ID:WOOD ID: WOOD Interesno povezivanje znanja, Inovacija i dizajna u drvnom sektoru JI Evrope n.5 Tematski dosije Transnacionalna podrška WP5: Transnacionalno povezivanje znanja www.idwood.eu indeks Predgovor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 PILANE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Pitanje 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Pitanje 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 KONSTRUKCIJSKI MATERIJALI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Pitanje 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 8 Pitanje 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Pitanje 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 NAMJEŠTAJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Pitanje 6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Pitanje 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 KLASTERI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Pitanje 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Pitanje 10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 2 nazad na indeks predgovor Uz obilje kvalitetnih šumskih resursa i snažnu tradiciju u drvopreradi, područje jugoistočne Evrope tek treba da iskoristi sve prednosti značajnih potencijala drvnog sektora. Razvojna dinamika sektora nije homogena, i za područje je karakterističan dvostruki prostorni obrazac – neke teritorije na ovom području su uspjele da razviju svoje potencijale do nivoa izvrsnosti, dok se druge još uvijek bore da pronađu i podese pravi pristup i prave mjere podrške sektoru. Značajne razlike u smislu inovacija i tehnoloških kapaciteta usporavaju tokove trgovine i investicija. Osnovni cilj ID:WOOD Projekta je podrži inovativnost i konkuretnost u drvopreradjivačkom sektoru na području JI Evrope, umrežavanjem i razmjenom tehničkog i organizacijskog know-how kako bi se omogućila podrška lokalnim organizacijama (drvoprerađivački klasteri, drvoprerađivački tehnološki centri i RRA) da odgovore na pitanja rješavanja organizacijskih i tehničkih deficita u sektoru proizvodnje. Objedinjavanjem znanja i know-how sa područja koja su dostigla nivo izvrsnosti i promovišući saradnju između organizacija podrške i lokalnih stubova znanja (univerzitetski i dizajn centri), trebalo bi da ubrza procese dostizanja koraka u inovacijama i razvoju ljudskih resursa. . Transnacionalna mreža centara /eksperata za podršku drvnom sektoru uspostavljena je u okviru ID:WOOD Projekta na sinergijskim osnovama, s ciljem promocije podjele, integracije i prenosa svih neophodnih znanja i tehnika. Ovaj pristup ne bi trebalo promovirati samo saradnju, nego i komplementarnost i sinergiju između teritorija kako bi se spriječilo bilo kakvo nepotrebno preklapanje inicijativa i ulaganja od strane struktura za podršku koje se ne čini racionalnim u vremenu povećanja budžetskih ograničenja. Ovaj tematski dosije je dio serije od 5 tehničkih dosijea koje su pripremili eksperti za drvo uključeni u okviru ID:WOOD projekta: od prva tri dosijea, svaki je posvećen jednom od pod-sektora u okviru drvnog sektora (Pilane, Konstrukcijski materijali, Namještaj), jedan je posvećen organizacionim aspektima sektora (Klasteri), a peti je posvećen transnacionalnoj tehničkoj pomoći partnera i međunarodnih eksperata uključenih u projekat sektoru MSP-a. Cilj ovih dosijea je da partneri, akteri i MSP-a dobiju uvid u neki od relevantnih tehničkih aspekata sektora, te osnaže i jačaju protok znanja između različitih referentnih centara, interesnih grupa i malih i srednjih preduzeća. . Paolo Panjek INFORMEST WP5 Koordinator 3 back to index PILANE PITANJE 1 Partner Partner Udruženje za razvoj NERDA Kontakt osoba Slaviša Stajković e-mail nerda@nerda.ba; slavisa.stajkovic@nerda.ba; Država i regija Bosna Hercegovina, SI regija Ekspert koji daje odgovor Partnerska institucija LP – Institut za Šumarstvo Slovenije Ime eksperta Dominika Gornik Bučar Institucija eksperta e-mail Univerzitet Ljubljana, Biotehnički fakultet, Odsjek za nauku i tehnologiju drveta dominika.gornik@bf.uni-lj.si Krajnji korisnik aktivnosti podrške Naziv kompanije (MSP) Skriveno zbog privatnosti Sektor specijalizacije Pilana – rezana građa bukve visoko kvaliteta, parena i sušena, polugotova roba, kapacitet 3800-4000m3. (Namještaj, pilane, konstrukcije) Proizvod Klasična, rezana građa bukve visokog kvaliteta, sušena i parena, polugotovi proizvodi za lijepljene bukove ploče Izvoz % 70 % Glavna strana tržišta Njemačka, Austrija, Srbija Broj zaposlenih 25 4 back to index PITANJE Radi se o relativno maloj pilani, koja prerađuje