ΚΕΜΠ ΑΘ
3223
TO ΛAΣIΘI
TPIMHNIAIA EKΔOΣH TΩN ΛAΣIΘIΩTΩN
ETOΣ 2ο • AP. ΦYΛΛOY 11 • ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 ΚΩΔΙΚΟΣ:018697
AΓ. KΩN/NOY 39 • 10437 AΘHNA • THΛ./FAX: 210 5247136 • EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ 176 • 71306 HPAKΛEIO • THΛ./FAX: 2810 240008
Φώτο: Βασίλης Δρόσος
Το Οροπέδιο Λασιθίου χιονισμένο
Χρόνια πολλά
TO ΛAΣIΘI: Tριμηνιαία έκδοση όλων των Λασιθιωτών
IΔIOKTHTEΣ:
ΓPAΦEIA:
• ΣYΛΛOΓOΣ ΛAΣIΘIΩTΩN ATTIKHΣ "O ΔIKTAIOΣ", email: diktaios1962@gmail.com
• ΣYNΔEΣMOΣ ΛAΣIΘIΩTΩN HPAKΛEIOY «TO OPOΠEΔIO», email: info@slh.gr
www.diktaios.gr
AΓ. KΩN/NOY 39 10437 AΘHNA THΛ. 210 5247136
EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ 176 * 71306 HPAKΛEIO • THΛ./FAX: 2810 240008
Eκδότες - Yπεύθυνοι: Μ. ΛΑΓΚΩΝΑΚΗ, ANT. TZOMΠANAKHΣ
YΠEYΘYNOΣ TYΠOΓPAΦEIOY N.Γ. ΠAΠAΔOΠOYΛOΣ
Ε. Γιάνναρη 5, Αθήνα 118 53 Τηλ. 210-3468268 Fax: 210-3467155
e-mail: desmosekdoseis@gmail.com
Ετήσια συνδρομή 10€
(Tα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις των συγγραφέων τους)
➡
ΣΥΛΛOΓOΣ ΛΑΣΙΘΙΩΤΩΝ ATTIKHΣ
«O ΔΙΚΤΑΙOΣ »
Διοικητικό Συμβούλιο
Τζομπανάκης Α. Πρόεδρος
Δαμιανάκη Δ.
Αντιπρόεδρος
Βελεγράκης Ε.. Γ.Γραμματέας
Φουκαρακης Ε. Ταμίας
Μουδάτσου Χ. Εφορος
Δολαψάκη Ε.
Κουμαρτζη Α.
Λαδομένος Μ.
Μπιτσάκης Α.
Παναγιωτάκης Γ.
Πλατάκης Ε.
Μέλη
Πλευράκης Δ.
Σκουληκάρης Χ.
Σφακιωτάκης Γ.
Τζερμιά Μ.
}
6947199666
6945573707
6945235155
6974000064
6974072405
6978321800
6944310250
6972016085
2103622534
6947721102
6938487558
6946461606
6934039036
2102910704
6972307466
Εξελεγκτική Επιτροπή
Παντερμαράκης Γεώργιος
Παπαδάκης Εμμανουήλ
Πιταροκοίλης Ιωάννης
Για συνδρομές του «ΔIKTAIOY»:
AΓPOTIKH TPAΠEZA 165 04 003041 29
➡
ΣΥNΔEΣMOΣ ΛAΣIΘIΩTΩN HPAKΛEIOY
«TO OPOΠEΔIO»
Διοικητικό Συμβούλιο
Πρόεδρος Μαρία Λαγκωνάκη
6941668867
Αντιπρόεδρος Απόστολος Τζανάκης 6978185861
Γεν. Γραμματ. Νικόλαος Τσαμάνδουρας 6932538890
Ταμίας Κυπριωτάκη Μαρία
6975896717
Αν. Ταμίας Ελευθέριος Σπανάκης
6937218210
Έφορος Φουκαράκη Μαρία
6981847795
Αν. Έφορος Ιωάννης Σωμαράς
6989365168
Δημήτριος Καλυκάκης
6944355173
Ιωάννης Πατεράκης Μέλη
Κων/νος Στραταντωνάκης
6974866670
Νικόλαος Τσικαλάκης }
Εξελεγκτική Επιτροπή
Ζαμπετάκη Λήδα
Τζιράκης Εμμανουήλ Χαλκιαδάκης Μιλτιάδης
Για συνδρομές του «OPOΠEΔIOY»:
AΓPOTIKH TPAΠEZA 366 04 003218 17
Περιεχόμενα
•Προς τους παραλήπτες του περιοδικού . . . .σελ.3
•Γενική εκλογοαπολογιστική συνέλευση . . .σελ.4-7
•Οικονομική στήριξη . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.8-9
•Ειδήσεις από το Λασίθι . . . . . . . . . . . . .σελ.10-11
•Με το αδράχτι της μνήμης μου . . . . . . . . . .σελ.12
•Η εξόντωση του Αριστείδη Φαρσάρη . . . . . .σελ.15
•Πρόταση προς το Δημοτικό Συμβούλιο .σελ.16-17
•Νέα πρωτοβουλία για τους ανεμόμυλους . .σελ.18
•Οι πέτρινοι γίγαντες . . . . . . . . . . . . . . .σελ.19-22
•Η οικοκυρική σχολή Ψυχρού . . . . . . . . . . . .σελ.23
•Η ένωση της Κρήτης . . . . . . . . . . . . . . .σελ.24-28
•Αλκαίος και Οράτιος στον Ψηλορείτη . . .σελ.29-32
•Ο Αθανάσιος Α. Καμπάνης . . . . . . . . . . .σελ.33-38
•Το φαινόμενο άνθρωπος . . . . . . . . . . . .σελ.39-40
•Μιλτιάδης Ν. Φαρσάρης . . . . . . . . . . . . . . .σελ.41
•Ένα άγνωστο σονέτο . . . . . . . . . . . . . . .σελ.42-43
•Ο άνθρωπος μακριά από το θεό . . . . . .σελ.44-45
•Στην εορτή της Αγίας Αριάδνης . . . . . . . . .σελ.46
•Λασιθιώτικα Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα . . . .σελ.47
ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΛΗΠΤΕΣ
ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ
Με το σκεπτικό ότι για να έχει λόγο ύπαρξης ένα έντυπο, πρέπει να έχει τη στήριξη του
αναγνωστικού του κοινού, συναποστέλλεται με το παρόν τεύχος, έντυπο ταχυδρομικής
επιταγής για την αποστολή της ετήσιας συνδρομής του 2013.
Έχει συμφωνηθεί η συνδρομή να αποστέλλεται από μεν τους διαμένοντας στην Κρήτη
προς τον Σύλλογο Λασιθιωτών Ηρακλείου «ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ» (Εθνικής Αντιστάσεως
176, Τ.Τ. 713 06, Ηράκλειο), από δε τους διαμένοντας στην υπόλοιπη χώρα προς τον
Σύλλογο Λασιθιωτών Αττικής «Ο ΔΙΚΤΑΙΟΣ» (Αγίου Κωνσταντίνου 39, Τ.Τ. 104 37,
Αθήνα).
Η ετήσια συνδρομή είναι 10 Ευρώ
Αντί της ταχυδρομικής επιταγής η συνδρομή μπορεί να αποσταλεί και με κατάθεση
στην Αγροτική Τράπεζα, στην οποία θα πρέπει απαραιτήτως να αναγράφεται το όνομα
του αποστολέα
Για τον Σ.Λ.Η. «ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ»:
Αγροτική Τράπεζα, Αριθ Λογαριασμού: 366 04 003218 17
Για τον Σ.Λ.Α. «Ο ΔΙΚΤΑΙΟΣ»:
Αγροτική Τράπεζα, Αριθ Λογαριασμού: 165 04 003041 29
Πρέπει να τονίσομε ότι η αποστολή της συνδρομής μέσω Τραπέζης είναι προτιμότερη,
γιατί αφενός δεν χρεώνονται έξοδα αποστολής (4€) και αφετέρου δεν χρειάζεται να
πηγαίνει αλλεπάλληλες φορές ο ταμίας των Συλλόγων στο ταχυδρομείο για την είσπραξη της ταχυδρομικής επιταγής.
Δεν έχει αποσταλεί επιταγή προς τα μέλη των Συλλόγων, που έχουν καταβάλει την ετήσια συνδρομή μέλους, δεδομένου ότι αυτή περιλαμβάνει και τη συνδρομή του περιοδικού. Δεν έχει επίσης σταλεί επιταγή προς τα τιμώμενα πρόσωπα, τις Αρχές, τους Συλλόγους, τα Δημόσια καταστήματα και τα καφενεία στα χωριά του Οροπεδίου. Προς όλους
αυτούς το περιοδικό αποστέλλεται δωρεάν.
Παρακαλούνται όσοι έχουν λάβει το έντυπο της επιταγής να φροντίσουν για την έγκαιρη αποστολή της συνδρομής, εντός του Ιανουαρίου, για να συνεχίσει η απρόσκοπτη έκδοση του περιοδικού.
Σημειωτέον ότι σε όσους δεν ανταποκριθούν θα διακοπή η αποστολή του.
Εάν έχετε πληρώσει συνδρομή και παρ’ολα αυτά δε παίρνετε το περιοδικό παρακαλούμε επικοινωνήστε με έναν από τους συλλόγους.
Όπως προαναφέραμε αντί της ταχυδρομική επιταγής, είναι προτιμότερο να κατατεθεί το ποσό της συνδρομής σε ένα από τους παραπάνω λογαριασμούς της Αγροτικής
Τραπέζης.
Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚΔΟΣΗΣ
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
3
« Δ Ι ΚΤ Α ΙΟ Σ »
ΓΕΝΙΚΗ ΕΚΛΟΓΟΑΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ
Σ
τα γραφεία του Συλλόγου έγινε τη Κυριακή 25
συγκεκριμένης ομάδας, που διαφέρει σε πολλά σημεία
-11-2012 η γενική εκλογοαπολογιστική συαπό μια άλλη. Και αυτούς ακριβώς τους συνεκτικούς
νέλευση και αφού διαπιστώθηκε απαρτία τον
δεσμούς πρέπει να σφυρηλατούν οι σύλλογοι με στολόγο πήρε ο Πρόεδρος του Δ.Σ. Αντώνιος Τζομπαχευμένες δραστηριότητες, χωρίς να είναι απαραίτηνάκης, ο οποίος πρότεινε για πρόεδρο τόσο της συτες οι εντυπωσιακές εκδηλώσεις και οι πολυάριθμες
νέλευσης, όσο και της εφορευτικής επιτροπής την κ.
συναντήσεις που μοιραία κουράζουν και ατονούν με
Αικατερίνη Μαριδάκη – Κασωτάκη και μέλη τον κ.
το πέρασμα του χρόνου.
Εμμ. Ανυφαντάκη και τον κ. Μιχ. Λαδομένο, πρόταση
Και ύστερα από τα λίγα αυτά θεωρητικά και αφηη οποία έγινε ομόφωνα αποδεκτή. Μετά την εγκαρημένα ας έρθομε στα πρακτικά και συγκεκριμένα της
τάσταση του προεδρείου ο λόγος δόθηκε στον Πρόπεριόδου για την οποία απολογούμαστε σήμερα
εδρο του απερχομένου Δ.Σ., ο οποίος είπε:
μπροστά στη Γενική Συνέλευση, το κυρίαρχο όργαΑγαπητοί συγχωριανοί, μέλη του «Δικταίου»,
νο του συλλόγου. Τέσσερα ήταν τα βασικά θέματα
Πριν προχωρήσω στον απολογισμό της περιόδου
που μας απασχόλησαν από την αρχή και στα οποία
Απρίλιος 2011 – Νοέμβριος 2012, θα μου επιτρέψεεπιφέραμε αλλαγές και βελτιώσεις: Η τροποποίηση
τε να εκφράσω μεριτου καταστατικού για
κές σκέψεις και προνα διευκολυνθεί η λειβληματισμούς για
τουργικότητα του συλτους σκοπούς και τη
λόγου, η εμφάνιση του
λειτουργία των συλγραφείου που είναι ο
λόγων.
καθρέπτης της εικόνας
Μέχρι πριν λίγα
του, η μορφή και το
χρόνια ένας ακράπεριεχόμενο του εντύτητος ενθουσιασμός
που, που αποτελεί το
με διθυραμβικούς
σύμβολο και την προς
ακροβατισμούς στις
τα έξω μαρτυρία και
εκφράσεις και πλητέλος το είδος των εκθωρικότητα στις εκδηλώσεων που πρέΤα μέλη της Εφορευτικής Επιτροπής επί το έργον:
δηλώσεις, αποτελού- Αικατερίνη Μαριδάκη-Κασωτάκη, Εμμανουήλ Ανυφαντάκης, πει να οργανώνονται
σαν τον κοινό τόπο
έτσι ώστε και τη δηΜιχάλης Λαδωμένος
της φιλοσοφίας των
μοσία εικόνα του να
συλλόγων, ενώ στις μέρες μας ένας έντονος πεσιμιπροβάλλουν και συγχρόνως να βοηθούν στην επισμός και μια βαθειά αποκαρδίωση, έχουν σαν αποκοινωνία και αλληλογνωριμία τόσο ανάμεσα στα μέλη
τέλεσμα την ανάσχεση κάθε συλλογικότητας και την
του όσο και με τα μέλη άλλων Λασιθιώτικων συλλόαδρανοποίηση κάθε δράσης. Νομίζω ότι ούτε η παγων.
λιότερη υπερβολή αποτελούσε τη σωστή λογική,
Για να θεραπευθούν οι αγκυλώσεις που προέρούτε φυσικά η δεύτερη είναι η πρέπουσα λύση. Η
χονταν από τη δυσλειτουργία ορισμένων προαπαιυπερβολή και οι υψηλές προσδοκίες σχεδόν πάντα
τούμενων του καταστατικού, προχωρήσαμε σε τροκουράζουν και απογοητεύουν, ενώ ο πεσιμισμός και
ποποιήσεις ορισμένων άρθρων του με κυριότερη αυτή
η απαισιοδοξία είναι οι χειρότεροι σύμβουλοι για τη
που αφορά τη σύνθεση του Δ.Σ., που πλέον είναι 7/μεπαραγωγή θετικού έργου. Γι αυτό θα πρέπει με σωλές, χωρίς να είναι υποχρεωτική η εκπροσώπηση του
φροσύνη και χαμηλούς τόνους να προσεγγίσομε το
κάθε χωριού και μετά την έγκριση Πρωτοδικείο αποερώτημα ποια είναι η βασική αξία και ο κυριότερος
τελεί το νέο, λειτουργικότερο πιστεύομε καταστατισκοπός της ύπαρξης ενός συλλόγου . Στην ουσία ο κυκό, χωρίς να μας διαφεύγει το γεγονός ότι και το τεριότερος σκοπός της ύπαρξης ενός συλλόγου είναι η
λειότερο καταστατικό δεν αρκεί για την επιτυχία ενός
εσωτερική ενδυνάμωση, που δίδει στα μέλη του η συσυλλόγου, αν δεν υπάρχει η ενεργός συμμετοχή των
νειδητοποίηση της κοινής καταγωγής και των κοινών
μελών του
βιωματικών καταβολών και αυτή ακριβώς η κοινή
Το γραφείο ανακαινίστηκε στο βαθμό που επέώσμωση είναι που συνδέει μεταξύ τους τα μέλη μιας
τρεπαν τα οικονομικά του συλλόγου, ενώ ήδη έχομε
4
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
« Δ ΙΚ ΤΑ Ι Ο Σ »
ξεκινήσει επαφές αφενός με τους συνιδιοκτήτες του
Το έντυπο είναι αναρτημένο και στο διαδίκτυο πληκτιρίου για τον ανακαίνιση της εισόδου, της οποίας
κτρολογώντας απλώς «Περιοδικό το Λασίθι» και φυη εικόνα είναι το λιγότερο απαράδεκτη και αφετέρου
σικά και στο site του συλλόγου www.diktaios.gr, που
και αυτό έχει αναβαθμιστεί, όπως δε εξελίσσονται
με τα λοιπά γραφεία του ορόφου για τον ευπρεπισμό
τα πράγματα δεν είναι μακριά η ημέρα που θα εκδίτου διαδρόμου και τη βελτίωση του φωτισμού, όπως
δεται μόνο ηλεκτρονικά, λύνοντας έτσι και το οικοεπίσης την εγκατάσταση θυροτηλεφώνου σε κάθε γρανομικό πρόβλημα. Eπί του παρόντος πάντως νομίζοφείο και την ανακαίνιση της κοινόχρηστης τουαλέτας,
με ότι πρέπει να εξακολουθήσει να εκδίδεται στη
που και αυτής η εικόνα είναι απαράδεκτη. Στο σημείο
κλασσική έντυπη μορφή, δεδομένου ότι οι παλαιότερες
αυτό πρέπει να αναφέρω τα υπερβολικά κοινόχρηστα
γενιές, που αποτελούν μεγάλο μέρος των μελών των
που επιβαρύνουν το γραφείο, όπως καλά γνωρίζουν
συλλόγων, δεν είναι ακόμη εξοικειωμένες με το διατα προηγούμενα συμβούλια και την απαράδεκτη συδίκτυο.
μπεριφορά του διαχειριστή, ο οποίος στην ουσία λειΤέλος οι εκδηλώσεις για να είναι πετυχημένες και
τουργεί αυθαίρετα και συμπεριφέρεται αλαζονικά, χωμην κουράζουν θα πρέπει να είναι ολιγάριθμες και
ρίς να δίδει καμιά εξήγηση για όσα επανειλημμένα
συγκεκριμένες και που σιγά - σιγά να αποτελέσουν
τον έχομε ρωτήσει. Για να συζητηθούν όλα τα θέμαθεσμό και προσδοκία. Σαν τέτοιες προτείνομε μια
τα αυτά έχομε ήδη ζητήσει να γίνει συνέλευση των συεαρινή υπό τη μορφή συνεστίασης ή χορού, μια φθινιδιοκτητών εντός του Δεκεμβρίου, όπως προβλέπει
νοπωρινή εκδρομή ή ομιλία και μια δίπτυχη καλοτο καταστατικό του κτιρίου και πιστεύομε να δοθεί
καιρινή στο Λασίθι, που θα συνδιοργανώνεται και με
λύση και στο θέμα του διαχειριστή του οποίου θα ζηάλλους Λασιθιώτικους συλτήσομε την αντικατάσταλόγους και θα περιλαμβάνει
ση.
αφενός τη βράβευση των
Στο έντυπο που πλέον
αριστούχων μαθητών και
συνεκδίδεται με τον Σ.Λ.Η.
αφετέρου μια συνεστίαση ή
- με προσπάθεια τη συμμεμουσική εκδήλωση για τη
τοχή και άλλων εταίρων σύσφιγξη των σχέσεων ανάέχουν επέλθει ριζικές αλμεσα στους συλλόγους και
λαγές τόσο στην εμφάνιση
τον γενέθλιο τόπο. Πρέπει
όσο και στο περιεχόμενο,
να ομολογήσομε ότι το παμε θετικές εντυπώσεις και
ρόν Δ.Σ. αποδείχτηκε ανασχόλια από πολλούς παραΟ καθηγητής Μιχάλης Κασωτάκης απευθύνεται
ποτελεσματικό και άτυχο
λήπτες, πιστεύομε δε ότι
στα μέλη του συλλόγου
ως προς συγκεκριμένες εκυπάρχει περιθώριο για πεδηλώσεις, γιατί τόσο η προραιτέρω βελτίωση τόσο του
γραμματισμένη για τον Μάϊο εορταστική εκδήλωση
περιεχομένου όσο και της εμφάνισης του, έτσι ώστε
για τα πενήντα χρόνια του «Δικταίου» ακυρώθηκε
να καταστεί το αποθησαύρισμα της τοπικής μας ιστολόγω των βουλευτικών εκλογών, η δε εκδρομή που
ρίας, όσο και μιας ευρύτερης πνευματικής καλλιέρείχε προαναγγελθεί για το φθινόπωρο δεν πραγμαγειας, χωρίς φυσικά να παραλείπεται η παράλληλη
τοποιήθηκε, δεδομένου ότι η βολιδοσκόπηση που έγιπροβολή των τοπικών προβλημάτων και η αποτύπωνε για την συμμετοχή ήταν απογοητευτική και έτσι οι
ση των όποιων δραστηριοτήτων.
μόνες επιτυχημένες κατά γενική ομολογία εκδηλώσεις,
Για να είναι όμως βιώσιμο ένα έντυπο θα πρέπει
ήταν ο ετήσιος χορός στο κέντρο «Γαλάζιο» και η βράνα έχει εξασφαλισμένη την οικονομική του επάρκεια
βευση των αριστούχων μαθητών στο Δημαρχείο,
και προς αυτή τη κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθεί το
στην επιτυχία της οποίας συνέβαλε καταλυτικά η πανέο Δ.Σ., με το ξεκαθάρισμα ορισμένων εκκρεμορουσία του Παύλου Τζερμιά.
τήτων που προϋπάρχουν. Συγκεκριμένα προτείνομε
Τελειώνοντας θα ήθελα να εκφράσω την πεποίθηση
να ορισθεί ετήσια συνδρομή 10 Ευρώ για τους παμου ότι το νέο Δ.Σ. θα είναι αποτελεσματικότερο και
ραλήπτες που δεν είναι μέλη των συνεκδοτών συλπιο τυχερό, για να μπορέσει να ανταποκριθεί και να
λόγων, ενώ, όπως προβλέπεται από το καταστατικό,
εκπληρώσει όλους τους προαναφερθέντες στόχους.
στα μέλη αποστέλλεται δωρεάν , δεδομένου ότι η ετήΚαι η πίστη μου αυτή ενδυναμώνεται από τα εκλεκτά
σια συνδρομή τους περιλαμβάνει και το έντυπο. Θα
μέλη που απαρτίζουν το ψηφοδέλτιο.
πρέπει επομένως να καταβληθεί προσπάθεια ώστε
Στη συνέχεια ο λόγος δόθηκε στον Ταμία Εμμ. Φουαφενός μεν να διευρυνθεί ο κατάλογος των συνδροκαράκη, ο οποίος ανέγνωσε τον οικονομικό απομητών, αφετέρου δε να αποστέλλεται μόνο σε αυτούς
λογισμό και την έκθεση της Εξελεγκτικής Επιτροπής:
που θα είναι καταβάλλουν συνδρομή.
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
5
« Δ Ι ΚΤ Α ΙΟ Σ »
Α) Οικονομικός απολογισμός 2011 – 2012
ΕΣΟΔΑ 2011
Εισφορές μελών....................................2.435,00
Χοροεσπερίδα.......................................4.250,00
Λαχειοφόρος ............................................800,00
Αναλήψεις ΑΤΕ ....................................3.473,30
»
ALPHABANK.......................720,00
Σύνολον ..............................................11.678,30
ΕΞΟΔΑ 2011
Κοινόχρηστα.......................................1.119,84
Εκτύπωση περιοδικού .......................2.627,92
Αποστολή
» ...........................1.612,72
Χοροεσπερίδα....................................3.700,00
Δ.Ο.Υ.....................................................849,08
Εργασίες γραφείου..............................424,00
ΟΤΕ ........................................................191,50
Νομ/ποίηση περιοδικού........................500,00
Λοιπά έξοδα .........................................653,24
Σύνολον ...........................................11.678,30
ΕΣΟΔΑ 2012
Εισφορές μελών ...................................2.340,00
Χοροεσπερίδα......................................3.650,00
Λαχειοφόρος ...........................................700,00
Ανάληψη ΑΤΕ.........................................851,70
Σύνολον ..............................................7.541,70
ΕΞΟΔΑ 2012
Κοινόχρηστα...........................................966,15
Εκτύπωση περιοδικού ........................1.629,44
Αποστολή
» ................................539,28
Χοροεσπερίδα.....................................3.500,00
Τροπ/ση καταστατικού ..........................514,83
ΟΤΕ ........................................................187,00
Λοιπά ......................................................178,00
Σύνολον ..............................................7.541,70
ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΕΣ
31-12-2010
31-12-2011
23-11-2012
ΠΕΙΡΑΙΩΣ .....................7120,22 ...............................7352,17 ..................................7536,01
ΑΤΕ..................................4383,73 ...............................1310,43 ...................................605,43
ΕΜΠΟΡΙΚΗ .....................6,04 .....................................6,23 ........................................6,54
Β) Έκθεση Εξελεγκτικής Επιτροπής
Οι υπογράφοντες Παπαδάκης Εμμανουήλ , Πρόεδρος και Γεώργιος Πατερμαράκης και Ιωάννης
Πιταροκοίλης, μέλη της Εξελεγκτικής Επιτροπής του
Συλλόγου, προέβημεν σήμερον 22 Νοεμβρίου 2012 σε
έλεγχο της έκθεσης οικονομικής διαχείρισης του
Συλλόγου, για τα έτη 2011 και 2012, όπως αυτή υποβλήθηκε από τον ταμία κ. Εμμανουήλ Φουκαράκη και
διαπιστώσαμε ότι:
1) Υπάρχει διαφάνεια στις οικονομικές συναλλαγές του Συλλόγου, με όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά εσόδων και εξόδων.
2) Έχουν καταχωρηθεί στο βιβλίο Εσόδων – Εξόδων με πλήρη τάξη όλες οι εγγραφές και
3) Το υπόλοιπο των καταθέσεων του Συλλόγου τόσο
στον τρεχούμενο λογαριασμό της ΑΤΕ 165 04 003041
29 ποσού 605,43 Ευρώ, όσο και του προθεσμιακού λογαριασμού της Τράπεζας Πειραιώς 5023-040112764 ποσού 7.536,01 Ευρώ, συμφωνούν ακριβώς με το
εμφανιζόμενο υπόλοιπο του Βιβλίου Ταμείου. Υπάρχει επίσης ένα υπόλοιπο σε λογαριασμό της Εμπορικής
Τράπεζας 6,54 Ευρώ.
Κατόπιν των ανωτέρω προτείνομε στη Γενική Συνέλευση την έγκριση του Οικονομικού Απολογισμού
6
του Δ.Σ. για τα έτη 2011 και 2012 και την απαλλαγή
του από κάθε ευθύνη.
Ο Πρόεδρος
Τα Μέλη
Εμμανουήλ Παπαδάκης Γεώργιος Πατερμαράκης
Ιωάννης Πιταροκοίλης
Μετά την ομόφωνη έγκριση του οικονομικού απολογισμού και την απαλλαγή πάσης ευθύνης του Δ.Σ.
από τη Γενική Συνέλευση, ο λόγος δόθηκε σε όποια
μέλη επιθυμούσαν να διατυπώσουν προτάσεις και
σχόλια.
Γιάννης Σπανάκης: Να ληφθεί μέριμνα να δημοσιεύονται στο περιοδικό τα κοινωνικά θέματα που
αφορούν το Δήμο Οροπεδίου Λασιθίου.
Μανώλης Στρατής : Να συμμετέχουν στις συνεδριάσεις του Δ.Σ. και τα αναπληρωματικά μέλη.
Γιώργος Μπίμπας : Να καταβληθεί προσπάθεια για
τη προσέλκυση νέων μελών και κυρίως της νεολαίας,
για να εξασφαλιστεί έτσι η συνέχιση του συλλόγου.
Εξέφρασε προβληματισμό για το ολιγομελές Δ.Σ. και
την μη εκπροσώπηση όλων των χωριών και ως προς
αυτό προτείνει να γίνει τροποποίηση του καταστατικού. Να δημιουργηθούν ομάδες νεολαίας με διάφο-
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
« Δ ΙΚ ΤΑ Ι Ο Σ »
ρες δραστηριότητες. Να συνεχισθεί η έκδοση του περιοδικού στην έντυπη μορφή.
Χρυσούλα Στιβακτάκη: Παρόλο που δεν θα βρίσκεται στο νέο Δ.Σ. θα συνεχίσει να εργάζεται με μεγαλύτερο ζήλο για το καλό του συλλόγου
Λεωνίδας Κατερίνης: Να δοθούν κίνητρα για την
προσέλκυση των νέων.
Δημήτρης Δανασής: Συνέστησε μεγαλύτερη δραστηριότητα και περισσότερες εκδηλώσεις. Να δημιουργηθεί Τράπεζα αίματος στο Λασίθι. . Ανησυχεί για
τη τύχη του νερού του νέου φράγματος στον Άγιο Γεώργιο, μήπως δηλ. διοχετευθεί τελικά στο φράγμα
Αποσελέμη και συνέστησε επαγρύπνηση. Εξέφρασε
αντίθεση στη δημοσίευση στο περιοδικό του ένθετου
16/σέλιδου με θέματα εκτεταμένα που κατά τη γνώμη του κουράζουν.
μέλη του Συλλόγου, βρέθηκαν 2 άκυρα και 86 έγκυρα.
Έλαβαν κατά τη σειρά αναγραφής των ονομάτων στο ψηφοδέλτιο:
ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
Αναστασάκης Ιωάννης ...........................(13)
Βελεγράκης Εμμανουήλ .........................(25)
Βεληβασάκης Γεώργιος..........................(12)
Δαμιανάκη Δέσποινα..............................(31)
Δραμυτινού Ανδριανή .............................( 3)
Καραβέλας Ιωάννης ...............................(16)
Μύτης Αντώνιος ......................................(27)
Πλατάκης Εμμανουήλ.............................(16)
Τζομπανάκης Αντώνιος..........................(62)
Φουκαράκης Εμμανουήλ........................(16)
Χαραλαμπάκης Αριστοτέλης .................(32)
Χατζάκη Κωνσταντίνα............................(14)
ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Παναγιωτάκης Γεώργιος ........................(13)
Πιταροκοίλης Ιωάννης ............................(42)
Σπανάκης Δημήτριος...............................(31)
Χρυσός Ιωάννης.......................................(57)
Ο Σοφοκλής Τζιράκης καταβάλει τον οβολό του
Μιχάλης Κασωτάκης: Τόνισε ότι όχι μόνο είναι σωστή, άλλα και επιβεβλημένη η δημοσίευση επιστημονικών και ενδιαφερόντων θεμάτων υπό τη μορφή
του 16/σέλιδου, όπως παρουσιάζονται στο Περιοδικό.
Χαρ. Στρατής: Συνεργασία «Δικταίου» και «Κρόνου» για κοινές εκδηλώσεις.
Στη δευτερολογία του ο Πρόεδρος του συλλόγου
συμφώνησε με τις περισσότερες υποδείξεις των ομιλητών, υπεραμύνθηκε όμως τη μορφή του ένθετου
16/σέλιδου στο περιοδικό, δεδομένου ότι με τον τρόπο αυτό καταγράφεται και γίνεται κοινό κτήμα η γνώση της ιστορίας του τόπου και των ανθρώπων που την
διαμόρφωσαν.
Περατωθείσης της Γενικής Συνέλευσης προχώρησε η εκλογική διαδικασία, για την ανάδειξη νέου Δ.Σ.
