς το κέντρο αλπινισμού της Μαλιόβιτσας, στα 1750 μ. Επειδή δεν θα τρώγαμε το μεσημέρι στο ξενοδοχείο, η διεύθυνση έλυσε το πρόβλημα, προμηθεύοντάς μας ευγενώς από ένα σακουλάκι που περιείχε τρία σάντουιτς, ένα μήλο και νερό. Ξεκινήσαμε όλοι μαζί για το καταφύγιο Μαλιόβιτσα στα 1960 μ. Εδώ δημιουργήθηκαν δύο ομάδες. Η πρώτη η οποία απεκαλέσθη κατ’ ευφημισμόν περιπατητική, ταλαιπωρήθηκε ιδιαίτερα στην προσπάθειά της να επισκεφθεί τις λίμνες Πρεκότσκι. Κακοτράχαλο μονοπάτι, με αρκετά μεγάλη υψομετρική διαφορά και επικίνδυνα ολισθηρούς βράχους. Ορισμένοι αντελήφθησαν εγκαίρως την απάτη και με την πρώτη δυσκολία ανέκρουσαν πρύμνα και στη συνέχεια κατηφόρισαν προς το κέντρο αλπινισμού. Ήταν οι πλέον τυχεροί διότι γλίτωσαν και την ταλαιπωρία και τη βροχή που ακολούθησε. Οι υπόλοιποι δυστυχώς μπορεί να είδαν την «Τρομακτική Λίμνη» (Στράσνοτο Έζερο) αλλά γύρισαν πίσω με τον τρόμο ζωγραφισμένο στα πρόσωπά τους. Η δεύτερη, η ορειβατική ομάδα, (στην οποία ανήκα και εγώ) ξεκίνησε την ανάβαση με στόχο την κορυφή της Μαλιόβιτσας. Ένας ορμητικός χείμαρρος, στην αρχή της διαδρομής, αντιμετωπίστηκε αισίως από όλους τους ορειβάτες εκτός από δύο οι οποίοι δεν κατάφεραν να τον διασχίσουν «αβρό- ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 17 Στη κορφή της Μαλιόβιτσας χοις ποσί». Λίγο πιο ψηλά βρεθήκαμε μπροστά σε ένα μεγάλο μεμονωμένο βράχο – μνημείο ο οποίος είχε πακτωμένες επάνω του πλάκες, με χαραγμένα τα ονόματα ορειβατών που έχασαν τη ζωή τους στα βουνά. Αμέσως μετά τον βράχο ξεκινούσαν δύο μονοπάτια, το ένα με κόκκινα σημάδια και το άλλο με γαλάζια. Οι συγκεχυμένες πληροφορίες που μας έδωσε ένα Βούλγαρος ορειβάτης από τη μια και η χαμηλή νέφωση από την άλλη που περιόριζε σημαντικά την ορατότητα, είχαν σαν αποτέλεσμα να επιλέξουμε όπως απεδείχθη λίγο αργότερα, το λάθος (χρώμα) μονοπάτι. Η πορεία μας υπήρξε κουραστική με έντονες κλίσεις και χιονούρες. Κάναμε μια στάση στο καταφύγιο ανάγκης «BAK» (Bulgarian Alpine Club) για να πάρουμε μια ανάσα και συνεχίσαμε την επίπονη ανάβαση. Εάν ο καιρός 18 ήταν καθαρός θα βλέπαμε μπροστά μας ένα υπερθέαμα, ένα τεράστιο τόξο από πανύψηλες βραχώδεις κορυφές που φλερτάρουν τα 2700 μ. όπως Ζλιατ Ζαμπ (Άγριο Δόντι) 2678 μ., Όρλοβετς (Αετός) 2685 μ., Λόβνιτσα (Κυνηγός) 2695 μ., Καμίλατα (Καμήλα) 2621 και φυσικά τη Μαλιόβιτσα στα 2729 μ. Είμαστε πλέον βέβαιοι ότι βρισκόμαστε σε λάθος δρόμο όμως είμαστε και αποφασισμένοι να φτάσουμε σε μια από τις παραπάνω κορυφές, όποια και αν είναι αυτή. Η σχεδόν αναρριχητική μας διαδρομή στο άγνωστο, μας οδήγησε τελικά στην βραχώδη κορυφή Λόβνιτσα 2695 μ. όπου εντοπίσαμε αναρριχητικές πλακέτες και κρίκους. Ίσα – ίσα που χωρέσαμε όλοι στην κορυφή για μια φωτογραφία. Για ελάχιστα δευτερόλεπτα αραίωσαν τα σύννεφα, ρίξαμε κάτι κλεφτές ματιές στην απύθμενη χαράδρα που ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Στην κορφή Λόβνιτσα έχασκε κάτω από τα πόδια μας και επιτέλους φάνηκε και η Μαλιόβιτσα στα δυτικά. Κάποια στιγμή πέρασε από το μυαλό μας να κινηθούμε προς τα εκεί αλλά η συγκεκριμένη σκέψη απερρίφθη πάραυτα διότι θα έπρεπε να τραβερσάρουμε μια τεράστια χιονισμένη χαράδρα με απροσδιόριστο βάθος, πράγμα φοβερά επικίνδυνο χωρίς πιολέ (ορειβατική σκαπάνη) και ορατότητα. Με πολλή προσοχή και χαλάζι που εναλλασσόταν με βροχή, αρχίσαμε την κατάβαση από το αναρριχητικό πεδίο και φτάσαμε σώοι και αβλαβείς στο καταφύγιο. Μεταξύ ζεστού τεϊου και επτάχρονης ρακής (προσφορά ενός Βούλγαρου ορειβάτη), ανακαλύψαμε ότι ο μόνος από την ορειβατική ομάδα που ακολούθησε το σωστό μονοπάτι και κατάφερε να φτάσει στην κορυφή Μαλιόβιτσα 2729 μ., ήταν ο Ανέστης. Τελικά ο πρόεδρος, μας έβγαλε ασπροπρό- σωπους. Όμως και εμείς ανεβήκαμε σε μια δεύτερη κορυφή και όπως λέει ο λαός, μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια… Έξω από το καταφύγιο η βροχή δεν λέει να κοπάσει. Άνοιξαν οι καταρράκτες του ουρανού και μετέτρεψαν τα μονοπάτια σε χείμαρρους. Είχαμε γίνει κυριολεκτικά παπάκια. Όμως τα χαλαρωτικά spa και τα, σε απίστευτα χαμηλές τιμές, κρασιά ΟΠΑΠ Menada, Cabernet Sauvignon και Merlot, μας ξανάφεραν στα ίσα μας. Ξημέρωσε. Το σημερινό πρόγραμμα, προέβλεπε επίσκεψη στις επτά περίφημες λίμνες της Rila. Το λεωφορείο θα μας άφηνε κοντά στο καταφύγιο Βάντα και από εκεί θα άρχιζε η πορεία μας προς το οροπέδιο των λιμνών. Στην επιστροφή θα αλλάζαμε λιγάκι την πορεία μας και θα καταλήγαμε στο παραπλήσιο ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 19 καταφύγιο, της Λόβνα. Όμως εις τα ευήκοα ώτα της ξεναγού μας Μαρίνας, είχαν φτάσει κάποιες ενδιαφέρουσες πληροφορίες για ένα καινούργιο lift το οποίο από τη θέση Σκακάβιτσα, σε είκοσι λεπτά της ώρας, σε ανεβάζει στα 2000 περίπου μέτρα, έξω ακριβώς από το καταφύγιο «Rila lakes chalet». Μεσολάβησαν κάποια τηλέφωνα και οι υπεύθυνοι του lift���������� �������������� , μας υποσχέθηκαν ότι αν και βρίσκεται σε φάση συντήρησης, θα το λειτουργήσουν για να μας εξυπηρετήσουν. Έτσι λοιπόν από το Μπόροβετς κατευθυνθήκαμε προς την πόλη Σαπάρεβα Μπάνια και μέσω του χειμερινού θερέτρου Πανίτσιστε, φτάσαμε στο καταφύγιο Σκακάβιτσα όπου μας περίμενε το lift. Το σύντομο ταξίδι, ανάμεσα από τα θεόρατα και θαλερά έλατα και σε κάποια σημεία πάνω απ’ αυτά, υπήρξε μαγικό. Γλιτώσαμε τουλάχιστον δύο ώρες πορείας, σημαντικές για την τελευταία μέρα μας στην Βουλγαρία. Αμφιτρύων του καταφυγίου, μια εξοικειωμένη με τους ανθρώπους πονηρή αλεπουδίτσα η οποία δέχθηκε ευχαρίστως τις λιχουδιές που της προτείναμε. Σχεδόν αμέσως ξεκινήσαμε την πορεία μας για τις - παγετωνικής προέλευσης Επτά Λίμνες (Σεντέμτε Έζερα), στα βορειοδυτικά του όρους Ρίλα. Ξεκινούν από τα 2100 περίπου μέτρα και φτάνουν μέχρι τα 2535μ. Τα ονόματά τους είναι άμεσα συνδεδεμένα με το σχήμα τους. Η πρώτη λίμνη που συναντήσαμε, ήταν η Μπάμπρεκα (Νεφρός) στα 2282 μ. Ακολούθησε η Μπλιζνάκα (Δίδυμη) στα 2243 μ., η Τριλιστνίκα (Τριφύλλι) στα 2216 μ., η Ρίμπνοτο (Ψαρόλιμνη) στα 2184μ. και η Ντόλνοτο (Κάτω) στα 2095 μ. Οι μισοχιονισμένες γρανιτένιες εξάρσεις του βουνού, καθρεφτίζονταν στα ήρεμα νερά. Εικόνες μαγικές. Υπερθέαμα. Μια υπέροχη διαδρομή, δυόμιση περίπου ωρών. Δεν καταφέραμε να επισκεφθούμε, λόγω χρόνου, τις δύο υψηλότερες από τις επτά, την Σάλτσατα (Δάκρυ) στα 2535 μ. και Όκοτο (Μάτι) στα 20 2440 μ. Ο καιρός ικανοποιητικός, όχι ότι είχε λιακάδα αλλά τουλάχιστον δεν έβρεχε. Αφού απολαύσαμε ένα σκεμπέ τσορμπά (πατσάς βουλγαριστί) και μια ρακή στο σαλέ, πήραμε το δρόμο της επιστροφής και πάλιν διά του lift. Δυστυχώς στην κατάβαση, ο καιρός μας την είχε φυλαγμένη. Είναι φοβερό μαρτύριο να είσαι καθηλωμένος σε ένα καναπεδάκι και να βρέχεσαι πατόκορφα χωρίς να μπορείς να αντιδράσεις… Μέσω των πόλεων Σαπάρεβα Μπάνια και Ντούπνιτσα φτάνουμε στον επόμενο προορισμό μας που δεν είναι άλλος από τη γνωστή Μονή της Ρίλα η οποία ιδρύθηκε τον 10 ο αιώνα από τον Ιβάν Ρίλσκι, «αρχηγό» μιας ομάδας ερημιτών μοναχών. Το 1983 χαρακτηρίστηκε από την UNESCO ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Βρίσκεται σε μια μαγευτική τοποθεσία, στα 1150 μ. και καταλαμβάνει χώρο 8.5 περίπου στρεμμάτων. Το όλο σύμπλεγμα της μονής θυμίζει κάστρο και περιλαμβάνει το καθολικό, αφιερωμένο στη γέννηση της Θεοτόκου, τετραώροφες πτέρυγες με περισσότερα από 300 κελιά μοναχών, βιβλιοθήκες, μουσείο, και ένα πύργο προς τιμήν του φεουδάρχη Χρέλιο Ντραγκόλωφ ο οποίος τον 14 ο αιώνα, είχε αναστηλώσει την κατεστραμμένη μονή. Η μονή, το 1833 ξανακαταστράφηκε ολοσχερώς, ανοικοδομήθηκε όμως και πάλι με την άμεση προσφορά χρημάτων από εύπορους Βούλγαρους. Όλα τα ωραία δυστυχώς κάποια στιγμή τελειώνουν. Επιστροφή οίκαδε με μια στάση για ανεφοδιασμό των γαστέρων ημών, στο «Τούρτσι κεμπάπ μεχανά» κοντά στα σύνορα, με κεμπάπ μήκους 40 εκατοστών μετά συγχωρήσεως και μακρόστενο ψωμί – πίτα με σουσάμι μήκους 80 εκατοστών και πάλι μετά συγχωρήσεως… Λάλος Έκπαλαι, 2011 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 