bukvu visokog kvaliteta, sušenu i parenu. Kompanija ima finansijska ograničenja, takođe, i prostorna ograničenja; ali bi željeli da unaprijede svoju proizvodnju ka većem stepenu finalizacije – kakve su moguće opcije, kakve su sugestije? U ovom dijelu BiH ima već nekoliko pilana koje procesiraju bukovo drvo (5-10) i sve su investirale u lijepljene bukove ploče i izradu namještaja od ovih čvrstih ploča. (trpezarijski i klub stolovi, okviri za krevete). Svi su uvjereni da je Njemačko tržište dovoljno veliko da prima svu njihovu proizvodnju. Pitanje je, dakle, šta bi bila najbolja buduća opcija za jedno relativno malo pilansko postrojenje za preradu bukve, osim lIjepljenih ploča i dijelova namještaja, imajući na umu finansijska, prostorna i ograničenja u radnoj snazi? Zbog postojeće situacije u ovom dijelu BiH, postaje sve teže i teže obezbijediti veće količine kvalitetne sirovine i ravnomjerno snabdijevanje , tako da je jedina opcija ili pronaći profitabilnu liniju uz smanjenje procesiranih količina, ili opciju za dalju finalizaciju. Koja bi bila najbolja rješenja i preporuke? ODGOVOR Pilanarstvo je poznato kao radno intenzivna djelatnost, tako da sve faze proizvodnje motaju biti optimizirane, čak i kada se radi o proizvodnji manjeg obima. U obradi mekog drveta, gdje proizvodnja nije toliko posvećena ili individualizirana, ovo se može postići nešto lakše nego u preradi tvrdog drveta gdje se svaki balvan tretira pojedinačno. Ako se fokusiramo na visoku stopu proizvodnje, gubimo na kvalitetu kada je u pitanju primarna prerada tvrdog drveta. Poznato je, takođe, da cijene sirovina rastu i da se na evropskom tržištu javlja nedostatak sirovog materijala specifičnog kvaliteta. Može se očekivati, narednih godina, da će postojati velika tražnja za sirovim materijalima od strane velikih novih pilana u zapadnoj Rusiji, Srednjem istoku i čak Kini.Sve ovo će vršiti svoj uticaj na cijene i ponudu sirovina čak i ovdje u Bosni. Sa druge strane, Evropa se, takođe,suočava sa promjenama na tržištu proizvoda. Tražnja za rezanom robom se smanjuje i, za veće evropske proizvođače rezanog drveta, na značaju dobija tržište Azije. Eksperti smatraju da će tražnja za konstrukcionim materijalima u Evropi ostati relativno slaba još godinama, tako da se evropske pilane sve više fokusiraju na prekomorska tržišta. U ovakvoj situaciji, male pilane tvrdog drveta moraju se fokusirati na kvalitet svojih proizvoda i proizvodnu efikasnost. Povećanje fizičkog obima proizvodnje, odn.količina, u ovakvoj situaciji ne može se preporučiti sve dok se ne radi o proizvodima visoke dodatne vrijednosti. Dalja finalizacija proizvoda je jedna od opcija za povećanje dodatne vrijednosti, ali ovo mora biti praćeno dobrim marketingom. Ako postoji nekoliko pilana sa sličnim proizvodima koje su fokusirane na isto ciljno tržište, one bi trebalo da se ponašaju kooperativno, a ne konkurentski. Na stranim tržištima, trebalo bi da koriste zajedničko brend ime (ili, da bar budu zajedno). Druga opcija je pokušati da se povećaju proizvodni prinosi putem brižljive analize i praćenja svake faze pilanskog procesa, počevši od adekvatne kontrole ulaznih sirovina, sortiranja balvana (razmatrajući osobine balvana, tehnološke i zahtjeve proizvoda), modela sječenja (kružno...) i ostatke pri pilanskoj proizvodnji.(sortirani na osnovu sadržaja vlage, veličine, sadržaja kore... i pravilno iskorišteni). Investicije u nove tehnologije su visoke i, s obzirom da je pilanarstvo tradicionalna industrija, ne možemo u sadašnjoj situaciji očekivati da kompanije investiraju u najnovije tehnologije. Međutim, one još uvijek mogu inicirati neke inovacije u procesima, naročito na polju manipulacije balvanima i daskama, kako bi se izbjegao težak ljudski rad. Neke druge opcije su navedene u Tematskom dosijeu Pilane, i studiji slučaja Poboljšanje kvaliteta/efikasnosti pilanskog procesa, gdje se navode slučajevi troškovnih ušteda i efektivnosti kao i povećanje efikasnosti resursa Druga opcija je potraga za novim proizvodima koji nisu u masovnoj proizvodnji. Bukovo drvo je sirovina koja može biti korištena u građevinarstvu. Ne može se očekivati da tvrdo drvo zamijeni meko u ovom segmentu, ali bukva može biti korištena kao kompozitni /slojni materijal ili kombinovana sa konstrukcijskim materijalima. Ovo bi mogla da bude tržišna niša za neke manje proizvođače. U većini slučajeva, saradnja sa razvojnim insitucijama/univerzitetima/tehnološkim centrima, ubrzava ovaj proces. Sve ovo nije nužno povezano sa visokim finansijskim troškovima ili ulaganjima. Ista je situacija i kada su u pitanju inovativne ideje koje mogu biti testirane ili izvučene preko studentskih radova i teza, ili kroz industrijske projekte. 