και Ε.Ε., η οποία ολοκληρώθηκε την 13.00 μ.μ, στη
συνέχεια δε η Εφορευτική Επιτροπή συνέταξε το ακόλουθο Πρακτικό:
Από την κατάσταση προκύπτει ότι εκλέγονται
κατά σειρά, οι εξής:
Για το Διοικητικό Συμβούλιο
1.Τζομπανάκης Αντώνιος
2.Χαραλαμπάκης Αριστοτέλης
3.Δαμιανάκη Δέσποινα
4.Μύτης Αντώνιος
5.Βελεγράκης Εμμανουήλ
6.Φουκαράκης Εμμανουήλ
7.Χατζάκη Κωνσταντίνα
Αναπληρωματικά μέλη
1.Καραβέλας Ιωάννης
2.Πλατάκης Εμμανουήλ
3.Αναστασάκης Ιωάννης
4.Βεληβασάκης Γεώργιος
Για την εξελεγκτική Επιτροπή
1. Χρυσός Ιωάννης
2. Πιταροκοίλης Ιωάννης
3. Σπανάκης Δημήτριος
Αναπληρωματικά μέλη
1. Παναγιωτάκης Γεώργιος
ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΕΦΟΡΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
Μετά την καταμέτρηση των ψήφων, ψήφισαν 88
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Η ΕΦΟΡΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Αικατερίνη Μαριδάκη – Κασωτάκη
Εμμ. Ανυφαντάκης
Μιχ. Λαδομένος
7
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ Σ.Λ.Η. «ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ» 2012
ΑΝΥΦΑΝΤΑΚΗΣ ΙΩΑΝ..................20
ΑΤΣΑΛΑΚΗ ΜΑΡ. ........................30
ΑΦΟΙ ΔΑΤΣΕΡΗ ...........................50
ΕΡΓΑΖΑΚΗΣ ΓΕΩΡ.......................20
ΕΡΓΑΖΑΚΗΣ ΕΜ. .........................20
ΚΑΛΥΚΑΚΗΣ ΔΗΜ.......................20
ΚΑΡΓΙΩΤΑΚΗΣ ΕΜ. .....................50
ΚΑΝΔΥΛΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΧΡ............30
ΚΑΛΥΚΑΚΗΣ ΔΗΜ.......................50
ΚΟΝΤΑΚΗΣ ΙΩΑΝ. .......................20
ΚΟΚΚΙΝΗΣ ΙΩΑΝ..........................20
ΚΟΥΜΑΡΤΖΗΣ ΦΡ. ......................20
ΚΥΠΡΙΩΤΑΚΗ ΜΑΡ......................20
ΛΑΓΚΩΝΑΚΗ Μ...........................20
ΛΑΓΚΩΝΑΚΗΣ ΚΩΝ.....................50
ΛΑΓΚΩΝΑΚΗ ΧΑΡ........................20
ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΥ ΕΦ..................50
ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡ...............50
ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚ.................20
ΜΑΡΚΑΡΗ ΦΩΤ...........................20
ΜΗΛΑΚΗΣ ΕΜ.............................20
ΜΠΕΛΙΒΑΝΗΣ ΝΙΚ. ......................20
ΜΟΥΔΑΤΣΟΣ ΚΩΝ.......................20
ΜΟΥΔΑΤΣΟΥ ΕΥΑΓ. ....................20
ΞΩΜΕΡΙΤΑΚΗΣ ΑΛΕΞ. .................20
ΞΕΖΩΝΑΚΗΣ ΜΙΧ.........................50
ΠΕΤΡΑΚΗΣ ΓΕΩΡ. .....................100
ΠΕΤΡΑΚΗΣ ΕΜ............................20
ΠΕΤΤΑΣ ΕΜ. ...............................20
ΠΙΤΑΡΟΚΟΙΛΗΣ ΑΠ. ....................50
ΠΙΤΑΡΟΚΟΙΛΗΣ ΓΕΩΡ..................50
ΠΙΤΑΡΟΚΟΙΛΗΣ ΕΜ. ....................50
ΠΙΤΑΡΟΚΟΙΛΗΣ ΚΩΝ. Ε. ..............50
ΠΙΤΑΡΟΚΟΙΛΗΣ ΚΩΝ. Μ. .............20
ΠΙΤΑΡΟΚΟΙΛΗΣ ΜΙΧ. .................100
ΠΙΤΑΡΟΚΟΙΛΗΣ ΠΕΡ....................30
ΠΟΛΥΛΟΓΙΔΗΣ ΑΙΘΑΝ.................50
ΣΜΥΡΝΑΚΗΣ ΝΙΚ. .......................20
ΣΠΑΝΑΚΗΣ ΕΜ. ..........................20
ΣΠΑΝΑΚΗ ΚΩΝ. ..........................20
ΣΠΥΡΙΔΑΚΗΣ ΚΩΝ. .....................20
ΣΤΡΑΤΑΝΤΩΝΑΚΗΣ ....................50
ΣΩΜΑΡΑΚΗΣ ΑΠΟΣ. ...................20
ΤΣΑΜΑΝΔΟΥΡΑΣ ΝΙΚ..................50
ΤΣΙΚΑΛΑΚΗ ΝΙΚ. .........................20
ΤΣΙΡΑΚΗΣ ΕΜ. ............................20
ΤΖΙΡΑΚΗΣ ΕΜ. ............................20
ΤΖΑΝΑΚΗΣ ΑΠΟΣ......................100
ΦΑΡΣΑΡΗΣ ΖΑΧ. .........................20
ΧΑΛΑΜΠΑΛΑΚΗΣ ΠΑΝΤ. .............50
ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗΣ ΜΙΛΤ. ..................20
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ ΔΗΜ. ..............20
ΣΥΝΟΛΟΝ ..............................1760
ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΛΑΣΙΘΙΩΤΩΝ
ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ «ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ»
ΑΤΤΙΚΗΣ «Ο ΔΙΚΤΑΙΟΣ»
& ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ «Ο ΔΙΑΣ»
ΕΥΧΟΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΛΑΣΙΘΙΩΤΕΣ ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ
ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟ
ΤΟ ΝΕΟ ΕΤΟΣ
8
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΔΙΚΤΑΙΟΥ 2012
ΑΓΑΠΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ......................40
ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ...............20
ΑΝΔΡΙΑΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ .................20
ΑΝΥΦΑΝΤΑΚΗ-ΒΑΛΙΑΝΑΤΟΥ ΜΑΡΙΑ .50
ΑΝΥΦΑΝΤΑΚΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ............50
ΑΝΥΦΑΝΤΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ....50
ΑΝΥΦΑΝΤΑΚΗΣ Μ.ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ...60
ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ .......20
ΑΡΧΑΥΛΗ-ΜΠΕΛΛΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ...20
ΒΕΛΕΓΡΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ........100
ΒΕΛΗΒΑΣΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ.............10
ΒΕΛΗΒΑΣΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ .............20
ΒΕΡΙΓΟΥ ΜΑΡΙΑ .............................20
ΒΙΛΑΝΑΚΗΣ ΜΙΧΑΗΛ......................20
ΒΡΕΤΤΑΚΗΣ ΑΙΜΙΛΙΟΣ....................50
ΓΑΛΑΝΑΚΗΣ Ι. ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ..........50
ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ...........50
ΓΡΗΓΟΡΑΚΗ ΦΟΙΝΙΤΣΗ ΑΦΡΟΔΙΤΗ 20
ΓΩΝΙΤΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ.........................25
ΓΩΝΙΩΤΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ................25
ΔΑΜΙΑΝΑΚΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ.................30
ΔΑΝΑΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ..................20
ΔΑΡΑΜΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ...................20
ΔΟΛΑΨΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ.................20
ΔΟΥΚΙΑΝΤΖΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ..........20
ΔΟΥΚΙΑΝΤΖΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ.....25
ΔΡΑΜΥΤΙΝΟΣ Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ............20
ΔΡΟΣΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ .........................20
ΕΡΓΑΖΑΚΗ Μ. ΚΑΛΛΙΟΠΗ ..............20
ΕΡΓΑΖΑΚΗ ΜΑΡΙΑ..........................40
ΕΡΓΑΖΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ..................20
ΕΡΓΑΖΑΚΗΣ ΣΥΜ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ .........20
ΖΑΒΡΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ.........................50
ΘΕΔΩΡΑΚΗ ΧΑΡΑ ..........................50
ΚΑΖΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ..................50
ΚΑΛΥΚΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ..................50
ΚΑΡΑΒΑΛΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ..............20
ΚΑΡΑΒΑΛΑΚΗΣ Ν. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ...20
ΚΑΡΑΒΕΛΑ ΜΑΡΙΑ .........................20
ΚΑΡΑΒΕΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ..............20
ΚΑΡΑΒΕΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ...................20
ΚΑΡΔΟΥΛΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ..............30
ΚΑΡΥΔΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ................30
ΚΑΡΥΔΗΣ ΜΙΧΑΗΛ.........................20
ΚΑΣΣΩΤΑΚΗ-ΜΑΡΙΔΑΚΗ ΑΙΚ. ........50
ΚΑΣΣΩΤΑΚΗΣ ΜΙΧΑΗΛ...................50
ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΝΝΑ............................50
ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ..................50
ΚΕΦΑΛΑΚΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ...................20
ΚΟΚΚΙΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ.....................20
ΚΟΥΜΑΡΤΖΗ-ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ
ΣΟΥΛΑ ...........................................50
ΚΟΥΜΑΡΤΖΗΣ Ε. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ..50
ΚΟΥΜΑΡΤΖΗΣ ΦΡΙΞΟΣ ...................50
ΚΡΗΤΙΚΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ.................15
ΚΡΙΤΖΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ .................20
ΛΑΔΟΜΕΝΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ...................25
ΛΑΔΟΜΕΝΟΥ ΒΙΟΛΕΤΑ ..................25
ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗ ΝΤΟΡΑ ....................25
ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ ........25
ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ....20
ΜΑΡΚΑΚΗ ΑΚΡΙΒΟΥΛΑ ..................20
ΜΟΥΔΑΤΣΟΥ-ΣΤΙΒΑΚΤΑΚΗ ΧΡΥΣΗ.20
ΜΠΕΛΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ................20
ΜΠΙΜΠΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ......................50
ΜΥΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ..............................50
ΜΥΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ .........................50
ΟΥΡΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ......................50
ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ............30
ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ...............50
ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ..............20
ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ........50
ΠΑΠΑΦΡΑΓΚΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ...50
ΠΑΤΕΡΑΚΗΣ Ζ. ΙΩΑΝΝΗΣ ...............20
ΠΑΤΕΡΜΑΡΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ...........20
ΠΕΡΙΣΥΝΑΚΗΣ ΑΘ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ..30
ΠΙΤΑΡΟΚΟΙΛΗΣ Α. ΙΩΑΝΝΗΣ ..........50
ΠΙΤΑΡΟΚΟΙΛΗ ΑΝΝΑ......................20
ΠΙΤΑΡΟΚΟΙΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
(ΛΑΓΟΥΤΑΣ) ..................................50
ΠΛΑΤΑΚΗΣ Κ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ..........50
ΠΛΕΥΡΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ.....................20
ΠΛΕΥΡΗ ΕΛΕΝΗ .............................20
ΠΟΛΥΛΟΓΙΔΟΥ-ΛΑΓΚΩΝΑΚΗ
ΑΘΗΝΑ ..........................................20
ΠΟΡΤΑΛΑΚΗ ΕΛΕΝΗ ......................20
ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ............30
ΣΙΓΑΝΟΥ-ΛΑΜΠΡΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ.......30
ΣΚΟΥΛΗΚΑΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ..............50
ΣΚΟΥΛΗΚΑΡΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ..............50
ΣΠΑΝΑΚΗ ΦΩΤΕΙΝΗ.......................10
ΣΠΑΝΑΚΗ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ....................20
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ΣΠΑΝΑΚΗΣ Γ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ..........20
ΣΠΑΝΑΚΗΣ Ε. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ............10
ΣΠΑΝΑΚΗΣ Ε. ΙΩΑΝΝΗΣ.................20
ΣΠΑΝΑΚΗΣ Κ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ..........10
ΣΠΑΝΑΚΗΣ Κ. ΙΩΑΝΝΗΣ ................20
ΣΠΑΝΑΚΗΣ Ν. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ...............10
ΣΤΑΜΑΤΙΑΔΗΣ ΜΙΧΑΗΛ .................50
ΣΤΑΥΡΑΚΑΚΗ-ΓΑΛΑΤΑ ΝΕΟΛΙΝΗ ...70
ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ..........20
ΣΤΡΑΤΗΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ ......................20
ΤΖΑΝΑΚΗΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ....................20
ΤΖΕΡΜΙΑΔΙΑΝΟΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ .......25
ΤΖΕΡΜΙΑΔΙΑΝΟΥ ΜΑΡΙΑ ................25
ΤΖΙΡΑΚΗ ΠΟΠΗ..............................25
ΤΖΙΡΑΚΗΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ...................25
ΤΖΟΜΠΑΝΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ............50
ΤΣΑΜΑΝΔΟΥΡΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ
(ΤΙΤΙΚΑ) .........................................30
ΤΣΟΥΚΑΚΗ ΙΣΜΗΝΗ.......................25
ΤΣΟΥΚΑΚΗΣ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ............25
ΦΑΝΟΥΡΓΙΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ...50
ΦΑΡΣΑΡΗΣ Ι. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ...........30
ΦΑΡΣΑΡΗΣ ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ..................50
ΦΑΡΣΑΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ.................140
ΦΟΥΚΑΡΑΚΗ ΜΑΙΡΗ ......................50
ΦΟΥΚΑΡΑΚΗΣ ΜΑΤΘΑΙΟΣ..............50
ΦΟΥΚΑΡΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ................20
ΦΟΥΚΑΡΑΚΗΣ ΧΡΥΣ.ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ 20
ΦΡΑΓΚΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ...................20
ΦΡΑΓΚΑΚΗΣ Γ. ΙΩΑΝΝΗΣ...............20
ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ.................20
ΧΑΛΑΜΠΑΛΑΚΗ ΔΑΝΑΗ ................50
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗ ΑΔΑΜΑΝΤΙΑ ........20
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗ ΝΑΤΑΛΙΑ..............25
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ ΑΡ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ...30
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ....25
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ Γ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ 50
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ....50
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ Ι. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ......20
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ...........50
ΧΑΤΖΑΚΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ...............20
ΧΟΥΛΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ .....................20
ΧΡΥΣΟΣ Ε. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ...........50
ΧΡΥΣΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ..........................20
ΧΡΥΣΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ........................20
ΣΥΝΟΛΟΝ.................................4.310
9
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΛΑΣΙΘΙ
ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΛΑΣΙΘΙΩΤΕΣ
ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ
Ο Μενέλαος Καραβέλας και
η Σύζυγος του απέκτησαν το τρίτο τους παιδάκι, ένα υγιέστατο
αγοράκι.
Ο Χαρίλαος Εμμαν. Στρατής
(Δικηγόρος - Πρόεδρος του Συλλόγου Τζερμιαδιανών Αττικής
«Ο Κρόνος») και η σύζυγος του
απέκτησαν το πρώτο τους παιδάκι ένα υγιέστατο κοριτσάκι.
Η Αργυρή Δημ. Σιγανού και ο
σύζυγος της απέκτησαν το πρώτο τους παιδάκι ένα υγιέστατο
αγοράκι.
Η Ζαχαρούλα Φανουργιάκη
και ο σύζυγος της Αριστείδης
Παπαματθαιάκης, απέκτησαν το
πρώτο τους παιδάκι ένα υγιέστατο αγοράκι.
Η Ευαγγελία Γεωργαράκη και
ο σύζυγος της Αλέξανδρος
Ορφανός απέκτησαν το τρίτο
παιδάκι τους ένα υγιέστατο αγοράκι .
Τα Διοικητικά συμβούλια των
Συλλόγων εύχονται στους ευτυχείς γονείς και παπουδολαλάδες
να τα χαίρονται και καλή ανατροφή .
ΒΑΠΤΙΣΕΙΣ
Τη Κυριακή 25 Νοεμβρίου βάπτισαν τα δύο παιδάκια τους ο
Αντώνιος Χρονάκης του Γεωργίου (Υδραυλικός) και η σύζυγος
του Μαρία Παραβολιάση του
Γεωργίου και της Αρτεμισούλας. Ακολούθησε δεξίωση στο
κέντρο «Σελί» στην Άμπελο.
Τα Διοικητικά συμβούλια των
Συλλόγων εύχονται στους ευτυχείς γονείς και στους παππουδολαλάδες να τους ζήσουν τα Νεοφώτιστα και στους Σαντόλους
πάντα ετσά δουλειές να κάνουνε.
10
ΑΡΡΑΒΩΝΕΣ
Το Σάββατο 10 Νοεμβρίου η
Ελευθερία (Ρίτσα) Νεοφώτιστου
του Δημητρίου και της Μαρίας
(καθηγήτρια Χημικός) από το
Τζερμιάδο , αρραβωνιάστηκε με
τον εκλεκτό της καρδιάς της Γεώργιο Τσικαλάκη του Ιωάννη
και της Αικατερίνης (καθηγητή
Θεολόγο) από τη Σητεία.
Ο Απόστολος Τζανάκης του
Μιχαήλ και της Μαρίας (Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Λασιθιωτών) από το Κάτω Μετόχι ,
αρραβωνιάστηκε με την εκλεκτή της καρδιάς του Βολίκα Υπατία από την Αθήνα .
Τα Διοικητικά συμβούλια των
Συλλόγων εύχονται στους αρραβωνιασμένους βίο ανθόσπαρτο
και καλά στέφανα.
ΓΑΜΟΙ
Το Σάββατο 17 Νοεμβρίου
στον Ιερό Ναό της Αγίας Ειρήνης
στα Μάλια ενώθηκαν με τα Ιερά
Δεσμά του Μυστηρίου του Γάμου
ο Δημήτριος Σιγανός του Εμμανουήλ (από τη Κουδουμαλιά) με
την εκλεκτή της καρδιάς του
Κων/να (Ντίνα) Πάτερου (από το
Τζερμιάδο) του Νικολάου και
της Μαρίας , κουμπάροι ήταν το
ζεύγος Ιωάννη Στεφανάκη. Μετά
το Μυστήριο ακολούθησε Δεξίωση με Κρητικό και Λαϊκό
πρόγραμμα μέχρι τις πρώτες
πρωινές ώρες στο κέντρο «Royal
Hall» στα Μάλια .
Το Σάββατο 24 Νοεμβρίου,
στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου
στο Κατσαμπά Ηρακλείου , ενώθηκαν με τα Ιερά Δεσμά του
Μυστηρίου του Γάμου η Ερασμία
(Έρη) Πενταράκη (από τον
Αβρακόντε) του Ιωάννη και της
Ειρήνης , με τον εκλεκτό της
καρδιάς της Ευάγγελο Σπανάκη
(Ηράκλειο) , κουμπάρος ήταν ο
Χάρης Στεργίδης. Στη συνέχεια
βάπτισαν το κοριτσάκι τους και
το ονόμασαν Ιωάννα (προς τιμή
του παππού Πενταράκη) , ανάδοχος της μικρής ήταν ο Μάνος
Λαδουκάκης . Μετά τα δύο Μυστήρια ακολούθησε Δεξίωση με
Κρητικό και Λαϊκό πρόγραμμα
μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες
στο κέντρο «Λαβύρινθος» στα
Πεζά Ηρακλείου.
Τα Διοικητικά συμβούλια των
Συλλόγων εύχονται στους νεόνυμφους βίο ανθόσπαρτο και καλούς απογόνους.
ΘΑΝΑΤΟΙ
Τον Σεπτέμβριο απεβίωσε στο
Ηράκλειο όπου διέμενε η Ευαγγελία χήρα Εμμανουήλ Κουμαρτζή σε ηλικία 88 ετών (μητέρα
των μελών του Συνδέσμου μας
Φρίξο και Γιάννη Κουμαρτζή
πρώην Προέδρου του Συλλόγου
Λασιθιωτών Αττικής)και κηδεύτηκε στο Μέσα Λασίθι .
Την Πέμπτη 1 Νοεμβρίου 2012,
απεβίωσε από την επάρατο στην
Αθήνα όπου νοσηλευόταν το τελευταίο καιρό ο Ιωάννης Τσαμάνδουρας του Κων/νου από το
Μέσα Λασίθι (βοηθός ακτινολόγου) μέλος του Δ.Σ. των εργαζομένων Νοσοκομείου Αγίου Νικολάου και του Συλλόγου Λασιθιωτών Αγίου Νικολάου, σε ηλικία 47 ετών και κηδεύτηκε την
επόμενη ημέρα στον Άγιο Νικόλαο.
Την Πέμπτη 1 Νοεμβρίου 2012,
απεβίωσε στο Ηράκλειο όπου
νοσηλευόταν ο Εμμανουήλ Δημ.
Βερίγος (πρώην πρόεδρος κοινότητας Τζερμιάδου και εκκλησιαστικός σύμβουλος), σε ηλι-
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
κία 84 ετών και κηδεύτηκε την
επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο
της Αγίας Άννας στο Τζερμιάδων.
Την Πέμπτη 1 Νοεμβρίου 2012,
απεβίωσε στο Ηράκλειο ο Ιωάννης Καλυκάκης σε ηλικία 90
ετών και κηδεύτηκε την επόμενη
ημέρα στο κοιμητήριο του Αβρακόντε.
Την Τρίτη 6 Νοεμβρίου 2012,
απεβίωσε από την επάρατο στο
Ηράκλειο η Νίκη Μουδάτσου
(υπάλληλος ΟΑΕΕ) σύζυγος Γεωργίου Σμυρνάκη σε ηλικία 43
ετών και κηδεύτηκε την επόμενη
ημέρα στο κοιμητήριο στο Μέσα
Λασίθι.
Την Τρίτη 6 Νοεμβρίου 2012,
απεβίωσε στο Ηράκλειο όπου
διέμενε τα τελευταία χρόνια η
Μαρία χήρα Εμμανουήλ Μηλάκη (μητέρα του γνωστού συντοπίτη μας επιχειρηματία Βενιζέλου
Μηλάκη) σε ηλικία 99 ετών και
κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα
στο κοιμητήριο στον Αβρακόντε.
Την Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 2012, απεβίωσε αιφνιδίως
από ανακοπή καρδιάς στην Ανάληψη Χερσονήσου όπου είχε μεταβεί για το χειμώνα, ο Γεώργιος
Εμμαν. Πιταρίδης σε ηλικία 53
ετών και κηδεύτηκε την επόμενη
ημέρα στο κοιμητήριο της Αγίας
Φωτεινής στον Άγιο Γεώργιο.
Την Παρασκευή 23 Νοεμβρίου 2012, απεβίωσε η Ευαγγελία
χήρα Στυλιανού Ψαρουδάκη ,
σε ηλικία 86 ετών και κηδεύτηκε
την επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο της Αγίας Φωτεινής στον
Άγιο Γεώργιο.
Το Σάββατο 24 Νοεμβρίου,
απεβίωσε στο Μοχό ο Ιωάννης
Σπανάκης του Ζαχαρία (αυτοκινητιστή από τον Άγιο Χαραλαμπό) σε ηλικία 29 ετών και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο
Μοχό .
Την Κυριακή 25 Νοεμβρίου
2012, απεβίωσε η Μαρία Μαρινάκη σε ηλικία 93 ετών και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο
κοιμητήριο στο Μέσα Λασίθι.
Την Δευτέρα 26 Νοεμβρίου
2012, απεβίωσε η Σοφία χήρα
Εμμαν. Χαραλαμπάκη , σε ηλικία
89 ετών και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο του
Αγίου Αλεξάνδρου στη Πλάτη.
Το Σάββατο 1 Δεκεμβρίου
2012, απεβίωσε αιφνιδίως από
ανακοπή, ο Αντώνιος Χαρίδημου
Στιβακτάκης, σε ηλικία 59 ετών
και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο Ηράκλειο.
Τη Δευτέρα 3 Δεκεμβρίου
2012, απεβίωσε η Βασιλική χήρα
Ιωάννη Αθανασάκη , σε ηλικία 89
ετών και κηδεύτηκε την επόμενη
ημέρα στο κοιμητήριο στο Καμινάκη .
Τα Διοικητικά συμβούλια των
Συλλόγων εύχονται στις οικογένειες των θανόντων, τα θερμά
τους συλλυπητήρια και να είναι
ελαφρύ το χώμα που τους σκέπασε.
ΔΙΑΦΟΡΑ
Μετά την παραίτηση από τη
θέση του Αντιδημάρχου (Οροπεδίου Λασιθίου) του κ. Μανόλη Σπανάκη (συνταξιούχου οδοντιάτρου) , ορίστηκε και ανέλαβε νέος Αντιδήμαρχος με απόφαση του Δημάρχου ο κ. Σιγανός
Ευάγγελος του Εμμανουήλ.
Με λαμπρότητα εορτάστηκε
και εφέτος η Εθνική Επέτειος του
«ΟΧΙ» της 28ης Οκτωβρίου 1940
, στο Δήμο Οροπεδίου Λασιθίου
. Το Σύλλογο Λασιθιωτών Αττικής εκπροσώπησε ο Πρόεδρος
του, κ. Τζομπανάκης Αντώνιος
και το Σύνδεσμο Λασιθιωτών
Ηρακλείου ο Γεν. Γραμματέας, κ.
Τσαμάνδουρας Νίκος με τον
Αντιπρόεδρο, κ. Τζανάκη Απόστολο.
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Για άλλη μία φορά στόχος ληστών έγινε σχολείο και συγκεκριμένα το Δημοτικό Σχολείο
Αγίου Γεωργίου , από όπου και
έκλεψαν το πετρέλαιο θέρμανσης.
Τον Νοέμβριο πραγματοποιήθηκαν στο Ηράκλειο η εκλογές
στην Ομοσπονδία Εμπορικών
Συλλόγων Κρήτης , όπου συμμετείχε και ο ΕμποροΒιοτεχνικός
Επαγγελματικός Σύλλογος Οροπεδίου Λασιθίου, με τους δύο
αντιπροσώπους του. Για το Δ.Σ.
της Ο.Ε.Σ.Κ. έθεσε υποψηφιότητα
ο
Πρόεδρος
του
ΕΒ.Ε.Σ.Ο.Λ. κ. Τσαμάνδουρας
Νίκος, όπου εκλέχτηκε και ανέλαβε οικονομικός επόπτης.
Από 1η Ιανουαρίου κλείνει,
άλλη μία υπηρεσία στο Δήμο
Οροπεδίου Λασιθίου και συγκεκριμένα το Ειρηνοδικείο .
Οπότε για δικαστήρια μετάβαση
υποχρεωτικά στη Νεάπολη .
Υπεγράφη επιτέλους ένα ωφέλιμο έργο για το Οροπέδιο Λασιθίου και αναφέρομαι στην ολοκλήρωση των «Έργων παράκαμψης Μαλίων» του ΒΟΑΚ στο
Νομό Ηρακλείου . Του οποίου
στο τεχνικό αντικείμενο του έργου είναι μεταξύ άλλων και ή:
Κατασκευή των κλάδων εισόδου – εξόδου του ημικόμβου Μαλίων από την Νέα Εθνική Οδό
από και προς Μάλια – Κράσι –
Οροπέδιο Λασιθίου περί την
Χ.Θ. 8+050 της μελέτης κ.α.
Έχει ξεκινήσει η καταβολή
των Δημοτικών τελών ύδρευσης
και αποχέτευσης στο Δήμο Οροπεδίου Λασιθίου.
Υ.Γ.: Ζητάμε συγνώμη για τυχόν
παραλείψεις, για αυτό παρακαλούμε όσους και όσες επιθυμούν
να στέλνουν για δημοσίευση οτιδήποτε τους αφορά, στo email ή
στo fax των Συλλόγων για να τα
δημοσιεύουμε.
Νίκος Ι. Τσαμάνδουρας
11
Με τ' αδράχτι της μνήμης μου
Υ
πάρχει στην Κρήτη ας την πούμε ψυχή, κάτι
πιο πάνω απ’την ψυχή κι από το θάνατο,
που είναι δύσκολο να το ορείσεις.
Υπάρχει αυτή η περηφάνια, το πείσμα, η παλικαριά, η αψηφισιά και μαζί κάτι άλλο ανέκφραστο και αστάθμητο, που σε κάνει να χαίρεσαι, να
στέκεσαι όρθιος, να αισθάνεσαι υπερήφανος
που είσαι Κρητικός και δη Λασιθιώτης.
Πιάνεις τον εαυτόν σου να νοιώθει πως τραγουδάς:
Εγώ 'μαι τσι βροντής παιδί και τσ' αστραπής
εγγόνι, σα θέλω αστράφτει και βροντά, σα θέλω
πέφτει χιόνι.
Όμορφα χρόνια τα παλιά, περάσανε όμως.
Ερήμωσαν πολύ του Λασιθιού οι στρατές.
Κι εκείνες οι σκιές; Είναι μοναχικοί διαβάτες.
Η καρποφόρα γη εγκαταλείφτηκε.
Στη βρύση του χωριού πηγαινοέρχονταν
γυναίκες να γεμίσουν τα σταμνιά τους, με τα
κεντημένα προσόψια στους ώμους, τα βόδια
τους οι χωριανοί ποτίζανε, τα πρόβατα, το γάιδαρο, τα αρνιά τους.
Τη ρόκα εκρατούσανε και κλώθαν οι μάνες
μας, και οι γιαγιάδες το βράδυ στο τζάκι και τη
μέρα στο λιατσάκι.
Το φτάζυμο στο φούρνο εμοσχοβόλαγε μαζί
με το προσφοριδάκι και ο φούρναρης μας εφώνιαζε.
Πάρε και συ γειτόνισσα και συ ζητιάνε πάρε, κι
όλοι μαζί βροντοφωνάζαμε Ζήτω η ζωή και να
πεθάνεις Χάρε.
Κι όμως δεν πέθανε ο Χάρος.
Σκοτώναμε τη μοναξιά με γέλια χάχανα και
παραμύθια.
Όλοι στους γάμους μαζί, μα και στ' απρόοπτα,
στη χαρά μα και στην πίκρα αντάμα.
Του ενός το γέλιο όλοι μοιραζόμασταν, γινόμαστε συνέταιροι στην πίκρα και στο κλάμα.
Τώρα έχουμε Χριστούγεννα, σε λίγο η Πρωτοχρονιά μας λέει καλή Χρονιά.
Κι εμείς ξεθάβουμε θύμισες αγαπημένες
παλιές και νοσταλγούμε ένα Λασίθι ολόκληρο
μεσ' τα νερά και μεσ' τις πρασινάδες, που οι
κάτοικοί του χόρευαν το λιόγερμα με ξωτικά και
λυγερόκορμες νεράιδες.
Και παίρνω ανάσα, οι αναμνήσεις δημιουργούν ασφυκτικό κλοιό γύρω μου και ένα συναισθηματικό κύμα με πλημμυρίζει.
Άπιαστα πουλιά αγναντεύω, το ξέρω όμως
12
πως δε γίνεται, δεν μπαίνει φραγμός στη μνήμη.
Από μπροστά μου παρελαύνουν μορφές
λατρεμένων ανθρώπων που προ πολλούς έχουν
μετακομίσει στην απέραντη και άνυδρη πεδιάδα της σιωπής.
Εικόνες παλιές- πιο νέες καθρεπτίζονται στα
μάθια μου που μόνο η θέα τους μου προξενεί
πόνο ένα ανείπωτο ψυχικό πόνο.
Με τ' αδράχτι του νου μου σκαλίζω τα ερειπωμένα χαλάσματα νεανικών ονείρων μου και
οραματισμών, ψάχνοντας τη χαμένη ευτυχία.
Αφελής είμαι;
Μα είναι δυνατόν η ευτυχία να βρίσκεται σε
χαλάσματα θρυμματισμένων ονείρων;
Έλα, σύνελθε, μου λέω, αυτός είναι χώρος να
στήνουν τον ιστό τους αράχνες και πουλιά της
νύχτας τις πένθιμες συναυλίες τους.
Η ζωή πολλές φορές γίνεται καρυοθραύστης
των προσδοκιών μας και μας κατατάσσει στο
περιθώριο της μοίρας.
Δέν είναι κρίμα να μην έχεις φτερά;
Δεν είναι παράπονο να έχεις και να σου τα
ψαλιδίζουν οι ανάγκες;
Μην προσπαθείς όμως για νεκρανάσταση.
Μην τα σκαλίζεις τα παλιά, αναδρομές μην
κάνεις
Γιατί ανοίγεις τις πληγές, και δεν μπορείς να
γιάνεις.
Κι όμως παρασύρομαι στης μνήμες μου τη
δύνη
Και νοιώθω σαν να ψήνομαι στο τρίπυρο καμίνι.
Απ' το γαλάζιο του ουρανού, κι απ' το λευκό
του γιασεμιού υφαίνω μια σημαία και τηνε
στήνω στο πιο ψηλό σημείο σου.
Δοξασμένο, τιμημένο, γη ηρώων, γη θεών και
ημίθεων, Λασίθι Οροπέδιο.
Πατρίδα της καρδιάς μου, κοντά σου θα' ρθω
αγάπη μου και πρώτε έρωτα μου (Γεράνης, αγαπημένος λυράρης από τον Αβρακόντε).
Βουτώ στο μαύρο της οργής ένα λευκό μανδήλι, έτσι ξορκίζω το κακό σ' αυτό το άχρωμο
παρόν, ο ήλιος να ανατείλει.
Όλα τα χωριά και τις μονές σου κρατάμε ολοζώντανα στης μνήμης την αγκάλη και πιστεύουμε πως με κοινή προσπάθεια και σκέψη θετική
θα σας αναστήσουμε και πάλι.
Μ. Λαγκωνάκη.
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Αγάπη και σεβασμό στου γέροντες
Γ
ια αρκετό καιρό μιλάμε για
όλους και για όλα. Τα παιδιά, τις
γυναίκες, τους κερδισμένους απ' την
κρίση κ.τ.λ.
Δεν έχουμε γυρίσει το βλέμμα
στους γέροντες και τις γερόντισσες.
Αυτή η αφόρητα σιωπηρή βάση
μας, που στα κλαδιά της πατάμε,
επέζησε πολύ μεγαλύτερες καταστροφές της σημερινής.
Είναι η Τρίτη ηλικία. Είναι οι γιαγιάδες και οι παππούδες μας, είναι
εκείνοι που βολεύονται με το ίδιο
ρούχο για πολλά χρόνια.
Είναι η γιαγιά σου, που έχει
κρατήσει για κόσμημα τη βέρα της,
ίσως και ένα αλυσιδάκι του λαιμού,
που κλείνει όλα τα νιάτα της, ότι
άλλο είχε το έδωσε στα παιδιά και
τα εγγόνια της.
Αυτοί οι γέροντες με 35 και 40
χρόνια σκληρής δουλειάς στην πλάτη, με μια σύνταξη 340€, βρίσκονται
ξεχασμένοι σε αγροτόσπιτα ή σκοτεινές γκαρσονιέρες, όρθιοι ή μισοκινούμενοι (αρκετοί από αυτούς).
Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν
την πολυτέλεια της κατάθλιψης,
σταυροκοπιούνται για να φύγουν
όρθιοι και δακρύζουν μυστικά άμα
τους θυμηθεί σε καμιά γιορτή το
παιδί ή του παιδιού τους το παιδί,
δύο φορές παιδί τους. Αυτοί είναι το
κλαδάκι που καθόμαστε και το
πριονίζουμε αλύπητα.
Κι όμως η πείρα, η σοφία και οι
ιστορίες τους που μπορεί να διηγηθούν, σώζουν τα ψεύτικα παραμύθια.
Είναι η γνώση της κατανόησης
και η επιβίωση με αξιοπρέπεια.
Είναι οι εβδομηντάρηδες και
άνω, που δεν καταδέχονται να γίνουν ζητιάνοι ή άχρηστοι. Που δεν
τοκίζουν τη συμβουλή τους.
