‫ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻤﻴﻦ ﮐﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
١٣٨٥ ‫ ﺍﺳﻔﻨﺪ‬۳ ‫ ﺗﺎ‬۱ ،‫ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬،‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬، ‫ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﺮﻕ ﻭ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬،‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‬
‫ﺗﺪوﯾﻦ ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
†
‫ ﺳﯿﺪ ﻣﻬﺪي زرﮔﺮﻧﺘﺎج‬،*‫ﻓﺮﯾﺪون ﺷﻤﺲ‬
‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫در ﻗﻠﺐ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاي دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﺪلﻫﺎ و ﻓـﺮآوردهﻫـﺎي‬
‫ ﺗﯿﻢ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ در اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري در ﻣﺮاﺣﻞ آﻏﺎزﯾﻦ ﺗﺪوﯾﻦ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﺎز ﺑـﻪ‬.‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه وﺟﻮد دارد‬
‫ ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت اﯾﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺒﻮده و ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺷﮑـﺴﺖ ﭘـﺮوژه‬.‫داﻧﺴﺘﻦ ﻧﺤﻮة ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺎزﻣﺎن و ﺑﺮﺧﯽ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﺎزﻣﺎن دارد‬
‫ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﯿـﺰ‬،‫ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬،‫ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري‬.‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬
.‫ ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﮐﻪ در ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ در ﭼﺎرﭼﻮب دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي و ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮﻧﺪ‬،‫دارد‬
‫ ﺗـﯿﻢ‬.‫ راهﺣﻠﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اراﺋـﻪ ﮔﺮدﯾـﺪه اﺳـﺖ‬،‫در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺸﮑﻼت ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري‬
‫ ﻣﻌﻤﺎر ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺎ‬.‫ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ از ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﺪ‬
‫ اﺑﻌﺎد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﻧﯿـﺰ اﺳـﺘﻔﺎده از‬،‫ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ روي ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ ﯾﺎ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺧﺎﺻﯽ از ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻨﺪ راﻫﺒﺮدي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ ﺑﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮي ﮐﻪ ﺳـﺒﮏ ﺑـﺮ روي ﭼـﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤـﺎري‬،‫ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬.‫ ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب را ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‬،‫ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ دﯾﮕﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‬
‫ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺒﮏ‬.‫ ﻣﯽﺗﻮان از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‬،‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ دارد و در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ ﺗﻨﺎﺳـﺐ‬،‫ ﮐـﺎﻫﺶ زﻣـﺎن ﻓﺮآﯾﻨـﺪ ﻣﻌﻤـﺎري‬،‫در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺪوﯾﻦ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﻗﺒﻠﯽ ﻣﻌﻤﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
.‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اوﻟﯿﻪ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﯽﺷﻮد‬
‫واژهﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي‬
‫ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬،‫ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‬،‫ ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬،‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
An Investigation into Enterprise Architectural Styles
Fereidoon Shams, Seyed Mahdi Zargarnataj
Abstract
In the core of “enterprise architecture process”, justifying the enterprise architecture framework to classify and organize
architectural assets plays a vital role. An architecture team must select the EA framework in the initial steps of EA process that do not
have any idea of enterprise and its operations. This unaware selection because of incomplete view may lead to EA process failure.
The justification of the framework and the EA artifacts needs the knowledge of enterprise in the initial steps of the EA process and
considering the target enterprise architecture, since the framework should report the target architecture artifacts and models.
In this paper we study the framework justification problems and suggest the enterprise architectural styles to reduce these
problems. The enterprise architecture teams can use the enterprise architectural styles to develop the target architectures better and
faster. Therefore enterprise architects may use the IT strategic plan, the enterprise dimensions, and other enterprise styles to specify
some enterprise architecture qualities. This quality attributes can be achieved by the enterprise architectural style. Also, because the
style affects the framework that presented in this paper, s/he can use it to justify frameworks. The enterprise architectural styles help
the architects to incorporate pervious enterprise architecture experiences, to reduce the time required for EA process, and to justify
the enterprise architectural artifacts and assets.
Keywords
Enterprise Architecture, Enterprise Architectural Styles, Enterprise Dimensions, Enterprise Architecture Framework
F_Shams@sbu.ac.ir – ‫ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‬- ‫* اﺳﺘﺎدﯾﺎر داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﺮق و ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‬
M_Zargarnataj@std.sbu.ac.ir - ‫† ﮐﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻧﺮماﻓﺰار – داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‬
1043
‫ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻤﻴﻦ ﮐﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﺮﻕ ﻭ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ‪،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ۱ ،‬ﺗﺎ ‪ ۳‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪١٣٨٥‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺑﺮوز ﻧﮕﻬﺪاري ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﻣﺮوزي‬
‫ﻣﺴﺘﻠﺰم اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي ﻧﻮﯾﻦ و ﮐﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮﭘﺬﯾﺮي ﺑـﺎزار‬
‫و ﺷﺮاﯾﻂ دوﻟﺖﻫﺎ؛ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﻓﺮاد و ﻣﻨﺎﺑﻊ؛ و ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‬
‫را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫـﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤـﺎري ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ )ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ( از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ روشﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ از ﺳﺎل ‪ 2003‬در راس ﻓﻬﺮﺳـﺖ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺪﯾﺮان ﻋﺎﻟﯽ و ﻣﺪﯾﺮان ارﺷﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ]‪ .[13‬ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬اﺑﺰارﻫـﺎ و ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻣـﻮرد ﻧﯿـﺎز ﺑـﺮاي ﺑﮑـﺎرﮔﯿﺮي ﻓﻨـﺎوري‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ و ﺳﺎزﮔﺎر در ﻣﺤﺪودة ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﯾﺖ‬