5 back to index PITANJE 2 Podaci o partneru Partner LP – Institut za šumarstvo Slovenije Kontakt osoba Jožica Gričar e-mail Jozica.gricar@gozdis.si Država ili regija Slovenija Ekspert koji odgovara na pitanje Referentni partner Holzcluster Steiermark / Drvni klaster Štajerske Ime eksperta DI (FH) Erhard Pretterhofer Institucija eksperta Holzcluster Steiermark GmbH tel +43 3577 22 225 314 e-mail pretterhofer@holzcluster-steiermark.at Korisnik podrške Naziv firme (MSP) Odsjek za nauku i tehnologiju drveta, Univerzitet Ljubljana Sektor specijalizacije (Namještaj, Pilane, Konstrukcijski materijali) Pilane, prerada drveta, namještaj, gradnja u drvetu. Glavni proizvod Istraživanje, obuka, testiranje (kontrola) Izvoz % - Glavna izvozna tržišta - N° zaposlenih 46 Kontakt osoba Dominika Gornik Bučar e-mail dominika.gornik@bf.uni-lj.si 6 NAZAD NA INDEKS PITANJE Informacije o dostupnosti i raspoloživosti sirovina su izuzetno bitne za planiranje bilo koje investicije ili modernizacije u pilanama.Vrlo je važno da uslovi snabdijevanja budu relativno stalni i stabilni tokom određenog perioda. Kako je ovo organizovano i uređeno u naprednim pilanama (regijama), koliko je pouzdana dobijena informacija i u kom periodu je treba obezbijediti? Koji su uspješni načini za postizanje dugoročnih godišnjih sporazuma između vlasnika šuma i pilana? (najbolje prakse Austrije i Hrvatske) koje omogućavaju pilanama pouzdano snabdijevanje trupcima/sirovinama? Da li se metodologija razlikuje kada se sirovina dobavlja iz državnih ili privatnih šuma? ODGOVORI Male šume Neophodno je da udruženja za upravljanje šumama imaju zdravu strukturu. Najbolje prakse Waldverband Steiermark – Najbolje prakse Asocijacija za upravljanje šumama Štajerske / Styria Forest Management Association. Uloga asocijacija za upravljanje šumama: kampanje za podizanje svijesti o naprednom korišćenju drveta/trupaca; Obazbjeđenje podrške farmerima u organizovanju „žetve“ drveta; zajednička prodaja trupaca. Velike šume/Državne šume Izgradnja povoljnog okruženja za dobru komunikaciju između sektora šumarstva i sektora pilana/papira,pulpe. Dalja pitanja: Obezbjeđenje neophodnih informacija svim učesnicima u lancu – tokovi sirovog materijala i tokovi informacija moraju međusobno usko korespondirati; snabdjevač bi trebalo da neophodne informacije ( mjerenje i kalkulacije) dobije odmah po isporuci oblovine. Upotreba standardizovanih formata razmjene radi pojednostavljenja „ digitalizacije“ Najbolje prakse FHP – format razmjene podataka(http://forstholzpapier.at/index.php?option=com_content&view=article&id=26&Itemid=30). - Pregovarati o okvirnim sporazumima sa godišnjim količinama – naročito sa velikim vlasnicima šuma a količine unaprijed fiksirane, kvartalno usklađivanje cijena. - Komunikacija: redovni sastanci između šumarstva i pilanaša kako bi se diskutovala trenutna tržišna situacija i kako bi svaki partner bio upoznat sa situacijom. 7 back to index KONSTRUKCIONI MATERIJALI PITANJE 3 Podaci o partneru Partner Univerzitet u Beogradu – Šumarski fakultet Kontakt osoba Goran Milić e-mail goran.milic@sfb.bg.ac.rs Država i region Srbija Ekspert koji odgovara na pitanje Referentni partner Informest Ime eksperta Andrea Giavon Ekspertova institucija CATAS e-mail giavon@catas.com Korisnik akcije podrške Naziv firme (MSP) Skriveno zbog privatnosti Sektor specijalizacije (Namještaj, Pilane, Građevinski materijali) Građevinski materijali (palete) Osnovni proizvod Papir (isporuka na drvenim paletama) Izvoz % 100% Osnovna izvozna tržišta Zapadna Evropa Broj zaposlenih N/A 8 back to index PITANJE Pritužbe zbog pojave plesni (buđi) na drvenim paletama, što rezultira odbijanjem paletizovanog proizvoda, uporno se povećavaju.Dobro osmišljene akcije koje vode ka efikasnoj logistici i praksi smanjivanja troškova mogu imati neočekivane posljedice (plijesni, buđ) koji mogu odvratiti proizvođače paleta od korištenja drveta. Tvrdo drvo obuhvata oko 70 procenata sirovina korištenih za proizvodnju paleta. Neophodnost je, palete od tvrdog drveta se proizvode od nesušenog, sirovog drveta, kada je materijal najlakši za obradu. Prosječan sadržaj vlage u nesušenom, srčanom dijelu kod domaćih lišćara prelazi 50 procenata, a sadržaj vlage nesušene topole je znatno izvan 100 procenata. Spore plijesni su svuda u okruženju i mogu se razviti i razmnožiti za 24 ili 48 časova ako su izložene odgovarajućoj vlagi, temperaturi, i izvoru hrane. S obzirom da je drvo izvor hrane i da je raspon temperature za rast plijesni prilično širok, onda je vlažnost taj kontrolni faktor za sprečavanje pojave i rasta plijesni. A ipak, korišćenje nesušenog, sirovog drveta, je, takođe, izvan kontrole proizvođača paleta. Specifično pitanje u vezi sa problemom: 1. Koji je preporučeni način za prevenciju/sprečavanje plijesni, naročito za palete napravljene od drveta topole i bukve ? Koje hemikalije mogu biti korišćene (dozvoljene i efikasne) u Evropi u situaciji kada je ovo jedina solucija (nema vremena za vazdušno sušenje, a sušenje u komorama je preskupo)? 