Που αρκούνται σε ένα παγκάκι
μια καλημέρα, στη χαρά ότι θυμήθηκαν το χάπι τους και τους κρατάει
το μπαστούνι.
Πριν καταπέσουν, τους θεωρούμε βάτος, κόστος, τυραννία, σκιές
μέσα στο σπίτι. Κι όμως, η τύχη τους
είναι η τύχη μας.
«Εκεί που είσαι ήμουνα κ εδώ
που είμαι θα' ρθεις»
Όταν γεράσει ο άνθρωπος χαρά
για να του δώσεις το χέρι μ' ευχαρίστηση επάνω του ν' απλώσεις.
Να χαϊδέψεις απλά τα γκρίζα
τα μαλλιά του κι ένα φιλάκι πέταξε
στα δύο τα μάγουλά του.
Αυτός θα ξαναγεννηθεί, χαρά
πολύ θα νοιώσει και την ευχή του μ'
όρεξη πολλές φορές θα δώσει.
Αυτό πρέπει να κάνουμε, πότε
μην το ξεχνούμε γιατί κι εμείς στη
θέση του κάποτε θα βρεθούμε.
Στο καθρέπτη σου μη βλέπεις
τα;άσπρα σου μαλλιά, τις ρυτίδες
σου μην τις μετράς, να τις βλέπεις να
γελάς. Είναι τα βραβεία που σου χάρισε η ζωή, σε καλή ή δύσκολη
στιγμή.
Ευτυχισμένα Χριστούγεννα
Με υγεία-χαρά-γαλήνη να σας
βρει ο καινούριος χρόνος!!
Το Συμβούλιο του
Συνδέσμου Λασιθιωτών.
Εν τάχει
Κ
άθε 3 μήνες έχουμε την τύχη να
επικοινωνούμε μαζί δια μέσου
της στήλης μας.
Έτσι, εν ολίγοις, μπορούμε να
ενημερώνουμε εσάς που ζείτε μακριά για τις δραστηριότητες του
κάθε περασμένου τριμήνου.
Θα πρέπει να σας πω πως ο Σύνδεσμος Λασιθιωτών έχει ανεβασμένο το αίσθημα της αλληλεγγύης.
Με τη σκέψη στον συνάνθρωπο
κάνουμε πράγματα για τον άνθρωπο.
Αναλάβαμε το προεδρείο του
Συλλόγου και αμέσως ανακαινίσαμε ελαφρώς το γραφείο.
Συμμετείχαμε σε μια 6ήμερη εκδρομή προς την Παναγία τη Σουμελά, είχαμε συμμετοχή και περάσαμε θαυμάσια.
Είδη ένδυσης -υπόδησης και τρόφιμα μοιράσαμε σε οικογένειες του
Ηρακλείου, αλλά και του Λασιθίου.
Κάναμε και κάνουμε επαφές συνεχείς με φίλους και μέλη του Συλ-
λόγου.
Προσπαθούμε να εντοπίσουμε
επιχειρήσεις Λασιθιωτών οποιαδήποτε φύσης, ούτως ώστε να τύχουν
της βοήθειας μας με τυχόν αγορές
που χρειαζόμαστε σαν άνθρωποι.
Έχουμε ψηφίσει και στηρίξει
απόφαση για 3μελή επιτροπή αλληλεγγύης και θέτουμε προς συζήτηση
οποιοδήποτε θέμα σας, ψάχνοντας
ταυτόχρονα την επίλυση του.
Αγαπάμε όλους όπου κι αν βρίσκετε και ζητούμε τη βοήθειά σας.
Μεγάλη επιτυχία σημείωσε η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε για
την παρουσίαση του βιβλίου ωδή
στον έρωτα στη Βασιλική του Αγίου
Μάρκου, στη μνήμη της Μαρίας
Σοφίας Μαθιουδάκη, της δασκάλας
που έφυγε νωρίς, κόρη της Χρυσούλας Μπουρλώτου και του Αδαμάντιου Μαθιουδάκη από το Ψυχρό.
Συμμετείχαμε με πολλή αγάπη.
Θερμά συγχαρητήρια στην κα
Αθηνά Μπουρλώτου για τη διοργά-
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
νωση.
Υπάρχει προραμματισμένη εκδρομή εδώ και δύο χρόνια, έχουμε
ηθική δέσμευση σε φίλους Λασιθιώτες και όχι μόνο που το έχουν ζητήσει να την πραγματοποιήσουμε.
Τόπος προορισμού είναι το Ντουμπάι.
Η εκδρομή θα λάβει χώρα το
Μάρτιο του 2013 και είναι 5ήμερη.
Βέβαια εμείς θέλουμε να ορίζουμε τόπους-προορισμούς εντός
της Ελλάδας, αλλά αυτό είναι ηθική
υποχρέωση.
Κάθε πρόταση σας προς το καλύτερο του Συνδέσμου μας είναι
για μας προσφορά.
Η επιτροπή Αλληλεγγύης μας
Κων/νος Στραταντωνάκης
Μαίρη Λαγκωνάκη
Μαρία Κυπριωτάκη
Μετά τιμής
Το διοικητικό συμβούλιο.
13
Σύνδεσμος Λασιθιωτών Ηρακλείου «Το οροπέδιο»
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΤΗΣΙΑΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου Λασιθιωτών Ηρακλείου «Το Οροπέδιο», προσκαλεί τα
μέλη του στην Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση,
που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 23 Ιανουαρίου 2013 και ώρα 17:00 στα γραφεία του Συλλόγου,
Λεωφόρος Εθνικής Αντιστάσεως 176 – Ηράκλειο.
Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί η απαιτούμενη
από το νόμο και το καταστατικό απαρτία θα επαναληφθεί χωρίς άλλη ειδοποίηση, την Κυριακή 27
Ιανουαρίου 2013 και ώρα 17:00 στα γραφεία του
στην Λεωφόρο Εθνικής Αντιστάσεως 176 – Ηράκλειο.
Το πρόγραμμα της ημερήσιας διάταξης έχει ως
εξής:
1.Έναρξη Εργασιών.
2. Εκλογή Προεδρείου Γενικής Συνελεύσεως.
3.Διοικητικός Απολογισμός.
4.Οικονομικός Απολογισμός & Προϋπολογισμός.
5.Έκθεση Ελεγκτικής Επιτροπής.
6.Έγκριση Διοικητικού Απολογισμού.
7.Έγκριση Οικονομικού Απολογισμού & Προϋπολογισμού .
8.Απαλλαγή ευθυνών Διοικητικού Συμβουλίου.
9.Γενική ενημέρωση από τη Πρόεδρο του Δ.Σ.
10.Τοποθετήσεις – προτάσεις μελών Γ.Σ. .
11.Τέλος εργασιών – κλείσιμο.
Με εκτίμηση
Για το Δ.Σ.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΛΑΓΚΩΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑ
Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΤΣΑΜΑΝΔΟΥΡΑΣ ΝΙΚΟΣ
Υ.Γ.: Για την αποφυγή άσκοπων μετακινήσεών σας, σας ενημερώνουμε ότι η Ετήσια Τακτική
Γενική Συνέλευση θα πραγματοποιηθεί, την Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2013 και ώρα 17:00, στα
γραφεία του Συνδέσμου Λεωφ. Εθνικής Αντιστάσεως 176 - Ηράκλειο
Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΟΛΩΝ ΜΑΣ ΚΡΙΝΕΤΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ
Εις μνήμην
Σ
τις 30-10-2012, έγινε η κηδεία της αγαπημένης μάνας Σπυριδάκη
Μαρίας, χήρας Γεωργίου Σπυριδάκη, ετών 83, στον Άγιο Χαράλαμπο Οροπεδίου Λασιθίου. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε από τα
βάθη της καρδιάς μας, όσους μας τίμησαν με την παρουσία τους, στο
βαρύ πένθος μας. Ιδιαιτέρως να ευχαριστήσουμε τον Δ/τή της Π.Υ.
Αγίου Νικολάου, Πύραρχο Ραπανάκη Δημήτρη, τον Υπ/τή Επιπυραγό Βασιλάκη Μιχαήλ και το προσωπικό της Π.Υ. Αγίου Νικολάου,
του Π.Υ. Τζερμιάδου, τους υπαλλήλους της Αγροτικής Τράπεζας, της
Εθνικής και της Πειραιώς, τους δημοτικούς συμβούλους, τον αντιδήμαρχο Σιγανό Βαγγέλη, του Δήμου Ορ. Λασιθίου, όλους τους χωριανούς για τη συμμετοχή τους, τους κατοίκους του Κάτω Μετοχίου, της
Πλάτης και των γύρω χωριών, τον Παπα-Σμυρνάκη Αντώνιο και
τους ιερείς, που παρέστησαν, τους φίλους που ήρθαν από Ηράκλειο,
Άγιο Νικόλαο, Ιεράπετρα, Σητεία και όσους κατέθεσαν χρήματα για
την ενορία Αγ. Χαραλάμπου και το Γηροκομείο Λασιθίου.
Τα παιδιά: Γιάννης –
Γιάννα Σπυριδάκη
Δέσποινα – Ηλίας Χρονάκη
Ζαχαρούλα – Μανώλης Σαριδάκης
Μανώλης Σπυριδάκης
14
Σ
υγκλόνισε χθες το Ψυχρό ο
θάνατός σου αξέχαστε φίλε
χωριανέ και συγγενή Γιώργη Λιμαντζάκη με καταγωγή από το
Βάμο Χανίων.
Αποφάσισες σε ηλικία 60 ετών να
αποχαιρετίσεις την αγαπημένη σου
σύζυγο Κωστούλα, το Μιχάλη σου
και τη Μαρία σου, να βάλεις φτερά και να πετάξεις για την αυλή των
αγγέλων.
Άνθρωποι είναι εκείνοι που πονάνε και τσι ρωτάς ηντάχουνε και
σου χαμογελούνε, γιατί ο γαμπρός
του Ζαχάρη του Πετράκη από το
Ψυχρό έφυγε χαμογελαστός.
Θερμά συλλυπητήρια με πόνο
ψυχής σ’όλη την οικογένεια.
Μαρία Λαγκωνάκη
11/12/2012
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
H εξόντωση από τους Γερμανούς ναζί
του φοιτητή Αριστείδη Φαρσάρη
Σ
το τρίτο έτος του Πολυτεχνείου
στοποιητικό θανάτου του που φέρει σαν
Γράφει ο
Αθηνών ξεκινούσε την φοίτηση
ημερομηνία θανάτου του Αριστείδη την 17η
Φρίξος Κουμαρτζής
του ο Αριστείδης Φαρσάρης όταν
Αυγούστου 1944.
η Ιταλία κήρυξε το πόλεμο στην ΕλλάΤο πιστοποιητικό εκδόθηκε στις 24-5δα. Παράλληλα ο Αριστείδης φοιτούσε
1948, πεντέμιση χρόνια μετά τη σύλληψη του
και στην Ανωτάτη Εμπορική Σχολή
και υπογράφεται από τον ιατρό Δημ. Θεο(ΑΣΟΕΕ). Ο Αριστείδης υπήρξε το
λόγου και η ένδειξη «αιτία θανάτου» παδεύτερο από τα έξη παιδιά του Μανόρέμεινε κενή.
λη και της Μαρίας Φαρσάρη – ΜαθιΟι λόγοι που έφυγε από τη ζωή ο φοιτηουδάκη από το Μέσα Λασύθι. Ο πατέτής δεν είναι εξακριβωμένοι. Το πιθανότερο
ρας του υπηρέτησε τη πατρίδα σε διάείναι να υπέκυψε στα βασανιστήρια ή να
φορες περιόδους και φορούσε το χακί
εκτελέστηκε. Ασαφή τα στοιχεία για ταφή
δεκατρία ολόκληρα χρόνια και γι’ αυτό
του στη Θεσσαλονίκη, που ανέφεραν οι αρέφερε το παρωνύμιο «Ο Στρατιώτης».
χές στα αδέλφια του. Τα οστά του δεν παΑλώβητος από τα μέτωπα των πολέμων
ραδόθηκαν ποτέ στους οικείους του. Γι’ αυτό
όχι όμως και από την επάρατο νόσο, από
δεν πρέπει να αποκλειστεί τελείως και η πετην οποία κατέληξε σε μικρή ηλικία,
ρίπτωση να οδηγήθηκε και να εξοντώθηκε
αφήνοντας ορφανά τα έξη παιδιά του.
ο φοιτητής σε άλλη χώρα, σε στρατόπεδο συΗ μητέρα του Αριστείδη, που έφερε από
γκέντρωσης, σε ένα από τα γνωστά κολατον σύζυγο της και αυτή το τιμητικό παστήρια των Γερμανών Ναζί.
ρωνύμιο «Η Στρατιώταινα», με μεγάλες
Φωτογραφία του φοιτητή δεν βρέθηκε μέστερήσεις μα με αξιοθαύμαστη θέληση μεγάλωσε τα παιχρι σήμερα γιατί κατά την έρευνα στο σπίτι της οικογέδιά της και σπούδασε το Νίκο, τεχνικό και το Μιχάλη,
νειας του ψάχνοντας για στοιχεία πήραν μαζί τους όλα
εκπαιδευτικό και νομικό.
τα έντυπα που συνάντησαν και μαζί τους και τις λιγοστές
Με την υποδούλωση της Αθήνας ο Αριστείδης επιφωτογραφίες του.
στρέφει στη Κρήτη, εντάσσεται στην Ε.Π.Ο.Ν. η
Πέρασαν άλλα τρία χρόνια από την έκδοση του
οποία του αναθέτει συντονιστικό ρόλο στην ορπιστοποιητικού θανάτου του Αριστείδη και
γάνωση νέων της επαρχίας Λασυθίου εναεπτά σχεδόν χρόνια από τη φερόμενη ημεντίον των κατακτητών.
ρομηνία θανάτου του και οι αρχές με έγΗ δράση του όμως έγινε γνωστή στους
γραφο τους, με ημερομηνία έκδοσης 18
εχθρούς και τον Οκτώβρη του 1942 συλΜαΐου 1951 κηρύσσουν τον θανόντα
λαμβάνεται, το σπίτι της οικογένειας του
αγωνιστή «ανυπότακτο» και ενεργούν
ερευνήθηκε και κατασχέθηκε ένα πεγια την άμεση σύλληψη του!!
ρίστροφο, που είχε κρύψει ο ίδιος, ενώ
Ο χαρακτηρισμός του «ανυπόταδεν παρέλειψαν φεύγοντας να πάρουν την
κτου» υπήρξε ο μοναδικός χαρακτηριαγελάδα, το λάδι και ότι άλλο βρήκαν στο
σμός, μέχρι σήμερα, από το επίσημο κράσπίτι. Στη Συνέχεια οδηγήθηκε σε σπίτι που το
τος στον αγωνιστή, που βασανίστηκε σκληχρησιμοποιούσαν σαν διοικητήριο και πριν τον επιρά και θυσιάστηκε στα εικοσιένα του, ίσως και
βιβάσουν σε τζιπ τον κακοποίησαν ακόμη και στο δημόσιο
σε μικρότερη ηλικία, για την λευτεριά της πατρίδας. Αυδρόμο, μπροστά στα μάτια του μόλις ένδεκα χρονών
τός του ανυπότακτου!!
αδελφού του και άλλων συγχωριανών του.
Η δύστυχη μάνα του, μετά το σύζυγο της, άντεξε καρΟ Αριστείδης κρατήθηκε τρεις μέρες στο Τζερμιάδω
τερικά και το χαμό του Αριστείδη. Σε όσους την προέκαι στη συνέχεια οδηγήθηκε στις φυλακές της Νεάπολης.
τρεψαν να διεκδικήσει, για το θάνατο του παιδιού της,
Ανεξακρίβωτες πληροφορίες τον φέρνουν να δραπετεύει
κάποια σύνταξη, που τόσο είχε ανάγκη, απαντούσε : «Δεν
και να συλλαμβάνεται ξανά στα Χανιά ή στο Ηράκλειο.
πρόκειται ποτέ να πληρωθώ το αίμα του παιδιού μου».
Το σίγουρο είναι πως εγκλείστηκε στις Φυλακές
Περήφανη απάντηση, όπως άρμοζε σε μια αληθινή
Επταπυργίου, γνωστές ως Γεντί Κουλέ και σύμφωνα με
«Στρατιώταινα».
μαρτυρία του συγκρατούμενου του Ιωάννη Μαρινάκη από
Βιβλιογραφία :
το Ηράκλειο, δοκιμάστηκε σε φοβερά βασανιστήρια για
- Γεωργίου Ι. Παναγιωτάκη «Το Λασίθι στο χρόνο και
να αποκαλύψει σχέδια και συνεργάτες του. Στις φυλατην ιστορία», Εκδόσεις Σμυρνιωτάκη, 1988.
κές του Γεντί Κουλέ χάνονται τα ίχνη του Αριστείδη.
- Εμμ. Ι. Φαρσάρη, «Μέσα Λασίθι ένα ιστορικό χωΠέρασαν αρκετά χρόνια και μετά από αίτημα υπηριό του Οροπεδίου Λασιθίου», Eκδόσεις Iraklion
ρεσίας, για διαγραφή του από τα μητρώα, εκδίδεται πιOffset, 2003.
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
15
Πρόταση προς το Δημοτικό Συμβούλιο
Να ενταχθούν οι ανεμόμυλοι του Οροπεδίου Λασιθίου
στα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESKO
Ο
ι ανεμόμυλοι αποτελούν για το Οροπέδιο Λασιθίου ένα θησαυρό, ένα θησαυρό που κληρονομήσαμε, αλλά δεν αξιοποιήσαμε μέχρι τώρα. Τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά: Δέκα χιλιάδες ανεμόμυλοι σε μια
έκταση 25.000 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων!
Ογδόντα χιλιάδες άσπρα πανιά ανέμιζαν εκ περιτροπής, δημιουργώντας ένα υπερθέαμα - που
«ταξίδεψε» μέσω
φωτογραφικών
και άλλων εικαστικών αποτυπώσεων στα πέρατα
του κόσμου - αλλά
και μια πρωτότυπη
εφεύρεση, σε απόλυτη μάλιστα αρμονία με τη φύση.
Οι ανεμόμυλοι,
λειτούργησαν από
τις αρχές του
προηγούμενου αιώνα μέχρι και τις
αρχές του αιώνα μας σε μια φθίνουσα πορεία,
αρδεύοντας στην εποχή της πλήρης ανάπτυξής
τους ολόκληρο το Λασιθιώτικο κάμπο, δίνοντας
ποιοτικά και ποσοτικά προϊόντα.
Η όποια προσπάθεια επαναλειτουργίας των
ανεμόμυλων πρέπει να είναι συνεχής, μεθοδική
και συντεταγμένη, με μπροστάρη το Δήμο. Η τεράστια αυτή κληρονομιά δεν μπορεί και δεν πρέπει να αφεθεί στην ευχέρεια των ιδιοκτητών-καλλιεργητών. Η κληρονομιά αυτή, που λειτούργησε σε μια εποχή που η κουβέντα για βιώσιμη ανάπτυξη και πράσινη ενέργεια ήταν για μεν την
Ελλάδα ανύπαρκτη για δε τον υπόλοιπο κόσμο
σε επίπεδο θεωρίας, πρέπει να αποτελέσει ένα
παγκόσμιο φωτεινό παράδειγμα για την αρμονική
εξέλιξη, ένα φωτεινό παράδειγμα για το τι μπορεί να κάνει ο άνθρωπος και πως μπορεί να αξιοποιεί τις δυνάμεις τις φύσης, χωρίς να επηρεάζει
αρνητικά το φυσικό περιβάλλον.
Αυτή η πολιτιστική κληρονομιά, που μπορεί να
δίνει σε εμάς τους Οροπεδιώτες το δικαίωμα να
16
υπερηφανευόμαστε, θα πρέπει να αποτελέσει
μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Πρέπει να πάρει τη θέση που της αξίζει στα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ο φορέας που αναγνωρίζει τα μνημεία αυτά
είναι η UNESKO, ένας Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό (United Nations
Educational,
Scientific and
C u l t u r a l
Organization). Η
UNESCO λειτουργεί ως ένα
παγκόσμιο εργαστήριο ιδεών και
διαδραματίζει
ένα ρυθμιστικό
ρόλο στην προώθηση της διεθνούς συνεργασίας θέτοντας τα
πρότυπα σύναψης διεθνών συμφωνιών επί διαφόρων ζητημάτων τα οποία ανακύπτουν στις σύγχρονες κοινωνίες. Ο Οργανισμός επίσης διευθετεί την διάδοση και την ανταλλαγή πληροφοριών και γνώσης, ενώ παράλληλα προσφέρει βοήθεια στα κράτη μέλη ώστε να αποκτήσουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις, προκειμένου να υπηρετούν τους θεσμούς και τελικά τον άνθρωπο στις τοπικές κοινωνίες. Ο Εκπαιδευτικός Επιστημονικός και
Πολιτιστικός Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών
(UNESCO) επιζητεί να προωθήσει την αναγνώριση, προστασία και διατήρηση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, η οποία έχει σημαντική αξία για τον άνθρωπο. Ο όρος “Πολιτιστική Κληρονομιά” αναφέρεται σε μνημεία,
ομάδες κτισμάτων και χώρων με ιστορική, αισθητική, αρχαιολογική, επιστημονική, εθνολογική
ή ανθρωπολογική αξία.
Η Συνθήκη για την προστασία της Παγκόσμιας
Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση της UNESCO
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
στις 16 Νοεμβρίου 1972. Με την υπογραφή της,
τα κράτη αναγνωρίζουν ότι οι χώροι που βρίσκονται στην εθνική επικράτειά τους και έχουν
εγγραφεί στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς, αποτελούν, με κάθε επιφύλαξη της
εθνικής κυριαρχίας και των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, παγκόσμια κληρονομιά «για την προστασία της οποίας είναι υπεύθυνη η διεθνής κοινότητα, που πρέπει να εργαστεί ως σύνολο για
αυτό τον σκοπό».
Η αποστολή της UNESCO είναι να ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να υπογράψουν τη Συνθήκη του
1972 για να εξασφαλίσουν την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς τους αλλά και
να δημιουργήσουν συστήματα ελέγχου που θα
αναφέρουν σε τακτική βάση την κατάσταση
στην οποία βρίσκονται οι χώροι παγκόσμιας κληρονομιάς στην επικράτειά τους. Επίσης, η
UNESCO βοηθά τα κράτη να προστατεύσουν
τους χώρους αυτούς παρέχοντας τεχνική βοήθεια,
επαγγελματική εκπαίδευση καθώς και έκτακτη
οικονομική βοήθεια σε χώρους που βρίσκονται
σε άμεσο κίνδυνο. Μέσω του Διεθνούς Οργανισμού προωθείται η παρουσίαση σε παγκόσμιο
επίπεδο της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας και ενθαρρύνεται η διεθνής συνεργασία για τη διαφύλαξη της.
Τα μνημεία που συγκαταλέγονται στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς επιλέγονται και εγκρίνονται βάσει της αξίας τους ως τα
καλύτερα παραδείγματα της δημιουργικής ευφυΐας του ανθρώπου. Αποτελούν τεκμήρια μιας
σημαντικής ανταλλαγής ανθρώπινων αξιών και
παρέχουν μια μοναδική ή τουλάχιστον εξαιρετική
μαρτυρία μιας πολιτισμικής παράδοσης ή ενός πολιτισμού που ζει ακόμα ή έχει εξαφανισθεί. Είναι άμεσα συνδεδεμένα με σημαντικά στάδια της
ανθρώπινης ιστορίας και για το λόγο αυτό έχουν
εξέχουσα οικουμενική αξία και αποτελούν τμήμα της κοινής κληρονομιάς της ανθρωπότητας.
Η δημιουργική ποικιλία των λαών και των πολιτισμών είναι η καρδιά της ιδέας της Παγκόσμιας
Κληρονομιάς και η διατήρησή της θα πρέπει να
μας απασχολεί όλους. Στις 16 Νοεμβρίου 2012,
θα γιορτάσουμε την 40η επέτειο από την υπογραφή της Συνθήκης για τη Παγκόσμια Κληρονομιά και είναι μια ευκαιρία να θυμηθούμε το μεγαλείο αυτής της κοινής κληρονομιάς και να συμμετάσχουμε, μεμονωμένα και συλλογικά, στην
προστασία της για τους αιώνες που θα έρθουν.
Το Κέντρο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, το οποίο δημιουργήθηκε το 1992, είναι το
κέντρο παρακολούθησης και ο συντονιστής της
UNESCO για όλα τα ζητήματα που αφορούν την
Παγκόσμια Κληρονομιά. Για τη διασφάλιση του
συνεχούς συντονισμού των θεμάτων που άπτονται
της Συμβάσεως, το Κέντρο οργανώνει ετήσιες συνεδριάσεις της Επιτροπής για την Παγκόσμια
Κληρονομιά, έχει συμβουλευτικό ρόλο για τα κράτη – μέλη ως προς την υποβολή υποψηφιοτήτων
για εγγραφή στον Κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς, συντονίζει την διεθνή βοήθεια που δίδεται από το Ταμείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς
κατ’ αίτηση των ενδιαφερομένων και συντονίζει
τόσο τις αναφορές για τη κατάσταση των μνημείων όσο και την άμεση δράση που απαιτείται
στην περίπτωση των μνημείων που απειλούνται.
Το Κέντρο επίσης, διοργανώνει σεμινάρια και εργαστήρια τεχνικής εκπαίδευσης, ενημερώνει τη
βάση δεδομένων του Καταλόγου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, δημιουργεί εκπαιδευτικά
εργαλεία προκειμένου να συνειδητοποιήσουν οι
νέοι την ανάγκη για την προστασία της κληρονομιάς και τέλος, ενημερώνει διαρκώς την κοινή γνώμη για τα θέματα σχετικά με την Παγκόσμια Κληρονομιά.
Η Ελλάδα έχει συνυπογράψει από το 1981 τη
Συνθήκη της UNESCO για την προστασία των
μνημείων και χώρων παγκόσμιας κληρονομιάς.
Στόχος της UNESCO είναι η προστασία από
κάθε είδους φθορά και καταστροφή, προκειμένου αυτά να κληροδοτηθούν στις γενιές του
μέλλοντος
Προτάσεις για ένταξη στα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς υποβάλλει κάθε
χρόνο το υπουργείο πολιτισμού. Πιστεύω ακράδαντα πως η εν λόγω πρόταση είναι και ρεαλιστική και. Αποτελεσματική.Τα οφέλη από την ενδεχόμενη αποδοχή μιας τέτοιας πρότασης θα είναι τεράστια για το Οροπέδιο, μιας και θα προκαλέσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον και θα προσελκύσει εκατομμύρια επισκέπτες
Προτείνω προς το Δημοτικό Συμβούλιο να
αποδεχθεί την πρότασή μας και να αναθέσει την
μελέτη για την κατάθεση της πρότασης σε
εξειδικευμένο επιστημονικό φορέα
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Γιώργος Μακράκης
Επικεφαλής δημοτικής παράταξης
Δήμου Οροπεδίου Λασιθίου
17
Μια νέα π ρωτοβουλία για την
αναβίωση των ανεμ όμ υλων
Θα επιχορηγούνται οι ιδιώτες που θα τους λειτουργούν
Τ
η συνεργασία των πολιτιστικών συλλόγων ζήτησε ο Δήμαρχος Γιώργος
Μηλιαράς προκειμένου να προχωρήσει η
νέα πρωτοβουλία για την αναβίωση της λειτουργίας των ανεμόμυλων, που αποτέλεσαν
επί πολλά χρόνια το σήμα κατατεθέν της περιοχής.
«Όπως είναι γνωστό,
στις μέρες μας οι ανεμόμυλοι λόγω μη ανταποδοτικότητας της χρήσης τους από τη σύγχρονη μηχανοποιημένη
άρδρευση των καλλιεργειών δεν μπορούν να
λειτουργούν όπως παλιά. Υπάρχουν και λειτουργούν ελάχιστοι
ανεμόμυλοι, που συντηρούνται από το μεράκι
και τη νοσταλγία του
όμορφου παρελθόντος, από ελάχιστους
συντοπίτες μας. Το θέμα μας έχει απασχολήσει πάρα πολύ και μετά από ενδελεχή
έρευνα και διάλογο καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως μοναδική λύση για τη λειτουργία των ανεμόμυλων θα υπάρξει εφόσον θα υπάρχει να δίδουν έστω και ένα μικρό εισόδημα στους ιδιοκτήτες τους και να
λειτουργούν με μέριμνα και ευθύνη των
ίδιων », τονίζει ο Δήμαρχος οποίος παρουσίασε και τη θέση του σε επιστολή που
απέστειλε σε όλους τους πολιτιστικούς
συλλόγους. Η εξεύρεση πόρων εκτιμάται ότι
είναι δυνατή από τον Δήμο με αν αναζήτηση
επιχορήγησης από το Υπουργείο Τουρισμού, Πολιτισμού, την περιφέρεια, τουριστικούς φορείς επιχειρήσεις αλλά και τον
ίδιο το Δήμο.
Ωστόσο παραμένει βασικό πρόβλημα η
νόμιμη εκταμίευση χρημάτων από το Δήμο
18
– που θα δημιουργήσει ειδικό κωδικό στον
προϋπολογισμό του – προς τους ιδιώτες.
Μοναδική λύση προκύπτει η επιχορήγηση
από το δήμο των Πολιτιστικών Συλλόγων
και όσων έχουν και όσων έχουν νόμιμη δυνατότητα επιχορήγησης, που θα επιχορηγούν με τη σειρά τους μέσω διαφανών
διαδικασιών και για
τις οποίες υπάρχει
έτοιμος σχεδιασμός,
τους ιδιώτες που θα
λειτουργούν τους ανεμομύλους τους.
«Παρά το ότι τα τελευταία χρόνια ο Δήμος αναστήλωσε περί
τους 300 ανεμόμυλους
δεν έχει τη δυνατότητα συντήρησης και λειτουργίας τους , αφού
όπως είναι γνωστό ο
κάθε ανεμόμυλος χρειάζεται συνεχή επίβλεψη της λειτουργίας του, για να αποφευχθούν ζημιές από τις αλλαγές του ανέμου, τους ξαφνικούς ανεμοστρόβιλους κ.ά.
Το θέμα είναι σοβαρό και πρέπει να το δούμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όλοι δε πρέπει να κάνομε ότι μπορούμε για να αναδείξομε τη παλιά εικόνα του τόπου μας, που
αποτελεί και τη διεθνή του ταυτότητα», επεσήμανε ο Δήμαρχος σε επιστολή που απέστειλε στους Πολιτιστικούς Συλλόγους.
«Είναι πολύ σημαντικό για την τοπική κοινωνία το έργο που επιχειρούμε και ο τρόπος που το μελετούμε, είναι ο μόνος που
μπορεί να αποδώσει από τώρα και στο
εξής, αφού κάθε άλλη πρωτοβουλία που
υπήρξε στο παρελθόν δεν απέδωσε τα
αναμενόμενα», καταλήγει ο Δήμαρχος.
«ΑΝΑΤΟΛΗ» - Μιχ. Ατσαλάκης
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Οι πέτρινοι γίγαντες οι φρουροί
του Οροπεδίου Λασιθίου.
Τ
ο Οροπέδιο Λασιθίου, η γεκαι ήταν αποκλειστικό δημιούργημα
νέτειρα πατρίδα του Δία,
των κατοίκων του. Εδώ λοιπόν σε αυτό
υπήρξε πρωτοπόρα στην εκτον τόπο, που αναδείχθηκε ως τόπος
μετάλλευση και αξιοποίηση της αιοευρεσιτεχνίας, κατασκευάστηκε από
Γράφει ο
λικής ενέργειας. Φαίνεται πώς ο θεός
ντόπιους κατοίκους ένας μεταλλικός
Γεώργιος
Αίολος είχε ιδιαίτερη προτίμηση σε
Ανεμόμυλος για αντλητικούς σκοπούς,
Ε. Χατζάκης
αυτούς εδώ τους τόπους, ίσως σε ένο οποίος αποτέλεσε τεχνικό βέλτιστο,
δειξη ευγνωμοσύνης προς τον μεγάγνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, εξαπλώλο Θεό, ο οποίος τον είχε διορύσσει ως ταμεία
θηκε ραγδαία αλλάζοντας κυριολεκτικά την
των ανέμων. Δεν εξηγείται αλλιώς ότι σε τόσο
όψη του κάμπου, δημιουργώντας ένα μοναδιμικρή έκταση γης, είχαν αναπτυχθεί κατά τα
κό περιβάλλον σε ολόκληρη την ανθρωπότητα.
προηγούμενα χρόνια, δυο τόσο σημαντικά συΕδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ακόμα πιο
γκροτήματα εκμετάλλευσης της Αιολικής Ενέρπαλαιά υπήρχε και ένα τρίτο συγκρότημα
γειας. Το πρώτο συστην ίδια περιογκρότημα Ανεμόμυχή, από την θέση
λων υπήρχε στην βόΆμπελος μέχρι
ρεια είσοδο του Οροτο χωριό της Κεπεδίου Λασιθίου και
ράς υπήρχαν 43
χρησίμευε για την άλεΝερόμυλοι, οι
ση των σιτηρών. Το
οποίοι αποτεσυγκρότημα αυτό των
λούσαν προς το
Αλευρόμυλων, ήταν
τέλος του 19ου
κτισμένο στην κορυαιώνα το μεγαφογραμμή των Λασιλύτερο οργανωθιώτικων βουνών στη
μένο σύστημα
θέση Άμπελος και
Νερόμυλων που
αποτελούσε το 1900
υπήρξε στην
το μεγαλύτερο μυλοΕλλάδα. Το σύΠαραδοσιακοί Αλευρόμυλοι στο
τόπι της Ελλάδας, ενώ
στημα αυτό των
Οροπέδιο Λασιθίου.
