Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 - Μη Τεχνική Περίληψη Σελίδα 2 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 4 2 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΕΡΓΟΥ 6 2.1 Φιλοσοφία του Έργου 6 2.2 Κύρια Χαρακτηριστικά του Συστήματος του Αγωγού 8 2.3 Κατασκευή Έργου 9 2.4 Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης 11 3 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΕΡΕΥΝΗΘΗΚΑΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΙΜΗΤΕΕΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ 12 3.1 3.1.1 3.1.2 Εναλλακτικές Οδεύσεις Αγωγού και Προτεινόμενη Όδευση Εναλλακτικές Οδεύσεις Περιγραφή της Προτεινόμενης Όδευσης 12 12 15 3.2 Σταθμοί Συμπίεσης - Εναλλακτικές και Προτιμητέες Θέσεις 16 4 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 19 4.1 Εισαγωγή 19 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 Υφιστάμενο Φυσικό και Βιοτικό Περιβάλλον Τοπογραφία και Τοπίο Βλάστηση Άγρια Ζωή Προστατευόμενες Περιοχές και Περιοχές Διατήρησης 19 19 20 22 24 4.3 Υφιστάμενο Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον 26 4.4 Υφιστάμενη Αρχαιολογία και Πολιτιστική Κληρονομιά 29 5 ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ 32 5.1 Διαβούλευση με τα Ενδιαφερόμενα Μέρη και Κοινοποίηση Πληροφοριών Σχετικών με το Έργο. 32 5.2 Διαδικασία Παραπόνων 39 6 ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ - ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ 40 6.1 Αντικείμενο Αξιολόγησης και Μελέτες που εκπονήθηκαν 40 6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2.4 6.2.5 Φυσικό Περιβάλλον - Επιπτώσεις και Μέτρα Αντιμετώπισης Ποιότητα Ατμοσφαιρικού Αέρα και Κλίμα Ακουστικό Περιβάλλον Υδάτινοι Πόροι (Υπόγειοι και Επιφανειακοί) Πλουτοπαραγωγικοί Πόροι Εδάφους και Υπεδάφους Τοπίο και Οπτική Επίπτωση 41 41 42 43 45 47 6.3 Βιολογικό Περιβάλλον – Επιπτώσεις και Μέτρα Αντιμετώπισης 49 Σελίδα 3 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3.4 Βλάστηση και Ενδιαιτήματα Άγρια Ζωή Οικολογία των Ποταμών Προστατευόμενες Περιοχές και Περιοχές Διατήρησης 49 50 52 53 6.4 6.4.1 6.4.2 6.4.3 6.4.4 6.4.5 6.4.6 6.4.7 6.4.8 Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον – Επιπτώσεις και Μέτρα Αντιμετώπισης Οικονομία, Απασχόληση και Εισόδημα Γη και Μέσα Διαβίωσης Υποδομές, Δίκτυα Κοινής Ωφέλειας και Δημόσιες Υπηρεσίες Υγεία και Ασφάλεια Κοινότητας Κοινοτική Συνοχή Κυκλοφορία και Μεταφορές Διαχείρηση Εργαζομένων και Δικαιώματα Πολιτιστική Κληρονομιά 54 54 56 59 62 64 65 67 68 6.5 Επιπτώσεις Τερματισμού Λειτουργίας 70 6.6 Μη κανονική Λειτουργία και Απρόβλεπτα Γεγονότα 71 6.7 Σωρευτικές Επιπτώσεις 73 6.8 Διασυνοριακές Επιπτώσεις 74 7 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 76 ΛΙΣΤΑ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 7-1 Επισκόπηση Βασικών Σχεδίων Διαχείρισης 76 ΛΙΣΤΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 2-1 Σχήμα 2-2 Σχήμα 2-3 Σχήμα 3-1 Σχήμα 3-2 Σχήμα 3-3 Σχήμα 4-1 Σχήμα 4-2 Σχήμα 4-3 Σχήμα 5-1 Σχήμα 5-2 Σχήμα 6-1 Δίκτυο Μεταφοράς Αερίου Διαδριατικού Αγωγού (ΤΑΡ) Επισκόπηση Όδευσης Διαδριατικού Αγωγού ΤΑΡ Τυπική Διατομή Ζώνης Εργασίας Εναλλακτικές Οδεύσεις που Αξιολογήθηκαν Εναλλακτικές θέσεις Σταθμού Συμπίεσης GCS00 Εναλλακτικές θέσεις Σταθμού Συμπίεσης GCS01 Ηλεκτραλιεία στον ποταμό Στρυμόνα, περιοχή Σερρών, Κεντρική Μακεδονία - Εργασίες πεδίου για την συλλογή στοιχείων ιχθυοποικιλότητας στα ποτάμια από όπου διέρχεται ο αγωγός Προστατευόμενες Περιοχές κατά μήκος της Όδευσης του αγωγού Υφιστάμενος διάδρομος του αγωγού ΔΕΣΦΑ στο δάσος Λουτρού – Μία σημαντική περιοχή για τα αρπακτικά και περιοχή Natura 2000 Φάσεις Διαβούλευσης με Εμπλεκόμενους Φορείς κατά την διάρκεια της ΜΠΚΕ Συνάντηση Διαβούλευσης στην Άνω Καμήλα, Δήμος Σερρών, Κεντρική Μακεδονία – Ιανουάριος 2013 Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου πλησίον της Πτολεμαΐδας. Οι εργασίες κατασκευής θα πρέπει να προγραμματιστούν για να αποφευχθούν προβλήματα πρόσβασης 6 7 10 15 17 18 24 25 26 33 34 69 Σελίδα 4 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: 1 Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ο Διαδριατικός Αγωγός (Trans Adriatic Pipeline -TAP) είναι ένα προτεινόμενο σύστημα αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου από νέες περιοχές κοιτασμάτων της Κασπίας προς την Δυτική και Νότιο – Ανατολική Ευρώπη. Ο αγωγός θα μεταφέρει φυσικό αέριο στην Νότια Ιταλία μέσω Ελλάδας, Αλβανίας, διασχίζοντας την Αδριατική. Σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία η εκπόνηση Μελέτης Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων (ΜΠΚΕ) προβλέπεται ως μέρος της διαδικασίας προγραμματισμού, σχεδιασμού και αδειοδότησης του Έργου TAP. Δεδομένου ότι η εταιρεία TAP AG έχει επιπλέον δεσμευτεί να ακολουθήσει τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, σύμφωνα με τις απαιτήσεις επίδοσης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανάπτυξης και Ανασυγκρότησης ΕΤΑΑ και τα πρότυπα επίδοσης του Διεθνούς Οργανισμού Χρηματοδότησης (ΔΟΧ), το Έργο αναγνωρίζει, καθορίζει και διαχειρίζεται όλες τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τις επιπτώσεις στην πολιτιστική κληρονομιά, τους κινδύνους και τις ευκαιρίες, με συστηματικό και κατανοητό τρόπο ως μέρος της Μελέτης Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων (ΜΠΚΕ). Η ΜΠΚΕ δίνει τη δυνατότητα στον Κύριο του Έργου, στην προκειμένη περίπτωση την εταιρεία ΤΑΡ AG, να προβλέπει αυτά τα αποτελέσματα και να λάβει μέτρα και να διενεργήσει ελέγχους στο Έργο για τη μείωση ή την αποφυγή δυσμενών επιπτώσεων και κινδύνων και την επαύξηση των ωφέλιμων συνεπειών καθ’ όλη τη διάρκεια του Έργου. Η ΜΠΚΕ του αγωγού TAP στην Ελλάδα περιλαμβάνει τον ίδιο τον αγωγό, καθώς και τις προσωρινές υποδομές που απαιτούνται κατά τη φάση της κατασκευής, όπως δρόμοι πρόσβασης, εργοτάξια, καθώς και τις μόνιμες εγκαταστάσεις που απαιτούνται για την λειτουργία του αγωγού, (π.χ. βαλβιδοστάσια και δυνητικά δύο σταθμοί συμπίεσης). Το Έργο του ΤΑΡ εξελίχθηκε σε δύο επικαλυπτόμενες φάσεις, «ΤΑΡ Δυτικό Τμήμα» και «ΤΑΡ Ανατολικό Τμήμα». Το «ΤΑΡ Δυτικό Τμήμα» είχε ένα αρχικό πεδίο εφαρμογής από την Νέα Μεσημβρία (πλησίον της Θεσσαλονίκης) με δυτική κατεύθυνση προς τα Ελληνοαλβανικά σύνορα. Το 2012, λόγω των απαιτήσεων χωρητικότητας, ο αγωγός επεκτάθηκε προς τα ανατολικά (Ανατολικό Τμήμα) από την Νέα Μεσημβρία προς τα Ελληνοτουρκικά σύνορα. Σελίδα 5 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Η Έκθεση αυτή αφορά την μη Τεχνική Περίληψη της ΜΠΚΕ που εκπονήθηκε για το τμήμα του αγωγού ΤΑΡ (το «Έργο») στην Ελληνική επικράτεια, περιγράφοντας τα βασικά χαρακτηριστικά και συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της αξιολόγησης1 σε μη τεχνική γλώσσα. Ειδικότερα η Έκθεση : Ορίζει το ιστορικό του Έργου Περιγράφει την όδευση του αγωγού και παρέχει μία επισκόπηση της κατασκευής και της λειτουργίας του Έργου Παρουσιάζει τις εναλλακτικές οδεύσεις που έχουν διερευνηθεί κατά τη διάρκεια της μελέτης του Έργου Περιγράφει τις τρέχουσες περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της επιλεχθείσας όδευσης Εξηγεί τη διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη που έχει ήδη πραγματοποιηθεί και τι προγραμματίζεται για το μέλλον Παρουσιάζει τις όποιες σημαντικές ευεργετικές και δυσμενείς επιπτώσεις ή κινδύνους που έχουν εντοπιστεί μέσα από την διαδικασία της ΜΠΚΕ και προτείνει μέτρα για τη διαχείριση και την παρακολούθηση αυτών. 1 Η αξιολόγηση εκπονήθηκε από ομάδα ανεξαρτήτων ειδικών σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Ελληνικής νομοθεσίας καθώς και το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ για την εκτίμηση επιπτώσεων στο περιβάλλον. Σελίδα 6 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη 2 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΕΡΓΟΥ 2.1 Φιλοσοφία του Έργου Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Το Έργο είναι ένα προτεινόμενο σύστημα αγωγού το οποίο θα μεταφέρει φυσικό αέριο από νέα κοιτάσματα από την περιοχή της Κασπίας θάλασσας προς την Δυτική και Νοτιο–Ανατολική Ευρώπη. Το Έργο έχει ως στόχο να συμβάλει στην ασφάλεια και διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης με τη σύνδεση σε υφιστάμενα δίκτυα φυσικού αερίου και θα επιτρέψει τη ροή του αερίου απευθείας από τη λεκάνη της Κασπίας προς στις ευρωπαϊκές αγορές. Το Έργο θα αναπτύξει την απαραίτητη υποδομή για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την περιοχή του κοιτάσματος Shah Deniz II του Αζερμπαϊτζάν μέσω της πιο άμεσης διαδρομής προς τη Νότια Ευρώπη (βλ. Σχήμα 2-1), όταν ξεκινήσει η παραγωγή στις αρχές του 2019. Σχήμα 2-1 Δίκτυο Μεταφοράς Αερίου Διαδριατικού Αγωγού (ΤΑΡ) Πηγή: TAP AG (2012) TAP_Εταιρική_Παρουσίαση_Ιαν_2012 Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναγνωρίσει το Έργο του αγωγού TAP στο πλαίσιο των Διευρωπαϊκών Ενεργειακών Δικτύων (ΔΕΔ) ως έργο κοινού ενδιαφέροντος για τους συνολικούς στόχους της ενεργειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τον Απρίλιο του 2013 υπεγράφη η Διακρατική Συμφωνία (IGA) μεταξύ Ελλάδας, Αλβανίας και Ιταλίας. Στην Ελλάδα το Έργο θεωρείται εθνικής σημασίας και η Συμφωνία Υποδοχής (HGA - Host Government Agreement) είναι υπό διαπραγμάτευση μεταξύ του TAP και της Ελληνικής Κυβέρνησης. Σελίδα 7 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Ο αγωγός TAP έχει διάμετρο 48 ίντσες, ξεκινά από τη Βόρειο-Ανατολική Ελλάδα κοντά στην περιοχή των Κήπων, στα Ελληνοτουρκικά σύνορα, εκτείνεται στην Βόρεια Ελλάδα προς τα δυτικά, εξέρχεται της Ελληνικής επικράτειας στον νομό Καστοριάς, ακολούθως διέρχεται από την Αλβανία και την Αδριατική Θάλασσα, και τέλος, εξέρχεται στην ξηρά, στη νότια Ιταλία, κοντά στην περιοχή του San Foca (Lecce). Μια επισκόπηση του έργου TAP στο σύνολό του απεικονίζεται στο Σχήμα 2-2. Το Σχήμα αυτό απεικονίζει την συνολική προτεινόμενη όδευση του αγωγού ξεκινώντας από τα Ελληνοτουρκικά σύνορα και μέσω Ελλάδας, Αλβανίας, Αδριατικής Θάλασσας καταλήγει στην Ιταλία. Το Σχήμα δείχνει επίσης τα αντίστοιχα μήκη σε km, την διάμετρο του αγωγού και την πίεση κατά την διάρκεια της λειτουργίας. Σχήμα 2-2 Επισκόπηση Όδευσης Διαδριατικού Αγωγού ΤΑΡ Πηγή: TAP AG (2013) TAP_Scoping Disclosure_Presentation_Dec_2012 Υπόμνημα: BCM/yr = Δις κυβικά μέτρα ανά έτος (Billion cubic metres/year); CS = Σταθμός Συμπίεσης (Compressor Station) Ο αγωγός έχει συνολικό μήκος 863 km περίπου, είναι διαμέτρου 48 ιντσών στο χερσαίο τμήμα , ενώ η διάμετρος μειώνεται σε 36 ίντσες στο υποθαλάσσιο τμήμα. Ο αγωγός αρχικά θα μεταφέρει 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως (bcm / έτος), με παροχή κατά μέσο όρο περίπου 1.119.000 m³ την ώρα. Σε ένα δεύτερο στάδιο, η μεταφορική αυτή ικανότητα μπορεί να Σελίδα 8 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 διπλασιαστεί σε περίπου 20 bcm / έτος, μέσω αύξησης της δυναμικότητας των εγκατεστημένων σταθμών συμπίεσης. Βάσει του σχεδιασμού η διάρκεια ζωής του αγωγού είναι 50 χρόνια. Ωστόσο σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία στην τεχνολογία των αγωγών, μπορεί βάσιμα να θεωρηθεί ότι ο αγωγός θα λειτουργήσει πολύ περισσότερο. Ο εξοπλισμός των Σταθμών Συμπίεσης θα αντικατασταθεί μετά από πάροδο 25 ετών. Ο σχεδιασμός θα διασφαλίσει ότι το σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου ικανοποιεί όλες τις απαιτήσεις ασφάλειας της Ελληνικής νομοθεσίας και των Ευρωπαϊκών κωδίκων και προτύπων. 2.2 Κύρια Χαρακτηριστικά του Συστήματος του Αγωγού Σύμφωνα με την Ελληνική Νομοθεσία το Έργο χαρακτηρίζεται ως έργο κατηγορίας Α1 (Ομάδα 11 “Μεταφορά ενέργειας, καυσίμων, και χημικών ουσιών, υποδιαίρεση 1“ Αγωγοί καυσίμων εθνικής σημασίας, ή υπό Ευρωπαϊκά ή Διεθνή δίκτυα και βοηθητικές εγκαταστάσεις’’) Το σύστημα του αγωγού στην Ελλάδα θα απαιτήσει τις ακόλουθες κύριες εγκαταστάσεις: Έναν χερσαίο υπόγειο αγωγό μήκους περίπου 543 km και διαμέτρου 48 ιντσών Η αρχική μεταφορική ικανότητα του συστήματος του αγωγού είναι 10 bcm/έτος αλλά ενδέχεται να αυξηθεί σε 20 bcm/έτος. Ο αγωγός θα έχει πίεση σχεδιασμού 95 barg (bars πάνω από την ατμοσφαιρική πίεση) για την φάση των 10 bcm/έτος, καθώς επίσης και για την μελλοντική επέκταση σε 20 bcm/έτος Περίπου 22 μη επανδρωμένα βαλβιδοστάσια κατά μήκος της όδευσης του αγωγού. Τα βαλβιδοστάσια θα εγκατασταθούν ανά διαστήματα όχι μεγαλύτερα των 30 km κατά μήκος της όδευσης του αγωγού. Σκοπός των βαλβιδοστασίων είναι η διακοπή της ροής του αερίου και η απομόνωση τμημάτων του αγωγού σε περιπτώσεις συντήρησης ή εκτάκτου ανάγκης. Ένας Σταθμός Συμπίεσης στα σύνορα στην περιοχή των Κήπων (GCS00) ισχύος 30 – 45 MW (2 συμπιεστές εν λειτουργία και 1 εφεδρικός συμπιεστής, 15 MW έκαστος) για την μεταφορά 10 bcm/έτος. Αυτός ο Σταθμός Συμπίεσης θα πρέπει να αναβαθμιστεί για την φάση των 20 bcm/έτος σε σταθμό ισχύος 75 -90 MW εγκαθιστώντας τρείς επιπλέον συμπιεστές (15 MW έκαστος), Σελίδα 9 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 οπότε θα έχουμε ένα συνολικό αριθμό 5 συμπιεστών εν λειτουργία και 1 εφεδρικό συμπιεστή, 15 MW έκαστος. Η πιθανή αύξηση στα 20 bcm/έτος, θα απαιτήσει ένα δεύτερο Σταθμό Συμπίεσης στην ευρύτερη περιοχή των Σερρών (GCS01), όπου αρχικά θα εγκατασταθεί μόνο σταθμός ξεστροπαγίδας (για καθαρισμό και επιθεώρηση). Ο Σταθμός Συμπίεσης θα είναι ισχύος 100 -125 MW (4 συμπιεστές εν λειτουργία και 1 εφεδρικός συμπιεστής, 25 MW έκαστος). Μία μόνιμη Ζώνη Προστασίας πλάτους 8m (4m εκατέρωθεν του άξονα) θα διατηρηθεί κατά την διάρκεια της λειτουργίας για λόγους επιθεώρησης και συντήρησης. Ένας εποπτικός χάρτης (6 φύλλων) επισυνάπτεται στο τέλος της Μη Τεχνικής Περίληψης που απεικονίζει τις βασικές εγκαταστάσεις του Έργου στην Ελλάδα. 2.3 Κατασκευή Έργου Σύμφωνα με τις προδιαγραφές προκήρυξης διαγωνισμού του ΤΑΡ, την κατασκευή του Έργου θα την αναλάβουν ένας ή περισσότεροι διεθνούς κύρους Ανάδοχος(οι) για την Μελέτη, Προμήθεια του απαιτούμενου εξοπλισμού και Κατασκευή (EPC Contractor). Ο αγωγός και οι σταθμοί συμπίεσης θα κατασκευαστούν με συνήθεις πρακτικές. Η τυπική ζώνη εργασίας είναι πλάτους 38 m, όπου ο διάδρομος θα διανοιχτεί και θα χρησιμοποιηθεί προσωρινά για τα έργα κατασκευής. Μείωση του πλάτους της ζώνης εργασίας σε 28 m γίνεται σε περίπτωση που το απαιτούν φυσικοί, περιβαλλοντικοί ή κοινωνικοοικονομικοί περιορισμοί ή θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς. Στις περιπτώσεις όπου απαιτείται η εκτέλεση εργασιών σε υψόμετρο το πλάτος ζώνης εργασίας θα μειωθεί περαιτέρω σε ένα ελάχιστο διάδρομο πλάτους 18 m. Μία τυπική διατομή της ζώνης εργασίας απεικονίζεται στο Σχήμα 2-3. Σελίδα 10 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Σχήμα 2-3 Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Τυπική Διατομή Ζώνης Εργασίας Πηγή: ENT (2012)CPL00-ENT-100-F-DFT-0011_02— Ζώνη Εργασίας Η κατασκευή του αγωγού σε απομακρυσμένες και απόκρημνες περιοχές, θα απαιτήσει βελτίωση των υφιστάμενων δρόμων πρόσβασης σε συνολικό μήκος περίπου 30 km, προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση των φορτηγών με φορτία σωλήνων στην ζώνη εργασίας του αγωγού. Τέτοιες αναβαθμίσεις δρόμων πρόσβασης θα υλοποιηθούν έγκαιρα κατά το στάδιο της κατασκευής. Ο αγωγός θα αποτελείται από τμήματα συγκολλημένων χαλυβδοσωλήνων, το μήκος των οποίων θα κυμαίνεται μεταξύ 8 m και 18 m. Ο χαλύβδινος αγωγός θα είναι μονωμένος εσωτερικά και εξωτερικά. Η εσωτερική μόνωση του αγωγού θα είναι με εποξική ρητίνη η οποία ελαττώνει την εσωτερική τριβή, η δε εξωτερική θα αποτελείται από 3 στρώματα πολυαιθυλενίου για την προστασία του αγωγού από την διάβρωση. Μερικά τμήματα του αγωγού θα έχουν επιπλέον επένδυση από οπλισμένο σκυρόδεμα για την προστασία από εξωτερικές φθορές. Ο αγωγός, σε όλο του το μήκος, θα προστατεύεται από τη διάβρωση με σύστημα καθοδικής προστασίας. Το τμήμα του αγωγού που διέρχεται από την Ελλάδα είναι υπόγειο σε όλο το μήκος του. Για λόγους ασφαλείας και προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις για τις υφιστάμενες χρήσεις γης (π.χ. γεωργία) ο αγωγός θα έχει ελάχιστη επικάλυψη από την επιφάνεια του εδάφους περί το 1 m. Το βάθος ορύγματος μπορεί να αυξηθεί σε περιπτώσεις όπου τοπικές συνθήκες και τεχνικοί περιορισμοί το απαιτούν. Σελίδα 11 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: 2.4 Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης Η κατασκευή του έργου TAP στην Ελλάδα αναμένεται να αρχίσει στα μέσα του 2015 και προβλέπεται να διαρκέσει περίπου 3,5 χρόνια. Είναι πιθανόν, η προετοιμασία των προσωρινών εγκαταστάσεων, όπως τα εργοτάξια και οι αποθηκευτικοί χώροι των σωλήνων, να αρχίσει νωρίτερα, κατά τα μέσα του 2014. Η κατασκευή του αγωγού είναι μια σειριακή διαδικασία και θα διαρκέσει μόνο μερικές εβδομάδες σε κάθε περιοχή κατά μήκος της όδευσης. Η κατασκευή του Σταθμού Συμπίεσης (GCS00) θα είναι μια συνεχής δραστηριότητα στην επιλεγμένη θέση ανέγερσης για μια περίοδο περίπου 20 μηνών (η πιθανή εγκατάσταση των συμπιεστών για τη φάση των 20 bcm / έτος θα χρειασθεί επιπλέον μήνες σε μεταγενέστερο στάδιο). Πριν την έναρξη λειτουργίας του αγωγού και περί το τέλος του 2018 θα πραγματοποιηθούν τεχνικοί έλεγχοι και μετά την επιτυχημένη ολοκλήρωσή τους, ο αγωγός θα τεθεί σε λειτουργία στις αρχές του 2019. Σελίδα 12 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: 3 Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΕΡΕΥΝΗΘΗΚΑΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΙΜΗΤΕΕΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ Η όδευση του Έργου έχει επιλεγεί κατόπιν εκτενούς και διεξοδικής αξιολόγησης διαφόρων εναλλακτικών οδεύσεων. Αντικείμενο αυτής της διαδικασίας ήταν η επιλογή μιας τεχνικά αποδεκτής όδευσης για τον αγωγό με τις ελάχιστες περιβαλλοντικές, κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις και επιπτώσεις στην πολιτιστική κληρονομιά. Μια σειρά από εναλλακτικές λύσεις ερευνήθηκαν όσον αφορά την όδευση του αγωγού και τη θέση των απαραίτητων βοηθητικών εγκαταστάσεων2. 3.1 Εναλλακτικές Οδεύσεις Αγωγού και Προτεινόμενη Όδευση 3.1.1 Εναλλακτικές Οδεύσεις Για το ανατολικό τμήμα από τα Ελληνοτουρκικά σύνορα προς τη Νέα Μεσημβρία η όδευση ακολουθεί τον υφιστάμενο αγωγό φυσικού αερίου του ΔΕΣΦΑ στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Ωστόσο, έχουν διερευνηθεί πέντε περιοχές τοπικών εναλλακτικών οδεύσεων οι οποίες αποκλίνουν από την όδευση του αγωγού του ΔΕΣΦΑ με στόχο την πιθανή βελτίωση της προτεινόμενης όδευσης προς αποφυγή τοπικών περιορισμών και την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Όπως φαίνεται στο Σχήμα 3-1 οι εναλλακτικές αυτές βρίσκονται στην περιοχή Κίρκης, στα βουνά της Καβάλας, στην περιοχή Τύρφης, στην περιοχή Προβατά και στην περιοχή Καμηλοκορφές. Σε αυτούς τους διαδρόμους έχει διερευνηθεί ένας αριθμός εναλλακτικών οδεύσεων θεωρώντας ως κριτήρια αξιολόγησης τα πλεονεκτήματα της Αρχής Ομαδοποίησης των Υποδομών, την ελαχιστοποίηση των τεχνικών, περιβαλλοντικών, κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων και των επιπτώσεων στην πολιτιστική κληρονομιά, καθώς επίσης και τους προβληματισμούς των ενδιαφερομένων μερών. Στην περιοχή της Κίρκης, η προτεινόμενη όδευση είναι παράλληλη προς τον υφιστάμενο αγωγό του ΔΕΣΦΑ. Η εναλλακτική όδευση GRE Alt_1S ευρίσκεται νότια της προτεινόμενης σε 2 Για το τμήμα του αγωγού από τα Ελληνοτουρκικά σύνορα προς την Ν. Μεσημβρία, η διαδικασία βελτιστοποίησης της όδευσης προσαρμόστηκε σύμφωνα με την Αρχή Ομαδοποίησης των Υποδομών (βλ. Κεφάλαιο 3.1.2), συνυπολογίζοντας κάποιες τοπικές αλλαγές όδευσης όπου αυτό ήταν απαραίτητο. Η εργασία αυτή έγινε το φθινόπωρο του 2012. Το τμήμα του αγωγού από την Ν. Μεσημβρία μέχρι τα Ελληνοαλβανικά σύνορα η διαδικασία βελτιστοποίησης της όδευσης προηγήθηκε της Προμελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ - πρόδρομος της λεπτομερούς ΜΠΕ) στοχεύοντας στον περιορισμό του πλάτους του διαδρόμου διερεύνησης του Έργου σε 2 km από 50 km, που ήταν η βάση για την εκπόνηση της ΠΠΕ παραθέτοντας εφαρμόσιμες εναλλακτικές. Η Μελέτη εναλλακτικών οδεύσεων για το Δυτικό τμήμα εκπονήθηκε μεταξύ του φθινοπώρου 2010 και της άνοιξης 2011. Σελίδα 13 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 απόσταση περίπου 2,5 km. Αν και η προτεινόμενη όδευση διέρχεται από διάφορες προστατευόμενες περιοχές, οι επιπτώσεις της ελαχιστοποιούνται λόγω της γειτνίασής της με τον υφιστάμενο αγωγό του ΔΕΣΦΑ η κατασκευή του οποίου έχει ήδη επηρεάσει στο παρελθόν τις περιοχές από τις οποίες έχει διέλθει. Η εναλλακτική όδευση θα απαιτούσε εκτεταμένη υλοτομία για τη δημιουργία νέου διαδρόμου η οποία δεν είναι επιθυμητή. Επιπλέον, μπορεί να προκύψουν πιθανοί περιορισμοί προερχόμενοι από το ΥΕΘΑ. Στην περιοχή των βουνών της Καβάλας η προτεινόμενη όδευση είναι επίσης παράλληλη με τον υφιστάμενο αγωγό του ΔΕΣΦΑ, ενώ η εναλλακτική βρίσκεται βορειότερα σε απόσταση περίπου 1 km διερχόμενη από ένα καταφύγιο άγριας ζωής και μία περιοχή υψηλού υψομέτρου όπου η κατασκευή θα παρουσιάσει πολύ σοβαρές δυσκολίες. Επομένως, η προτεινόμενη όδευση είναι προτιμητέα. Στην περιοχή της Τύρφης η προτεινόμενη όδευση διέρχεται βόρεια από τους σχηματισμούς της Τύρφης, ενώ η εναλλακτική όδευση διέρχεται νότια. Συγκριτικά, η προτεινόμενη όδευση αποφεύγει σημαντικούς περιορισμούς, όπως οι προστατευόμενες περιοχές, ο κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος του όρους Παγγαίου και ένα υπό κατασκευή νοσοκομείο. Στην περιοχή Προβατά η προτεινόμενη όδευση διέρχεται βόρεια του οικισμού λαμβάνοντας υπόψιν την πρόταση των ενδιαφερομένων μερών, ενώ η εναλλακτική θα έπρεπε να διέλθει μεταξύ των οικισμών Προβατά και Μονοκκλησιάς. Στην περιοχή Καμηλοκορφές, η προτεινόμενη όδευση βρίσκεται νοτιοδυτικά των Σερρών, ενώ η εναλλακτική είναι παράλληλη του υφιστάμενου αγωγού του ΔΕΣΦΑ και διέρχεται βορείως των Σερρών. Η νότια προτεινόμενη όδευση είναι προτιμητέα καθότι αποφεύγονται προστατευόμενες περιοχές και τεχνικοί περιορισμοί, όπως η αστάθεια πρανών. Για το Δυτικό Τμήμα του Αγωγού (από Νέα Μεσημβρία προς τα Ελληνοαλβανικά σύνορα) διερευνήθηκαν δύο οδεύσεις, η προτεινόμενη (αρχικά ονομαζόμενη Βόρεια Εναλλακτική Ν1 ) και η Νότια Εναλλακτική S0 σε ένα διάδρομο διερεύνησης πλάτους 50 km. Συνοψίζοντας, η προτεινόμενη όδευση αντιμετωπίζει μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά τις επίσημες ζώνες παραχώρησης, όπως τις αλληλεπιδράσεις με τις περιοχές παραχώρησης των ορυχείων, αλλά δυνητικά λιγότερα προβλήματα από άποψη επιπτώσεων στην πολιτιστική κληρονομιά, καθώς εντοπίζονται λιγότερες γνωστές τοποθεσίες πολιτιστικής κληρονομιάς. Σελίδα 14 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Η Νότια Εναλλακτική S0 αντιμετωπίζει λιγότερα προβλήματα όσον αφορά τις επίσημες ζώνες παραχώρησης, αλλά δυνητικά μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά επιπτώσεις στην πολιτιστική κληρονομιά καθότι η πυκνότητα αρχαιολογικών χώρων εντός αυτού του διαδρόμου είναι μεγαλύτερη. Αυτή η εναλλακτική θα διέρχονταν από την περιοχή Natura 2000 του ποταμού Αξιού και επιπρόσθετα από μια δεύτερη περιοχή Natura 2000 (βόρεια των οροσειρών Βούρινος και Μέλλια). Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και οι επιπτώσεις στην πολιτιστική κληρονομιά είναι δυνητικά μεγαλύτερες για την Νότια Εναλλακτική S0, επομένως αποφασίστηκε ότι η προτεινόμενη όδευση είναι η προτιμητέα. Παρόλη την προσπάθεια βελτιστοποίησης της όδευσης, η διέλευση του αγωγού από επτά (7) περιοχές Natura 2000 είναι αναπόφευκτη. Οι επιπτώσεις σε αυτές τις προστατευόμενες περιοχές θα ελαχιστοποιηθούν χρησιμοποιώντας τεχνικές χωρίς διάνοιξη τάφρου στις διασταυρώσεις με τους ποταμούς (όπως τεχνικές μικροσηράγγων ή οριζόντια κατευθυνόμενη διάτρηση). Έτσι, θα αποφευχθούν επιπτώσεις στην οικολογία των ποταμών και της σχετιζόμενης παρόχθιας βλάστησης. Τα αποτελέσματα της διαδικασίας διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη και της συνολικής εκτίμησης περιβαλλοντικών και κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων ανέδειξαν στοιχεία που οδήγησαν στην επιλογή της τελικώς προτεινόμενης όδευσης. Το παρακάτω Σχήμα 3-1 δείχνει τις βασικές εναλλακτικές που προέκυψαν από την αξιολόγηση των επιλογών οδεύσεων. Σελίδα 15 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Σχήμα 3-1 Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Εναλλακτικές Οδεύσεις που Αξιολογήθηκαν Πηγή: ΑΣΠΡΟΦΟΣ (2013) 3.1.2 Περιγραφή της Προτεινόμενης Όδευσης Η βελτιστοποιημένη τελική όδευση του αγωγού (η καλούμενη «προτεινόμενη όδευση») εντός της Ελλάδας ξεκινάει από τα Ελληνοτουρκικά σύνορα, κοντά στους Κήπους, και διασχίζει την Ελλάδα προς τα δυτικά. Από την Χιλιομετρική Θέση (Χ.Θ.) 0 ως 359 (Κήποι έως Νέα Μεσημβρία), η διαδρομή ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό τον υφιστάμενο εθνικό αγωγό φυσικού αερίου τον οποίον λειτουργεί ο ΔΕΣΦΑ. Η προσέγγιση αυτή είναι σύμφωνη με τα πρότυπα βέλτιστης πρακτικής, όσον αφορά την Αρχή της Ομαδοποίησης με υφιστάμενες υποδομές, που αποσκοπεί στη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον, στην κοινωνία και στην πολιτιστική κληρονομιά, όπως είναι ο κατακερματισμός των ενδιαιτημάτων και του τοπίου, μειώνοντας το ενδεχόμενο αρχαιολογικών ευρημάτων ή ελαχιστοποιώντας τις επιπτώσεις στα μέσα διαβίωσης. Τοπικές αλλαγές όδευσης του αγωγού έχουν μελετηθεί, για τις περιπτώσεις όπου η ομαδοποίηση θα δημιουργούσε μεγαλύτερες αρνητικές επιπτώσεις από μια αλλαγή όδευσης. Η προτεινόμενη όδευση έχει μήκος περίπου 543 χιλιόμετρα ξεκινώντας από την Χ.Θ. 0 στα Ελληνοτουρκικά σύνορα, κοντά στους Κήπους, και καταλήγοντας στην Χ.Θ. 543 κοντά στην Ιεροπηγή στα Ελληνοαλβανικά σύνορα. Σελίδα 16 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Από τα Ελληνοτουρκικά σύνορα η προτεινόμενη όδευση κατευθύνεται νοτιοδυτικά για 45 km μέχρι την περιοχή βόρεια της Αλεξανδρούπολης. Στην συνέχεια κατευθύνεται βορειοδυτικά για 55 km φθάνοντας στη βιομηχανική περιοχή της Κομοτηνής, στη συνέχεια στρέφεται προς τα δυτικά και συνεχίζοντας για 55 km, περνάει νότια της Ξάνθης. Ακολούθως, ο διάδρομος διερεύνησης στρέφεται προς τα νοτιοδυτικά, φτάνοντας στην ευρύτερη περιοχή της Καβάλας μετά από διαδρομή 40 km. Από την Καβάλα η όδευση συνεχίζει βορειοδυτικά για ένα μήκος 60 km, διερχόμενη από τους βόρειους πρόποδες του Παγγαίου πριν φτάσει στην ευρύτερη περιοχή νότια της Αλιστράτης. Ο διάδρομος διερεύνησης διέρχεται νότια της πόλης των Σερρών και συνεχίζει μέσω των πεδιάδων των Σερρών για 30 km. Σε αυτό το σημείο, στρέφεται και πάλι προς τα νοτιοδυτικά, για μήκος 75 km βόρεια της Θεσσαλονίκης, φθάνοντας στον οικισμό της Νέας Μεσημβρίας. Γι αυτό το ανατολικό τμήμα που καλύπτει πάνω από 360 km, η προτεινόμενη όδευση ακολουθεί κυρίως τον υφιστάμενο αγωγό του ΔΕΣΦΑ για μια διαδρομή περίπου 300 km. Από τη Νέα Μεσημβρία η προτεινόμενη όδευση συνεχίζει προς τα δυτικά για 50 km μέσα από τις πεδιάδες των Γιαννιτσών και της Σκύδρας. Σε αυτό το σημείο ο διάδρομος διερεύνησης περνάει από το Βέρμιο για 40 km και στη συνέχεια στρέφεται βόρεια προς την πεδιάδα της Εορδαίας και σε μήκος 25 km. Από το σημείο αυτό, ακριβώς βόρεια της Πτολεμαΐδας, εκτείνεται προς τα δυτικά για 35 km μέσα από την οροσειρά του Ασκιού και εισέρχεται στην περιοχή της Καστοριάς. Οι διάδρομος παρακάμπτει τη λίμνη της Καστοριάς προς τα νότια, πριν συνεχίσει για τα Ελληνοαλβανικά σύνορα σε μήκος 30 km. Για το δυτικό αυτό τμήμα, που καλύπτει περίπου 180 km, η προτεινόμενη όδευση δεν ακολουθεί υφιστάμενες υποδομές και έχει προσδιορισθεί κατόπιν λεπτομερούς διερεύνησης μέσα από μια εκτενή διαδικασία βελτιστοποίησής της. Κατά τη διερεύνηση αυτή λήφθηκαν υπόψη, τεχνικοί, περιβαλλοντικοί, κοινωνικοοικονομικοί περιορισμοί και περιορισμοί πολιτιστικής κληρονομιάς. 3.2 Σταθμοί Συμπίεσης - Εναλλακτικές και Προτιμητέες Θέσεις Οι υποδομές του αγωγού στην Ελλάδα θα περιλαμβάνουν 22 βαλβιδοστάσια κατά μήκος της όδευσης και έναν ή δύο σταθμούς συμπίεσης ανάλογα με την δυναμικότητα του συστήματος Για την αρχική φάση των 10 bcm/έτος προβλέπεται ένας σταθμός συμπίεσης στην ευρύτερη περιοχή των Κήπων (GCS00). Για την περίπτωση των 20 bcm/έτος θα χρειασθεί ένας επιπλέον σταθμός συμπίεσης στην ευρύτερη περιοχή των Σερρών (GCS01). Σελίδα 17 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Και για τους δύο σταθμούς συμπίεσης έχουν διερευνηθεί τρεις εναλλακτικές θέσεις και έχουν αξιολογηθεί οι κύριοι περιβαλλοντικοί, κοινωνικοοικονομικοί περιορισμοί και περιορισμοί πολιτιστικής κληρονομιάς σε μια ζώνη 1 km. Κάθε εγκατάσταση θα περιφραχθεί και θα απαιτήσει επιφάνεια περίπου 170 στρεμμάτων εκ των οποίων τα 100 στρέμματα απαιτούνται για εγκαταστάσεις, κτίρια και δρόμους. Τα Σχήμα 3-2 και το Σχήμα 3-3 δείχνουν τις εναλλακτικές θέσεις για τον GCS00 και τον GCS01 αντίστοιχα. Σχήμα 3-2 Εναλλακτικές θέσεις Σταθμού Συμπίεσης GCS00 Πηγή: ASPROFOS (2013) Οι τρείς εναλλακτικές θέσεις για το GCS00 βρίσκονται σε αγροτική περιοχή χωρίς περιβαλλοντικούς, κοινωνικοοικονομικούς περιορισμούς και περιορισμούς πολιτιστικής κληρονομιάς. Η θέση GCS00-B1 έχει επιλεγεί ως η προτεινόμενη θέση λόγω λειτουργικών συνθηκών καθότι ευρίσκεται γειτονικά του σταθμού του ΔΕΣΦΑ. Σελίδα 18 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Σχήμα 3-3 Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Εναλλακτικές θέσεις Σταθμού Συμπίεσης GCS01 Πηγή: ASPROFOS (2013) Οι τρεις εναλλακτικές θέσεις για το GCS01 βρίσκονται σε αγροτική περιοχή, πλησίον κατοικημένων περιοχών και περιοχών εμπορικής ανάπτυξης. Δεν έχουν εντοπιστεί σημαντικοί περιβαλλοντικοί, κοινωνικοοικονομικοί περιορισμοί ή περιορισμοί πολιτιστικής κληρονομιάς για καμία από τις θέσεις αυτές. Αν και όλες οι εναλλακτικές θέσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν, θεωρείται ότι η θέση GCS01-D παρουσιάζει μεγαλύτερα πλεονεκτήματα σε σχέση με τις άλλες δύο εναλλακτικές, και συνεπώς η θέση GCS01-D είναι η προτεινόμενη θέση για τον GCS01. Σελίδα 19 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 4 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 4.1 Εισαγωγή Μια «μελέτη βάσης» των υφιστάμενων συνθηκών περιβάλλοντος, πολιτιστικής κληρονομιάς και κοινωνικοοικονομικών συνθηκών κατά μήκος της προτιμώμενης όδευσης πριν από κάθε φυσική δραστηριότητα του Έργου, εκπονήθηκε και παρουσιάζεται λεπτομερώς στην ΜΠΚΕ. Η μελέτη αυτή επικεντρώθηκε σε διάδρομο πλάτους 500 m για το φυσικό περιβάλλον και σε διάδρομο πλάτους 2 km για την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση, σε όλο το μήκος της προτεινόμενης όδευσης, συνιστώντας έτσι την Περιοχή Μελέτης. Τα βασικά χαρακτηριστικά της όδευσης του αγωγού από τους Κήπους μέχρι τα Ελληνοαλβανικά σύνορα παρουσιάζονται παρακάτω ανάλογα με τη Χιλιομετρική Θέση του αγωγού (Χ.Θ.) για το φυσικό περιβάλλον και σύμφωνα με γεωγραφικές περιοχές για την κοινωνικοοικονομική περιγραφή. 4.2 Υφιστάμενο Φυσικό και Βιοτικό Περιβάλλον 4.2.1 Τοπογραφία και Τοπίο Το ανατολικότερο τμήμα της όδευσης του αγωγού (Χ.Θ. 0-40) αποτελείται από μια μεγάλη επίπεδη περιοχή με μέσο υψόμετρο μικρότερο των 150 m άνωθεν της μέσης στάθμης της θάλασσας (Α.Μ.Σ.Θ.) που εκτείνεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της περιοχής της λεκάνης του Έβρου. Βορειοδυτικά της Αλεξανδρούπολης (Χ.Θ. 40-60) η όδευση φτάνει μέχρι το νότιο-ανατολικό άκρο του όρους Ροδόπη σε μια πιο ορεινή, πυκνά δασώδη και κατάφυτη περιοχή, φτάνοντας σε υψόμετρο 500 m Α.Μ.Σ.Θ.. Περαιτέρω προς τα δυτικά (Χ.Θ. 60 - 175), η διαδρομή εκτείνεται στο επίπεδο τοπίο των πεδινών περιοχών του Έβρου και στον κάμπο μεταξύ Κομοτηνής και Ξάνθης. Από τις πεδινές αυτές περιοχές διέρχεται το σύστημα των ποταμών Μπόσμπος, Ασπροπόταμος, Ξηροπόταμος και Ξάνθης (Κόσυνθος). Στη συνέχεια, η διαδρομή του αγωγού διέρχεται από τους δασώδεις λόφους των βουνών της Καβάλας (Χ.Θ. 175 - 190), φτάνοντας σε υψόμετρο 700 m Α.Μ.Σ.Θ.. Στη Σελίδα 20 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 συνέχεια, κατευθύνεται βόρεια της οροσειράς του Παγγαίου, μέσω του καλλιεργήσιμου, λοφώδους τοπίου των πεδιάδων των Φιλίππων και των Σερρών (Χ.Θ. 190 έως 300), με μέγιστο υψόμετρο 130 m Α.Μ.Σ.Θ. Ένα πυκνό δίκτυο αρδευτικών καναλιών εκτείνεται σε όλη την περιοχή των Σερρών. Η όδευση του αγωγού περνά στη συνέχεια από την περιοχή των Κρουσσίων (Χ.Θ. 300 έως 330), σε υψόμετρο περίπου 550 m (Α.Μ.Σ.Θ.) πριν κατέβει στο χαμηλό υψόμετρο της πεδιάδας του Γαλλικού (Χ.Θ. 330 έως 360). Από εκεί, η διαδρομή διέρχεται από την πεδιάδα του Αξιού (Χ.Θ. 360 έως 425) σε μέσο υψόμετρο μικρότερο των 200 m (Α.Μ.Σ.Θ.). Αυτή η περιοχή αποτελείται από τα κατάντη τμήματα των τεσσάρων μεγάλων συστημάτων των ποταμών Γαλλικού, Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα, τα οποία χρησιμοποιούνται για άρδευση και θεωρούνται ιδιαίτερα τροποποιημένα. Η όδευση στη συνέχεια διέρχεται από τις δασώδεις πλαγιές της οροσειράς του Βερμίου (Χ.Θ. 425 έως 455), πριν κατέβει στο οροπέδιο της Εορδαίας / Λεκάνη Πτολεμαΐδας (Χ.Θ. 455 - 485), σε υψόμετρο 400 m - 800 m (Α.Μ.Σ.Θ.). Το τοπίο της περιοχής διασχίζεται από διάφορους παραπόταμους του Αλιάκμονα και διαθέτει μερικά αστικά και βιομηχανικά κέντρα. Συνεχίζοντας προς τα δυτικά, η όδευση του αγωγού διέρχεται κατά μήκος των χαμηλότερων πλαγιών της οροσειράς του Άσκιου (Χ.Θ. 485 έως 505), περιφερειακά από τη νότια πλευρά της λίμνης της Καστοριάς πριν ανέβει σε υψηλότερα υψόμετρα στα Ελληνοαλβανικά σύνορα (Χ.Θ. 505 έως 543). Το τοπίο στον τομέα αυτό καλύπτεται από τμήματα καλλιεργούμενων εκτάσεων, χορτολιβαδικών εκτάσεων και μικτών δασών. 4.2.2 Βλάστηση Η περιοχή από όπου διέρχονται τα 543 km του αγωγού φιλοξενεί μια μεγάλη ποικιλία χλωρίδας συμπεριλαμβανομένων αειθαλών και φυλλοβόλων δασών, θαμνωδών εκτάσεων καθώς επίσης και παραποτάμιες περιοχές, χορτολίβαδα, λιβάδια, βοσκοτόπια και αγροτικές εκτάσεις. Μεταξύ των οικισμών των Κήπων και της Αμφιτρίτης (βόρεια της Αλεξανδρούπολης), από τη Χ.Θ. 0 έως Χ.Θ. 43, ο διάδρομος του αγωγού καλύπτει μια διευρυμένη επίπεδη περιοχή με μέσο υψόμετρο 150 m, μέσα από την οποία διέρχονται παραπόταμοι του ποταμού Έβρου και άλλα υδάτινα σώματα, και όπου βρίσκεται το δάσος του Λουτρού. Βορειοδυτικά της Αλεξανδρούπολης, ο διάδρομος διέρχεται κατά μήκος του νοτιο-ανατολικού άκρου της οροσειράς της Ροδόπης, από τη Χ.Θ. 43 έως Χ.Θ. 62, σε μια πιο ορεινή και πυκνά δασωμένη περιοχή που καταλήγει σε υψόμετρο 500 m. Από την Χ.Θ. 62 έως 150 ο διάδρομος του αγωγού καλύπτεται σχεδόν εξ Σελίδα 21 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 ολοκλήρου από τα καλλιεργούμενα χωράφια. Βλάστηση υγροτόπων και λιβαδιών εμφανίζεται στην περιοχή των ποταμών Φιλιούρη, Ασπροποτάμου και Ξηροποτάμου (Κομψάτου). Θαμνώδης βλάστηση και συστάδες από πλατάνια (Platanus orientalis) βρίσκονται σε ορισμένες περιοχές, κοντά στον ποταμό Νέστο και στους πρόποδες των βουνών της Καβάλας. Στη διέλευση του ποταμού Νέστου εμφανίζεται παραποτάμιο δάσος. Η βλάστηση στη θέση αυτή περιλαμβάνει συστάδες ιτιάς (Salix alba) και λεύκας (Populus alba) (είδη που αναφέρονται στην Ευρωπαϊκή Οδηγία για τους Οικοτόπους). Δυτικά του ποταμού Νέστου ο διάδρομος του αγωγού καλύπτεται κυρίως από καλλιεργημένα χωράφια, από την Χ.Θ. 155 έως την Χ.Θ. 177 που οδηγεί στα βουνά της Καβάλας, όπου υπάρχει άγονη θαμνώδης βλάστηση (sclerophyllous plants), λιβάδια και συστάδες φυλλοβόλων ειδών. Με κατεύθυνση από Καβάλα προς Σέρρες, από τη Χ.Θ. 194 έως Χ.Θ. 294, η όδευση του αγωγού διέρχεται από περιοχή με μεγάλες παραδοσιακές καλλιέργειες χωρισμένη από φράκτες και συστάδες δέντρων, ενώ υπάρχουν περιοχές εντατικής καλλιέργειας και φυτείες λεύκας - μέρος της γεωργικής πεδιάδας των Σερρών. Κατά μήκος της οροσειράς των Κρουσσίων υπάρχουν μερικές φυσικές περιοχές που καλύπτονται από δάση δρυός, φυλλοβόλα, θαμνώδεις εκτάσεις, καθώς και με παραποτάμια βλάστηση κατά μήκος των μικρών ρεμάτων. Πλησίον της Θεσσαλονίκης η όδευση του αγωγού διέρχεται κυρίως μέσα από καλλιεργήσιμες εκτάσεις, εκτός από ένα τμήμα 24 km που διέρχεται περιφερειακά του Εθνικού Δρυμού των λιμνών της Κορώνειας και της Βόλβης, περιοχές φυσικών βοσκοτόπων και ένα μικρό τμήμα ανατολικά του Γαλλικού ποταμού που επικρατούν κυρίως δασικές εκτάσεις, φυσικά λιβάδια και συστάδες από πεύκα και βελανιδιές. Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής από τους Κήπους μέχρι τη Νέα Μεσημβρία (Χ.Θ. 0-359) καλλιεργείται έντονα, σημαντικά είδη χλωρίδας αναμένεται να υπάρχουν εντός ή πλησίον των προστατευόμενων περιοχών. Αυτά περιγράφονται στην Ενότητα 4.2.4. Από την Νέα Μεσημβρία μέχρι τα Ελληνοαλβανικά σύνορα (Χ.Θ. 359 έως Χ.Θ. 543) ο διάδρομος όδευσης του αγωγού φιλοξενεί μια ποικιλία βλάστησης από τις πεδιάδες προς τις ορεινές περιοχές, όπως αειθαλή και φυλλοβόλα δάση, θαμνώδεις εκτάσεις, παραποτάμια δάση και λιβάδια. Σελίδα 22 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Δασικοί οικότοποι που βρίσκονται κατά μήκος του δυτικού τμήματος της όδευσης του αγωγού, περιλαμβάνουν δάση οξιάς (Fagus sylvatica), μικτό δάσος πλατύφυλλων με κυρίαρχο είδος την δρυ (Quercus sp.) και κωνοφόρα δάση όπου κυριαρχεί το πεύκο (Pinus nigra). Επιπλέον, τα παραποτάμια δάση και οι συστάδες δένδρων βρίσκονται κατά μήκος ποταμών και χειμάρρων σε όλη την περιοχή μελέτης. Στην περιοχή αυτή, από μια σειρά σημαντικών φυτών που βρέθηκαν, συνολικά 65 είδη προστατεύονται από την ελληνική νομοθεσία (Προεδρικό Διάταγμα 67/81). Μεταξύ αυτών, έντεκα είναι ελληνικά ενδημικά, 17 είναι ενδημικά της Βαλκανικής, πέντε είναι Ελληνοαλβανικά ενδημικά, δύο είναι ενδημικά της Ανατολικής Βαλκανικής και ένα της ευρύτερης ελληνικής επικράτειας. Επιπλέον, δύο είδη περιλαμβάνονται στο Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο των απειλουμένων ειδών (Centaurea charrelii - κρίσιμης απειλούμενης κατάστασης, Dactylorhiza incarnate - ευάλωτης κατάστασης). Επιπλέον, δύο είδη συμπεριλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της IUCN των απειλούμενων ειδών3 (Juniperus excelsa, Platanus orientalis), αλλά αυτά είναι κοινά της ελληνικής χλωρίδας. Περιοχές με φυσική βλάστηση μπορεί να βρίσκονται πλησίον καλλιεργήσιμων εκτάσεων σε όλο το μήκος όδευσης του αγωγού. Οι γεωργικές πρακτικές σε αυτές τις περιοχές ελαχιστοποιούν τις πιθανότητες εύρεσης ειδών χλωρίδας οικολογικού ενδιαφέροντος. Ωστόσο, είναι δυνατόν να βρεθούν ορισμένα βαλκανικά ενδημικά είδη οικολογικού ενδιαφέροντος, καθώς και ελληνικά ενδημικά είδη χλωρίδας, σημαντικά για το δίκτυο Natura 2000. Οι τύποι των οικοτόπων, καταγράφηκαν σύμφωνα με την ευρωπαϊκή οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους, στην περιοχή μελέτης του έργου κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων έρευνας πεδίου. 4.2.3 Άγρια Ζωή Παρά το γεγονός ότι το 80% της γης από όπου διέρχεται η προτεινόμενη όδευση του αγωγού αποτελείται από καλλιεργήσιμες εκτάσεις, οι περιοχές φιλοξενούν ακόμα κάποια είδη που παρουσιάζουν ενδιαφέρον διατήρησης. Ο γκρίζος λύκος (Canis lupus) είναι γνωστό ότι υπάρχει σε όλη την δυτική και κεντρική Μακεδονία, ανατολική Μακεδονία και Θράκη σε μεσαία και μεγάλα υψόμετρα, και γενικώς όπου υπάρχει διαθεσιμότητα τροφής. Ο συνολικός ελληνικός πληθυσμός γκρίζων λύκων εκτιμάται σε 3 Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) Σελίδα 23 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 600 άτομα ή λίγο περισσότερα. Οι τοπικοί πληθυσμοί λύκων είναι δύσκολο να εκτιμηθούν, δεδομένου ότι οι αγέλες τους κινούνται σε μεγάλες περιοχές που εκτείνονται σε εκατοντάδες χιλιόμετρα και μπορούν να διασχίσουν τα σύνορα της Ελλάδας σε διάφορα σημεία. Η όδευση του αγωγού διέρχεται μέσα από επτά γνωστές περιοχές γκρίζων λύκων (δάσος Λουτρού, περιοχή Πελαγίας-Κίρκης, Καβάλα, βουνά Κρούσσια και Βέρμιο, περιφερειακά γύρω από το πέρασμα της Κλεισούρας και στους λόφους κοντά στα Ελληνοαλβανικά σύνορα). Η παρουσία του τσακαλιού (Canis aureus) έχει επιβεβαιωθεί στην περιοχή των Ελληνοτουρκικών συνόρων και περιφερειακά των ποταμών Κομψάτου, Νέστου, και Κόσυνθου. Η καφέ αρκούδα (Ursus arctos) έχει ένα καλά εδραιωμένο πληθυσμό στην ορεινή περιοχή του Γράμμου με μέγιστο αριθμό 41 άτομα. Τα γεωγραφικά τους όρια έχουν επεκταθεί και σε άλλα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Το βουνό Βέρνον (Βίτσι) και το βουνό Σινιάτσικο (ή Άσκιο) είναι μέρος του ορεινού όγκου, όπου η αρκούδα έχει έντονη παρουσία και διασταυρώνεται με τον αγωγό γύρω από το πέρασμα της Κλεισούρας. Ένα άλλο σημαντικό είδος από άποψη διατήρησης είναι ο ευρωπαϊκός λαγόγυρος, (Spermophilus citellus). Το είδος ζει σε αποικίες και συναντάται σε χαμηλές χορτοστέπες, εγκαταλελειμμένες καλλιέργειες ή χορτολιβαδικές εκτάσεις, όπου χτίζει πολύπλοκα υπόγεια τούνελ. Συνολικά, υπάρχουν 6 περιοχές που έχουν εντοπιστεί αποικίες λαγόγυρων κατά μήκος της όδευσης του αγωγού. Συνολικά 91 είδη πουλιών (τα περισσότερα από αυτά υδρόβια) είναι καταγεγραμμένα στην περιοχή μελέτης και περιλαμβάνονται στο Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο, το Κόκκινο Βιβλίο της IUCN και/ή τη Birdlife International.. Τα σημαντικότερα είδη ευρίσκονται στους μεγάλους υγροτόπους που γειτνιάζουν με την περιοχή μελέτης (στο δέλτα των ποταμών Νέστου, Έβρου, Αξιού και των λιμνών Βεγορίτιδας, Πετρών, Χειμαδίτιδας, Καστοριάς). Οι λόφοι και οι ορεινές περιοχές του Βερμίου καθώς και οι περιοχές όπως το πέρασμα της Κλεισούρας παρέχουν ενδιαιτήματα αναπαραγωγής για αρπακτικά, όπως ο χρυσαετός (Aquila chrysaetos) και το χρυσογέρακο (Falco biarmicus), ενώ στα δάση υπάρχουν μαυροπελαργοί (Ciconia nigra), καθώς και διάφορα είδη δρυοκολάπτη. Ωστόσο, η κύρια δασική περιοχή που έχει εντοπιστεί είναι το δάσος του Λουτρού όπου πολλά είδη αρπακτικών είναι γνωστό ότι αναπαράγονται, πιθανώς και σε περιοχή γειτονική της όδευσης του αγωγού. Οι αγροτικές εκτάσεις επίσης φιλοξενούν ορισμένα σημαντικά είδη, όπως οι λιβαδόκιρκοι (Circus pygargus) και τα κιρκινέζια (Falco naumannii), τα οποία είναι γνωστό ότι αναπαράγονται στο οροπέδιο Σελίδα 24 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Ολυμπίας - Γαλάτειας. Τα παραποτάμια ενδιαιτήματα από τα οποία διέρχεται ο αγωγός αποτελούν επίσης σημαντικές περιοχές αναπαραγωγής για είδη πουλιών. Πληροφορίες σχετικές με τα είδη ψαριών του γλυκού νερού είναι σπάνιες και περιορίζονται κυρίως στις λεκάνες των ποταμών Αλιάκμονα, Νέστου και Έβρου, οι οποίες μπορούν να φιλοξενήσουν έως και 42 ενδημικά είδη ψαριών του γλυκού νερού. Τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν κατά την έρευνα πεδίου (βλ. Σχήμα 4-1) αποκάλυψαν την παρουσία έως και 16 ενδημικών ειδών των Βαλκανίων, συμπεριλαμβανομένων και 7 τα οποία αναφέρονται στην οδηγία για τους οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ), στα ποτάμια όπου διέρχεται η όδευση του αγωγού. Σχήμα 4-1 Ηλεκτραλιεία στον ποταμό Στρυμόνα, περιοχή Σερρών, Κεντρική Μακεδονία - Εργασίες πεδίου για την συλλογή στοιχείων ιχθυοποικιλότητας στα ποτάμια από όπου διέρχεται ο αγωγός 4.2.4 Προστατευόμενες Περιοχές και Περιοχές Διατήρησης Η όδευση του αγωγού διέρχεται από μια σειρά Προστατευόμενων Περιοχών και Περιοχών Διατήρησης, όπως φαίνονται στο Σχήμα 4-2. Οι περισσότερες από αυτές βρίσκονται στο ανατολικό τμήμα της όδευσης του αγωγού, που σε μεγάλο μήκος ακολουθεί τον υφιστάμενο αγωγό του ΔΕΣΦΑ. Σελίδα 25 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Σχήμα 4-2 Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Προστατευόμενες Περιοχές κατά μήκος της Όδευσης του αγωγού Πηγή: ASPROFOS (2013) Η όδευση του αγωγού διέρχεται από επτά (7) περιοχές του Ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000, οι οποίες περιλαμβάνουν επίσης τις περισσότερες από τις Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά (ΣΠΠ), αν και επισήμως δεν προστατεύονται από την εθνική νομοθεσία: Ειδική Περιοχή Προστασίας «Νότιο Δασικό Σύμπλεγμα Έβρου» για ένα μήκος περίπου 13,6 km (SPA GR1110009) Ειδική Περιοχή Διατήρησης «Ποταμός Φιλιούρης» για ένα μήκος περίπου 0,3 km (SAC GR1130006) Ειδική Περιοχή Διατήρησης «Λίμνες και Λιμνοθάλασσες της Θράκης – Ευρύτερη Περιοχή και Παράκτια Ζώνη» για ένα μήκος περίπου 4,3 km (SAC GR1130009) Ειδική Περιοχή Προστασίας «Δέλτα του Νέστου και Λιμνοθάλασσες Κεραμωτής και Νήσος Θασοπούλα» για ένα μήκος περίπου 4,3 km (SPA GR1150001) Ειδική Περιοχή Διατήρησης «Δέλτα Νέστου και Λιμνοθάλασσες Κεραμωτής – Ευρύτερη Περιοχή και Παράκτια Ζώνη» για ένα μήκος περίπου 5,3 km (SAC GR1150010). Αυτή η προστατευόμενη περιοχή επικαλύπτεται από την προηγούμενη (SPA GR1150001) για 1 km στο τμήμα όπου διέρχεται ο αγωγός. Περιοχή Ειδικής Προστασίας «Δέλτα των ποταμών Αξιού - Λουδία – Αλιάκμονα - Αλυκή Κίτρους» (SPA GR1220010) και Ειδική Περιοχή Διατήρησης «Δέλτα Αξιού-ΛουδίαΑλιάκμονα - Ευρύτερη Περιοχή Αξιούπολης» για ένα μήκος περίπου 1,4 km (SAC Σελίδα 26 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 GR1220002). Αυτές οι δύο περιοχές επικαλύπτονται στην περιοχή όπου διέρχεται ο αγωγός. Επιπλέον, η όδευση του αγωγού διέρχεται από δύο Εθνικά Πάρκα, που μπορεί να περισσότερους περιλαμβάνουν από έναν τύπους προστατευόμενων περιοχών. Η όδευση διέρχεται πλησίον των βόρειων ορίων των δύο Εθνικών Πάρκων: Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης για περίπου 42,5 km Εθνικό Πάρκο Κορώνειας - Βόλβης για περίπου 23,2 km Σχήμα 4-3 Υφιστάμενος διάδρομος του αγωγού ΔΕΣΦΑ στο δάσος Λουτρού – Μία σημαντική περιοχή για τα αρπακτικά και περιοχή Natura 2000 Επιπλέον, ο αγωγός διέρχεται από οκτώ (8) εθνικούς χώρους που έχουν χαρακτηρισθεί Καταφύγια Άγριας Ζωής στους έξι (6) εκ των οποίων διέρχεται και η υφιστάμενη όδευση του αγωγού του ΔΕΣΦΑ (βλέπε Σχήμα 4-2). 