‫از ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﺮﻓﻪ ﺳﺎزﻣﺎن در زﻣﺎن ﺣﺎل و آﯾﻨﺪه اﺳﺖ ]‪.[14‬‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ در ﻃﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪي ﺑﻨﺎم »ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗـﺪوﯾﻦ ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ« از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺷﺪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و زﯾﺮ ﻧﻈـﺮ ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺪوﯾﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﯾـﺰي‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ دﺷﻮارﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﻓﺮاد در اﯾـﻦ ﻣﺮاﺣـﻞ‬
‫ﺗﺼﻮري ﻣﺒﻬﻢ از ﻓﺮآﯾﻨﺪي ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬دارﻧﺪ ]‪ .[3‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ‬
‫دﻟﯿﻞ‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﮐﻪ در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﺑـﻪ‬
‫اراﺋﻪ راﻫﮑﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ دارﻧﺪ ]‪.[6,9,21‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳـﯽ ﻣـﺴﺎﺋﻞ و ﻣـﺸﮑﻼت ﻓﺮآﯾﻨـﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﯾـﺰي‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬راهﺣﻠﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﻗﺒﻠﯽ در اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ اراﺋﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ داد‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﺑﻌـﺪي ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﯽ ﻣـﺴﺎﺋﻞ و ﻣـﺸﮑﻼت ﻓﺮآﯾﻨـﺪ‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﺳﻮم ﺑﻪ ﺑﯿﺎن ﮐﺎرﻫﺎي اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﺪه در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﻣﺪل ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺳﺒﮏ‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را اراﺋﻪ ﺧـﻮاﻫﯿﻢ ﻧﻤـﻮد‪ .‬در‬
‫اﻧﺘﻬﺎ‪ ،‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎ و ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ را ﺑﯿﺎن ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ وﻇﺎﯾﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻣﻌﻤﺎري ﮐـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺠﻤـﻊ ﻣـﺪﯾﺮان‬
‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺮﯾﮑﺎ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬در ﺷـﮑﻞ ‪ 1‬ﻧﻤـﺎﯾﺶ داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺎن اﯾـﻦ وﻇـﺎﯾﻒ‪ ،‬وﻇﯿﻔـﻪ »ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﻓﺮآﯾﻨـﺪ و روﯾﮑـﺮد‬
‫ﻣﻌﻤﺎري« ﺑﻪ دﻟﯿـﻞ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮدن ﺗﻌـﺎرﯾﻒ ﭘﺎﯾـﻪ ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ و‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎي آن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :1‬ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ]‪[7‬‬
‫در اﯾــﻦ وﻇﯿﻔــﻪ‪ ،‬ﻓﺮآﯾﻨــﺪ و روﯾﮑــﺮدي ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺑــﺮاي »ﻣﻌﻤــﺎري‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ« اﻧﺘﺨﺎب ﯾﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮔـﺮدد‪ .‬ﺣـﻮزه و ﻣﺎﻫﯿـﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن و ﻧـﻮع‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﺣﻮزه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در آن اﯾﺠـﺎد ﺷـﻮد‪ ،‬ﺗﻌﯿـﯿﻦ‬
‫ﮐﻨﻨـﺪة ﺣـﻮزه و ﻣﺎﻫﯿـﺖ ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬از ﻣﻬﻤﺘـﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻌﻤﺎري‪،‬‬
‫ﺣﻮزه ﻣﻌﻤـﺎري و ﻋﻤـﻖ ﻣﻌﻤـﺎري اﺷـﺎره ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‪،‬‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب و اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-2‬ﻣﺸﮑﻼت ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫‪ -1-2‬ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﻫﺪف از ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﯾﺠﺎد و اﺟﺮاي ﻣﻌﻤـﺎري و اراﺋـﻪ‬
‫ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎي ﻣﻌﻤـﺎري در ﺳـﺎزﻣﺎن اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﻓﺮآﯾﻨـﺪ در ﮐﻨـﺎر دﯾﮕـﺮ‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺼﻮرت ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺟـﺮا ﻣـﯽﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺻﻠﯽ اﺳﺖ ﮐـﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪(1 :‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﯾــﺰي راﻫﺒــﺮدي ﻓﻨــﺎوري اﻃﻼﻋــﺎت‪ (2 ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪرﯾــﺰي ﻣﻌﻤــﺎري‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ (3 ،‬اﺟﺮاي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﯾـﺰي راﻫﺒـﺮدي ﻓﻨـﺎوري‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺎﯾﻪاي ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﻃـﯽ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬دورﻧﻤﺎ‪ ،‬اﻫﺪاف درازﻣﺪت و ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن در‬
‫ﺣﻮزه ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ]‪ .[7‬ﺧﺮوﺟﯽ اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان راﻫﻨﻤﺎي اﺻﻠﯽ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻣﻌﻤﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ Kaisler, et al.‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري را در‬
‫ﺳﻪ ﺣﻮزه ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ]‪ .[14‬ﺣﻮزه اول‪ ،‬ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﯾـﺰي و‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﻠﻮغ ﻣﻌﻤﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻮزه‬
‫دوم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪلﺳﺎزي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪلﻫـﺎي ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻓﺮآوردهﻫﺎ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻌﻤـﺎري و ﭼﮕـﻮﻧﮕﯽ دﺳـﺘﻪﺑﻨـﺪي‬
‫ﻣﺪلﻫﺎ اﺳﺖ و ﺣﻮزه ﺳﻮم ﻧﯿﺰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ و‬
‫ﺑﺮوز ﻧﮕﻬﺪاري آن اﺳﺖ ]‪ .[14‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻓﺮآﯾﻨـﺪ ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺣﻮزهﻫﺎي اول و دوم‪ ،‬ﻣـﺸﮑﻼﺗﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﮐـﻪ در ﻓﺮآﯾﻨـﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﯾـﺰي‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر دﻗﯿـﻖﺗـﺮ ﻣـﯽﺗـﻮان ﺣـﻮزه اول‬
‫ﻣﺸﮑﻼت‪ ،‬را واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﭘـﺮوژهﻫـﺎي در‬
‫ﺣﺎل اﺟﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن و ﺣﻮزه دوم ﻣﺸﮑﻼت را واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎرﯾﻔﯽ ﮐـﻪ در‬
‫وﻇﯿﻔﻪ »ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻓﺮآﯾﻨﺪ و روﯾﮑﺮد ﻣﻌﻤﺎري« اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫‪1044‬‬
‫ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻤﻴﻦ ﮐﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﺮﻕ ﻭ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ‪،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ۱ ،‬ﺗﺎ ‪ ۳‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪١٣٨٥‬‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﺣﻮزه دوم‪ ،‬ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐـﻪ ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫ﺑﺴﯿﺎري ﻫﻤﭽﻮن دﯾﺪﮔﺎه ﻣﻌﻤﺎر‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري در آن اﺟﺮا‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺟﺒﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ و‬
‫ﻏﯿﺮه واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻼت اﯾﻦ ﺣﻮزه ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮة اﻧﺘﺨـﺎب و‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدد ﭼﺮا ﮐﻪ ﭼـﺎرﭼﻮب ﭘﺎﯾـﻪاي‬
‫ﺑﺮاي دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﺪلﻫﺎ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻢ در ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد و ﻫﻢ در ﻣﻌﻤﺎري وﺿـﻊ ﻣﻄﻠـﻮب‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑـﺎ اﻧﺘﺨـﺎب و‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت را ﭘﻮﺷﺶ داد‪.‬‬