σήμερα σώζονται τα
Νερόμυλων τροερείπια 24 από τους 27
φοδοτούνταν από
ανεμόμυλους που υπήρχαν αρχικά.
το νερό της πηγής ’’Φλέγα’’ και ενισχύονταν στη
Το δεύτερο συγκρότημα Ανεμόμυλων υπήρμέση της διαδρομής με μια ακόμη στέρνα με
χε μέσα στο κάμπο του Οροπεδίου Λασιθίου
νερό. Ο πρώτος Νερόμυλος ήταν στην πηγή
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
19
’’Φλέγα’’ στις βόρειες πλαγιές των Λασιθιώλείο που κουβαλούν πάνω τους, καθώς ορθώτικων βουνών στην περιοχή της Αμπέλου, και
νουν το ανάστημα τους, στέκοντας αγέρωχοι
ο τελευταίος βρισκόταν στο χωριό κάτω Κερά.
στην είσοδο του Οροπεδίου Λασιθίου, σαν
Γενικά στην Κρήτη είχαμε σημαντικά συακούραστοι φρουροί έτοιμοι να προστατέγκροτήματα Ανεμόμυλων, αλλά και αρκετούς
ψουν τον τόπο από τους εχθρούς.Παρόλο που
μεμονωμένους διάσπαρτα στα γύρω βουνά
η δημιουργία των ανεμόμυλων δεν εξυπηρετης Κρήτης. Το σημαντικότερο όμως συγκρότούσε αισθητικούς αλλά λειτουργικούς μόνο
τημα στην Κρήτη αλλά και σε όλη την υπόλοισκοπούς, πρέπει να σταθούμε στο τελικό αιπη Ελλάδα υπήρχε στην βόρεια είσοδο του
σθητικό αποτέλεσμα, που προέκυψε από την
Οροπεδίου Λασιθίου, στο σελί της Αμπέλου
σοφή χρήση των υλικών της φύσης, χωρίς την
όπως αναφέραμε. Το συγκρότημα αυτό αποπαραμικρή υπερβολή στον όλο τρόπο κατατελούνταν από 27 πετρόκτιστους Ανεμόμυλους
σκευής τους.
που ανήκουν στην κατηγορία των αξετροχάρηδων ή μονόπαΛειτουργία
ντων ή μονόκαιΟ κινητικός μηρων, δηλαδή εκχανισμός, αποτεμεταλλεύονται
λούμενος από το
ανέμους
μιας
αξόνι τον κούδουμόνο κατεύθυννα, τις αντένες, τα
σης και ήταν προξάρτια, τα πανιά,
σανατολισμένοι
η αρματωσιά δηπρος τα βορειολαδή του μύλου,
δυτικά. Οι μύλοι
είτε σε πλήρη
αυτοί, πρωτοεμανάπτυξη τα παφανίστηκαν στην
νιά ’’αρτιμόνιο’’
θέση ’’Ζάρωμα’’
είτε σε ’’ντριτσαδυτικά του χωριού
λόρι’’, πάνω στις
Μέσα Ποτάμοι
μπροστινέλες, στις
Ο αλεστικός μηχανισμός του Αλευρόμυλου.
και λειτούργησαν
πισινέλες και στη
μέχρι το 1867 οπότε και καταστράφηκαν από
μεσανέλα, έπρεπε να τεθεί σε λειτουργία για
τους Τούρκους στην 10ημερη μάχη του Λασινα αρχίσει το άλεσμα και ο μυλωνάς ετοίμαζε
καρτερικά, το ζέψιμο του μύλου. Το αξόνι, η
θίου τον Μάιο του 1867, κατόπιν μεταφέρθηρόδα, η ανέμη και το βασιλικό σίδερο, είχαν την
καν αιώνα στο Ασφεντάμι Λασιθίου στα τέλη
αποστολή να μεταφέρουν την περιστροφική κίτου 19ου και αργότερα στο σελί της Αμπέλου.
νηση της φτερωτής στον αλεστικό μηχανισμό.
Η χρήση τους ήταν για την άλεση των σιτηρών
Οι μυλόπετρες, η παναριά και η καταριά, με την
των γύρω περιοχών.
χελιδόνα και την στρούμπα, είχαν την σημαΘαυμάσιο τοπίο με εξαιρετική θέα, οι Ανεντικότερη λειτουργία, που ήταν το άλεσμα
μόμυλοι είναι άρρηκτα δεμένοι με το φυσικό
του καρπού για την παραγωγή του αλευριού.
τοπίο, το σχήμα τους έχει υπαγορευτεί από το
Η κατάσταση, το φάγωμα, το αλφάδιασμα, η τασκοπό και τον τρόπο λειτουργίας τους, είναι
χύτητα περιστροφής, το υλικό κατασκευής
στην κλίμακα του περιβάλλοντος και κυριαρτους και άλλες λεπτομέρειες καθόριζαν την ποιχεί η λιτότητα και η χρηστικότητα.Οι επιβληότητα του παραγόμενου αλευριού. Η τροφοτικοί αυτοί αλευρόμυλοι, φαίνονται από πολύ
δοσία του καρπού γινόταν από την κοφινίδα και
μακριά, σχεδόν από την θάλασσα και όσο πλητον ταϊστή, το ξυπνητήρι και τον τραγουδιστή.
σιάζομαι, νοιώθουμε την δύναμη και το μεγα-
20
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Τέλος το σύστημα με τα καδέρνα, τα κλειδιά,
νε και με το γέρο μυλωνά μονάχες ξενυχτούτις φάρκες και την αλευροκασέλα είχε σκοπό
νε, μην κάνεις φίλο μυλωνά ψαρά και μακελάρη
την συγκράτηση και την συγκέντρωση του
γιατί άκουσε τη γνώμη μου είναι και οι τρεις
αλευριού.
γάιδαροι, από μυλωνάς δεσπότης, φτηνός στ’
Η διαδικασία παραγωγής αλευριού είχε
αλεύρι ακριβός στα πίτουρα, μπάτε σκύλοι αλέπανηγυρικό χαρακτήρα, καθώς η κίνηση, η ροή,
στε και αλεστικά μη δίδεται, αν είσαι και παη περιστροφή και γενικά ο οργασμός που
πάς με την αράδα σου θα πας για να τονίσει την
υπήρχε κατά το άλεσμα έδιδε άλλο αέρα,
σημασία της προτεραιότητας που υπήρχε κατά
αέρα χαράς, γιορτής, ευτυχίας. Κατά την τετην διάρκεια του αλέσματος η οποία τηρούνταν
λετουργία του
με ευλάβεια και
αλέσματος, ξεπολλά αλλά χιχνούσες έγνοιλιοτραγουδισμέες, προβλήμανα έχουν στο
τα στεναχώενεργητικό τους
ριες, κόποι μιας
οι μυλωνάδες.
ολόκληρης χροΟι καλύτεροι
νιάς που άρχιζε
παραμυθάδες
με την διαδικαβγήκαν κάτω
σία της σποράς
από τις φτερωτων σιτηρών,
τές, τα ωραιότεσυνεχιζόταν με
ρα δημιουργήτον θερισμό και
ματα του καητο αλώνισμα
μού και του πόγια το διαχωριθου, συντέθηκαν
O αλεστικός μηχανισμός Αλευρόμυλου στο Οροπεδίου Λασιθίου.
σμό των σπόδίπλα στις μυλόρων, μέχρι την
πετρες, φαίνεται
άλεση τους για την παραγωγή του αλευριού,
πως η κατόπετρα δεχόταν τις ερωτικές τριβές
τώρα ανταμείβονται.
της ανώπετρας, για να παραχθεί εκτός από το
Ο μυλωνάς ήταν η ψυχή και το κεντρικό πρόαλεύρι και η καλλιτεχνική φύση καθώς και η
σωπο του μύλου, η ζωή του κυλούσε μέσα σε
φαντασία των ανθρώπων. Εκεί μέσα στην νύένα συνεχές βουητό από τον ήχο που έκαναν
χτα στην απομόνωση, στην μουσική της φτεοι μυλόπετρες και τα υπόλοιπα κινητά μέρη του
ρωτής, των ρυθμικών χτύπων του μύλου, στην
Ανεμόμυλου, ο οποίος με τις υπερβολές και τα
μοσχοβολιά του αλέσματος και γενικά το όλο
ψέματα, διατηρούσε το κέφι στα ύψη. Δεν είπεριβάλλον, είναι τέτοιο, ώστε όλοι όσοι το πεναι τυχαία η φράση που έχει μείνει ’’λόγια του
ριστοιχίζουν τους παρασέρνει σε ένα επίπεδο
μύλου’’ που υποδηλώνει λόγια που στερούνται
καλλιτεχνικής δημιουργίας και αρμονικής σύσοβαρότητας. Ο μυλωνάς ήταν συνήθως καμπραξης.
λόκαρδος, αγαθός και γελαστός, που καμιά
Ο μυλωνάς μετατρέπεται σε Άδωνη, σε
φορά έκανε και τις ζαβολιές του κυρίως στο
Απόλλωνα, ακόμα και σε Αίσωπο σε Λουκιαζύγι, ενώ είχαν και την φήμη των γυναικάδων
νό ή σε Ορφέα, τα ξέρει όλα και ένα παραπάνω
μιας και είχαν ιδιαίτερη προτίμηση στο ωραίο
λέει σκωπτικά το περιβάλλον του. Οι ατέλειφύλλο. Ο μυλωνάς είναι το πιο τραγουδισμέωτες ώρες της αναμονής κάτω από τους μονόνο επάγγελμα, ενώ αμέτρητες είναι και οι πατονους κτύπους της φτερωτής, πρέπει να γεροιμίες για τον μυλωνά και τον μύλο του. Χωμίσουν με λέξεις κάτι που κάνουν τον μυλωνά
ριατοπούλες στο άλεσμα στο μύλο καρτερούεξαιρετικά ευφράδη, στα όρια της φλυαρίας,
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
21
σέλθουν για το άλεσμα, πριν ανοίξουν
όλα τα πανιά και μπει ο μύλος σε λειτουργία, συνήθιζαν να ξεδιπλώνουν το
ένα πανί, να αντικρίζεται από μακριά
σαν ειδοποιητήριο.
O Αλευρόμυλος θεωρείται το πιο
σύνθετο δείγμα μηχανισμού ευρείας
χρήσης της προβιομηχανικής περιόδου,
καθώς ο πολύπλοκος μηχανισμός του
ήταν χειροποίητος και συναρμολογούμενος από 550 περίπου κομμάτια κατεργασμένου ξύλου.
Αναστήλωση
Παρόλο αυτά οι Ανεμόμυλοι εξακολουθούν ακόμα και τώρα να προσφέρουν την ομορφιά τους, ειδικά αν εμείς
προσπαθήσουμε να ξεδιπλώσουμε ένα
μέρος από την ιστορία τους και να
αφουγκραστούμε τον αμυδρό απόηχο
των αναμνήσεων που συνδέονται μαζί
τους. Οι ανεμόμυλοι έχουν φωνή και δύναμη, διαθέτουν φτερά και φρονιμάδα
μεγαλοπρέπεια και αντοχή, βλέπουν
συγχρόνως μπρός πίσω και πλάγια, μιλούν την γλώσσα του θεού, μέσα από τις
Οι Αλευρόμυλοι το 1936, στην βόρεια είσοδο
χορδές των αντενών του ακούγεται η
του Οροπεδίου Λασιθίου.
απόκοσμη μουσική του σύμπαντος, για
όσους έχουν αφτιά να την ακούσουν.
γίνεται άριστος αφηγητής επιδέξιος πληροΜην ξεχνάμε ότι οι Ανεμόμυλοι αποτελούν
φοριοδότης, περιζήτητος και μεθοδικός παπραγματικούς θησαυρούς της μνήμης των
ραμυθάς.
Λαών,
αναπόσπαστο τμήμα της Ελληνικής ποΌταν ο μύλος αργεί λόγω άπνοιας ή λόγω έλλιτιστικής
κληρονομιάς και μαρτυρούν την
λειψης αλεστικών, ο μυλωνάς δεν απομακρύδημιουργικότητα των ανθρώπων και τις προνεται από τον χώρο του αφού αποτελεί για αυσπάθειες τους κατά την διάρκεια των περατόν, όχι απλός επαγγελματικός χώρος, αλλά οισμένων χρόνων.
κοδόμημα του κυριαρχικής του έκφρασης,
Πρέπει λοιπόν σε ένδειξη τιμής προς τους
κάτι σαν ανάκτορο, κάστρο, πύργο, όπου εδώ
προγόνους μας, να ξαναφτιάξουμε αυτό το αιθα συναντηθούν ο αργόσχολος, ο πολυάσχολος,
ολικό πάρκο των Αλευρόμυλων, τιμώντας την
ο αδιάφορος, ο σχολαστικός, ο περίεργος, ο
μνήμη τους στα φτερά των ανέμων που πνέουν
φλύαρος, να τον συμβουλευτούν, να ενημερωστο νησί μας, αποτελώντας έτσι την θρυαλλίθούν, να αντλήσουν από αυτόν όλα όσα τους ενδα για την αναστήλωση όλων αυτών των ανεδιαφέρουν.Από το άλεσμα ο μυλωνάς θα κραμόμυλων,
αφού αποτελεί μια παγκόσμια ποτήσει το 10% για τα δικαιώματα των αλεστικών,
λιτιστική
κληρονομιά
που πρέπει να αφήσουτο λεγόμενο αξάι που αντιστοιχούσε σε μια
με και στις επόμενες γενιές.
οκά, περίπου 1.282 γραμμάρια και για να ειδοποιηθούν οι ενδιαφερόμενοι και να προ22
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Η οικοκυρική σχολή Ψυχρού
Λ
ίγα μέτρα νοτικά έξω από τον περίβολο του συγκροτήματος Παπαδάκειο-Καμπάνειο στο Ψυχρό, διακρίνεται ένα ημιτελές κτίριο, γνωστό στους
ντόπιους σαν «Οικοκυρική Σχολή». Λόγω θέσεως και συνάφειας αντικειμένου με τα
άλλα δύο σχολεία της περιοχής, θεωρήσαμε
χρήσιμο να δώσουμε ορισμένα στοιχεία για
το πραγματικά πρωτότυπο για την εποχή του
ίδρυμα.
Η Οικοκυρική Σχολή Ψυχρού δημιουργήθηκε από τον Προοδευτικό Όμιλο
Λασυθίου, που ιδρύθηκε από τον ιατρό Νικόλαο Κασάπη, ο οποίος επισκέφθηκε επαγγελματικά το Οροπέδιο τέλη της δεκαετίας
του 1910 και εγκαταστάθηκε σε λίγο μόνιμα
στο Ψυχρό.
Ο Κασάπης υπήρξε μια πολύ σημαντική
και ενδιαφέρουσα προσωπικότητα στο Λασύθι του Μεσοπολέμου. Άριστος χειρουργός,
δημιούργησε στην ιατρική έρημο του Οροπεδίου (χωρίς εργαστηριακή βοήθεια, χωρίς
φαρμακείο, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς τίποτε, ο αποστειρωτικός κλίβανος λειτουργούσε …με ξύλα)μια χειρουργική κλινική με
ποσοστό επιτυχίας στις εγχειρήσεις που θα
το ζήλευαν σύγχρονα νοσοκομειακά συγκροτήματα.
Η συμβολή του Κασάπη στον τομέα της
υγείας των κατοίκων όχι μόνο του Λασυθίου αλλά και της Ανατολικής Κρήτης, υπήρξε τεράστια.
Τεράστια υπήρξε επίσης η συμβολή του
Κασάπη και της συζύγου του στην πολιτιστική
ζωή του Οροπεδίου. Μεταξύ των άλλων
δραστηριοτήτων που ανέπτυξαν στον τομέα
αυτόν ήταν και η ίδρυση πολιτιστικών σωματείων, θεσμού τελείως αγνώστου στο
Οροπέδιο. Ένα από τα σωματεία αυτά ήταν
και ο Προοδευτικός Όμιλος Λασυθίου, στο
Καταστατικό του οποίου διαβάζουμε ότι
μεταξύ των σκοπών του περιλαμβάνονται και
« …η διάδοση των ωφελίμων επιστημονικών
γνώσεων γεωργικών, υγιεινών κ.λ.π., η κατάρτιση καλών οικοκυρών και μητέρων…»,
εις δε τα μέσα επίτευξης των σκοπών του σωματείου γίνεται ρητή αναφορά στην ανέγερση ή εξεύρεση καταλλήλου οικήματος
(αριθ. Απόφ. Εγκρίσεως Καταστατικού
47/137 Πρωτοδικείου Λασυθίου).
Μετά την έγκριση του Καταστατικού,
Πρόεδρος του Ομίλου εξελέγη ο Κασάπης,
ο οποίος προέβη στις απαιτούμενες ενέργειες
για την πραγματοποίηση των σκοπών του σωματείου, με πρώτη την ανέγερση του κτιρίου.
Σε οικόπεδο που παραχώρησε δωρεάν ο
Κων. Μανωλόπουλος, συμβολαιογράφος
Αθηνών και με προσωπική εργασία των
κατοίκων άρχισε η ανέγερση του κτιρίου, το
οποίο θα περιελάμβανε μια μεγάλη αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, στο βάθος της
οποίας υπήρχε δεξαμενή ομβρίων υδάτων
που η οροφή της θα χρησιμοποιούνταν σαν
μόνιμη σκηνή για πραγματοποίηση θεατρικών παραστάσεων, ομιλιών κ.λ.π.
Γύρω από την μεγάλη αίθουσα δημιουργούνταν χώροι για πρακτική εκπαίδευση οικοκυρικών εργασιών, χώρος φιλοξενίας μικρού αριθμού ατόμων και γραφείο.
Η «Οικοκυρική Σχολή» που ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος εμπόδισε την αποπεράτωσή
της, προβλεπότανε να γίνει ένα σπάνιο κέντρο μόρφωσης και πολιτιστικής δράσης,
άγνωστα τότε όχι μόνο στην Ελληνική ύπαιθρο αλλά ακόμη και στις πόλεις.
Το κέντρο αυτό, όπως έλεγε χαριτολογώντας ο Κασάπης, θα ήταν το «ιατρείο» της
«γιάτρουσας», της οποίας η προσφορά γενικά ήταν ισάξια μ’ εκείνη του συζύγου της.
Κρίμα που η κακή μοίρα του Λασυθίου δεν
επέτρεψε την ολοκλήρωσή του.
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Γιάννης Καραβαλάκης
23
Επετειακά
H ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Τ
ην 1η Δεκεμβρίου 1913 ο Βασιλιάς Κωνστατου Κρητικού Λαού
ντίνος με τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας
Η λευτεριά της Κρήτης και η Ενωση αυτής με την
Ελευθέριο Βενιζέλο μετέβησαν στα Χανιά με
Ελλάδα πέρασε από πάρα πολλές φάσεις και εξετο Θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ για να παραστούν στην επίγέρσεις, οι οποίες δεν ήσαν προϊόν παραλογισμού,
σημη προσάρτηση της Κρήτης με τη μητέρα Ελλάδα,
έπαρσης ή αλαζονείας . Από την 5η Σεπτεμβρίου
η οποία πραγματοποιήθηκε με την ανύψωση της
1669, που η Τουρκία κατέλαβε την Κρήτη, ο ανήσυΕλληνικής Σημαίας στο φρούριο του Φιρκά των
χος και διψασμένος για λευτεριά κρητικός λαός
Χανίων από τους γηραιούς Κρήτες Οπλαρχηγούς
έκανε συνεχείς εξεγέρσεις με σημαντικότερες το
Χατζημιχάλη, Γιάνναρη και Αναγνώστη Μάντακα.
1692 με την ενθάρυνση των Βενετών και το 1770 με
Σ’ αυτούς παραχωρήθηκε η τιμή σε αναγνώριση των
την ενθάρυνση των Ρώσων, χωρίς ουσιαστικό αποαγώνων τους για την λευτεριά και για την Ενωση
τέλεσμα, αλλά με κατάληξη στην εξέγερση του 1770
της Κρήτης με την Ελλάδα.
τον τραγικό θάνατο του Ιωάννη Βλάχου, του θρυλιΗ 1η λοιπόν Δεκεμβρίου είναι ημέρα
κού Δασκαλογιάννη, τον οποίο έγδαρε
ιστορικής μνήμης για τις θυσίες και τους
ζωντανό ο πασάς του Ηρακλείου και την
Γράφει ο
τιτάνιους αγώνες των Κρητών για τη λευαγριότερη αντιμετώπιση του Κρητικού λαού
Μανώλης
τεριά και την Ενωση με τη μητέρα πατρίαπό τους Τούρκους.
Στρατής
δα, την οποία μνήμη, ειδικά σήμερα της
Το 1821 αρχίζει η Ελληνική επανάσταση
Δικηγόρος
θολής και περίεργης εποχής της παγκοκαι η Κρήτη είναι παρούσα στον αγώνα με
Πρόεδρος
σμιοποίησης, θα πρέπει να υπερασπίμάχες στα Σφακιά, στο Λασίθι και σε όλη
Συλλόγου
ζουμε Οι λαοί που χάνουν τη μνήμη
τη Κρήτη. Η Παναγία η Θυμανή στα ΣφαΚρητών Νέας
τους, που προχωρούν με σβησμένο
κιά γίνεται η Αγία Λαύρα της Κρήτης. Ο
Ιωνίας
παρελθόν χάνουν τη συνοχή τους, χάνουν
Μιχαήλ Κομνηνός είναι ο πρώτος αρχηγός
τον εαυτό τους χάνουν τη ταυτότητά
των Κρητών, ο οποίος διορίζεται από τον
τους.
Υψηλάντη για να ενοποιήσει τους επαναστάτες. Η
Χρέος όλως μας η υπεράσπιση με σθένος και
Μίλατος και το Μελιδόνι γίνονται τόποι θυσίας και
σεβασμό της ιστορίας μας, ανασύροντας μνήμες από
μαρτυρίου των Χριστιανών και η επανάσταση κατατο παρελθόν και δείχνοντας στις νέες γενιές το
πνίγεται το 1824 με τη βοήθεια των Αιγυπτίων. Ο
δρόμο που χάραξαν ένδοξες, ηρωικές και τιμημένες
Διοικητής Τομπάζης αναζητά βοήθεια από την
μορφές, που μας οδήγησαν στην λευτεριά και την
Ελληνική Κυβέρνηση, η οποία δεν έρχεται. Η επααξιοπρέπεια.
νάσταση αναζωπυρώνεται το 1825 από τη ΓραμΗ ελευθερία δεν χαρίστηκε ποτέ στη Κρήτη,
βούσα συνεχίζεται μέχρι το 1928 και η τουρκική
κατακτήθηκε από τον ίδιο το λαό της με αιματηρούς
παρουσία περιορίζεται στα μεγάλα φρούρια, που
αγώνες, επαναστάσεις, θυσίες γενεών, ολοκαυτώπροστατεύονται από το τακτικό τουρκικό στρατό.
ματα και ποταμούς αιμάτων, που έρρεαν στη γη,
Δυστυχώς η Κρήτη δεν βοηθήθηκε, και οι Τούρκοι
ποτίζοντας και γονιμοποιώντας το σπόρο της διαρμε την βοήθεια των Αιγυπτίων κατέπνιξαν την επακούς πάλης στα βουνά, στα λαγκάδια, στις πόλεις
νάσταση. .
και τα χωριά της Κρήτης, για την απελευθέρωση από
Το 1830 κηρύσσεται η ανεξαρτησία της Ελλάδας
κάθε δυνάστη.
με το πρωτόκολλο του Λονδίνου, δυστυχώς η Κρήτη
Στο χρονικό διάστημα της Τουρκικής κατοχής
δεν είναι μόνο έξω από την ανεξαρτησία, αλλά δίδεσηματοδοτούνται πλήθος επαναστατικών εξεγέρσεται δώρο στο σουλτάνο της Αιγύπτου Μωχάμετ Αλι
ων κατά του Τούρκου δυνάστη. Ο ζυγός βαρύς, τα
σαν αντάλλαγμα για της υπηρεσίες του στη κατάπνιμέτρα σκληρά, η συμπεριφορά απάνθρωπη, τα δεινά
ξη της επανάστασης και ακολουθεί η δεκάχρονη
αβάστακτα, οι φορολογίες στα όρια της λήστευσης.
Αιγυποτιοκρατία κατά την οποία επιβάλλονται
Οι πιεστικές αυτές καταστάσεις εκτινάσσουν το
ληστρικές φορολογίες.
θυμό και δημιουργούν ηφαιστειακές εκρήξεις της
Το 1933 γίνεται κίνημα στις Μουρνιές των
κρητικής ψυχής και σφυρηλατούνται στο αμόνι των
Χανίων, όπου συγκεντρώνονται χιλιάδες χριστιανοί
θυσιών και των αγώνων οι τρεις ομοούσιες και αχώγια να διαμαρτυρηθούν για τις επαχθείς φορολογίες
ριστες λέξεις «Ελευθερία – Ενωση ή Θάνατος», που
το οποίο καταπνίγεται στο αίμα με τον απαγχονισμό
φωλιάζουν σαν ιερό χρέος στη καρδιά και τη ψυχή
των πρωταιτίων και τον εξανδραποδισμό των υπο24
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Επετειακά
λοίπων.
Το 1840 οι μεγάλες Δυνάμεις, μετά από διαβήματα των Κρητών επαναστατών, επαναφέρουν την
Κρήτη στη κυριαρχική εξουσία των Τούρκων και το
1841 αρχίζει πάλι νέα επανάσταση με αρχηγούς
τους Χαιρέτη και Βασιλογιώργη, η οποία προβάλλει το αίτημα της ελευθερίας, χωρίς όμως αποτέλεσμα, εξ αιτίας της αντιδράσεως των Τούρκων και
των μεγάλων δυνάμεων..
Το 1856 με τη συνθήκη των Παρισίων, η οποία
ήταν απότοκος των φιλελευθέρων κινημάτων στην
Ευρώπη, παραχωρούνται ορισμένα προνόμια στους
Χριστιανούς (ελεύθερη χριστιανική λατρεία, δικαίωμα ιδιοκτησίας,
προστασία τιμής κλπ.) με το «Χατι
Χουμαγιούμ» (λαμπρό έγγραφο),
αλλά δυστυχώς οι Τούρκοι τα
παραβιάζουν συνεχώς.
Το 1858 γίνεται το κίνημα του
Μαυρογένη και παραχωρούνται
από το Σουλτάνο ορισμένα προνόμια κυρίως φορολογικά και διοικητικά στους Κρητικούς, που δημιουργούν κάποια μικρή ανακούφιση στους κατοίκους, αλλά όμως
και αυτά παραβιάζονται, με συνέπεια σε λίγα χρόνια να αρχίσει
πάλι ληστρική φορολόγηση.
Οι συνεχείς επαναστάσεις, που
δεν έφερναν ουσιαστικό αποτέλεσμα, παρά μόνο
σφαγές και λεηλασίες των Τούρκων, δημιούργησαν
σε μερικούς την άποψη, η οποία ήταν απότοκος
Αγγλικής προπαγάνδας, ότι θα πρέπει να προτείνουν στην Αγγλία να ιδρυθεί στη Κρήτη ηγεμονία
των Αγγλων σαν πρώτο βήμα για την Ενωση της
Κρήτης με την Ελλάδα. Στην άποψη αυτή αντέδρασαν οι επαναστάτες, ο κρητικός λαός καθώς και οι
Ελληνικές κυβερνήσεις, μένοντες πιστοί στο σύνθημα «ΕΝΩΣΗ Η ΘΑΝΑΤΟΣ», δεδομένου ότι υπήρχε
μεγάλη δυσπιστία στις προθέσεις των Αγγλων να
βοηθήσουν την ένωση» . Σημειώνεται ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος πολύ αργότερα το 1989 σε τοπική
εφημερίδα των Χανίων τα «ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ» έγραφε
«προτιμώμεν χιλιάκις την Τουρκική κυριαρχία από
πάσης Αγγλικής κατοχής».
Το 1866 ξεσπά η μεγάλη Κρητική επανάσταση εξ
αιτίας των μεγάλων φόρων που επέβαλε η Πύλη
στους Κρητικούς και της καταπίεσης των γενιτσάρων, με σύμβολο και πόθο την ένωση της Κρήτης με
την Ελλάδα, όπου και πάλι οι Τούρκοι για να αντιμετωπίσουν την επανάσταση ζητούν τη βοήθεια των
Αιγυπτίων. Οι επαναστάτες με ηρωισμό και αυτο-
θυσία προσπαθούν να αποτινάξουν το Τουρκικό
ζυγό με κορυφαίο γεγονός το ολοκαύτωμα της
μονής του Αρκαδίου για το οποίο η λαϊκή μούσα
διαλαλεί «… Την Τρίτη το ξημέρωμα τσ’ οκτώ του
Νοεμβρίου επρεμαζώχτηκε η Τουρκιά στ’ Αρκάδι
γύρου – γύρου, όλος ο κόσμος καίγεται παντού μπαρούτι ανάβει μα μεγαλύτερο κακό θα γίνει μεσ’ στ’
Αρκάδι…». Στις 9-11-1866 οι ελεύθεροι πολιορκημένοι δεν δέχονται τις προτάσεις του Σουλεϊμάν Βέη
να αποχωρήσουν από τον άγιο αυτό τόπο, γιατί ο
κρητικός λαός φωνάζει «…χωρίς θυσίες η λευτεριά
ζάλο δεν κάνει…» και με τη πιστόλα του Κώστα Γιαμπουδάκη μεταμορφώνονται σε ένα
γιγαντιαίο ηφαίστειο, που κατακαίει
τους επιδρομείς και θαμπώνει ολόκληρο το κόσμο από το μεγαλείο της
θυσίας. Η Ευρώπη σοκάρεται και
θαυμάζει το ηρωισμό και την αυτοθυσία του Κρητικού λαού, ο οποίος της
θυμίζει ότι «η μεγαλοσύνη των λαών
δεν μετριέται με το στρέμμα . με της
ψυχής το πύρωμα μετριέται και το
αίμα». Σημειώνεται ότι και ο Βίκτωρ
Ουγκώ συγκινημένος από το μεγαλείο
της θυσίας αυτής θα γράψει «Η Ηρωική Μονή δίκην Φρουρίου αγωνισαμένη, αποθνήσκει ως ηφαίστειο!!!»
Η επανάσταση παρά το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου συνεχίζεται και τον
επόμενο χρόνο το 1867 στα τέλη του Μάη 1867
έχουμε την μεγάλη εποποιία του Λασιθιού, η οποία
παρά την ηρωική και σθεναρή αντίσταση επί ένδεκα ημέρες των Κρητών καταπνίγεται στο αίμα με
πρωτοστάτη τον καταγόμενο από το Λασίθι γενίτσαρο Ισμαήλ Φερίτ Πασά, ο οποίος κατακαίει όλα
σχεδόν τα χωριά του Οροπεδίου Λασιθίου.
Η επανάσταση κατεπνίγει στο αίμα και με τη
συνθήκη των Παρισίων στις 29 Ιανουαρίου 1869
απαγόρευσαν στην Ελλάδα να ανέχεται στο έδαφός
της να δημιουργούνται σώματα εθελοντών με προορισμό επαναστατικές περιοχές, καθώς και να επιτρέπει από τα λιμάνια της να ανεφοδιάζονται εξεγέρσεις σε τουρκικά εδάφη.
Οι πολλές όμως και μεγάλες μάχες των Κρητικών
με κορυφαίο γεγονός το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, δημιουργούν ευνοϊκές συγκυρίες στην Ευρώπη
για την Κρήτη, με συνέπεια την παρέμβαση των
μεγάλων δυνάμεων και τη θέσπιση το 1868 του
«Οργανικού Νόμου, ο οποίος παραχωρεί αρκετά
προνόμια στον Κρητικό λαό. Συγκεκριμένα η Κρήτη
θεωρείται μία διοίκηση με επικεφαλής το διοριζόμενο από το σουλτάνο μωαμεθανό διοικητή, ο οποί-
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
25
Επετειακά
ος έχει δύο συμβούλους ένα Μωαμεθανό και ένα
Χριστιανό, ενώ παράλληλα ιδρύονται μικτά δικαστήρια και αναγνωρίζεται η κρητική γλώσσα σαν
ισότιμη με τη Τουρκική..
Οι Τούρκοι και ιδία οι διορισμοί φανατικών μουσουλμάνων σαν Διοικητές συνεπικουρούμενοι από
τους γενίτσαρους παραβιάζουν συνεχώς τις παραπάνω παραχωρήσεις και έτσι με αφορμή το Ρωσοτουρκικό πόλεμο αρχίζει με την υποστήριξη του
Χαριλάου Τρικούπη, μια καινούργια επανάσταση
στη Κρήτη, η οποία είχε σαν αποτέλεσμα την υπογραφή της σύμβασης της Χαλέπας το 1878, που αποτελεί το νέο καταστατικό χάρτη της Κρήτης, με τον
οποίο παραχωρείται ένα καθεστώς αυτονομίας, με
δυνατότητα διορισμού Χριστιανού Διοικητού στη
Κρήτη, τη δημιουργία κρητικής χωροφυλακής κλπ.