2. Koji EN standardi se koriste za testiranje drvenih paleta? ODGOVOR Pitanje 1: Plijesni se mogu spriječiti samo kada je drvo u suvom stanju (sadržaj vlage ispod 20%). Za izvoz ili uvoz izvan Evrope (na pr. Australija, Kina, USA, idr.), palete moraju proći kroz ozbiljan fitosanitarni tretman (fumigacija, tretman visokom temperaturom, mikrotalasi). Pitanje 2: EN ISO 8611-1:2012 Palete za rukovanje materijalima – Ravne palete - Dio 1: Metodi testiranja EN ISO 8611-2:2012 Palete za rukovanje materijalima - Ravne palete - Dio 2: Karakteristike i zahtjevi i izbor testova. ISO 8611-3:2011 Palete za rukovanje materijalima – Ravne palete, Najveća opterećenja. 9 back to index PITANJE 4 Podaci o partneru Partner Univerzitet u Beogradu – Šumarski fakultet Kontakt osoba Goran Milić e-mail goran.milic@sfb.bg.ac.rs Država i region Srbija Ekspert koji odgovara na pitanje Referentni partner Informest Ime eksperta Andrea Giavon Institucija eksperta CATAS e-mail giavon@catas.com Korisnik akcije podrške Naziv forme (MSP) Skriveno iz razloga zaštite privatnosti Sektor specijalizacije (Namještaj,Pilane, Građevinski materijali) Građevinski materijali Glavni proizvod Iverica Izvoz % Glavna izvozna tržišta Italija, Hrvatska, BiH, Crna Gora Broj zaposlenih 70 10 back to index PITANJE Primjena termički izmijenjenog, modificiranog furnira u proizvodnji šperploče bila je predmet istraživanja poslednjih godina. Karakteristike, svojstva, netretiranog furnira razlikuju se od svojstva termički modificiranog furnira. S obzirom na ovu činjenicu, različiti režimi mogu biti korišteni u proizvodnji šperploče od termički modificiranog furnira. Pored pritiska i vremena djelovanja sile pritiska, ljepilo igra jednu od značajnih uloga u čvrstini iverice. Specifično pitanje u vezi sa problemom: Koje je najbolje ljepilo za korišćenje u proizvodnji šperploče od termički modifikovanog furnira? Generalno, koje je najbolje ljepilo za termički tretirano drvo? ODGOVOR Nema nikakve sumnje da se površina drveta koje je termički tretirano mijenja (što veća T, veći stepen promjene), a i mogućnost upijanja vlage se, takođe, mijenja. Međutim, nema razloga da se, barem na početku, ne koriste uobičajeni adhezivi (UF, MUF, Vinil), i nakon relevantnih testiranja, modifikuju uslovi (T, vijeme, pritisak i dr.). 11 back to index PITANJE 5 Podaci o partneru Partner Agencija za ekonomski razvoj opštine Prijedor PREDA PD Kontakt osoba Goran Rodic e-mail goran.rodic@preda.rs.ba Država i region Prijedor, RS, Bosna i Hercegovina Ekspert koji odgovara na pitanje Referentni partner Informest Ime eksperta Andrea Giavon Institucija eksperta CATAS e-mail giavon@catas.com Korisnik podrške Naziv firme /MSP-a Skriveni iz razloga privatnosti Sektor specijalizacije (Namještaj, Pilane, Građevinski materijali) Konstrukcioni materijali – proizvodnja vrata (HDF, MDF, Craftmaster) Osnovni proizvod Vrata (HDF, MDF, Craftmaster) Izvoz % Glavna izvozna tržišta Lokalno, Hrvatska Broj zaposlenih 8 12 NAZAD NA INDEKS PITANJE Prema EU uredbi 305, MSP-a aktivna u industriji drveta i namještaja koji žele da izvoze u EU moraju za svaki proizvod obezbjediti CE znak. Ovo pravilo se primjenjuje samo za proizvode koji su u kategoriji građevinskih (konstrukcijskih) materijala. Proces CE označavanja je dugačak i skup i uključuje mnogobrojne izvještaje, potvrde dokumenata i sertifikate i puno angažovanje oko sertifikacijskog tijela. Specifična pitanja u vezi sa problemom: Mala, početnička firma poput TDK već ima tražnju iz država EU za izvoz unutrašnjih vrata.Obezbjeđenje CE znaka je prilična investicija za tako malu firmu u razvoju, tako da menadžment traži praktičan savjet za ovo specifično pitanje. - Važenje CE znaka? Ako je određena vrsta vrata (sa detaljnom specifikacijom materijala, dijelova, dimenzija) Testirana i odobrena za CE oznaku, koliko promjena i u kom procentu (opsegu) je dozvoljeno načiniti na proizvodu a da on i dalje zadrži CE znak za taj proizvod ( vrata za unutrašnju upotrebu). ODGOVOR Za unutrašnja vrata još uvijek ne postoji obaveza CE označavanja. Vanjska vrata i prozori moraju biti označeni i detaljna uputstva o opsegu testiranja i porodicama vrata mogu se dobiti od notificiranih laboratorija, kao na pr. Euroinspekt u Hrvatskoj. 