‫‪ -3‬اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫‪ -1-3‬ﮐﺎرﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎ آﻧﮑﻪ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ از اﻫﻤﯿـﺖ ﺑـﺴﯿﺎري ﺑﺮﺧـﻮردار‬
‫اﺳﺖ اﻣﺎ در ﻣـﻮرد ﭼﮕـﻮﻧﮕﯽ اﻧﺘﺨـﺎب ﭼـﺎرﭼﻮب و ﺗﻨﻈـﯿﻢ آن ﮐﺎرﻫـﺎي‬
‫ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ دﻻﯾﻞ ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑـﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬وﺟﻮد ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار زﯾﺎد و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اوﻟـﯿﻦ‬
‫ﮐﺎري ﮐﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺠﻤﻦ ﻣﺪﯾﺮان ﻓﻨـﺎوري‬
‫اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺮﯾﮑﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻧﺠﻤﻦ‪ ،‬ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑـﺮاي اﻧﺘﺨـﺎب ﭼـﺎرﭼﻮب‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اراﺋﻪ داده اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 1‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪهاﻧـﺪ‬
‫]‪ .[7‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑـﺮ اﻧﺘﺨـﺎب ﭼـﺎرﭼﻮب‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ و ﻋﻮاﻣﻞ را در ﺳﻪ ﺣﻮزه اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫· ﺧﻂﻣﺸﯽ‪ :‬اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ از ﺧﻂﻣﺸﯽ ﮐﻠﯽ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻧﺎﺷـﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫· ﺳﺎزﻣﺎن‪ :‬اﯾﻦ دﺳﺘﻪ از ﻋﻮاﻣﻞ از ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫· ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻌﻤﺎري‪ :‬اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﺑـﺮ ﻣﺤـﺼﻮﻻﺗﯽ ﮐـﻪ ﻃـﯽ ﻓﺮآﯾﻨـﺪ‬
‫ﺗﺪوﯾﻦ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﻮﻧﺪ و ﯾـﺎ ﻣﺤـﺼﻮﻻﺗﯽ ﮐـﻪ از ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫ﻗﺒﻠﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬اﺷﺎره دارد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﻧﺘﺨﺎب ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ]‪[۷‬‬
‫ﻣﻌﯿﺎر‬
‫ﺣﻮزه‬
‫· رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫ﺧﻂ ﻣﺸﯽ‬
‫· ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﮐﻼن ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫· ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫· ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫· ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺎ ﯾﮏ ﭼﺎرﭼﻮب ﺧﺎص‬
‫· ﭘﯿﺸﺮانﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري‬
‫· اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎ و ﺳﻄﻮح ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫ﻣﻌﻤﺎري‬
‫· ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﺎﻧﺒﻨﺪي و ﻣﻨﺎﺑﻊ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﺎر‬
‫ﻣﺪﻟﺴﺎزي‬
‫· وﺟﻮد ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ از ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﻗﺒﻠﯽ‬
‫ﺑﺎ آﻧﮑﻪ از ﻧﻈﺮ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﯾﻦ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﮐﺎﻣﻞ اﺳـﺖ و‬
‫اﻏﻠﺐ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﭼﺎرﭼﻮب را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ‬
‫ﮐﻼن ﺑﻮدن ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ‪ ،‬اﺟﺎزه اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ را در ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب‬
‫ﻧﻤﯽ دﻫﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ ﺑﺮ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞ اﺻﻠﯽ در ﺣﻮزه دوم‪،‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ از ﻣﯿﺎن ﭼﺎرﭼﻮبﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ﻧﯿـﺴﺖ ﺑﻠﮑـﻪ ﺗﻨﻈـﯿﻢ‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﺎص اﺳﺖ ]‪ .[3‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﺳـﺒﺐ ﺗﻨﻈـﯿﻢ‬
‫ﭼﮕــﻮﻧﮕﯽ ﻣﺤــﺼﻮﻻت و ﻓــﺮآوردهﻫــﺎﯾﯽ ﮐــﻪ ﻣﻌﻤــﺎري ﺳــﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺗﻮﻟﯿــﺪ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ از درﺟﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺮﺧﻮدار اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ Tang et al.‬ﻧﯿﺰ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤـﻮدهاﻧـﺪ ﮐـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷـﺪهاﻧـﺪ و ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮاي دﺳـﺘﻪﺑﻨـﺪي‬
‫ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ از ﺳـﻪ ﻣﻨﻈـﺮ اﻫـﺪاف‪ ،‬وروديﻫـﺎ و ﺧﺮوﺟـﯽﻫـﺎ‬
‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺣﯿﻄﻪ‪ ،‬ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري و‬
‫اﻧﺪازه ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ]‪:[20‬‬
‫· ﺗﻮازن ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫· ﺗﻌﺮﯾﻒ و درك ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫· دﻻﯾﻞ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫· ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري‬
‫· اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺳﺎزي‬
‫· ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻌﻤﺎري‬
‫· ﭘﺎﯾﮕﺎه داﻧﺶ ﻣﻌﻤﺎري‬
‫· ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻌﻤﺎري‬
‫· ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﺴﺖ ﻣﻌﻤﺎري‬
‫· ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري‬
‫اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻫﺪاف‪ ،‬ﺧﻄﻮط راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨـﺎب و اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﯽآورﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮ ﻫﻤـﯿﻦ اﺳـﺎس ﻧﯿـﺰ ﻣـﯽﺗـﻮان‬
‫ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺘﻔﺎوت را ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤـﻮد‪ .‬اﯾـﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫـﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺠﻤﻦ ﻣﺪﯾﺮان ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺮﯾﮑـﺎ‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮي را ﺑﯿﺎن ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺎﺳﯽ در ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ‪ Tang et al.‬در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎ اراﺋﻪ ﮔﺮدﯾﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒـﺎرت ﺑﻬﺘـﺮ‪ ،‬اﯾـﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫـﺎ از ﺟﻤـﻊ‬
‫ﺑﻨﺪي ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎ اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻧﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣـﻮﺛﺮ ﺑـﺮ ﺗﻨﻈـﯿﻢ‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧـﯽ از ﻋـﻮاﻣﻠﯽ‬
‫ﮐﻪ در ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻮﺛﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن در اﯾﻨﺠـﺎ‬
‫ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت ذﮐﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب وﺟﻮد دارد و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻨﻈـﯿﻢ ﭼـﺎرﭼﻮب‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻗﺎﺑـﻞ ﻟﻤـﺲ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﻌﻤـﺎر‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼـﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤـﺎري اراﺋـﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري را ﺑﻬﺘﺮ و ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ دﯾﮕﺮي ﮐﻪ در ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗـﺮار‬
‫داد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﻨﻈﯿﻢ را ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن اﻧﺠﺎم‬
‫دﻫﻨﺪ و ﻧﻪ در ﻫﻤﺎن ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿـﻪ ]‪ .[2‬اﻧﺘﺨـﺎب ﻣﺤـﺼﻮﻻت اوﻟﯿـﻪ ﯾـﮏ‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻت در ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫‪1045‬‬