Εμφανίστηκαν δύο κόμματα
των καραβανάδων (των
μεγαλοαστών) και των ξυπολύτων, που εκφράζανε φιλελεύθερες και προοδευτικές
ιδέες.. Δυστυχώς όμως εξαιτίας της αποτυχημένης επανάστασης του 1889 τα προνόμια καταπατούνται, οι γενίτσαροι δολοφονούν, ατιμάζουν, βεβηλώνουν ναούς,
καταπατούν περιουσίες και τρομοκρατούν το χριστιανικό πληθυσμό και η Τουρκία ανακαλεί το
χάρτη της Χαλέπας και επαναφέρει το παλιό καθεστώς με φοβερές καταπιέσεις και βαριά φορολογία.
Το 1895 με αρχηγό τον Μανούσο Κούνδουρο
ξεσπά μια καινούργια επανάσταση, που πρώτη
φορά δεν είχε εμφανές σαν σύμβολο και σαν αίτημα την Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα, αλλά την
επάνοδο στο καθεστώς της συμβάσεως της Χαλέπας
με τη προστασία των Μεγάλων Δυνάμεων. Οι μάχες
συνεχίζονται και τον επόμενο χρόνο κατά τον Μάιο
του 1896 οι επαναστάτες νίκησαν τη φρουρά της
Βάμου και οι Τούρκοι πρότειναν την κατάπαυση
του πυρός και ανακωχή. Οι Κρητικοί όμως δεν
δέχτηκαν, συνέχισαν τον αγώνα με συνέπεια να εξαναγκαστεί ο Σουλτάνος για να πετύχει τη κατάπαυση του πυρός να επαναφέρει το καθεστώς της σύμβασης της Χαλέπας.
Τον Ιανουάριο του 1897 οι Τούρκοι για να εκδικηθούν το φόνο ενός Τούρκου έκαψαν τα σπίτια των
Χριστιανών στα Χανιά και κατέσφαξαν πολλούς
Κρήτες. Στις 24-1-1897 γίνεται σύσκεψη στο σπίτι
του Ελληνα πρεσβευτή στη Χαλέπα Ν. Γενάδη, όπου
παρευρέθησαν ο ίδιος και οι Κ. Μητσοτάκης, Α.
Σήφακας, Ζουρίδης και Φούμης. Στη σύσκεψη απο26
φάσισαν να κηρύξουν την Ενωση και να ζητήσουν
από το Βασιλιά να καταλάβει τη Κρήτη. Στις 28-11987 η Σητεία ζητά την Ενωση και την επομένη το
Τζερμιάδο Λασιθίου και η Ιεράπετρα συντάσσονται
στο αίτημα της Ενωσης.
Στις 1 με 2 Φεβρουαρίου αρχίζουν οι πρώτες
συγκρούσεις και στις 7-3-1897 οι επαναστάτες καταλαμβάνουν τον προφήτη Ηλία στο Ακρωτήρι των
Χανίων και υψώνουν την Ελληνική Σημαία σε
περίοπτη θέση. Οι Μεγάλες Δυνάμεις βάλουν με
κανονιοβολισμούς κατά των επαναστατών και μια
ρώσικη οβίδα αποκόπτει τον ιστό της σημαίας. Ο
αρχηστρατοπεδάρχης Μιχάλης Καλορίζικος διατάζει να αποκατασταθεί η σημαία και ο Σπύρος
Καγιαλές αποκαθιστά τον
ιστό, ο οποίος όμως αποκόπτεται και δεύτερη και
Τρίτη φορά και πάντοτε ο
Καγιαλές τον αποκαθιστούσε Ο ιστός την τέταρτη
καταστρέφεται ολοσχερώς,
οπότε ο Σπύρος Καγιαλές
έτρεξε με θάρρος σήκωσε
τη σημαία και κάνοντας
ιστό το ίδιο το σώμα του
ανύψωσε και πάλι την Ελληνική Σημαία. Μόλις είδαν
το ηρωικό αυτό γεγονός οι σύμμαχοι, που διέγνωσαν
την μεγάλη πίστη των Κρητών για την ελευθερία διέταξαν τη κατάπαυση του πυρός και άρχισαν διαπραγματεύσεις με τους επαναστάτες, ο δε Βενιζέλος
βλέποντας το Καγιαλέ αγκάλιασε τον Ιερομόναχο
Ιερόθεο και αναφώνησε «Να για πιο λαό αγωνιζόμαστε».
Η επανάσταση αυτή σε συνδυασμό με τον παραπάνω έξυπνο ελιγμό του Μανούσου Κούνδουρου,
που εμφανίζεται να ζητά αυτονομία, έφερε το αποτέλεσμα οι μεγάλες δυνάμεις να προτείνουν αυτονομία με την επικυριαρχία του Σουλτάνου. Την πρόταση αυτή την αποδέχτηκαν οι Κρητικοί και συγκρότησαν με την ηγετική παρουσία του Ελευθερίου
Βενιζέλου, Επαναστατική Συνέλευση στους Αρμένους, που αργότερα μεταφέρθηκε στις Αρχάνες. , η
οποία με ψήφισμά της κατέλυσαν τη Τουρκική
κατοχή στη Κρήτη, κήρυξαν την ένωση της Κρήτης
με την Ελλάδα και κάλεσαν το Βασιλιά να καταλάβει το νησί. Η Ελληνική κυβέρνηση σπεύδει να
ανταποκριθεί, αλλά οι μεγάλες δυνάμεις πολιορκούν τη Κρήτη και επιβάλλουν τη δική τους θέληση,
την αυτονομία, την οποία αναγκάζονται οι Κρητικοί
να αποδεχτούν
Στις 25 Ιουλίου του 1898 οι ναύαρχοι των Μεγάλων Δυνάμεων ανακοίνωσαν το κείμενο του προ-
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Επετειακά
σωρινού πολιτεύματος, χωρίς όμως οι Τούρκοι να
δεχθούν τη συνθήκη
Στις 25 Αυγούστου 1898 εξαγριωμένοι Τούρκοι με
τη ηθική συμπαράσταση της Τουρκικής Διοίκηση,
προέβησαν σε πρωτοφανούς αγριότητας σφαγές,
δολοφόνησαν στο Ηράκλειο εκατοντάδες Χριστιανούς, λεηλάτησαν εκατοντάδες σπίτια και καταστήματα, κατέσφαξαν 17 Αγγλους στρατιώτες και τον
Αγγ. Καλοκαιρινό, που ήταν πρόξενος της Αγγλίας.
Η μεγάλη σφαγή του Ηρακλείου αποτελεί μια
ακόμα δραματική στιγμή του αγώνα και της θυσίας
του Κρητικού λαού για τη λευτεριά και την ένωση.
Το αίμα των αθώων θυμάτων κοκκινίζει τις εφημερίδες των Ευρωπαίων, γεγονός που επισπεύδει τα
γεγονότα. Οι Αγγλοι αποβιβάζουν στρατό προς
αποκατάσταση της τάξεως, τιμωρούν παραδειγματικά με απαγχονισμό 17 από τους πρωταιτίους και
αποδέχονται το αίτημα των Κρητικών για αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το νησί, με
συνέπεια να εξαναγκαστούν όλοι οι Τούρκοι στρατιώτες να φύγουν από το νησί και να ανοίξει ο δρόμος για την πλήρη ελευθερία και την ένωση της
Κρήτης με την Ελλάδα.
Οι πιέσεις της Ευρώπης, που είχαν αιτία τις
παραπάνω βιαιότητες και σφαγές των Τούρκων,
έφεραν σαν αποτέλεσμα τη θεσμοθέτηση της αυτονομίας της Κρήτης με τη παραχώρηση στο λαό της
διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας υπό την
επικυριαρχία του Σουλτάνου, με διοικητή της Κρήτης Χριστιανό, που είναι το μεγάλο σκαλί για την
Ενωση..
Σε εκτέλεση των παραπάνω συμβάσεων ο Πρίγκιπας Γεώργιος δευτερότοκος γιός του Βασιλιά της
Ελλάδας Γεωργίου αποβιβάστηκε στα Χανιά τις 9
Δεκεμβρίου 1998 σαν Υπατος Αρμοστής του νησιού,
για να αναλάβει τα καθήκοντά του και οι Κρήτες
τον υποδέχονται με μεγάλο ενθουσιασμό.
Σημαία της Κρήτης ήταν η Ελληνική με το σταυρό, που τη χωρίζει σε τέσσερα τετράγωνα με τη προσθήκη στο άνω αριστερό τετράγωνο ενός ερυθρού
αστέρα, που συμβόλιζε την επικυριαρχία του Σουλτάνου και η σημαία αυτό ανυψώθηκε στο φρούριο
του Φιρκά.. Οι Κρήτες βέβαια ουδέποτε αποδέχτηκαν αυτή την επικυριαρχία του Σουλτάνου και για το
λόγο αυτό πολλές φορές κατέβαζαν τη παραπάνω
σημαία από τα δημόσια κτίρια και ανύψωναν την
Ελληνική.
Ο Υπατος Αρμοστής είχε μεγάλες υπερεξουσίες,
τις οποίες ασκούσε κατά τρόπο αδιάλλακτο και απολυταρχικό. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις
διαφορετικές απόψεις και θέσεις στο θέμα της Ενωσης, δημιούργησε διαφωνίες και προστριβές μεταξύ του Πρίγκιπα και του Ελευθερίου Βενιζέλου,
που είχε διοριστεί Σύμβουλος Δικαιοσύνης, με συνέπεια την απόλυση του Ελευθερίου Βενιζέλου από το
αξίωμα του.
Ο Βενιζέλος με συνεργάτες τον Φούμη και το
Μάνο προβάλει επιτακτικά το πάγιο αίτημα των
Κρητών που είναι η Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα και στις 10 Μαρτίου του 1905 άρχισαν την επανάσταση στο Θέρισο, που κήρυξαν την Ενωση της
Κρήτης με την Ελλάδα, ζήτησαν την απομάκρυνση
του Πρίγκιπα από την αρμοστεία, και συγχρόνως
συγκρότησαν προσωρινή κρητική κυβέρνηση στο
Θέρισο υπό τον Βενιζέλο, η οποία κυκλοφορεί δική
της εφημερίδα. Η Ελληνική Κυβέρνηση αντιδρά
χλιαρά με συντηρητικές δηλώσεις, οι δε Μεγάλες
Δυνάμεις καταδικάζουν μόνο φραστικά την επανάσταση, χωρίς να προσφέρουν προστασία στον πρίγκιπα αρμοστή και ζητούν συνομιλίες με τους επαναστάτες...
Μετά από διαπραγματεύσεις κατέληξαν σε νέα
ρύθμιση για το κρητικό ζήτημα και συγκεκριμένα
στη δημιουργία Κρητικής Πολιτοφυλακής υπό στην
εποπτεία Ελλήνων Αξιωματικών, στην ανάκληση
των διεθνών στρατευμάτων, στην παραίτηση του
πρίγκιπα Γεωργίου και στην εκχώρηση στο Βασιλιά της Ελλάδας του δικαιώματος να διορίζει τον
Υπατο Αρμοστή και έτσι η Κρήτη κατέστη ουσιαστικά μια ιδιότυπη επαρχία της Ελλάδας, χωρίς
όμως να έχει επιτευχθεί η πλήρης ένωση.
Ο Βασιλιάς της Ελλάδας ασκεί άμεσα το παραπάνω δικαίωμα του διορισμού του Υπάτου Αρμοστή
και διορίζει αρμοστή της Κρήτης τον πρώην πρωθυπουργό Αλέξανδρο Ζαϊμη, ένα έμπειρο και μετριοπαθή πολιτικό, οποίος ανέλαβε καθήκοντα τον
Σεπτέμβριο του 1906.
Το Σεπτέμβριο του 1908 συγκεντρώνονται στα
Χανιά όλοι οι οπλαρχηγοί της Κρήτης και πολύς
λαός και κηρύσσουν την Ενωση της Κρήτης με την
Ελλάδα. Το όνειρο φαίνεται να πραγματοποιείται,
όμως οι αντιδράσεις της Τουρκίας η διστακτικότητα
της Ελληνικής Κυβέρνησης, που φοβάται διεθνείς
αντιδράσεις και αποφεύγει να αναγνωρίσει την
Ενωση, απομακρύνουν το όνειρο. Οι Κρητικοί προσπαθούν να προχωρήσουν μόνοι τους και υψώνουν
την Ελληνική Σημαία στο φρούριο του Φιρκά, όμως
οι σύμμαχοι που παρατηρούν από μακριά τις εξελίξεις απαιτούν την αφαίρεσή της και σε άρνηση των
αγωνιστών αποκόπτουν τον ιστό με κανονιοβολισμό.
Μπορεί οι σύμμαχοι να απέκοψαν το ιστό της
Ελληνικής σημαίας όμως αυτή ανέμιζε στις καρδιές
και στις ψυχές των Κρητών, που καμιά απολύτως
δύναμη δεν μπορούσε να ανακόψει την τη πορεία
της Κρήτης προς την αγκαλιά της μητέρας πατρίδας..
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
27
Επετειακά
Το 1911 οι Κρήτες αντιπρόσωποι ζητούν να εισέλθουν στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, αλλά ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, ετοιμαζόμενος για
το όραμα της Μεγάλης Ελλάδας με πρώτο σταθμό
τους βαλκανικούς πολέμους, θεώρησε άκαιρο το
εγχείρημα, διότι θα μπορούσε να δημιουργήσει διεθνείς αντιδράσεις εις βάρος της Ελλάδας και αρνήθηκε την είσοδο τους.
Στις 5 Οκτωβρίου του 1912 αρχίζει ο πρώτος Βαλκανικός πόλεμος και αμέσως με τις πρώτες επιτυχίες ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αρπάζει την ευκαιρία
και κάνει πράξη το όραμά του «την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα», διορίζοντας Γενικό Διοικητή Κρήτης τον Στέφανο Δραγούμη,
ο οποίος ανέλαβε την Διοίκηση της νήσου εν ονόματι
του Βασιλέως των Ελλήνων
και όχι του Σουλτάνου. Αμέσως οι Κρήτες αντιπρόσωποι γίνονται δεκτοί στο
Ελληνικό
Κοινοβούλιο,
όπου τους υποδέχεται ο
πρωτομάστορας
πρωθυπουργός Βενιζέλος και η Ελληνική Βουλή με ζητωκραυγές και χειροκροτήματα. και τα γεγονότα αυτά
αποτελούν την πραγματική ενωτική πράξη της Ελληνικής Κυβέρνησης.
Οι νίκες των Ελλήνων στους βαλκανικούς πολέμους οδήγησαν σε διαπραγματεύσεις και υπογράφτηκε στις 17/30 Μαϊου 1913 η συνθήκη του Λονδίνου κατά την οποία ο Σουλτάνος παραιτήθηκε όλων
των δικαιωμάτων, που είχε στη Κρήτη υπέρ των
μεγάλων δυνάμεων και την 1 Νοεμβρίου του 1913
υπογράφτηκε η συνθήκη των Αθηνών μεταξύ της
Ελλάδας και της Τουρκίας κατά την οποίαν ο Σουλτάνος παραιτήθηκε από κάθε δικαίωμα επικυριαρχίας επί της Κρήτης και έτσι την 1η Δεκεμβρίου
1913 οργανώθηκε και πραγματοποιήθηκε κατά τα
παραπάνω η επίσημη ένωση με ανύψωση της Ελληνικής σημαίας στο φρούριο του Φιρκά στα Χανιά
από τους οπλαρχηγούς Χατζημιχάλη Γιάνναρη και
Αναγνώστη Μάντακα με τη παρουσία του Βασιλέως
και του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου.
Από τότε η Κρήτη αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα
της Ελληνικής Επικράτειας και όλοι μαζί οι Ελληνες πορεύτηκαν για το μεγάλωμα και την αναγέννηση της Ελλάδας, το έπος της Αλβανίας, την εθνική
αντίσταση, και όλοι μαζί πάλι αγωνιζόμαστε και
πολεμούμε για να αποκρούσουμε την οικονομική
υποδούλωση, που προσπαθούν να μας επιβάλουν
σκοτεινά οικονομικά κέντρα και οργανισμοί.
28
Σημειώνουμε μάλιστα ότι και πριν την ένωση της
Κρήτης με την Ελλάδα, όταν η ελληνικότητα της
Μακεδονίας μας κινδύνευε από τους Βούλγαρους
και τους Σλάβους πάμπολλοι Κρήτες εθελοντές
πολέμησαν για την προστασία των Ελλήνων της
Μακεδονίας, με συνέπεια οι μετέπειτα βαλκανικοί
αγώνες να ελευθερώσουν την Ελληνική αυτή περιοχή. Το γεγονός αυτό συνδυαζόμενο με το πάγιο
αίτημα των σκλαβωμένων Κρητών για ένωση με την
Ελλάδα, φανερώνει ότι οι Κρήτες ήταν πάντα δεμένοι με τη μητέρα πατρίδα, για την οποία ήταν πρόθυμοι να δώσουν το αίμα τους για την ανεξαρτησία
της.
Χρέος όλων μας είναι η
υπεράσπιση της μνήμης όλων
αυτών των θυσιών και αγώνων, που μας δείχνουν το
δρόμο, που χάραξαν οι
ήρωες, οι τιτάνες, οι ένδοξες
και τιμημένες μορφές για να
ζούμε σήμερα σε μια ελεύθερη Ελληνική Κρήτη.
Τελειώνοντας θα πρέπει να
τονίσουμε ότι σε καμιά από
τις παραπάνω συμβάσεις και συμφωνίες δεν υπάρχει η οποιαδήποτε νύξη, ούτε υπάρχει κανένα μυστικό πρωτόκολλο, για διεξαγωγή δημοψηφίσματος
στη Κρήτη μετά από 100 χρόνια από την ΕΝΩΣΗ,
δηλαδή το Δεκέμβριο του 2013, προκειμένου δήθεν
ο Κρητικός λαός να αποφασίσει αν θέλει την
ΕΝΩΣΗ ή θέλει να καταστεί ανεξάρτητος. Δυστυχώς βλέπουμε να διακινούνται στο διαδίκτυο διάφορα απαράδεκτα και ανιστόρητα άρθρα για δημοψήφισμα το 2013 και μερικοί μάλιστα προβάλουν τη
σημαία της Κρητικής Πολιτεία με το κόκκινο αστέρι,
είτε με τη κυκλοφορία της συγκεκριμένης σημαίας,
είτε με αποτύπωσή της σε ενδύματα (μπλουζάκια
πουκάμισα κλπ). Οι ύποπτες δόλιες και κακόβουλες
διαδόσεις ξεκινούν από ξένα κέντρα, που προσπαθούν να δημιουργήσουν προβλήματα στην Ελλάδα
και βρίσκουν συμμάχους τους στενοκέφαλους τοπικιστές, που δεν καταλαβαίνουν, ότι αυτή η σημαία
συμβολίζει την επικυριαρχία της Τουρκίας στη
Κρήτη, για την κατάλυση της οποίας οι Κρητικοί
έχυσαν ποταμούς αιμάτων σε όλες τις παραπάνω
εξεγέρσεις τους και δεν θα επιτρέψουν να δημιουργηθεί η παραμικρή ελπίδα για οποιοδήποτε δικαίωμα των Τούρκων στη Κρήτη, οι οποίοι ομιλούν για
γκρίζες ζώνες και περιουσίες των Τούρκων στη
Κρήτη, ακόμη και πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923, όπως έχει γράψει παλιότερα η εφημερίδα «ΠΑΤΡΙΣ» του Ηρακλείου.
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Αλκαίος και Οράτιος στον Ψηλορείτη
Του Μιχάλη Κοπιδάκη, Ομότ. Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Τ
η νύχτα της 26ης
Απριλίου του
1944 ο ταγματάρχης Patrick Leigh
Fermor και ο λοχαγός
William Stanley Moss
επικεφαλής μιάς ομάδας από ψυχωμένους
Κρήτες πολεμιστές απήγαγαν τον υποστράτηγο
Heinrich Kreipe από τη
βίλα Αριάδνη όπου διέμενε. Μετά από περιπετειώδη περιπλάνηση στον Ψηλορείτη και μόνο
χάρη στη βοήθεια που προσέφεραν στην ομάδα
των απαγωγέων δεκάδες πατριωτών και χωριά
ολόκληρα, η επιχείρηση ολοκληρώθηκε επιτυχώς.
Ο Κράιπε φυγαδεύτηκε την 14η Μαϊου στη
Μέση Ανατολή. Ο Λή Φέρμορ, γνωστός στους
αντιστασιακούς κύκλους ως Καπετάν Μιχάλης,
αν και μετά τον πόλεμο εξελίχθηκε σε διάσημο
συγγραφέα, δεν θέλησε
από μετριοφροσύνη να
συγγράψει ένα βιβλίο για
αυτήν την ανδραγαθία. Το
1969 ωστόσο κατά παράκληση του Αυτοκρατορικού Πολεμικού Μουσείου
κατέθεσε μία προσωπική
αφήγηση με τον τίτλο
«Απαγάγοντας ένα στρατηγό (Abducting a General). Αποσπάσματα της συναρπαστικής αυτής αφήγησης μετέφρασε ο Στέφανος Χελιδόνης και δημοσίευσε στην εφημερίδα
Η Καθημερινή (26 Ιουνίου 2011), ένα απόσπασμα:
«Δύο μέρες αργότερα, καθώς δεν υπήρχαν αρκετά καλύμματα, ο Μπίλλυ, ο στρατηγός κι εγώ
καταλήξαμε, όχι για τελευταία φορά, να κοιμόμαστε και οι τρεις μας κάτω από την ίδια κουβέρτα, με τον Μανώλη στη μία πλευρά και τον
Γιώργη στην άλλη, να περιποιούνται τα Marlin
τους και να κοιμούνται με βάρδιες. Ξυπνήσαμε
στα βράχια, ακριβώς τη στιγμή που μια εκτυφλωτική αυγή ξημέρωνε πάνω από την κορυφογραμμή του Ορους Ιδη, το οποίο επί δύο μέρες
πασχίζαμε να διασχίσουμε. Και οι τρεις μας καπνίζαμε ξαπλωμένοι χωρίς να μιλάμε, όταν ο
στρατηγός, μιλώντας πιο πολύ στον εαυτό του,
είπε αργά:
«Vides ut alta stet nive candidum
Soracte.. »
Ημουν τυχερός. Είναι η πρώτη γραμμή μίας από
τις λίγες ωδές του Ορατίου που ξέρω απέξω (Ad
Thaliarchum). Αρχισα να απαγγέλλω από εκεί
που είχε σταματήσει:
«…Nec iam sustineant onus
Silvae laborantes, geluque
Flumina constiterint acuto”
Και συνέχισα, με τις πέντε στροφές που είχαν
απομείνει, μέχρι το τέλος.
Τα γαλάζια μάτια του στρατηγού σταμάτησαν
να κοιτούν τη βουνοκορφή και στράφηκαν στα
δικά μου-και όταν τελείωσα,
μετά από μια μακρά σιωπή,
είπε: «Ach so, Herr Major!».
Ηταν πολύ παράξενο. «Ja,
Herr General». Λες και, για
μια παρατεταμένη στιγμή, ο
πόλεμος είχε πάψει να
υπάρχει. Είχαμε πιεί και οι
δύο από τις ίδιες πηγές πριν
από πολύ καιρό€ και τα
πράγματα μεταξύ μας θα
ήταν διαφορετικά για το
υπόλοιπο του χρόνου μας
μαζί».
Ας αφήσουμε τον άγγλο ταγματάρχη και τον
γερμανό στρατηγό να σχολιάζουν την ωδή κι ας
μεταφερθούμε στην αρχαία Ελλάδα αναζητώντας
την πηγή από όπου άντλησε την έμπνευσή του ο
Οράτιος. Τον 7ο αιώνα π.Χ. η Λέσβος σπαρασσόταν από εμφύλιες διαμάχες ανάμεσα στους παλαιούς αριστοκράτες και τους τυράννους που
ήταν και αυτοί αριστοκράτες αλλά έχοντας κερδίσει την εύνοια του απλού λαού είχαν σφετερι-
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
29
σθεί την εξουσία. Ο λυρικός ποιητής Αλκαίος,
λίγο νεότερος από τη Σαπφώ, δεν ήταν ασφαλώς
ο τύπος του ατρόμητου πολεμιστή, αλλά με τα δημεγερτικά ποιήματά του, τα στασιαστικά, υπεραναπλήρωνε την έλλειψη πολεμικής αρετής.
Δική του επίνοια ήταν η αλληγορία του «πλοίου
της πολιτείας» που επιβίωσε ως τις ημέρες μας
στη λογοτεχνία, στην πολιτική φιλοσοφία και στις
γελοιογραφίες. Η εδαφική επικράτεια συμπτήσσεται στην εικόνα ενός πλοίου που κλυδωνίζεται πάνω στην τρικυμισμένη θάλασσα. Ο
αρχηγός του κράτους εμφανίζεται ως κυβερνήτης, οι αξιωματούχοι ως πελαγωμένοι ναύτες, ο
λαός ως περίφοβοι επιβάτες. Οι άνεμοι που κανείς δεν αντιλαμβάνεται από πού φυσούν είναι
βέβαια κατά περίπτωση οι εσωτερικές έριδες, οι
προαιώνιοι του έθνους εχθροί ή οι διεθνείς
αγορές. Ο επικρεμάμενος κίνδυνος φαίνεται κοινός για όλους, πλούσιους και πτωχούς, νέους και
γέροντες, αθώους και ενόχους.
«Μακριά από τους εταίρους είναι σαν να μην
ζω» ομολογεί σε ένα του στίχο ο Αλκαίος. Οι εταίροι ήταν οι ομόφρονες, οι ομοϊδεάτες , οι πολιτικοί του σύντροφοι, που συγκεντρώνονταν για
να συνωμοτήσουν, να αναλύσουν την κατάσταση
και να πιούν κρασί. Η οινοποσία, την οποία είχε
απαγορεύσει δια νόμου ο αισυμνήτης Πιττακός
στη Λέσβο, εθεωρείτο αντιστασιακή πράξη.
Εκτός από τα στασιαστικά ποιήματα όπου
εξυμνούσε αρματωσιές, πολέμου ταραχές και ανδραγαθήματα ο Αλκαίος συνέθεσε και συμποτικά, όπου εγκωμίαζε το δώρο του Διονύσου, που
φέρνει γλυκιά ζάλη και πνίγει τους καϋμούς στα
ρεύματα της λήθης. Καμιά φορά και τα δύο είδη
ασμάτων συνδυάζονται, όπως στο περιλάλητο:
«Βάλτε να πιούμε! Πέθανε ο τύραννος Μυρσιλος!»
Σε ένα συμποτικό του τραγούδι ζωγραφίζει την
απόλυτη ευδαιμονία: «Όταν πετιέται» λέει, «ο ανθός του γαϊδουράγκαθου και το οξύφωνο τζιτζίκι σου παίρνει τα αυτιά, να ήρθε το καλοκαιράκι από τις τέσσερεις η πιο εξουθενωτική εποχή.
Τετράπαχες οι αίγες, στην πιο γλυκιά του ώρα το
κρασί. Φλογίζονται από τους πόθους οι γυναίκες,
οι άντρες όμως είναι ανήμποροι γιατί ο σκύλος του
ουρανού, το άστρο Σείριος με τα σκυλόδοντά του
στα γόνατα και στο κεφάλι τους χτυπά. Ε τότε πια
πήγαινε κάθισε στη σκιά ενός βράχου και να ‘χεις
δίπλα σου κρασί, ξυνόχοντρο και κρέας από ερίφιο ή θηλυκό μοσχάρι. Να κάθεσαι λοιπόν στην
παχιά σκιά και να φυσά το πρόσωπό σου ο Ζέ30
φυρος δροσερός».
Σε ορισμένα από αυτά τα αυτά τα ποιήματα της
τάβλας και του κρασιού ο Αλκαίος γνωμολογεί
για τον έρωτα, τη ζωή, την ανθρώπινη μοίρα και
βέβαια για το κρασί, επί παραδείγματι: «Ο μεθυσμένος λέει πάντα την αλήθεια», «το κρασί είναι ο καθρέπτης της ψυχής», «Πιές να ξεχάσεις,
με στεναχώριες δεν θα δεις προκοπή».
Σε όλες λοιπόν τις εποχές το κρασί κάνει καλό,
αλλά το χειμώνα ιδίως είναι απαραίτητο. Λέει λοιπόν ο ποιητής (απ.157 L.G.S): «Βρέχει ο θεός.
Σταμνιά από τον ουρανό χύνονται τα νερά, πάγωσαν και τα ποτάμια..Νίκησε το χειμώνα ανάβοντας με κούτσουρα φωτιά πάνω στην παραστιά.
Απλόχερα ρίχνε στην κρατήρα γλυκόπιοτο κρασί, και κάτω από το κεφάλι σου βάλε ένα μαξιλάρι μαλακό». Το ποίημα για τον χειμώνα μας παραδόθηκε με χάσματα, λείπουν τουλάχιστο τρεις
στροφές. Έστω όμως και κολοβό δημιουργεί μιαν
ατμόσφαιρα με την αντίθεση του έξω, όπου λυσσομανούν τα στοιχεία της φύσεως και του έσω,
όπου βασιλεύει η θαλπωρή. Έξω λοιπόν η
βροχή και η παγωνιά, μέσα η φωτιά, το κρασί και
το μαλακό μαξιλάρι. Οι προϋποθέσεις της ηδυπάθειας υπάρχουν. Οφείλει όμως και ο τυχερός
να δραστηριοποιηθεί. Οι προσταγές δίνουν ένα
τόνο κινητικότητας. Τα εφόδια βρίσκονται εδώ,
κάνε όμως κάτι και συ για να αντιμετωπίσεις τον
χειμώνα παρακινεί ο ποιητής. Θα έλεγε μάλιστα
κανείς ότι οι διαταγές και οι όροι παραπέμπουν
σε σκηνές από το πεδίο της μάχης και τον κόσμο
της παλαίστρας. Ο χειμώνας είναι πόλεμος και
πρέπει να κατανικηθεί.
Ο σημαντικότερος λατίνος ποιητής, ο Οράτιος,
δεν έτρεφε αυταπάτες για την πρωτοτυπία του ρωμαϊκού πολιτισμού. Ομολογούσε ότι η κατακτημένη Ελλάδα τελικά υπέταξε τον βάναυσο κατακτητή και εισήγαγε τις καλές τέχνες στο αγροίκο Λάτιο. Συμβούλευε λοιπόν τους συμπατριώτες του να έχουν στα χέρια τους μέρα και νύχτα
τα ελληνικά λογοτεχνικά υποδείγματα και να τα
μιμούνται. Αυτό άλλωστε έπραττε και ο ίδιος μιμούμενος τον Πίνδαρο, τη Σαπφώ και τον Αλκαίο.
Υπέρτατη φιλοδοξία του ήταν να συγκαταριθμηθεί κάποτε και αυτός ανάμεσα στους μεγάλους
Έλληνες δασκάλους του. Το ποίημα του Αλκαίου, που μόλις προαναφέραμε, αλλά όμως ακέραιο, φαίνεται πως ήταν το πρότυπο για την ακόλουθη ωδή του Ορατίου, την οποία είχαν αποστηθίσει και ο στρατηγός Κράιπε και ο Λή Φέρ-
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
μορ.
Ας ακούσουμε πρώτα το ποίημα σε μία ελεύθερη απόδοση (Carmina I,9):
«Βλέπεις το βουνό Σώρακτο που στέκει κάτασπρο από το στοιβαγμένο χιόνι. Κουράστηκαν από
το βάρος τα δάση και δεν αντέχουν πια. Να, πάγωσαν και οι νεροσυρμές. Θαλίαρχε, καλέ μου
φίλε, μαλάκωσε το κρύο στοιβάζοντας ξύλα
πάνω στη φωτιά. Αφθονο τώρα από κανάτι πλουμιστό κέρνα το τετράχρονο κρασί σου. Αφησε τα
άλλα στους θεούς. Να, σιγανέψαν κιόλας τους καιρούς που πάλευαν στο μανιασμένο πέλαγος.
Ηρέμησαν τα κυπαρίσσια και οι γέρικες μελιές.
Αύριο τι θα γίνει μη ρωτάς. Κέρδος σου όποια και
να σου δώσει η Τύχη ημέρα. Σαν νιός που είσαι
γλυκιές αγάπες και χορούς κυνήγα, τώρα που στέκουν μακριά από την ανθισμένη νιότη σου τα δύστροπα γηρατειά. Ξέτρεχε τώρα, όπου βρεθείς το
δειλινό, τους σιγανούς ψιθυρισμούς. Από τον
κρυψώνα ψάχνε το γέλιο, τον πρόσχαρο προδότη της κρυμμένης κοπελιάς. Κλέψε της το βραχιόλι
να τη θυμάσαι. Άρπαξε το χρυσαφικό από το δάχτυλο που κάνει (και καλά) πεισματικά!»