13 back to index NAMJEŠTAJ PITANJE 6 Podaci o partneru Partner ZEDA Agencija – LIND Laboratorija Kontakt osoba Senad Pasalic i Amir Kubat e-mail amir@zeda.ba ili senad@zeda.ba Država i regija Bosna i Hercegovina Ekspert za odgovor Referenti partner Informest Ime eksperta Andrea Giavon Institucija eksperta CATAS e-mail giavon@catas.com Korisnik akcije podrške Naziv firme (MSP) Zenica Agencija za ekonomski razvoj - ZEDA Laboratorija za testiranej namještaja i drveta LIND Sektor specializacije (Namještaj, Pilane, Konstrukcijski materijali) Testiranje namještaja Glavni proizvod - Izvoz % - Kontakt osoba Senad Pasalic i Amir Kubat e-mail amir@zeda.ba or senad@zeda.ba Broj zaposlenih 9 14 back to index PITANJE EN 14749:2005: Kućni i kuhinjski elementi za odlaganje i radne ploče - Sigurnosni zahtjevi i metode ispitivanja (EN 14749:2005, IDT). 6.2.2 Određivanje centra gravitacija Centar gravitacije komponente ili jedinice računa se kao geometrijski centar te jedinice, osim u slučajevima produžnihizvlačećih elemenata, gdje se treba koristiti geometrijski centar korisnog prostora. Visina centra gravitacije iznad poda se izračunava i mjeri za ormariće za odlaganje ili njihove komponente, kada su instalirani na osnovu instrukcija proizvođača. Stopa za podešavanje će biti postavljena na srednjoj poziciji. Komponente prilagodljive po visini, trebaju biti stavljene u njihovu najvišu poziciju. Sve zidne ili viseće jedinice ili komponente stoga smatra se da imaju svoj centar gravitacije za više od 900 mm iznad poda. Specifična pitanja u vezi sa problemom: Pitanje br. 1: Zašto mi određujemo centar gravitacije? Na primjer: imamo kuhinjski element (ormarić za odlaganje) sa jednim elementom na izvlačenje i horizontalnim prostorima za odlaganje (vidi foto). Pitanje broj 2: Kako određujemo centar gravitacije kod kompleksnog elementa ( vidjeti sliku) ) Kada znamo da može biti ispunjen na različite načine (odvojeno, sa različitim masama) Pitanje broj 3: Da li moramo iskazati i tačnost mjerenja za ovu priliku? ODGOVOR Pitanje br.1: Da bi se provjerilo da li je test primjenljiv ili nije. Pitanje br. 2: Izvršite mjerenje centra gravitacije za dvije komponente odvojeno (ladica i polica) i odredite da li su ili nisu testovi primjenljivi za svaku komponentu. Pitanje Br. 3: Standard nije jasan u vezi sa ovom tačkom (različiti termini u odnosu na one koje zahtijevaju akreditaciona tijela) Ali, još uvijek možete da koristite toleranciju navedenu u odredbi 4.3 (+ - 1 mm). 15 back to index PITANJE 7 Podaci o partneru Partner Klaster drvne industrije Kontakt osoba Bernard Likar e-mail grozd@sloles.com Država i regija Slovenija Ekspert za odgovor Referentni partner Klaster drvne industrije Ime eksperta Prof. Dr. Marko Petrič Institutucija eksperta Univerzitet u Ljubljani, Biotehnički fakultet e-mail marko.petric@bf.uni-lj.si Korisnik akcije podrške Naziv firme (MSP) Skriveno zbog privatnosti Sektor specijalizacije Namještaj – proizvođač sirovina (ljepila, adhezivi) koje se koriste u proizvodnji elemenata za namještaj Glavni proizvod Adhezivi - ljepila Izvoz % N/A Glavna izvozna tržišta N/A Broj zaposlenih 46 16 back to index PITANJE Trake za ivice koje se primjenjuju za ivice šperploče mogu ispoljiti neodgovarajuću adhezivnost . Adhezivnost zavisi od materijala od kojeg je sacinjena traka za ivice (melamin, PVC, ABS) kao i od tipa (sastav, formulacija) termoplastičnog adheziva. Problem je bio u tome što pojedini adhezivi koji su bili u procesu razvoja, u poređenju sa proizvodima drugih proizvođača, nisu dostigli isti nivo prihvatljive adhezivnosti na ivicama šperploče. Specifično pitanje u vezi sa problemom: Adhezivnost ivičnih traka mora takođe biti pod uticajem površinske slobodne energije (Surface free energy -SFE) toplog topljivog (termoplastičnog) adheziva, i kompatibilnosti adhezivne SFE i njenih komponenti sa onima iz supstrata (podloge). Kako vi određujete SFE i njene komponente kod termoplastičnog adheziva i šta nam to govori o određenim vrijednostima u poređenju sa konkurentskim proizvodima koji su na tržištu? ODGOVOR Prosta površinska energija (surface free energy -SFE) i njene komponente mogu se izračunavati na različite načine i pristupe, poput na pr. Zismanovog, Neumanovog pristupa, Kiselina-baza pristupa, i sl. U našim kalkulacijama odlučili smo se za ovaj poslednji. Metod na bazi kiseline se zasniva