‫ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻤﻴﻦ ﮐﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﺮﻕ ﻭ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ‪،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ۱ ،‬ﺗﺎ ‪ ۳‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪١٣٨٥‬‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اوﻻً ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ اﺟﺮاي ﭘﺎﯾﻠﻮت ﻧﺒﺎﺷـﺪ ]‪ [2‬ﺛﺎﻧﯿـ ًﺎ‬
‫ﻣﯽﺗﻮان از ﻣﺪلﻫﺎي اوﻟﯿﻪ ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺮوع اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮﺣﺎل اﯾﻦ روش ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺪاول ﺑﻮده و در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎر ﺑـﻪ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻌﻤﺎري ﮐﻤﮏ ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻤﯽ ﺑﻮدن‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺑﻮدن‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻓﻀﺎﯾﯽ‬
‫ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎن داراي اﺑﻌﺎدي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت و وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺑﻌﺎد را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ دو ﮔـﺮوه ﻋﻤـﺪه ﺳـﺎﺧﺘﺎري و‬
‫ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮد ]‪ .[1‬اﺑﻌﺎد ﺳـﺎﺧﺘﺎري ﻧـﺸﺎندﻫﻨـﺪة وﯾﮋﮔـﯽﻫـﺎي‬
‫دروﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬اﺑﻌﺎد ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ ﻣﻌﺮف ﮐﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﻋـﻼوه ﺑـﺮ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺳﺎزﻣﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺑﺮ اﺑﻌﺎد ﺳﺎﺧﺘﺎري اﺛﺮ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﺑﻌﺎد ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺒﻬﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ زﯾﺮا ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﻣﺤﯿﻄـﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﮐـﻪ‬
‫اﺑﻌﺎد ﺳﺎﺧﺘﺎري در درون آن ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫـﺮ دو‬
‫ﺑﻌﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎري و ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ ﻻزم و ﺿﺮوري اﺳﺖ ]‪.[1‬‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ در اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺗـﺎﺛﯿﺮ‬
‫ﮔﺬار ﻫﺴﺘﻨﺪ را از دﯾﮕﺮ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﺠﺰا ﻧﻤﻮد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﯾﻘـﯿﻦ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺘﯽ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔـﺬارد‬
‫ﯾﺎ ﻧﻤﯽﮔﺬارد ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﯿﺰان ﺗﺎﺛﯿﺮ آن را دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺗﯿﻢ ﻣﻌﻤﺎري در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﺴﻮس ﯾﺎ ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس ﺑﺮﺧـﯽ‬
‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن را در ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻨــﻮان ﻧﻤﻮﻧــﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻤــﺎري ﺳــﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑــﺮاي ﺳــﺎزﻣﺎنﻫــﺎﯾﯽ ﮐــﻪ داراي‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ و ﺧﻮش ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﺑـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐـﻪ داراي‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮐﻢ و ﯾﺎ اﺻﻼً اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﺎﺻﯽ در ﺑﺮﺧﯽ ﻋﻤﻠﯿﺎت وﺟﻮد ﻧـﺪارد‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در واﻗﻊ ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻌﻤـﺎري را ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن و اﻓﺮاد آن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ 2‬ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣـﻮرد ﺣﺎﺻـﻞ ﺷـﺪه؛ ﺗـﺎﺛﯿﺮ ﻫـﺮ ﺧـﺼﻮﺻﯿﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن را ﺑـﺮ‬
‫ﺳﺘﻮنﻫﺎي ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻤﻮﻧﻪ زﮐﻤﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫اﻫﺪاف و راﻫﺒﺮدﻫﺎ‬
‫ﻣﺤﯿﻂ‬
‫ﻓﻨﺎوري ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﺳﺘﻮن ﭼﺎرﭼﻮب زﮐﻤﻦ‬
‫اﻧﮕﯿﺰه‬
‫زﻣﺎن‬
‫اﻧﮕﯿﺰه‬
‫داده‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫اﻓﺮاد‬
‫اﻧﺪازه‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫ﺷﺒﮑﻪ‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻋﻤﻮدي‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ اﻓﻘﯽ‬
‫اﻓﺮاد‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫اﻓﺮاد‬
‫اﻓﺮاد‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫اﻓﺮاد‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫اﻓﺮاد‬
‫‪ -2-3‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﺟﺪول ‪ :2‬ﻧﮕﺎﺷﺖ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﺳﺘﻮنﻫﺎي ﭼﺎرﭼﻮب زﮐﻤﻦ‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫ﺷﺒﮑﻪ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ‬
‫اﻓﺮاد‬
‫ﮐﺎرﮐﺮد‬
‫‪ -3-3‬ﻣﺸﮑﻼت ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﺎ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻧﮕﺎﺷﺖ اﺑﻌﺎد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑـﺮ ﭼـﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺰاﯾـﺎﯾﯽ‬
‫ﻫﻤﭽﻮن ﺗﺴﻬﯿﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬درك ﺑﻬﺘـﺮ از‬
‫ﺗﺎﺛﯿﺮ اﺑﻌﺎد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﺑﻬﻤـﺮاه ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ اﯾﻦ ﻧﮕﺎﺷﺖ در ﻣﻮرد ﺗﻤﺎم اﺑﻌﺎد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺑﺰاري ﻗﻮي ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﻧﮕﺎﺷﺖ ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ‬
‫داراي ﻧﺎرﺳﺎﺋﯽﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﮑـﺎن ﮐـﺎرﺑﺮد آن را در ﻓﺮآﯾﻨـﺪ ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺎرﺳﺎﺋﯽﻫﺎ از دو دﯾﺪﮔﺎه ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺳﺖ‪ .‬دﯾﺪﮔﺎه اول ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻧﮕﺎﺷﺖ و دﯾﺪﮔﺎه‬
‫دوم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻧﮕﺎﺷﺖ در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري و ﺑـﻪ ﺧـﺼﻮص‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از دﯾﺪﮔﺎه ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺎﺷﺖ‪ ،‬ﻧﺎرﺳـﺎﺋﯽ اﯾـﻦ ﺟـﺪول در ﯾـﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺗﺎﺛﯿﺮات اﺑﻌﺎد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻤﻮﻧﻪ زﮐﻤـﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت‬
‫زﯾﺎدي ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﺎﺛﯿﺮات ﯾﺎﻓﺖ ﺷﻮد و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺑـﺮ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﺤﺖ آﻧﻬﺎ اﺛﺒﺎت ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ اﯾـﻦ ﮐـﺎر ﻏﯿـﺮﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ!‬
‫از دﯾﺪﮔﺎه اﺳﺘﻔﺎده از اﯾـﻦ ﻧﮕﺎﺷـﺖ در ﻓﺮآﯾﻨـﺪ ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ ﻧﮕﺎﺷﺖ را ﻏﯿﺮﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده داﻧـﺴﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﯾﻨﮑـﻪ‬
‫ﻣﻌﻤـﺎري وﺿــﻊ ﻣﻄﻠــﻮب در ﺗﻨﻈــﯿﻢ ﭼــﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤــﺎري ﺳــﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺛــﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺬارد‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﻌﺎد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭼﺎرﭼﻮب را ﺗﻨﻈﯿﻢ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬اﺑﻌﺎد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺧـﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳـﺎزﻣﺎن را ﻧـﺸﺎن‬
‫ﻣﯽ دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﮐـﻪ در ﻃـﺮح راﻫﺒـﺮدي‬
‫ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت وﺟﻮد دارد ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧـﺪارد‪ .‬اﻫـﺪاف ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب ﺳﺎزﻣﺎن را ﺷﮑﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﯾـﻦ‬