Από το συμποτικό ποίημα του Αλκαίου ο
Οράτιος δανείζεται το μέτρο και τη στροφή, τις
καιρικές συνθήκες, το άναμμα της φωτιάς και τη
γενναία οινοποσία. Ισως και από τα υπόλοιπα
στοιχεία του ποιήματος ορισμένα τουλάχιστον να
υπήρχαν στις στροφές που έχει παραλείψει από
την παράθεση του ποιήματος ο Αθήναιος στους
Δειπνοσοφιστές (Χ 430 Α-Β). Οι προτροπές
για τον ηδονοθηρικό βίο και την ξεγνοιασιά του
χαροκόπου είναι κοινός τόπος στην λυρική ποίηση και σε διάφορες φιλοσοφικές σχολές της ελληνιστική και της ρωμαϊκής εποχής. Και σε άλλες ωδές του ο Οράτιος διακηρύσσει το ευδαιμονικό του πιστεύω: «Δρέψε τη μέρα. Δώσε όσο
μπορείς πιο λίγη πίστη στο αύριο!». Ο στίχος αυτός έμεινε παροιμιώδης.
Πώς συνέβη αλήθεια και ανέσυρε εκείνη τη δύσκολη στιγμή ο Γερμανός στρατηγός από τα κατάβαθα της εφηβικής του μνήμης το ποιήμα του
Οράτιου; Στην ανάδυση αυτή φαίνεται να συνετέλεσαν πολλοί παράγοντες. Πρώτα από όλα η
εντύπωση του χιονισμένου τοπίου, μετά η ενστικτώδης αναζήτηση του ποτού και της ζεστασιάς,
και βέβαια η αβεβαιότητα για το μέλλον. «Αύριο
τι θα γίνει μη ρωτάς. Κέρδος σου όποια και να σου
δώσει η τύχη ημέρα» συμβουλεύει, σαν να ήταν
βαλτός ο Οράτιος. Και πράγματι όλα ήταν δυνατό
να συμβούν την ημέρα εκείνη πάνω στον Ψηλορείτη.
Από την άλλη πλευρά η παρεμβολή του Λή
Φέρμορ, που αρπάζει από το στόμα του γερμανού το λατινικό ποίημα και ολοκληρώνει την
απαγγελία, συνιστά μια «επιφάνεια», μια στιγμή
αυτογνωσίας και των δύο αντιπάλων, σε τελευταία ανάλυση τον θρίαμβο του ενιαίου ευρωπαϊκού πνεύματος. Και οι δυο τους είχαν διδαχθεί κάποτε τα κλασσικά γράμματα ο γερμανός
στο περιώνυμο Gymnasium, ο άγγλος στο αριστοκρατικό του κολλέγιο. Ο ίδιος ο Φέρμορ εκμυστηρεύτηκε πώς, όταν σε ηλικία 17 ετών έφυγε για το πρώτο του ταξίδι στην Ευρώπη, πήρε
μαζί του μόνο δύο βιβλία, μια Ανθολογία αγγλικής ποίησης και τις Ωδές του Οράτιου. Και οι
δύο λοιπόν αναγνωρίζουν ότι κατ’ ουσίαν ανήκουν στον ίδιο πολιτισμικό κύκλο, ότι έχουν την
πατροπαράδοτη ανθρωπιστική παιδεία, ότι οι
πνευματικές τους καταβολές ανάγονται στην
αρχαία Ελλάδα και στη Ρώμη. Γι’ αυτόν το
λόγο, όπως μας διαβεβαιώνει ο Λή Φέρμορ, ο
Κράϊπε από εκείνη την αποκαλυπτική στιγμή συνεργάζεται με τους απαγωγείς του.
Και οι Κρητικοί αντάρτες που παρευρίσκονταν
στη σκηνή της καταλλαγής; Ήταν πρόσωπα βουβά, απλά παραχορηγήματα; Πολύ πιθανό οι περισσότεροι να ήταν ολιγογράμματοι ή και αγράμματοι παντελώς. Δύσκολο να υποθέσει κανείς ότι
είχαν διαβάσει κλασικούς, ότι είχαν ακούσει καν
τα ονόματα Οράτιος και Αλκαίος. Όμως διέθεταν το μέγα πλεονέκτημα ότι η δική τους παιδεία
ήταν βιωματική. Αυτοί αντιπροσώπευαν δια μέσου της γλώσσας που μιλούσαν και δια μέσου του
πνευματικού πολιτισμού τους, δηλαδή της ιεράρχησης των αξιών και των φτωχικών υλικών
προϋποθέσεων της ζωής τους, με τον πιο αυθεντικό τρόπο αυτό το θαύμα που ονομάζεται ελληνική αρχαιότητα. Κάποιος σαν κι αυτούς, κάπως παλαιότερός τους, έβλεπε τη χειμωνιάτικη
φύση και αισθανόταν σαν τον Αλκαίο. Αυτός λοιπόν ο ανώνυμος «είς εκ των πολλών» είχε συνθέσει το ακόλουθο ριζίτικο (Στ. Α. Αποστολάκης,
Ριζίτικα, αρ. 505) που τραγουδούσαν στις ξεφάντωσές τους:
«Σιγά σιγά ‘βρεχεν ο Θεός και σιγανά χιονίζει
κι έχει το κρύγιος στα βουνά,
το χιόνι στσι Μαδάρες
κι απού ‘χει σπίθια ροδωτά
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
31
και σπίθια ροδωμένα
κι έχει καρπούς στ’αμπάρια του
και λάδι στα πιθάρια
και στα βαρέλια του κρασί
και ξύλα στην αυλή του
κι έχει και κόρη και φιλεί
και στη φωτιά καθίζει
δεν τονε νοιάζει ο βοριάς αν βρέχει,
αν χιονίζει».
Το ριζίτικο που παραδίδεται σε διάφορες παραλλαγές (Πάγκαλος, Περί του γλωσσικού ιδιώματος, VII 224, Παπαδάκης-Τσικαλάκης, 7000
Κρητικές παροιμίες, 176) συνδυάζει το αλκαϊκό
θέμα της αντίθεσης «έξω η παγωνιά, μέσα η θαλπωρή και το κρασί» που προσιδιάζει στον αριστοκράτη χαροκόπο, με το θέμα του προβλεπτικού νοικοκύρη που χαίρεται τα αγαθά του, άψυχα και έμψυχα. Μια παρατήρηση ακόμη για τη
λεγόμενη «μεγάλη διάρκεια». Το ποίημα του
Αλκαίου αναπαράγει, όπως έχει υποστηριχθεί,
τη σκηνή από την Ιλιάδα, όπου ο Αχιλλέας υποδεχόμενος στη σκηνή του τον Αίαντα και τον
Οδυσσέα (Ιλιάς, Ι, 199-222) προστάζει τον Πάτροκλο να ετοιμάσει μεγαλύτερο κρατήρα και δυνατότερο κρασί. Όσο για το φαγητό δεν απαιτείται ιδιαίτερη υπενθύμιση: η φωτιά ανάβει, και
πάνω της τοποθετούνται κρέατα τριών ειδών. Ετσι
«ομηρικώ τω τρόπω» υποδέχονται ακόμη και σήμερα στην Κρήτη τον καλόσειρο στρατηλάτη οι
αορείτες είτε βρέχει είτε χιονίζει είτε ψήνει ο
ήλιος στην πέτρα το αυγό.
Μ. Ζ. Κοπιδάκης
Κείμενα
Υει μεν ο Ζεύς, εκ δ’ οράνω μέγας
χειμών, πεπάγαιειν δ’υδάτων ρόαι
ενθεν
κάββαλλε τον χείμων’, επί μεν τίθεις
πυρ, εν δε κέρναις οίνον αφειδέως
μέλιχρον, αυτά ραμφί κόρσαι
μόλθακον αμφι ( ) γνόφαλλον
Αθήναιος, Χ 430 a-b (κατά πάσαν ώραν πίνων ευρίσκεται Αλκαίος) χειμώνος μεν εν τούτοις ύει κτλ.
Vides ut alta stet nive candidum
Soracte nec iam sustineant onus
silvae laborantes geluque
flumina consiterint acuto.
32
dissolve frigus ligna super foco
large reponens atque benignius
deprome quadrimum Sabina,
O Thaliarche, merum diota.
permitte divis cetera, qui simul
stravere ventos aequore fervid
deproeliantis, nec cupressi
nec veteres agitantur orni.
quid sit futurum cras, fuge quaerere, et
quem Fors dierum cumque dabit, lucro
adpone, nec dulcis amores
sperne puer neque tu choreas,
donec virenti canities abest
morosa. nunc et campus et areae
lenesque sub noctem susurri
conposita repetantur hora,
nunc et latentis proditor intumo
gratus puellae risus ab angulo
pignusque dereptum lacertis
aut digito male pertinaci.
Horatius, Carmina I, 9.
Βιβλιογραφία
-Jenny Strauss Clay, “Ode 1.9. Horace’s September Song”, Classical World 83, 1989, 102κ.ε.
-William J. Avery “Homeric hospitality in Alcaeus and Horace”, Classical Philology, 59, 1964,
107-109.
-Edward Marsh, The Odes of Horace, London
1947.
-Denys Page, Sappho and Alcaeus, Oxford
1955.
-Κ. Γρύλλιος, Οράτιος, Οι Ωδές, Αθήνα 1986.
-Γ. Εμμ. Πάγκαλος, Περί του γλωσσικού ιδιώματος της Κρήτης, VII (Τα λαογραφικά) Αθήναι,
1983.
-Σταμάτης Α. Αποστολάκης, Ριζίτικα, τα δημοτικά τραγούδια της Κρήτης, Φιλ. επιμ. Δ. Παπακώστας, Αθήνα 1993.
-D.L. Page, Lyrica Graeca Selecta (L.G.S.), Oxford 1968.
-David A. Campbell, Greek Lyric Poetry, Bristol Classical Press, 1990.
-Μ. Παπαδάκης-Ε.Τσικαλάκης, 7000 Κρητικές
παροιμίες, Ηράκλειο 2011.
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Ιστοριοδιφία
Ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΚΑΜΠΑΝΗΣ
Τ
Γράφει η Φιλόλογος Ελένη Νικ. Μπριτζολάκη
ο πρώτο μέρος της παρούσας έρευνας
είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα
«Λίνιες», όμως δεν ολοκληρώθηκε ποτέ
επειδή ο Σύλλογος Λασιθιωτών Αττικής
«Ο Δικταίος» και ο Σύνδεσμος Λασιθιωτών Ηρακλείου «Το Οροπέδιο» αποφάσισαν να εκδίδουν
πλέον από κοινού το περιοδικό «Το Λασίθι».
Σήμερα αναδημοσιεύεται η έρευνα αυτή τροποποιημένη όμως και ως προς τη διατύπωση και ως
προς κάποια σημεία του περιεχομένου της, επειδή τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Ήδη στα τεύχη
9 και 10 του περιοδικού «Το Λασίθι», ο Ι. Καραβαλάκης, έντιμος μελετητής και βαθύτατος
γνώστης του Μύθου και της Ιστορίας των
Καμπάνηδων(και όχι μόνο), παρουσίασε, συνοπτικά μεν εμπεριστατωμένα δε, την- ας την ονομάσω αυθαίρετα- υπόθεση των Καμπάνηδων και
του Καμπανείου Ιδρύματος.
Η δική μου συμβολή συνίσταται στην παρουσίαση της ζωής και της δράσης ενός από τα
μέλη της οικογένειας Αντωνίου Καμπάνη, του
Αθανασίου. Θεωρώ ωστόσο σκόπιμο να κάνω
κάποιες επισημάνσεις προτού προχωρήσω στο
κυρίως θέμα της έρευνάς μου :
1) Η Ιστορία του Οροπεδίου, των ανθρώπων
του και της δράσης τους συνεχίζεται και έξω
από τα στενά γεωγραφικά του όρια. Το Οροπέδιο υπήρξε η «Μητρόπολη» αλλά οι «παροικίες»
που οργανώθηκαν από τους κατοίκους του στα
πεδινά(κυρίως στο Ηράκλειο και στο Λασίθι) επιβεβαιώνουν τη συνεκτική τους σχέση. Για παράδειγμα, οι σύγχρονοι Ψυχριανοί αγνοούν ότι το
παλαιό τέμπλο των Τριών Ιεραρχών, όταν ξεκίνησαν τα έργα της ανοικοδόμησής τους, μεταφέρθηκε από Ψυχριανούς επίσης (τον Καντυλοδημήτρη, τον Χαλαμπαλογιώρη, τον Κατσουλογιώργη) στις Βακιώτες και τοποθετήθηκε στην
Εκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.
2) Οι Καμπάνηδες δεν ήταν σφετεριστές του
ονόματος και της φήμης του Αντ. Φ.
Παπ(π)αδάκη. Υπήρξαν επιφανείς και αξιοσέβαστοι. Συνεπικουρεί σ’αυτό και ο Αντώνιος Βορεάδης, ο οποίος στην εφημερίδα «Ηράκλειον»
(έτος Α, Αριθ. 16, σελ. 122, 25 Νοεμβρίου 1893,
Ιστορικό Αρχείο Κρήτης) γράφει ότι κατοικούσαν
«εν τω χωρίω Ψυχρώ Λασιθίου, εν ω(=στο
οποίο) η οικογένεια των Καμπάνηδων κατείχεν
έκπαλαι και κατέχει έτι και νυν την πρώτην
θέσιν». Η προφορική τους παράδοση ακόμη και
σήμερα επιμένει κατά τρόπο ισχυρό και σταθερό
πως και ο Αντ. Φ. Παπαδάκης ήταν Καμπάνης.
Αυτό επιβεβαιώνεται και πάλι από τον Αντώνιο
Βορεάδη- ως γνωστόν ήταν συγγενής και προστατευόμενος του Παπαδάκη, επομένως είχε
καλύτερη πληροφόρηση και γνώση σε σχέση με
μας σήμερα. Στη γραπτή του κατάθεση, λοιπόν,
στην ως άνω εφημερίδα, αναφέρει τα εξής: «Ο
πατήρ των δύο τούτων αδελφών ήτο του
πατρός του Ιω. Καμπάνη αδελφός, επομένως ο
Αντώνιος και ο Ισμαήλ ήσαν εξάδελφοι πρώτοι
αυτού. Το επώνυμον Παπαδάκης έφερεν ο
Αντώνιος, αντί του οικογενειακού επωνύμου
Καμπάνης, διότι ο πατήρ του ήτο ιερεύς, και
καθ’α (=όπως, σύμφωνα με όσα) εγράψαμεν
αλλαχού, οι υιοί ιερέων επροτίμων να επονομάζωνται Παπαδάκηδες αντί να φέρωσι το
επώνυμον της οικογενείας των».
3) Δυστυχώς, τα χρόνια παρήλθαν. Η δράση
των περισσοτέρων Αγωνιστών της Ζωής και της
Ιστορίας του Οροπεδίου(και όχι μόνο) παραδόθηκε στη Λήθη. Τα ίχνη τους λιγόστεψαν. Η ιστορική μνήμη δεν ανευρίσκεται πάντα εκεί όπου
θα έπρεπε να υπάρχει γι’αυτούς. Στην περίπτωση των Καμπάνηδων «εξέλιπον» και το όνομα
και οι απόγονοι από τον γενέθλιο τόπο τους, το
Ψυχρό. Μήπως κινδυνεύει και η ανάμνησή τους;
Το όραμα του Ιω. Καμπάνη δεν ευτύχησε να
υλοποιηθεί. Οι Ψυχριανοί όμως οφείλουν κάτι,
το ελάχιστο: έναν αδριάντα, ίσως, ή ένα συλλογικό μνημείο. Ή μια Βιβλιοθήκη με αρχειακό
υλικό. Μια «Τράπεζα» ιστορικών δεδομένων. Ας
βρουν εκείνοι, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, πώς θα διασφαλίσουν στους ερευνητές του μέλλοντος ή στους απλώς ρομαντικούς τη δυνατότητα να ψαύσουν, να αγγίξουν,
να κατανοήσουν το ιστορικό παρελθόν για να το
αναδείξουν έπειτα.
Το επίθετο Καμπάνη το συναντούμε και εκτός
Κρήτης. Το 1817 αναφέρονται στη Σύρο οι αδελφοί Καμπάνη οι οποίοι έχουν τυπογραφείο, ενώ
στην Άνδρο η ομώνυμη οικογένεια απολαμβάνει ιδιαίτερη κοινωνική εκτίμηση. Καμπάνηδες
υπήρξαν επίσης στη Σμύρνη και αλλού. Δεν
γνωρίζουμε αν όλοι αυτοί έχουν κοινή καταγω-
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
33
Ιστοριοδιφία
γή και αν έχουν σχέση με τους Καμπάνηδες του
Ψυχρού. Οι τελευταίοι έχουν εστία τους το
χωριό Ψυχρό, δεν γνωρίζουμε όμως από πού
προέρχονται(αν και υπάρχουν εικασίες) και πώς
κατέληξαν σε αυτό, ούτε αν έχουν ενετική
καταγωγή, όπως υπονοεί το επίθετό τους. Ο
γενάρχης τους ίσως ονομαζόταν Εμμανουήλ.
Είχε δύο τουλάχιστον θυγατέρες και δύο τουλάχιστον γιους, τον παπα-Φραγκιό και τον Αντώνιο, οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι με τις οικογένειές τους στο Ψυχρό. Κατά τη διάρκεια της
επανάστασης του 1821 η οικογένεια του παπα
Φραγκιού ξεκληρίστηκε ενώ η οικογένεια του
Αντωνίου διασώθηκε. Ας δούμε ποια ήταν τα
μέλη της κάθε οικογένειας:
Α) Οικογένεια του παπα Φραγκιού:
1) Ο Εμμανουήλ ή Ισμαήλ Σελίμ Πασάς. Αιχμάλωτος του 1823 βρέθηκε στην Αίγυπτο, όπου
ξεχώρισε για την εξυπνάδα και τις ικανότητές
του. Σπούδασε σε στρατιωτική σχολή. Έγινε
Υπουργός των Στρατιωτικών της Αιγύπτου.
Πέθανε κατά την επανάσταση του 1866-69 στο
Καστέλλι. 2) Ο Αντώνιος (1811-1878). Αιχμάλωτος του 1823 επίσης, βρέθηκε στην Κων/πολη
και από εκεί στη Βεσσαραβία, όπου συνδέθηκε
με την οικογένεια Στούρτζα. Απόκτησε μεγάλη
περιουσία και επιστρέφοντας στην ελεύθερη
Ελλάδα έγινε Εθνικός Ευεργέτης. 3) Πιθανόν
Ιωάννης, αιχμάλωτος ,άγνωστη η τύχη του. 4)
Πιθανόν Ανδρέας. Άγνωστη η τύχη του. 5) Θήλυ
βρέφος, πιθανόν Ειρήνη . Άγνωστη η τύχη του.
Η παπαδιά πιθανώς ονομαζόταν Ελένη.
Β) Οικογένεια του Αντωνίου:1) Ο Εμμανουήλ. Έζησε μάλλον στο χωριό Παναγιά. 2) Ο
Γεώργιος. Έζησε στο Σκαλάνι. Μάλλον σκοτώθηκε στη μάχη της Κασταμονίτσας(1866) μαζί με
τον Εμμ. Τυλλιανάκη ή Μακρύ Μανόλη ή Ανάμιση. Στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης σώζεται η αίτηση της Δέσποινας Χρονοπούλας από το Ψυχρό,
80 ετών, χήρας του Γεωρ. Καμπάνη ή Μαραγκού, με την οποία διεκδίκησε το 1908 την αναγνώρισή του ως αγωνιστή. Είναι αναγνωρισμένος αγωνιστής Β τάξης. 3) Ο Ιωάννης
(1821-1875). Μετέβη στην Αίγυπτο, κοντά
στον εξάδελφό του Ισμαήλ Σελίμ πασά. Εκεί
δημιούργησε μεγάλη περιουσία. Είναι ο διαθέτης του Καμπανείου στο Ψυχρό. 4) Ο Νικόλαος.
Έζησε στο Σκαλάνι. Υπογράφει ως Δημογέρων
σε αρχειακά έγγραφα με το επίθετο Καμπανάκης. 5) Η Ειρήνη. Παντρεύτηκε στο χωριό
34
Μαγουλά. 6) Ο Μακάριος(1836-1914;). Ήταν
Μοναχός(οι Καμπάνηδες ήταν κατά παράδοση
οικογένεια κληρικών). Έζησε στο Ψυχρό. 7) Ο
Κωνσταντίνος. Τον συναντούμε στο Ψυχρό. 8) Ο
Αθανάσιος. Υπήρξε σπουδαίος αγωνιστής και
πολέμησε με το βαθμό του πεντακοσίαρχου και
του χιλίαρχου. Είναι αναγνωρισμένος οπλαρχηγός Β τάξης. Είναι αυτός με τον οποίο θα ασχοληθούμε στο εξής.
Είναι άγνωστη η ακριβής χρονολογία γέννησης και θανάτου του Αθανασίου Καμπάνη. Εικάζεται βάσει εγγράφων ότι πρέπει να γεννήθηκε
μεταξύ 1820-1828 στο Ψυχρό και να πέθανε
μεταξύ 1909-1910 στις Βακιώτες Ηρακλείου. Η
τραγική μοίρα της οικογένειας του θείου του
παπα Φραγκιού επηρέασε σίγουρα τον Αθανάσιο, μολονότι εκείνος το 1823 ήταν είτε αγέννητος είτε νήπιο. Η επίδραση αυτή επιβεβαιώνεται από την κατοπινή δράση του, όταν έγινε
ένας από τους πιο αμείλικτους διώκτες των
Τούρκων. Άγνωστο είναι πόσο έζησε στο Ψυχρό.
Άγνωστο επίσης είναι το πότε και το γιατί έφυγε
από το Ψυχρό, όπως και το γιατί επέλεξε αρχικά να ζήσει στο χωριό Πεύκος της Βιάννου. Στην
περιοχή της Ιεράπετρας ο αδελφός του Ιωάννης-σύμφωνα με την διαθήκη του- διέθετε
κάποιο κτήμα. Ενδεχομένως και ο Αθανάσιος.
Μια άλλη πιθανή εξήγηση είναι ότι ως αγωνιστής ήθελε να είναι κοντά σε κέντρα πολεμικών
αποφάσεων και δράσεων, αφού στον Πεύκο είχε
την έδρα της η «Τμηματική Επιτροπή των Ανατολικωτέρων Επαρχιών», η οποία συντόνιζε, στο
πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, τον αγώνα εναντίον των Τούρκων, κυρίως στο ανατολικό και
δυτικό τμήμα της Βιάννου. Εκεί γνώρισε και
μάλλον συνεργάστηκε με τον τρομερό χαίνη
Νικόλαο Συγγελάκη ή Συμιακό. Γνώρισε επίσης
άλλους σπουδαίους αγωνιστές της περιοχής,
όπως είναι ο Νικόλαος Εμμ. Δασκαλάκης(γεννήθηκε στα Γδόχια αλλά κατοικούσε στην Άνω
Σύμη), ο Σπυρίδων Αγαπάκης, ο Ιωάννης Κουζοκέφαλος από την Ιεράπετρα, ο Ιπποκράτης
Παπα δημητρόπουλος από τον Πεύκο, ο Αναγνώστης ή Νικόλαος Παπαδάκης ή Φουνταλίδης
από το χωριό Γρα ή Άγιο Στέφανο, ο Ιωάννης
Τυλλιανάκης από την Έμπαρο κλπ (όλοι αυτοί
συνδέονται με κάποιο τρόπο μεταξύ τους.). Εκεί
λοιπόν ο Αθανάσιος έλαβε και την προσωνυμία
«Καπεταν (Α)θανάσης από τον Πεύκο».
Στην περιοχή επίσης του Πεύκου είχαν μετα-
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Ιστοριοδιφία
κινηθεί από τη Σητεία οι σφακιανής καταγωγής
νεια Καμπάνη ήταν εύρωστη οικονομικά. ΑνεΜπριτζολάκηδες. Ο καπετα Θανάσης έδωσε
ξαρτήτως του πώς απόκτησε την περιουσία του,
σύζυγο στον Εμμανουήλ Γεωρ. Μπριτζολάκη
συμβολαιογραφική πράξη που έγινε στο Ηράτην κόρη του Ευφροσύνη. Έτσι οι συγγενικοί
κλειο τον Οκτώβριο του 1905 μας πληροφορεί
δεσμοί τους έγιναν ισχυρότεροι (σύμφωνα με
ότι «…ο μεν Αθανάσιος Αντωνίου Καμπάνης εδήκάποια προφορική μαρτυρία- η οποία δεν έχει
λωσεν ότι κεκτημένος κατά πλήρη κυριότητα εξ
στοιχειοθετηθεί ακόμη με αποδεικτικά στοιχείααγοράς προ τεσσαρακονταετίας και πλέον τα
ο Αθανάσιος Καμπάνης και ο Γεώργιος, ο πατέεξής ακίνητα κτήματα κείμενα εις τας περιφερείρας δηλ. του γαμβρού του Εμμανουήλ, ήταν
ας των χωρίων Βακιώται, Ίνι, Μαχαιρά και Λαγούσυγγενείς. Αν επιβεβαιωθεί η συγγένεια και ο
τα της Ειρηνοδικειακής Περιφερείας Πύργου
βαθμός συγγενείας των, τότε, επειδή η καταΜονοφατσίου..» επώλησε αυτά «..αντί δραχμών
γωγή και η «διαδρομή» των Μπριτζολάκηδων
χρυσών εξακοσίων..» στα παιδιά του «τας οποίείναι σαφέστατη, ίσως θα έχουμε στοιχεία και
ας πριν ή καταβάλωσιν αυτώ οι αγορασταί εδήπερί της καταγωγής των Καμπάνηδων). Αμφότελωσεν ότι δωρείται αυτοίς το τίμημα τούτο υπό
ροι πάντως μετακινήθηκαν από τον Πεύκο στην
τον όρον όπως χορηγώσιν, αυτώ κατά μήνα δέκα
περιοχή του Σχοιδραχμάς λόγω
νιά. Ο Γεώργιος
διατροφής..».
Μπριτζολάκης,
Επομένως επιβεβάσει αρχειακού
βαιώνεται ότι η
εγγράφου, σκοτώμόνιμη εγκατάθηκε περί το Μάιο
στασή του στις
του 1868, μεσούΒακιώτες έγινε
σης της επαναστάπερί το 1860.
σεως του 1866-69,
Η σύζυγος
και ήταν ήδη εγκατου Αθ. Καμπάνη
τεστημένος στο
πιθανώς ονομαΣχοινιά με την
ζόταν Μαρία και
επταμελή οικογέπέθανε πριν από
Σκινιάς - Βατικιώτες
νειά του. Οι μάχες
το 1908. Απόκτηπου έγιναν το
σαν τα εξής παι1868 μεταξύ Χριστιανών και Τούρκων στην
διά: 1) το Δημήτριο. Άγνωστο πού και πότε ακριευρύτερη περιοχή του τότε ανατολικού Ρίζου
βώς γεννήθηκε. Πέθανε το 1929 στις Βακιώτες
ήταν σφοδρότατες, το αποτέλεσμα των οποίων
σε ηλικία 80-85 χρόνων. Μαζί με τον πατέρα του
ήταν- σύμφωνα με τον ιστορικό Μουρέλλο-« οι
και αργότερα με τον αδελφό του Γεώργιο έκαεπαναστατημένοι χριστιανοί να εκδιώξουν τους
ναν εχθροπραξίες εναντίον των Τούρκων. Ο
Τούρκους από τα χωριά Βακιώτες, Ίνι, Μοναστηίδιος είχε σκοτώσει δυο Τούρκους των γειτονιράκι, Σκινιά..». Όσα χωριά εγκαταλείφθηκαν από
κών χωριών και, φυγόδικος, διέφυγε για άγνωτους Τούρκους κατοικήθηκαν από Χριστιανούς,
στο χρονικό διάστημα στην ελεύθερη τότε
κυρίως κατοίκους του Οροπεδίου. Ο Αθανάσιος
Πελοπόννησο. Επειδή όμως δέπραξε και εκεί
Καμπάνης εγκαταστάθηκε στις Βακιώτες(όπου
άλλο φόνο αναγκάστηκε να επιστρέψει στην
ενδεχομένως ο πατέρας του Αντώνιος να είχε
Κρήτη. Εξαιτίας της τόλμης του τον φώναζαν
μετόχι για το χειμώνα). Στις Βακιώτες εγκαταΔημητρακαρά. Ήξερε ανάγνωση και γραφή.
στάθηκαν επίσης οι Κατσουλάκηδες και οι ΧαλαΠέθανε Άγαμος. 2) Το Γεώργιο. Γεννήθηκε το
μπαλάκηδες από το Ψυχρό, αλλά και οι Χαραλα1871 στις Βακιώτες, όπου και πέθανε το 1943,
μπάκηδες από την Πλάτη. Όλους αυτούς τους
κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής. Απόσυνέδεαν στενοί συγγενικοί δεσμοί.
κτησε έξι παιδιά. Τα τρία έζησαν και δημιούργηΟ Αθανάσιος Καμπάνης είχε στην κατοχή
σαν οικογένεια στις Βακιώτες, δύο έζησαν στο
του ιδιαίτερα μεγάλη ακίνητη περιουσία, την
Σκινιά ενώ μια κόρη του εγκαταστάθηκε στο
οποία είχε αποκτήσει πολύ πριν λάβει το μερίδιο
Αφρατί. Λόγω της τόλμης του, και ο Γεώργιος
που του αναλογούσε από τη διαθήκη του αδελονομαζόταν Γιωργαράς. 3) Την Ευφροσύνη.
φού του Ιωάννη. Αυτό υποδηλώνει ότι η οικογέΓεννήθηκε περί το 1860-1870 και πέθανε πολύ
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
35
Ιστοριοδιφία
νέα, ανάμεσα στα έτη 1893 και 1901. Έλαβε
σύζυγο τον Εμμ. Γεω. Μπριτζολάκη με το οποίο
απόκτησε τρεις γιους, τον Κων/νο, το Μιχαήλ
και τον Ιωάννη. 4) τον Εμμανουήλ. Το 1881
εμφανίζεται σε αρχειακό έγγραφο να είναι
μαθητής της «δημοσίας σχολής» του Ινίου με το
επίθετο Καμπανάκης. Πέθανε νέος αφήνοντας
μια κόρη ορφανή, την Ειρήνη, η οποία αργότερα
παντρεύτηκε τον Μιχαήλ Πετράκη από το
Μαγουλά. Η Ειρήνη ακουγόταν ως Πετρομιχάλενα. 5) την Ειρήνη. Πιθανόν να γεννήθηκε στις
Βακιώτες περί το 1855. Πέθανε μετά το 1925.
Μετά το θάνατο του πρώτου συζύγου της από
τη Μαχαιρά και του τέκνου τους, η Ειρήνη έλαβε
σύζυγο τον Κατσουλάκη Κων/νο του Γεωργίου
από το Ψυχρό και εγκαταστάθηκαν στις Βακιώτες. Απόκτησαν δύο παιδιά, το Δημήτριο(ή
μπάρμπα Κατσούλη, από το Σκινιά) και τη
Μαρία(ή γρια Γαρεφαλίνα,από το Σκινιά). 6) την
Ελένη, σύζυγο του Εμμ. Ζερβάκη από το Σκινιά
και 7) τη Φωτεινή. Γεννήθηκε το 1870 και πέθανε στις Βακιώτες το 1920. Παρέμεινε άγαμος.
Στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης διασώζεται όλο το
έγγραφο υλικό με το οποίο ο Αθανάσιος Καμπάνης διεκδίκησε την αναγνώρισή του ως αγωνιστή. Η πρώτη αίτησή του, με αριθμό 131, έγινε
το 1902 και αναφέρει τα εξής:
«Ενώπιον της επί των βοηθημάτων των χηρών
και ορφανών, τραυματιών και αγωνιστών, Επιτροπής του Νομού Ηρακλείου
Κύριε Πρόεδρε. Υποβάλλων υμίν ευσεβάστως
την παρούσαν,αναφέρω ότι υπηρέτησα εν τοις
διαφόροις της πατρίδος μου επαναστάσεσιν από
του 1866 μέχρι της τελευταίας επαναστάσεως
του 1897 και ηγωνίσθην υπέρ αυτής ως βαθμοφόρος αγωνιστής,ως τούτο και υμίν τυγχάνει
γνωστόν. Επειδή ένεκα λόγων ανεξαρτήτων της
θελήσεως, απώλεσα τον διορισμόν μου. Επειδή
κατά τον υπ’αριθμ.438 Νόμον δικαιούμαι όπως
λάβω σύνταξιν, κέκτημαι δε την προς τούτο ηλικίαν, δια ταύτα αιτούμαι όπως γένηται δεκτή η
παρούσα μου και καταταχθώ όπως λαμβάνω
σύνταξιν, ως ανεγνωρισμένος βαθμοφόρος αγωνιστής, συμφώνως τω Νόμω. Εν Ηρακλείω τη 21η
Ιανουαρίου 1902, Ευσεβάστως, ο αιτών αγράμματος, Αθανάσιος Καμπάνης.»
Την παραπάνω αίτηση συνόδευε πιστοποιητικό από το Δήμο Σχοινιά στο οποίο αναφέρονται
τα εξής: «Το Δημοτικόν Συμβούλιον του Δήμου
36
Σχοινιά πιστοποιεί ότι ο Αθανάσιος Καμπάνης
κάτοικος του χωρίου Βακιώται του Δήμου Σχοινιά
ηγωνίσθη γενναίως και μετ’αυταπαρνήσεως καθ’
όλους τους από του 1841 και εντεύθεν ιερούς
υπέρ ελευθερίας αγώνας, ως οπλαρχηγός δε
από του 1866 και εντεύθεν, ότι είνε ηλικίας πολύ
μεγαλυτέρας των 55 ετών και ότι η περιουσία
αυτού εν σχέσει προς την πολυμελή οικογένειά
του δεν εξαρκεί εις τας ανάγκας του. Εν Σχοινιά
τη 22α Ιανουαρίου 1902.