4.3 Υφιστάμενο Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον Η περιοχή της κοινωνικοοικονομικής μελέτης ορίζεται ως το σύνολο των οικισμών που βρίσκονται, ολικώς ή μερικώς, εντός μιας ζώνης 2 km (1 km εκατέρωθεν του άξονα του αγωγού) κατά μήκος της διαδρομής του αγωγού. Όπου ο αγωγός βρίσκεται παράλληλα με τον υφιστάμενο αγωγό του ΔΕΣΦΑ η υπό μελέτη περιοχή καλύπτει διάδρομο 1 km (500 μ εκατέρωθεν του άξονα του αγωγού). Διεξήχθη λεπτομερής ανάλυση της περιοχής μελέτης χρησιμοποιώντας πληροφορίες που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνας γραφείου, την αξιολόγηση των διαθέσιμων δεδομένων και τρεις έρευνες πεδίου κατά τους μήνες Σεπτέμβριο – Οκτώβριο 2011, Ιανουάριο και Μάιο 2013. Σελίδα 27 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Ο αγωγός διέρχεται κυρίως μέσω αγροτικών περιοχών οι οποίες ως επί το πλείστον είναι γεωργικές εκτάσεις και μερικές ορεινές περιοχές και δημόσια ή ιδιωτικά δάση. Η ιδιόκτητη γη είναι το μεγαλύτερο ποσοστό με μέσο όρο ιδιοκτησίας τα 40 στρέμματα αν και λόγω αλλαγών της νομοθεσίας και της αύξησης του πληθυσμού, η γη είναι κατακερματισμένη σε 5 ή 6 γεωτεμάχια. Η περιοχή της κοινωνικής μελέτης διασχίζει τρεις (3) περιφέρειες: Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Κεντρική Μακεδονία και Δυτική Μακεδονία και 31 Δήμους με βάση το σχέδιο «Καλλικράτης4». Η πλειοψηφία των οικισμών είναι μικρές αγροτικές κοινότητες με πληθυσμό μικρότερο των 1000 κατοίκων, με 10 μόνον οικισμούς (10%) με πληθυσμό μεγαλύτερο των 2000 κατοίκων. Υπάρχουν 9 μεσαία προς μεγάλα πληθυσμιακά κέντρα πλησίον της περιοχής της κοινωνικοοικονομικής μελέτης (σε απόσταση 2,5 – 11 km) τα οποία αποτελούν επίκεντρο για τις διοικητικές και εμπορικές δραστηριότητες και την απασχόληση του πληθυσμού στην περιοχή μελέτης. Σε μακροπρόθεσμη βάση ο πληθυσμός παρουσιάζει διακυμάνσεις και δείχνει μία πτώση τα τελευταία χρόνια με οικισμούς να χάνουν κατοίκους μόνιμα ή εποχικά λόγω εσωτερικής μετανάστευσης. Όπως και σε πολλές περιοχές της Ευρώπης, ο πληθυσμός στην περιοχή της μελέτης γηράσκει, με την πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην έρευνα να είναι άνω των 46 ετών και μερικούς οικισμούς να αποτελούνται από μεγάλο αριθμό ατόμων άνω των 60 ετών. Οι γυναίκες στην περιοχή της μελέτης ανέφεραν να έχουν ίσα νομοθετικά δικαιώματα και ίση πρόσβαση σε υγεία και παιδεία. Ωστόσο, οι συνεντεύξεις με γυναικείες ομάδες ανέδειξαν ότι στις αγροτικές περιοχές όπου διέρχεται ο αγωγός η κοινωνία παραμένει πατριαρχική με το ρόλο των γυναικών να είναι ισχυρά συνδεδεμένος με το σπίτι. Η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό αφορά κατά βάση αδήλωτη εργασία με περιορισμένη πρόσβαση σε ανεξάρτητες πηγές εισοδήματος. Η πλειοψηφία του πληθυσμού σύμφωνα με την κοινωνική μελέτη της περιοχής είναι Έλληνες υπήκοοι, Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Υπάρχουν ορισμένες περιοχές, κυρίως στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, που έχουν σημαντικό αριθμό Ελλήνων υπηκόων διαφορετικού θρησκεύματος, όπως οι Έλληνες μουσουλμάνοι, οι Πομάκοι και οι Ρομά. Σύμφωνα με την κοινωνικοοικονομική μελέτη που εκπονήθηκε κατά τη διάρκεια της κύριας φάσης της ΜΠΚΕ, το μέγεθος του πληθυσμού των Ελλήνων υπηκόων διαφορετικού θρησκεύματος που ζει στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη είναι περίπου 111.000 κάτοικοι, και σε μεγάλο βαθμό αποτελείται από Έλληνες Μουσουλμάνους ή Πομάκους. Σε δευτερογενή έρευνα και συνεντεύξεις με μέλη ομάδων διαφορετικού θρησκεύματος διαπιστώθηκε ότι οι Έλληνες Μουσουλμάνοι και Πομάκοι συνυπάρχουν με τον Χριστιανικό πληθυσμό και έχουν ενσωματωθεί πλήρως στην 4 Το Πρόγραμμα Καλλικράτης ή ακριβέστερα «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης» ονομάζεται ο ελληνικός νόμος 3852/2010. Ο νόμος αυτός καθορίζει την νέα διοικητική διαίρεση της Ελλάδος, επανακαθορίζει τα όρια των αυτοδιοικητικών μονάδων, τον τρόπο εκλογής των οργάνων καθώς και τις αρμοδιότητες τους. Σελίδα 28 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 ελληνική κοινωνία. Ο ακριβής αριθμός των Ρομά που ζουν στην περιοχή της κοινωνικής μελέτης δεν είναι γνωστός, αν και ορισμένοι πληθυσμοί έχουν καταγραφεί σε διάφορους δήμους σε όλη την περιοχή μελέτης. Οι Ρομά θεωρούνται ευάλωτη ομάδα, καθώς οι κοινότητές τους αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα, όπως πολλές περιπτώσεις παιδικής εργασίας, περιορισμένη σχολική παρακολούθηση και προβλήματα με το νόμο. Εκτός από τους προαναφερθέντες μεταναστευτικούς πληθυσμούς, στην περιοχή μελέτης του Έργου εντοπίζονται επίσης οικονομικοί μετανάστες από την Αλβανία και τη Βουλγαρία οι οποίοι είτε εγκαταστάθηκαν μόνιμα είτε ταξιδεύουν εποχιακά για να εργαστούν στην Ελλάδα. Αναφέρθηκαν πολύ λίγες περιπτώσεις διακρίσεων ή αποκλεισμού κατά του πληθυσμού αυτού. Πολλοί οικισμοί ανέφεραν ότι έχουν μικτές οικονομίες, ωστόσο, η κυρίαρχη οικονομική δραστηριότητα και στις τρεις περιφέρειες είναι η γεωργική παραγωγή και περιλαμβάνει τις ετήσιες και πολυετείς καλλιέργειες καθώς και σε κάποιο βαθμό την κτηνοτροφία. Όλες οι μορφές γεωργικής παραγωγής εντοπίζονται σε κάθε μία από τις τρεις περιφέρειες, αλλά μεγαλύτερες περιοχές εντατικής και μόνιμης φυτικής παραγωγής εντοπίζονται στην Κεντρική Μακεδονία. Οι μικτές οικονομίες βρίσκονται μέσα ή γύρω από τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα, όπου οι κάτοικοι συμμετέχουν στο εμπόριο, όπως μικρά καταστήματα και καφετέριες ή εργάζονται στο δημόσιο τομέα ή στη βιομηχανία μεταποίησης. Η βιομηχανική δραστηριότητα τείνει να εστιάζεται σε περιοχές των θεσμοθετημένων βιομηχανικών ζωνών, αν και δεν έχει εντοπιστεί καμία στο πλαίσιο της περιοχής της κοινωνικής μελέτης. Στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, κοντά στην πόλη της Καβάλας, υπάρχουν πολλοί οικισμοί όπου τα μέλη τους εργάζονται σε ορυχεία και λατομεία εκμεταλλευόμενοι τα φυσικά αποθέματα μετάλλων, ορυκτών και υδρογονανθράκων. Η ανεργία, ιδιαίτερα στον πληθυσμό κάτω των 25 ετών, είναι ένα θέμα σε όλη την περιοχή μελέτης και φέρεται να είναι υψηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο και στις τρεις περιοχές. Τα εισοδήματα είναι χαμηλότερα στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη με πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού με εισόδημα λιγότερο από € 900 ανά μήνα, ενώ κάποιοι δήμοι καταγράφουν μεγάλο αριθμό νοικοκυριών με εισόδημα μικρότερο από € 700 το μήνα. Στην Κεντρική και στη Δυτική Μακεδονία καταγράφηκαν εισοδήματα μικρότερα των € 1400 το μήνα για την πλειοψηφία των ερωτηθέντων νοικοκυριών. Μόνη εξαίρεση αποτέλεσε ο δήμος Νάουσας (Κεντρική Μακεδονία), όπου πάνω από το ήμισυ των νοικοκυριών ανέφερε ένα εισόδημα άνω των € 2.100 ανά μήνα. Σελίδα 29 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Τα ποσοστά εγγράμματων είναι υψηλά σε όλη την περιοχή μελέτης (95%), ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι δήμοι που καταγράφηκαν κάτοικοι που είτε είναι αναλφάβητοι είτε χωρίς στοιχειώδη εκπαίδευση. Δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια εκπαίδευση καταγράφηκε στο 10% -17% του πληθυσμού με τα υψηλότερα επίπεδα να εμφανίζονται σε δήμους της Κεντρικής Μακεδονίας (17%). Η Εκπαίδευση και οι εγκαταστάσεις υγειονομικής φροντίδας αντιμετωπίζουν προβλήματα πόρων, ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης και της μείωσης των δαπανών στο πλαίσιο των μέτρων λιτότητας. Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για ασθένειες σχετιζόμενες με τον σύγχρονο τρόπο ζωής όπως είναι η καρδιαγγειακή νόσος που είναι η κύρια αιτία θανάτου σε όλη την περιοχή μελέτης, ακολουθούμενη από τον καρκίνο και τα ατυχήματα. 4.4 Υφιστάμενη Αρχαιολογία και Πολιτιστική Κληρονομιά Η έρευνα της πολιτιστικής κληρονομιάς και η αρχαιολογική έρευνα της προτεινόμενης όδευσης που διασχίζει τη Βόρεια Ελλάδα από τα Ελληνοτουρκικά έως τα Ελληνοαλβανικά σύνορα αποδεικνύει ότι η περιοχή αυτή ευνόησε την ανθρώπινη εγκατάσταση από τους πρώτους ιστορικούς χρόνους. Εν μέρει, αυτό οφείλεται στους άφθονους πόρους της περιοχής και στο κλίμα που παρουσιάζεται ως ενδιάμεσο μεταξύ του κλίματος της ηπειρωτικής Ευρώπης και αυτό της Μεσογείου. Επιπλέον ελκυστικοί παράγοντες θεωρούνται η στρατηγική τοποθεσία της περιοχής που αναδεικνύεται ως ένα από τα σημαντικότερα παραγωγικά και πληθυσμιακά κέντρα της Βαλκανικής χερσονήσου, συμπεριλαμβανομένων των λεκανών της Καστοριάς, Φλώρινας και Κοζάνης, καθώς και η πεδιάδα που εκτείνεται από Θεσσαλονίκη προς την Έδεσσα και τη Βέροια. Λόγω της κεντρικής θέσης της περιοχής ως νότια πρόσβαση από την Ασία προς την Ευρώπη, η Μακεδονία υπήρξε περιοχή συνεχών μετακινήσεων πληθυσμού, με αποτέλεσμα να διαθέτει μια πολύπλοκη πολιτιστική ιστορία. Η βιβλιογραφική μελέτη εντόπισε περισσότερες από 200 θέσεις πολιτιστικής κληρονομιάς εντός της περιοχής μελέτης και εντός της ζώνης των 2 km, από την Νεολιθική μέχρι την σύγχρονη περίοδο. Τα είδη των θέσεων που καταγράφηκαν περιλαμβάνουν: αρχαιολογικούς χώρους, οικισμούς, οχυρωματικές θέσεις, κοιμητήρια, τάφους και μνημεία, όπως εκκλησίες, μοναστήρια, πύργοι, παραδοσιακές γέφυρες. Πολλές από τις θέσεις αυτές αποτελούν μνημεία Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, δηλαδή μια τοποθεσία, πνευματικής ή συναισθηματικής σημασίας για τις τοπικές κοινότητες που δεν είναι πάντα εμφανής από τα φυσικά της χαρακτηριστικά. Σελίδα 30 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Πραγματοποιήθηκαν έρευνες πεδίου σε επιλεγμένα τμήματα της όδευσης του αγωγού για την επαλήθευση των ευρημάτων και για διαβούλευση με τις αρμόδιες αρχές. Σε όλη την περιοχή υπάρχουν καλά παραδείγματα γεωλογικών ευρημάτων φυσικής προέλευσης, όπως υπολείμματα απολιθωμένου δάσους στο Φυλακτό και στον Έβρο και σπηλιές με τεταρτογενείς αποθέσεις που χρονολογούνται έως 2 εκατομμύρια έτη στην Αλιστράτη, που βρίσκεται κοντά στις Σέρρες. Άλλες αποθέσεις με σημαντικά στοιχεία παλαιο-πανίδας ερευνώνται επί του παρόντος σε παραποτάμιες αποθέσεις της Δράμας. Παλαιολιθικά και Μεσολιθικά στοιχεία παρατηρούνται σε ορισμένες περιοχές, αν και προς το παρόν, δεν εντοπίστηκαν τέτοια στοιχεία στην περιοχή μελέτης. Προϊστορικά ευρήματα, όπως είναι οι νεολιθικοί οικισμοί, ευρίσκονται στην περιοχή. Μερικές φορές αυτά τα ευρήματα θεωρούνται ως μεμονωμένα, όπως το Δισπηλιό της Καστοριάς ενώ άλλες ως περιοχές που κατοικούντο συνεχώς για μεταγενέστερες περιόδους, όπως στην Ορθόπετρα κοντά στους Φιλίππους. Υπάρχουν πολλές περιοχές με ταφικές ενδείξεις της προϊστορικής περιόδου. Η σταδιακή εντατικοποίηση της χρήσης της γης και η δημιουργία αστικών κέντρων παρατηρείται στους ύστερους προϊστορικούς και ελληνιστικούς οικισμούς που είναι γνωστοί στην περιοχή. Στην περιοχή μελέτης βρίσκονται μεγάλοι οικισμοί όπως αυτοί που είναι στη Νέα Κώμη και στο Ποντολίβαδο κοντά στην Καβάλα, οι διάσημες πόλεις των Φιλίππων και της Πέλλας και, δυνητικά, στην περιοχή Κορησού. Οι μεγάλες αυτές πόλεις είχαν αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, όπως τείχη, ακροπόλεις, και υδραγωγεία. Η Εγνατία οδός, ένα μεγάλος δρόμος της ρωμαϊκής περιόδου, διέσχιζε όλη την Βαλκανική χερσόνησο και κατέληγε στην Κωνσταντινούπολη. Η οδός αυτή έχει εντοπιστεί αρκετές φορές στην περιοχή μελέτης δεδομένου ότι εισερχόταν στην Πέλλα από τα δυτικά και κατευθυνόταν προς τη Θεσσαλονίκη, ενώ διασταυρώνεται εκ νέου με την περιοχή μελέτης καθώς κατευθύνεται προς Φιλίππους. Σε διάφορες περιοχές, εντοπίζονται γέφυρες για τις οποίες γίνεται αντιληπτό ότι είναι ρωμαϊκής προέλευσης. Σε όλη την περιοχή μελέτης, υπάρχουν πολλές εκκλησίες και ξωκλήσια, οι οποίες ίσως είναι πιο συχνές στα δυτικά, μετά την πεδιάδα του Αξιού. Οι περισσότερες από αυτές σχετίζονται με νεκροταφεία. Είναι κοινοί οι παραδοσιακοί οικισμοί με ερείπια κτιρίων της Οθωμανικής και νεώτερης εποχής. Μια σειρά από στρατιωτικές εγκαταστάσεις έχουν καταγραφεί, όπως το φρούριο στο Κάτω Γραμματικό και οι οχυρώσεις στο Χαλκερό κοντά στην Καβάλα, που Σελίδα 31 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 συνδέονται με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, άλλα και σε παραμεθόριες περιοχές, που χρονολογούνται από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το τοπίο έχει επίσης αλλάξει δραματικά με την πάροδο του χρόνου. Η Πέλλα ήταν ένα λιμάνι κατά το μεγαλύτερο μέρος των αρχικών σταδίων της ύπαρξής της, αλλά τώρα βρίσκεται σε απόσταση 30 km από την ανοιχτή θάλασσα. Η πόλη σταδιακά απομονώθηκε με την αργή ξήρανση του πρώην κόλπου, οπότε και δημιουργήθηκε μια μεγάλη λίμνη στα νοτιοδυτικά της Πέλλας (λίμνη Γιαννιτσών). Η περιοχή αυτή δεν αποστραγγίστηκε πλήρως και δεν αποδόθηκε για καλλιέργεια μέχρι το 1920. Η παρουσία αυτού του μεγάλου ανοικτού χώρου με την ύπαρξη νερού ήταν ένας από τους λόγους για τους οποίους η Εγνατία Οδός πλησίαζε την Πέλλα από τα βορειοδυτικά ενώ δρόμοι με νότια κατεύθυνση προς την Πελοπόννησο βρέθηκαν περίπου 20 km προς τα δυτικά, στην περιοχή Πετριά. Οι Φίλιπποι αναπτύχθηκαν σε μια στρατηγική τοποθεσία ανάμεσα σε μία μεγάλη λίμνη προς τα νότια και λόφους προς τα βόρεια. Η Εγνατία οδός αναγκαστικά ακολούθησε μια βόρεια διαδρομή από τη Θεσσαλονίκη με σκοπό να βρει ένα ευνοϊκό σημείο διέλευσης και στη συνέχεια κατευθύνθηκε ανατολικά κατά μήκος της βόρειας ακτής της λίμνης έως τους Φιλίππους. Σταδιακά, με την πάροδο του χρόνου, η περιοχή έγινε ελώδης προτού αποξηρανθεί και ανακτηθεί πρόσφατα. Εξακολουθεί να είναι μια περιοχή με πολλά υπόγεια ύδατα αλλά με φτωχά εδάφη. Ακόμα και σήμερα η περιοχή αυτή έχει επηρεάσει την όδευση που επιλέχθηκε για το έργο, υιοθετώντας τη συμβουλή των ενδιαφερόμενων μερών να μην διέλθει ο αγωγός από τον πρώην πυθμένα της λίμνης. Σελίδα 32 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 5 ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ 5.1 Διαβούλευση με τα Ενδιαφερόμενα Μέρη και Κοινοποίηση Πληροφοριών Σχετικών με το Έργο. Η διαβούλευση με ενδιαφερόμενα μέρη5 αποτελεί βασικό στοιχείο της διαδικασίας της ΜΠΚΕ. Ο σκοπός της διαβούλευσης με ενδιαφερόμενα μέρη είναι να επιτραπεί στα ενδιαφερόμενα μέρη να έχουν την δυνατότητα αλληλεπίδρασης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, να εκφράζουν τις απόψεις τους και να επηρεάζουν την επιλογή μέτρων αντιμετώπισης των επιπτώσεων και τεχνικών λύσεων που προτείνονται σχετικά με τους προβληματισμούς τους που εκφράζονται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Η διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι μια ανοιχτή και πολιτιστικά ενδεδειγμένη διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει την ανταλλαγή πληροφοριών και γνώσεων, με σκοπό την κατανόηση των προβληματισμών των άλλων και την οικοδόμηση σχέσεων που βασίζονται στη συνεργασία. Επιτρέπει στα ενδιαφερόμενα μέρη να κατανοήσουν τους κινδύνους, τις επιπτώσεις και τις ευκαιρίες ενός Έργου, προκειμένου να επιτευχθούν θετικά αποτελέσματα. Ο ΤAP ακολουθεί τις ελληνικές απαιτήσεις εκπόνησης της ΜΠΚΕ που περιλαμβάνουν δημόσια διαβούλευση και κοινοποίηση και, επιπλέον, τις απαιτήσεις της ΕΤΑΑ για την συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών. Για τη διάρθρωση αυτών των δραστηριοτήτων ο TAP έχει ετοιμάσει ένα Σχέδιο Διαβούλευσης με Ενδιαφερόμενα Μέρη (ΣΔΕΜ). Η διαδικασία της διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη για την υποστήριξη της ΜΠΚΕ του TAP περιλαμβάνει έξι φάσεις, όπως φαίνεται στο Σχήμα 5-1. 5 Το Σχέδιο Διαβούλευσης με Ενδιαφερόμενα Μέρη (ΣΔΕΜ) ορίζει τους ‘εμπλεκόμενους φορείς’ ως άτομα ή ομάδες που ενδέχεται να επηρεαστούν από ένα έργο ή μπορούν να επηρεάσουν ένα έργο’. Σελίδα 33 από 86 Area Code Σχήμα 5-1 Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Φάσεις Διαβούλευσης με Εμπλεκόμενους Φορείς κατά την διάρκεια της ΜΠΚΕ TAP Δυτικό Τμήμα TAP Ανατολικό Τμήμα Φάση 1- Προκαταρκτική Οριοθέτηση Στρατηγική διαβούλευση με την κυβέρνηση και με σημαντικές ομάδες προκειμένου να παρασχεθούν πληροφορίες σχετικά με το έργο, να εκτιμηθεί η βιωσιμότητά του και να εντοπιστούν έγκαιρα τυχόν βασικά θέματα. Φάση 1&2- Επιβεβαίωση Όδευσης Φάση 2 – Βελτιστοποίηση Όδευσης Παρουσίαση του Έργου στα βασικά ενδιαφερόμενα μέρη, που περιλαμβάνουν εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές και τις ενδεχομένως επηρεαζόμενες κοινότητες, προκειμένου να εντοπιστούν τυχόν βασικά θέματα και ευαίσθητα σημεία, όπως τοποθεσίες ενδιαφέροντος, παρουσία ευπαθών ομάδων καθώς επίσης και με σκοπό τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση Φάση 3 – Οριοθέτηση Περιεχομένου της ΜΠΚΕ Εκ νέου επαφή με τα ενδιαφερόμενα μέρη με τα οποία υπήρξε επικοινωνία κατά τη φάση Βελτιστοποίησης της Όδευσης σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, καθώς επίσης και με αυτά που βρίσκονται κατά μήκος της όδευσης με σκοπό την παροχή περαιτέρω λεπτομερειών αναφορικά με το έργο και τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με το πεδίο, την προσέγγιση, τα βασικά θέματα και τα βασικά ενδιαφερόμενα μέρη με τα οποία πρέπει να πραγματοποιηθούν διαβουλεύσεις. Στρατηγική διαβούλευση με υψηλά ιστάμενα κυβερνητικά στελέχη και σημαντικές ομάδες, με σκοπό να παρασχεθούν πληροφορίες σχετικά με το έργο, να εκτιμηθεί η βιωσιμότητά του και να εντοπιστούν έγκαιρα τυχόν βασικά θέματα.. Φάση 3 – Οριοθέτηση Περιεχομένου της ΜΠΚΕ Συνάντηση με ενδιαφερόμενα μέρη σε Εθνικό, Περιφερειακό και επίπεδο Δήμων, καθώς επίσης και με ΜΚΟ ή άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, με σκοπό την ενημέρωσή τους για την διαδικασία επιλογής της όδευσης και τον σχεδιασμό του έργου και να συλλεχθούν τα βασικά θέματα και μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων της ΜΠΚΕ Ολοκληρώθηκε Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Comp. Code Φάση 5 – Δημοσιοποίηση και Διαβούλευση της ΜΠΚΕ Παρουσίαση της τελικής ενιαίας ΜΠΚΕ στα ενδιαφερόμενα μέρη, στο τέλος της διαδικασίας ΜΠΚΕ. Περιλαμβάνει την παροχή πληροφοριών σχετικά με τις επιπτώσεις του έργου και τα μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων που σχεδιάστηκαν για την ελαχιστοποίηση ή, όπου είναι δυνατόν, την επαύξησή τους. Φάση 6 –Συνεχής Διαβούλευση Συνεχής διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του έργου, με σκοπό τη διαχείριση της σχέση μεταξύ της TAP AG και των ενδιαφερομένων μερών. Πηγή: ERM (2012) και ASPROFOS (2013) Προγραμματισμ ένο Φάση 4 – Κύρια Φάση Προετοιμασίας ΜΠΚΕ Διατήρηση των σχέσεων που έχουν αναπτυχθεί κατά τις προηγούμενες φάσεις ώστε να εξασφαλιστεί ότι όλα τα θέματα των ενδιαφερομένων μερών έχουν εντοπιστεί. Εκ νέου επαφή με τις εθνικές και περιφερειακές αρχές και τις επηρεαζόμενες κοινότητες κατά μήκος της επιλεχθείσας όδευσης του αγωγού ώστε να δοθεί ενημέρωση για την εξέλιξη του έργου και η δυνατότητα να σχολιάσουν, να εκφράσουν τυχόν προβληματισμούς και να συζητήσουν θέματα. Επίσης εξοικείωση των ενδιαφερομένων μερών με το μηχανισμό παραπόνων και παροχή πληροφοριών σχετικά με τις επόμενες φάσεις του έργου Σελίδα 34 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Η εταιρεία TAP AG είναι σε διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη στην Ελλάδα από το 2008. Ωστόσο, η εφαρμογή των παραπάνω φάσεων διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη , προσαρμόστηκε αναφορικά με το Ανατολικό Τμήμα (Κήποι - Νέα Μεσημβρία) και στο Δυτικό Τμήμα (Νέα Μεσημβρία – Ελληνοαλβανικά σύνορα) της όδευσης του Έργου. Και στις δύο περιπτώσεις, ο διαδικασίας διαβούλευσης ενδιαφερομένων παροχή σκοπός μερών της των ήταν ενημέρωσης η και δυνατότητας, τόσο στις αρχές όσο και στα ενδιαφερόμενα σχολιάσουν προτάσεις ή για να το μέρη, να διατυπώσουν Έργο και τις επιπτώσεις του, (βλ. Σχήμα 5-2). Αυτό υλοποιήθηκε σύμφωνα με τα πρότυπα της ΕΤΑΑ και της Ελληνικής Νομοθεσίας. Σχήμα 5-2 Συνάντηση Διαβούλευσης στην Άνω Καμήλα, Δήμος Σερρών, Κεντρική Μακεδονία – Ιανουάριος 2013 Για το Δυτικό τμήμα, από την Νέα Μεσημβρία έως τα Ελληνοαλβανικά σύνορα (184 km), οι Φάσεις 1-4 έχουν ήδη ολοκληρωθεί, ενώ η Φάση 5 της δημοσιοποίησης και διαβούλευσης σχετικά με τα αποτελέσματα της ΜΠΚΕ είναι επικείμενη. Στο Ανατολικό τμήμα η προτεινόμενη όδευση του αγωγού ακολουθεί, όσο το δυνατόν περισσότερο, την όδευση του υφιστάμενου αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης του ΔΕΣΦΑ (Αρχή Ομαδοποίησης των Υποδομών). Συνεπώς η Φάση 1 (Προκαταρκτική Οριοθέτηση) και η Φάση 2 (Βελτιστοποίηση ’Όδευσης) του δυτικού τμήματος έχουν συγχωνευθεί σε μια φάση, "Επιβεβαίωση Όδευσης" για το Ανατολικό τμήμα. Οι Φάσεις 3 (Οριοθέτηση Περιεχομένου της ΜΠΚΕ) και 4 (Κύρια Φάση της ΜΠΚΕ) ακολούθησαν τις ίδιες αρχές όπως και στο Δυτικό τμήμα. Αυτό περιελάμβανε συναντήσεις για διαβούλευση με ενδιαφερόμενα μέρη σε Εθνικό, Περιφερειακό επίπεδο και σε επίπεδο Δήμων κατά τη διάρκεια της Φάσης 3 για να πληροφορηθούν σχετικά με την επιλογή της όδευσης και τον σχεδιασμό, ενώ στην Φάση 4, έγινε διαβούλευση με τους προαναφερθέντες ενδιαφερόμενους φορείς καθώς και με τις τοπικές κοινωνίες προκειμένου να συλλεχθούν οι όποιοι προβληματισμοί και να συζητηθούν θέματα του Έργου. Σελίδα 35 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Το Σχέδιο Διαβούλευσης με Ενδιαφερόμενα Μέρη (ΣΔΕΜ) που αναπτύχθηκε για το Ανατολικό τμήμα λαμβάνει υπόψη τις δραστηριότητες για την Δημοσιοποίηση και Διαβούλευση της ΜΠΚΕ και για τα δύο τμήματα, (Ανατολικό και Δυτικό), που αντιστοιχούν στις Φάσεις 4 και 5 στο Σχήμ 5-1. Η Φάση 5 για το Ανατολικό τμήμα, αναφέρεται στις συνεχιζόμενες διαβουλεύσεις (που αντιστοιχεί στην Φάση 6 του Σχήματος 5 -1). Η διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη που υλοποιήθηκε σε κάθε τμήμα έχει ως εξής: Φάση 1 – Προκαταρκτική Οριοθέτηση (Δυτικό τμήμα): το αρχικό βήμα για την έναρξη του Έργου TAP συμπεριλάμβανε υψηλού επιπέδου στρατηγική διαβούλευση με το Υπουργείο Περιβάλλοντος τον Ιούνιο του 2008 και τον Μάιο του 2010, προκειμένου να δοθούν πληροφορίες σχετικά με το Έργο, το εύρος της βιωσιμότητάς του και να εντοπιστούν έγκαιρα τυχόν βασικά ζητήματα. Οι συναντήσεις αυτές ήταν σημαντικές, προκειμένου να διασφαλιστεί η τρέχουσα και μελλοντική υποστήριξη για το Έργο. Κατά την διάρκεια της Φάσης 2 – Βελτιστοποίηση Όδευσης (Δυτικό τμήμα και Ανατολικό τμήμα): η διαδικασία διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη στο Δυτικό τμήμα περιλάμβανε 12 Εθνικούς φορείς, 8 Περιφερειακούς, 14 δήμους, 20 τοπικές αρχές οικισμών και 3 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Τα αποτελέσματα χρησιμοποιήθηκαν για την βελτιστοποίηση της όδευσης (όπως αναλύεται στην Ενότητα 3). Για το Ανατολικό τμήμα, η διαδικασία επιβεβαίωσης της όδευσης είχε παρόμοιους στόχους κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, δεδομένου ότι γνωστοποίησε το Έργο στα κύρια ενδιαφερόμενα μέρη, σε συνδυασμό με την λεπτομερή διερεύνηση της όδευσης. Στο Ανατολικό τμήμα η φάση της διαβούλευσης περιλάμβανε 8 Εθνικές, 67 Περιφερειακές και 3 δημοτικές αρχές6. Φάση 3 – Οριοθέτηση Περιεχομένου της ΜΠΚΕ (Δυτικό τμήμα και Ανατολικό τμήμα): Η οριοθέτηση του περιεχομένου της ΜΠΚΕ και οι διαβουλεύσεις διεξήχθησαν τον Ιούνιο/Ιούλιο του 2011 και τον Δεκέμβριο του 2012 για το Δυτικό και το Ανατολικό τμήμα αντίστοιχα. Για το Δυτικό τμήμα, περιελάμβανε επαναεπίσκεψη των ενδιαφερόμενων μερών και διαβούλευση με 11 δήμους από τους οποίους διέρχεται ο διάδρομος των 2 km της προτεινόμενης όδευσης του αγωγού. Για το Ανατολικό τμήμα η φάση Οριοθέτησης Περιεχομένου της ΜΠΚΕ είχε σκοπό να παρουσιάσει το έργο σε υψηλό επίπεδο στους εμπλεκόμενους φορείς – εθνικούς, 6 Μετά από μια διοικητική ρύθμιση που τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2011 και αναφέρεται ως Καλλικράτης, η ελληνική δημόσια διοίκηση αναδιοργανώθηκε σε δύο κύρια επίπεδα: περιφέρειες και δήμους. Το ενδιάμεσο διοικητικό επίπεδο μεταξύ περιφερειών και δήμων, το οποίο ονομαζόταν νομαρχίες, καταργήθηκε από τη μεταρρύθμιση. Σελίδα 36 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 περιφερειακούς και δημοτικούς – να παράσχει πληροφορίες σχετικά με το έργο και να συλλέξει τις απόψεις τους σχετικά με το πεδίο εφαρμογής, την προσέγγιση και βασικά ζητήματα αναφορικά με την εκπόνηση της ΜΠΚΕ. Φάση 4 – Κύρια Φάση Προετοιμασίας ΜΠΚΕ (Δυτικό τμήμα και Ανατολικό τμήμα): Αντικείμενο αυτής της φάσης της συμμετοχής των ενδιαφερομένων μερών ήταν να συμπληρώσει την προηγούμενη διαβούλευση για την Οριοθέτηση Περιεχομένου της ΜΠΚΕ προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι εμπλεκόμενοι φορείς σε τοπικό επίπεδο είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν για το Έργο, να υποβάλουν ερωτήσεις και να εκφράσουν τους προβληματισμούς τους. Η διαβούλευση χρησιμοποιήθηκε επίσης για να αντληθούν πληροφορίες που ήταν σημαντικές για την αξιολόγηση των επιπτώσεων