‫ﻧﮕﺎﺷﺖ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭼـﺎرﭼﻮب را‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﺳـﺘﻔﺎده از آن در ﻓﺮآﯾﻨـﺪ ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ دﺷﻮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫در ﻣﻌﻤﺎري ﻫﺮ ﮔﺎه ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از اﻟﮕﻮﻫﺎ و ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬ﺑﻄـﻮر ﮐﻠـﯽ‪ ،‬ﯾﮑـﯽ از‬
‫‪1046‬‬
‫ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻤﻴﻦ ﮐﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﺮﻕ ﻭ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ‪،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ۱ ،‬ﺗﺎ ‪ ۳‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪١٣٨٥‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶﻫـﺎي ﮐـﻪ ﻃﺮاﺣـﯽ ﻣﻌﻤـﺎري ﺑـﺎ آن روﺑﺮوﺳـﺖ‪ ،‬اﻣﮑـﺎن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺎرب ﻗﺒﻠﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻌﻤـﺎري اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﯿـﺎت ﻣﻮﻓـﻖ و‬
‫ﻧﺎﻣﻮﻓﻘﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﺎر در اﻧﺠـﺎم ﻫـﺮ ﯾـﮏ از ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﺎري ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫ﻣﯽآورد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻣﻌﻤﺎري در ﺗﺪوﯾﻦ ﻣﻌﻤﺎري‬
‫ﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪.[4‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﮑﺎت ﺑﺤﺚ ﺷﺪه در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻗﺒﻞ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﻨﻈـﯿﻢ‬
‫ﭼــﺎرﭼﻮب و ﻓــﺮآوردهﻫــﺎ و ﻣﺤــﺼﻮﻻت ﻣﻌﻤــﺎري ﮐﻠﯿــﺪﺗﺮﯾﻦ ﻣــﺸﮑﻞ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ از ﯾـﮏ ﻃـﺮف ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ ﻋـﺪم‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﺎﻓﯽ از ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ و از ﻃﺮﻓﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎ ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اﯾـﻦ دو‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻫﺮ روﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب و ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري‬
‫اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -1-4‬ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري‬
‫اﺳــﺘﻔﺎده از ﺳــﺒﮏ در ﻣﻌﻤــﺎري ﺳــﺒﺐ ﺷــﺪه اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﺗﻌــﺎرﯾﻔﯽ‬
‫ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي آن اراﺋﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﻫـﺮ ﯾـﮏ از اﯾـﻦ ﺗﻌـﺎرﯾﻒ ﺑـﺮ ﺟﻨﺒـﻪ و ﯾـﺎ‬
‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺧﺎﺻﯽ از وﻇﺎﯾﻔﯽ ﮐﻪ ﺳﺒﮏ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺎﮐﯿـﺪ دارﻧـﺪ‪ .‬از‬
‫ﻣﯿﺎن ﺗﻌﺎرﯾﻔﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺳﺒﮏ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ D. Garlan ،‬و ‪M. Shaw‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺎرﯾﻒ را اراﺋﻪ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺳـﺒﮏ ﻣﻌﻤـﺎري‪ ،‬واژﮔـﺎﻧﯽ از‬
‫ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎ و اﺗﺼﺎﻻت را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻬﻤﺮاه ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از‬
‫اﺟﺒﺎرﻫﺎ در ﻣﻮرد اﯾﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ ﺗـﺎ ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪاي از آن ﺳﺒﮏ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد« ]‪.[11‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮاي ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺗﻮﺳﻂ ‪[11] D. Garlan‬‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫· ﺳﺒﮏ واژﮔﺎﻧﯽ ‪ 1‬ﺑﺮاي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫· ﺳﺒﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﺎ اﺟﺒﺎرﻫﺎ ‪ 2‬را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫· ﺳﺒﮏ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ‪ 3‬را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐـﻪ از ﻃﺮﯾـﻖ آن ﺗﺮﮐﯿـﺐ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﭘﯿﮑﺮﺑﻨـﺪي‬
‫ﻣﺤﺪود ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺧﻮش ﺗﻌﺮﯾﻒ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫· ﺳﺒﮏ ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ روي ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس آن اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﺎر در اوﻟﯿﻦ ﮔﺎم ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎ ﺳﻌﯽ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮑﯽ از‬
‫ﺳﺒﮑﻬﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺒﮏ ﯾﺎ ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﺎر ﺑﻪ ﺻﻔﺎت ﮐﯿﻔﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﺎر ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ دارد و وﯾﮋﮔﯽﻫـﺎي‬
‫ﺳﺒﮏ)ﻫﺎ( ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻤـﺎر در اﺑﺘـﺪاي اﻣـﺮ‬
‫ﺳﻌﯽ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺒﮏ)ﻫﺎﯾﯽ( ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺮاﺣﯽ آن ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺻﻔﺎت ﮐﯿﻔﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻌﻤﺎر در ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﺮماﻓـﺰار ﺗﺎﮐﯿـﺪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪه‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎر ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﻨﺪ ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺮاي ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫اﺳﺖ ]‪ [8‬ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺒﮏﻫﺎ را ﺑﻨﻮﻋﯽ ادﻏﺎم ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ [17] R. T. Monroe, et al.‬ﻋﻘﯿـﺪه دارﻧـﺪ ﮐـﻪ ﻣـﯽﺗـﻮان ﺳـﺒﮏ‬
‫ﻣﻌﻤﺎري را زﺑﺎن ﻃﺮاﺣﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﺎر ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از آن‬
‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺨﺼﻮص ﻃﺮاﺣـﯽ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺤـﻮة ﻋﻤﻠﮑـﺮد ﺳـﺒﮏ و اﻟﮕـﻮ در اﻋﻤـﺎل وﯾﮋﮔﯿﻬـﺎي‬
‫ﮐﯿﻔﯽ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺳﺒﮏ‪ ،‬ﺟﺪا از اﯾﻨﮑﻪ ﭼـﻪ ﻧﯿﺮوﻫـﺎ و اﺟﺒﺎرﻫـﺎﯾﯽ ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮﺧـﻮرد ﻣـﯽﻧﻤﺎﯾـﺪ در ﺻـﻮرﺗﯿﮑﻪ اﻟﮕـﻮ ﺑـﺮ‬
‫اﺟﺒﺎرﻫـﺎ و ﻧﯿﺮوﻫــﺎ و ﺗــﻮازن ﺑــﯿﻦ آﻧﻬـﺎ ﺗﺎﮐﯿــﺪ دارد‪ .‬ﺑــﻪ ﻋﺒــﺎرﺗﯽ دﯾﮕــﺮ‪،‬‬
‫ﺳﺒﮏ ﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﻌﻤـﺎري را در ﺧـﻮد‬
‫ﺟﺎي ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎر اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﻓﺎرغ از ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﯿـﺎﺗﯽ ﮐـﻪ‬
‫در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺎﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ )ﻫﻤﭽـﻮن ﺑﺮﺧـﯽ اﺟﺒﺎرﻫـﺎ و‬
‫ﻧﯿﺮوﻫﺎ( راهﺣﻠﯽ ﺑﺮاي ﻣﺴﺌﻠﻪ اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه‪ ،‬ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري و اﺟﺒﺎرﻫﺎ اﺳﺖ و ﻫـﺮ ﺳـﺒﮏ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫داراي ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨـﺪ اﻟﮕـﻮي ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷـﺪ ]‪ .[16,12‬دﺳـﺘﻪﺑﻨـﺪيﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺮاي ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤـﺎري اراﺋـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻣـﯽﺗـﻮان ﺑـﻪ‬
‫دﺳـﺘﻪﺑﻨـﺪي ‪ M. Shaw‬و ‪ [19] P. Clements‬و ﻧﯿـﺰ دﺳـﺘﻪﺑﻨـﺪي ‪P.‬‬
‫‪ [8] Clements, et al.‬اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪ .‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي اول ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﮐﺎﻣﻞ ﺑـﻮده و‬