na određivanju kontaktnih uglova različitih kontrolnih tečnosti na čvrstim podlogama. Kontaktni uglovi polarnih i ne-polarnih uglova služe kao ulazni podatak za izračunavanje SFE u skladu sa Kiselina-baza (Acid-base) (Lifshitz–van der Waals) modelom. SFE (γ) se sastoji od disperzivne (LW) i polarnih (AB) dijelova, a polarni dio se dalje iskazuje sa elektron-akceptor i (γ+) elektron-donorskom komponentom (γ-): γ = γLW + γAB ; γAB = 2√——γ+ γ kako bismo bili u mogućnosti da izračunamo gore navedene γ, γLW, γAB i γ+ i γ-, izmjerili smo kontaktne uglove destilovane vode (u Tabeli: Sticni kot tekocine), formamida i diiodometana na proizvod koji razvija naša kompanija, i na neke druge proizvode koji su na tržištu. U Tabeli ispod, koja prikazuje izmjerene kontakt uglove, “podlaga” znači supstrat odn podlogu, “Lepilo 1” do “ABS” oznake za različite formule koje razvijamo, „voda” je voda, “formamid” i “dijodometan” su Formamid i diiodometan. 17 back to index Izračunate vrijednosti SFE i njenih komponenti su dati u sljedećoj tabeli: Osnovna razlika između formula u procesu razvoja (LEPILO 1 – LEPILO 5) i proizvoda na tržištu (ME.T. – ABS) bila je u (γ+) i (γ-) vrijednostima (u slučaju LEPILO 4a i LEPILO 5) koje su bile najproblematičnije formulacije. Teško je izvući detaljne zaključke iz podataka u tabeli o SFE, ali je izvjesno jasno da bi trebalo dodati određene aditive (ili izmijeniti njihove količine) kako bi se uticalo na pH sistema. Ovaj zaključak je podržan rezultatima ekstenzivnog mjerenja adhezione snage različitih adhezivnih jedinjenja prema standardu EN ISO 4624:2004, i na različitim temperaturama u skladu sa IOS TM 0002/6. 18 back to index PITANJE 8 Podaci o partneru Partner ZEDA Agencija– LIND Laboratorija Kontakt osoba Senad Pasalic i Amir Kubat e-mail amir@zeda.ba or senad@zeda.ba Država i regija Bosna i Hercegovina Ekspert koji odgpvara na pitanje Referenti partner Informest Ime eksperta Dr. Andrea Giavon Institucija eksperta CATAS Institut e-mail giavon@catas.com Korisnik akcije podrške Naziv firme (MSP) Zenica Agencija za ekonomski razvoj - ZEDA Laboratorija za ispitivanje namještaja i drveta - LIND Sektor specijalizacije (Namještaj, pilane, konstrukcijski materijali) Ispitivanje namještaja Glavni proizvod - Izvoz % - Glavna izvozna tržišta - Broj zaposlenih 9 Kontakt osoba Amir Kubat e-mail amir@zeda.ba 19 back to index PITANJE Detaljan opis problema: EN 12520:2010: Namještaj – Čvrstoća, trajnost i sigurnost – Zahtjevi za kućne stolice/sjedala. 2 Normativne reference Sljedeći dokumenti su nezaobilazni u primjeni ovih dokumenata. Za datirane reference, primjenjuju se samo citirana izdanja. Za nedatirane reference, primjenjuje se najnovije izdanje naznačenog dokumenta, uključujući sve dodatke i dopune). EN 1022:2005, Kućni namještaj – Stolice – Određivanje stabilnosti EN 1728:2000, Kućni namještaj – Stolice - Metodi ispitivanja za određivanje čvrstoće i trajnosti. Standard EN 1728:2012 pripremio je Tehnički komitet CEN/TC 207 “Namještaj” i zamjenjuje EN 1728:2000. EN 1728:2012: Namještaj – Stolice, sjedala – Metodi ispitivanja za određivanje čvrstoće i trajnosti i Aneksi EN 1728:2012/AC:2013: Namještaj – Stolice, sjedala – Metodi ispitivanja za određivanje čvrstoće i trajnosti. Specifična pitanja u vezi sa problemom: EN 1728:2012 Pitanje br.1: Moraju li svi testni aparati i oprema (5.1–5.13) za testiranje stolica biti kalibrirani i imati sertifikate o kalibraciji? 6.5 Statičko opterećenje prednje ivice stolice Primijeni specifičnu silu koristeći pribor za opterećenje stolice (5.4) u tački na središnjoj liniji sjedišta 100 mm unutra od prednje ivice strukture. Za višestruke sjedeće jedinice, statički test opterećenja prednjeg dijela stolice se treba izvoditi simultano na istim Sjedalima koja su korišćena za sjedišta i test statičkog opterećenja zadnjeg dijela.(6.4).Tokom testa, opteretiti sjedišt(a)e koja nisu bila testirana sa specifičnim teretom za stolicu za djelove koji nisu podvrgnuti testiranju, primijenivši na pozicije opterećenja. Ako sjedalo ima tendenciju prevrtanja, smanji silu(e) na veličinu koja samo sprečava prevrtanje. Zabilježi korišćenu aktuelnu silu. Pitanje br. 2: Vrijednost “specifične sile” nije data, naznačena. Šta je to? Takođe, šta ovo tačno znači sa stanovišta pripreme izvještaja i ocjenjivanja da li su zahtjevi standarda ispunjeni ili nisu? Molimo objasnite… 6.6 Vertikalni teret na leđnom naslonu Primijeni specifični teret za sjedište na tačku tereta sjedala i održavaj tokom trajanja testiranja. Primijeni specifičnu statičku silu na vrh zadnjeg naslona, na centralnu liniju naslona. Primijeni silu preko seta za opterećenje sjedišta (5.4). Ako nije moguće koristiti set za opterećenje sjedišta, primijeni silu sa manjim setom za sjedišta (5.5). Za multiple sjedalne jedinice, statička sila usmjerena ka dole će biti primijenjena simultano na istim pozicijama kao u slučaju stolice/sjedala i testa opterećenja naslona. (6.4). Tokom testa, opteretite sjedišt(e)a ) koja se ne testiraju sa specificiranim teretom za dijelove koji ne prolaze test, primjenjujući na poziciju opterećenja sjedišta. 