Ο πρόεδρος
Ιπποκράτης Παπαδημητρόπουλος.
Τα μέλη, Νικόλαος Χαλαμπαλάκης,
Αδάμ Γαλανάκης, Μιχ. Κουταντάκης,
Γεώργιος Φ. Τζανάκης,
Γεώργιος Κοντομπασάκης.»
Με την αίτηση αυτή κατετάγη στην Δ τάξη των
Αγωνιστών και «επί ηθική αμοιβή», δηλ. δεν
ελάμβανε το αναλογούν επίδομα.
Πολλοί αγωνιστές όμως – μεταξύ αυτών και ο
Αθανάσιος Καμπάνης- δεν είχαν ικανοποιηθεί
δίκαια, γεγονός που προκάλεσε σχόλια και αντιδράσεις και οδηγήθηκαν σε νέες αιτήσεις.
Η δεύτερη αίτησή του έγινε το 1908 και αναφέρει τα εξής:
«Αίτησις του Αθανασίου Καμπάνη εκ του χωρίου Ψυχρού Λασιθίου κατοίκου του χωρίου
Βακιώται του Δήμου Σχοινιά Μονοφατσίου.
Ενώπιον της Επιτροπείας των Αγωνιστών του
Νομού Ηρακλείου
Τυγχάνων άπορος αγωνιστής του 1866 και των
επομένων επαναστάσεων υποβάλλω δια της
παρούσης αιτήσεώς μου όπως καταταχθώ εις
την προσήκουσάν μοι τάξιν και δικαιού-μενος να
λάβω το ανάλογον βοήθημα καθόσον κατά την
μεγάλην επανάστασιν του 1866, κάτοικος τότε
του χωρίου Ψυχρού Λασιθίου, ηγωνίσθην τα
πρώτα ως πεντακοσίαρχος λαβών το σχετικόν
δίπλωμα παρά της Επαναστατικής Επιτροπής,
βραδύτερα δε ως χιλίαρ-χος, προβιβασθείς εις
το αξίωμα τούτο παρά του Γενικού Αρχηγού
Κόρακα όταν ανήλθεν εις το Λασίθι. Ατυχώς τα
σχετικά ταύτα έγγραφά μου, δι’ ων απεδεικνύοντο οι βαθμοί ούτοι υφ’ους ηγωνίσθην, απώλεσα, αλλά δύναμαι αποδείξω δια μαρτύρων ως
και την πολεμικήν μου δράσιν κατά τας διαφόρους μάχας και ιδίως κατά τας μάχας του 1866,
τας λαβούσας χώραν εις το Λασήθι, εις την
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Ιστοριοδιφία
Κασταμονίτσαν, την Λάμπαθον και το Καλό χωριό
Ιεραπέτρας και εις πολλά άλλα μέρη, εις α συνηγωνίσθην μετά των αοιδίμων οπλαρχηγών
Μηλιαρά, Καζάνη,Δασκαλογιώργη(;).Προς υποστήριξιν δε της αιτήσεώς μου επισυνάπτω το
απαιτούμενον πιστοποιητικόν υπό χρονολογίαν
10 Αυγούστου 1908 προς υμάς υπογεγραμμένον,
δι’ου βεβαιούται η απορία μου, και προτείνω
μάρτυρας του αγώνος μου κατά το 1866 ως
πεντακοσιάρχου και χιλιάρχου τους 1)Αντώνιον
Μιχελιδάκην κάτοικον Ηρακλείου, 2)Ιωάννη
Γαλανάκη, 3)Ματθαίον Γαλανάκη κατοίκους του
χωρίου Σχοινιά Μονοφατσίου,4)Ματθαίον Στεφανογεώργην κάτοικον του χωρίου Ψυχρού και
5)Ιωάννην Τυλλιανάκην κάτοικον Εμπάρου
Πεδιάδος και αιτούμαι όπως ενεργηθώσι πάντα
τα νόμιμα. Εν Ηρακλείω την 11η Αυγούστου
1908, ο αιτών, Αγράμματος.»
Στο πιστοποιητικό του Δήμου Σχοινιά, που
συνοδεύει την πιο πάνω αίτηση του 1908 αναφέρεται ότι «διατελεί εν χηρεία υπερβαίνει δε το
ογδοηκοστόν έτος της ηλικίας του». Υπογράφουν : Ο Πρόεδρος του δημοτικού Συμβουλίου
Σχοινιά, Εμμ. Μ. Παπαδάκης. Η Εκτιμητική Επιτροπή: Νικόλαος Δ. Χαλαμπαλάκης. Μιχαήλ Ι.
Κηπαράκης. Γ. Μ. Πλουμίδης. Ο Δήμαρχος Σχοινιά, Εμμ. Χανιαλάκης.
Ως μάρτυρες επιβεβαίωσης ότι ο Αθανάσιος
Καμπάνης υπήρξε πεντακοσίαρχος και χιλίαρχος
κατέθεσαν ενώπιον του Προέδρου Δ. Ζουδιανού
και των μελών Ν. Γ. Φρουδά και Εμμ. Μαρκατάτου, δηλ. ενώπιον «της προς κατάταξιν των αγωνιστών Επιτροπείας» Ηρακλείου οι: 1)Γεώργιος Ι.
Κουντάκης, κάτοικος Καστελλίου Πεδιάδος και
2) Ιωάννης Παπαγιαννάκης, κάτοικος Αμαριανού
Πεδιάδος. Με αυτήν την αίτηση ο καπετα Θανάσης τιμήθηκε με το βαθμό του αγωνιστή και
οπλαρχηγού Β Τάξης.
Η «ανάγνωση» των ανωτέρω αποδεικτικών
εγγράφων μας δίνει αρκετές πληροφορίες.
Κάποιες από αυτές είναι οι εξής:Α) ο Αθανάσιος
Καμπάνης ήταν επιφανής μεταξύ των επιφανών
της εποχής του. Γνώριζε και συν-αγωνιζόταν με
τον Καπεταν Μιχάλη Κόρακα από την Πόμπια,
τον Επιστάτη Μεραμπέλλου και οπλαρχηγό Εμμ.
Μηλιαρά, τον Εμμ. Καζάνη, τον Αντώνιο Μιχελιδάκη από το Κράσι κλπ. Β) Κατά την επανάσταση του 1866-69 αγωνίστηκε αρχικά ως πεντακοσίαρχος και στη συνέχεια ως χιλίαρχος. Γ) Αγωνίστηκε σε διάφορες μάχες από το 1841 ως και
το 1897, σε μεγάλη πια ηλικία. Δ) Έλαβε μέρος
στις ακόλουθες μάχες: 1)Στην Κασταμονίτσα
(13-14 Οκτωβρίου 1866). Υπήρξε η πρώτη σημαντική μάχη πριν από τη Μεγάλη μάχη του Λασιθίου. 2) Αγωνίστηκε στη Μεγάλη Μάχη του
Λασιθίου (21-30 Μαΐου 1867) υπό τον Μιχ.
Κόρακα και με συναγωνιστές τον Εμμ. Μηλιαρά,
τον Εμμ. Καζάνη και το Γεώργιο Δασκαλάκη ή
Πανασανό. 3) στην Λάμπαθο (21 Ιουνίου 1867),
περιοχή κοντά στη Σύμη της Βιάννου, αμέσως
μετά την αποτυχημένη έκβαση της μάχης του
Λασιθίου, όπου ο Μιχ. Κόρακας απέσυρε τα
στρατεύματά του. Εκεί κατακεραυνώθηκαν από
τους Τούρκους και σύμφωνα με το Ν. Σταυρινίδη (στο « ο Καπεταν Μιχάλης Κόρακας», τομ.Β,
σελ. 504) «οι Τούρκοι διέπραξαν ακατανόμαστες
και πρωτοφανείς θηριωδίες». 4) Στο Καλό Χωριό
Ιεράπετρας (Απρίλιος του 1868). 5) Έλαβε
μέρος στην επανάσταση του 1878 . 6) Έλαβε,
επίσης, μέρος στην επανάσταση του 1897. 7)
Μετείχε σε εχθροπραξίες στο Σκαλάνι . 8) Πήρε
μέρος στη μάχη των Αρχανών, πιθανώς σ’αυτήν
που έγινε στις 15 Μαρτίου του 1897, όπου λόγω
της τόλμης και της γενναιότητας που επέδειξε
παρά τη μεγάλη του ηλικία, ονομάστηκε σύμφωνα με προφορική μαρτυρία «λιοντάρι των
Αρχανών». 9) Μετείχε και σε άλλες μάχες μετά
το 1841 τις οποίες, δυστυχώς, δεν κατονομάζει.
Πώς αντιμετωπίζει η βιβλιογραφία
τον Αθανάσιο Α. Καμπάνη
1)Τον Αθανάσιο Α. Καμπάνη δεν τον αναφέρει
ο Ν. Σταυρινίδης στο έργο του «Ο Καπετάν Μιχάλης Κόρακας και οι συμπολεμιστές του».
2) Ο Ι. Μουρέλλος στο έργο του «Ιστορία της
Κρήτης»,τόμος 1 σελ.286-289 αναφέρε
ται στον «Καπεταν (Α)θανάση από τον Πεύκο».
Ωστόσο θεωρώ ότι ο Μουρέλλος τοποθετείεσφαλμένα ίσως- το πρόσωπο του Καπετα
Θανάση και την αφήγηση του Χαρ. Παπαδημητρόπουλου, τον οποίο σαφώς γνώριζε ο Αθ.
Καμπάνης (αφού έζησε στον Πεύκο, αφού ο
Ιπποκράτης Παπαδημητρόπουλος ήταν γαμβρός
του Χατζή Ματθαίου Γαλανάκη από το Ψυχρό
αλλά και επειδή οι Παπαδημητρόπουλοι μετακινήθηκαν την ίδια περίοδο στο Σκινιά) σε χρόνο
προγενέστερο από τον πραγματικό ή, τουλάχιστον, το 1841, το χρόνο που ο ίδιος ο Α. Καμπάνης αναφέρει ως χρόνο έναρξης της αγωνιστικής δράσης του.
3) Τον αναφέρει, επίσης, ως αξιόπιστο μάρ-
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
37
Ιστοριοδιφία
τυρα της δικής του αγωνιστικής δράσης στην
υπ’αριθμ. 18 αίτησή του (11 Αυγούστου 1908) ο
Δημήτριος παπα Ν. Χαλαμπαλά κης από το
Ψυχρό.
Η πολεμική δράση του Αθανασίου Αντ. Καμπάνη ήταν ιδιαίτερα γνωστή και υπήρξε συχνά το
αντικείμενο συζήτησης στις παρέες των συγγενών και μη συγγενών του. Αλλά δεν είναι καταγεγραμμένη και δημοσιευμένη. Αυτή εδώ είναι
η πρώτη απόπειρα για να αναδειχθεί το έργο και
η δράση του. Ενδεχομένως να εγείρει ενστάσεις
ή να διαψευσθούν
σημεία της έρευνας.
Ωστόσο αυτός είναι ο
στόχος της: Να προκληθεί
«δημόσια»
συζήτηση και να αναδειχθούν εκείνα τα
άγνωστα
ιστορικά
στοιχεία που χάνονται
από την αμέλεια των
ανθρώπων και τον
αδυσώπητο χρόνο.
Να προλάβουμε έστω
να τα καταγράψουμε.
Επειδή λοιπόν η
έρευνα για τον Αθανάσιο Καμπάνη παραμένει ανοιχτή, παρακαλώ όποιον διαθέτει
σχετική πληροφόρηση ή αποδεικτικά
στοιχεία, είτε να επικοινωνήσει με την
γράφουσα(τα στοιχεία της υπάρχουν
στο περιοδικό) είτε να
τοποθετηθεί δημόσια
ανακοινώνοντάς τα.
Ο Αθανάσιος Αντ.
Καμπάνης ήταν παππούς του παππού μου
Κων/νου Εμμ. Μπριτζολάκη από τις
Βακιώτες. Εγώ τον
«γνώρισα» ως παιδί
μέσα από τις συγκλονιστικές αφηγήσεις
των στενών συγγενών μου
38
Πηγές της παρούσας έρευνας: 1) Ιστορικό
Αρχείο Κρήτης. 2) Αρχείο Δημογεροντίας Ηρακλείου. 3)Έγγραφο υλικό παραχωρηθέν από το
Δήμο Οροπεδίου. 4) Ν. Σταυρινίδης, «Ο Καπεταν
Μιχάλης Κόρακας και οι συμπολεμιστές του».
5)Εφημερίδα «Αμάλθεια». Άρθρα σε συνέχειες
του Ι. Καραβαλάκη. 6)Ι. Μουρέλλος, Ιστορία της
κρήτης. 7) Συμβολαιογραφικά έγγραφα(Αρχείο
Νικ. Κ. Μπριτζολάκη. 8)Μιζεράκης Γεώργιος,ε.α.
αξιωματικός της Αστυνομίας. 9)Ηχογραφημένη
προφορική παράδοση.
Απόσπασμα από την
εφημερίδα «ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ»
(Εκδότης ο Αντώνιος Βορεάδης)
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Υπαρξιακοί Προβληματισμοί
Το φαινόμενο άνθρωπος:
Δισύνθετος; Τρισυπόστατος; ή Μονοσύστατος Υλιστής;
Π
ολλοί είναι
και «ενδεδυμένος» στη χάρη του
Γράφει ο Εμμανουήλ Γ. Σπανάκης
αυτοί που
Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και πιΠολιτικός Μηχανικός
πιστεύουν ότι η
στεύω στην εθελούσια Σταύρωσή
ανθρωπότητα περνάει οικονομική
Του, για τη σωτηρία της ανθρώπινης ψυχής και στην
κρίση. Μάλλον για παγκοσμιοποιηΑνάστασή Του. Πιστεύω, όμως, ότι ο Άνθρωπος έχει
μένη πνευματική κρίση πρόκειται. Για
υπόσταση και πρόσωπο κι ότι δεν «ταυτίζεται η ψυχή
κρίση ηθικών αξιών, που κάποιοι τεμε το πνεύμα». Εξάλλου ο ίδιος ο Θεάνθρωπος Ιησούς
χνηέντως και για τους δικούς τους λόΧριστός πήρε, «Θεία Βουλήσει», μορφή Ανθρώπου
γους καλλιέργησαν.
και πιστεύω ότι , σε κανένα σημείο του Θείου Λόγου
«Λεφτά υπάρχουν». Οι οικονομικοί κρουνοί είναι
Του, Ο Ιησούς Χριστός, «χρησιμοποιούσε αδιακρίτως
ανοιχτοί και δισεκατομμύρια ή τρισεκατομμύρια χαρτους όρους ψυχή ή πνεύμα». Πιστεύω ότι ο Άνθρωπος
τονομίσματα σε δολάρια ή σε ευρώ ή σε ελβετικά φράδεν είναι «δισύνθετος», είναι τρισυπόστατος, δηλαδή
γκα ή σε ό,τι άλλο, ρέουν. Ρέουν, όμως, προς την καΣώμα – Ψυχή – Πνεύμα. Οι υποστάσεις, όμως, αυτές
τηφόρα της πνευματικής φτώχιας και της αλληλεξάρδεν αντιστοιχούν με τις υποστάσεις Του Τριαδικού
τησης ανόμων συμφερόντων και όχι προς την ανηφόΘεού, Πατήρ – Υιός – Άγιο Πνεύμα.
ρα της πραγματικής οικονομικής φτώχιας. Άλλοι
Ο όρος δισύνθετος ή καλύτερα δισύστατος, είναι
κρουνοί είναι κλειστοί. Οι κρουνοί του νου. Οι κρουαποδεκτός με την έννοια ότι ο άνθρωπος συνίσταται
νοί που παράγουν το πνεύμα της Ορθής Κρίσης, το
από δύο μέρη. Το υλικό σώμα και το άυλο ψυχή και
πνεύμα της συνείδησης, το πνεύμα της ηθικής και της
πνεύμα. Το άυλον μέρος δεν είναι μονοσήμαντο
Σοφίας. Ασφαλώς οι κρουνοί του ανθρώπινου εγκε«ψυχή ή πνεύμα», είναι πολυσήμαντο, Ψυχή και
φάλου, που παράγουν το λογικό πνεύμα της οικονοΠνεύμα. Η ψυχή είναι άυλος ζώσα, χωρίς αυτή δεν
μικής διαχείρισης του επίγειου πλούτου, είναι ανοιχτοί,
υπάρχει ζωή, το ανθρώπινο, κι όχι μόνο, σώμα, νεαλλά το λογικό πνεύμα του ανθρώπινου εγκεφάλου
κρώνεται. Για το πνεύμα έχω να παρατηρήσω τα παπολλάκις είναι παράλογο, ανήθικο, ακόμη και στην περακάτω: Ο ανθρώπινος υλικός εγκέφαλος δε δίνει από
ρίπτωση που λειτουργεί νομότυπα. Ό,τι είναι νόμιμο
μόνος του υπόσταση στον άνθρωπο. Δίδει το λογικό
δεν είναι κατ΄ ανάγκη ηθικό. Κοντά στο νου είναι κι
πνευματικό προϊόν που αποτελεί τη βάση της επιβίωσης
η Γνώση.
– της καθημερινότητας. Την υπόσταση δίδει στον άνΟ άνθρωπος σήμερα πλημμυρίζει από γνώσεις
θρωπο ο άυλος πνευματικός νους, που παράγει Ορθή
αλλά στερεύει από Γνώση. Ασφαλώς για το κατάντηΚρίση – Σκέψη, και με βάση αυτή ο άνθρωπος μπομα αυτό δε φταίνε μόνο οι ‘οικονομικοί’ πολιτικοί ηγέρεί να ξεχωρίζει το σωστό από το λάθος, να συνειτες, φταίνε κι οι Θρησκευτικοί ηγέτες. Οι πηγές διάδητοποιεί το λάθος του και να μετανοεί γι αυτό. Ο άνβρωσης της Ανθρώπινης συνείδησης είναι πολλές και
θρωπος δηλαδή, παράγει δύο ειδών πνευματικά προϊπρέπει να εντοπιστούν και να απομονωθούν. Αυτό είόντα , το λογικόν πρωτογενές πνευματικό προϊόν του
ναι το χρέος των πολιτικών και θρησκευτικών ηγετών
εγκεφάλου - μυαλού, που αποτελεί τη βάση της επιτων λαών της ανθρωπότητας.
βίωσης και το δευτερογενές πνευματικό προϊόν του
Οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν ότι ο « Άνθρωπος φύνου, που αποτελεί τη βάση της ύπαρξης. Ο νους είναι
σει του οιδέναι ορέγεται». Από τη φύση του δηλαδή
ο άυλος πνευματικός δίαυλος επικοινωνίας του ανθέλει να γνωρίζει. Να γνωρίζει την αλήθεια για την
θρώπου με τα Θεία και αποτελεί την ασφαλέστερη οδό
παρουσία του και το χρέος του στον πλανήτη Γη.
απόδοσης δικαιοσύνης. Ο νους δίδει την υπόσταση
Πολλοί επιστήμονες, αστροφυσικοί και άλλοι, ‘πρυστον άνθρωπο, δηλαδή και στο σώμα και στην ψυχή.
τάνεις’ του πνεύματος του εγκεφάλου, μιλούν ότι, «η
Ο νους παράγει το Πνεύμα που περιέχει Θεία Χάρη
γη είναι ένας τελείως ασήμαντος πλανήτης». Άλλοι πάλι
και αποτελεί την κατευθυντήρια οδό της ανθρώπινης
μιλούν ότι, «ο άνθρωπος είναι δισύνθετος, σώμα και
ελευθερίας – της ελεύθερης κρίσης . όταν η ψυχή συψυχή ή πνεύμα» και ότι «ψυχή και πνεύμα ταυτίζονται».
ντονίζεται με το νου και ακολουθεί την οδό που χαΔεν έχει, λένε, ο άνθρωπος υπόσταση και την ταυτίράζει, τότε ο Άνθρωπος παράγει ‘καθ’ ομοίωση’ και
ζουν με το πρόσωπο και ότι μόνο Ο Θεός έχει τρεις
η ψυχή ευελπιστεί στο ‘κατ’ εικόνα’, ‘μετά πνευμάτων
υποστάσεις, τρία πρόσωπα, Πατήρ, Υιός και Άγιο
τετελειωμένων’. ‘Ο νους είναι η λυχνία που φωτίζει την
Πνεύμα.
ψυχή’ Ματθαίου στ΄, στίχ. 22, 23.
Είμαι κι εγώ Χριστιανός Ορθόδοξος, βαφτισμένος
Ο νους αποδίδει το νόημα της ύπαρξης της όλης Θεί«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
39
Υπαρξιακοί Προβληματισμοί
ας Δημιουργίας και του Δημιουργού της και προσδιορίζει το χρέος του ανθρώπου για τη σωστή διαχείρισή της. Ο νους βούλεται – σκέφτεται, η ψυχή επιθυμεί – θέλει. Ο άνθρωπος εκφράζεται, δηλαδή κάνει σωματικοψυχικοπνευματικές κινήσεις. Εάν οι κινήσεις είναι σωστές ή λάθος θα το πει η Ελεύθερη Κρίση και η συνείδησή του. Το ότι «έπλασε Κύριος ο Θεός
τον άνθρωπο από χώματος εκ γης€ κι ενεφύσησε εις
τους μυχτήρες (ρουθούνια) αυτού πνοήν ζωής, και εγένετο ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσα» Γένεση, κεφ. Β, παραγ. 7, είναι μια αρχική τοποθέτηση της δημιουργίας
της θρησκείας μας, ακολούθησαν όμως πολλά.
Δυστυχώς σήμερα ο άνθρωπος έχει απομακρυνθεί
αυτού του χρέους και άρα και του δικαιώματος. Έχει
γίνει θύμα της υλιστικής πολυτέλειας, που του έφερε
την ατέλεια και τον εξευτελισμό. Οι σειρήνες, λάτρεις
του τίποτα, ή μάλλον λάτρεις του υλισμού και της
αθεΐας αποδυνάμωσαν την πίστη του ανθρώπου στο
Θεό με θεωρίες, που όχι μόνο το πνεύμα του νου αγνοούν, αλλά και για την ίδια την ψυχή αδιαφορούν, γιατί πιστεύουν ότι ο άνθρωπος είναι αυθύπαρκτος και
όχι μόνο αυτός, αλλά και η όλη Θεία Δημιουργία. Μερικοί μάλιστα από αυτούς αναζητούν να βρουν το ‘σωματίδιο του Θεού’ και άλλοι υποστηρίζουν ότι για τη
δημιουργία του σύμπαντος κόσμου, ‘δεν χρειάστηκε
χέρι του Θεού’. Αυτούς χαρακτηρίζω λάτρεις του τίποτα που ασφαλώς διαβρώνουν και αλλοτριώνουν τις
ψυχές των Ανθρώπων και γελοιοποιούν το νου τους.
Η ανθρώπινη ψυχή παράγει τα άυλα ανθρώπινα συναισθήματα, όπως, λύπη, χαρά, καλοσύνη, αγάπη
και ό,τι άλλο και ασφαλώς όταν βρίσκεται σε απόλυτη αρμονία με το νου φωτίζεται από το πνεύμα του, που
του παρέχει η Θεία Χάρη και με την προσπάθεια του
σώματος παράγονται θεάρεστα έργα.
Το πρωτογενές πνεύμα του ανθρώπινου εγκεφάλου
είναι δεδομένο άπαξ δια παντός από τη Θεία Δημιουργία. Το δευτερογενές, όμως, πνεύμα του νου δεν
είναι αυτοδικαίως δεδομένο σαν χάρισμα. Το πνεύμα αυτό αιτείται και παρέχεται από τη Θεία Χάρη κυρίως με την εκπλήρωση των όσων η Ορθόδοξη Χριστιανική Θρησκεία ορίζει. Τα πνεύματα του εγκεφάλου και του νου είναι οι ρυθμιστές των συναισθημάτων της ψυχής. Αλλοίμονο αν δεν ήσαν. Ακόμη και
της αγάπης.
Όλα τα ανωτέρω αποτελούν σκέψεις και συναισθήματα. Για μεν τις σκέψεις πρωτοστατεί το πνευματικό μέρος της ύπαρξης μου, για δε τα συναισθήματα
πρωτοστατεί το ψυχικό μέρος της ύπαρξης μου. Φυσικά το αποτέλεσμα είναι η αρμονική συνεργασία
πνεύματος και ψυχής, αλλά και σώματος, που καρτερικά υπομένει την εκπλήρωση της βούλησης και της
επιθυμίας των δύο άλλων. Είναι πασιφανές ότι ανάλογες ψυχικοπνευματικές διατυπώσεις αποτελούν
40
προνόμιο του ανθρώπου διάμεσου των χιλιετηρίδων,
όπου Γης. Άρα δεν αποτελούν φιλολογία ή φιλοσοφία,
ή θεωρία περί τρισυπόστατου του ανθρώπου, αφού
αυτό δεν είναι τίποτα άλλο παρά η βούληση του Θεού,
για το κατά τεκμήριο, τουλάχιστον, τελειότερο του Δημιουργημάτων Του.
Ο άνθρωπος πρέπει να εννοεί και να συνειδητοποιεί
αυτά που λέει κα κάνει και όχι να τα λέει και να τα κάνει ασυναίσθητα και απερίσκεπτα. Όσοι θεωρούν τον
άνθρωπο δισύνθετο ήτοι σώμα και ψυχή ή πνεύμα, πρέπει, νομίζω, να προβληματιστούν περισσότερο. Όσοι
θεωρούν τους εαυτούς τους μονοσύστατους, αυθύρπακτους, υλιστές, άθεους, έχω την αίσθηση ότι, δε θα
απαλλαχθούν από τη Θεία Κρίση, γιατί κι αυτοί είναι
Δημιούργημα του ίδιου Θεού και έχουν το ίδιο χρέος με όλους τους άλλους.
Το γεγονός ότι ο άνθρωπος διαμέσου των χιλιετηρίδων προσπαθεί και μάλιστα εξ όλης της ψυχής και
όλης της διανοίας του, να προσδιορίσει τη γενεσιουργό προέλευσή του, από μόνο του λέει πολλά. Πρώτο απ’ όλα, ότι έχει το Θείο Δώρο της Ελεύθερης Κρίσης, που είναι πνευματικό προϊόν του ανθρώπινου
εγκεφάλου. Το ζητούμενο όμως είναι η Ελεύθερη Κρίση να είναι Ορθή - Σωστή. Η Ορθή Κρίση είναι το
πνευματικό προϊόν του νου. Ο νους δίδει την υπόσταση
στον άνθρωπο κι από αυτήν την υπόσταση παίρνουν
υπόσταση και η ψυχή και το σώμα. Ασφαλώς ο κάθε
άνθρωπος οποιασδήποτε θρησκείας δύναται να εκφράζεται σαν τρισυπόστατος. Όμως η Ορθόδοξη
Χριστιανική Θρησκεία, κατά τη διανόησή μου, δίδει
πρόσθετα και συμπληρωματικά στοιχεία, ακριβώς για
να βοηθηθεί ο Άνθρωπος, να αισθάνεται και να λειτουργεί σαν τρισυπόστατος, δηλαδή να εφοδιάζεται με
το ‘καθ’ ομοίωση’ και να ευελπιστεί στο ‘ κατ’ εικόνα’
της ψυχής μετά ‘πνευμάτων τετελειωμένων’. Αξίζει να
σημειωθεί ότι, για την μετά πνευμάτων τετελειωμένων
ζωή της ψυχής, το λόγον έχει κατ’ αποκλειστικότητα
η Θεολογία, για τον άνθρωπο της επίγειας ζωής
ισχύει το «πίστευε και μη ερεύνα». Πιθανόν στη μεταθανάτια ζωή, ψυχή και πνεύμα να ταυτίζονται,
αλλά ασφαλώς δε δικαιούμαι ούτε δύναμαι να διατυπώσω άποψη.
Επιθυμώ να εκφράσω ακόμη μια άποψη, που αφήνει πολλά περιθώρια σκέψης, για κάθε σκεπτόμενο
άνθρωπο. Ουδείς έχει δικαίωμα απόρριψης ή απαξίωσης συνανθρώπου του, για τις πεποιθήσεις που διαμορφώνει στη ζωή του, με βάση το Θείο Δώρο της
Ελεύθερης Κρίσης. Οι πεποιθήσεις δεν ξεριζώνονται,
τροποποιούνται ανάλογα με τις επιδράσεις στα σωματικοψυχικοπνευματικά δεδομένα στη διάρκεια της
επίγειας ζωής του κάθε ανθρώπου. Η απόρριψη ή απαξίωση είναι, νομίζω, μέγα αμάρτημα. Ασφαλώς υπάρχουν και μεγαλύτερα.
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Λ α σ ί θ ι:
✍
Βιογραφίες
Μιλτιάδης
Ν. Φαρσάρης
πρ. Δήμαρχος Ηρακλείου
πρ. Αναπληρωτής Νομάρχης Ηρακλείου
Ο
Μιλτιάδης Φαρσάρης
γεννήθηκε στο Μέσα
Λασιθάκι το 1938. Στη
γενέτειρά του πήρε τις πρώτες
γνώσεις του και συνέχισε για
γυμνασιακές σπουδές στο Ηράκλειο. Στη συνέχεια ειδικεύτηκε
στην Ελλάδα και στο Ισραήλ,
στην πτηνοτροφία και στη βιομηχανία ζωοτροφών.
Είναι ένας αυτοδημιούργητος,
επιτυχημένος και εύρωστος επιχειρηματίας του Ηρακλείου, τόσο στη βιομηχανία
ζωοτροφών, όσο και στον τουριστικό τομέα.
Υπηρέτησε, μετά από τιμητική ψήφο των πολιτών του Ηρακλείου, επί σειρά ετών, τόσο την Τοπική Αυτοδιοίκηση, όσο και τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση.
Η προσφορά του στο Δήμο Ηρακλείου: Στο
Δήμο Ηρακλείου πρόσφερε με ζήλο τις υπηρεσίες
του από το 1986 μέχρι το 1994 ως Δήμαρχος, ως
Δημοτικός Σύμβουλος, ως Πρόεδρος Δημοτικής
Επιτροπής Παιδείας, ως Πρόεδρος της Επιτροπής
Λαϊκών Αγορών, ως Αντιπρόεδρος της Δημοτικής Επιχείρησης Πολιτιστικής Τουριστικής Ανάπτυξης, στο Δ.Σ. της Δημοτικής Επιχείρησης
Ύδρευσης, Αποχέτευσης και σε άλλες επιτροπές.
Σε όλους τους τομείς δραστηριοποιήθηκε με εκπληκτικό δυναμισμό και μεθοδικότητα στο Δήμο
Ηρακλείου με τα τόσα συσσωρευμένα και δυσεπίλυτα προβλήματα.
Για το έργο του ως Δημάρχου Ηρακλείου,
έχουν εκφραστεί με θερμά και εγκωμιαστικά λόγια, παράγοντες του Ηρακλείου και εκπρόσωποι
στο Δήμο, τόσο της συμπολίτευσης όσο και της
αντιπολίτευσης.
Σανετάκης: “Οι δημόσιοι άνδρες, αποχωρώντας από ένα
αξίωμα, πρέπει να απολογούνται. Και αυτό έκανε σήμερα ο
προηγούμενος Δήμαρχος, ο αγαπητός συμπολίτης, ο Μιλτιάδης ο
Φαρσάρης. Εξετέλεσε ένα καθήκον με συνέπεια και μέχρι τέλους το εσφράγισε με αυτή του
την απολογία, ως σώφρων δημόσιος άνδρας... Θα θυμόμαστε
όλοι, την ειλικρίνεια και την τόλμη του Μιλτιάδη
του Φαρσάρη... Θα τον ευχαριστήσουμε για την
ειλικρίνειά του, για τη σεμνότητα, τη μετριοπάθεια
και το νοικοκυριό... Εκ μέρους της δικής μου παράταξης και του τμήματος των δημοτών του Ηρακλείου, το οποίο εκπροσωπώ, θα ήθελα να σε ευχαριστήσω για όσα έκανες γι' αυτή την πόλη...”.
Η προσφορά του στη Νομαρχία Ηρακλείου: Στη
Νομαρχία Ηρακλείου δραστηριοποιήθηκε από το
1995 και μετέπειτα, ως Αναπληρωτής Νομάρχης,
ως Νομαρχιακός Σύμβουλος, ως Πρόεδρος της
Νομαρχιακής Επιτροπής Δευτερογενούς και Τριτογενούς Τομέα Παραγωγής, ως Πρόεδρος τουρισμού και τουριστικής προβολής. Σε όλους τους
τομείς, εργάστηκε με αφοσίωση και ενθουσιασμό.
Ιδιαιτέρως, αναγνωρίζεται και τονίζεται, η
συμβολή του στην τουριστική προβολή της Κρήτης.
Παράλληλα με όλα τα ανωτέρω, έδειχνε και συνεχίζει να δείχνει, μεγάλο ενδιαφέρον για τα θέματα που αφορούν τον τόπο καταγωγής του, το
Μέσα Λασίθι, και γενικότερα το Οροπέδιο Λασιθίου.