‫اﻏﻠﺐ ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-4‬ﻧﻘﺶ ﺳﺒﮏ در ﺗﺪوﯾﻦ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﺳﺒﮏﻫﺎ در روﻧﺪ ﺗﺪوﯾﻦ ﻣﻌﻤﺎري ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﯾﯽ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ‬
‫اﯾﻦ ﻧﻘﺶ در راﺳﺘﺎي اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت و ﻋﺪم ﺗﮑـﺮار ﺑﺮﺧـﯽ ﻋﻤﻠﯿـﺎت‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﻧﻘﺶ در ﻣﻌﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮐﻢ رﻧﮓﺗـﺮ و ﯾـﺎ‬
‫ﭘﺮرﻧﮓ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﯽ ﺟﺰﺋﯿـﺎت ﻧﻘـﺶ ﺳـﺒﮏ در روﻧـﺪ ﺗـﺪوﯾﻦ‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري و ﻋﻤﻠﮑـﺮد آن ﺗﻮﺟـﻪ ﻧﻤـﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺳﻪ ﻧﻘﺶ را ﺑﺮاي ﺳﺒﮏ ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫· ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻌﻨﻮان اﻋﻤﺎل ﮐﻨﻨﺪه ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﮐﯿﻔﯽ ﺑﺮ ﻣﻌﻤﺎري‬
‫· ﮐﻤﮏ ﺑﻪ درك ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻌﻤﺎري ﺗﻮﺳﻂ ذﯾﻨﻔﻌﺎن‬
‫· ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻌﻨﻮان اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪه ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫‪ -5‬ﻣﺪل ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﻓﺮآﯾﻨﺪ‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ذﮐﺮ ﺷﺪه در ﻣﻮرد ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاري ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب‬
‫و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬در واﻗـﻊ‪،‬‬
‫ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻋﻤﺪه ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺪﻟﯿﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮي ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب دارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐـﻪ ﺧـﻮاﻫﯿﻢ‬
‫دﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارﻧـﺪ‪ .‬ﺗﻌﺎﻣـﻞ‬
‫ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺛﺮي ﺳﻪ وﺟﻬـﯽ ﺑـﺮ‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻤـﺎري وﺿـﻊ ﻣﻄﻠـﻮب و ﺳـﺒﮏ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺛﺮ از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎر ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﻣﻌﻤﺎران دﯾﮕﺮ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮ و ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ و از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﻪ دﯾﮕﺮ ﻣﻌﻤﺎران ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨـﺪ ﮐـﻪ از ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﺎري اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﻌﻤﺎر‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1047‬‬
‫ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻤﻴﻦ ﮐﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﺮﻕ ﻭ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ‪،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ۱ ،‬ﺗﺎ ‪ ۳‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪١٣٨٥‬‬
‫‪ -1-5‬ﻧﻘﺶ ﺳﺒﮏ در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﮐﻪ آﯾﺎ ﺳـﺒﮏﻫـﺎي ﻧـﺮماﻓـﺰار ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻌﻤـﺎري آورده‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻮرد ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳـﺪ داراي‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎري ﻧﺮماﻓﺰار اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺳﺒﮏ در ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺳﻪ ﻧﻘﺶ‬
‫ﻋﻤﺪه را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮاي ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫·‬
‫ﻧﻘﺶ اﻟﮕﻮﯾﯽ‪ :‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺳـﺒﮏ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻟﮕﻮﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬اﻏﻠـﺐ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎﺗﯽ ﮐـﻪ ﺑـﺮ روي ﺳـﺒﮏ ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺒﮏ و اﻟﮕـﻮ را ﯾﮑـﯽ داﻧـﺴﺘﻪاﻧـﺪ و ﯾـﺎ‬
‫ﺗﻔﺎوت آﻧﻬﺎ را در اﻧﺪازه ‪ 4‬آﻧﻬـﺎ داﻧـﺴﺘﻪ اﻧـﺪ ]‪ .[15,10‬اﯾـﻦ دﯾـﺪﮔﺎه‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺒﮏﻫﺎ ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺑـﺮاي ﻣﻌﻤـﺎري ﮐـﺎرﺑﺮد ﺳـﺎزﻣﺎن ‪ 5‬ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫·‬
‫·‬
‫ﻧﻘﺶ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب‪ :‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺳﺒﮏ‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﻧﺮماﻓﺰار ﺑـﺮ وﯾﮋﮔـﯽﻫـﺎي‬
‫ﮐﯿﻔﯽ ﻣﻌﻤﺎري اﺛﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺳﺒﮏ در اﯾﻦ ﻧﻘﺶ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ‬
‫‪6‬‬
‫ﮐﻞ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬارد‪ .‬ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺮوﯾﺲﮔـﺮا‬
‫]‪ [15,5‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از اﯾﻦ ﻧﻮع دﯾﺪﮔﺎه از ﺳﺒﮏ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻘﺶ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ :‬ﭼـﺎرﭼﻮبﻫـﺎي‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻌﻤﺎري و ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 1‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘـﻪ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻘﺶ از ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺗﺎﺑﺤﺎل ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻤﯽ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﻘﻘﯽ ﺑﻨﺎم ‪ [18] Bill Rosser‬ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮده و‬
‫ﺗﻨﻬﺎ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ذﮐـﺮ ﻧﻤـﻮده ﮐـﻪ ﺳـﺒﮏ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮ ﭼـﺎرﭼﻮب‬
‫ﺗﺎﺛﯿﺮاﺗﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﺗﺎﺛﯿﺮات را ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻨﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻘﺶ اول ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻓﺮاﮔﯿﺮﺗﺮ از دو ﻧﻘﺶ ﺑﻌﺪي اﺳﺖ‪،‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﺎرﺑﺮديﺗﺮ ﺑﻮدن اﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت‬
‫ﺳﺒﮏ و اﻟﮕﻮ و اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﮐﻪ ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﺑﻌـﺪ ﮐـﻼن‪،‬‬
‫ﺑﺮ ﮐﻞ ﻣﻌﻤﺎري اﺛﺮ ﺑﮕﺬارد ﻧﻪ ﺑﺮ ﻻﯾﻪ ﺧﺎص‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺳﺒﮏﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻧﻘﺶ را دارﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪ‪ .‬ﺳﺒﮏ در اﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻌﻤﺎري ﮐﺎرﺑﺮد اﺛﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ و‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒﻪ اﻟﮕﻮﯾﯽ دارد‪ .‬دو ﻧﻘﺶ ﺑﻌـﺪي ﺳـﺒﮏ داراي اﯾـﺪه ﻣﺘﻔـﺎوﺗﯽ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ اول ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮ ﮐﻞ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺒﻞ از ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻌﻤﺎري‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺗﻌﺮﯾﻒ اﯾﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ از ﻣﻌﻤﺎري ﭼـﻪ‬
‫اﻧﺘﻈﺎري وﺟﻮد دارد و ﭼﻪ ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎي از ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﯽ ﮐﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻞ در ﻣﻮرد ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤـﺎري ﺑﯿـﺎن‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻌﺪ از ﺗﻨﻈـﯿﻢ ﭼـﺎرﭼﻮب‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼـﺮا ﮐـﻪ ﺳـﺒﮏ ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺗﺎﺛﯿﺮات ﻣﻬﻤﯽ را در اﻧﺘﺨـﺎب و ﺗﻨﻈـﯿﻢ ﭼـﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ و‬