και την ανάπτυξη των μέτρων αντιμετώπισης. Αυτή η φάση της διαβούλευσης υλοποιήθηκε στις περιόδους Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 2011, Ιανουάριος και Μάιος 2013 και περιελάμβανε παρουσιάσεις καθώς και συζητήσεις. Επίσης, τα μέλη της κοινότητας ενημερώθηκαν για τον μηχανισμό και τη δυνατότητα να θέσουν απόψεις και σχόλια για το έργο, οποιαδήποτε στιγμή. Βασικά σχόλια που τέθηκαν από τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετίζονταν με: Επιπτώσεις στην Γη, την Ιδιοκτησία και τα μέσα διαβίωσης και Αποζημίωση: Επιπτώσεις στα μέσα διαβίωσης που βασίζονται στη γη και η αποζημίωση που ενδέχεται να λάβουν ήταν ένα βασικό σημείο ανησυχίας, ιδίως στις Σέρρες, Καβάλα, Μαρώνεια – Σάπες, Πέλλα, Σκύδρα, Νάουσα και Εορδαία, όπου το επίπεδο της αγροτικής παραγωγής είναι υψηλό. Επιπλέον, τέθηκαν ανησυχίες σχετικά με πιθανή υποβάθμιση της αξίας της γης και τους περιορισμούς στη δόμηση. Παλιότερες εμπειρίες σχετικά με την μη ικανοποιητική αποζημίωση, ιδίως σε σχέση με την κατασκευή της Εγνατίας Οδού και τα ορυχεία λιγνίτη της ΔΕΗ, συνέβαλαν επίσης στις ανησυχίες των τοπικών ιδιοκτητών γης για το Έργο του ΤΑΡ (βλ. παρακάτω). Λεπτομέρειες του Έργου: τέθηκε μια σειρά ερωτήσεων σχετικά με το Έργο, τα τεχνικά στοιχεία του, καθώς και τα θέματα κατασκευής του και το χρονοδιάγραμμα. Τα ενδιαφερόμενα μέρη ζήτησαν πληροφορίες για τις λεπτομέρειες του Έργου, συμπεριλαμβανομένων των: βάθος του αγωγού, μεθοδολογία κατασκευής και ακριβής όδευση. Άλλες ερωτήσεις αφορούσαν την όδευση και την θέση των βαλβιδοστασίων. Επιπτώσεις του Έργου και μέτρα αντιμετώπισης: η αποκατάσταση της γης ήταν επίσης ένας βασικός παράγοντας ανησυχίας, ιδίως σε περιοχές υψηλής γεωργικής παραγωγής και γόνιμου εδάφους. Η υποβάθμιση των δασών, ο θόρυβος και οι οχλήσεις, η πιθανή Σελίδα 37 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 ρύπανση των υδάτινων πόρων, η διακοπή στην πρόσβαση των οδών, η αλληλεπίδραση με τους τοπικές περιοχές ανάπτυξης, η πολιτιστική κληρονομιά, και οι επιπτώσεις στην δασοκομία ήταν ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος. Οφέλη του Έργου: πολλά ενδιαφερόμενα μέρη έθεσαν ερωτήματα σχετικά με τα οφέλη που ενδέχεται να λάβουν από το Έργο, ιδίως, για το πώς τα έσοδα που θα εισπραχθούν από το Έργο θα διανεμηθούν στις τοπικές κοινότητες και τις πιθανές επενδύσεις από την εταιρεία TAP AG. Η δυνατότητα παροχής φυσικού αερίου και η απασχόληση στον αγωγό θεωρήθηκαν ως οφέλη. Αναφέρθηκε ότι η παροχή φυσικού αερίου θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής, παρέχοντας μια φθηνότερη πηγή ενέργειας για θέρμανση, καθώς και ότι θα μειωθεί η κοπή δένδρων από τα δάση για καύσιμη ξυλεία. Η απασχόληση αποτελεί σήμερα ένα σημαντικό θέμα με το ένα τρίτο περίπου των ατόμων ηλικίας 15-24 ετών να είναι άνεργα και ως εκ τούτου τέθηκαν ερωτήματα σχετικά με τον μέγεθος των ευκαιριών απασχόλησης και το είδος των διαθέσιμων θέσεων εργασίας μέσω του Έργου. Υγεία και Ασφάλεια: εκφράστηκε κάποια ανησυχία όσον αφορά τη δημόσια υγεία και θέματα ασφάλειας του αγωγού φυσικού αερίου, ιδίως σε σχέση με την πίεση του αερίου και με το πώς τα βαλβιδοστάσια θα αποτρέψουν εκρήξεις αερίου και διαρροές. Οι ενδιαφερόμενοι εξέφρασαν επίσης ανησυχία, για τους χειρισμούς σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Ρόλος της Πολιτείας: οι ενδιαφερόμενοι έδειξαν πρόθυμοι να ενημερώνονται για το Έργο και να είναι σε θέση να παράσχουν περαιτέρω απόψεις καθώς το Έργο θα εξελίσσεται. Εκφράστηκε ένας γενικός σκεπτικισμός σχετικά με την ορθή διαχείριση των θεμάτων αποζημίωσης και των μέτρων αντιμετώπισης των επιπτώσεων. Η τρέχουσα οικονομική κατάσταση έχει επίσης συμβάλλει στο γενικό αίσθημα άγχους και αρνητικότητας μεταξύ των τοπικών κοινοτήτων. Επιπλέον, τα ενδιαφερόμενα μέρη εξέφρασαν την ανησυχία ότι η τοπική κοινωνία δεν θα επωφεληθεί από την αύξηση των εσόδων του ελληνικού δημοσίου σε εθνικό επίπεδο. Η αξιολόγηση της διαδικασίας διαβούλευσης δείχνει ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη ήταν γενικά ικανοποιημένα με τη διαδικασία διαβούλευσης και ήταν σε θέση να διατυπώσουν όλες τις ερωτήσεις επαρκώς. Παρόλα αυτά, οι ενδιαφερόμενοι ήταν πρόθυμοι να μάθουν περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την ακριβή όδευση του αγωγού και συγκεκριμένα για τα αγροτεμάχια που θα επηρεαστούν από το έργο, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν θα αποζημιωθούν. Εκτός των διαβουλεύσεων σε τοπικό επίπεδο, πραγματοποιήθηκαν συμπληρωματικές συναντήσεις με εμπλεκόμενους φορείς της πολιτείας: Τον Απρίλιο του 2012 έγιναν πρόσθετες συναντήσεις με τις περιφερειακές αρχές της Τροχαίας και την Αστυνομία για να συζητηθεί η επίπτωση στην κυκλοφορία λόγω της πιθανής επίδρασης του έργου TAP με τις κυκλοφοριακές Σελίδα 38 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 κινήσεις κατά μήκος των δυτικών τμημάτων της διαδρομής. Περαιτέρω, τον Μάιο και τον Νοέμβριο του 2012 οργανώθηκαν επισκέψεις πεδίου με τους εμπειρογνώμονες των περιφερειακών αρχαιολογικών υπηρεσιών (Εφορείες) με σκοπό να υποστηριχθεί η αξιολόγησή τους σχετικά με την όδευση στο πλαίσιο της γνωμοδότησης επί της Προμελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ). Φάση 5 – Δημοσιοποίηση και Διαβούλευση της ΜΠΚΕ : Περισσότερες λεπτομερείς πληροφορίες θα ανακοινωθούν κατά την επόμενη φάση της διαβούλευσης, η οποία περιλαμβάνει την διανομή και παρουσίαση της τελικής έκθεσης της ΜΠΚΕ, σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και στο ευρύ κοινό. Αυτό θα παρέχει στις τοπικές κοινότητες περισσότερη σαφήνεια σχετικά με το Έργο, ιδίως σε σχέση με την όδευση του αγωγού, την απώλεια της γης και άλλες επιπτώσεις, καθώς και τα μέτρα αντιμετώπισης και τις ευκαιρίες. Τα σχόλια που διατυπώνονται από τα ενδιαφερόμενα μέρη κατά τη διάρκεια της δημοσιοποίησης και διαβούλευσης της ΜΠΚΕ θα προστεθούν ως Παράρτημα στη ΜΠΚΕ, μαζί με τις Απαντήσεις του Έργου σχετικά με τον τρόπο που το Έργο έλαβε υπόψη του αυτά τα σχόλια (καθώς και όσα είχαν ληφθεί από τις προηγούμενες φάσεις) . Η φάση αυτή προβλέπεται να υλοποιηθεί την περίοδο Σεπτέμβριος – Νοέμβριος 2013. Φάση 6 – Συνεχής Διαβούλευση: Η TAP AG θα συνεχίσει τη διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη κατά την ανάπτυξη και την υλοποίηση του Έργου. Επίσης, το Έργο θα παρακολουθεί και θα αξιολογεί την αποτελεσματικότητα προσέγγισης για περαιτέρω βελτίωση της διαδικασίας, εάν και όπως χρειάζεται. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του Έργου, η TAP AG θα ενημερώσει τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τις δραστηριότητες κατασκευής μέσω ανακοινώσεων, φυλλαδίων, της ιστοσελίδας του έργου, των μέσων ενημέρωσης και των μέσων επικοινωνίας και διάδοσης πληροφοριών. Η TAP AG θα βρίσκεται σε στενή επαφή με τις τοπικές κοινωνίες μέσω των Υπευθύνων Επαφών με την Κοινότητα (ΥΕΚ), οι οποίοι θα αντιμετωπίζουν τυχόν παράπονα που μπορεί να προκύψουν (βλ. Ενότητα 5.2). Επίσης, κατά τη λειτουργία του έργου, η TAP AG θα ενημερώνει τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τις προγραμματισμένες δραστηριότητες (π.χ. συντήρηση αγωγού, εξαέρωση σταθμού) και θα παρέχει προληπτικά πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια του αγωγού και την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης με φυλλάδια και ενημερωτικές εκδηλώσεις. Όσον αφορά το προβλεπόμενο Πρόγραμμα Επενδύσεων για τις Κοινότητες, η TAP AG θα οργανώσει επίσης συναντήσεις στις κοινότητες, όπως απαιτείται. Σελίδα 39 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: 5.2 Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Διαδικασία Παραπόνων Η TAP AG έχει καθιερώσει μία διαδικασία Διατύπωσης Παραπόνων δύο βαθμίδων προκειμένου να είναι ενήμερη και να ανταποκρίνεται στις ανησυχίες των ενδιαφερόμενων μερών, και να διευκολύνει την επίλυση εύλογων παραπόνων. Η Διαδικασία Παραπόνων είναι μέρος της ευρύτερης διαδικασίας της συμμετοχής των ενδιαφερομένων μερών καθώς και της διασφάλισης ποιότητας και έχει ως στόχο να διατηρήσει και να ενισχύσει την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ της TAP AG και του πληθυσμού κατά μήκος της όδευσης του αγωγού. Η Διαδικασία Παραπόνων ερευνά όλες τις περιπτώσεις, όταν κάποιος είναι της άποψης ότι η TAP AG, ή το προσωπικό της, ή οι ανάδοχοι ή-και οι υπεργολάβοι έχουν ενδεχομένως παραβιάσει δικαιώματα, βλάψει κάποιον ή έχουν προκαλέσει κάποια ζημιά. Η Διαδικασία Παραπόνων είναι διαθέσιμη μέσω της ιστοσελίδας του ΤΑΡ, e-mail, SMS, ταχυδρομικώς, των τοπικών γραφείων της ΤΑΡ AG και στις τρεις περιφέρειες από τις οποίες διέρχεται ο αγωγός, καθώς και στο γραφείο της εταιρείας στην Αθήνα, είτε μέσω ενός ειδικού τηλεφωνικού αριθμού στην Ελλάδα. Παράπονα μπορούν να υποβληθούν από ιδιώτες, ομάδες, εταιρείες και ομάδες κοινών συμφερόντων, κλπ. Τα παράπονα καταγράφονται, επιβεβαιώνεται η παραλαβή τους εντός 7 ημερολογιακών ημερών και απαντώνται εντός 30 ημερολογιακών ημερών. Ενώ η TAP AG έχει ως στόχο την εξεύρεση αμοιβαίως αποδεκτών λύσεων, εάν ένα θιγόμενο πρόσωπο δεν είναι ικανοποιημένο με την απόκριση, μπορεί να ζητήσει διαμεσολαβητή για να διεξαχθεί μια ανεξάρτητη επανεξέταση και ακόμη και αν αυτό δεν οδηγεί σε αποδεκτές λύσεις, να καταφύγει στη δικαιοσύνη σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας επίλυσης. Η TAP AG διαβεβαιώνει ότι δεν επιδιώκει τη δημιουργία εντάσεων και αντιδικιών με όσους υποβάλλουν παράπονα ή ενστάσεις, αντιθέτως δε τους θεωρεί εταίρους. Αν και αυτό δεν μπορεί να είναι πάντοτε εφικτό, ο TAP θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια να κρατήσει τα παράπονα αποκλειστικά σε επίπεδο γεγονότων και θα κρατήσει τα ατομικά παράπονα εμπιστευτικά. Προκειμένου να ενημερώνονται οι αρχές και το κοινό σχετικά με τα συνήθη παράπονα, τα αποτελέσματα των ερευνών και των διορθωτικών ενεργειών, η εταιρεία TAP AG θα συντάσσει μία ετήσια συνοπτική έκθεση την οποία και θα δημοσιεύει στην ιστοσελίδα της. Σελίδα 40 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 6 ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ - ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ 6.1 Αντικείμενο Αξιολόγησης και Μελέτες που εκπονήθηκαν Με βάση τις ισχύουσες κανονιστικές απαιτήσεις, το Έργο υπόκειται σε εκπόνηση Μελέτης Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων (ΜΠΚΕ) ως μέρος της διαδικασίας αδειοδότησης στην Ελλάδα. Επιπρόσθετα του ελληνικού κανονιστικού πλαισίου, ο TAP AG έχει επιλέξει τις Απαιτήσεις Επίδοσης, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ) ως σημείο αναφοράς ώστε να εξασφαλιστεί το γεγονός ότι αποφεύγονται οι αρνητικές επιπτώσεις και τυχόν κίνδυνοι για τους ανθρώπους, τα δικαιώματά τους, τα μέσα διαβίωσης, τον πολιτισμό και το περιβάλλον ή, όπου η αποφυγή δεν είναι δυνατή, θα ελαχιστοποιηθούν, θα μετριαστούν ή/και θα δοθούν αποζημιώσεις ενώ παράλληλα θα προσδιοριστούν και υιοθετηθούν ευκαιρίες ενίσχυσης της περιβαλλοντικής και κοινωνικής επίδοσης του Έργου. Επίσης, η προσέγγιση αυτή εξασφαλίζει τη συμμόρφωση με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και επιπλέον με τις απαιτήσεις των προτύπων επίδοσης του Διεθνούς Οργανισμού Χρηματοδοτήσεων (ΔΧΟ), των απαιτήσεων επίδοσης της ΕΤΑΑ και άλλων Διεθνών Χρηματοδοτικών Οργανισμών έργων (ΔΧΟ), οι οποίοι αναφέρονται σε αυτά τα πρότυπα (π.χ. Αρχές του Ισημερινού). Η TAP AG, δεσμεύεται να εκπληρώσει τις ανωτέρω αρχές και τις απαιτήσεις επίδοσης και η δέσμευση αυτή έχει περιγραφεί σε ένα έγγραφο πολιτικής αναφορικά με τη ΜΠΚΕ για το Έργο TAP7. Μέσω της διαδικασίας της ΜΠΚΕ, η TAP AG προσδιορίζει, εξακριβώνει και διαχειρίζεται όλες τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτιστικές επιπτώσεις, τους κινδύνους και τις ευκαιρίες με συστηματικό και κατανοητό τρόπο. Η ΜΠΚΕ θεωρεί τρείς κύριες φάσεις της ζωής του Έργου: την Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία, τη Λειτουργία και Συντήρηση και τον Τερματισμό Λειτουργίας και επίσης λαμβάνει υπόψη της την εξέταση των διασυνοριακών επιπτώσεων στις γειτονικές χώρες, που είναι η Τουρκία και η Αλβανία. Η αξιολόγηση των επιπτώσεων έλαβε υπόψη μια σειρά μελετών και συμπληρωματικών πληροφοριών, όπως: Αρχές Υδροστατικής Δοκιμής, Αρχές Λογιστικού Εφοδιασμού, Μελέτη Μετάδοσης Θορύβου, Μοντέλο Διασποράς Αέριων Εκπομπών και μελέτες γεωλογικών κινδύνων 7 http://www.trans-adriatic-pipeline.com/tap-project/health-safety-and-environment/corporate-social-responsibility/ Σελίδα 41 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 (όπως για την ευστάθεια πρανών, την σεισμικότητα, κλπ) και γεωτεχνικών συνθηκών. Για την αξιολόγηση των επιπτώσεων στις θεσμοθετημένες περιοχές προστασίας και στις περιοχές διατήρησης, έχουν εκπονηθεί πέντε (5) Ειδικές Οικολογικές Αξιολογήσεις (βλέπε Παράρτημα 8). Η Αξιολόγηση των Κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων και κινδύνων έχει λάβει υπόψη την Έκθεση Επιπτώσεων στα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Η αξιολόγηση των επιπτώσεων έλαβε υπ’ όψη μια κοινώς, αλλά και διεθνώς, αποδεκτή μεθοδολογία8. Με βάση τη φύση των προβλεπόμενων επιπτώσεων και την αξιολόγηση της σημαντικότητάς τους, εντοπίστηκαν μέτρα αντιμετώπισης και διαχείρισης και προσδιορίστηκαν περαιτέρω δράσεις. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των επιπτώσεων συνοψίζονται στις παρακάτω ενότητες για τις φάσεις κατασκευής και λειτουργίας. Ωστόσο, η πλειονότητα των επιπτώσεων προέρχονται από τη φάση της κατασκευής. Οι ενδεχόμενες επιπτώσεις που προκύπτουν από τη φάση τερματισμού της λειτουργίας παρουσιάζονται στο τέλος του κεφαλαίου. Κίνδυνοι που προκύπτουν από μη συνήθη σενάρια λειτουργίας και την αντιμετώπισή τους, αξιολογήθηκαν με βάση τις μελέτες εκτίμησης κινδύνου. 6.2 Φυσικό Περιβάλλον - Επιπτώσεις και Μέτρα Αντιμετώπισης 6.2.1 Ποιότητα Ατμοσφαιρικού Αέρα και Κλίμα Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Η Κατασκευή του έργου μπορεί να οδηγήσει σε τοπικές οχλήσεις από τη σκόνη που θα προκληθεί από τις χωματουργικές εργασίες (δηλαδή, κατά την προετοιμασία της ζώνης εργασίας, τη διάνοιξη της τάφρου, κλπ) και την κυκλοφορία οχημάτων κατά την διάρκεια των εργασιών. Συνήθη μέτρα αντιμετώπισης, όπως καταστολή της σκόνης με ψεκασμό νερού, θα εφαρμοστούν όπου εκτελούνται χωματουργικές εργασίες ή κίνηση φορτηγών σε χωματόδρομους που είναι σε άμεση γειτνίαση με οικισμούς. Παρά τη μακρά διάρκεια των έργων εντός του εργοταξίου του σταθμού συμπίεσης, οι πιο κοντινοί οικισμοί είναι σε απόσταση μεγαλύτερη του 1 km και κατά συνέπεια είναι απίθανο να επηρεαστούν από τη σκόνη. 8 Η σημασία των επιπτώσεων αξιολογείται με βάση τη σημασία του υποδοχέα, την ευαισθησία προς συγκεκριμένες δραστηριότητες του Έργου και τα χαρακτηριστικά των επιπτώσεων, συμπεριλαμβανομένων των εκτιμήσεων των μέτρων αντιμετώπισης και την αναστρεψιμότητα. Σελίδα 42 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Λειτουργία και Συντήρηση Κατά την διάρκεια της λειτουργίας του Έργου, ιδιαίτερα κατά τη λειτουργία των σταθμών συμπίεσης, δεν αναμένεται να υπάρξει σημαντική ατμοσφαιρική ρύπανση στον αέρα κατά μήκος της όδευσης του αγωγού, η οποία χαρακτηρίζεται ως σχετικά μη επιβαρυμένη όπως αναμένεται για τις κατ’ εξοχήν αγροτικές περιοχές. Οι δύο σταθμοί συμπίεσης (GCS00 και GCS01) θα λειτουργούν με καύσιμο φυσικό αέριο. Τα αποτελέσματα των μοντέλων διασποράς αέριων ρύπων δείχνουν ότι οι σταθμοί αυτοί κατά τη λειτουργία τους δεν επιβαρύνουν σημαντικά με συγκεντρώσεις NOx βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα τυχόν ευαίσθητους αποδέκτες, καθότι οι τιμές των ρύπων δεν υπερβαίνουν τα όρια των αποδεκτών τιμών που προδιαγράφονται από την ΕΕ. Οι κύριοι συντελεστές των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι οι σταθμοί συμπίεσης. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου εκτιμάται ότι θα φθάσουν περίπου τους 170.000 τόνους CO2 / έτος για τη φάση των 10 bcm / έτος. Σε μεταγενέστερο στάδιο και λαμβάνοντας υπόψη το δυσμενέστερο σενάριο, οι εκπομπές μπορεί να αυξηθούν στους 959.000 τόνους CO2 / έτος για την φάση των 20 bcm / έτος. Αυτές οι εκπομπές στη φάση λειτουργίας είναι σχετικά χαμηλές σε σύγκριση με άλλους συμβατικούς τρόπους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από θερμική ενέργεια, λόγω της χρήσης φυσικού αερίου. Η λειτουργία και των δύο σταθμών συμπίεσης στην φάση των 20 bcm / έτος θα αντιπροσωπεύει περίπου το 0,8% του συνόλου των αερίων εκπομπών θερμοκηπίου της χώρας (σύγκριση με τιμές για το 2010). 6.2.2 Ακουστικό Περιβάλλον Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Η κατασκευή του έργου μπορεί να οδηγήσει σε τοπικές οχλήσεις θορύβου για τους οικισμούς που βρίσκονται σε άμεση γειτνίαση (απόσταση μικρότερη των 200 μ) με τα εργοτάξια, από τις συνήθεις δραστηριότητες κατασκευών και λειτουργίας των μηχανημάτων. Δεν αναμένεται σημαντική επίδραση (θόρυβος ή δονήσεις) στις κατοικίες από ανατινάξεις, από την λειτουργία υδραυλικής σφύρας και εργασίες διάτρησης χωρίς διάνοιξη τάφρου καθώς αυτές οι δραστηριότητες συμβαίνουν σε σχετικά απομακρυσμένες τοποθεσίες. Κατάλληλα μέτρα αντιμετώπισης θα λαμβάνονται στις λίγες περιπτώσεις, όπου νοικοκυριά εντοπίζονται κοντά στις δραστηριότητες αυτές. Συνήθη μέτρα αντιμετώπισης, όπως η διεξαγωγή των εργασιών κατά τη διάρκεια της ημέρας, θα εφαρμόζονται γενικώς. Σελίδα 43 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Λειτουργία και Συντήρηση Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του έργου η μόνη πηγή του θορύβου που αναμένεται είναι οι σταθμοί συμπίεσης. Τα αποτελέσματα της προσομοίωσης δείχνουν ότι τα επίπεδα θορύβου κοντά στους οικισμούς θα είναι μικρότερα των 40 dB(Α) τα οποία παρά το γεγονός ότι θα είναι αντιληπτά, θα βρίσκονται κάτω από τα επίπεδα που συνιστώνται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) για την αποφυγή διαταραχών κατά την διάρκεια του ύπνου. Και για τις 2 θέσεις των σταθμών συμπίεσης, τα λειτουργικά επίπεδα θορύβου θα είναι επίσης εντός των ελληνικών θεσμοθετημένων ορίων και δεν θα έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων θορύβου άνω των 3 dB(Α) που έχει οριστεί ως όριο από τον ΔΧΟ. 6.2.3 Υδάτινοι Πόροι (Υπόγειοι και Επιφανειακοί) Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Η μεγαλύτερη δυναμική για άμεσες επιπτώσεις στα επιφανειακά ύδατα προκύπτει από διασταυρώσεις με υδάτινους όγκους. Προβλέπεται ότι οι ποταμοί Στρυμόνας, Ξηροπόταμος, Φιλιούρης, Αξιός και Έβρος, Αγγίτης, Νέστος, Βαρδαρόβασης θα διασταυρωθούν χρησιμοποιώντας μέθοδο χωρίς διάνοιξη τάφρου, ενώ η τεχνική λύση των ποταμών Αλιάκμονα και Γραμματικού μελετάται με γνώμονα ειδικές γεωτεχνικές μελέτες. Σε μικρότερα υδάτινα ρεύματα, θα χρησιμοποιηθούν τεχνικές ανοικτού ορύγματος που θα διανοιχθεί κατά την περίοδο χαμηλής στάθμης (ροής) και θα εφαρμοστούν τεχνικές λύσεις για να ελαχιστοποιηθεί η διασπορά των ιζημάτων. Για κάθε διασταύρωση θα υπάρχει ένα ξεχωριστό Σχέδιο Διασταύρωσης Ποταμών που θα περιλαμβάνει προδιαγραφές για την ελαχιστοποίηση διασποράς των ιζημάτων και των επιπτώσεων στην οικολογία των ποταμών συμπεριλαμβανομένων των παρόχθιων και των ποτάμιων ενδιαιτημάτων. Η όδευση διέρχεται από τμήματα στα οποία ενδέχεται να συναντήσει μεγάλες ποσότητες υπογείων υδάτων. Θα καταρτισθεί Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων για τον εντοπισμό και την άντληση των υπόγειων υδάτων και τη διαχείριση της επιφανειακής απορροής. Η υπερβολική άντληση των υπόγειων υδάτων για την αποστράγγιση της τάφρου κατά τη διάρκεια της κατασκευής θα αποφεύγεται και θα χρησιμοποιηθούν σύγχρονες τεχνικές για την μείωση της απώλειας υδάτινων πόρων όπως π.χ. η επανέγχυση των αντλούμενων υπόγειων υδάτων σε γειτονικούς υπόγειους υδροφορείς. Οι τεχνικές αυτές μαζί με το γεγονός ότι η τάφρος θα είναι ανοικτή μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα (της τάξης μερικών εβδομάδων), θα ελαχιστοποιήσουν τις επιπτώσεις στη βλάστηση της περιοχής που εξαρτάται από τα υψηλά επίπεδα των υπογείων υδάτων, θα Σελίδα 44 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 ελαχιστοποιήσει την ξήρανση του εδάφους και θα αποφύγουν τη βραχυπρόθεσμη διακύμανση σε ρηχά επίπεδα υπόγειων υδάτων που ενδέχεται να επηρεάσουν αρχαιολογικούς χώρους ή θεμέλια κτιρίων. Σε μεγάλα εργοτάξια κατασκευής αγωγών υπάρχει το ενδεχόμενο ατυχηματικής ρύπανσης από καύσιμα, λιπαντικά και άλλες ουσίες που μπορεί να ρυπάνουν τα νερά. Τέτοιες πηγές πιθανών επιπτώσεων μπορεί να αποφευχθούν σε μεγάλο βαθμό προβαίνοντας σε διαχείριση των εκροών του εργοταξίου, επεξεργασία λυμάτων, διαχείριση αποβλήτων, κατάλληλη αποθήκευση και διαχείριση ουσιών που προκαλούν ρύπανση των υδάτων, π.χ. εφαρμογή ορθών πρακτικών κατά την διάρκεια της κατασκευής από τον ανάδοχο που θα αναλάβει το έργο ως Μελέτη, Προμήθεια Υλικών και Κατασκευή (ΜΠΥΚ). Θα υπάρχει ένα Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης για την οποιαδήποτε απρόβλεπτη διαρροή ή ακούσια απόρριψη ανεπεξέργαστων λυμάτων ή αποβλήτων. Ιδιαίτερη προσοχή για την αποφυγή αποθέσεων φερτών υλικών ή διαρροών θα δοθεί σε υψηλούς υδροφόρους ορίζοντες ή επιφανειακά ύδατα που χρησιμοποιούνται για τοπικές παροχές νερού. Οι μεγαλύτερες ποσότητες των αναγκών σε γλυκό νερό (το μέγιστο. 550.000 m³) σχετίζονται με την υδροστατική δοκιμή του αγωγού κατά την οποία εξασφαλίζεται ότι ο αγωγός ικανοποιεί τις απαιτήσεις της πίεσης λειτουργίας που επιβάλλονται από τους κώδικες. Το νερό θα αντληθεί από τοπικά υδάτινα συστήματα. Με βάση την Αρχή Υδροστατικής Δοκιμής του αγωγού ο ΤΑΡ θα ετοιμάσει ένα λεπτομερές Σχέδιο Υδροστατικής Δοκιμής. Μέτρα αντιμετώπισης που προσδιορίστηκαν από την αξιολόγηση των επιπτώσεων περιλαμβάνουν: την επαναχρησιμοποίηση του νερού της υδροστατικής δοκιμής, στο μέτρο του δυνατού, στα επόμενα τμήματα του αγωγού, την απόρριψή του στο περιβάλλον μόνο μετά τη κατακάθιση των αιωρούμενων στερεών και αποφυγή περιόδων αιχμής πλημμυρών καθώς και την ελαχιστοποίηση της διάβρωσης του ποταμού. Τα ανώτατα όρια υδροληψίας και απόρριψης νερού θα καθορισθούν κατόπιν συμφωνίας με τις αρμόδιες αρχές. Λειτουργία και Συντήρηση Η κατανάλωση νερού κατά τη διάρκεια λειτουργίας του αγωγού και του σταθμού συμπίεσης θεωρείται ασήμαντη. Η κατανάλωση του νερού στους σταθμούς συμπίεσης κατά την περίοδο κατασκευής υπολογίζεται σε 13 m3 / h και έχει προγραμματιστεί η μερική προμήθεια από το δημοτικό δίκτυο σε συντονισμό με τις αρμόδιες αρχές. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει θέμα ανταγωνισμού με τη χρήση του νερού για άρδευση, για δημόσια παροχή νερού ή για άλλα Σελίδα 45 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 παρόμοια θέματα. Τα όμβρια στις περιοχές των σταθμών συμπίεσης, θα συλλέγονται και θα διέρχονται μέσω ιζηματοπαγίδων και ελαιοδιαχωριστών πριν από την απόρριψή τους. Η πιθανότητα για τυχαία διαρροή ρυπογόνων ουσιών (π.χ. καύσιμα, λιπαντικά) είναι μηδαμινή, δεδομένου ότι δεν προβλέπεται τακτική χρήση μεγάλων ποσοτήτων των ουσιών αυτών ενώ η κατάλληλη αποθήκευση, η καθαριότητα του χώρου αποθήκευσης των λιπαντικών, καθαριστικών κλπ. θα μειώσει τους σχετικούς κινδύνους. Τα λύματα από το σταθμό συμπίεσης θα αντιμετωπίζονται με μονάδες χημικής επεξεργασίας εντός του σταθμού. 