20 back to index Ako sjedište ima tendenciju da se prevrne, smanjiti doleusmjerene statičke sile na zadnji naslon do veličine koja samo sprečava prevrtanje. Zabilježi stvarnu korišćenu silu. Pitanje br. 3: Vrijednost vertikalne doleusmjerene sile nije navedena, data. Zašto? ODGOVORI Pitanje br. 1: Da. Svi aparati moraju imati (ako je akreditacija prema EN ISO 17025 zahtjev za ovaj standard ) izvršenu kalibraciju. Ovo ne znači da morate imati kalibracijski sertifikat od treće kuće. Osnovna stvar je da morate demonstrirati lanac slijedivosti od primarnog standardnog materijala ili uzorka. Dimenzije ne bi trebalo da budu problem (ali nisu lake za provjeru, na pr.. okvir za teret, opterećenje sjedala), i isto važi i za silu. Mnogo teža je stvar u vezi sa tvrdoćom gume. Ipak, danas nije tako lako naći materijal gdje je tvrdoća definisana u IRHD. Pitanja br. 2 i br.3: EN 1728: 2012 je samo standard metoda ispitivanja. On ne daje, ne navodi bilo koju vrstu tereta/sile ili ciklusa. Ovi su navedeni u standardima zahtjeva (napr. EN 12520, primijetite razliku na ref. standard! EN 16139),gdje je dato ono što treba posmatrati nakon sekvence testiranja. U izvještajima o testiranju (u skladu sa različitim odredbama EN 1728), tereti/ciklusi treba da budu navedeni (navodeći standard zahtjeva) i takođe, ocjena prolazi/pada (ne zadovoljava) prema kriterijima istog standarda. 21 back to index KLASTERI PITANJE 9 Podaci o partneru Partner Klaster drvne industrije Kontakt osoba Bernard Likar e-mail grozd@sloles.com Država i regija Slovenija Ekspert koji odgovara na pitanje Referenti partner Drvni klaster Štajerske/ Holzcluster Steiermark Ime eksperta Višnja Jurnjak Institucija eksperta Holzcluster Steiermark/ Drvni klaster Štajerske e-mail jurnjak@holzcluster-steiermark.at Korisnik akcije podrške Naziv firme (MSP) Klaster drvne industrije Sektor specijalizaicje (Namještaj, pilana, Konstrukcioni materijali) Namještaj, Pilane, Konstrukcioni materijali Glavni proizvod Klaster organizacija Izvoz % - Glavna izvozna tržišta - Kontakt osoba Bernard Likar e-mail grozd@sloles.com N° employees 2 22 back to index PITANJA Specifično pitanje u vezi sa problemom: Kakva je osnova zakona/propisa/regulative i sl. za osnivanje mreže drvoprerade u Štajerskoj? Već ste pomenuli potpisivanje “sporazuma Manifest štajerskih drvoprerađivača” [“Holzbaucharta Steiermark”] u 2005. Da li postoji druga osnova ili zakon u Štajerskoj ili Austriji osim ove Holzbaucharte? Postoji li nacionalni /regionalni plan, specijalni sektorski program ili strategija? ODGOVOR Štajerska nastoji da postane provincija koja uspostavlja evropski primjer kroz inteligentnu tranziciju ka društvu zasnovanom na znanju odn., proizvodnji i uslugama zasnovanim na znanju. Da bi ovo ostvarila, neophodno je da tema inovacija ostane centralni fokus u ekonomskim strategijama, kako bi se dostiglo stanje “standardizovane inovacije”. Samo putem inovacija može se održati rast i konkuretnost. “Rast kroz inovacije ” je stoga, vodeći princip Nove ekonomske strategije Štajerske za 2020. A u srcu ove strategije je koncept “pametna regionalna specijalizacija”. Strategija Drvnog klastera Štajerske se zasniva na prethodno pomenutoj Ekonomskoj strategiji Štajerske 2020 koja je razvijena od strane Land Steiermark, Odjeljenje 14 – Ekonomski poslovi i inovacije. Strategija Drvnog klastera Štajerske, kratak pregled: Drvni klaster Štajerske vidi svoju ulogu u podsticanju i podršci umrežavanju između poslovnog sektora, nauke i politike, promovišući napore ka internacionalizaciji prvenstveno u jugoistočnoj Evropi, i obezbjeđujući usluge za kompanije u sektoru šumarstva i drvne industrije. Namjera je da dalje razvija polja svojih kompetencija kao realizator ideja i osnovna poluga i predvodnik inovacija. Poslovna polja Drvnog klastera Štajerske Razvoj poslovnih lokacija: Povećanje stope Istraživanja i razvoja (R&D), dalji razvoj tehnologija i osiguranje dugoročne budućnosti industrije sa visoko kvalifikovanom radnom snagom. Inovacije: Monitoring i podrška inovativnih procesa u korporativnom okruženju sa visokom proporcijom MSP-a. Prekogranični projekti: Iniciranje i uključivanje u projekte sa internacionalnim fokusom, jačanje, snaženje korporativne konkuretnosti na izvoznim tržištima. Sektorska rješenja: razvoj i primjena inovativnih poslovnih rješenja. Dodatne značajne strategije za drvni sektor: Holzbaucharta (priložena) Strategija “Nachhaltig Bauen und Sanieren in der Steiermark“, Održivo građenje i obnova/sanacija u Štajerskoj (priloženo) Dio sektorskog programa je i u IDWood WP3 Smjernice za Drvnu industriju Štajerske. 