‫ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-5‬ﻣﺪل ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺳﺒﮏ و ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ و ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ از دو دﯾـﺪﮔﺎه ﻗﺎﺑـﻞ ﺑﺮرﺳـﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از دﯾﺪﮔﺎه ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت‪ ،‬اﯾـﻦ ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﺳـﺒﺐ در اﺧﺘﯿـﺎر ﻗـﺮار دادن‬
‫ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب و ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ ﮐﯿﻔـﯽ ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻌﻤﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺑﻠﻨـﺪ ﻣـﺪت اﯾـﻦ ﺗﻌﺎﻣـﻞ‪،‬‬
‫ﺳﺒﺐ اﯾﺠﺎد ﺳﺒﮏﻫﺎ و ارﺗﻘﺎي ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺳﺒﮏﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠـﻪ‬
‫اﯾﻦ ﺗﻌﺎﻣﻞ ارﺗﻘﺎي ﺗﺪرﯾﺠﯽ و اﻓﺰاﯾﺸﯽ ﺳﺒﮏ و ﻣﻌﻤـﺎري وﺿـﻊ ﻣﻄﻠـﻮب‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 2‬ﻣﺪل ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺳﺒﮏ و ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻗﺒﻞ از اﻧﺘﺨـﺎب ﭼـﺎرﭼﻮب‬
‫ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ اﺑﻌـﺎد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳـﻨﺪ راﻫﺒـﺮدي ﻓﻨـﺎوري‬
‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﯿـﺎت ﻣﻌﻤـﺎر و ﺧـﺼﻮﺻﯿﺎﺗﯽ ﮐـﻪ ﻣﻌﻤـﺎر ﺑـﺮاي ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ در ﻧﻈﺮ دارد‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -2-5‬ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺳﺒﮏ در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﺑــﺎ ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﻓﺮآﯾﻨــﺪ ﻣﻌﻤــﺎري ﺳــﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﭼﮕــﻮﻧﮕﯽ اﺳــﺘﻔﺎده از‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﮐـﻪ در ﻗـﺴﻤﺖ ﻗﺒـﻞ ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾـﺪ در اﺑﺘـﺪاي ﻓﺮآﯾﻨـﺪ‬
‫ﻣﻌﻤﺎري اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺛﯿﺮات ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻌﻤﺎر را ﺑـﺮ ﭼـﺎرﭼﻮب‬
‫ﻣﻌﻤﺎري اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﭘﺲ از ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﻗﺒـﻞ از اﯾﻨﮑـﻪ ﭼـﺎرﭼﻮﺑﯽ ﺑـﺮاي ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺳﺒﮏ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ :2‬ﻣﺪل ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺳﺒﮏ و ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻓﺮآوردهﻫـﺎي‬
‫ﻣﻌﻤﺎري اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳـﺒﮏ ﻣـﯽ ﺗـﻮان در اﻧﺘﺨـﺎب ﻣﺤـﺼﻮﻻت و‬
‫ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎر و ﺗﯿﻢ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﻤﮏ ﺑﺎ‬
‫‪1048‬‬
‫ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻤﻴﻦ ﮐﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﺮﻕ ﻭ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ‪،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ۱ ،‬ﺗﺎ ‪ ۳‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪١٣٨٥‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دﯾﮕﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ داراي اﺑﻌـﺎد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻮده و ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻋﻤﺪه اي ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑـﻪ‬
‫دﻟﯿﻞ ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪن از اﻫﺪاف ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت ﺳـﺎزﻣﺎن )وﺿـﻊ ﻣﻄﻠـﻮب‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن( و اﺑﻌﺎد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻃﺮﻓـﯽ اﯾـﻦ اﺑﻌـﺎد را در ﺗﻨﻈـﯿﻢ‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ دﺧﺎﻟﺖ دﻫﻨﺪ و از ﻃﺮﻓﯽ وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب را در‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري دﺧﺎﻟﺖ دﻫﻨﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬اﯾـﻦ ﻫﻤـﺎن ﻣـﺸﮑﻠﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم ذﮐﺮ ﺷﺪ و ارﺗﺒـﺎط ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ اﺑﻌـﺎد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ و‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺣﻞ آن ﻧﺒﻮد‪ .‬دﯾﺪ دو ﻃﺮﻓﻪ ﺳﺒﮏﻫﺎ ﺳـﺒﺐ ﻣـﯽﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﻬﺘﺮ و ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﯿـﺎت ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﻣﻮﻓـﻖ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫آﺧﺮﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺒﮏ ﺑﺮ آن ﺗـﺎﺛﯿﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺬارد‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬ﺳـﺒﮏﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﺎري‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻫﺪف ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب اﻧﺘﺨﺎب ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻋﻼوه ﺑﺮ وروديﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻌﻤـﺎري وﺿـﻊ‬
‫ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ اﻓﺰوده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺒﮏﻫـﺎ در‬
‫ﻣﻌﻤﺎري وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﺳـﺒﺐ اﻋﻤـﺎل ﺑﺮﺧـﯽ وﯾﮋﮔﯿﻬـﺎ و ﺻـﻔﺎت ﺑـﺮ آن‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﻤﺎر ﺑﻪ ﻫﺪﻓﯽ ﮐﻪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دارد‪ ،‬دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺳﺒﮏ و ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗـﺪوﯾﻦ ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از اﺑﻌـﺎد‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺳﺒﮏ و اﺑﻌﺎد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ‬
‫ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ اراﺋـﻪ ﻧﻤـﻮد ﮐـﻪ در آن ﻫـﺮ ﺳـﺒﮏ ﻣﻌﻤـﺎري ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن)ﻫﺎﯾﯽ( ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﺧﺎص ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا ﻫﺮ ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﻣـﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺑﮑﺎر رود و ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ از ﯾـﮏ ﯾـﺎ ﭼﻨـﺪ ﺳـﺒﮏ ﺧـﺎص ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﻌﻤﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻮردي‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ دو ﺟﺪول – ﺟﺪول اﺑﻌﺎد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺟـﺪول اﻫـﺪاف ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‪-‬‬
‫ﺳﺒﮏ ﻫﺎي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺮاي آﻧﻬـﺎ اراﺋـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺟـﺪول ‪3‬‬
‫ﺳﺒﮏﻫﺎي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب آﻧﻬﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ‪ ،‬ﺳﺒﮏﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول‪ :3‬ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﺳﺒﮏ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮاﻧﺘﺨﺎب ﺳﺒﮏ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي‬
‫· ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻏﯿﺮﻣﺘﻤﺮﮐﺰ در ﻋﯿﻦ ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ‬
‫· ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﻮزﯾﻊ ﺷﺪﮔﯽ دادهﻫﺎ و ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎ‬
‫· ﺣﻤﺎﯾﺖ از اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪1‬‬
‫‪SOA‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪2‬‬
‫‪Layered‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪3‬‬
‫‪Shared‬‬
‫‪Data‬‬
‫·‬
‫·‬
‫·‬
‫·‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪4‬‬
‫‪Client‬‬‫‪Server‬‬
‫· ﺗﻐﯿﯿﺮﭘﺬﯾﺮي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ دﻓﺘﺮ ﻣﺮﮐﺰي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ‬
‫· اﻣﻨﯿﺖ دادهﻫﺎ در دﻓﺘﺮ ﻣﺮﮐﺰي )ﺳﺮوﯾﺲ دﻫﻨﺪه(‬
‫· وﺟﻮد دو ﺑﺨﺶ دادهﻫﺎي ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﺠﺰا‬
‫· وﺟﻮد اﺳﺘﺎﻧﺪارﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫· ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ اﻧﻮاع ﺳﮑﻮﻫﺎ‬