6.2.4 Πλουτοπαραγωγικοί Πόροι Εδάφους και Υπεδάφους Κατασκευή και Περίοδος Δοκιμών πριν την Λειτουργία: Μόνιμες αλλαγές της επιφάνειας και απώλεια εδάφους θα λάβουν χώρα στο χώρο κατασκευής των σταθμών συμπίεσης GCS00 (και σε μεταγενέστερο στάδιο στον χώρο κατασκευής του σταθμού συμπίεσης GCS01), όπου στην παρούσα φάση οι χώροι αυτοί είναι αγροί. Η προετοιμασία για την εγκατάσταση του σταθμού συμπίεσης GCS00 θα οδηγήσει σε διαμόρφωση της επιφάνειας του εδάφους επί συνόλου 170 στρεμμάτων περίπου, όπου το φυσικό έδαφος και οι λειτουργίες του θα απωλεσθούν. Στο σταθμό συμπίεσης τα κτίρια και οι λοιπές εγκαταστάσεις θα καλύπτουν επιφάνεια περίπου 100 στρεμμάτων. Τα βαλδιβοστάσια θα έχουν συνολική επιφάνεια 15 στρεμμάτων, συμπεριλαμβανομένης και μιας ζώνης βλάστησης 3 m (κάθε βαλβιδοστάσιο θα είναι 18 m Χ 39 m). Επίσης, θα υπάρξει κάποια πρόσθετη απώλεια εδάφους λόγω της αναβάθμισης των υφιστάμενων οδών επί συνολικού μήκους 30 km περίπου. Πλεόνασμα γόνιμου εδάφους από τις δραστηριότητες αυτές θα χρησιμοποιηθεί κατά την φάση αποκατάστασης του τοπίου. Η απομάκρυνση και αποθήκευση του επιφανειακού εδάφους, του υπεδάφους, καθώς και του βραχώδους υλικού από την εκσκαφή θα γίνει με τρόπο που να διευκολύνει το στάδιο της αποκατάστασης. Θα πραγματοποιηθεί αποτύπωση πριν την έναρξη των χώρων εργασίας όπου θα εγκατασταθούν τα εργοτάξια, έτσι ώστε μετά το πέρας των εργασιών οι χώροι να αποκατασταθούν στην αρχική τους κατάσταση, σύμφωνα με το αρχικό ανάγλυφο. Η συνολική επιφάνεια των εδαφών που θα επηρεαστούν από την ζώνη εργασίας του αγωγού ανέρχεται σε περίπου 20.000 στρέμματα στο σύνολο του μήκους των 543 km του αγωγού. Οι εργασίες κατασκευής (κυρίως απομάκρυνση της βλάστησης, εκσκαφή τάφρου) που πραγματοποιούνται Σελίδα 46 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 κατά μήκος της ζώνης εργασίας μπορεί να οδηγήσουν σε διάβρωση και συμπύκνωση του εδάφους. Συμπύκνωση του εδάφους συνήθως λαμβάνει χώρα κατά την διάρκεια εργασιών με βαρέως τύπου εξοπλισμό και ιδίως όταν το έδαφος είναι υγρό. Εντοπίστηκαν περίπου 220 km της διαδρομής με υψηλή πιθανότητα συμπύκνωσης του εδάφους. Στις περιοχές αυτές οι εργασίες θα περιορισθούν κατά την ξηρή περίοδο και βαθειά άροση θα εφαρμοστεί αμέσως μετά τις εργασίες κατασκευής. Υπάρχουν επίσης τμήματα (συνολικού μήκους περίπου 133 km), όπου οι ιδιότητες του εδάφους και η τοπογραφία υποδηλώνουν κίνδυνο για διάβρωση του εδάφους. Για την αποφυγή ή μείωση της διάβρωσης, θα εφαρμοστούν καθιερωμένα μέτρα αντιμετώπισης κατά την κατασκευή και την αποκατάσταση. Αυτά περιλαμβάνουν κατάλληλη αποθήκευση του γόνιμου επιφανειακού χώματος, σε χωριστή θέση από τα λιγότερο παραγωγικά επιμέρους χώματα πάνω στη ζώνη εργασίας, με σκοπό την αποκατάσταση στα προηγούμενα επίπεδα παραγωγικότητας, μετά από τις εργασίες αποκατάστασης και επαναφύτευσης. Μεγάλα εργοτάξια παρουσιάζουν το ενδεχόμενο ρύπανσης του εδάφους μέσω της ατυχηματικής διαρροής καυσίμων και λιπαντικών ή την ακατάλληλη διάθεση αποβλήτων και λυμάτων. Τέτοιες πιθανές πηγές επιπτώσεων μπορούν ωστόσο, να αποφευχθούν σε μεγάλο βαθμό με την επεξεργασία λυμάτων, την διαχείριση αποβλήτων ή την κατάλληλη αποθήκευση καθώς και με τη σωστή αποθήκευση των ρυπογόνων ουσιών. Για την πρόληψη και αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων θα εφαρμοστεί ένα Σχέδιο Πρόληψης και Αντιμετώπισης Διαρροών (ΣΠΑΔ). Εκτός από ορισμένα τμήματα της όδευσης του αγωγού με υψηλές συγκεντρώσεις νιτρικών από γεωργικές δραστηριότητες, ο αγωγός δεν διέρχεται από άλλα γνωστά τμήματα ρυπασμένων εδαφών. Σε περίπτωση που εντοπιστούν ρυπασμένα εδάφη, θα ανασκαφούν και θα απορριφθούν ως επικίνδυνα απόβλητα, σύμφωνα με τους εθνικούς κανονισμούς μεταφοράς αποβλήτων. Περίοδος Λειτουργίας και Συντήρησης Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας δεν προβλέπονται δραστηριότητες που μπορούν να δημιουργήσουν σημαντικές επιπτώσεις στο έδαφος. Η συντήρηση του αγωγού περιλαμβάνει Σελίδα 47 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 μόνο περιοδική επιθεώρηση κατά μήκος της διαδρομής με οχήματα. Η αποκατεστημένη αγροτική γη μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί με άροση μέχρι 30 cm βάθους 6.2.5 Τοπίο και Οπτική Επίπτωση Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Το σύνολο των 543 km του αγωγού που θα διασχίζει την Ελλάδα θα είναι εγκατεστημένο υπογείως στο έδαφος και επομένως δεν θα είναι ορατό. Οι κατασκευαστικές δραστηριότητες και ιδιαίτερα η ζώνη εργασίας, θα είναι ορατή κατά τη διάρκεια της κατασκευής για αρκετούς μήνες. Αυτές θα δημιουργήσουν προσωρινές επιπτώσεις οι οποίες αφορούν κυρίως την οπτική εμφάνιση των έργων, με αποτέλεσμα τον κατακερματισμό της γης και τη διατάραξη των οικοτόπων. Στις πιο ευαίσθητες περιοχές οι επιπτώσεις αυτές θα είναι εμφανείς, όπως σε δασικές περιοχές και στενές κοιλάδες, ενώ μειωμένη ζώνη εργασίας θα χρησιμοποιηθεί, όταν είναι εφικτό. Η εγκατάσταση του αγωγού στις πιο ορεινές περιοχές, π.χ. στο Βέρμιο, θα απαιτήσει τροποποίηση στο φυσικό ανάγλυφο σε 7 τμήματα, συνολικού μήκους 21 km κατά μήκος ολόκληρης της όδευσης του αγωγού. Μια μικρότερη ζώνη εργασίας 18 m θα χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή αυτών των τμημάτων και η απόθεση υλικών θα γίνει όσο το δυνατόν πλησιέστερα στο εργοτάξιο, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι ελαχιστοποιούνται οι οπτικές επιπτώσεις. Η κατασκευή με μέθοδο χωρίς διάνοιξη τάφρου για την διασταύρωση κάποιων ποταμών, όπως ο Έβρος, ο Νέστος, ο Στρυμόνας, ο Αγγίτης, ο Ξηροπόταμος, ο Φιλιούρης, ο Αξιός και ο Βαρδαρόβασης, θα συμβάλει στο να μην επηρεαστεί η συνέχεια του τοπίου και να μην χαθούν παρόχθια δάση από τα σημεία διέλευσης. Οι χώροι φιλοξενίας του εργατικού δυναμικού και οι χώροι αποθήκευσης σωλήνων θα επηρεάσουν προσωρινά την αξία του τοπίου σε γειτονικά χωριά και σε δρόμους. Ωστόσο, η χωροθέτηση των εγκαταστάσεων αυτών λαμβάνει υπόψη και τις οπτικές επιπτώσεις. Περίοδος Λειτουργίας και Συντήρησης Οι επιπτώσεις στο τοπίο κατά τη διάρκεια της λειτουργίας σχετίζονται με τις μόνιμες επίγειες εγκαταστάσεις, όπως οι σταθμοί συμπίεσης GCS00 και GCS01, τα Βαλβιδοστάσια, καθώς και η διατήρηση της ζώνης προστασίας του αγωγού πλάτους 8 m. Σελίδα 48 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Ιδιαίτερα ορατός θα είναι ο σταθμός συμπίεσης GCS00 όπου το ύψος του κτιρίου θα είναι περίπου 20 m και υπάρχουν 5 αγωγοί απαερίων ύψους περίπου 30m έκαστος και ένας αγωγό εξαέρωσης ύψους 70m. Σύμφωνα με την οπτική ανάλυση που πραγματοποιήθηκε, οι εγκαταστάσεις θα παραμείνουν μερικώς ορατές από απόσταση και από τα χωριά Πέπλος και Ταύρη που βρίσκονται σε απόσταση περίπου 1,2 km. Θα υιοθετηθεί η χρήση φυσικού παραπετάσματος αποτελούμενου από δέντρα γύρω από την περιοχή των σταθμών συμπίεσης και βαλβιδοστασίων. Η χρήση υλικών και χρωμάτων που βοηθούν την ενσωμάτωση των εγκαταστάσεων με το τοπίο και η χρήση ειδικά σχεδιασμένου φωτισμού σε συνδυασμό με την εγκατάσταση σε ένα αγροτικό τοπίο, θα συμβάλουν στη μείωση της οπτικής όχλησης και της διατάραξης του τοπίου από τις εγκαταστάσεις. Τα προβλεπόμενα περίπου 22 βαλβιδοστάσια κατά μήκος της όδευσης είναι σχετικά μικρού μεγέθους και χαρακτηρίζονται κυρίως από υπόγειες εγκαταστάσεις - ως εκ τούτου, δεν αναμένονται σημαντικές επιπτώσεις στο τοπίο. Πρακτικά, η διαδρομή του αγωγού θα ενσωματωθεί με το τοπίο μέσα σε λίγα χρόνια από την αποκατάσταση του χώρου. Παρόλα αυτά, η διαδρομή του αγωγού θα παραμείνει ορατή στο τοπίο ως ένας στενός διάδρομος, που διέρχεται από ξυλώδη βλάστηση και μόνιμες καλλιέργειες όπως οπωρώνες και αμπελώνες, ενώ ορατή θα είναι επίσης η ζώνη προστασίας του αγωγού πλάτους 8 m η οποία πρέπει να διατηρείται απαλλαγμένη από ξυλώδη βλάστηση. Ο διάδρομος αυτός θα είναι κυρίως ορατός από απόσταση, ιδίως όταν ο αγωγός διέρχεται κατά μήκος πλαγιών με δάση. Σε περίπτωση που ο αγωγός διέρχεται από περιοχές με υψόμετρο, το έδαφος θα πρέπει να ισοπεδωθεί επιτρέποντας την εγκατάσταση του αγωγού σε περιορισμένη, αλλά επίπεδη, ζώνη εργασίας πλάτους 18 m. Αυτό μπορεί να απαιτήσει την απομάκρυνση προϊόντων εκσκαφής τα οποία είναι ακατάλληλα για επαναχρησιμοποίηση ως υλικό επίχωσης. Το πλεονάζον υλικό θα αποτεθεί σε κατάλληλες επικλινείς επιφάνειες και θα ενσωματωθεί στο τοπίο. Αυτή η επίπεδη ζώνη θα είναι πιθανώς μονίμου χαρακτήρα ώστε να επιτρέπει διέλευση για διεξαγωγή μεταγενέστερων επιθεωρήσεων και συντηρήσεων. Θεωρείται ότι οι επεμβάσεις αυτές δεν θα έχουν σημαντικές οπτικές οχλήσεις για τους οικισμούς της περιοχής. Σελίδα 49 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 6.3 Βιολογικό Περιβάλλον – Επιπτώσεις και Μέτρα Αντιμετώπισης 6.3.1 Βλάστηση και Ενδιαιτήματα Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Η ζώνη εργασίας του αγωγού θα απαιτήσει συνολικά περίπου 20.000 στρέμματα γης στο σύνολο του αγωγού μήκους 543 km εκ των οποίων το 80% είναι εκτενώς τροποποιημένη και κατακερματισμένη αγροτική γη. Η αποκατάσταση αυτών των τμημάτων θα είναι σχετικά εύκολη μετά τις προσωρινές δραστηριότητες των εργασιών κατασκευής. Ωστόσο, έχουν εντοπιστεί ορισμένες συγκεκριμένες περιοχές κατά μήκος της διαδρομής οι οποίες έχουν υψηλή οικολογική αξία. Η συνολική απώλεια οικοτόπων εθνικής και Ευρωπαϊκής σημασίας από την ζώνη εργασίας ανέρχεται σε 3.760 στρέμματα περίπου (δηλαδή 18% της ζώνης εργασίας). Επιπλέον, απώλεια ενδιαιτημάτων θα συμβεί σε περιοχές που απαιτούνται για τις μόνιμες και προσωρινές εγκαταστάσεις, όπως οι σταθμοί συμπίεσης, τα βαλβιδοστάσια, οι χώροι αποθήκευσης σωλήνων, τα εργοτάξια και οι προς αναβάθμιση δρόμοι πρόσβασης. Σε πολλά σημεία κατά μήκος της όδευσης του αγωγού, η βλάστηση θα επιτραπεί να αποκατασταθεί μετά την ολοκλήρωση των εργασιών. Ωστόσο, μόνο οι ετήσιες καλλιέργειες και η χαμηλή βλάστηση θα επιτρέπεται εντός της ζώνης προστασίας των 8 m για να διασφαλισθεί η ακεραιότητα του αγωγού και η πρόσβαση για έλεγχο κατά τη λειτουργία. Σε περίπτωση που προστατευόμενα και ενδημικά είδη βρεθούν εντός της ζώνης εργασίας θα εξεταστεί η δυνατότητα μεταφύτευσης. Η απώλεια φυσικής και ημι-φυσικής βλάστησης θα αντιμετωπιστεί με την αποκατάσταση οικοτόπων ή με αντικατάσταση, δηλαδή επαναφύτευση των προσωρινά πληγεισών θέσεων με τα τοπικά είδη φυτών και σπόρων. Τα μέτρα αυτά θα αναφέρονται λεπτομερώς στο Σχέδιο Αποκατάστασης Εργοταξίων. Όπου είναι τεχνικά εφικτό, τεχνικές που δεν απαιτούν τη διάνοιξη τάφρου θα χρησιμοποιηθούν σε σημεία διέλευσης υδάτινων συστημάτων με οικοσυστήματα προτεραιότητας αποφεύγοντας τυχόν άμεσες επιπτώσεις σε αυτά. Οι επιπτώσεις στα οικοσυστήματα παρόχθιων δασών όπου θα εφαρμοστεί τεχνική ανοιχτής εκσκαφής, θα περιοριστούν χρησιμοποιώντας μία μειωμένη ζώνη εργασίας. Περίοδος Λειτουργίας και Συντήρησης Η κύρια επίπτωση στη βλάστηση και τους οικοτόπους κατά τη λειτουργία σχετίζεται με τη συντήρηση της ζώνης προστασίας του αγωγού των 8 m, η οποία περιλαμβάνει την περιοδική εκκαθάριση βαθύρριζης βλάστησης. Για να αποφευχθεί η διατάραξη της βλάστησης και των Σελίδα 50 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 βιοτόπων κατά τη λειτουργία, στο πρόγραμμα επιθεώρησης και συντήρησης θα ληφθούν υπόψη ευαίσθητες περίοδοι της πανίδας, όπως το φώλιασμα των πουλιών ή η αναπαραγωγή της αρκούδας. 6.3.2 Άγρια Ζωή Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Η όδευση του αγωγού διέρχεται από μια ποικιλία ενδιαιτημάτων άγριας πανίδας, όπως είναι τα θηλαστικά και πτηνά. Η παρουσία των εργαζομένων και των μηχανημάτων, του θορύβου και των δονήσεων από τις δραστηριότητες (ιδίως κατά μήκος των τμημάτων όπου θα γίνει χρήση υδραυλικής σφύρας και εκρηκτικών) πιθανώς να προκαλέσει όχληση σε ορισμένα είδη, ιδίως στις πιο απομακρυσμένες περιοχές. Η όχληση θα ελαχιστοποιηθεί αποφεύγοντας την κατασκευή των τμημάτων του αγωγού σε ευαίσθητες περιόδους, όπως είναι η εκτροφή, η αναπαραγωγή και η διαχείμαση. Επιπλέον, όλες οι εργασίες κατασκευής πιθανότατα θα λάβουν χώρα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τα πιο απομακρυσμένα σημεία της διαδρομής του αγωγού περιλαμβάνουν ενδιαιτήματα κατάλληλα για μεγάλα θηλαστικά, όπως το τσακάλι, η καφέ αρκούδα και ο γκρίζος λύκος. Περιοχές ενδιαφέροντος για το γκρίζο λύκο και το τσακάλι είναι η Καβάλα, τα Κρούσσια όρη και κοντά στο δάσος Λουτρoύ, στα ανατολικά. Περιοχές ενδιαφέροντος για τον γκρίζο λύκο και την καφέ αρκούδα είναι το Βέρμιο και η Κλεισούρα καθώς και η περιοχή προς τα αλβανικά σύνορα, στα δυτικά. Ως εκ τούτου, σε δασικά ενδιαιτήματα προβλέπεται να μειωθεί η ζώνη εργασίας στο μέτρο του δυνατού κατά μήκος των τμημάτων αυτών και να αποφευχθούν κατασκευαστικά έργα κατά τη διάρκεια ευαίσθητων περιόδων, όπως οι περίοδοι διαχείμασης και ανατροφής των μικρών τους. Σε τμήματα της διαδρομής του αγωγού με δυνητικά σημαντικούς οικοτόπους αναπαραγωγής πτηνών, η αναπαραγωγή των πτηνών θα αποθαρρυνθεί με την εγκατάσταση πλαστικών ταινιών (π.χ. προειδοποιητική ταινία) που κυματίζει στον άνεμο, πριν από την εποχή αναπαραγωγής, δηλαδή πριν από την 1η Μαρτίου. Τα πουλιά θα αποφύγουν την αναπαραγωγή κατά μήκος της ζώνης εργασίας και όταν η κατασκευή του αγωγού ξεκινήσει, καμιά διαδικασία αναπαραγωγής σε αυτήν την τοποθεσία δεν θα τεθεί σε κίνδυνο. Σε περίπτωση που έρευνες πεδίου πριν την έναρξη των εργασιών κατασκευής εντοπίσουν φωλιές που βρίσκονται σε απόσταση 200 m από την ζώνη εργασίας, ως γενικό μέτρο αντιμετώπισης θα εφαρμοστεί ο περιορισμός των εργασιών σε απόσταση μικρότερη των 25 m από την φωλιά κατά την περίοδο αναπαραγωγής. Σελίδα 51 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στο δάσος του Λουτρού (Χ.Θ. 29-32), λαμβάνοντας υπόψη ότι η περιοχή είναι προστατευμένη λόγω της ποικιλίας αρπακτικών και στον προστατευόμενο λιβαδόκιρκο (Circus pygargus) που έχει παρατηρηθεί στην περιοχή γύρω από τη Μεσοποταμία Καστοριάς μεταξύ Χ.Θ. 532 και 543. Κατασκευή σε τέτοιες ευαίσθητες περιοχές πτηνών θα πραγματοποιηθεί εκτός της περιόδου αναπαραγωγής, στο μέτρο του δυνατού. Η μελέτη βάσης έχει εντοπίσει διάφορα τμήματα της όδευσης του αγωγού, όπου στις καλλιεργήσιμες εκτάσεις και στα λιβάδια υπάρχουν στοιχεία παρουσίας αποικιών Ευρωπαϊκού λαγόγυρου (Spermophillus citellus). Το είδος αυτό είναι ενδημικό της κεντρικής και νότιας Ευρώπης. Προκειμένου να αποφευχθεί η απώλεια των πληθυσμών των αποικιών κατά τη διάρκεια των εργασιών προετοιμασίας της ζώνης εργασίας και της διάνοιξης τάφρου στα αντίστοιχα τμήματα κατά μήκος της όδευσης, τα ζώα θα απομακρύνονται από τη ζώνη εργασίας με ρηχό όργωμα μετά το χειμώνα του έτους που μεσολαβεί πριν από την κατασκευή. Σε περίπτωση που εντοπισθούν αποικίες, από την έρευνα πεδίου που θα διεξαχθεί πριν από την έναρξη εργασιών, θα ληφθούν κατάλληλα μέτρα μετακίνησης των αποικιών αυτών. Οι κατασκευαστικές δραστηριότητες κατά μήκος της ζώνης εργασίας καθώς και η κυκλοφορία στους δρόμους πρόσβασης μπορεί να οδηγήσουν σε θανάτωση κάποιων μικρών θηλαστικών, ερπετών και αμφιβίων. Ωστόσο, λόγω του προσωρινού χαρακτήρα των δραστηριοτήτων κατά μήκος των κατασκευαστικών τμημάτων του αγωγού, οι επιπτώσεις αυτές δεν αποτελούν απειλή για τους πληθυσμούς. Περίοδος Λειτουργίας και Συντήρησης Η κύρια επίπτωση στη βιοποικιλότητα κατά τη διάρκεια της λειτουργίας θα προέλθει από τη συντήρηση της ζώνης προστασίας του αγωγού, στην οποία περιλαμβάνεται η περιοδική εκκαθάριση της βαθύρριζης βλάστησης. Για να αποφευχθεί η διατάραξη της πανίδας κατά τη λειτουργία, το πρόγραμμα επιθεώρησης και συντήρησης θα λαμβάνει υπόψη τις ευαίσθητες περιόδους της πανίδας, δηλαδή την περίοδο φωλεασμού των πτηνών ή την περίοδο αναπαραγωγής της αρκούδας. Θα αναπτυχθεί ένα Σχέδιο Δράσης για τη Βιοποικιλότητα σε συνδυασμό με την κατάλληλη αποκατάσταση της ζώνης εργασίας . Σελίδα 52 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: 6.3.3 Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Οικολογία των Ποταμών Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Ο αγωγός διασταυρώνεται με ένα μεγάλο αριθμό ρεμάτων και μεγάλων ποταμών σε όλο το μήκος των 543 km. Σε αυτά τα σημεία διέλευσης οι κατασκευαστικές δραστηριότητες μπορεί να διαταράξουν και να επηρεάσουν την ποτάμια οικολογία. Όταν σε κάποιο κανάλι εκτελούνται εργασίες, η απελευθέρωση αιωρούμενων ιζημάτων μπορεί να επηρεάσει την οικολογία του γλυκού νερού, ενώ μπορεί επίσης να οδηγήσει σε άμεση θνησιμότητα των ψαριών και μακροασπόνδυλων καθώς και να προκαλέσει μία μεσοπρόθεσμη διατάραξη της πανίδας, μέσω της τροποποίησης των ενδιαιτημάτων. Ωστόσο, το μέγεθος των επιπτώσεων θα εξαρτηθεί από την δομή της κοίτης του ποταμού, την εποχή που θα εκτελεστούν οι κατασκευαστικές εργασίες, την τρέχουσα οικολογική κατάσταση του ποταμού και την τεχνική της διέλευσης που θα εφαρμόζεται κατά την διασταύρωση κάθε υδάτινου ρεύματος. Επιπτώσεις στη χλωρίδα και την πανίδα θα πρέπει να μειωθούν με τη χρήση τεχνικών που δεν απαιτούν την διάνοιξη τάφρου (π.χ. οριζόντια διάτρηση). Αυτό προβλέπεται για τους ποταμούς Έβρο, Αγγίτη, Νέστο, Στρυμόνα, Ξηροπόταμο, Φιλιούρη, Αξιό και Βαρδαρόβαση, ενώ η τεχνολογία για τη διασταύρωση των ποταμών Αλιάκμονα και Γραμματικού είναι ακόμα υπό αξιολόγηση και υπόκειται σε γεωτεχνική μελέτη. Στην περίπτωση που οι τεχνικές χωρίς τη διάνοιξη τάφρου δεν είναι τεχνικά εφικτές, θα χρησιμοποιείται η τεχνική ανοιχτής εκσκαφής σε συνδυασμό με μέτρα ελαχιστοποίησης της διασποράς των ιζημάτων και της θολερότητας στην ροή του νερού, με προτεραιότητα στις περιόδους του έτους που η απορροή του ποταμού είναι χαμηλή. Η προστασία του περιβάλλοντος και τα μέτρα προστασίας για κάθε διέλευση ποταμού θα περιγράφονται αναλυτικά στο Σχέδιο Διασταύρωσης Ποταμών (ΣΔΠ). Η υδροληψία και η επακόλουθη απόρριψη του νερού για υδροστατικές δοκιμές μπορεί να οδηγήσει στη θνησιμότητα μικρών ψαριών, αυγών και μακρο-ασπόνδυλων, ιδιαίτερα αν γίνεται την άνοιξη ή το καλοκαίρι, οπότε διαταράσσεται η ωοτοκία διαφόρων ειδών ψαριών. Περαιτέρω, η άντληση κατά τη διάρκεια περιόδων χαμηλής ροής μπορεί να οδηγήσει σε ελαχιστοποίηση της ροής νερού, και αντίστροφα, απόρριψη σε περιόδους υψηλής ροής μπορεί να οδηγήσει σε πολύ αυξημένη ροή, διάβρωση και θολότητα. Ως εκ τούτου, οι ρυθμοί άντλησης Σελίδα 53 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 και απόρριψης θα διαμορφωθούν σύμφωνα με το φυσικό εύρος τιμών ροής ύδατος για περιόδους ξηρασίας και βροχοπτώσεων. Για να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα δυσμενών επιπτώσεων, προβλέπεται να γίνουν υδροληψίες μόνο από υδάτινα ρεύματα με μέση ταχύτητα ροής πάνω από 3 m3/s, και σε συμφωνία για τον μέγιστο ρυθμό άντλησης με τις αρχές που είναι επιφορτισμένες με τη διαχείριση του υδάτινου σώματος, ώστε να αποφευχθούν συγκρούσεις σχετικά με τη χρήση του νερού ή επιπτώσεις στην υδάτινη οικολογία. Ένα λεπτομερές Σχέδιο Υδροστατικής Δοκιμής βασισμένο στις Αρχές Υδροστατικής Δοκιμής θα εκπονηθεί. Μέτρα αντιμετώπισης, όπως η χρήση φίλτρου στην αναρρόφηση του συστήματος θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση των δυνητικών επιπτώσεων στην οικολογία των ποταμών. Ο ΤΑΡ θα ζητήσει από τον εργολάβο κατασκευής την επίβλεψη των οικολογικών μέτρων αντιμετώπισης από ομάδα εργασίας Υπευθύνων Οικολογικών Εργασιών (ΥΟΕ). Περίοδος Λειτουργίας και Συντήρησης Δεδομένου ότι ο αγωγός θα είναι υπόγειος, δεν προβλέπονται επιπτώσεις στην οικολογία των ποταμών. 6.3.4 Προστατευόμενες Περιοχές και Περιοχές Διατήρησης Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Η όδευση του αγωγού διέρχεται από έναν αριθμό προστατευόμενων περιοχών (π.χ. Natura 2000, εθνικά πάρκα και Καταφύγια Άγριας Ζωής). Σημαντικοί οικότοποι κατά μήκος των ποταμών θα αποφευχθούν λόγω της χρήσης της τεχνικής διέλευσης χωρίς τη διάνοιξη τάφρου. Η διέλευση των ποταμών Φιλιούρης, Κομψάτος, Νέστος και Αξιός θα γίνει με μέθοδο χωρίς διάνοιξη τάφρου, ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε επίπτωση στα ποτάμια και παρόχθια ενδιαιτήματα των περιοχών του δικτύου Natura 2000. Οι ειδικές οικολογικές αξιολογήσεις που έγιναν, δείχνουν ότι το έργο δεν θα επηρεάσει αρνητικά τα κριτήρια επιλεξιμότητας και τους στόχους διατήρησης των περιοχών Natura 2000 και επίσης δεν θα επηρεάσει αρνητικά την κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων και των διαφόρων ειδών ζωής. Όσον αφορά τους οικοτόπους, η σημαντικότερη επίπτωση σε προστατευόμενη περιοχή εντοπίζεται στο Καταφύγιο Άγριας Ζωής Φλαμουριάς - Γραμματικού, όπου διασταυρώνονται Σελίδα 54 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 οικότοποι Ευρωπαϊκής σημασίας. Ωστόσο, η μικρή έκταση που θα επηρεαστεί και η εφαρμογή μέτρων προστασίας, όπως η μειωμένη ζώνη εργασίας, ελαχιστοποιεί το μέγεθος των επιπτώσεων. Στο ανατολικό τμήμα του δάσους του Λουτρού θα υπάρχουν κάποιες επιπτώσεις. Ωστόσο, δεδομένου ότι η όδευση του αγωγού βρίσκεται πλησίον του υφιστάμενου αγωγού φυσικού αερίου του ΔΕΣΦΑ, οι επιπτώσεις μειώνονται καθότι ο επιπρόσθετος καθαρισμός της βλάστησης είναι ελάχιστος. Λειτουργία και Περίοδος Συντήρησης Δεν αναμένονται επιπτώσεις σε προστατευόμενες περιοχές κατά την διάρκεια λειτουργίας και συντήρησης, παρά μόνο κατά την διάρκεια των επιθεωρήσεων και της τακτικής συντήρησης. 6.4 Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον – Επιπτώσεις και Μέτρα Αντιμετώπισης Για το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον οι επιπτώσεις καθώς επίσης οι ευκαιρίες και τα οφέλη έχουν αναγνωριστεί και εκτιμηθεί. 6.4.1 Οικονομία, Απασχόληση και Εισόδημα Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Γενικά, οι κατασκευαστικές δραστηριότητες του Έργου θα δημιουργήσουν, αν και περιορισμένα στο χρόνο, οικονομικά οφέλη στην χώρα από όπου διέρχεται ο αγωγός. Μια μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικής και Βιομηχανικής Έρευνας (ΙΟΒΕ)9 εκτίμησε τα οικονομικά οφέλη του Έργου για την Ελλάδα και υπολόγισε το εργατικό δυναμικό για την κατασκευή του Έργου TAP στην Ελλάδα σε 2.700 άτομα για την κύρια φάση της κατασκευής, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής του σταθμού ξεστροπαγίδας στις Σέρρες10. Ένα εργατικό δυναμικό της τάξης των 600 ατόμων θα απασχοληθεί στον σταθμό συμπίεσης GCS00. Για την κατασκευή του σταθμού ξεστροπαγίδας 9 στο εργοτάξιο του σταθμού συμπίεσης GCS01 θα Ίδρυμα Οικονομικής και Βιομηχανικής Έρευνας (ΙΟΒΕ) – Μελέτη Οικονομικού Οφέλους (2013) Για την φάση των 20 bcm / έτος, κατά την οποία θα κατασκευαστεί ο GCS01 στις Σέρρες, θα χρειαστούν περίπου 100-150 άτομα στη διάρκεια λίγων μηνών 10 Σελίδα 55 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 απασχοληθούν 100 άτομα, ενώ σε μεταγενέστερο στάδιο κατά την διάρκεια της κατασκευής του συμπιεστή GCS01, θα απασχοληθούν 350 - 400 άτομα. Ο εκτιμώμενος χρόνος κατασκευής είναι περίπου 36 μήνες για κάθε ανάπτυγμα του αγωγού (ανάλογα με τη δυσκολία του ανάγλυφου) και 24 μήνες για τον σταθμό συμπίεσης GCS00 στους Κήπους. Ανάλογα με την στρατηγική του ΤΑΡ AG για τον διαγωνισμό, είναι πιθανό να ανατεθεί σε έναν ή περισσότερους εργολάβους και σε ένα αριθμό τοπικών υπεργολάβων, η Μελέτη, Προμήθεια Υλικών και Κατασκευή (ΜΠΥΚ) του έργου. Ως εκ τούτου, το εργατικό δυναμικό των κατασκευαστικών εργασιών κατά πάσα πιθανότητα θα αποτελείται από Έλληνες και ξένους εργάτες. Για την κατασκευή θα απαιτηθεί σε μεγάλο βαθμό ένα καταρτισμένο και εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Είναι πιθανό, επομένως, η ζήτηση για ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο κατά μήκος της όδευσης να είναι σχετικά χαμηλή. Επίσης, δεδομένου του σύντομου χρονικού διαστήματος που απαιτείται για τη φάση της κατασκευής του αγωγού, θα υπάρξει περιορισμένη δυνατότητα για τους ανειδίκευτους εργαζομένους να αναπτύξουν άλλες δεξιότητες πάνω στην εργασία. Ωστόσο, επειδή η διάρκεια κατασκευής των σταθμών συμπίεσης θα είναι μεγαλύτερη, αναμένεται ότι σε αυτό το αντικείμενο θα υπάρξουν περισσότερες ευκαιρίες για περαιτέρω εκπαίδευση (κατά τη διάρκεια της εργασίας) για το εργατικό δυναμικό. Η TAP AG θα ενθαρρύνει τους εργολάβους να προμηθευτούν αγαθά και υπηρεσίες από τοπικούς προμηθευτές και να παρέχουν ευκαιρίες για προσλήψεις. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας του έργου, η TAP AG θα αναλάβει την εκπόνηση Ανάλυσης Τοπικής Προσφοράς για την προώθηση των προμηθειών και των προσλήψεων μέσα από την Ελλάδα και ειδικότερα από τις περιοχές που κατασκευάζεται το έργο. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης αυτής θα ενσωματωθούν στους στόχους του Έργου που θα καθορίζονται στο Σχέδιο Τοπικής Ανάπτυξης (ΣΤΑ). Η πρόσληψη εργατικού δυναμικού και η προμήθεια υλικών θα γίνεται από τους κύριους αναδόχους. Αυτά θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις αρχές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) του TAP AG, τις απαιτήσεις που καθορίζονται στις πολιτικές του TAP AG και στα καθοδηγητικά έγγραφα της ΕΤΑΑ, αναφορικά με τη διαχείριση εργατικού προσωπικού, τη διαμονή και τα δικαιώματά του. Οι εργαζόμενοι στα εργοτάξια θα φιλοξενηθούν σε μια σειρά από εγκαταστάσεις φιλοξενίας εργαζομένων που διατάσσονται κατά μήκος της όδευσης του αγωγού και στα σταθερά εργοτάξια (8 εγκαταστάσεις φιλοξενίας, ανάλογα με τα αποτελέσματα της περαιτέρω λεπτομερούς εξέτασης των αναπτυγμάτων, πιθανόν να απαιτηθούν επιπλέον εγκαταστάσεις). Οι εγκαταστάσεις θα είναι Σελίδα 56 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 πλήρως εξυπηρετούμενες. Υλικά και προμήθειες κατά πάσα πιθανότητα θα προέρχονται από περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο. Κατοικημένες περιοχές κοντά σε τέτοιες εγκαταστάσεις πιθανότατα θα επωφεληθούν πιθανόν από ευκαιρίες απασχόλησης και κατανάλωση στην τοπική αγορά, σε σχέση με τις περιοχές από τις οποίες περνά απλά η όδευση του αγωγού. Επίσης, οι εργαζόμενοι στον ελεύθερο χρόνο τους, πιθανότατα θα αυξήσουν τη ζήτηση σε τοπικές αγορές, καταστήματα και εστιατόρια/μπαρ κατά τη διάρκεια της περιόδου κατασκευής Ωστόσο, η προσωρινή αύξηση των τοπικών επιχειρήσεων είναι βραχυπρόθεσμης φύσης και δεν αναμένεται να είναι σημαντική σε γενικές γραμμές (μπορεί να είναι υψηλότερη για την περιοχή των εργοταξίων των σταθμών συμπίεσης, λόγω της μακροχρόνιας παρουσίας εργατικού δυναμικού). Περίοδος Λειτουργίας και Συντήρησης Το ΙΟΒΕ έχει εκτιμήσει ως μέρος της μελέτης του ότι κατά τη διάρκεια ζωής του έργου το ελληνικό δημόσιο θα επωφεληθεί € 1,2 δισεκατομμύρια. Το μόνιμο προσωπικό του TAP AG για τη λειτουργία του συστήματος αγωγού και του σταθμού συμπίεσης εκτιμάται ότι θα είναι λιγότερο από 200 άτομα. Οι περισσότεροι από αυτούς θα είναι ιδιαίτερα εξειδικευμένο προσωπικό. Για τη συντήρηση και την ασφάλεια των εγκαταστάσεων θα χρησιμοποιούνται εργολάβοι. 6.4.2 Γη και Μέσα Διαβίωσης Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Ο TAP αντιμετωπίζει με μεγάλη προσοχή τα θέματα χρήσης γης και το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Η κατασκευή του αγωγού απαιτεί προσωρινή κατάληψη γης συνολικής έκτασης 20.000 περίπου στρεμμάτων για την ζώνη εργασίας, την αποθήκευση σωλήνων και τα εργοτάξια, εκ των οποίων 16.600 στρέμματα είναι γεωργικές εκτάσεις (δηλαδή περίπου το 80% της ζώνης εργασίας, εκ των οποίων 4.400 περίπου στρέμματα είναι γεωργικές εκτάσεις και βοσκοτόπια, 11.540 στρέμματα αρδευόμενα γεωργικά εδάφη και 660 στρέμματα οπωροφόρα δέντρα, ελαιώνες και αμπέλια). Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής, η αποκατάσταση και φύτευση κατά μήκος της όδευσης του αγωγού θα γίνει σύμφωνα με το Σχέδιο Αποκατάστασης Εργοταξίων. Αυτό θα έχει ως στόχο την αποκατάσταση του περιβάλλοντος, όσο το δυνατόν πλησιέστερα στις συνθήκες που υπήρχαν πριν τις εργασίες κατασκευής. Η υπάρχουσα κατάσταση πριν από την κατασκευή, θα ελέγχεται και θα καταγράφεται ώστε να αποτελεί βάση για την όποια αποζημίωση. Τα μέτρα Σελίδα 57 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 αποκατάστασης θα συμφωνηθούν με τους ιδιοκτήτες/χρήστες των εκτάσεων και την τοπική αυτοδιοίκηση. Τα μέτρα προστασίας από διάβρωση θα εφαρμοστούν στο βαθμό που απαιτείται, η αποστράγγιση του εδάφους θα αποκατασταθεί και τα πληττόμενα αρδευτικά συστήματα και οι τοπικές οδοί και μονοπάτια, εφόσον έχουν υποστεί ζημιές κατά την κατασκευή, θα επισκευαστούν. Για την αντιμετώπιση ζητημάτων σχετικών με τη γη και ειδικότερα των αποζημιώσεων, η TAP AG έχει αναπτύξει τη Στρατηγική Απόκτησης Γης και Δικαιωμάτων Διέλευσης (ΣΑΓΔΔ) και το Προσχέδιο Πρόσβασης Εκτάσεων. Το έργο θα απαιτήσει διευκολύνσεις, που σημαίνει παροχή δικαιώματος ζώνης προστασίας χωρίς ιδιοκτησία, προκειμένου να εγκατασταθεί και συντηρηθεί ο αγωγός. Αυτό θα θέσει κάποιους περιορισμούς σχετικά με τη μελλοντική χρήση της γης μέσα από τα μέτρα ασφαλείας για να επιβεβαιωθεί ότι ο αγωγός είναι πλήρως ασφαλής. Αυτό περιλαμβάνει μια μόνιμη Ζώνη Προστασίας 8 m πλάτους όπου δεν επιτρέπεται η φύτευση δέντρων ή μόνιμες καλλιέργειες με βαθύ ριζικό σύστημα. Γεωργικές εργασίες με ετήσιες καλλιέργειες μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς προβλήματα μετά την εγκατάσταση του αγωγού καθότι η ελάχιστη κάλυψη του αγωγού δεν θα είναι μικρότερη από 1 m. Οπωροφόρα δέντρα κλπ. μπορούν να μεταφυτευτούν στην ζώνη εργασίας κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης, διατηρώντας την ζώνη προστασίας ελεύθερη. Περαιτέρω, η χρήση της γης θα πρέπει να περιορίζεται από τις απαιτούμενες ζώνες ασφαλείας, οι οποίες δεν επιτρέπουν κατασκευή κτιρίων σε απόσταση μικρότερη των 20 m από τον αγωγό (ζώνη ασφαλείας). Μεταξύ 20 m και 200 m από τον αγωγό (διευρυμένη ζώνη ασφαλείας) μόνο μεμονωμένα κτίρια επιτρέπονται, αλλά η όποια σχεδιαζόμενη οικιστική ανάπτυξη θα περιορισθεί στο ελάχιστο των 200 m από τον αγωγό. Λόγω των κανονισμών του πολεοδομικού σχεδιασμού που επιτρέπουν σε ιδιοκτήτες γης την οικοδόμηση, σε εκτάσεις άνω των 4 στρεμμάτων παράλληλα με τα υφιστάμενα τοπικά και περιφερειακά σχέδια οικιστικής ανάπτυξης, προκαλούνται πραγματικοί περιορισμοί σε διάφορα σημεία κατά μήκος της όδευσης, οι οποίοι απαιτούν περαιτέρω συντονισμό μεταξύ του Έργου και των δήμων. Οι ιδιοκτήτες θα πρέπει να αποζημιωθούν για τις απώλειες και τις ζημιές που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Αυτό περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την απώλεια εγκαταστάσεων (π.χ. θερμοκήπια, εξοπλισμός άρδευσης), τις μόνιμες καλλιέργειες (π.χ. μηλιές) και την απώλεια της συγκομιδής ή οποιαδήποτε ζημία σε κτίρια, κλπ. Η αποζημίωση θεωρείται ότι καλύπτει Σελίδα 58 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 περαιτέρω τους περιορισμούς που θα επηρεάσουν τη γη τους, λόγω της προστασίας της ακεραιότητας του αγωγού και της δημόσιας ασφάλειας.. Η αποζημίωση για μόνιμη και προσωρινή απαλλοτρίωση γης θα διευθετηθεί σύμφωνα με τους ελληνικούς κανονισμούς και το PR5 της ΕΤΑΑ. Ο TAP AG θα εκπονήσει Σχέδιο Πρόσκτησης Γης και Δουλείας και λεπτομέρειες σχετικά με τις αποζημιώσεις θα γνωστοποιηθούν στους ιδιοκτήτες / χρήστες γης, και συμφωνίες σχετικά με την αγορά γης και δικαιώματα δουλείας διέλευσης θα πραγματοποιηθούν πολύ πριν από την έναρξη της κατασκευής. Η TAP AG θα σεβαστεί το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού στις περιοχές που θα διέλθει ο αγωγός. Επειδή η δομή των καλλιεργειών στην περιοχή κατά μήκος της όδευσης συχνά αποτελείται από μικρούς κλήρους, σημαντικούς για τα οικιακά εισοδήματα και για ίδια κατανάλωση τροφίμων, οι πραγματικές επιπτώσεις στους βιοποριστικούς πόρους θα πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω μετά από την πλήρη μελέτη της όδευσης. Οι περαιτέρω δραστηριότητες του τοπικού πληθυσμού όσον αφορά την κτηνοτροφία και τη συλλογή δασικών προϊόντων είναι πιθανόν να επηρεαστούν προσωρινά, ωστόσο κατά κύριο λόγο για μερικές εβδομάδες μόνο μέχρι την τοποθέτηση του αγωγού και την προώθηση της κατασκευής στην επόμενη περιοχή. Οι επιπτώσεις αυτές επίσης θα διερευνηθούν σε μεγαλύτερο βάθος Ο TAP AG θα αναπτύξει ένα Πλαίσιο Αποκατάστασης Μέσων Διαβίωσης (ΠΑΜΔ) το οποίο θα περιλαμβάνει ένα Πίνακα Δικαιωμάτων που θα καθορίζει την αποζημίωση που απαιτείται για να εξασφαλιστεί ότι τα μέσα διαβίωσης και το βιοτικό επίπεδο όλων όσων επηρεάζονται από το έργο θα αποκατασταθεί στα επίπεδα που θα είχαν επιτύχει εάν δεν υπήρχε το Έργο, και ότι βελτιώνονται οι συνθήκες και τα μέσα διαβίωσης των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων. Τα δικαιώματα των ατόμων που επηρεάζονται από το έργο θα ανακοινωθούν πριν από την έναρξη της κατασκευής του έργου. Οι απαιτήσεις θα καθορίζονται σύμφωνα με το πρότυπο επίδοσης PR5 της ΕΤΑΑ. Μια περίληψη του ΠΑΜΔ θα είναι στη διάθεση του κοινού, προκειμένου να γνωστοποιηθεί με σαφήνεια η διαδικασία αποζημίωσης. Περίοδος Λειτουργίας και Συντήρησης Το ‘Εργο θα απαιτήσει μόνιμη δέσμευση γης για τις μόνιμες εγκαταστάσεις, δηλαδή GCS00, GCS01 και τα βαλβιδοστάσια. Συνολικά, η μόνιμη δέσμευση γης για κάθε σταθμό συμπίεσης ανέρχεται σε 170 περίπου στρέμματα και για κάθε βαλβιδοστάσιο 0,7 στρέμματα. Αυτή η γη προέρχεται κυρίως από γεωργικές εκτάσεις και οι φερόμενοι ιδιοκτήτες καθώς και οι χρήστες γης θα αποζημιωθούν σε αξία αντικατάστασης (τιμή αγοράς συν οποιοδήποτε κόστος συναλλαγής). Σελίδα 59 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Ιδιοκτήτες και χρήστες γης που επηρεάζονται από το έργο θα αποζημιωθούν πλήρως πριν από την κατασκευή, σύμφωνα με το ΠΑΜΔ που αναφέρθηκε παραπάνω. 6.4.3 Υποδομές, Δίκτυα Κοινής Ωφέλειας και Δημόσιες Υπηρεσίες Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Η διαδρομή του αγωγού επί συνολικού μήκους 543 km στην Ελλάδα, θα διασταυρώσει αναπόφευκτα μια σειρά υποδομών και δικτύων κοινής ωφελείας. Αυτά αφορούν ένα σύνολο 1443 υποδομών σχετικών με τις συγκοινωνίες διαφόρων κατηγοριών, συμπεριλαμβανομένων 14 αυτοκινητοδρόμων, 59 κύριων οδικών αρτηριών, περίπου 159 δευτερευόντων δρόμων και 13 σιδηροδρομικών γραμμών. Οι δραστηριότητες που σχετίζονται με την κατασκευή των διασταυρώσεων θα δημιουργήσουν προσωρινή όχληση και καθυστερήσεις τους χρήστες του οδικού δικτύου λόγω των παρακάμψεων. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία σε απομακρυσμένους οικισμούς και την προσβασιμότητά τους σε περίπτωση μιας τοπικής έκτακτης ανάγκης, αλλά και για τους κατοίκους των περιοχών αυτών οι οποίοι βασίζονται σε ένα μόνο δρόμο για να φέρουν τα προϊόντα τους στην αγορά. Εκτός από τους δρόμους, ο αγωγός θα διασταυρωθεί με πολλά δημόσια δίκτυα κοινής ωφελείας, όπως αγωγοί ύδρευσης, αγωγοί αποχέτευσης, δίκτυα ηλεκτρισμού και καλώδια τηλεπικοινωνιών. Περαιτέρω, η όδευση του αγωγού θα διέλθει από περιοχές αρδευόμενων εκτάσεων, κυρίως στις πεδιάδες της Κομοτηνής, Ξάνθης, Καβάλας, Δράμας, Σερρών, Θεσσαλονίκης, Γιαννιτσών και Εορδαίας. Έτσι, η κατασκευή του αγωγού θα διαταράξει τόσο τα δίκτυα άρδευσης όσο και της αποχέτευσης. Η προσωρινή αυτή διαταραχή των δικτύων, θα μπορούσε να επηρεάσει το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης των αγροτών της περιοχής που βασίζονται στην άρδευση. Για όλες τις διασταυρώσεις με υποδομές, θα συνταχθούν τεκμηριωμένα Πρωτόκολλα Διέλευσης με το δημόσιο ή με τους ιδιώτες, τα δε έργα θα πραγματοποιηθούν σε συνεργασία με τους τοπικούς δήμους και τις περιφερειακές υπηρεσίες που είναι αρμόδιες. Δημόσιες ανακοινώσεις των κατασκευαστικών δραστηριοτήτων και των επιπτώσεών τους θα είναι διαθέσιμες σε τοπικό επίπεδο. Υπεύθυνοι Συνδέσμων με τις Κοινότητες θα είναι παρόντες στα μέτωπα εργασίας για να εξασφαλιστεί ότι θα ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις από τις προγραμματισμένες διακοπές και ότι οι τυχόν απρογραμμάτιστες θα τυγχάνουν σωστής διαχείρισης. Ένας Μηχανισμός Σελίδα 60 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Παραπόνων θα συσταθεί για ταχεία ανταπόκριση προς τους ενδιαφερόμενους για την διαδικασία αποζημίωσης, σε περίπτωση που απρόβλεπτα περιστατικά οδηγήσουν σε οικονομική ζημία. Οδική υποδομή: σύμφωνα με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές κατασκευής αγωγών, οι μεγάλοι οδικοί άξονες, όπως αυτοκινητόδρομοι, εθνικοί και περιφερειακοί κεντρικοί δρόμοι και σιδηροδρομικές γραμμές προβλέπεται να διασταυρώνονται με μεθόδους μη ανοικτού ορύγματος. Έτσι, θα αποφευχθεί οποιαδήποτε άμεση επίδραση ή διακοπή της κυκλοφορίας στις υποδομές και στις θέσεις των διασταυρώσεων. Στο δευτερεύον οδικό δίκτυο π.χ. δημοτικούς, τοπικούς, δασικούς, ιδιωτικούς και άλλους βοηθητικούς δρόμους, η διασταύρωση θα γίνει με την μέθοδο της ανοιχτής εκσκαφής. Τέτοιες διασταυρώσεις μικρότερων δρόμων τυπικά μπορεί να επιτευχθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα, έτσι ώστε η οδική πρόσβαση σε αυτές τις θέσεις να μην διακοπεί, συνήθως, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από 1-3 ημέρες συνήθως. Προσωρινές εκτροπές θα δημιουργηθούν όταν δεν θα υπάρχει άλλη εναλλακτική τοπικής πρόσβασης. Για όλους αυτούς τους δρόμους που εξυπηρετούν οικισμούς ή τακτική κυκλοφορία π.χ. των τοπικών λεωφορείων, της πρόσβασης στις γεωργικές εκτάσεις κλπ., θα συσταθεί μια τοπική προσωρινή εκτροπή (συνήθως σύντομη με προσωρινό χωματόδρομο δίπλα στη διέλευση) για να εξασφαλίζεται η αδιάλειπτη προσβασιμότητα των οικισμών. Μετά την εγκατάσταση του αγωγού στα σημεία διασταύρωσης, όλες οι ζημιές σε δημόσιες ή ιδιωτικές οδούς, θα επισκευαστούν και οι συνθήκες πριν από την κατασκευή του αγωγού θα αποκατασταθούν σε συμφωνία με τις τοπικές αρχές και τους ιδιοκτήτες των υποδομών. Συστήματα Άρδευσης και Αποχέτευσης: μέσω ερευνών, o TAP θα καταγράψει τον τρόπο λειτουργίας των τοπικών συστημάτων άρδευσης και την προέλευση των υδάτων (συμπεριλαμβανομένων των γεωτρήσεων, πηγαδιών και άλλων υποδομών, όπως τα αντλιοστάσια), καθώς επίσης και τη συχνότητα, με την οποία το νερό διατίθεται για άρδευση, τις αναγκαίες ποσότητες και το ποιό δίκτυο και ποια αρδευόμενη έκταση θα επηρεαστούν, όταν το σύστημα απενεργοποιηθεί λόγω της διέλευσης του αγωγού. Με βάση αυτό, ο λεπτομερής σχεδιασμός θα περιλαμβάνει μέτρα για την δημιουργία παροχών παράκαμψης, ώστε να εξασφαλισθεί η συνεχής ροή άρδευσης κατά τη διάρκεια της κατασκευής του αγωγού και η επακόλουθη αποκατάσταση των συστημάτων άρδευσης. Η ίδια προσέγγιση θα εφαρμοστεί στα αποστραγγιστικά/αντιπλημμυρικά κανάλια. Γραμμές Κοινής Ωφέλειας: υπόγειες παροχές τρίτων μερών, π.χ. αγωγοί νερού και υπόγεια καλώδια ηλεκτρικού ρεύματος ή αγωγοί λυμάτων, θα διασταυρώνονται με τυπικές μεθόδους κατασκευής. Θα υπάρξουν βραχυπρόθεσμες διακοπές λίγων ωρών και όλοι οι εμπλεκόμενοι Σελίδα 61 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 όπως και ο τοπικός πληθυσμός θα ενημερωθούν πριν από την κατασκευή μέσω τοπικών ανακοινώσεων. Αυτό θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό, όσον αφορά την διακοπή των συστημάτων άρδευσης και την πρόσβαση σε δρόμους προς οικισμούς και γεωργικές περιοχές. Μέτρα Ενίσχυσης της Ωφέλειας του Έργου: εκτός από τις παραπάνω προσωρινές διακοπές των δικτύων, η κατασκευή του έργου θα συμβάλει επίσης στη βελτίωση των περιφερειακών υποδομών. Στο ανατολικό τμήμα (Κήποι - Ν. Μεσημβρία) ο αγωγός τοποθετείται παράλληλα με τον υφιστάμενο αγωγό του ΔΕΣΦΑ. Ως εκ τούτου, οι δρόμοι πρόσβασης που θα χρησιμοποιηθούν είναι διαθέσιμοι και σε καλή κατάσταση λόγω των προηγούμενων δραστηριοτήτων της κατασκευής του αγωγού του ΔΕΣΦΑ. Στο δυτικό τμήμα (Ν. Μεσημβρία Ελληνοαλβανικά σύνορα), περίπου 27 km υφιστάμενων δρόμων θα πρέπει να διαπλατυνθούν και να αναβαθμιστούν σε χαλικόστρωτο δρόμο. Τέτοιοι αναβαθμισμένοι δρόμοι πρόσβασης θα διαστρωθούν στην αρχή της φάσης της κατασκευής και θα βελτιώσουν την πρόσβαση στις πιο απομακρυσμένες περιοχές. Περίοδος Λειτουργίας και Συντήρησης Η υλοποίηση του Έργου θα συμβάλει στη βελτίωση των περιφερειακών υποδομών και αποσκοπεί στη διατήρηση οδών πρόσβασης σε όλη τη φάση λειτουργίας και συντήρησης. Όσον αφορά τις άλλες υποδομές, όπως το νερό, τηλεπικοινωνίες, επεξεργασία λυμάτων, αποβλήτων, και ενδεχομένως, τις εγκαταστάσεις υγείας, αυτές μπορεί να βελτιωθούν για την υποστήριξη των δραστηριοτήτων κατασκευής. Ο TAP AG δεσμεύεται να συνεχίσει να συνεργάζεται με την κυβέρνηση και τις τοπικές αρχές για την επίτευξη διατηρήσιμων ωφελειών για τους τοπικούς οικισμούς. Ο TAP AG θα αναπτύξει ένα Σχέδιο Διαχείρισης των Υποδομών και Παροχών Κοινής Ωφέλειας (ΣΔΥΠΚΟ) και θα μεγιστοποιήσει τη χρήση των έργων υποδομής, με στόχο τις ανάγκες της κοινότητας. Το σχέδιο θα αναπτυχθεί σε στενή συνεργασία με τις τοπικές επιχειρήσεις κοινής ωφελείας, τις αρχές σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, και τις κοινότητες, για να εξασφαλιστεί η καταλληλότητα και η βιωσιμότητα των επενδύσεων ενώ θα δημοσιευθεί και θα υποβληθεί σε μια διαδικασία διαβουλεύσεων με τις επηρεαζόμενες κοινότητες. Όσον αφορά την διαθεσιμότητα του φυσικού αερίου σε τοπικό επίπεδο, ο σχεδιασμός του συστήματος TAP επιτρέπει τεχνικά την παροχή αερίου στο ελληνικό δίκτυο, αλλά ο TAP AG δεν είναι τοπικός προμηθευτής φυσικού αερίου. Ωστόσο, εάν είναι αναγκαίο, ο TAP AG θα εξετάσει την εγκατάσταση σημείων σύνδεσης με το εθνικό σύστημα, στην επόμενη φάση σχεδιασμού σε συνεννόηση με την ελληνική κυβέρνηση. Σελίδα 62 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: 6.4.4 Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Υγεία και Ασφάλεια Κοινότητας Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Ένα μεγάλο έργο υποδομής όπως ο αγωγός TAP μπορεί να έχει δυνητικά επιπτώσεις σε θέματα δημόσιας υγείας και κινδύνων για την ασφάλεια των κοινοτήτων κατά μήκος της όδευσης του αγωγού και γύρω από τους σταθμούς συμπίεσης. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής οι βασικοί κίνδυνοι, μεταξύ άλλων, αφορούν το εργοταξιακό εργατικό δυναμικό και τις αλληλεπιδράσεις του με την κοινότητα, όπως η αυξημένη πιθανότητα ατυχημάτων λόγω εφοδιασμού των εργοταξίων και των μεταφορών, η διέλευση μέσω των εγκαταστάσεων των εργοταξίων, οι επείγουσες μεταφορές στα κέντρα υγείας, η εντατική χρήση τοπικών πόρων και οι συνεπαγόμενες επιπτώσεις στο περιβάλλον ή/και η μετάδοση νοσημάτων (συμπεριλαμβανόμενων των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νόσων). Ανάλογα με τα αποτελέσματα του διαγωνισμού επιλογής εργολάβου κατασκευής, μέρος του εργατικού δυναμικού το οποίο αναμένεται να φτάσει κατά μέγιστο τα 2.700 άτομα, θα μπορούσε να προέρχεται από την Ελλάδα ή το εξωτερικό.O TAP AG θα αναλάβει μια σειρά μέτρων διαχείρισης, που βασίζονται στις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, για την αντιμετώπιση των διαφόρων θεμάτων που αφορούν την δημόσια υγεία, την ασφάλεια και τους κινδύνους που συνεπάγεται για την ασφάλεια η παρουσία ενός μεγάλου εργατικού δυναμικού στις κατασκευαστικές δραστηριότητες. Οι ανάδοχοι εργολάβοι θα απαιτηθεί να συμμορφώνονται με αυστηρές προϋποθέσεις και απαιτήσεις. Αυτό συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τον Κώδικα Συμπεριφοράς (συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής για τα οινοπνευματώδη, της απαγόρευσης παράνομων δραστηριοτήτων και κατανάλωσης απαγορευμένων ουσιών) και την υποχρεωτική εκπαίδευση ευαισθητοποίησης (συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων υγείας) των εργαζόμενων ως μέρος της διαδικασίας πρόσληψης, την εθελοντική εξέταση της υγείας των εργαζομένων και την παροχή υπηρεσιών υγείας στα εργοτάξια (πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και βασικές πρώτες βοήθειες). Προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν τα εμπόδια, οι καθυστερήσεις και οι κυκλοφοριακοί κίνδυνοι, ο TAP AG θα αναπτύξει ένα Σχέδιο Διαχείρισης της Κυκλοφορίας (ΣΔΚ) με βάση τις λεπτομερείς ανάγκες μεταφοράς προμηθειών. Το σχέδιο αυτό θα αποτελέσει αντικείμενο διαβούλευσης με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές και υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης και της τροχαίας. Μία Διαδικασία Παραπόνων θα είναι στη διάθεση των τοπικών πληθυσμών και οι Υπεύθυνοι Επαφών με τις Κοινότητες θα βρίσκονται στην περιοχή για την άμεση αντιμετώπιση τυχόν Σελίδα 63 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 θεμάτων υγείας, ασφάλειας και προστασίας της κοινότητας.. Σε περίπτωση τραυματισμού μέλους της κοινότητας ως αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων του Έργου, το Έργο θα παράσχει ιατρική περίθαλψη. Ο TAP θα αναλάβει την αξιολόγηση της δυναμικότητας / αναγκών του εξοπλισμού και του προσωπικού των νοσοκομείων κατά μήκος της διαδρομής και στη Θεσσαλονίκη έτσι ώστε να προσδιορίσει εάν οι υγειονομικές εγκαταστάσεις διαθέτουν επαρκείς πόρους και εξοπλισμό για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης (π.χ. εργοταξιακά ατυχήματα). Θα συναφθούν συμφωνίες με τα κατάλληλα νοσοκομεία για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Οι συμφωνίες αυτές θα περιλαμβάνουν την παροχή πρόσθετου εξοπλισμού ή κατάρτισης του προσωπικού, εφόσον απαιτηθεί από τον TAP. Ο TAP θα αναπτύξει Σχέδια Αντιμετώπισης ‘Έκτακτης Ανάγκης (ΣΑΕΑ) λαμβάνοντας υπ’ όψη την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, τα σοβαρά περιστατικά, και τις πανδημίες. Αυτά θα πρέπει να τεθούν σε διαβούλευση με τους εθνικούς φορείς αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης και τους τοπικούς φορείς υγειονομικής περίθαλψης και θα καλύπτουν όλους τους εργολάβους και υπεργολάβους, καθώς και την τοπική κοινότητα. Περίοδος Λειτουργίας και Συντήρησης Η Δημόσια Υγεία και Ασφάλεια έχει ληφθεί υπόψη στο σχεδιασμό των εγκαταστάσεων και στις αξιολογήσεις των κινδύνων που αναλαμβάνονται για την περίοδο λειτουργίας. Το έργο περιλαμβάνει ενσωματωμένα χαρακτηριστικά ασφάλειας σύμφωνα με τα καθιερωμένα ευρωπαϊκά πρότυπα και τους κανονισμούς για τα έργα αγωγών. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο χειρισμός του κινδύνου που σχετίζεται με μη συνήθη γεγονότα κατά τη διάρκεια της λειτουργίας, ο TAP AG θα αναπτύξει Σχέδια Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης που θα καθορίζουν τις ενέργειες που απαιτούνται σε περίπτωση συμβάντος. Τα Σχέδια Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης για τη λειτουργία θα αναπτυχθούν σύμφωνα με τις ελληνικές και τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις και τα διεθνή πρότυπα της βιομηχανίας και τις βέλτιστες πρακτικές. Τα σχέδια θα αποτελέσουν αντικείμενο διαβούλευσης με τις αρμόδιες αρχές, τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, πολιτικής άμυνας και των διοικήσεων των Δήμων κατά μήκος της διαδρομής του αγωγού και γύρω από τους σταθμούς συμπίεσης. Με βάση τις διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη, ο TAP AG θα διερευνήσει τις δυνατότητες των θεσπισμένων τοπικών και περιφερειακών φορέων αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης για τη συμμετοχή τους σε αυτές. Ο TAP AG θα παρέχει την απαραίτητη κατάρτιση, θα συμμετέχει στην οργάνωση Σελίδα 64 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 ασκήσεων, και αν χρειαστεί, ο TAP AG θα παράσχει τις αναγκαίες βελτιώσεις, σε εξοπλισμό, για παράδειγμα στις τοπικές μονάδες πυροσβεστικής / πολιτικής άμυνας. Νοικοκυριά σε κοινότητες της περιοχής θα λάβουν πληροφορίες μέσω φυλλαδίων που θα συμβουλεύουν πώς να συμπεριφέρονται σε περίπτωση διαρροής αερίου από τον αγωγό ή άλλου ατυχήματος. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας, οι εγκαταστάσεις του έργου θα φυλάσσονται από προσωπικό ασφαλείας που θα είναι, είτε προσωπικό του TAP, είτε θα παρέχεται από εταιρεία φύλαξης. Ο σταθμός συμπίεσης φυλάσσεται συνεχώς, ενώ η διαδρομή του αγωγού θα υπόκειται σε τακτική περιπολία. Ο TAP AG έχει δεσμευτεί να αντιμετωπίσει το θέμα της ασφάλειας των εγκαταστάσεων και τις πιθανές επιπτώσεις για τη δημόσια ασφάλεια, σύμφωνα με τις Ελληνικές απαιτήσεις και σύμφωνα με τις Εθελοντικές Αρχές για την Ασφάλεια και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα που θεωρούνται βέλτιστες διεθνείς πρακτικές στον τομέα αυτό. 6.4.5 Κοινοτική Συνοχή Μεγάλα έργα υποδομής, όπως το Έργο του TAP, φέρουν τον κοινωνικό κίνδυνο τα μέλη της κοινότητας ή ολόκληρες κοινότητες να αισθάνονται ενδεχομένως σε μειονεκτική θέση όταν κυριαρχούν διαφορετικές ατομικές αντιλήψεις σχετικά με την κατανομή των ωφελειών και των επιβαρύνσεων κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του Έργου. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε τριβές και να υπάρξουν επιπτώσεις στη συνοχή της κοινότητας. Αποτελέσματα της διαβούλευσης με την κοινότητα κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της ΜΠΚΕ, έδειξαν ότι υπάρχουν μεγάλες προσδοκίες για το Έργο, ιδίως όσον αφορά την απασχόληση κατά τη διάρκεια της κατασκευής και λειτουργίας, καθώς και σχετικά με άλλα πιθανά οφέλη της κοινότητας. Η υλοποίηση του έργου θα οδηγήσει σε μια προσωρινή προγραμματισμένη εισροή εργατικού δυναμικού στην περιοχή του έργου που θα αποτελείται από, έως και 2.700, ξένους και Έλληνες εργαζόμενους11 .Με βάση την εμπειρία από παρόμοια έργα κατασκευής αγωγών, υπολογίζεται ότι το 20% -30% του εργατικού δυναμικού θα είναι Έλληνες ανειδίκευτοι εργάτες. Ως εκ τούτου, μόνο ένα μικρό ποσοστό του εργατικού δυναμικού θα προσληφθεί σε τοπικό επίπεδο από την περιοχή του έργου. Οι εργαζόμενοι θα στεγάζονται ως επί το πλείστον σε αυτόνομους χώρους 11 Για την κατασκευή του αγωγού υπολογίζεται ότι θα εμπλακούν περί τους 700 εργάτες για μία περίοδο 24 μηνών και για τους Σταθμούς Συμπίεσης ένας επιπλέον αριθμός ατόμων για 300-350 άτομα για τα 10 bcm/ έτος. Καθότι ο GCS01 στη φάση των 10 bcm/ έτος θα χρησιμοποιηθεί ως σταθμός ξεστροπαγίδας, ενώ για την περίπτωση των 20 bcm/ έτος θα απαιτηθεί εργατοδύναμη της τάξεως των 100-150 ατόμων Σελίδα 65 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 φιλοξενίας και θα υπόκεινται σε Κώδικα Δεοντολογίας όσον αφορά στη διαγωγή και τη συμπεριφορά τους προς τον τοπικό πληθυσμό. Επιπλέον, υπάρχει η πιθανότητα όσοι αναζητούν ευκαιρία για απασχόληση και παροχή αγαθών και υπηρεσιών να πάνε στην περιοχή, κυρίως στην περιοχή των εργοταξίων κατασκευής, ανταγωνιζόμενοι ενδεχομένως άτομα της περιοχής που είτε αναζητούν εργασία, είτε παρέχουν αγαθά και υπηρεσίες. Πιθανά ζητήματα συνοχής της κοινότητας θα αντιμετωπιστούν προληπτικά από τον TAP AG μέσω μιας σειράς μέτρων που περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: Η TAP AG μέσω των εργολάβων του, θα μεριμνήσει για την πρόσληψη προσωπικού και προμήθειας αγαθών από την γειτονική περιοχή και θα προσπαθήσει να παρέχει ευκαιρίες σε τοπικό πλαίσιο. Ο ανταγωνισμός μεγάλης κλίμακας με τους τοπικούς πληθυσμούς θεωρείται απίθανος, καθώς το Έργο έχει μια σχετικά σύντομη φάση κατασκευής. Οι χρήσεις γης θα διαχειρισθούν σύμφωνα με τη Στρατηγική Πρόσκτησης Γης και Δουλείας Διέλευσης, η οποία δημιουργεί και διαχειρίζεται με διαφάνεια τις επιπτώσεις στις κοινότητες και στους θιγόμενους ιδιοκτήτες/χρήστες γης. Σε περίπτωση που επηρεάζονται τα μέσα διαβίωσης, οι επιπτώσεις θα αντιμετωπιστούν σύμφωνα με το Πλαίσιο Αποκατάστασης Μέσων Διαβίωσης Επιπλέον, η ΤΑΡ AG δεσμεύεται μέσω της πολιτικής της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από το Έργο μέσω της βελτίωσης των υποδομών τοπικού περιεχομένου και μέσω του Προγράμματος Κοινωνικών και Περιβαλλοντικών Επενδύσεων. Η εφαρμογή του προγράμματος στοχεύει στην κατανομή των ωφελειών με μία διάφανη και δίκαιη κατανομή ίσων ευκαιριών για τις κοινότητες. Η εφαρμογή θα γίνει σε συνεργασία με τις κοινότητες και θα λάβει υπ’ όψη της ευάλωτες και περιθωριοποιημένες ομάδες του πληθυσμού. Ο TAP AG θα εφαρμόσει ένα Μηχανισμό Παραπόνων για την διευθέτηση προσωπικών ή κοινοτικών θεμάτων τα οποία σχετίζονται με επιπτώσεις του Έργου και ιδιαίτερα κατά τη φάση της κατασκευής και αποκατάστασης. 6.4.6 Κυκλοφορία και Μεταφορές Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Σύμφωνα με την καταρτισθείσα προκαταρκτική Φιλοσοφία Εφοδιασμού εξοπλισμού και αγαθών θεωρείται ότι η οδική κυκλοφορία λόγω των κατασκευαστικών δραστηριοτήτων θα είναι αυξημένη και θα προστεθεί στην υπάρχουσα κυκλοφορία. Σελίδα 66 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Οι οδικές συνθήκες και το οδικό δίκτυο από τις περιοχές που διέρχεται ο αγωγός είναι γενικά καλά. Βασικό στοιχείο του οδικού δικτύου της περιοχής είναι η Εγνατία οδός και οι κατακόρυφοι (βορράς-νότος) άξονές της. Διαβουλεύσεις με την περιφερειακή οδική διοίκηση και την τροχαία κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της ΜΠΚΕ δεν εντόπισαν ιδιαίτερα κρίσιμα σημεία. Ωστόσο, αναφέρθηκαν αίτια για την εξήγηση του σχετικά μεγάλου αριθμού ατυχημάτων στους επαρχιακούς δρόμους. Αυτά, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν τις εποχικά επικίνδυνες συνθήκες κυκλοφορίας λόγω της μεταφοράς μεγάλου όγκου τοπικών γεωργικών προϊόντων, όπως καλλιέργειες φρούτων και λαχανικών το καλοκαίρι, σε συνδυασμό με τα μεγάλα ευθεία τμήματα δρόμων που επιτρέπουν στους οδηγούς να αυξήσουν ταχύτητα και να κάνουν ριψοκίνδυνες προσπεράσεις. Οι μετρήσεις που έγιναν όσον αφορά την υφιστάμενη κυκλοφοριακή κατάσταση και η πρόγνωση της εργοταξιακής κυκλοφορίας για βασικές διαδρομές και κυκλοφοριακούς κόμβους, υποδεικνύουν ότι οι τακτικοί χρήστες των οδών πέρα από το κύριο οδικό δίκτυο πιθανότατα θα συναντήσουν καθυστερήσεις κατά την περίοδο κατασκευής κυρίως λόγω των βραδυκίνητων φορτηγών βαρέων φορτίων, όπως τα φορτηγά που μεταφέρουν σωλήνες στα δρομολόγια του εφοδιασμού του έργου. Αυτό είναι πιθανόν να προκαλέσει αυξημένες απόπειρες προσπεράσεων από τους χρήστες των οδών και - κατά συνέπεια - αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων. Η εργοταξιακή κυκλοφορία, ιδιαίτερα σε απομονωμένους τοπικούς δρόμους, επίσης ενδέχεται να ενέχει κινδύνους για πεζούς και ποδηλάτες καθώς και ζώα, τα οποία είναι λιγότερο εξοικειωμένα με συχνές κινήσεις και τα βαρέα οχήματα. Αυτό ισχύει και για την περίπτωση όπου οι διαδρομές εφοδιασμού και μεταφορών δεν μπορούν να αποφύγουν τη διέλευση από οικισμούς στις πλέον απομονωμένες περιοχές. Προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν τα εμπόδια, οι καθυστερήσεις και οι κίνδυνοι για την κυκλοφορία, η TAP AG θα αναπτύξει ένα Σχέδιο Διαχείρισης της Κυκλοφορίας (ΣΔΚ) με βάση τις λεπτομέρειες μεταφοράς εξοπλισμού. Το σχέδιο αυτό θα αποτελέσει αντικείμενο διαβούλευσης με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές και υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης και της τροχαίας. Περίοδος Λειτουργίας και Συντήρησης Κατά την διάρκεια της λειτουργίας του αγωγού θα κινούνται οχήματα μόνο για λόγους συντήρησης και περιπολίας. Επομένως, δεν αναμένονται προβλήματα κυκλοφορίας. Σελίδα 67 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: 6.4.7 Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Διαχείρηση Εργαζομένων και Δικαιώματα Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Το εργατικό δυναμικό για την κατασκευή του έργου του TAP στην Ελλάδα είναι ένας σημαντικός αριθμός και εκτιμάται σε 2.700 άτομα που θα απασχοληθούν στην κύρια φάση της. Ανάλογα με τα αποτελέσματα του διαγωνισμού επιλογής εργολάβου, είναι πιθανό οι εργαζόμενοι να προέρχονται από διάφορες περιοχές του κόσμου με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο και με διαφορετικά επίπεδα δεξιοτήτων, όπως απαιτείται από το Έργο. Τέτοιες πολύπλοκες καταστάσεις εγκυμονούν κοινωνικούς κίνδυνους. Η TAP AG θα περιλαμβάνει άρθρα κοινωνικού περιεχομένου στη σύμβαση ανάθεσης ΜΠΥΚ σχετικά με τη δίκαιη μεταχείριση των εργαζομένων, για έναν ασφαλή περιβάλλοντα χώρο εργασίας και για αξιοπρεπείς συνθήκες στέγασης και σίτισης. Οι όροι αυτοί θα είναι άμεσα συνδεδεμένοι με την πολιτική του TAP AG και τις σχετικές συστάσεις βέλτιστης πρακτικής της ΕΤΑΑ και του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Οργανισμού (ΔΧΟ). Η TAP AG θα ζητήσει από τον ανάδοχο ΜΠΥΚ να ενημερώσει το προσωπικό για τα δικαιώματά του, να υπάρχει ένας μηχανισμός παραπόνων και να αναλαμβάνει έρευνες και συνεντεύξεις για την έγκαιρη ανίχνευση των μη ικανοποιητικών καταστάσεων. Ο TAP AG θα προβαίνει σε ελέγχους συμμόρφωσης στα εργοτάξια για να ελέγχει την εφαρμογή με τα συμβατικά απαιτούμενα πρότυπα. Ο TAP AG θα δημιουργήσει μια εποπτική ομάδα κατά την διάρκεια των εργασιών κατασκευής που θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων υπεύθυνους / ειδικούς σε θέματα Υγιεινής και Ασφάλειας, Ανθρώπινου Δυναμικού και Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Επιπλέον, ο TAP AG, θα ζητήσει από τον Ανάδοχο ΜΠΥΚ να προβαίνει σε επιθεώρηση των συνθηκών εργασίας (συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων Υγιεινής και Ασφάλειας και των κοινωνικών συνθηκών) των παραγωγικών μονάδων που δραστηριοποιούνται στα βασικά στοιχεία του Έργου (όπως σωλήνες, υλικά επίχωσης) και να διασφαλίσει ότι τα προμηθευόμενα υλικά παράγονται υπό ασφαλείς και δίκαιες συνθήκες εργασίας που ικανοποιούν τις κοινωνικές απαιτήσεις της πολιτικής Υγείας και Ασφάλειας του TAP AG. Περίοδος Λειτουργίας και Συντήρησης Το προσωπικό που απαιτείται για τη λειτουργία του συστήματος του αγωγού στην Ελλάδα θα είναι μικρότερο από 100 άτομα, τα οποία θα εργάζονται κυρίως στους σταθμούς συμπίεσης. Το επιχειρησιακό προσωπικό του TAP AG θα προσληφθεί σύμφωνα με την πολιτική του TAP για την απασχόληση, η οποία θα είναι σύμφωνη με τους όρους εργασίας, όπως προκύπτουν από την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Το προσωπικό θα λάβει όλη την απαιτούμενη εκπαίδευση για να εργαστεί σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Οι εργολάβοι που θα συντηρούν τους σταθμούς, θα περιπολούν τη διαδρομή ή θα παρέχουν υπηρεσίες φύλαξης (ασφάλειας) των Σελίδα 68 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 εγκαταστάσεων, θα έχουν συμβατική υποχρέωση να εφαρμόσουν την κοινωνική πολιτική και τις απαιτήσεις Υγείας και Ασφάλειας της TAP AG. 6.4.8 Πολιτιστική Κληρονομιά Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία Η εκτεταμένη διαδικασία επιλογής της όδευσης του αγωγού και η χωροθέτηση των βαλβιδοστασίων και των άλλων στοιχείων του Έργου απέφυγε γνωστές θέσεις πολιτιστικής κληρονομιάς στο μέτρο του δυνατού. Ωστόσο, μια σειρά από θέσεις πολιτιστικής κληρονομιάς βρίσκονται στην περιοχή του αποτυπώματος του Έργου. Εκτός από τις περιοχές που έχουν προσδιοριστεί στο πλαίσιο της αποτύπωσης του Έργου, εντοπίστηκαν αρχαιολογικοί χώροι που μπορούν να επεκταθούν εντός του αποτυπώματος του Έργου και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αρχαιολογικά ευρήματα κατά τη διάρκεια των εκσκαφών. Βάσει της υπάρχουσας πληροφορίας υπάρχουν τουλάχιστον 31 γνωστοί αρχαιολογικοί χώροι οι οποίοι θα επηρεαστούν σε κάποιο βαθμό, συμπεριλαμβανομένων δύο σε περιοχές μόνιμων εγκαταστάσεων. Οι θέσεις αυτές, ως επί το πλείστον, αντιστοιχούν σε περιοχές όπου υπάρχει η πιθανότητα να υφίσταται υψηλό δυναμικό θαμμένων αντικειμένων. Πριν την κατασκευή θα εκπονηθεί ένα πρόγραμμα κατανόησης της φύσης των αρχαιολογικών χαρακτηριστικών που ενδέχεται να επηρεαστούν. Αυτό θα περιλαμβάνει την επανεξέταση ορισμένων στοιχείων και τη χρήση πρόσθετων πηγών, όπως αεροφωτογραφίες από το 1950, που παρέχουν στοιχεία της αλλαγής του τοπίου από την εποχή εκείνη. Ενδιαφέρουσες τοποθεσίες αποτελούν οι περιοχές της Κορησσού και νότια της Πέλλας. Πιθανές περιοχές που τέμνουν το αποτύπωμα του έργου θα διερευνηθούν περαιτέρω πριν από την κατασκευή. Αυτό μπορεί να γίνει, είτε χρησιμοποιώντας μια μορφή γεωφυσικής έρευνας ή δοκιμαστικών εκσκαφών ή συνδυασμό και των δύο. Ανάλογα με την ακριβή σημασία οποιουδήποτε στοιχείου, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις πρέπει να καθοριστεί, οι αρχαιολογικοί χώροι θα πρέπει να ανασκαφούν και να καταγραφούν τα ευρήματά τους. Αυτό θα γίνει σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία και τα διεθνή πρότυπα για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Για κάθε θέση, η TAP AG θα προετοιμάσει και θα συμφωνήσει με το Υπουργείο Πολιτισμού, το Σχέδιο Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΣΔΠΚ). Αυτό θα περιλαμβάνει τη μέθοδο Σελίδα 69 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 κατασκευής για να δείξει πώς η τυχόν ζημιά μπορεί να ελαχιστοποιηθεί. Για παράδειγμα, το Ιουστινιάνειο Τείχος στον Νέστο θα διασταυρωθεί με τεχνική χωρίς διάνοιξη τάφρου, ενώ σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί ζώνη εργασίας μειωμένου πλάτους για την μείωση των επιπτώσεων ή την αποφυγή συγκεκριμένων αρχαιολογικών χαρακτηριστικών στα οποία μπορεί επίσης να τοποθετηθεί πρόσθετη περίφραξη. Το Σχέδιο Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς θα περιλαμβάνει ένα τεκμηριωμένο πρόγραμμα έρευνας που θα περιγράφει με λεπτομέρειες πώς θα γίνει κάθε συγκεκριμένη αρχαιολογική εκσκαφή θα δείχνει τους στόχους και τις τεχνικές που πρέπει να χρησιμοποιηθούν και θα προσδιορίζει το απαιτούμενο προσωπικό. Ο TAP AG θα διαβουλευθεί με τα ενδιαφερόμενα μέρη για τα μνημεία και τις θέσεις Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (όπως για παράδειγμα εκκλησία της Κοιμήσεως το παρεκκλήσι του Αγίου Μάρκου και την της Θεοτόκου, Σχήμα 6-1) ώστε να κατανοήσει και να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει θέματα πρόσβασης των χρηστών και να καθορίσει τις ημέρες και τις ώρες που θα πρέπει να τεθούν περιορισμοί στις εργασίες (π.χ. δημοφιλείς ημέρες επισκέψεων, θρησκευτικές υπηρεσίες, αργίες, γιορτές, κλπ). Σχήμα 6-1 Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου πλησίον της Πτολεμαΐδας. Οι εργασίες κατασκευής θα πρέπει να προγραμματιστούν για να αποφευχθούν προβλήματα πρόσβασης Το Έργο θα υλοποιήσει μία Διαδικασία Τυχαίων Ευρημάτων η οποία θα αναφέρει λεπτομερώς τη διαδικασία που πρέπει να τηρείται σε περίπτωση που υπάρξουν αρχαιολογικά ευρήματα κατά την κατασκευή. Η διαχείριση τυχόν ευρημάτων υπόκειται στις ελληνικές εθνικές απαιτήσεις και τις απαιτήσεις ΑΕ8 της ΕΤΑΑ. Για στοιχεία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, όπως μνημεία ή εκκλησίες που βρίσκονται κοντά στη ζώνη εργασίας, τους χώρους εργασίας και τους δρόμους που χρησιμοποιούνται για την μεταφορά υλικών/προμηθειών, ιδιαίτερα όταν βρίσκονται κοντά σε σημεία όπου εκτελούνται ανατινάξεις και χρήση υδραυλικής σφύρας, υπάρχει ο κίνδυνος της κατάρρευσης. Αυτά θα Σελίδα 70 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 πρέπει να εξεταστούν από εμπειρογνώμονες πριν από την κατασκευή και να αξιολογηθούν για την ανάγκη προσωρινής υποστήριξης με σκοπό την προστασία της δομικής ακεραιότητας, όπου αυτό χρειάζεται. Η κατάσταση των μνημείων, κτιρίων και κατασκευών, θα πρέπει να καταγράφεται από εμπειρογνώμονες, τόσο πριν, όσο και μετά την κατασκευή. Στην περίπτωση που υπάρξουν ζημιές που σχετίζονται με το Έργο, ο TAP AG θα μεριμνήσει για την επισκευή τους από εμπειρογνώμονες σε συντονισμό με τις αρχές. Το Έργο στο σύνολό του θα οδηγήσει σε συνολική αύξηση της κατανόησης του φάσματος των χώρων και των αλλαγών στο τοπίο με την πάροδο του χρόνου κατά μήκος όλης της Βόρειας Ελλάδας. Αυτό δεν θα περιλαμβάνει μόνο περιοχές όπου υπάρχει επαρκής πληροφόρηση, αλλά και σε άλλες περιοχές όπου υπήρξε λιγότερο συστηματική εργασία στο παρελθόν. Περίοδος Λειτουργίας και Συντήρησης Κατά τη λειτουργία, δεν αναμένονται φυσικές επιπτώσεις στην πολιτιστική κληρονομιά. Τα χρονοδιαγράμματα περιπολιών και συντήρησης των σταθμών θα λάβει υπόψη τη χρήση των θέσεων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς από τον τοπικό πληθυσμό. 6.5 Επιπτώσεις Τερματισμού Λειτουργίας Ο Τερματισμός Λειτουργίας του αγωγού TAP θα λάβει χώρα στο απώτερο μέλλον. Ως εκ τούτου, οι επιπτώσεις αυτής της φάσης του Έργου αξιολογούνται με βάση την παραδοχή ότι δεν μπορεί να προβλεφθεί σήμερα ποιές προσεγγίσεις Τερματισμού Λειτουργίας θα υιοθετηθούν. Οι επιπτώσεις προφανώς θα εξαρτηθούν από την προσέγγιση του Τερματισμού Λειτουργίας και τις διαθέσιμες τεχνικές αποσυναρμολόγησης εκείνη τη χρονική στιγμή. Ανάλογα με την προσέγγιση και τις τεχνολογίες που είναι θα διαθέσιμες στο στάδιο του τερματισμού λειτουργίας, ο χερσαίος αγωγός μπορεί, είτε να παραμείνει στο έδαφος ή να ανακτηθεί μερικώς ή και ολικώς. Κοινή διεθνής πρακτική σήμερα, με λίγα όμως παραδείγματα, είναι να αφεθεί ο αγωγός στο έδαφος. Στην περίπτωση αυτή, ο αγωγός θα καθαριστεί, θα αδρανοποιηθεί, θα ασφαλιστεί έναντι κατάρρευσης για να αποφευχθούν ενδεχόμενες καθιζήσεις εδάφους που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επιπτώσεις και κινδύνους για την μετέπειτα χρήση γης. Εάν ο αγωγός αφαιρεθεί Σελίδα 71 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 από το έδαφος, π.χ. για να ανακτηθεί ο χαλυβδοσωλήνας, οι δραστηριότητες θα είναι παρόμοιες με αυτές του σταδίου κατασκευής, αλλά με αντίστροφη σειρά. Εκτιμάται ότι στην περίπτωση αυτή θα χρησιμοποιηθεί για τον παροπλισμό παρόμοιος τύπος εξοπλισμού, μηχανημάτων και οχημάτων ενώ οι επιπτώσεις που θα προκύψουν θα είναι ανάλογες και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από τυχόν παρόμοια μέτρα. Το εργατικό δυναμικό που απαιτείται για τον τερματισμό λειτουργίας του σταθμού συμπίεσης θα είναι πιθανόν μικρότερο σε αριθμό από ό,τι απαιτείται για την κατασκευή. Το εργατικό δυναμικό που απαιτείται για τερματισμό λειτουργίας εξαρτάται από την προσέγγιση. Εάν ο αγωγός παραμείνει στο έδαφος, ένας μικρός αριθμός εργατικού δυναμικού θα χρειασθεί. Εάν ο αγωγός ανακτηθεί, το εργατικό δυναμικό θα είναι ίδιο με αυτό κατά την διάρκεια της κατασκευής. Τα οφέλη από την πρόσληψη τοπικού προσωπικού καθώς και τα οφέλη σε τοπικές επιχειρήσεις (καταστήματα) δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν με σημερινούς όρους, αλλά θα είναι μικρότερα συγκριτικά με την περίοδο κατασκευής. Οι δραστηριότητες τερματισμού λειτουργίας θα υπόκεινται σε απαιτήσεις αδειοδότησης που θα ισχύουν τότε, καθώς και σε διαβούλευση με τους επηρεαζόμενους ιδιοκτήτες και ενδιαφερόμενα μέρη των θιγόμενων ακινήτων και οικοδομών. Ένα Σχέδιο Εγκατάλειψης του Αγωγού (ΣΕΑ) το οποίο θα καλύπτει όλες τις περιπτώσεις, θα ετοιμαστεί από τον ΤΑΡ πριν την έναρξη των εργασιών τερματισμού λειτουργίας. Η διαχείριση των κοινωνικών κινδύνων για τους εργαζόμενους και το κοινό θα είναι αντίστοιχη όπως και κατά το στάδιο της κατασκευής, και σε κάθε περίπτωση, σύμφωνη με τα ευρωπαϊκά κοινωνικά πρότυπα που θα ισχύουν κατά τον χρόνο του τερματισμού λειτουργίας. 6.6 Μη κανονική Λειτουργία και Απρόβλεπτα Γεγονότα Ο αγωγός θα μεταφέρει φυσικό αέριο που είναι εύφλεκτο. Η TAP AG θα κατασκευάσει το Έργο σύμφωνα με τους ισχύοντες Ευρωπαϊκούς και διεθνείς κανονισμούς για να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία του συστήματος και να ελαχιστοποιήσει κινδύνους σχετικούς με το φυσικό αέριο. Λόγω του υψηλού επιπέδου των ευρωπαϊκών και διεθνών προτύπων ασφάλειας και της σύγχρονης τεχνολογίας με τους νόμους της τεχνικής και της επιστήμης, η μεταφορά του φυσικού αερίου σήμερα μπορεί να θεωρηθεί πολύ ασφαλής. Αυτό αποδεικνύεται από τα στατιστικά δεδομένα των δικτύων μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη, που συλλέγονται από την Σελίδα 72 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιστατικών Αγωγών Φυσικού Αερίου, (ΕΕΠΑΦΑ)12 η οποία καταγράφει και αναλύει μακροπρόθεσμα στατιστικά δεδομένα συμβάντων. Συγκρίνοντας τις τεχνικές παραμέτρους του σχεδιασμού του ΤΑΡ με τα στατιστικά στοιχεία της ΕΕΠΑΦΑ προκύπτει ότι η συχνότητα αστοχίας ενός αγωγού με παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως το Έργο TAP, είναι μηδενική. Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του αγωγού και των συναφών υποδομών του, η TAP AG έχει επιδιώξει την αποφυγή και ελαχιστοποίηση των κινδύνων από μη συνήθη περιστατικά μέσω της επιλογής της όδευσης του αγωγού και μέσα από τον τεχνικό σχεδιασμό του συστήματος και του εξοπλισμού του. Έχουν ληφθεί υπόψη οι ελληνικές εθνικές απαιτήσεις, τα Πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι βέλτιστες διεθνείς πρακτικές της βιομηχανίας και οι απαιτήσεις της ΕΤΑΑ PR3 (πρόληψη της ρύπανσης) και PR4 (Ασφάλειας Υγείας και Προστασία της Κοινότητας) και οι σχετικές κατευθυντήριες γραμμές του ΔΧΟ. Μέσα από αυτές τις εκτιμήσεις και αξιολογήσεις, έχουν προσδιοριστεί και ενσωματωθεί στο Έργο τεχνολογικά σύγχρονα μέτρα αντιμετώπισης. Αυτά περιλαμβάνουν το σχεδιασμό του αγωγού σύμφωνα με το πρότυπο σχεδιασμού EN1594 και των ελληνικών κανονισμών του Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου Υψηλής Πίεσης , τις αποστάσεις ασφαλείας του αγωγού από οικισμούς και τον πληθυσμό, τα συστήματα προστασίας της ακεραιότητας του αγωγού καθώς και τα συστήματα ανίχνευσης διαρροών. Επιπλέον, θα πραγματοποιείται τακτική συντήρηση και επιθεώρηση. Για τη διαχείριση του υπολειπόμενου κινδύνου κατά τη λειτουργία, θα ετοιμαστεί ένα Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης σύμφωνα με τις ελληνικές και ευρωπαϊκές απαιτήσεις, τα διεθνή πρότυπα της βιομηχανίας και τις βέλτιστες πρακτικές σε συνεννόηση με τις αρμόδιες αρχές, τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης/πολιτικής άμυνας και τις Δημοτικές αρχές κατά μήκος της όδευσης του αγωγού. Στην περαιτέρω πορεία του σχεδιασμού, ο TAP AG θα αναλάβει την πλήρη Ποσοτική Εκτίμηση του Κινδύνου (ΠΕΚ) για να ενημερώνει την τελική όδευση και τον σχεδιασμό, και ειδικότερα, θα εξετάσει τμήματα όπου η πυκνότητα οικισμών είναι υψηλότερη. Ανάλογα με τα αποτελέσματα της λεπτομερούς ΠΕΚ, θα ληφθούν μέτρα για να μειωθεί η πιθανότητα βλάβης του αγωγού, προκειμένου να περιορίσουν περαιτέρω το ευάλωτο του αγωγού σε εξωτερικές απειλές. Άλλα έκτακτα περιστατικά, όπως η τυχαία διαρροή καυσίμων, λιπαντικών, απόβλητων ή άλλων ουσιών που προκαλούν ρύπανση των υδάτων, θα ελαχιστοποιηθούν με ορθές πρακτικές κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Ένα Σχέδιο Πρόληψης της Ρύπανσης (ΣΠΡ) και ένα Σχέδιο Πρόληψης 12 Είναι η συνεργασία 15 μεγάλων εταιρειών λειτουργίας συστημάτων Φυσικού Αερίου στην Ευρώπη με σκοπό συλλογή δεδομένων για μη προβλεπόμενες διαρροές αερίου από τα συστήματα των αγωγών. Σελίδα 73 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 και Αντιμετώπισης Διαρροών θα δημιουργήσει μηχανισμούς για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων των εν λόγω διαρροών στο νερό και στο έδαφος. 