21 ΤΟ ΠΟΛΥΠΑΘΟ ΔΑΣΟΣ ΤΟΥ ΧΟΡΤΙΑΤΗ ΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΝΕΣΤΗΣ ΓΙΑΝΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΤΣΙΜΑΝΗΣ Ο Χορτιάτης, το ψηλότερο βουνό του νομού μας με κορυφή τον Κισσό στα 1201 μέτρα πάνω από το Θερμαϊκό, είναι το βουνό που συνηθίσαμε να βλέπουμε κάθε μέρα στα ανατολικά της πόλης μας. Η αξία του για τους κατοίκους των γύρω περιοχών είναι ανεκτίμητη, καθώς διαδραματίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στον αερισμό, τη διαμόρφωση του ήπιου κλίματος και την υδρολογική ισορροπία της συμπρωτεύουσας, συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της. Σε παλαιότερες εποχές υδροδοτούσε τη Θεσσαλονίκη, όπως επιβεβαιώνει και η ύπαρξη ρωμαϊκού υδραγωγείου στη βορειοδυτική πλαγιά του. 22 Ο Χορτιάτης είναι γνωστός και ως το βουνό των παγοποιών. Στις βόρειες, σκιερές και πυκνά δασωμένες πλαγιές του ο περιπατητής συναντά απομεινάρια παλιών λιθόστρωτων καρόδρομων που οδηγούν στα εγκαταλειμμένα πια παλιά παγοποιεία, καθώς πολλοί κάτοικοι της περιοχής ήταν παγοποιοί, ένα επάγγελμα που έχει πλέον εκλείψει. Το βουνό αποτελείται από κρυσταλλικά πετρώματα. Η νότια πλευρά του είναι φτωχή σε βλάστηση, αλλά η βόρεια καλύπτεται από πυκνό δάσος. Εκεί συναντάμε όμορφα δάση καστανιάς και ακόμη ψηλότερα, δάση οξιάς. Τη χλωρίδα συμπληρώνουν πουρνάρια και αριές, γαύροι και φράξοι, κυκλάμινα ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1 2 Απέναντι: Η ομάδα καθαρισμού. Εικόνα 1: Η ομάδα καθαρισμού ξεκινά. Εικόνα 2: Καθαρισμός μονοπατιού. ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 23 Καθαρισμός μονοπατιού Χορτιάτη. και κρίνοι, ανεμώνες και κρόκοι, γεράνια και ίριδες, ορχεοειδή κ.ά. Μηλιές, καρυδιές και κερασιές έχουν επιβιώσει από παλαιότερες καλλιέργειες και το φθινόπωρο συναντάμε μεγάλη ποικιλία μανιταριών. Η πανίδα του βουνού έχει περιορισθεί δραματικά. Αγριογούρουνα, λύκοι, τσακάλια και αλεπούδες πλέον σπανίζουν, ενώ σήμερα συναντά κανείς δεντρογαλιές, οχιές, νερόφιδα, νεροχελώνες και σαλαμάνδρες. Ακόμη και η ορνιθοπανίδα μειώνεται εξαιτίας του ανεξέλεγκτου κυνηγιού. Το εντατικό κυνήγι, η υλοτόμηση που τροφοδοτεί με παράνομη ξυλεία τα τζάκια της Θεσσαλονίκης, η υπερβόσκηση, η εγκατάσταση του «πάρκου των κεραιών» και οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις πληγώνουν το βουνό και απειλούν να το βλάψουν ανεπανόρθωτα. Σε αυτές τις πληγές ήρθε να προστεθεί και το νέο σπορ των «εντουράδων» και των «γουρουνάδων», που εδώ και δύο χρόνια τείνουν να μετατρέψουν τα πιο όμορφα μονοπάτια του δάσους σε πίστα. 24 Θα επιμείνω στους τελευταίους, γιατί τους θεωρώ τη νεότερη και μεγαλύτερη απειλή του δάσους του Χορτιάτη. Ανακάλυψαν και ανέσκαψαν τα μονοπάτια, διείσδυσαν στην καρδιά του δάσους καταστρέφοντας και τα τελευταία απομεινάρια των λιθόστρωτων καρόδρομων των παγοποιών του προπερασμένου αιώνα. Παρενοχλούν τις οικογένειες των περιπατητών που έντρομοι παραμερίζουν στο διάβα τους και κρατούν την αναπνοή τους, για να αποφύγουν τα καυσαέρια των θορυβωδών εξατμίσεων τους. Η οσμή καμένου λαδιού και βενζίνης παραμένει για ώρα εγκλωβισμένη στο δάσος μετά το πέρασμά τους. Εξαιτίας της επιθετικής και βάναυσης χρήσης των τροχών του νέου σπορ, τα μονοπάτια άρχισαν να βαθαίνουν και τα καλντερίμια να διαλύονται. Όταν όμως οι οργανωμένοι πια «εντουράδες» έπιασαν το τσεκούρι και το αλυσοπρίονο, τα πράγματα σοβάρεψαν. Μετά την κινητοποίηση του μέλους του συλλόγου μας Δήμητρας Ψωμά, ήρθε στο φως το μέγεθος της συντελούμε- ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η ομάδα κατά τη διάρκεια του καθαρισμού του μονοπατιού Χορτιάτη. νης καταστροφής. Οι παραστάσεις της ευαισθητοποίησαν τελικά το Δασαρχείο Θεσσαλονίκης, που διέταξε αυτοψία παρουσία του Δασάρχη κυρίου Αϊναλή Απόστολου, εμού ως εκπροσώπου του Σ.Ε.Ο. και του εκπροσώπου της ομάδος διάσωσης. Εκεί διαπιστώσαμε ότι η καταστροφή του δάσους ήταν συστηματική και εγκληματική. Το μονοπάτι είχε διαπλατυνθεί σε όλο του το μήκος με την κοπή δένδρων και θάμνων τα οποία πέταξαν πρόχειρα δεξιά και αριστερά του. Πέραν της καταστροφής που ήδη είχε γίνει, ένας νέος κίνδυνος ακόμη πιο καταστροφικός απειλούσε πλέον το δάσος. Τα κομμένα δέντρα είχαν αρχίσει να ξεραίνονται και ως εύφλεκτα πλέον υλικά, το επικείμενο καλοκαίρι θα αποτελούσαν εστία πυρκαγιάς. Το «καψούλι» στο μπαρούτι θα αποτελούσαν οι σπίθες από τις ανύπαρκτες εξατμίσεις των «ιππέων των ορέων». Πάραυτα αποφασίστηκε η άμεση απομάκρυνση των κομμένων δέντρων. Ο Δασάρχης δεσμεύτηκε να διαθέσει μηχάνημα κονιορτοποίησης ξύλων (μετατρέπει τους κορμούς σε πριονίδια). Ο Σ.Ε.Ο. προσφέρθηκε να συστήσει εθελοντική ομάδα μελών του, που θα μάζευε όλα τα κομμένα ξύλα από το μονοπάτι και θα τα μετέφερε στο σημείο κονιορτοποίησης. Ο εκπρόσωπος των «εντουράδων» υποσχέθηκε να συμμετάσχουν και αυτοί στη συλλογή των ξύλων. Το ραντεβού δόθηκε για τη μεθεπόμενη Κυριακή. Στο κάλεσμα του συλλόγου μέσω της ιστοσελίδας του παρουσιάστηκαν δεκαπέντε εθελοντές. Ο Δασάρχης συντόνιζε τους δασικούς υπαλλήλους που χειρίζονταν το μηχάνημα. Η παντελής απουσία των «εντουράδων» έκανε αίσθηση. Οι υπαίτιοι της καταστροφής έδειξαν έλλειψη συναίσθησης του κακού που προξένησαν και αδιαφορία για τις συνέπειες που θα είχε για το δάσος η πράξη τους. Η ομάδα μας δούλεψε με ζήλο, το μονοπάτι καθαρίστηκε και ο άμεσος κίνδυνος είχε πλέον αποσοβηθεί, όμως αυτό δεν ήταν αρκετό. Ο Δασάρχης συμφώνησε ότι επείγει να παρθούν αποφάσεις για την αποτροπή στο ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 25 Η κονιορτοποίηση των κλαδιών. μέλλον παρόμοιων φαινομένων και τη θωράκιση της προστασίας του πολύτιμου δάσους του Χορτιάτη. Πράγματι, μετά από λίγες εβδομάδες ο Σ.Ε.Ο. προσκλήθηκε να συμμετάσχει σε σύσκεψη στο Δημαρχείο του Δήμου ΠυλαίαςΧορτιάτη για τη λήψη οριστικών μέτρων σωτηρίας του δάσους. Παρόντες στη σύσκεψη ήσαν από μέρους της τοπικής αυτοδιοίκησης ο Δήμαρχος κύριος Μενεξές, ο δημοτικός σύμβουλος κύριος Αντωνούδης Απόστολος, και ο εκπρόσωπος του τοπικού Διαμερίσματος του Χορτιάτη. Εκ μέρους του Δασαρχείου παρίστατο ο Δασάρχης κύριος Αϊναλής Απόστολος και ο υπεύθυνος τεχνικών έργων του δασαρχείου, ενώ το Σ.Ε.Ο. εκπροσωπούσαν ο υπογράφων και Πρόεδρος του Συλλόγου και η Δήμητρα Ψωμά χάρη στις πιέσεις της οποίας ενεργοποιήθηκαν οι Υπηρεσίες για τη σωτηρία του δάσους. Οι αποφάσεις ήσαν ομόφωνες και ριζοσπαστικές. Η απαγόρευση της εισόδου των μηχανών παντός τύπου στο δάσος κρίθηκε επιβεβλημένη. Για την υλοποίηση της απόφασης αυτής θα αναρτηθούν άμεσα 10 απαγορευτικές πινακίδες στις εισόδους των μονοπατιών. Η αστυνόμευση του μέτρου ανατέθηκε εκ περιτροπής σε ομάδες περιφρούρησης του Δήμου και του Δασαρχείου που θα περιπο- 26 λούν στο δάσος. Τέλος, αποφασίστηκε να διατεθεί εκ μέρους του Δήμου έκταση μεταξύ του ρωμαϊκού υδραγωγείου του Χορτιάτη και του παρακείμενου στρατοπέδου για τη δημιουργία πίστας των δίτροχων και τετράτροχων εραστών του εκτός δρόμου αθλήματος. Ελπίζουμε ότι με την υλοποίηση των παραπάνω αποφάσεων θα διασφαλισθεί στο μέλλον η προστασία του δάσους, θα αποδοθεί αυτό στους φυσικούς χρήστες του, τους περιπατητές και τέλος, οι οπαδοί του νέου μηχανοκίνητου σπορ θα βρουν κατάλληλο και ασφαλή χώρο για την άσκηση και την εκτόνωσή τους. Υ.Γ. Θα ήθελα να επαινέσω πρωτίστως την κυρία Ψωμά για τις ενέργειες και την επιμονή που επέδειξε στην κινητοποίηση των αρμόδιων φορέων καθώς και την εθελοντική ομάδα του Σ.Ε.Ο. που εργάστηκε για τον καθαρισμό του μονοπατιού και αποτελούνταν από τους Αβραμίδου Αθηνά, Βουτυρή Νίκο, Γιαννικόπουλο Ανέστη, Καλιακούδη Παναγιώτη, Κατσιμάνη Στέφανο (13 χρονών), Κατσιμάνη Μάχη, Καφαντάρη Ζωή, Κουραντίδη Ιωάννη, Λιθοξοπούλου Μαρία, Παπαμιχαήλ Κατερίνα, Τριανταφυλλίδη Κώστα, Χουρνατζίδη Παύλο, Χρυσουλίδη Κώστα και Ψωμά Δήμητρα. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΧΗΓΩΝ ΕΞΟΡΜΗΣΕΩΝ ΤΟΥ Σ.Ε.Ο Προσκαλούνται τα μέλη τα οποία επιλέγονται ως αρχηγοί στις εξορμήσεις του Σ.