23 back to index PITANJE 10 Podaci o partneru Partner Regionalna razvojna agencija Centru Kontakt osoba Ovidia Caba tel +40757119090 e-mail ovidia.caba@adrcentu.ro Država i regija Rumunija, Regija Centru Ekspert koji odgovara na pitanje Referenti partner POLO TECNOLOGICO PORDENONE / Tehnološki centar Pordenone Ime eksperta Elisabetta Vignando Institucija eksperta Tehnološki centar Pordenone /Polo Tecnologico Pordenone e-mail Elisabetta.vignando@polo.pn.it Korisnik akcije podrške Naziv firme (MSP) Skriven zbog privatnosti Sektor specijalizacije (Namještaj, Pilane, Konstrukcijski materijali) NAMJEŠTAJ Glavni proizvod Namještaj od tvrdog drveta Izvoz % Glavna izvozna tržišta Francuska, Njemačka , Italija Broj zaposlenih Između 10-49 24 back to index PITANJE Problem koji je postavila ova kompanija odnosi se na težak pristup evropskim tržištima zbog posredničkih kompanija. Cijene rumunjskog namještaja bile bi daleko pristupačnije individualnim potrošačima iz cijele Evrope ako bi proizvođači namještaja mogli otvoriti prodajne prostore u velikim gradovima Evrope i ponuditi namještaj po povoljnijim cijenama i uslovima. Specifično pitanje u vezi sa problemom: Možete li iznijeti neki primjer politika ili instrumenata u vašoj državi koji bi mogli biti korišteni kao primjeri dobre prakse za kompanije koje pokušavaju pristupiti novim tržištima? Možete li nam dati neke ideje u smislu kako male kompanije (ili grupa malih kompanija) mogu ući na italijansko tržište namještaja bez kompanija-posrednika? Koji su približni troškovi osnivanja prodajnog salona ili prodajnog ureda u velikom gradu Italije ili Austrije? ODGOVOR Generalno, pristup evropskim tržištima regulišu distributivni kanali i zavisi od tipa proizvoda, cjenovnog ranga, i uslova isporuke. Kompanije, najčešće, strategiju prodaje proizvoda realizuju kroz 3 faze: 1) uslovi prodaje, 2) prodajni kanali, 3) post-prodaja (pritužbe i zahtjevi). Ne postoji neka jedinstvena, definisana politika, ponuda i tražnja regulišu tržište. U vezi sa specifičnim pitanjem, prodajom uglavnom upravljaju agenti i distributeri. Agent promoviše prodaju u ime proizvođača na specifičnoj teritoriji i dobija procenat od prodaje, dok je distributer već u posjedu izložbenih i prodajnih prostora i promoviše, u okviru tih prostora, proizvode kupljene od proizvođača. Bilježi se veliki rast direktne prodaje, u smislu od proizvođača do krajnjeg korisnika putem e-trgovine i web platformi. To je lanac vrijednosti koji ima potencijala, u stanju da dopre do potrošača bez bilo kakvih posrednika. U ovom slučaju, strategiju prodaje bi trebalo snažno fokusirati na politiku zadovoljstva potrošača. Što se tiče direktnog upravljanja prodajom u stranoj državi, u smislu otvaranja prodajnog prostora, uslovi se razlikuju od države do države, u skladu sa specifičnom legislativom. Za Italiju, molimo vas da posjetite websajt ITALTRADE Italijanske trgovinske agencije (Ital Trade Agency) www.italtrade.com 25 back to index L E A D PA R T N E R Slovenian Forestry Institute, Slovenia P R OJ E CT PA R T N E R S INFORMEST, Italy Wood Industry Cluster, Slovenia Technological Pole of Pordenone, Italy Wood Cluster Styria, Austria Regional Development Agency Centru, Romania Agency for Sustainable Development and Eurointegration - ECOREGIONS, Bulgaria Zala County Foundation for Enterprise Promotion, Hungary Local Development Agency PINS, Croatia Development Association NERDA, Bosnia and Herzegovina University of Belgrade, Faculty of Forestry, Serbia A S S O C I AT E D PA R T N E R S Friuli Venezia Giulia Autonomous Region Central Directorate for Education, University, Research, Family, Associations and Cooperative Entrepreneurship, Service for Education University and Research, Italy Ministry of Agriculture and the Environment of the Republic of Slovenia, Slovenia Ministry of the Economy of the Republic of Slovenia, Slovenia Tuzla Canton, Ministry of Agriculture, Forestry and Water Management, Bosnia and Herzegovina 26 ID:WOOD www.idwood.eu
© Copyright 2024 Paperzz