6.7 Σωρευτικές Επιπτώσεις Σωρευτικές επιπτώσεις ενδέχεται να προκύψουν από το συνδυασμό των δραστηριοτήτων που συνδέονται με το Έργο του TAP, μαζί με άλλες εξελίξεις τρίτων μερών ή έργων που υλοποιούνται στην ίδια περιοχή επιρροής και την ίδια στιγμή ή στο εύλογο εγγύς μέλλον. Ακολουθώντας την αρχή ομαδοποίησης με υφιστάμενες υποδομές, το Έργο ΤΑΡ θα είναι σε παραλληλία με τον υφιστάμενο αγωγό φυσικού αερίου του ΔΕΣΦΑ για μήκος περίπου 300 km. Η λειτουργία του αγωγού του ΔΕΣΦΑ ξεκίνησε το 2000 για το τμήμα Κομοτηνή - Νέα Μεσημβρία και το 2007 για το τμήμα από τα Ελληνοτουρκικά σύνορα προς την Κομοτηνή. Ενδεχόμενες επιπτώσεις όσο αφορά την κατασκευή του Έργου και την ταυτόχρονη λειτουργία των δύο αγωγών θα εξετασθεί σε μελλοντικές μελέτες. Ένας αριθμός 40 προγραμματισμένων έργων έχουν εντοπιστεί κοντά στη διαδρομή του αγωγού, εκ των οποίων 10 έχουν χρονοδιάγραμμα εφαρμογής που συμπίπτει με τη φάση της κατασκευής του Έργου του TAP. Κατά την περίοδο λειτουργίας του ΤΑΡ δεν θεωρείται ότι θα δημιουργηθούν σημαντικές σωρευτικές επιπτώσεις λόγω του μικρού αριθμού προσωπικού και της φύσης των δραστηριοτήτων (κυρίως συντήρηση και επιθεώρηση). Από τις ενέργειες αυτές, επομένως, δεν αναμένονται σωρευτικές επιπτώσεις. Δεδομένης της διαδοχικής φύσης της κατασκευής του αγωγού, οι ταυτόχρονες επικαλυπτόμενες περίοδοι των πραγματικών δραστηριοτήτων κατασκευής δύο έργων, θεωρούνται γενικά περιορισμένης χρονικής διάρκειας. Δεν έχουν εντοπιστεί στις περιοχές των σταθμών συμπίεσης άλλα έργα που να προγραμματίζονται την ίδια εποχή. Τα παραπάνω 10 έργα περιλαμβάνουν εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων και απόβλητων, επέκταση νοσοκομείου, καινούργια σιδηροδρομική γραμμή, γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, δίκτυα αποχέτευσης, ένα αρδευτικό φράγμα και ένα αιολικό πάρκο. Πιθανές σωρευτικές επιπτώσεις που ενδέχεται να προκύψουν κατά την περίοδο των κατασκευών θα σχετίζονται με την κυκλοφορία οχημάτων, το θόρυβο, τις εκπομπές σκόνης, την ανάγκη Σελίδα 74 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 διασφάλισης διάφορων υλικών (αδρανή υλικά και υλικά διάστρωσης για τον αγωγό) και τη χρήση των υδάτινων πόρων. Δεδομένου ότι ευαίσθητοι υποδοχείς, δηλαδή κτίρια κατοικιών, δεν έχουν εντοπιστεί σε απόσταση 1 km από το εργοτάξιο, εκπομπές θορύβου και σκόνης από συνδυασμένες επιπτώσεις στο εργοτάξιο δεν προβλέπονται. Στην περίπτωση κοντινών εργοταξίων οι κάτοικοι μπορεί να βιώσουν οπτική διαταραχή του τοπίου σε προσωρινή βάση. Επιπλέον, η σωρευτική αύξηση της κυκλοφορίας είναι ενδεχόμενη στους τοπικούς δρόμους σε περιοχές κοντά στα εργοτάξια, αλλά αυτό το συνδυασμένο αποτέλεσμα θα αντιμετωπιστεί από το Σχέδιο Διαχείρισης της Κυκλοφορίας. Δεν αναμένονται συνδυασμένες υπολειμματικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον μετά την εφαρμογή των μέτρων προστασίας για τους οικοτόπους. Ιδιαίτερη προσοχή, ωστόσο, θα πρέπει να δοθεί στον οικότοπο της αρκούδας κοντά στα Ελληνοαλβανικά σύνορα, για να ελαχιστοποιηθεί η όχληση κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Όλα οι υπόλοιπες επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένων των σωρευτικών, θα ελέγχονται από τον TAP AG μέσα από μια σειρά συγκεκριμένων μέτρων προστασίας, των οποίων η υλοποίηση θα γίνει μέσω του Σχεδίου Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Διαχείρισης και Παρακολούθησης (ΣΠΚΔΠ). 6.8 Διασυνοριακές Επιπτώσεις Η διασυνοριακή περιοχή στην Ελλάδα, όπου επιπτώσεις μπορεί να επηρεάσουν πληθυσμούς ή ενδιαιτήματα στην Αλβανία, περιορίζονται στην περιοχή όπου διέρχεται ο αγωγός από τα σύνορα Ελλάδας / Αλβανίας, νότια του χωριού Ιεροπηγή. Οι κυριότερες επιπτώσεις κατά τη φάση κατασκευής του έργου σχετίζονται με τη διαταραχή της άγριας ζωής, ειδικά αναφορικά με την καφέ αρκούδα (Ursus arctos) και τον γκρίζο λύκο (Canis lupus). Καθότι η πιο ευαίσθητη περίοδος είναι η εποχή της αναπαραγωγής, θα ισχύουν περιορισμοί για το χρονοδιάγραμμα των κατασκευαστικών δραστηριοτήτων αποφεύγοντας οποιαδήποτε δραστηριότητα από τα μέσα Μαρτίου έως και τις αρχές Αυγούστου. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας οι όποιες επιπτώσεις προέρχονται από μη-συνήθη περιστατικά, ωστόσο, η πιθανότητα να συμβεί αυτό είναι πολύ χαμηλή. Η διασυνοριακή περιοχή όπου οι επιπτώσεις μπορεί να επηρεάσουν πληθυσμούς των οικοτόπων στην Τουρκία σχετίζεται με την περιοχή όπου ο αγωγός διασχίζει τα Ελληνοτουρκικά σύνορα και με τη λειτουργία του Σταθμού Συμπίεσης GCS00. Εκτός από τη διατάραξη της άγριας Σελίδα 75 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 πανίδας (κυρίως το τσακάλι και το λαγόγυρο), οι πιθανές διασυνοριακές επιπτώσεις στην Τουρκία κατά τη διάρκεια της κατασκευής αντιμετωπίζονται με τη χρήση μεθόδων χωρίς τη διάνοιξη τάφρου για την διέλευση του ποταμού Έβρου και ένα συγκεκριμένο σχέδιο υδροστατικής δοκιμής. Με τον τρόπο αυτό θα αποφευχθούν επιπτώσεις τόσο στο ίδιο το ποτάμι, όσο και στη σχετιζόμενη περιοχή του Δέλτα του Έβρου, που είναι μια προστατευόμενη περιοχή διεθνούς σημασίας (περιοχή Natura 2000 και περιοχή Ramsar). Κατά τη διάρκεια λειτουργίας η κύρια πιθανή πηγή διασυνοριακών επιπτώσεων, στην Τουρκία είναι ο Σταθμός Συμπίεσης (GCS00) που βρίσκεται περίπου 3.2 km από τα σύνορα. Ωστόσο, τα μοντέλα διασποράς αερίων ρύπων και του θορύβου έχουν δείξει ότι δεν αναμένονται σημαντικές διασυνοριακές επιπτώσεις. Οι επιπτώσεις από έκτακτα περιστατικά που εντοπίστηκαν δεν θεωρούνται σημαντικές. Μέτρα προστασίας που εντοπίστηκαν σε ολόκληρη την ΜΠΚΕ ισχύουν και για τις διασυνοριακές επιπτώσεις. Με την εφαρμογή των μέτρων αυτών διασυνοριακές επιπτώσεις τόσο στην Αλβανία όσο και στην Τουρκία δεν αναμένονται κατά την κατασκευή, τη λειτουργία και τον τερματισμό λειτουργίας του Έργου του TAP. Σελίδα 76 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: 7 Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Ως αποτέλεσμα της διαδικασίας εκτίμησης των επιπτώσεων και των κινδύνων, έχει συνταχθεί ένα Σχέδιο Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής Διαχείρισης και Παρακολούθησης (ΣΠΚΔΠ). Αυτό παρέχει ένα πλαίσιο για την εφαρμογή των μέτρων που προσδιορίζονται στην αξιολόγηση των επιπτώσεων για την αποφυγή, τη μείωση, την αποζημίωση ή αντιστάθμιση των δυσμενών επιπτώσεων και την ελαχιστοποίηση και διαχείριση κινδύνων από τις δραστηριότητες του Έργου που μπορούν να προκαλέσουν βλάβη ή όχληση στο περιβάλλον, το εργατικό δυναμικό των κατασκευών, το επιχειρησιακό προσωπικό ή τον τοπικό πληθυσμό. Όπου είναι δυνατόν, τα μέτρα που λαμβάνονται θα ενισχύουν τα θετικά αποτελέσματα της υλοποίησης του Έργου. Οι ενέργειες που ορίζονται στο ΣΠΚΔΠ αφορούν τα διάφορα σχέδια διαχείρισης και τις διαδικασίες που εντοπίζονται και προσδιορίζονται στη ΜΠΚΕ. Το ΣΠΚΔΠ περιέχει πιο λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την προβλεπόμενη περιβαλλοντική και κοινωνική διαχείριση και παρακολούθηση, τους ρόλους και τις ευθύνες της TAP AG και των αναδόχων της για την υλοποίηση αυτών των μέτρων, καθώς και τις διατάξεις για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων. Ο Πίνακας 7-1 παρέχει μια επισκόπηση των κύριων σχεδίων διαχείρισης του TAP AG τα οποία θα υποβάλει στον ανάδοχο ΜΠΥΚ για την κατασκευή και για τη λειτουργία του έργου. Πίνακας 7-1 Επισκόπηση Βασικών Σχεδίων Διαχείρισης Θέμα / Τίτλος Σκοπός / Αντικείμενο Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ Σχέδιο Διαχείρισης Αδρανών Υλικών (ΣΔΑΥ) Παρέχει συνιστώμενες βέλτιστες πρακτικές και διαδικασίες που απαιτούνται για τη διασφάλιση επαρκούς διαχείρισης των αδρανών υλικών (συμπεριλαμβανομένων της άμμου, χαλικιών, θρυμματισμένης πέτρας) κατά την διάρκεια της κατασκευής. Σχέδιο Δράσης για τη Βιοποικιλότητα (ΣΔΒ) Ασχολείται με τη διαχείριση των επιπτώσεων στο περιβάλλον, στην ξηρά και τα επιφανειακά ύδατα, την εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης και αντιστάθμισης και τα αντισταθμιστικά οφέλη. Σχέδιο Ελέγχου Διάβρωσης και Ιζημάτων (ΣΕΔΙ) Αποσκοπεί στο να ελαχιστοποιηθεί η διάβρωση στα εργοτάξια, να αποφευχθεί η ρύπανση των υδάτων από συσσωρεύσεις ιζημάτων από την ανεξέλεγκτη απορροή στο χώρο του έργου και για τη διαχείριση και την παρακολούθηση της μακροχρόνιας σταθερότητας διάβρωσης στις διασταυρώσεις με υδάτινα συστήματα. Σελίδα 77 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Θέμα / Τίτλος Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Σκοπός / Αντικείμενο Διαδικασία Διαχείρισης Επικινδύνων Υλικών (ΔΔΕΥ) Περιγράφει πως ο ΤΑΡ και οι εργολάβοι θα επιλέξουν, χειρισθούν, αποθηκεύσουν και απορρίψουν χημικά για την πρόληψη επιπτώσεων στους ανθρώπους και το περιβάλλον. Σχέδιο Υδροστατικής Δοκιμής (ΣΥΔ) Περιγράφει την υδροληψία και τα σημεία απορροής και τις μεθόδους προς αποφυγή επιπτώσεων στην υδρόβια οικολογία, κοίτες και όχθες ποταμών, καθώς και αντιπαραθέσεις με χρήστες. Σχέδιο Διαχείρισης Τοπίου (ΣΔΤ) Περιγράφει τις λεπτομέρειες έργων βελτίωσης του τοπίου και αποκατάστασης ζημιών κατά μήκος της όδευσης του αγωγού, σε συνδυασμό με το Σχέδιο Αποκατάστασης Εργοταξίων Σχέδιο Πρόληψης Ρύπανσης (ΣΠΡ) Περιγράφει τις λεπτομέρειες καλών πρακτικών στο εργοτάξιο για την αποφυγή / ελαχιστοποίηση του κινδύνου ρύπανσης κατά τη διάρκεια της κατασκευής (συμπεριλαμβανομένου του χειρισμού των δυνητικά επικίνδυνων υλικών, και των πρακτικών ανά συγκεκριμένο προϊόν). Θα αναπτυχθεί σε συνδυασμό με το Σχέδιο Πρόληψης και Αντιμετώπισης Διαρροών, Σχέδιο Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης, Διαδικασία Διαχείρισης Υλικών και Διαδικασία Διαχείρισης Αποβλήτων. Σχέδιο Αποκατάστασης Εδαφών (ΣΑΕ) Ασχολείται με τη γενική αποκατάσταση των εδαφών κατά μήκος της διαδρομής του αγωγού που πρέπει να αναληφθεί μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής. Σχέδιο Πρόληψης και Αντιμετώπισης Διαρροών (ΣΠΑΔ) Παρέχει τις λεπτομέρειες για την πρόληψη, διαρροών ελαίων και λιπαντικών, καθαριστικών, κλπ και για την απορρύπανση των τυχαίων διαρροών που ενδέχεται να προκύψουν. Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΣΔΑ) Ασχολείται με τη διαχείριση και την ορθή διάθεση των αποβλήτων και των λυμάτων που παράγονται κατά τη διάρκεια της κατασκευής, συμπεριλαμβανομένων των αποβλήτων από τα εργοτάξια. Σχέδιο Διασταύρωσης Ποταμών (ΣΔΠ) Καθορίζει κατασκευαστικές λεπτομέρειες, μεθόδους, και προστασία του περιβάλλοντος όπως: ιζήματα, μείωση διασποράς, για κάθε διασταύρωση με ποταμό. . Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΥ) Παρουσιάζει τα βήματα για την παρακολούθηση και την ελαχιστοποίηση της χρήσης του νερού κατά την διάρκεια της κατασκευής (σε συνδυασμό με το Σχέδιο Υδροστατικής Δοκιμής) και τη διαχείριση των υπόγειων υδάτων, τις ανάγκες άντλησης και την κατασκευή επιφανειακής απορροής. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Σχέδιο Διαχείρισης Υγείας Κοινότητας (ΠΔΥΚ) Διαχειρίζεται τοπικά θέματα δημόσιας υγείας, ασφάλειας και μέτρα προστασίας. Εγχειρίδιο Υγιεινής και Ασφάλειας Εργοταξίου (ΕΥΑΕ) Τμήμα του Εγχειριδίου Υγείας και Ασφάλειας του Έργου. Επικεντρώνεται στα θέματα Υγείας και Ασφάλειας του Εργοταξίου. Σχέδιο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς (ΣΔΠΚ, συμπεριλαμβανομένης και Διαδικασίας Τυχαίων Ευρημάτων) Παρέχει τις απαιτήσεις κατά την διάρκεια των εργασιών και αφορά θέματα πολιτισμικής κληρονομιάς και εν δυνάμει ευρημάτων. Μηχανισμός Παραπόνων (ΜΠ) Παρέχει έγγραφη διαδικασία για την αντιμετώπιση προτάσεων η παραπόνων του πληθυσμού που επηρεάζεται από το έργο. Σχέδιο Διαχείρισης Υποδομών και Παροχών Κοινής Ωφέλειας (ΣΔΥΚΠΚΟ) Ασχολείται με την ελαχιστοποίηση των διακοπών σε δρόμους και σε έργα υποδομών κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Στρατηγική Πρόσκτησης Γης και Δουλείας Διέλευσης και Σχέδιο Πρόσβασης Εκτάσεων Ασχολείται με τη διαχείριση των προσωρινών και μόνιμων δικαιωμάτων δουλείας του αγωγού και της γης για υπέργειες εγκαταστάσεις και οδική πρόσβαση. Σελίδα 78 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Θέμα / Τίτλος Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 Σκοπός / Αντικείμενο Πλαίσιο Αποκατάστασης Μέσων Διαβίωσης (ΠΑΜΔ και λεπτομερές Σχέδιο Αποκατάστασης Βιοπορισμού (ΣΑΒ) Ασχολείται με την αποζημίωση και ειδική βοήθεια για τις περιπτώσεις όπου η προσωρινή κατασκευή, η απόκτηση γης για την κατασκευή του αγωγού, ι η μόνιμη δουλεία ή και η χρήση μόνιμων οδών πρόσβασης οδηγούν σε αποκοπή τους ιδιοκτήτες των οικοπέδων ή τους χρήστες γης. Σχέδιο Τοπικής Ανάπτυξης (ΣΤΑ) Ασχολείται με μέτρα για την ενίσχυση της συμμετοχής των τοπικών επιχειρήσεων για την προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών για το έργο, και την ενίσχυση των ευκαιριών απασχόλησης για τους ανθρώπους της περιοχής του έργου. Σχέδιο Κοινωνικής και Περιβαλλοντικής Επένδυσης (ΣΚΠΕ) Ασχολείται με την ενίσχυση των θετικών επιπτώσεων του έργου και την κατανομή των ωφελειών στις τοπικές κοινότητες, όπως π.χ. με την παροχή υποδομών . Σχέδιο Διαβούλευσης με Ενδιαφερόμενα Μέρη (ΣΔΕΜ) Περιγράφει την δημόσια διαβούλευση και την δημοσιοποίηση των δραστηριοτήτων της ΜΠΚΕ κατά την διάρκεια εφαρμογής του έργου. Σχέδιο Διαχείρισης Κυκλοφορίας (ΣΔΚ) Καθορίζει μέτρα για τη διαχείριση της κυκλοφορίας στο δημόσιο οδικό δίκτυο και στα εργοτάξια, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος ατυχημάτων. Σχέδιο Διαχείρισης ς Ανθρώπινου Εργατικού Δυναμικού (ΣΑΕΔ) (συμπ. Κώδικα Δεοντολογίας) Ασχολείται με την διαχείριση κοινωνικών ζητημάτων του εργατικού δυναμικού της κατασκευής όπως, συνθήκες εργασίας, διαμονή και μεταφορά, Κώδικας δεοντολογίας. Λειτουργία και Συντήρηση Σχέδιο Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης (ΣΑΕΑ) Ρυθμίζει την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση διαρροών, πυρκαγιών, ατυχημάτων, σεισμών και πλημμύρων, και περιλαμβάνει επίσης όλα τα είδη εκπαίδευσης για το προσωπικό και τους αναδόχους. Εγχειρίδιο Διαχείρισης Λειτουργίας Υγείας και Ασφάλειας (ΕΔΛΥΑ) Μέρος μιας ευρύτερης μορφής Σχεδίου Διαχείρισης Έργων Υγείας και Ασφάλειας. Ασχολείται με την επαγγελματική υγεία και ασφάλεια κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του συστήματος. Τερματισμός Λειτουργίας Σχέδιο Τερματισμού Λειτουργίας Αγωγού (ΣΤΛΑ) Το σχέδιο θα προσδιορίζει επιμέρους σχέδια τα μέτρα για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων και των κινδύνων που συνδέονται με τον παροπλισμό, την εγκατάλειψη και / ή την αποσυναρμολόγηση των αγωγών και των συναφών εγκαταστάσεων. Εκπόνηση από την ERM (2012) Τα σχέδια αυτά, τα σχετιζόμενα υπο-σχέδια και οι διαδικασίες εφαρμογής θα προσδιοριστούν λεπτομερώς στα περαιτέρω στάδια προετοιμασίας του έργου. _________________ Σελίδα 79 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Comp. Code Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου – Υποκατάστημα Ελλάδας e-mail: esia-comments@tap-ag.com Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Για πληροφορίες παρακαλώ επικοινωνήστε με: 21ος Όροφος, Πύργος Αθηνών, Μεσογείων 2-4 ,11527 Αθήνα Τηλ: + 30 210 7454613 Fax: + 30 210 7454300 System Code Αναθ.: 00 Σελίδα 80 από 86 Area Code Τίτλος ‘Εργου: Τίτλος Εγγράφου: Διαδριατικός Αγωγός – TAP Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Κεφάλαιο 0 – Μη Τεχνική Περίληψη Εποπτικός Χάρτης του ΤΑΡ Ελλάδας Comp. Code System Code Disc. Code Doc.Type Ser. No. GPL00-ASP-642-Y-TAE-0047 Αναθ.: 00 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΟΔΕΥΣΗ ΑΓΩΓΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΟΡΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΟΔΕΥΣΗ ΕΘΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ( & ΧΩΡΟΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΣΩΛΗΝΩΝ p n ΕΡΓΟΤΑΞΙΑ > ΒΑΛΒΙΔΟΣΤΑΣΙΑ ) " ΟΡΙΑ ΔΗΜΩΝ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΚΥΡΙΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ! ( ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΥΜΠΙΕΣΗΣ 3 2 1 4 Χ.Θ. KP FromΑπό To Έως 1 0 118 2 106 223 3 211 340 4 325 447 5 434 543.16 Φύλλο Sheet 5 Sources: Esri, DeLorme, NAVTEQ, TomTom, Intermap, increment P Corp., GEBCO, USGS, FAO, NPS, NRCAN, GeoBase, IGN, Kadaster NL, Ordnance Survey, Esri Japan, METI, Esri China (Hong Kong), swisstopo, and the GIS User Community ΑΝΑΘΕΤΩΝ ΤΙΤΛΟΣ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ Κλίμακα 1:3 ,00 0,0 00 TRANS ADRIATIC PIPELINE ΙΔΙΟΚΤ ΗΤΗΣ TRANS ADRIATIC PIPELINE ASPROFOS ENGINEERING ΤΑP ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΟΠΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ Φύλ λο 0 από 5 615000 4575000 895000 650000 930000 685000 4575000 4575000 860000 Δ. ΣΟΥΦΛΙΟΥ 4575000 Δ. ΑΡΡΙΑΝΩΝ 4550000 Δ. ΜΥΚΗΣ > 0 km KOMOTHNH ( ! ) " 100 km ( ! p (n & > Δ. ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ Δ. ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ-ΣΑΠΩΝ ( & Δ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ > Δ. ΑΒΔΗΡΩΝ ( ! ( >& 4525000 4550000 4550000 ! ( 4550000 Δ. ΙΑΣΜΟΥ 50 km > p n ( & 4525000 Source: Esri, DigitalGlobe, GeoEye, i-cubed, USDA, USGS, AEX, Getmapping, Aerogrid, IGN, IGP, swisstopo, and the GIS User Community Το Υπόμνημ α βρίσκεται στο φύλλο 0 - Εξώφυλλο 0 Sources: Esri, DeLorme, NAVTEQ, TomTom, Intermap, 2.5 5 10 km 15 Σύστημα Συντεταγμένων: WGS 1984 UTM Zone 34N Χάρτης Υπ οβάθρ ου: © Bing maps, © ESRI BaseMaps ± (Greek Grid με κόκκινη γραματοσειρά) (ΕΓΣΑ 87 με κόκκινη γραμματοσειρά) ΑΝ ΑΘ Ε ΤΩ Ν ΤΙ ΤΛ Ο Σ Ε ΓΓΡ Α Φ ΟΥ ΤΙ ΤΛ Ο Σ Ε Ρ ΓΟΥ Κλίμακα 1:4 00,000 TAP ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΟΠΤ ΙΚΟΣ ΧΑΡΤ ΗΣ TRANS ADRIATIC PIPELINE ΙΔ Ι ΟΚ Τ ΗΤΗ Σ Φύλ λο 1 από 5 4500000 4525000 4525000 ! ( ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ 755000 510000 790000 545000 825000 580000 860000 Δ. ΞΑΝΘΗΣ 4575000 ΔΡΑΜΑ 4550000 4550000 ! ( ! ( Δ. ΝΕΑ ΖΙΧΝΗ ΔΟΞΑΤΟ ! ( ΞΑΝΘΗ Δ. ΙΑΣΜΟΥ Δ. ΔΟΞΑΤΟΥ > > & ( ( & 150 km > ( ! Δ. ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ Δ. ΤΟΠΕΙΡΟΥ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗ ! ( Δ. ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ Δ. ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ-ΣΑΠΩΝ Δ. ΠΑΓΓΑΙΟΥ Δ. ΘΑΣΟΥ Source: Esri, DigitalGlobe, GeoEye, i-cubed, USDA, USGS, AEX, Getmapping, Aerogrid, IGN, IGP, swisstopo, and the GIS User Community Το Υπόμνημ α βρίσκεται στο φύλλο 0 - Εξώφυλλο 0 Sources: Esri, DeLorme, NAVTEQ, TomTom, Intermap, 2.5 5 10 km 15 Σύστημα Συντεταγμένων: WGS 1984 UTM Zone 34N Χάρτης Υπ οβάθρ ου: © Bing maps, © ESRI BaseMaps ΤΙ ΤΛ Ο Σ Ε ΓΓΡ Α Φ ΟΥ ΑΝ ΑΘ Ε ΤΩ Ν ± (Greek Grid με κόκκινη γραματοσειρά) (ΕΓΣΑ 87 με κόκκινη γραμματοσειρά) TAP ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΟΠΤ ΙΚΟΣ ΧΑΡΤ ΗΣ ΤΙ ΤΛ Ο Σ Ε Ρ ΓΟΥ TRANS ADRIATIC PIPELINE ΙΔ Ι ΟΚ Τ ΗΤΗ Σ Κλίμακα 1:4 00,000 Φύλ λο 2 από of 5 5 4525000 4525000 755000 615000 4525000 > > ! ( (n & p Δ. ΑΒΔΗΡΩΝ ( p& n ΚΑΒΑΛΑ ( ! Δ. ΝΕΣΤΟΥ 200 km Δ. ΚΑΒΑΛΑΣ ( ! 4550000 > 4550000 Δ. ΠΡΟΣΟΤΣΑΝΗΣ Δ. ΜΥΚΗΣ Δ. ΠΑΡΑΝΕΣΤΙΟΥ Δ. ΔΡΑΜΑΣ 4575000 Δ. ΚΑΤΩ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ 405000 685000 440000 4575000 4575000 720000 475000 755000 510000 Δ. ΣΙΝΤΙΚΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΑ 4575000 4550000 4550000 ! ( 4575000 Δ. ΚΑΤΩ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ Δ. ΗΡΑΚΛΕΙΑΣ Δ. ΣΕΡΡΩΝ ! ( ΚΙΛΚΙΣ ( & ! ( Δ. ΠΡΟΣΟΤΣΑΝΗΣ Δ. ΔΡΑΜΑΣ ΣΕΡΡΕΣ ! ( 300 km ( ! ) " 405000 ( & Δ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΑΠΠΑ p& n ( >250 km 4550000 > ΔΡΑΜΑ ! ( 4525000 4525000 ( ! Δ. ΝΕΑ ΖΙΧΝΗ > ( & ( p& n Δ. ΔΟΞΑΤΟΥ > 4550000 Δ. ΚΙΛΚΙΣ > Δ. ΒΙΣΑΛΤΙΑΣ Δ. ΛΑΓΚΑΔΑ Δ. ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ Δ. ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ ! ( Δ. ΒΟΛΒΗΣ Source: Esri, DigitalGlobe, GeoEye, i-cubed, USDA, USGS, AEX, Getmapping, Aerogrid, IGN, IGP, swisstopo, and the GIS User Community Το Υπόμνημ α βρίσκεται στο φύλλο 0 - Εξώφυλλο 0 Sources: Esri, DeLorme, NAVTEQ, TomTom, Intermap, 2.5 5 10 km 15 Σύστημα Συντεταγμένων: WGS 1984 UTM Zone 34N Χάρτης Υπ οβάθρ ου: © Bing maps, © ESRI BaseMaps ± (Greek Grid με κόκκινη γραματοσειρά) (ΕΓΣΑ 87 με κόκκινη γραμματοσειρά) ΑΝ ΑΘ Ε ΤΩ Ν ΤΙ ΤΛ Ο Σ Ε ΓΓΡ Α Φ ΟΥ ΤΙ ΤΛ Ο Σ Ε Ρ ΓΟΥ Κλίμακα 1:4 00,000 TAP ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΟΠΤ ΙΚΟΣ ΧΑΡΤ ΗΣ TRANS ADRIATIC PIPELINE ΙΔ Ι ΟΚ Τ ΗΤΗ Σ Φύλ λο 3 από 5 4525000 4500000 4500000 ! ( 4525000 Δ. ΠΑΓΓΑΙΟΥ Δ. ΒΟΛΒΗΣ 335000 615000 370000 650000 405000 4550000 4550000 580000 Αλμωπίας Δ. ΑΛΜΩΠΙΑΣ TAP ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΥΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ TAP ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ! ( Δ. ΠΑΙΟΝΙΑΣ ΚΙΛΚΙΣ 45250004525000 Δ. ΚΙΛΚΙΣ ! ( Έδ εσσα Δ. ΠΕΛΛΑΣ Δ.ΣΚΥΔΡΑΣ 450 km ( ! ! ( > > ( & ( & ( ! 400 km Γιαννιτσά ( n& p p n > 4500000 4500000 Δ.ΝΑΟΥΣΑΣ ! ( Δ. ΛΑΓΚΑΔΑ Δ. ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ Δ. ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ( ! > ( & > > 4525000 4525000 Δ.ΕΔΕΣΣΑΣ ! ( ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟ Νάουσα ! ( Αλεξάνδρεια Δ. ΝΕΑΠΟΛΗΣ-ΣΥΚΕΩΝ ! Δ. ΔΕΛΤΑ ( ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 4500000 4500000 Δ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Δ. ΒΕΡΟΙΑΣ 4475000 4475000 Δ. ΠΥΔΝΑΣ-ΚΟΛΙΝΔΡΟΥ Δ. ΘΕΡΜΗΣ Source: Esri, DigitalGlobe, GeoEye, i-cubed, USDA, USGS, AEX, Getmapping, Aerogrid, IGN, IGP, swisstopo, and the GIS User Community Το Υπόμνημ α βρίσκεται στο φύλλο 0 - Εξώφυλλο 0 Sources: Esri, DeLorme, NAVTEQ, TomTom, Intermap, 2.5 5 10 km 15 Σύστημα Συντεταγμένων: WGS 1984 UTM Zone 34N Χάρτης Υπ οβάθρ ου: © Bing maps, © ESRI BaseMaps ± (Greek Grid με κόκκινη γραματοσειρά) (ΕΓΣΑ 87 με κόκκινη γραμματοσειρά) ΑΝ ΑΘ Ε ΤΩ Ν ΤΙ ΤΛ Ο Σ Ε ΓΓΡ Α Φ ΟΥ ΤΙ ΤΛ Ο Σ Ε Ρ ΓΟΥ Κλίμακα 1:4 00,000 TAP ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΟΠΤ ΙΚΟΣ ΧΑΡΤ ΗΣ TRANS ADRIATIC PIPELINE ΙΔ Ι ΟΚ Τ ΗΤΗ Σ Φύλ λο 4 από 5 685000 Δ.ΚΟΖΑΝΗΣ 510000 4525000 545000 ! ( Πρεσπών 300000 Flor ina ALM 580000 Αλμωπίας Almopia 4525000 4525000 475000 Φλώρινα Φλώρινας ! ( 4500000 4500000 Έδεσσας 475000 Aμύνταιου Amyntaio p n Καστοριά 540 km > 450 km ( & ( ! > 500 km ( & ( & > Εορδαίας > ! ( Πτολεμαΐς Eordea Ορεστίδος Νεστορίου Κόνιτσας Βέροιας Κοζάνης 4450000 Βοϊου Source: Esri, DigitalGlobe, GeoEye, i-cubed, USDA, USGS, AEX, Getmapping, Aerogrid, IGN, IGP, swisstopo, Σερβίων - Βελβεντού Γρεβενών and the GIS User Community Το Υπόμνημ α βρίσκεται στο φύλλο 0 - Εξώφυλλο 0 Sources: Esri, DeLorme, NAVTEQ, TomTom, Intermap, 2.5 5 10 ! ( ( ! p n 4475000 Νάουσας > 4475000 4475000 4475000 ( & ! ( Καστο ρία 4500000 335000 ( ! km 15 Σύστημα Συντεταγμένων: WGS 1984 UTM Zone 34N Χάρτης Υπ οβάθρ ου: © Bing maps, © ESRI BaseMaps ± (Greek Grid με κόκκινη γραματοσειρά) (ΕΓΣΑ 87 με κόκκινη γραμματοσειρά) ΑΝ ΑΘ Ε ΤΩ Ν ΤΙ ΤΛ Ο Σ Ε ΓΓΡ Α Φ ΟΥ ΤΙ ΤΛ Ο Σ Ε Ρ ΓΟΥ Κλίμακα 1:4 00,000 TAP ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΟΠΤ ΙΚΟΣ ΧΑΡΤ ΗΣ TRANS ADRIATIC PIPELINE ΙΔ Ι ΟΚ Τ ΗΤΗ Σ Φύλ λο 5 από 5 21ος Trans Adriatic Pipeline AG – Ελλάδα (Παράρτημα) Όρο οφος, Πύργος Αθηνών, Λεωφόρος Μεσογείων 2-4, 11527 Αθήνα, Ελλάδα Τηλέφωνο: + 30 210 7454613 Fax: + 30 210 7454300 esia-comments@tap-ag.com www.trans-adriatic-pipeline.com Ημερομηνία 06/2013 Copyright Reserved: This document may not be copied, shown to or plac ced at the disposal of third parties without prior consent of TAP AG. The latest version of the document is registered in the TAP Project Project's s Data abase. abase Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος: Απαγορεύεται η αντιγραφή του παρόντος π εγγράφου, η επίδειξη του ή η διάθεση του σε τρίτους χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεση της εταιρείας TAP AG. Η τελευταία έκδοση του εγγράφου έχει καταχωρηθεί στη βάση δεδομένων ν του Έργου ΤΑΡ.
© Copyright 2024 Paperzz