Ε.Ο, σε σεμινάρια εκπαίδευσης που θα διεξαχθούν στο εντευκτήριο του Συλλόγου και στο βουνό, από την Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 2011 ως την Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2011. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ Α. ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΡΕΙΑ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΠΥΞΙΔΑΣ ΚΑΙ ΧΑΡΤΗ Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 20.00 – 22.00: Ανάγνωση χάρτη. Θεωρία. Ομιλητής: Κώστας Κουκουρής Τετάρτη 9 Νοεμβρίου 20.00 – 22.00: Γνωριμία με την πυξίδα. Ομιλητής: Κώστας Κουκουρής Κυριακή 13 Νοεμβρίου: Πρακτική εξάσκηση με χρήση χάρτη και πυξίδας στο Χολομώντα. Αναχώρηση στις 7.00 από τη Θεσ/νίκη. Εκπαιδευτής: Κώστας Κουκουρής Β. ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΡΕΙΑ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ G.P.S Δευτέρα 14 Νοεμβρίου 20.00 - 22.00: Χρήση του G.P.S τύπου GARMIN. Θεωρία. Ομιλητής: Θανάσης Μπαλτατζής Τετάρτη 16 Νοεμβρίου 20.00 – 22.00: Γνωριμία και χρήση του TOPONAVIGATOR. Ομιλητής: Θανάσης Μπαλτατζής Κυριακή 20 Νοεμβρίου: Πρακτική εξάσκηση με GPS στο Βόρα (Καϊμακτσαλάν). Αναχώρηση στις 7.00 από τη Θεσ/νίκη Eκπαιδευτής: Θανάσης Μπαλτατζής Γ. ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΑΝΑΒΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Δευτέρα 21 Nοεμβρίου 20.00 – 22.00: Χρήση ορειβατικού υλικού στο βουνό. Θεωρία. Εκπαιδευτής: Πάρης Σκουτέλης Σάββατο 26 Νοεμβρίου: Πρακτική εξάσκηση με χρήση ορειβατικού υλικού στο Ρετζίκι. Αναχώρηση στις 7.00 από τη Θεσ/νίκη. Εκπαιδευτής: Πάρης Σκουτέλης Δ. ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ Τετάρτη 23 Νοεμβρίου 20.00 – 22.00: Πρώτες βοήθειες σε ατυχήματα στο βουνό. Eκπαιδευτές: Εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 27 ΕΝΙΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ 28 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΒΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΞΟΡΜΗΣΕΩΝ / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 ΚΥΡΙΑΚΗ 02-10-11 ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ Πλατανάκια - καταφύγιο Σ.Ε.Ο - Άνοιγμα καταφυγίου «Νίκος Παπαδόπουλος». Ώρες πορείας: 6 - Υ.Δ.: 692 μ. - Β.Δ. 1-2 ΑΡΧΗΓΟΣ: ✪ Δ.Σ. ΣΑΒΒΑΤΟ 01-10-11 ΚΥΡΙΑΚΗ 02-10-11 ΟΛΥΜΠΟΣ Γκορτσιά (1100 μ.)- καταφύγιο «Γιώσος Αποστολίδης» (2700 μ.) - κλείσιμο καταφυγίου (διανυκτέρευση στο καταφύγιο). Ώρες πορείας: 10 - Υ.Δ.: 1600 μ. - Β.Δ. 3+ ΑΡΧΗΓΟΣ: ✪ Δ.Σ. ΚΥΡΙΑΚΗ 09-10-11 ΚΑΚΑΒΡΑΚΟΣ Καρυά (932 μ.) -κορ. Κακαβράκος (2619 μ.) - Συμμετοχη στην πρωτοβουλία του Σ.Ε.Ο για την αναδάσωση του βουνού με σβόλους (μέθοδος Fukuoka). Ώρες πορείας: 9 - Υ.Δ.: 1687 μ. - Β.Δ. 3+ ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Γιάννης Καρακούσης ✪ Γιάννης Σιώπης ΚΥΡΙΑΚΗ 16-10-11 ΒΟΥΡΙΝΟΣ Καταφύγιο (θέση Τσάμια) (1400 μ.) κορ. Μπούρινος (1866 μ.) - Μεσιανό Νερό ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ G.P.S, ώρες πορείας: 5-6 - Υ.Δ.: 670 μ. - Β.Δ. 1+ ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Ανέστης Γιαννικόπουλος ✪ Θανάσης Μπαλτατζής ΚΥΡΙΑΚΗ 23-10-11 ΣΙΝΙΑΤΣΙΚΟ Βλάστη (1180 μ.) - Μουρίκι (1650 μ.) Άσκιο (2111 μ.) Ώρες πορείας: 8 - Υ.Δ.: 931 μ. - Β.Δ. 2+ ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Σπύρος Κουλτούκης ✪ Παναγιώτης Κυριακόπουλος ΤΕΤΑΡΤΗ 26-10-11 ως ΚΥΡΙΑΚΗ 30-10-11 ΑΛΒΑΝΙΑ Κοριτσά - Μοράβα - Νεμέρτσικα (διανυκτέρευση στην Κοριτσά) (θα υπάρξει αναλυτικό πρόγραμμα) ΑΡΧΗΓΟΣ: ✪ Δ.Σ. ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 29 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΒΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΞΟΡΜΗΣΕΩΝ / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΚΥΡΙΑΚΗ 06-11-11 ΠΙΝΟΒΟ Αετοχώρι (686 μ.) –Κορυφούλα (2154 μ.) Ώρες πορείας:8 – Υ.Δ. 1468 μ. – Β.Δ. 3 ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Θόδωρος Τσαβδαρίδης ✪ Νίκος Παλαπανίδης ΚΥΡΙΑΚΗ 13-11-11 ΚΙΣΣΑΒΟΣ Σπηλιά (800 μ.) – Προφ. Ηλίας (1978 μ.) Η πρώτη ομάδα θα επιχειρήσει ΔΙΑΣΧΙΣΗ Ώρες πορείας:8 – Υ.Δ. 931μ. – Β.Δ. 2+ ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Νίκος Μπατζάκης ✪ Ελένη Πέρρου ΚΥΡΙΑΚΗ 20-11-11 ΚΥΡΙΑΚΗ 27-11-11 30 ΒΟΡΑΣ Χιονοδρομικό κέντρο (1800 μ.)-Προφ. Ηλίας (2524 μ.)Κουτσούμπεη (2448 μ.)- Σκληρή Πέτρα (2157 μ.)-Τουρκολίβαδο. Η πρώτη ομάδα θα επιχειρήσει ΔΙΑΣΧΙΣΗ Ώρες πορείας:7 – Υ.Δ. 724 μ. – Β.Δ. 2 ΛΙΒΑΔΙ ΟΛΥΜΠΟΥ Παλιοδέρβενο (1038 μ.) – Τρόχαλος (1521 μ.) – Βουλγάρα (1683 μ.) Ώρες πορείας:7 – Υ.Δ. 645 μ. – Β.Δ. 2 ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Βαγγέλης Κιάκος ✪ Νίκη Κακουλίδου ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Γιάννης Μπόλης ✪ Μιχάλης Βαμβακάς ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΒΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΞΟΡΜΗΣΕΩΝ / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΚΥΡΙΑΚΗ 04-12-11 ΚΥΡΙΑΚΗ 11-12-11 ΠΑΓΓΑΙΟ Μονή Εικοσιφοίνισσας (590 μ.) – Τρίκορφο (1942 μ.) Ώρες πορείας:7 – Υ.Δ. 1352 μ. – Β.Δ. 3 ΓΡΕΒΕΝΑ Αβδέλα (1330 μ.)-κορ. Βασιλίτσα (2249 μ.)-χιονοδρομικό Βασιλίτσας (1770 μ.) ΔΙΑΣΧΙΣΗ ή χιονοδρομ. (1770 μ.)-Γομάρα (2028 μ.) Ώρες πορείας:6 – Υ.Δ. 949 μ. – Β.Δ. 2+ ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Ανδρομάχη Κατσιμάνη ✪ Γιώργος Δαυϊδόπουλος ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Κώστας Χρυσουλίδης ✪ Κώστας Κουκουρής ΚΥΡΙΑΚΗ 18-12-11 ΟΡΗ ΒΡΟΝΤΟΥΣ Άνω Ορεινή (820 μ.) Κορυφή Αλή Μπαμπάς (1849 μ.) Ώρες πορείας:7 – Υ.Δ. 1029 μ. – Β.Δ. 3 ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Δημήτρης Μάρδας ✪ Νίκος Πιπιλιαγκόπουλος ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 23-12-11 ως ΔΕΥΤΕΡΑ 26-12-11 4-ήμερο Χριστουγέννων στην ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ (θα υπάρξει αναλυτικό πρόγραμμα) ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Δ.Σ ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 31 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΒΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΞΟΡΜΗΣΕΩΝ / ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2012 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 06-01-12 ως ΚΥΡΙΑΚΗ 08-01-12 3-ήμερο των Φώτων στην ΟΙΤΗ (Διάσχιση Ανοπαίας Ατραπού στο Καλλίδρομο) ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Δ.Σ ΚΥΡΙΑΚΗ 15-01-12 ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ κοπή πίτας καταφυγίων Λιβάδι (797 μ.) καταφ. «Νίκος Παπαδόπουλος» (1000 μ.) Ώρες πορείας: 3 – Υ.Δ. 203 μ. – Β.Δ. 1 ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Δ.Σ ΚΥΡΙΑΚΗ 22-01-12 ΑΓΚΙΣΤΡΟΝ Άγκιστρον (290 μ.) Κορυφή Τσιγκέλι (1345 μ.) Ώρες πορείας:5 – Υ.Δ. 786 μ. – Β.Δ. 1 ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Γρηγόρης Γρηγοριάδης ✪ Θόδωρος Χαλκιαδούδης ΚΥΡΙΑΚΗ 29-01-12 ΠΙΕΡΙΑ κοπή ορειβατικής πίτας Άνω Μηλιά (1000 μ) Πέντε Πύργοι (1710 μ.) – Χτένι (1786 μ.) Ώρες πορείας:6 – Υ.Δ. 786 μ. – Β.Δ. 1 ΑΡΧΗΓΟΙ: ✪ Δ.Σ 32 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ απαιτείται: ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 33 9 ΜΕΡΕΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΜΕ ΤΟΝ Σ.Ε.Ο (Β’ ΜΕΡΟΣ) ΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΝΕΣΤΗΣ ΓΙΑΝΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ 34 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Σάββατο πρωί 20 Αυγούστου και όλοι, ακριβείς στο ραντεβού μας, επιβιβαστήκαμε στο λεωφορείο για την Κρήτη. Και πέρυσι πήγαμε στην Κρήτη, αλλά η μεγαλόνησος είναι αστείρευτη σε διαδρομές, διασχίσεις και φαράγγια. Έτσι, ερωτευμένοι με το νησί μετά την περυσινή μας επίσκεψη, αποφασίσαμε να ξαναπάμε και φέτος. Θα είμαστε μαζί στην μεγαλόνησο για τις επόμενες 9 μέρες. ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 35 1η ΜΕΡΑ-στο μουσείο της Ακρόπολης Στο δρόμο για την Αθήνα, ο ποιητής της παρέας Κώστας, μας διασκεδάζει με τα σατυρικά ποιήματα που εν τω μεταξύ έγραψε για την Κρήτη. Τα χιλιόμετρα κύλισαν γρήγορα και προς το μεσημέρι φθάσαμε στον πρώτο προορισμό μας, το Μουσείο της Ακρόπολης. Αν και με κάποια δυσκολία, βρέθηκε τελικά ξεναγός και η ξενάγηση στο μουσείο ξεκίνησε. Η πλαστικότητα, η ομορφιά και η τελειότητα των εκθεμάτων της ακρόπολης είναι εκπληκτική, όμως θέλω να σταθώ λίγο και στο κτίριο του μουσείου, δημιούργημα του Ελβετού αρχιτέκτονα Μπερνάρ Τσούμι. Το μουσείο είναι ένα περιβάλλον διάχυτου φυσικού φωτός που παρουσιάζει γλυπτά αντικείμενα των οποίων η έκθεση στο φως αλλάζει στη διάρκεια της ημέρας. Τα υλικά επιλέχθηκαν με γνώμονα την απλότητα. Γυαλί, μπετόν και μάρμαρο. Ο γυάλινος τοίχος προς την Ακρόπολη συνδέει άμεσα το μουσείο με το αντικείμενο που εκθέτει, ενώ ο τρίτος όροφος όπου βρίσκονται τα μαρμάρινα γλυπτά του Παρθενώνα έχει στραφεί παράλληλα με 36 το πρωτότυπο και έχει τις ίδιες διαστάσεις. Τίποτα δεν είναι τυχαίο στον σχεδιασμό αυτού του σύγχρονου εφαρμοσμένου έργου τέχνης που κοσμεί την Αθήνα και λέγεται ¨Μουσείο της Ακρόπολης¨. Μετά την ξενάγηση φάγαμε στο εστιατόριο στον πρώτο όροφο του μουσείου με εκπληκτική θέα στην Ακρόπολη και μετά περπατήσαμε στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου ως την πύλη του Αδριανού, όπου μας περίμενε το λεωφορείο. Στον Πειραιά επιβιβαστήκαμε στο ¨ΕΛΥΡΟΣ¨ με προορισμό τα Χανιά. Φτάσαμε στα Χανιά στις 6,00 το πρωί της Κυριακής������������������������� . Στην αποβίβαση ψαχνόμασταν. Κάποιους τους «σφιχταγκάλιασε» ο Μορφέας και δεν ξύπνησαν. Ανθρώπινο βέβαια, αλλά ο Κώστας ο ποιητής της ομάδας δεν το άφησε να περάσει έτσι και το σχολίασε καυστικά στους στίχους του διασκεδάζοντάς μας. Ο χρόνος δεν μας πίεζε και το κακό ήταν μικρό. Ξεκινήσαμε για τον Κίσσαμο από όπου και πήραμε το καράβι για την Γραμβούσα και τον Μπάλο. Περιπλέοντας ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2η ΜΕΡΑ-Το ανθρώπινο ποτάμι ανηφορίζει για το Κάστρο της Γραμβουσας την χερσόνησο Τηγάνι με την θάλασσα φουσκωμένη απ’ τα μελτέμια, διακρίναμε το εντυπωσιακό γεωλογικό φαινόμενο που ακόμη εξελίσσεται στην Κρήτη. Στους απόκρημνους βράχους της ακτής 9 μέτρα πάνω από την θάλασσα ήταν φανερά τα ίχνη της αρχαίας ακτογραμμής. Το φαινόμενο αυτό δημιουργήθηκε εξαιτίας των καταστρεπτικών σεισμών του 66 μ.Χ. και του 365 μ.Χ. που προκλήθηκαν από την κίνηση της λιθοσφαιρικής πλάκας της Αφρικής, με αποτέλεσμα να προκαλέσουν την απότομη ανύψωση της δυτικής και την αντίστοιχη βύθιση της ανατολικής Κρήτης. Το καράβι κλυδωνίζεται από τα κύματα καβατζάροντας ανάμεσα στο ακρωτήριο της Βούξας (ή Τρυπητής) και την Άγρια Γραμβούσα. Μπαίνοντας στο Κρητικό πέλαγος η θάλασσα ημέρεψε ενώ μπροστά μας φάνηκε επιβλητικός ο βράχος του νησιού των τελευταίων πειρατών, η Ήμερη Γραμβούσα. Πλησιάζοντας διακρίναμε στην κορυφή του βράχου σαν πέτρινο στέμμα το απόρθητο κάστρο που έκτισαν οι Ενετοί το 1579. Οι Τούρκοι κατάφεραν να το αποκτήσουν το 1692 δωροδοκώντας τον Ενετό φρούραρχο. Οι Κρητικοί το κατέκτησαν το 1825 με τέχνασμα, όταν η ομάδα του οπλαρχηγού Καλλέργη ντυμένοι σαν Τούρκοι και υποκρινόμενοι την αλλαγή φρουράς, τους αιφνιδίασε και κατέλαβε το κάστρο. Το νησί έγινε το πρώτο κομμάτι ελεύθερης κρητικής γης, όπου έβρισκαν άσυλο όλοι οι κυνηγημένοι από τους Τούρκους Κρήτες. Γρήγορα μαζεύτηκαν σε αυτό το άγονο νησάκι πάνω από 3000 ελεύθεροι Κρήτες που ζούσαν από την πειρατεία. Τότε όμως κάτω από την πίεση των μεγάλων δυνάμεων εκδιώχθηκαν από το νησί και μάλιστα ο Καποδίστριας αρχικά ζήτησε την θανάτωση των πειρατών, αλλά μετά από πιέσεις δέχθηκε να τους επιβληθούν μόνο χρηματικά πρόστιμα. Το καράβι προσπέρασε το σκουριασμένο κουφάρι ενός ναυαγίου καρφωμένου στα μαύρα βράχια του νησιού και ¨έδεσε¨ στη σκάλα του προστατευμένου από τον βοριά μικρού λιμανιού. Ακολουθήσαμε το στενό, κακοτράχαλο μονοπάτι, που ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 37 ανηφόριζε φιδωτά ανάμεσα σε αμάραντους με τεράστια στελέχη λουλουδιών (Agave Americana) προς το κάστρο, που αγέρωχο ήλεγχε ακόμα το πέλαγος, 137 μέτρα πάνω από τη θάλασσα. Το μαρμάρινο λιοντάρι κείτονταν στο έδαφος μπροστά στην διπλή καστρόπορτα, απομεινάρι της χαμένης κυριαρχίας των Ενετών στο Αιγαίο. Περπατήσαμε στις επάλξεις του σε σχήμα τριγώνου ερειπωμένου κάστρου. Στο κέντρο όπου διασταυρώνονταν όλα τα καλντερίμια έστεκε σχεδόν ανέπαφη μια μικρή, λιτή βενετσιάνικη εκκλησία. Η θέα προς την λιμνοθάλασσα του Μπάλου που απλώνονταν στα πόδια του Γεροσκίνου ήταν μαγευτική. Επιστρέψαμε στο καράβι στην ώρα μας και κατευθυνθήκαμε για μπάνιο στον Μπάλο, μια τροπική παραλία με σμαραγδένια καθαρά νερά, το στολίδι του κρητικού πελάγους. Άλλοι έπαιζαν στα ρηχά νερά της λιμνοθάλασσας μαζεύοντας κοχύλια και άλλοι προτίμησαν την δροσιά στα πιο βαθιά. Όταν αργά το απόγευμα κουρασμένοι γυρίσαμε στα Χανιά, στα μάτια μας λαμπύριζαν ακόμα τα εξωτικά χρώματα της θάλασσας του Μπάλου. Το βράδυ κατεβήκαμε τον κατάμεστο κεντρικό πεζόδρομο της οδού Χαλήδων που έβγαζε στο ενετικό λιμάνι των Χανίων και καταλήξαμε σε ταβέρνα κοντά στα βυζαντινά νεώρια. Γευθήκαμε χοχλιούς μπουμπουριστούς, σταμναγκάθι και μυζήθρα και τιμήσαμε δεόντως τη ντόπια ρακή, την τσικουδιά. Η βραδιά κύλησε γλυκά κάτω από το αυγουστιάτικο φεγγάρι και η ευθυμία μας δεν οφειλόταν μόνο στις αναθυμιάσεις της τσικουδιάς. Ξημέρωσε η Δευτέρα������������� , όπου θα ξεκινούσε ένα διήμερο trekking στο ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 με την χρήση G.P.S. Από την Αγ. Ειρήνη μέσω Σούγιας και Παλαιόχωρας ως το Ελαφονήσι, με ενδιάμεση διανυκτέρευση στην Παλαιόχωρα. Το πρώτο κομμάτι της πορείας, η κάθοδος του φαραγγιού της Αγ. Ειρήνης, τρεις ώρες δρόμος, ήταν βατή σε όλους. Ξεκινήσαμε από τον οικισμό της Αγ. Ειρήνης και αφού πληρώσαμε στο φυλάκιο είσοδο 2 €, μπήκαμε στον 38 ¨Αγερηνιώτικο ποροφάραγγα¨ όπως το λένε οι ντόπιοι. Κατηφορίσαμε στη σκιά αιωνόβιων πλατανιών και σε 15 λεπτά συναντήσαμε πινακίδα ¨προς το Φαράγγι της Φυγούς¨, ονομασία που πήρε το φαράγγι, όταν ο φοβερός γενίτσαρος Καούρης προσπάθησε να μπει σ’ αυτό για να εξοντώσει τα γυναικόπαιδα που είχαν κρυφτεί εκεί, αλλά τελικά διέφυγαν προς τον Ομαλό. Κατεβήκαμε το απότομο, φιδωτό μονοπάτι με τα προστατευτικά ξύλινα κάγκελα (καπρούλια���������������������������� ). Όλη η πλαγιά ήταν κατάφυτη με φασκομηλιές (salvia fruticosa) που μοσχομύριζαν. Η ευωδιά του φασκόμηλου μας ακολουθούσε ως τον πάτο του φαραγγιού. Συνεχίσαμε κάτω από βελανιδιές και μεγαλόπρεπα πλατάνια ως τη βραχοκλησιά του Αϊ Γιάννη, έναν τεράστιο ογκόλιθο που έμοιαζε με ξωκλήσι. Λίγο πιο κάτω το φαράγγι ανηφόρισε μέχρι το Φουρνάκι, έναν διαμορφωμένο χώρο στάσης. Στη συνέχεια το φαράγγι στένεψε και περάσαμε τις ¨πόρτες¨ με τους πανύψηλους, κάθετους βράχους να γυαλίζουν υγροί και απειλητικοί στο φως του ήλιου που μετά βίας έφθανε στην κοίτη του. Σταδιακά το φαράγγι πλάταινε, εγκατέλειπε τις βραχώδεις κορυφές, το τοπίο γλύκαινε και βαδίζοντας ανάμεσα σε λυγαριές και πικροδάφνες φτάσαμε σε μια συμπαθητική καντίνα-σνακ μπαρ. Σταματήσαμε περιμένοντας και τους τελευταίους, ξεδιψάσαμε και δοκιμάσαμε ξυλοκέρατα από μια μεγάλη χαρουπιά που δέσποζε στην αυλή. Το λεωφορείο μας περίμενε λίγο πιο κάτω για να μας μεταφέρει στην Σούγια, ένα παραθαλάσσιο ψαροχώρι στο Λιβυκό πέλαγος με κάτασπρη βοτσαλωτή παραλία και κρυστάλλινα νερά, τόπος συνάντησης γυμνιστών από όλο τον κόσμο. Η ώρα όμως έχει περάσει, ήταν καταμεσήμερο και η ορειβατική ομάδα που θα συνέχιζε, ετοιμάστηκε βιαστικά για το δεύτερο μέρος της πορείας που ήταν η διάσχιση από την Σούγια στην Παλαιόχωρα κατά μήκος του Λιβυκού διάρκειας 7 ωρών. Η ομάδα, αποτελούμενη από 18 άτομα αποχαιρέτησε ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ βιαστικά τους υπόλοιπους που προτίμησαν το μπάνιο με τις γοργόνες και σύντομα μπήκε στο μονοπάτι που οδηγούσε στην αρχαία Λισσό. Μετά από 20 λεπτά σε πευκόφυτη ρεματιά, ανηφορίσαμε στην πλαγιά ως ένα τεράστιο πλάτωμα σε