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
41
Ενα άγνωστο σονέτο
του Βιντσέντζο Μόντι
για τη σκλαβωμένη Αθήνα
Της Χρυσας Δαμιανακη*
ΕΥΡΗΜΑ: Στο πίσω μέρος μιας υδατογραφίας, που φιλοτέχνησε ένας από τους
σημαντικότερους Ιταλούς τοπιογράφους
του 18ου αιώνα, ο Πιεμοντέζος Giovanni
Migliara (1785-1837), ανακαλύφθηκε ένα
άγνωστο σονέτο του εθνικού ποιητή της
Ιταλίας Vincenzo Monti (1754-1828),
γραμμένο γύρω στα 1820. Πρόκειται για
δύο εξάστιχα σε ενδεκασύλλαβους στίχους, που
την αυθεντικότητά τους ως αυτόγραφο του
Μόντι, επιβεβαίωσαν μελετητές του μεγάλου
Ιταλού ποιητή.
Πηγή κάθε αξίας, δυστυχισμένη μάνα
του Φειδία και του Πλάτωνα,
τιμημένη Αθήνα!
Να πεθάνει ο βάρβαρος,
ο δειλός που σε ταπεινώνει
και γελά και χαίρεται που ’σαι αλυσοδεμένη
και που ουρλιάζεις θάνατο ή ελευθερία!
Αυτές εδώ είν’ οι ψυχές οι ευγενικές
που σε τιμούν
Και στον βωμό τον ιερό της Αθηνάς ετούτο
ορκίζονται τα πάθη σου να σεβαστούν.
Και εγώ τ’ ορκίζομαι, καθώς
και ο καρδιακός μου φίλος
που αγαπώ περίσσια.
Τους στίχους τούτους που γέννησε η καρδιά
Έγραψα αναμεσός σε ρόδα τέσσερα
και μιά θεά.
Ο ποιητής θρηνεί την Αθήνα και το ένδοξο
παρελθόν της, σκλάβα καθώς την βλέπει στον
τουρκικό ζυγό. Μαζί και οι Ιταλοί ομότεχνοί
του ορκίζονται στους αρχαίους βωμούς να
σεβαστούν τα πάθη της και να μην αδιαφορήσουν στο κάλεσμά της. Είναι γνωστό τι δίδαξε η
ιστορία και πώς η τέχνη αισθητοποίησε το
πνεύμα του φιλελληνισμού που έπνεε σ’ όλη την
Ευρώπη -κυρίως στη Γαλλία, την Αγγλία και
την Ιταλία στα τέλη του 18ου και κατά τον 19ο
αιώνα- για την Ελλάδα που μαχόταν ν’ αποτινάξει τις αλυσίδες της τουρκικής σκλαβιάς. Η
εικόνα της αλυσοδεμένης Ελλάδας, σκλάβας
42
των βαρβάρων, τάραζε τότε τις συνειδήσεις των Ευρωπαίων ποιητών, καλλιτεχνών και διανοουμένων, φτάνει να θυμηθούμε τον Ουγκώ, τον Ντελακρουά, τον
Μπάιρον, αλλά και τον Βιντσέντζο
Μόντι. Ο Ιταλός ποιητής, επιστήθιος
φίλος του Κερκυραίου λογίου και πολιτικού Ανδρέα Μουστοξύδη, ήταν προετοιμασμένος να δεχτεί τα φιλελληνικά αγγέλματα,
όχι από αισθήματα αρχαιολατρίας, όπως άλλοι
Ευρωπαίοι ομότεχνοί του, αλλά από το ίδιο το
γενναίο πνεύμα του -το γαλουχημένο στη μυθική Ιλιάδα (τυπωμένη στα 1810)- που είχε ήδη
βαπτιστεί στο καμίνι του απελευθερωτικού
αγώνα της πατρίδας του εναντίον των Αυστριακών -όπως μαρτυρά η σθεναρά σύνταξή του με
τις ναπολεόντειες δυνάμεις από το 1797 και
εφεξής.
Ένθερμοι υποστηρικτές
Αλλά πως μετουσιώθηκε σε ποίηση η κραυγή
του Μόντι για τα δεινά της Αθήνας; Οπως αποφάνθηκε η κριτική, το ποίημα είναι γέννημα
μιας συγκέντρωσης στο φιλολογικό σαλόνι του
Μιλανέζου φίλου του Ιωάννη Ιάκωβου Τριβούλτζιο (γνωστού μελετητή του Δάντη), και
της συζύγου του, της ελλογιμοτάτης Βεατρίκης
Σερμπελόνι. Τούτο αποκαλύπτεται από τους
τελευταίους στίχους («Και εγώ τ’ ορκίζομαι,
καθώς και ο καρδιακός μου φίλος / που αγαπώ
περίσσια), όπου ο ποιητής αυτοπαρουσιάζεται
να άρχει σ’ ένα ακροατήριο σαλονιού, αποτελούμενο από τον αγαπημένο φίλο του Τριβούλτζιο, τον οποίο υπαινίσσονται οι στίχοι «Και
εγώ τ’ ορκίζομαι, καθώς και ο καρδιακός μου
φίλος / που αγαπώ περίσσια», τη σύζυγό του,
που προσωποποιείται ως θεά, και τις τέσσερις
νεαρές κόρες τους, που ο ποιητής εκθειάζει ως
ρόδα («Τους στίχους τούτους που γέννησε η
καρδιά / Εγραψα αναμεσός σε ρόδα τέσσερα
και μια θεά»). Οι τελευταίοι τούτοι στίχοι
έχουν όμως την ποιητική φωνή αποδυναμωμένη
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
και δεν συντάσσονται υφολογικά με τους πρώτους («Πηγή κάθε αξίας, δυστυχισμένη μάνα /
του Φειδία και του Πλάτωνα, τιμημένη
Αθήνα!»), δείγμα της μεγαλόπνοης ποίησης του
Μόντι και της έξαρσης που ιδίαζε στο νεοκλασικό πνεύμα.
Γίνεται έτσι φανερό ότι ο Μόντι σύνταξε το
ποίημά του (που είναι ένα απ’ τα τελευταία του)
ανάμεσα σε ένθερμους υποστηρικτές της πατρίδας του Φειδία και του Πλάτωνα. Ανάμεσά
τους μπορεί να ήταν και ο ίδιος ο ζωγράφος
Ιωάννης Μιλιάρα, ο οποίος έμελλε να αποδείξει και πάλι την εφευρετική του δύναμη με μια
υδατογραφία ζωγραφισμένη στο πίσω μέρος
του χαρτιού, όπου αλώβητο ακόμα το γενναίο
πνεύμα του Μόντι (πριν το πτοήσει η αρρώστια) είχε μόλις καταθέσει τη μαρτυρία του. Το
σονέτο και η υδατογραφία αποτελούν έτσι απτή
απόδειξη της συνεργασίας του Μόντι με ένα
συγκαιρινό του καλλιτέχνη και φιλόπατρη, που
το 1833 θα λάβαινε τον τίτλο του αυλικού καλλιτέχνη του πρίγκιπα Καρόλου Αλμπέρτου της
Σαβοΐας, πρωτοστάτη του απελευθερωτικού
αγώνα κατά των Αυστριακών. Γνωρίζουμε
όμως ότι η συνεργασία αυτή δεν ήταν η μοναδική και η αισθητική και πολιτική ιδεολογία του
Μόντι επέδρασε στους μεγαλύτερους εκπροσώπους του ιταλικού νεοκλασικισμού, όπως
ήταν ο Αndrea Appiani (1754-1817).
Η υδατογραφία του Μιλιάρα
Aλλά ας στρέψουμε το βλέμμα στην υδατογραφία του Μιλιάρα. Στο ιερό τοπίο της Ακρόπολης, και μέσα στη Ρωμαϊκή Αγορά, με φόντο
το μνημείο των Αέρηδων του Αδριανού, βρίσκεται πεσμένο στο χώμα, σαν σπάραγμα
αρχαίου ναού, ένα πελώριο μάρμαρο σε σχήμα
βιβλίου, που φέρει χαραγμένο το σονέτο του
Μόντι. Ενας Γρεκός αποτολμά να παροτρύνει
τον βάρβαρο κατακτητή να το διαβάσει, δείχνοντάς το με το χέρι του. Το έργο στόχευε,
δίχως άλλο, να υποβάλει στον θεατή την ιδέα
ότι το αδούλωτο πνεύμα της Αθήνας, της
λαμπρής πόλης των γραμμάτων και των τεχνών,
ξαναγεννιόταν μέσα από τα πατριωτικά αισθήματα του Μόντι και των συμπατριωτών του, που
ορκίζονταν για την λευτεριά της.
Η κ. Χρύσα Δαμιανάκη είναι
αναπλ. καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης,
Universit‡ del Salento, Ιταλία.
chrysa.damianaki@ateneo.unile.it
ΣΤΟΝ ΑΪ ΜΑΜΑ
Άγιε μου Μάμα, άγιε μου,
μεγαλομάρτυρα μου,
Μια κι είσαι στο Θεό κοντά
παράκληση σου κάνω,
Μια και προστάτης τω(ν) βοσκώ(ν)
μια χάρη σου γυρεύγω,
Μια και κοπέλι πού’σουνε
μη ξεχαστείς με τα’άλλα
Και σε παιγνίδια ρίξεις το
και πολυανεμελιάσεις.
Γη πας κυνήγι σε βουνά
και σε κορφές ‘πο πίσω
Γη βγείς ψηλά στον ουρανό,
όπου ζωή δε φτάνει,
Γη να ν’ ο ύπνος σου βαρύς
όντε σε προσκαλούμε.
Την έγνοια νάχεις των οζώ
και να τα παραστέκεις.
Πρώιμα κι όψιμα νερά η χάρη σου να ρίχνει.
Να στέκει ο τόπος δροσερός
να διπλανεφυσίζει.
Κί όντεν αστράφτει και βροντά
κι’ αστροπελέκια ρίχνει,
Κι’όντε ‘σκωθεί νεροβορράς
και σύρν’ η γης κι ο κόσμος,
Κι’όντε σκωθεί νεροβορράς
και σύρν’η γής κι ο κόσμος,
Κι όντε ‘σκωθεί ανατολικός
κι αρχίξει να χιονίζει,
Ξεμίστευγε τα, τα οζά
και γοργοπληθιαινέ τα.
Να τα σακάζουν οι βοσκοί
και να τα διαχωρίζουν,
Να ‘χουνε στείρα κι’ έγγαλα,
αλάλητα κουράδια,
Ν’αρμέγουν να τυροκομούν
και να ξεθογαλιάζουν.
Να’χουνε τυρομύζυθρα,
βοτύρους κι αθοτύρους
Ψιμάρνια και ψιμόριφα
για τση Λαμπρής τσοι σκόλες
Τρά(γ)ους μουνούχους
και κριγιούς για γάμους και βαφτίσια
Κι όλο το χρόνο στειρικά
για τσοι χαρές του κόσμου.
Να βρίσκει ο ανήμπορος,
να βρίσκει ο αρρωστάρης,
Να βρίσκει ο ξένος που περνά,
να βρίσκει ο μουσαφίρης,
Να βρίσκει η νοικοκερά
που στρώνει το τρπέζι,
Να βρίσκει ο ξένος κι ο φτωχός
και να χορταίνει ο κόσμος.
Άγιε μου Μάμα, άγιε μου,
μεγαλομάρτυρα μου,
Ξεμίστευγέ τα, τα οζά και κάνε τα χιλιάδες
Μ’ αυτά δεν είναι κανενός,
παρά η ζωή του κόσμου!
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΔΑΣ (Λυραρογιάννης)
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
43
Ο θείος λόγος
Ο άνθρωπος
μακριά από το Θεό
Υπό πρωτοπρεσβύτερου Εμμ. Ανδρουλάκη
Θ
άλασσα η ζωή. Και ο άνθρωπος τρέχει
με τη βάρκα των ονείρων του ζητώντας την ευτυχία και τη χαρά. Όλοι
μας είμαστε ψαράδες
από τα παιδικά μας χρόνια. Πόσοι όμως βλέπουν με πικρία να περνούν τα χρόνια της ζωής
τους, να κυλούν τα γεγονότα και τα δίχτυα της
ευτυχίας τους να είναι
άδεια. Η ερμηνεία είναι
ότι αγωνίζονται στη ζωή
χωρίς το Θεό. Όλοι οι
άνθρωποι και καθένας
ξεχωριστά ξεκινούν με
οραματισμούς και σχέδια. Αλλά αυτή η πορεία
δεν είναι καθόλου εύκολη. Σε λίγο θα ορθωθούν οι αναποδιές, τα
ατυχήματα με τα απρόβλεπτα χτυπήματα και
τότε θολώνεται η σκέψη, λυγίζουν τα γόνατα.
Που θα βρει τώρα τη δύναμη να προχωρήσει;
Ποιος θα του πει στάσου όρθιος; Είμαι και
εγώ κοντά σου. Είναι μόνος γιατί δεν ήθελε το
Θεό συμπαραστάτη. Ερείπια τα σχέδιά του.
Νυχτωμένος τραγουδιστής μιας ελπίδας που
έσβησε. Να λοιπόν την εικόνα του χτεσινού
οραματισμού.
Και αν νικήσει αυτά τα εμπόδια έρχονται
άλλα από τους γύρω που έχουν συμφέρον αντίθετο από το δικό τους. Θα αρχίσει φανερή
αντίδραση και συκοφαντία και μαχαιριές στην
44
καρδιά, με πρόγραμμα μελετημένο. Εχρειάζετο λοιπόν τότε μια ασπίδα και αυτή η ασπίδα
είναι ο Θεός αλλά δεν την ήθελε. Και έτσι ο
αγωνισθείς μένει μόνος.
Αλλά και αν αυτά τα
υπερπηδήσει, υψώνεται
στη συνέχεια η αμαρτία,
με το γοητευτικό της προσωπείο, με το πλάνο τραγούδι της. Έρχεται με
γλυκό τρόπο, με μαεστρία. Αρχίζει από απλές
υποχωρήσεις προχωρεί
σε ένοχους συμβιβασμούς€ καταλήγει αργότερα σε πλήρη υποταγή του
οχυρού της ψυχής. Κόβεται τότε και η όρεξη για
εργασία, σπάει ο ενθουσιασμός, εγκαταλείπονται
τα μεγάλα σχέδια. Κλείνουν οι δρόμοι για την
κορυφή. Δεν αντέχει για
πέταγμα. Πόσοι νέοι και νέες με ικανότητες
και όνειρα έμειναν στο δρόμο.
Να λοιπόν το κατάντημα του ανθρώπου
χωρίς Θεό «Χωρίς εμού ου δύνασθαι ποιείν
ουδέν».
Θλιβερή είναι αυτή η διαπίστωση και όμως
είναι αληθινή. Ας πάρουμε μια οικογένεια που
χτίστηκε με όλες τις ελπιδοφόρες κοσμικές
προϋποθέσεις. Έχει χρήμα, θέση κοινωνική,
όνομα, ανέσεις, νεότητα, όνειρα. Δεν έχει
όμως Θεό. Αυτό λοιπόν το σπίτι μοιάζει με
οικοδόμημα που στο υπόγειό του έχει δοχεία
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
βενζίνης. Δεν χρειάζεται παρά ένας σπινθήρας για να γίνει το μεγάλο κακό, η ανατίναξη. Γρήγορα θα έρθουν τα πείσματα, οι εγωισμοί, οι θυμοί που θα κρατούν το στόμα κλειστό ολόκληρη ημέρα, ή και ημέρες ακόμα.
Σιγά σιγά όμως όλα αυτά ανοίγουν τρύπες
στα δοχεία της βενζίνης. Η βενζίνη χύνεται
στο πάτωμα. Ένας σπινθήρας και το δυστύχημα έγινε. Πόσα τέτοια γεγονότα δεν γίνονται γιατί απουσίαζε ο Θεός.
Θα έρθουν κατόπιν τα ατυχήματα, αρρώστιες, φτώχεια, απρόβλεπτα. Θα αρχίσει η
γκρίνια, οι σκηνές που πολλές φορές θα φθάνουν σε ενέργειες βίαιες. Θα το ρίξει στο
κρασί ο σύζυγος, στο ξενύχτι. Η σύζυγος θα
μαραζώνει. Πόσα δεν βλέπει η γενιά μας
σήμερα. Που να ακουμπήσει ο άνδρας; Που
να στηριχτεί και η γυναίκα; Έσπασαν το
δέντρο που τους έδινε το γλυκό καρπό και
δροσερή σκιά. Και για να μην είμαστε μύωπες, σε μια οικογένεια χωρίς Θεό δεν θα
αργήσουν να εμφανιστούν στο δρόμο της τα
αγκάθια των παρεκτροπών, που έχουν σχέση
με την αξιοπρέπεια και την ηθική.
Διότι όταν δεν υπάρχει ο φόβος του Θεού
μέσα στην ψυχή του ανθρώπου, ποια δύναμη
θα συγκράτηση την ορμή, ποιος φραγμός θα
ανακόψει την κρίση που οδηγεί προς την
παράβαση και την φθορά;
Και έτσι δεν θα αργήσουν να εκδηλωθούν
οι τρομερές συνέπειες που αν δεν καταλήξουν στο φέρετρο και τη φυλακή, θα φτάσουν
οπωσδήποτε στην χρεοκοπία της οικογένειας. Να πως το δίχτυ της οικογένειας μένει
αδειανό από ψάρια και ευτυχία. Έρχεται ο
καρχαρίας των ψυχών, των δυνάμεων του
σκότους, της αμαρτίας και σκίζει και διαλύει
το δίχτυ. Άλλοτε πάλι το δίχτυ είναι γεμάτο
από φίδια που σκορπούν το θάνατο στους
συζύγους, στα παιδιά. Κυρίως στα παιδιά.
Μοιραίως, λοιπόν το κακό θα προχωρήσει
σε όλη την κοινωνία. Αυτή την κοινωνία
χωρίς Θεό, χωρίς σεβασμό στο νόμο του,
είναι μια ζούγκλα, μια ομάδα θηρίων. Και οι
εκδηλώσεις αυτής της κατάστασης θα γίνουν
έντονα αντιληπτές. Καταπάτηση κάθε αρχής
τιμιότητας, καταπίεση του αδυνάτου, στραγγαλισμός της φωνής του μικρού και ανίσχυρου, εμπαιγμός των αρχών της δικαιοσύνης
από τους ισχυρούς πολιτικούς και οικονομικούς, θράσος και πρόκληση από μέρος των
κρατούντων.
Υποταγή των ανίσχυρων από τους ισχυρούς όταν ανακύπτουν διεθνή σοβαρά θέματα, εγκλήματα μεγάλης ακτίνας στον παγκόσμιο στίβο χωρίς ντροπή, χωρίς συνείδηση.
Και ενώ ο κόσμος θα ζητά χαρά, θα τρυγάει πίκρες. Και το δίχτυ πάλι αδειανό, ή γεμάτο αλλά τώρα με νάρκες και ακτίνες θανάτου.
Και επειδή κάναμε διαπλανητικά βλήματα
και δορυφόρους και διαστημόπλοια, πιστέψαμε ανόητα ότι αυτό ήταν όλο. Το δίχτυ μας
εποθήσαμε να το γεμίσουμε με ψάρια. Όχι
με θάνατο. Αλλά αυτά τα δίνει μόνο ο Θεός.
Όλοι μας έχουμε ίσως ακούσει το ναυάγιο
του μεγαλύτερου υπερωκεάνιου που συνέβη
το 1912. Η κατασκευή του ήταν θαύμα της
ναυπηγικής τέχνης. Θα έκανε το πρώτο ταξίδι Ευρώπη – Αμερική. Κάποιος ομιλητής είπε
κατά την αναχώρηση ότι καμία δύναμη δεν
μπορεί να κλονίσει και να απειλήσει αυτό το
γίγαντα. Ο θαλάσσιος γίγαντας ξεκινά αλλά
δυστυχώς χωρίς την παρουσία του Θεού.
Κρίμα! Ο Τιτανικός δεν επέστρεψε ποτέ.
Στην πορεία του κατά τη νύχτα προσέκρουσε
σε ένα φοβερό παγόβουνο και μέσα σε λίγες
ώρες αυτός ο κολοσσός είχε χαθεί μέσα στα
κύματα.
Αυτό δυστυχώς παθαίνουμε και εμείς.
Προχωρούμε χωρίς Θεό. Η ζωή είναι γεμάτη
από παγόβουνα που μας χτυπούν και βυθιζόμεθα, κατάρτια σπασμένα, πανιά σκισμένα,
δίχτυα αδειανά και κομματιασμένα.
Όλα πεθαίνουν γιατί λείπει ο Θεός. Αδελφέ μου θέλεις να μη βυθιστείς στο πέλαγος
της ζωής; Θέλεις να μην πάνε χαμένοι οι
κόποι σου; Θέλεις το δίχτυ σου να είναι γεμάτο; Σταμάτησε. Εξέτασε καλά. Είναι στο
πλοίο μας ο Θεός;
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
45
Στην εορτή της Αγίας Αριάδνης
Δέσποινα Γ. Δαμιανάκη Ουρανού
Σ
ε υψόμετρο 950μ βόρεια του Τζερμιάδου
κάτω από τον ογκόμορφο πυργωμένο βράχο το Καρφί, στην ρεματιά που οδηγεί στο
οροπέδιο του Νίσιμου σε μικρή απόσταση από τον
Αφέντη Σταυρό, θεμελιώθηκε πριν από 18 χρόνια ένα μικρό πετρόκτιστο εκκλησάκι αφιερωμένο στην Αγία Αριάδνη. Εμπνευστής και κτήτορας ο Μανώλης Σπανάκης ο οδοντίατρος και σήμερα Αντιδήμαρχος επί
των πολιτιστικών θεμάτων,
στην μνήμη της πολυαγαπημένης του μητέρας.
Το όνομα Αριάδνη είναι
διαδεδομένο στην Κρήτη
συνυφασμένο με τον κραταιό Μινωικό πολιτισμό.
Η Αγία Αριάδνη έζησε
κατά τους χρόνους των βασιλέων Ανδριανού και
Αντωνίου [117-161μ.Χ.]Ηταν Δούλη ενός σημαντικού πρώτου πολίτη της φρυγίας. Σε καποια γιορτή της οικογένειας αρνήθηκε να συνεορτάσει
μαζί τους στον ναό των ειδώλων, ομολόγησε ότι ήταν χριστιανή και τότε την έριξαν
στην φυλακή ,την κρέμασαν
και της ξέσκισαν την πλευρά.
Όταν κάποτε τους ξέφυγε ,οι
φρουροί την καταδίωξαν στα
όρη με τα ξίφη τους. Η
Μάρτυς μπροστά στον κίνδυνο να συλληφθεί, παρακάλεσε τον Θεό να ανοίξει μια
πέτρα και να την δεχθεί στην
ρωγμή της. Εκεί μέσα η
Αριάδνη παρέδωσε το πνεύμα της. Στ.[Σώζει ραγείσα την Αριαδνη η πέτρα. Χριστός γαρ αυτήν
έσκεπε ζωής πέτρα.]
Στον κύκλο της ζωής του, το εκκλησάκι μοναδικό
σε όλη την επικράτεια , με την αμέριστη φροντίδα του κτήτορα του Μανώλη όχι μόνο επιβιώνει
αλλά προσελκύει όλο και περισσότερους προσκυνητές από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό ,
διατηρώντας την παράδοση ζωντανή κάθε χρόνο
την ημέρα της εορτής στις 18 Σεπτεμβρίου. Η θε46
ραπευτική της φήμη αυξάνει τους προσερχόμενους στη χάρη της αλλά και το ενδιαφέρον στην
ιστοσελίδα της . φέτος μετά τον εσπερινό στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας, μια καινοτόμος εκδήλωση ξεχωριστού ενδιαφέροντος οργανώθηκε
από τον Μανώλη. Ήταν σαν μια λαική τελετουργία που ανέδειξε την ομορφιά του φυσικού
σκηνικού, εμψύχωσε
και επιβεβαίωσε άρρηκτους δεσμούς θείας
παρουσίας και τόπου.
Με σύμμαχο τον καιρό,
στα φεγγαρόφωτα βουνά του Λασιθιού και
στα γύρω ριζωμένα
βράχια αντήχησε η συναυλία του ταλαντούχου μουσικού Συνόλου
Κρήτης Νυκτών και
Τοξοτών οργάνων \χορωδίας υπό την διεύθυνση του μαέστρου Μιχ.
Μαρακομιχελάκη. Ποιήματα από την δική μου συλλογή αφιερωμένα στο ΛΑΣΙΘΙ και τον
ΛΑΣΙΘΙΩΤΗ πλαισίωσαν
τις γλυκές μελωδίες. Εκεί
σε αυτόν τον τόπο για μια
στιγμή νόμισες ότι «είναι
πολύ πιο εύκολο τα αστέρια
να μετρήσεις παρά ν’ ανιστορηθείς πως θα τον λησμονήσεις»
Η βραδιά έκλεισε με την
συμμετοχή του κόσμου σε
πλούσιο κέρασμα και γλέντι
προσφορά του Μανώλη.
Την επόμενη πλήθος ευλαβών προσκυνητών από διάφορα μέρη ολοκλήρωσε
τον εορτασμό.
Θερμές ευχαριστίες στον παιδικό μου φίλο
Μανώλη για την μέθεξη σε μια ξεχωριστή βραδιά σε μια νύχτα μαγική στον Νίσιμο ,στην εορτή της Αγίας Αριάδνης. Μαζί με τα ολόφωτα βουνά, τα αγριοπούλια, έγινα αποδέκτης πρωτόγνωρων ακουσμάτων αφιερωμένα σε όλες τις Αριάδνες και μαζί με αυτές την μάνα μου και την κόρη
μου. Και του χρόνου.
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Λασιθιώτικα Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα
Ταχιά ταχιά ν’ αρχιμηνιά
ταχια ν’ αρχή του χρόνου
που βγήκε και περπάτησε
ο Κύριος στον κόσμο.
Και βγήκε και χαιρέτησε
ούλους τσοι ζευγολάτες
κι ο πρώτος που του πάντηξε
ήταν Αϊ Βασίλης..
"Πολλά τα έτη Βασιλιό,
καλό ζευγάρι'ν έχεις.."
"Καλό το λες αφέντη μου καλό κι ευλοϊμένο.
Η Χάρη Σου το βλόϊσε με το δεξί Σου χέρι,
με το δεξί, με το ζερβί, με το μαλαματένιο.
Μάλαμα είν’ τ’ αλέτρι μου κι ασήμι ο ζυγός μου,
ως και το βουκεντράκι μου τ’ ΑΪ Γιωργιού κοντάρι
και τ΄ αποζεύλι του ζυγού κουκί μαργαριτάρι."
Μα επόπαμε τ’ Αφέντη μας
να πούμε τση Κερά μας..
"Κερά μαρμαροτράχιλη
και φεγγαρομαγούλα,
Κερά το φουστανάκι σου
είναι κακοραμμένο
και φέρε μου το εις το σκολειό να σου το
καλοράψω.
Να βάλω αϊτούς και περαϊτούς πουλιά και
χελιδόνια,
να κελαηδούνε τα πουλιά να λεν’ τα χελιδόνια.
Κερά το παπουτσάκι σου είναι κακοραμμένο
και φέρε μου το στο σκολειό να σου το καλοράψω.
Να βάλω ασήμι στην οργιά μαργέλι στο μουζάκι,
να σέρνω και το λυρατζή να παίζει το λυράκι
κι εσύ Κερά να κάθεσαι να κάνεις σεϊράκι."
Και πάλι ξαναπέρασε και ξαναρώτησε ν’ τον..
"Πέ μου να ζήσεις Βασιλιό
πόσα μουζούρια σπέρνεις;"
"Σπέρνω σταράκι δώδεκα κριθάρι δεκαπέντε,
ταγή και ρόβι δεκοχτώ κι απο νωρίς στο στάβλο.
Κι έσπειρα κάτω στο γιαλό κάτω στο περιγιάλι,
μουζούρια στάρι'ν έσπειρα μουζούρια λεπτοκάρυ.
Κι εκεί το νεριαστήκανε περδίκια και λαγούδια
κι απ’ τα ξεπερδικίσματα έβγαλα χίλια μούδια
κι απ’ τα ξελαγουδίσματα δεν είχα μπλιό που βάλω
και πήρα το στρατί στρατί στο Θραψανό να πάω
να πα’ να βρω τον πιθαρά, πιθάρια για να πάρω.
Στο δρόμο με συναπαντούν οι σκύλοι οι γ'Ιουδαίοι
κάθου γ'και τυραννούσι με τραγούδια να τους λέω.
Ο Δάσκαλος δε μου’ μαθε τραγούδια να σας λέω,
την Αλφαβήτα μου’ μαθε κι εκείνη σας ε λέω."
Και στο ραβδί ν’ του ακούμπησε
να πει την Αλφαβήτα
και το ραβδί ν’ του ήτω ξερό χλωρούς βλαστούς
και βγάνει
και πάνω σε χλωρό βλαστό αετοφωλιά χτισμένη
και μέσα στην αετοφωλιά Χώρα ξετελεμένη!!!
Μα επόπαμε του Βασιλιού τ’ Αφέντη μας να πούμε..
"Μέσα κοιμάτ΄ Αφέντη μας στα πούπουλα θεσμένος
και ποιος θα μπει
και ποιος θα βγει να μας τον’ ε’ ξυπνήσει
και θα βαστά ροδόσταμο να τον ροδοσταμνίσει;"
"Εγώ θα μπω κι εγώ θα βγω να σας τον’ ε’ ξυπνήσω
και θα βαστώ ροδόσταμο να τον ροδοσταμνίσω.
Ξύπνησε Αφέντη, ξύπνησε κι εκκλησιές συμένουν,
το εν υψίστη ψάλουσι κι εσένα ανιμένουν.
Να φας απο λαγού πλευρά κι απ’ αγριμιού τη μέση,
να φας κι απο την πέρδικα την αϊδονολαλούσα,
που κελαηδούσε το πρωί κι εξύπνα τα κοράσια
κι εξύπνα και τσοι γέροντες
απου τα σπηλιαράκια."
Μα επόπαμε και τση Κεράς
να πούμε και του γιού ν’ τως..
"Επα΄ χουν τον καλόν υγιό το μοσχοκανακάρη
λούγου ν’ τον και χτενίζου ν’ τον
και στο σκολειό τον πέμπουν
κι ο Δάσκαλος τον έδειρε με το χρυσό βιτσάρι
και η κερά Δασκάλισα με το μαργαριτάρι."
"Σήκω υγιέ να χτενιστείς σήκω υγιέ ν’ αλλάξεις
να πας σε τάφο του Χριστού να ηδεις αν ε’ γνωρίσεις
τον πλούσιο απου το φτωχό να τον’ ε’ ξεχωρίσεις,
χώρια θα ηδεις την κεφαλή και χώρια τ’ άλλο σώμα,
ετσά το πρόδειξε ο Θεός να γινομέστα χώμα.."
Μα επόπαμε του γιόκα ν’ τως να πούμε
και τση κόρης..
"Επα΄ χουν κόρην όμορφη γραμματικός τη θέλει,
μα αν είναι και γραμματικός πολλά λεφτά γυρεύει.
Γυρεύει αμπέλια ατρύγητα, χωράφια με σιτάρια,
γυρεύει και τη θάλασσα μ’ ούλα τζη τα καράβια."
Μα επόπαμε τση κόρης
τως να πούμε και τση βάγιας..
"Βαγίτσα άψε το κερί άψε και το διπλέρι
και κάτσε και ντουχιούντησε ήντα θα μας ε’ φέρεις.
Βάλε στο τσέστο κάστανα στο τσέστο πορτοκάλια
και φέρε και γλυκό κρασί να πιουν τα παλληκάρια.
Κι απο το πιθαράκι σας που’ χετε τα καρύδια,
να μας ε’ ποχερίσετε αν’ είν’ πολλά γ'ή λίγα.
Κι απο το πιθαράκι σας που’ χετε τσι σταφίδες,
να μας ε’ ποχερίσετε αν’ είν’ πολλές γ'ή λίγες.
Κι απο τη μαύρη'ν όρνιθα κανένα αβγουλάκι,
κι αν είν’ απου τη γαλανή ας είν’ και ζευγαράκι.
Κι απο τ’ απακολούκανα κι απο πλευριάς κομάτι,
κι απο τον πόρο του βουτσού να πιούμε μια γεμάτη.
Κι αν είναι με το θέλημα άσπρη μου περιστέρα,
ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε καλημέρα."
«TO ΛAΣIΘI»• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
"Καλημέρα, χρόνια πολλά."
47
2013
Ευτυχισμ ένο το Νέο Έτος

Î..

ΛΑΣΙΘΙ Martios 2012

Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων Δ/νση: (321)

τριμηνιαιο περιοδικο γενικου επιτελειου ναυτικου

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ Δελτίο Τύπου

εδώ - ΟΛΝΕ ΑΕ / Οργανισμός Λιμένων Ν. Ευβοίας

Τεχνολογία α΄γυμνασίου

ΛΑΣΙΘΙ Martios 2012

ΛΑΣΙΘΙ Martios 2012

Τεύχος 18ο - Παγχαλκιδικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

[Πληκτρολογήστε κείμενο] Σελίδα 1 1Ο ΕΠΑΛ ΑΡΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