ύψος������������������������ 250 μέτρα και κατηφορίσαμε στην άλλη πλευρά του λόφου σε μια κοιλάδα ως την θάλασσα. Εκεί συναντήσαμε τα ερείπια της Λισσού και του πασίγνωστου για την ιαματική του πηγή Ασκληπιείου. Ο αρχαιολογικός χώρος ήταν περιφραγμένος αλλά το νερό της πηγής έτρεχε έξω από αυτόν. Δροσιστήκαμε, πλυθήκαμε και αφού ανανεώσαμε τις προμήθειές μας σε νερό, συνεχίσαμε για την Παλαιόχωρα. Νέα απότομη ανάβαση σε οροπέδιο 300 μέτρα πάνω από τη θάλασσα και τον ήλιο του απομεσήμερου να καίει βασανιστικά, δοκιμάζει τις αντοχές μας. Ξανακατεβαίνουμε στην θάλασσα με τις μικρές δαντελένιες παραλίες. Σε μια από αυτές σταθήκαμε για μπάνιο. Ήταν η πιο αναζωογονητική βουτιά της ζωής μου, δεν θέλαμε να βγούμε από η θάλασσα. Όμως έπρεπε να συνεχίσουμε χωρίς άλλη καθυ- στέρηση, η Παλαιόχωρα ήταν ακόμη μακριά, και ο ήλιος είχε χαμηλώσει. Όταν βγήκαμε σε χωματόδρομο ο ήλιος έδυε και μας έμεναν άλλα 8 χιλιόμετρα ως την Παλαιόχωρα������������������� . Βράδιασε όταν συγκεντρωθήκαμε στο λιμάνι της κωμόπολης. Τακτοποιηθήκαμε γρήγορα σε ενοικιαζόμενα δωμάτια της παραλίας και αράξαμε όλοι μαζί σε ταβέρνα της προκυμαίας. Αποφασίσαμε την επόμενη μέρα να ξεκινήσουμε την πορεία προς το Ελαφονήσι στις 6,30 το πρωί, ώστε να αποφύγουμε την ανυπόφορη ζέστη που τόσο μας ταλαιπώρησε σήμερα. Κουρασμένοι πέσαμε νωρίς για ύπνο, όμως ο δυνατός αέρας που σηκώθηκε στο Λιβύκο μαστιγώνοντας τους φοίνικες και η φουσκωμένη θάλασσα που έσκαγε με πάταγο στον κυματοθραύστη, δεν μας άφησαν σε ησυχία όλη νύχτα. Στις 6,30 το πρωί της Τρίτης, σκοτάδι ακόμη, οι περισσότεροι άυπνοι, αλλά ακριβείς στο ραντεβού μας, ξεκινήσαμε από το λιμάνι. Στην έξοδο της κοιμισμένης κωμόπολης ένας ανοιχτός 3η ΜΕΡΑ-Ο περίφημος κρητικός αίγαγρος έκλεψε τη παράσταση στη Σούγια ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 39 φούρνος μας προμήθευσε τυρόπιτες και κουλούρια για το δρόμο. Συνεχίσαμε παραλιακά σε άσφαλτο για 8 χιλιόμετρα ως το ακρωτήρι Κριός με ενδιάμεση στάση στο χωριουδάκι Κουντούρα�������������� . Εκεί, ο κρητικός ιδιοκτήτης του σπιτιού έξω από το οποίο σταθήκαμε, μας υποδέχθηκε με μια αγκαλιά φρεσκοκομμένα σταφύλια από το αμπελάκι του και μας ευχήθηκε καλό δρόμο. Μας συγκίνησε η φιλοξενία του. 40 Στον Κριό μπήκαμε επιτέλους σε μονοπάτι και συναντήσαμε τις πρώτες συστάδες των χαμηλών εδώδιμων κέδρων. Πρόκειται oxyce������ για τον θαλασσόκεδρο juniperous������� drous maxicarpa, που αγαπά τις κρημνώδεις ακτές και τις αμμώδεις παραλίες και είναι προστατευμένο είδος στην ευρωπαϊκή κοινότητα. Στην Κρήτη συναντάται μόνο σε αυτή την περιοχή. Ανεβοκατεβήκαμε συνεχόμενους λόφους, αποφεύγοντας ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Αριστερά: 3η ΜΕΡΑ-Πλησιάζοντας στο Ασκληπιείο της αρχαίας Λισσού, Επάνω: 4η ΜΕΡΑ-αντικρίζοντας το Ελαφονήσι απροσπέλαστους βραχώδεις κάβους, σε μονοπάτι στριμωγμένο ανάμεσα στα νερά του Λιβυκού και στο βουνό Σέλινο. Σε μια στροφή του μονοπατιού ξεδιπλώθηκε στον ορίζοντα το ακρωτήριο του Ελαφονησιού Μια κίτρινη, λεπτή λωρίδα στεριάς που στη μύτη της υψωνόταν σε απότομο βράχο, λαμπύριζε στο πέλαγος. Καθίσαμε να απολαύσουμε το τοπίο και χαλαρώσαμε νομίζοντας ότι κοντεύουμε πια, όταν όμως συνεχίσαμε, η μια παραλία διαδεχόταν την άλλη εναλλασσόμενες με κεδροδάση και το άνυδρο τοπίο όλο και μάκραινε μέσα στο καταμεσήμερο. Μετά από 2,30 ώρες φθάσαμε τελικά σε μια από τις ωραιότερες παραλίες της δυτικής Κρήτης, γνωστή ως «Κεδρόδασος». Τρίμετρα τραχιά θαλασσόκεδρα, που διακόπτονταν από οριζόντιες, αιχμηρές τούφες αμμόφιλας (Ammophila arenaria) σκίαζαν τους χρυσούς αμμόλοφους. Η σμαραγδένια, αστραφτερή θάλασσα είναι γεμάτη κόσμο και στην σκιά των κέδρων αμέτρητες σκηνές χρωματίζουν το τοπίο. Η παραλία φαίνεται πως είναι ο παράδεισος του ελεύθερου κάμπινγκ. Εκεί μάθαμε ότι απείχαμε μισή ώρα από το Ελαφονήσι και μη έχοντας οι περισσότεροι σταγόνα νερού στα παγούρια μας, αποφασίσαμε να συνεχίσουμε. Φθάσαμε στις 2 το μεσημέρι, στα όρια της αφυδάτωσης, στο πλημυρισμένο με κόσμο Ελαφονήσι και αφού ξεδιψάσαμε στο πρώτο beach bar της παραλίας, περάσαμε περπατώντας τη ρηχή θάλασσα που μας χώριζε στο νησάκι για μπάνιο. Περπατήσαμε λίγο ανάμεσα σε αμμοθίνες και κολυμπήσαμε σε κολπίσκους με ψιλή χρυσή άμμο και γαλαζοπράσινα δροσερά νερά, απολαμβάνοντας τις τελευταίες βουτιές στο Λιβυκό. Από πάνω μας ο βράχος όπου το Πάσχα του 1824 εγκλωβίστηκαν και σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 41 4η ΜΕΡΑ-...Λιβυκό, στο μονοπάτι για το Ελαφονήσι ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 43 4η ΜΕΡΑ-από την Παλαιόχωρα στο Ελαφονήσι 40 πολεμιστές και 800 γυναικόπαιδα, ενώ πολλοί άλλοι πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα. Ένα εκκλησάκι, ένα λιτό μνημείο και ένας μεγάλος ευδιάκριτος σταυρός μας θυμίζουν τη θηριωδία. Επιστρέψαμε αργά το απόγευμα στα Χανιά, κουρασμένοι από το διήμερο ����� trekking������������������������������������ , αλλά ευχαριστημένοι από τις εμπειρίες που ζήσαμε στο άγνωστο αυτό κομμάτι της νότιας Κρήτης. Την Τετάρτη φύγαμε νωρίς από τα Χανιά και μόλις περάσαμε το Ρέθυμνο, αφήσαμε την εθνική οδό και ανηφορίσαμε τον γεμάτο στροφές επαρχιακό δρόμο για τις Πρασιές. Μετά το χωριό βρήκαμε την είσοδο του Πρασιανού φαραγγιού που μετά από πορεία 4 ωρών οδηγεί στον Πλατανιά, ένα παραθαλάσσιο χωριό λίγα χιλιόμετρα ανατολικά του Ρεθύμνου. Η διάσχιση ήταν βατή και σχεδόν όλοι συμμετείχαν. Μονοπάτι ήταν η αρχικά ήρεμη κοίτη του φαραγγιού με τα πολλά αιωνόβια πλατάνια. Μετά από 11/ 2 ώρα περπάτημα, αντιληφθήκαμε στον κάθετο βράχο της δεξιάς όχθη, ένα νεαρό 44 γύπα ή όρνιο όπως αλλιώς λέγεται (Gyps fulvus), από τα μεγαλύτερα και σπάνια πλέον πτωματοφάγα αρπακτικά. Ήταν σφηνωμένο ανάμεσα σε έναν κάθετο βράχο και στον κορμό μιας πικροδάφνης. Το απελευθερώσαμε και του δώσαμε λίγο νερό, αλλά παρόλο που δεν έδειχνε τραυματισμένος, ήταν αδύναμος για να σταθεί στα πόδια του. Σημαδέψαμε την θέση που τον αφήσαμε στο G.P.S, με σκοπό να ειδοποιήσουμε την ορνιθολογική υπηρεσία μόλις αποκτήσουν σήμα τα κινητά μας. Λίγο πιο κάτω η κοίτη γέμισε μεγάλους στρογγυλεμένους από τον χείμαρρο βράχους. Πηδούσαμε από βράχο σε βράχο και τσουλάγαμε σε σκαμμένες στους ογκόλιθους στεγνές τσουλήθρες απολαμβάνοντας την άγρια ομορφιά της παρθένας φύσης. Όταν πια το φαράγγι τελείωσε και η κοίτη του χειμάρου φάρδυνε��������������������������� , περάσαμε κάτω από ένα πέτρινο τοξωτό παλιό γεφύρι και βγήκαμε στον Πλατανιά. Ήταν 2 το μεσημέρι όταν φθάσαμε στην παραλία και ένα ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 5η ΜΕΡΑ-ο λαβωμένος γύπας στο Πρασιανό φαράγγι μπάνιο στο αγριεμένο από το μελτέμι Αιγαίο ήταν απαραίτητο. Ακολούθησε ελαφρύ φαγητό στην ακροθαλασσιά και στις 4, αφού μαζευτήκαμε στο λεωφορείο και αναχωρήσαμε για το Ηράκλειο, τον βυζαντινό Χάνδακα. Η πόλη απλώνεται στους πρόποδες του Γιούχτα������������ , του ανθρωπόμορφου ιερού βουνού των Μινωιτών, που το προφίλ της κορυφής του μοιάζει με το ξαπλωμένο ανάσκελα κεφάλι του Δία. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι εδώ βρισκόταν ο τάφος του Δία. Εδώ, στην θέση Ανελοσπήλια, σε ανασκαφές μινωικού ναού βρέθηκαν τρεις σκελετοί, δύο ιερέων και ενός 18άχρονου νέου που οι πρώτοι θυσίαζαν σε κάποια θεότητα. Η οροφή του ναού κατέρρευσε την ώρα της θυσίας. Το γεγονός συνέβη τον 17ο αι. π. Χ. Το βραδάκι συναντηθήκαμε στη μικρή πλατεία της Λότζιας που στεγάζει το δημαρχείο της πόλης, δίπλα στην κρήνη του Μοροζίνι με τα τέσσερα μαρμάρινα λιοντάρια και ήπιαμε χαζεύοντας τους υπαίθριους λυράρηδες που τραγουδούσαν μαντινάδες. Το πρωί της Πέμπτης, μετά από ένα πλουσιοπάροχο πρωινό στο ξενοδοχείο, ξεκινήσαμε για τα Ανώγεια. Στο πρόγραμμα της ορειβατικής ομάδας ήταν η ανάβαση στον Ψηλορείτη, το περήφανο και πολυτραγουδισμένο βουνό της Κρήτης, που οι αρχαίοι ονόμαζαν Ίδη, δηλ. ¨δασωμένο βουνό¨. Από τότε όμως έχουν αλλάξει πολλά και δεν υπάρχει πλέον ίχνος δένδρου στις πετρώδεις πλαγιές του. Η πορεία ξεκίνησε από το εντελώς παρατημένο περίπτερο κάτω από το Ιδαίον Άντρο στα 1370 μέτρα. Ένα ελαφρύ αεράκι μας συνόδευε σε όλη την διάρκεια της ανάβασής μας. Το βουνό ήταν γνώριμο από την περσινή ανάβασή μας. Ξερό, χωρίς δένδρα και νερό, γεμάτο πέτρες που ανάμεσά τους ξεπετάγονταν κοκκινοπορτοκαλιά τσαμπιά καρπών φιδόχορτου και αγκαθωτοί θάμνοι. Μετά από πορεία σχεδόν τεσσάρων ωρών, φθάσαμε στην κορυφή του Ψηλορείτη, στα 2456 μέτρα, όπου βρίσκεται το τριπλό μιτάτο που εκτελεί ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 45 6η ΜΕΡΑ-στην κορφή του Ψηλορείτη, στο μιτάτο του Τιμίου Σταυρού χρέη ναού του Τιμίου Σταυρού. Η λέξη μιτάτο (λατ. Metatum, βυζ. Μητατόριον) , σημαίνει ¨ορεινό προσωρινό κατάλυμα¨ και είναι η καλύβα των βοσκών της Κρήτης. Είναι εξ ολοκλήρου φτιαγμένα από πλακώδη κρυσταλλικό ασβεστόλιθο (στουρναρόπετρα) χωρίς κονίαμα (ξερολιθιά), έχουν κυλινδρικό σχήμα με θολωτή στέγη και μια τρύπα στην κορυφή τους για φωτισμό και απαγωγή του καπνού της φωτιάς, που ανάβουν οι βοσκοί τις κρύες νύχτες στο κέντρο του μιτάτου�������������������������� , έχουν δε μια μικρή είσοδο και είναι χωρίς παράθυρα. Στην κορφή μας περίμενε μια υπόγεια στέρνα με δροσερό νερό και ένας κουβάς. Πλυθήκαμε και μπήκαμε στο εξωκλήσι να ανάψουμε ένα κερί. Ξαποστάσαμε έξω από το μιτάτο χαζεύοντας τους γυπαετούς που έφερναν κύκλους πάνω από τα κεφάλια μας. Επιστρέψαμε από τα ίδια, όμως τώρα οι πέτρες κυλούσαν πιο εύκολα δυσχεραίνοντας την κατάβαση. Λίγο πριν το κάτασπρο 46 εκκλησάκι της Ανάληψης του Σωτήρος με την μοναδική στην περιοχή πηγή που δυστυχώς είχε στερέψει, ανηφορίσαμε για το Ιδαίον Άντρον, όπου μεγάλωσε ο Δίας. Η σπηλιά, τόπος ιερός, φορτισμένος με ενέργεια ήταν ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα των αρχαίων που ξεκινούσαν από την θάλασσα με τα πόδια για να εκπληρώσουν το τάμα τους. Τέλος απολαύσαμε την μπύρα μας καθισμένοι στο μπαλκόνι του περιπτέρου, χαζεύοντας τα κατσίκια που έβοσκαν στο χορταριασμένο οροπέδιο της Νίδας κάτω από τα πόδια μας. Γύρω στις 6 το απόγευμα ξεκινήσαμε και αφού παραλάβαμε τους υπόλοιπους από τα Ανώγεια, φορτωμένους με ¨οφτό¨ (ψητό κατσίκι) και άλλα καλούδια, επιστρέψαμε στο Ηράκλειο. Την Παρασκευή νωρίς το πρωί ξεκινήσαμε για την Ζάκρο, στο δυτικό άκρο της Κρήτης. Αφήσαμε πίσω μας τον Άγ. Νικόλαο, την Σητεία και στο Παλαιόκαστρο ανηφορίσαμε νότια ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ προς την Άνω Ζάκρο. Λίγο μετά το χωριό συναντήσαμε την είσοδο του Φαραγγιού των Νεκρών που οδηγεί στην παραλία της Κάτω Ζάκρου. Η πορεία ακολούθησε ένα κατηφορικό μονοπάτι πάνω σε πέτρες ορυκτού χαλκίτη που τις έδινε ένα όμορφο μενεξεδί χρώμα. Σε 10 λεπτά φθάσαμε στην ξερή κοίτη του άγριου φαραγγιού και πλέον περπατούσαμε κάτω από πλατάνια, ανάμεσα σε ανθισμένες λυγαριές και πικροδάφνες. Δεξιά και αριστερά μας στους κάθετους βράχους και σε ύψος πάνω από 30 μέτρα αιωρούνταν πολλές σπηλιές, μέσα στις οποίες οι Ετεοκρήτες, οι πρώτοι κάτοικοι αυτής της μεριάς του νησιού, έθαβαν τους νεκρούς τους, εξ ου και η ονομασία του φαραγγιού. Πλησιάζαμε στην έξοδο και πλέον βαδίζαμε σε ψιλή άμμο κατάσπαρτη με πικροδάφνες. Βγήκαμε στο δρόμο, στρίψαμε αριστερά και μπήκαμε στον αρχαιολογικό χώρο. Αρχαιολόγοι και συντηρητές εργάζονταν στο τέταρτο και ίσως πιο ολοκληρωμένο από τα μινωικά παλάτια-ιερά του νησιού. Μια προσηνής και ευγενική συντηρήτρια μας ενημέρωσε για την δουλειά της και για την χρήση των χώρων στην αρχαιότητα. Συνεχίσαμε για την παραλία με τα ταβερνάκια και ανακουφιστήκαμε από την κάψα του μεσημεριού με βουτιές στα καθαρά νερά του δροσερού καρπάθιου πελάγους. Το απόγευμα επιστρέψαμε στην Σητεία, τακτοποιηθήκαμε στο παραλιακό ξενοδοχείο και το βραδάκι μαζευτήκαμε σε ταβέρνα της προκυμαίας για το τελευταίο μας δείπνο στο νησί. Φάγαμε, ήπιαμε, γελάσαμε και θυμηθήκαμε αστεία συμβάντα από τις μέρες που περάσαμε μαζί στην Κρήτη, όλοι μαζί σαν μια παλιά καλή παρέα. Δίπλα μας στο πλακόστρωτο του λιμανιού δίδονταν παράσταση λατινοαμερικάνικου χορού στους νοσταλγικούς ρυθμούς του ταγκό, της ρούμπας και της σάλσας, με την ερωτική φωνή του Κάρλος Καρντέλ να συγκινεί ακόμη. 7η ΜΕΡΑ-στο φαράγγι των Νεκρών ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 47 Δεξιά: 8η ΜΕΡΑ-«απόβαση» στο οχυρό της Σπιναλόγκα Το πρωί του Σαββάτου φύγαμε από την Σητεία με πρώτο προορισμό την μονή Τοπλού����������������������������� , ένα από τα πιο όμορφα μοναστήρια της Μεγαλονήσου. Η μονή κτίστηκε τον 15 ο αι. και λεγόταν Παναγία Ακρωτηριανή. Τοπλού την ονόμασαν οι Τούρκοι γιατί ήταν οχυρωμένη με κανόνι (τοπ στα τούρκικα σημαίνει μπάλα κανονιού) για να αποκρούει τους πειρατές. Έξω από την μονή στέκεται καλοδιατηρημένος ο πέτρινος ανεμόμυλος με τα ξύλινα γρανάζια που κυλούσαν την βαριά πέτρινη μυλόπετρα. Περνώντας την εξώπορτα του φρουριακού τοίχου ύψους 10 μέτρων���������������������������� , μπήκαμε στην ευρύχωρη πρώτη αυλή, όπου δεσπόζει το επιβλητικό καμπαναριό με ύψος 33 μέτρα. Στην απέναντι πλευρά της αυλής, μια στοά μας έβγαλε σε μια μικρότερη αυλή που οριοθετούνταν από το Καθολικό και τα κελιά των μοναχών αναπτυγμένα σε τρεις ορόφους. Στο καθολικό η προσοχή μας στράφηκε στις μοναδικής τέχνης εικόνες του περίφημου αγιογράφου του 18 ου αι. Ιωάννη Κορνάρου, όπως η επονομαζόμενη ¨Μέγας ει Κύριε και θαυμαστά τα έργα Σου¨ του 1770 και η ¨Ρόδον το αμάραντο¨ του 1771. Η μονή είναι γνωστή και για την παραγωγή βιολογικών προϊόντων και εξαιρετικών κρασιών. Με την ευκαιρία προμηθεύθηκα τσικουδιά, κρασί και βιολογικό ελαιόλαδο. Επόμενος προορισμός μας ήταν το Βάι, όπου βρίσκεται περιτριγυρισμένη από 250 στρέμματα ενδημικών φοινικόδεντρων ¨Phoenix Theophrasti” η ομορφότερη παραλία της ανατολικής Κρήτης. Φθάσαμε σχετικά νωρίς και ήμασταν σχεδόν μόνοι. Δεξιά της παραλίας μια πέτρινη σκάλα οδηγούσε σε ένα υπερυψωμένο φυλάκιο. Την ανεβήκαμε και η θέα από εκεί μας έκοψε την ανάσα. Αριστερά μας ξεδιπλωνόταν 48 η κοιλάδα των φοινικόδεντρων και μπροστά μας η τεράστια χρυσή αμμουδιά με την θάλασσα ¨λάδι¨ στις αποχρώσεις του τουρκουάζ. Πολλοί προτίμησαν το μπάνιο στα ήρεμα και καθαρά νερά του καρπάθιου πελάγους και κάποιοι άλλοι όπως εγώ ήπιαμε τον καφέ μας καθισμένοι νωχελικά κάτω από τους φοίνικες. Όλα γύρω μας ήταν εξωτικά, βγαλμένα σαν από ταινία του Χόλυγουντ σε τροπικό νησί του Ισημερινού. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Κόντευε μεσημέρι και με μισή καρδιά αποχαιρετήσαμε τον παράδεισο του Βάι για τον τελευταίο μας προορισμό, το νησί των ζωντανών νεκρών, τη Σπιναλόγκα. Επιστρέψαμε από την εθνική οδό που διατρέχει την βόρεια Κρήτη από άκρου σ΄άκρον και μετά τον Άγ��������������� . Νικόλαο στρίψαμε δεξιά βόρεια προς την Ελούντα. Διασχίσαμε μετά βίας τους στενούς δρόμους του χωριού και φθάσαμε στην Πλάκα, ένα μικρό χωριουδάκι απέναντι από την Σπιναλόγκα. Γρήγορα οργανώσαμε δύο καΐκια και μία ξεναγό και περάσαμε στο νησί. Η λέξη Σπιναλόγκα είναι ενετική , όπως και το απόρθητο κάστρο που έκτισαν οι ίδιοι το 1579 και σημαίνει ¨μακρύ αγκάθι¨ (Spina Longa), ή κατ’ άλλους είναι παραφθορά του ελληνικού ¨στην Ελόντα¨ = Σπιναλογκα. Το φρούριο δέσποζε στον κόλπο της Ελούντας και με τα 35 κανόνια του αντιστάθηκε στους Τούρκους ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 49 8η ΜΕΡΑ-το τελευταίο γεύμα στην Κρήτη ως το 1715. Μετά την απελευθέρωση της Κρήτης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1905 για να εκδιώξει τους τελευταίους Τούρκους από το νησάκι, μετέτρεψε το κάστρο σε λεπροκομείο που λειτούργησε σαν κοινότητα λεπρών ως το 1957. Αποβιβαστήκαμε στο νησί και συγκεντρωθήκαμε γύρω από την ξεναγό που μας διηγήθηκε την ιστορία του κάστρου και μας ξενάγησε στα σοκάκια, τα καφενεία, τα μαγαζάκια και τα ερείπια των σπιτιών των τελευταίων λεπρών. Στο νου μου ήρθαν τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη: Οι λεπροί που έφθαναν εδώ, δεν είχαν καν μάτια για να δουν την ωραία πύλη εισόδου και την επιγραφή που την διακοσμούσε. Τα μάτια τους διάβαζαν την επιγραφή που είδε ο Δάντης στη είσοδο της κόλασης: ¨Εγώ οδηγώ προς την θλιμμένη χώρα Εγώ προς τις ψυχές τις κολασμένες Την πάσα ελπίδα αφήστε όσοι περνάτε¨. Πότε πρόλαβε και έγινε ερείπια όλο 50 το χωριό μέσα σε 50 μόλις χρόνια; Σκεπές, κουφώματα, πόρτες και κάθε είδους οικοδομικά υλικά ξηλώθηκαν και μεταφέρθηκαν τη δεκαετία του ’70 για να κτιστούν τα σπίτια στην Ελούντα. Τι κρίμα. Επιστρέψαμε με τα καΐκια στην Πλάκα και καθίσαμε για φαγητό στις ταβέρνες της παραλίας. Απολαύσαμε τις τελευταίες νοστιμιές από την Κρήτη. Σε λίγο θα φεύγαμε για το Ηράκλειο, όπου μας περίμενε το καράβι για τον Πειραιά. Είχε σουρουπώσει όταν μπήκαμε στο πλοίο. Ξημερώματα Κυριακής βγήκαμε στον Πειραιά. Πότε κιόλας πέρασαν 9 μέρες; Το λεωφορείο καταπίνει τα χιλιόμετρα για την Θεσσαλονίκη. Ο Κώστας, ο ποιητής της παρέας, απαγγέλει αποσπάσματα από το νέο έπος του Σ.Ε.Ο στην Κρήτη, ενώ ο Παναγιώτης ο μαντιναδολόγος, σκαρώνει όμορφες μαντινάδες σε κρητική διάλεκτο. Η ευθυμία είναι διάχυτη. Ακούμε λίγα ριζίτικα και φθάσαμε. Καλό Φθινόπωρο… ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1 2 Χάρτης 1: Φαράγγι Αγίας Ειρήνης - Σούγια - Παλαιόχωρα - Ελαφονήσι. Χάρτης 2: το Πρασιανό Φαράγγι. ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 51 3 4 Χάρτης 3: Από το οροπέδιο της Νίδας στον Ψηλορείτη. Χάρτης 4: Ζάκρος - το Φαράγγι των Νεκρών. 52 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ο ΣΕΟ ΕΣΚΑΡΦΑΛΩΣΕ... Ποιήμα: Παναγιώτης Καλογριδάκης ο Κρης Ο ΣΕΟ εσκαρφάλωσε πάνω στον Ψηλορείτη που ‘ναι η ψηλότερη κορφή σ’ ολόκληρη την Κρήτη. Φύσαγε αγέρι δροσερό σε όλη τη πορεία και έτσι η ανάβαση δεν ήταν ...αγγαρεία μάθια Τους άλλους τους εστείλαμε στων Ζωνιανών τα μέρη το σπήλιο και η… ρίγανη χαρά για να τους φέρει. Τα πόδια μας τα σπάσαμε ψηλά για ν’ ανεβούμε με θέα όμως πανέμορφη ν’ αποζημιωθούμε. Μα αυτοί στο οφτό επέσανε στον τόπο του Ξυλούρη κι από τις μπύρες τις πολλές κοκκίνισε η μούρη. Ρέθυμνο και Ηράκλειο μπροστά μας απλωμένα Ανώγεια μα και Ζωνιανά στα πόδια μας χυμένα. Δεν ξέρω αν τους ευλόγησε ο Υάκινθος εντέλει κι αγάπη μέσα στις καρδιές έσταξε σαν το μέλι. Μα στη κατάβαση να δεις! Οι πέτρες και τ’ αγκάθια! Να δούμε τ’ οροπέδιο μας βγήκανε τα Μα αν κρίνω από το κέφι τους και το γλυκό γελάκι θα πρέπει και ο Άγιος να έβαλε χεράκι. ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 53 ΦΩΤΟ ΑΛΜΠΟΥΜ: ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ 1 2 54 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 3 4 1. Μπόροβετς, Μαλιόβιτσα, φωτογραφία: Γιώργος Δαυιδόπουλος 2. Μπόροβετς, Μαλιόβιτσα, φωτογραφία: Γιώργος Δαυιδόπουλος 3. Μπόροβετς, Μαλιόβιτσα, Φωτογραφία: Ανέστης Γιαννικόπουλος 4. Με τη Γιάννα στον Όλυμπο, Φωτογραφία: Ανέστης Γιαννικόπουλος ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 55 ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΊ ΠΕΡΊΠΑΤΟΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗ Η μοναδικότητα της Θεσσαλονίκης οφείλεται εν πολλοίς στα βυζαντινά μνημεία της. Δεκατέσσερις πολύ σημαντικές βυζαντινές εκκλησίες σώζονται σε άριστη κατάσταση. Τις περισσότερες –αν όχι όλεςτις έχουμε επισκεφτεί και μελετήσει. Όμως αυτά τα μνημεία είναι τόσο σημαντικά που δεν αρκεί μόνο μία επίσκεψη. Έτσι σκεφτήκαμε να προτείνουμε περιπάτους στην πόλη για όσους ορειβάτες αδυνατούν να εξορμούν κάθε Κυριακή. Ως αρχή προτείνουμε το ναό των Αγίων Αποστόλων, αντιπροσωπευτικό δείγμα της παλαιολόγειας εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής. Είναι γνωστό ότι το μέγεθος των βυζαντινών ναών και ο διάκοσμος μεταβάλλονται ανάλογα με την οικονομική και πολιτική κατάσταση. Σε περιόδους ακμής χτίζονται ναοί μεγάλων διαστάσεων και με πλούσιο διάκοσμο, ενώ το αντίθετο συμβαίνει σε περιόδους παρακμής. Στην παλαιολόγεια περίοδο (14ος και 15ος αι.) ,οπότε η οικονομική κρίση δεν επιτρέπει την κατασκευή μεγάλων ναών και πολυδάπανων ψηφιδωτών, το βάρος δίνεται στις τοιχογραφίες, τις φορητές εικόνες και τον εξωτερικό διάκοσμο. Τα στοιχεία αυτά συμπυκνώνονται στο ναό των Αγίων Αποστόλων, μία από τις ωραιότερες βυζαντινές εκκλησίες της πόλης, όχι ιδιαίτερα γνωστής λόγω της θέσης της. 56 ΑΓΙΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ Σ την αρχή της οδού Ολύμπου, κοντά στα δυτικά τείχη της Θεσσαλονίκης και νότια της Ληταίας Πύλης, βρίσκεται ο ναός των Αγίων Αποστόλων. Ο πυλώνας νότια του ναού και η κινστέρνα στα βορειοδυτικά μαρτυρούν ότι αποτελούσε καθολικό μοναστηριού. Η επιγραφή «Πατριάρχης και κτήτωρ» στο υπέρθυρο της εισόδου, τα μονογράμματα [συμπιλήματα] στα κιονόκρανα της δυτικής όψης και οι κεραμοπλαστικές επιγραφές στη δυτική και νότια όψη αναφέρουν τον Πατριάρχη Νίφωνα Α’[1310-1314]ως ιδρυτή. Γραπτή επιγραφή στον ανατολικό τοίχο του νάρθηκα μνημονεύει τον ίδιο Πατριάρχη και το μαθητή του ηγούμενο Παύλο ως πρώ- το και δεύτερο κτήτορα, αντίστοιχα, « της σεβασμίας μονής ταύτης». Η απεικόνιση του Παύλου δεομένου μπροστά στην ένθρονη Θεοτόκο, στο υπέρθυρο της εισόδου προς τον κυρίως ναό, και οι θεομητορικές σκηνές που κοσμούν τη στοά ενισχύουν την υπόθεση ότι πρόκειται για βυζαντινή μονή αφιερωμένη στην Παναγία, ίσως τη μονή της Θεοτόκου Γοργοεπηκόου. Το μνημείο ανήκει στον τύπο των σύνθετων πεντάτρουλων τετρακιόνιων σταυροειδών εγγεγραμμένων ναών με νάρθηκα και περίστωο με δύο παρεκκλήσια ανατολικά. Τα πολλαπλά επίπεδα όπου αποτυπώνεται έντονα το σημείο του σταυρού, ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 57 η πλινθόκτιστη ανωδομή, οι ραδινοί τρούλοι, οι πολύπλευρες κόγχες του ιερού βήματος, τα αψιδώματα,τα βαθμιδωτά τόξα, οι ημικιονίσκοι,τα δίλοβα παράθυρα και τα τρίβηλα ανοίγματα συντελούν στη δημιουργία ενός κομψού και ανάλαφρου συνόλου. Ο κεραμοπλαστικός διάκοσμος στην ανατολική πλευρά προσδίδει ζωγραφική όψη στο αρχιτεκτόνημα. Αριστουργηματικά ψηφιδωτά της εποχής του Νίφωνα σώζονται αποσπασματικά στα υψηλότερα σημεία του κυρίως ναού: ο Παντοκράτορας και οι προφήτης στον τρούλο, οι Ευαγγελιστές στα σφαιρικά τρίγωνα, το Δωδεκάορτο στις καμάρες και το δυτικό τοίχο και άγιοι μάρτυρες. Πρόκειται για το τελευταίο ψηφιδωτό σύ- νολο της Θεσσαλονίκης και από τα τελευταία στο Βυζάντιο, προτού αρχίσει η πτωτική πορεία της αυτοκρατορίας. Εικονογραφικά συνδέεται με κωνσταντινουπολίτικα σύνολα όπως της Μονής της Χώρας και της Μονής Παμμακαρίστου, αλλά τεχνοτροπικά ο εκφραστικός ρεαλισμός που κυριαρχεί σκιαγραφεί το καλλιτεχνικό περιβάλλον που επιχωριάζει στη Θεσσαλονίκη και επηρεάζει ολόκληρη τη Μακεδονία κατά την παλαιολόγεια αναγέννηση. Το εικονογραφικό πρόγραμμα συμπληρώθηκε με τοιχογραφίες υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητας, στα χαμηλότερα τμήματα του κυρίως ναού, το νάρθηκα, το περίστωο και το βόρειο παρεκκλήσι του Προδρόμου με σκη- ΚΑΤΟΨΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ 58 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ νές από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη και με θέματα συμβολικά ή εμπνευσμένα από την υμνογραφία .Ξεχωρίζουν η Ρίζα του Ιεσσαί, δηλαδή το γενεαλογικό δένδρο της Θεοτόκου στον ανατολικό τοίχο του νότιου περιστώου, οι προεικονίσεις της Παναγίας στο βόρειο τοίχο της ίδιας στοάς, οι ψυχές των δικαίων στο χέρι του Θεού πάνω από τη δυτική είσοδο του εσωνάρθηκα, ο ύμνος των Χριστουγέννων «τι σοι προσενέγκωμεν Χριστέ» στη βόρεια στοά και ο βίος του Προδρόμου στο βόρειο παρεκκλήσι. Στενή σχέση με την Κωνσταντινούπολη παρουσιάζουν οι τοιχογραφίες που αποπνέουν ιδεαλισμό, ευγένεια, χάρη και ηρεμία και συνδέονται άρρηκτα με εκείνες της Μονής της Χώρας. Η τοιχογράφηση του ναού έχει συν- δεθεί με την ηγουμενία του Παύλου «και δευτέρου κτήτορος», μετά το 1314 ή μεταξύ των ετών 1328-1334. Περί το 1520-1530 η μονή μετατράπηκε σε τζαμί με την επωνυμία Σοούκ Σου Τζαμί[=τζαμί του κρύου νερού]. Τα ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες καλύφθηκαν με επίχρισμα, αφού πρώτα αφαιρέθηκαν προσεκτικά οι χρυσές ψηφίδες. Η επωνυμία Άγιοι Απόστολοι συνδέεται με τη νεότερη παράδοση του 19ου αιώνα. Οι αποκαλύψεις των τοιχογραφιών πραγματοποιήθηκαν σταδιακά από το 1926 και εξής. Μετά τους σεισμούς του 1978 έγιναν εργασίες στερέωσης. Το 2002 καθαρίστηκαν τα ψηφιδωτά και αναδείχτηκε ο χρωματικός πλούτος τους. ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΛΈΝΗ ΠΈΡΡΟΥ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΝΕΣΤΗΣ ΓΙΑΝΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 59 Ναός Αγίων Αποστόλων 60 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 61 ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΝΗΣΙΆ. ΜΉΠΩΣ ΤΑ ΒΛΈΠΟΥΜΕ ΜΟΝΟΔΙΆΣΤΑΤΑ; Αν αγαπάς την πατρίδα σου, πρέπει να τη γνωρίσεις. Κι όχι μόνο να συζητάς γι αυ-τήν από τις ακτές π.χ. της Χαλκιδικής ή της Πιερίας ή απ’ οπουδήποτε αλλού τα κα-λοκαίρια, καθηλωμένος δηλαδή στο ίδιο μέρος πάντα, γιατί είναι τόσο όμορφο που δεν αξίζει να τρέχεις αλλού και να ταλαιπωρείσαι. Για να τη γνωρίσεις λοιπόν πρέπει να ταξιδέψεις. Και μάλιστα να ταξιδέψεις πολύ. Αν γίνεται, να μην αφήσεις καμιά γωνιά της απάτητη. Για να γίνει όμως αυτό θέλει χρόνο και πρόγραμμα, πρόγραμμα μακροχρόνιο. Κύριο και πολύ σημαντικό μέρος του τόπου μας, είναι τα ελληνικά νησιά. Είναι πάρα πολλά, είναι η αλήθεια, αλλά είναι αναπόσπαστο μέρος του ελληνικού χώρου, ενός χώρου πολυδιάστατου κι όχι επίπεδου και μονότονου, όπως συμβαίνει με άλλες χώρες της ηπείρου μας. Το ταξίδι στα αμέτρητα νησιά μας είναι μια διαδικασία σύνθετη, κουραστική αλλά πολύ γοητευτική. Εννοώ το ταξίδι με το πλοίο που πολλές φορές πρέπει να διανύσεις πολλά χιλιόμετρα για να το πάρεις και να μείνεις ώρες ολόκληρες σ αυτό μέχρι να φτάσεις στο νησί της επιλογής σου. Από κει και πέρα όμως αρχίζει ένας άλλος κόσμος. Και μόνο η ιδέα ότι είσαι μακριά ή πολύ μακριά από κει που μένεις μόνιμα, είναι άκρως γοητευτική. Εδώ είναι που υστερεί π.χ. η Χαλκιδική ή η Πιερία. Βρίσκονται στην αυλή μας! Σε λίγη ώρα είσαι εκεί. Καμιά περιπέτεια, καμιά αίσθηση του μακρινού! Όμως νησιά δε σημαίνει μόνο θάλασσες, αρχαιολογικοί χώροι - αν υπάρχουν - βόλτες το βράδυ στις προκυμαίες και για πολλούς είναι αλήθεια το πολύ και το καλό φαγητό. Είναι και οι διαδρομές που θα κάνεις στα ενδότερα για να γνωρίσεις ευρύτερα το νησί. Σ αυτές τις διαδρομές περιλαμβάνεται και η ορεινή φύση. Τα νησιά μας έχουν εξαιρετική ορεινή φύ-ση! Και πάλι δεν αρκεί να παίρνεις το αυτοκίνητο και να κάνεις διαδρομές. Πρέπει και να περπατήσεις και μάλιστα όσο γίνεται περισσότερο. Μονοπάτια υπάρχουν. Έτσι 62 ...εκείνο που θυμάμαι είναι τα νησιά μας. το νησί παύει να είναι ένα είδος θαλασσινής καρτποστάλ, κοσμοπολίτικος προορισμός ή μόνο θάλασσα. Στα βουνά τους κι ας είναι μικρά - μπαίνεις στα ενδότε-ρα, ιδρώνεις, κουράζεσαι, ανακαλύπτεις τοπία και φύση πέρα απ’ τα καθιερωμένα, αισθάνεσαι ότι κατακτάς το χώρο πέρα για πέρα, ότι είναι μικρογραφία έστω του ευρύτερου ελλαδικού χώρου κι όχι κάτι διαφορετικό κι απομονωμένο. Χώρια βέβαια η θέα της θάλασσας και των γύρω νησιών από ψηλά! Και η αίσθηση ότι περ-πάτησες, ότι ένιωσες το έδαφος κάτω από τα πόδια σου. Φυσικά είναι και άλλα πράγματα. Αξίζει και μάλιστα πολύ, να παρευρεθείς σε γιορτές και πανηγύρια, να δεις δηλαδή τη ντόπια ζωή και σ’ αυτή τη διάσταση. Ν’ ακούσεις τη μουσική τους, να δεις τους χορούς τους και να συμμετάσχεις και συ, αν τα καταφέρνεις. Η ελληνι-κότητα ενός χώρου αναδεικνύεται παρά πολύ απ αυτό το στοιχείο. Έρχεσαι έτσι σε επαφή με τον άνθρωπο τον ντόπιο και δεν τον βλέπεις μόνο σαν πάροχο τουριστι-κών υπηρεσιών. Ο ντόπιος θα εκτιμήσει πολύ το γεγονός ότι ενδιαφέρεσαι γι αυτά τα στοιχεία της ζωής του, ότι θέλεις να ζήσεις για λίγο, έστω μέσα κι από τη δική του ζωή. Να γνωρίσουμε τη νησιώτικη Ελλάδα αλλά σε βάθος και σε πλάτος. Ας αφήσουμε την επιφανειακή επαφή σε άλλους. Για μας είναι ο τόπος μας. Αξίζει τον κόπο να τη δούμε από άλλη οπτική γωνία. Κείμενο: Μουτζουρίδης Κώστας ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΟΡΕΙΒΑΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΧΟΛΗΣ ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗΣ ΒΡΑΧΟΥ ΑΡΧΑΡΙΩΝ 2011 Για εγγραφές και ανάλυση προγράμματος, απευθυνθείτε στα γραφεία του Σ.Ε.Ο. 1. ΣΆΒΒΑΤΟ 15 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ: ΑΝΑΡΡΙΧΗΤΙΚΗ ΠΙΣΤΑ ΡΕΤΖΙΚΙΟΥ ΘΕΜΑ: Αναρριχητικές τεχνικές ΚΥΡΙΑΚΉ 16 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ: ΑΝΑΡΡΙΧΗΤΙΚΗ ΠΙΣΤΑ ΡΕΤΖΙΚΙΟΥ ΘΕΜΑ: Ασφάλιση σχοινοσυντρόφου (TOP ROPE), Κόμποι ΠΑΡΑΣΚΕΥΉ 21 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ: ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΦΕΙΑ Σ.Ε.Ο. ΘΕΜΑ: Αναρριχητικός εξοπλισμός και η χρήση του, Τοποθέτηση ασφαλειών, Επικοινωνία σχοινοσυντροφιάς 2. ΣΆΒΒΑΤΟ 22 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 13.00: ΑΝΑΡΡΙΧΗΤΙΚΗ ΠΙΣΤΑ ΡΕΤΖΙΚΙΟΥ ΘΕΜΑ: Ραπέλ ΚΥΡΙΑΚΉ 23 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ : ΑΝΑΡΡΙΧΗΤΙΚΗ ΠΙΣΤΑ ΡΕΤΖΙΚΙΟΥ ΘΕΜΑ: Τοποθέτηση ασφαλειών, Χειρισμοί σχοινιών (μονό, διπλό) 3. ΠΑΡΑΣΚΕΥΉ 4 ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ: ΘΕΩΡΙΑ ΘΕΜΑ: Ιστορία της αναρρίχησης Ανάγνωση αναρριχητικών διαδρομών ΣΆΒΒΑΤΟ 5 ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ: ΑΝΑΡΡΙΧΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΜΕΤΕΩΡΩΝ ΘΕΜΑ: Προετοιμασία και εκτέλεση αναρριχητικών διαδρομών ΚΥΡΙΑΚΉ 6 ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ: ΑΝΑΡΡΙΧΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΜΕΤΕΩΡΩΝ ΘΕΜΑ: Προετοιμασία και εκτέλεση αναρριχητικών διαδρομών 4. ΣΆΒΒΑΤΟ 19 ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ: ΑΝΑΡΡΙΧΗΤΙΚΗ ΠΙΣΤΑ ΛΑΙ-ΛΙΑ ΣΕΡΡΩΝ ΘΕΜΑ: Αναρρίχηση διαδρομών επικεφαλής Χρήση gri – gri, ΘΕΩΡΙΑ: ΘΕΜΑ: Α΄ Βοήθειες, Το Περιβάλλον και η προστασία του ΚΥΡΙΑΚΉ 21 ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ: ΑΝΑΡΡΙΧΗΤΙΚΗ ΠΙΣΤΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟΥ ΘΕΜΑ: Αναρρίχηση διαδρομών επικεφαλής, Χρήση gri - gri 5. ΣΆΒΒΑΤΟ 3 ΔΕΚΕΜΒΡΊΟΥ: ΑΝΑΡΡΙΧΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΜΟΥΖΑΚΙΟΥ ΘΕΜΑ: Εισαγωγή στην αθλητική αναρρίχηση ΘΕΩΡΙΑ: Αναρριχητική πίστα Καλαμπάκας, ΘΕΜΑ: Βελτίωση τεχνικής, Βασικές αρχές της προπόνησης. ΚΥΡΙΑΚΉ 4 ΔΕΚΕΜΒΡΊΟΥ: ΑΝΑΡΡΙΧΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΜΟΥΖΑΚΙΟΥ ΘΕΜΑ: Εισαγωγή στην αθλητική αναρρίχηση ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ Η Σχολή Αρχαρίων Αναρρίχησης γίνεται υπό την αιγίδα της Ε.Ο.Ο.Α. και θα απονεμηθούν διπλώματα σε όσους αποφοιτήσουν από την Σχολή. Γι αυτό χρειάζονται τα εξής δικαιολογητικά: - Αίτηση εγγραφής του Συλλόγου με 2 φωτογραφίες - Πιστοποιητικό καλής υγείας από παθολόγο ή καρδιολόγο μόνο που να έχει -εκδοθεί τις τελευταίες 60 ημέρες από την έναρξη της Σχολής - Φωτοτυπία αστυνομικής ταυτότητας (όχι επικυρωμένη) - Φωτοτυπία δελτίου μέλους συλλόγου (από τον σύλλογο) Τα δικαιολογητικά πρέπει να κατατεθούν στα γραφεία του Σ.Ε.Ο. Θεσσαλονίκης πριν την έναρξη της Σχολής η στον υπεύθυνο Εκπαιδευτή. ΛΑΖΑΡΟΣ ΜΠΟΤΕΛΗΣ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ ΟΡΕΙΒΑΣΙΑΣ - ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗΣ Ε.Ο.Ο.Α., ΟΔΗΓΌΣ ΒΟΥΝΟΎ HMGA ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 63 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΡΑΣΗ ΑΝΑΡΡΙΧΗΤΩΝ Φωτογραφία 1. Ορλιάς, Φωτογραφία 2. Στεφάνι. Απέναντι: Στεφάνι, φωτογράφος: Κλεοπάτρα Αμοιρίδη. 64 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Κάλυμνος, στην πίστα «Αρχή», Φωτ.: Λάζαρος Μποτέλης ΤΕΥΧΟΣ 160, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 3 Σ ΎΛ ΛΟ Γ ΟΣ Ε Λ Λ Ή Ν Ω Ν Ο Ρ Ε Ι ΒΑΤΏ Ν Θ Ε Σ Σ Α ΛΟ Ν Ί Κ Η Σ w w w. s e o r e i va to n .g r 4 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΟΛΥΜΠΟΣ" - ΣΕΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
© Copyright 2024 Paperzz