‫· ﺣﻤﺎﯾﺖ از اﻣﻨﯿﺖ دادهﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ‬
‫· ﺗﻐﯿﯿﺮﭘﺬﯾﺮي در ﺳﻄﺢ ﻓﺮآﯾﻨﺪ اداره ﻣﺮﮐﺰي و ﻣﺮاﮐﺰ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪون ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﺮ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‬
‫· اﯾﻦ ﺳﺒﮏ ﮐﺎراﯾﯽ را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ در ﻻﯾﻪ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ و ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﺋﯿﻦ‬
‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﯽﺗﻮان از آن ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ و زﻣﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﻌﺪي‬
‫وﺟﻮد ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺸﺘﺮك در ﺳﻄﺢ داﻧﺸﮕﺎه‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﺧﯽ از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ‪SoS‬‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺎراﯾﯽ در ﻋﻤﻠﯿﺎت داﺧﻞ داﻧﺸﮕﺎه‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﮏﻫـﺎي ﻣﻌﻤـﺎري اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﺪه‪ ،‬ﺗـﺎﺛﯿﺮ ﻫـﺮ ﯾـﮏ از‬
‫ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري روي ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻤﻮﻧﻪ زﮐﻤﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول ‪ 4‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺒﮏﻫﺎ را ﺑﺮ ﭼﺎرﭼﻮب زﮐﻤﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :4‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺒﮏﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮ ﭼﺎرﭼﻮب زﮐﻤﻦ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻏﻠﺐ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮان روش دﻗﯿﻖ و ﺟﺎﻣﻌﯽ را‬
‫ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت درﺳﺘﯽ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﭼﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي‪ ،‬ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﺑﺮرﺳﯽ ﺧـﻮاﻫﯿﻢ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭼﻬﺎر ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺎ اﺑﻌـﺎد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺘﻔـﺎوت اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺒﮏ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻮردي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺟﺪوﻟﯽ از اﺑﻌﺎد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻫـﺮ‬
‫ﯾﮏ از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳـﻨﺪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﯾـﺎ اﻫـﺪاف ﻓﻨـﺎوري‬
‫اﻃﻼﻋﺎت )در ﯾﮑﯽ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻮردي ﺳـﻨﺪ ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﺗـﺪوﯾﻦ‬
‫ﻧﺸﺪه ﺑﻮد(‪ ،‬ﺟﺪوﻟﯽ از اﻫﺪاف ﺑﺎ اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﺎﻻ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﯾـﮏ از ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﺪول ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه اﻫﺪاف ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ و در واﻗﻊ وﺿﻊ ﻣﻄﻠﻮب ﺳﺎزﻣﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫‪1049‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﺳﺒﮏ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪1‬‬
‫‪SOA‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪2‬‬
‫‪Layered‬‬
‫ﻧﺤﻮة ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﺒﮏ ﺑﺮ ﭼﺎرﭼﻮب زﮐﻤﻦ‬
‫· ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎ و دادهﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر اﻫﻤﯿﺖ ﭘﯿﺪا‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫· ﻣﺪﻟﺴﺎزي اﻓﺮاد ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﻄﻮح دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ اﻓﺮاد‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫· ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺷﺒﮑﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺤﻞ ﺳﺮوﯾﺲﻫﺎي و‬
‫ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ داراي اﻫﻤﯿﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫· ﻣﺪﻟﺴﺎزي داده ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺷﺒﮑﻪ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﻪ ﺗﻮزﯾﻊ دادهﻫﺎ از ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ‬
‫ﻣﺪل ﺷﺒﮑﻪ ﭘﯿﺮوي ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫· ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺷﺒﮑﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻢ در ﻣﺮاﮐﺰ و ﻫﻢ اداره‬
‫ﻣﺮﮐﺰي اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫· در ﻣﺪﻟﺴﺎزي اﻓﺮاد ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﻖ دﺳﺘﺮﺳﯽﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪي اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ دارد‪.‬‬
‫ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻤﻴﻦ ﮐﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
١٣٨٥ ‫ ﺍﺳﻔﻨﺪ‬۳ ‫ ﺗﺎ‬۱ ،‫ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬،‫ﺗﻬﺮﺍﻥ‬، ‫ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﺮﻕ ﻭ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬،‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‬
[6] Chief Information Officer Council, “Federal Enterprise
Architecture Framework”, 1999, version 1.1, U.S.
[7] Chief Information Officer Council, “A Practical Guide to
Federal Enterprise Architecture”, 2001, version 1.0, U.S.
[8] Clements, P., Bachmann, F., Bass, L., Garlan, D., Ivers,
J., Little, R., Nord, R., and Stafford, J. 2002,
Documenting Software Architectures: Views and Beyond,
Addison-Wesley.
[9] DoD architecture Framework Working Group, “DoD
Architecture Framework”, 30 August 2003, version 1.0,
Department of Defense.
[10] Fowler, M. 2002, Patterns of Enterprise Application
Architecture, Addison-Wesley Professional.
[11] Garlan, D., and Shaw, M. 1993, “An Introduction to
Software Architecture”, In Ambriola, V. and Tortora, G.,
eds. Advances in Software Engineering and Knowledge
Engineering, Vol. 2, pp. 1-39.
[12] Garlan, D. 1995, “What is Style?”, Proc. of the 1st Int'l
Workshop on Architectures for Software Systems, Seattle,
WA, Published as CMU Technical Report CMU-CS-95151, pp. 96-100.
[13] “IFEAD, Enterprise Architecture Survey”, 2003,
http://www.enterprise-architecture.info
[14] Kaisler, S. H., Armour, F., and Valivullah, M. 2005,
“Enterprise Architecting: Critical Problems”, Proc. of the
38th Hawaii Int'l Conf. on System Sciences, Track 08,
Vol. 08, pp. 224.2.
[15] McGovern, J., Ambler, S. W., Stevens, M. E., Linn, J.,
Sharan, V., and Jo, E. K. 2003, A Practical Guide to
Enterprise Architecture, Prentice Hall PTR.
[16] Mehta, N. R., and Medvidovic, N. 2003, “Composing
Architectural Styles from Architectural Primitives”, Proc.
of the 9th European Software Engineering Conf. held
jointly with 11th ACM SIGSOFT Int'l symposium on
Foundations of Software Engineering, Helsinki, Finland,
pp. 347-350.
[17] Monroe, R. T., Kompanek, A., Melton, R., and Garlan, D.
1997, “Architecture Styles, Design Patterns, and
Objects”, IEEE Software, Vol. 14, No. 1, pp. 43-52.
[18] Rosser, B. 2002, “Mapping Architectural Styles to the
Enterprise Framework”, Gartner Research, ID Number:
COM-16-9013,
http://www.gartner.com/
DisplayDocument?doc_cd=108958.
[19] Shaw, M., and Clements, P. 1996, “Toward Boxology:
Preliminary Classification of Architectural Style”, Proc.
of the 2nd Int'l Software Architecture Workshop (ISAW-2),
pp. 50-54.
[20] Tang, R. L. 1979, “Dimensions of Organizational
Environments: An Exploratory Study of their Impact on
Organizational Structure”, Academy of Management
Journal, Vol. 22, pp. 672-793.
[21] Zachman, J. A. 1987, “A Framework for Information
System Architecture”, IBM System Journal, Vol. 26, No.
3, pp. 454-470.
‫· ﻣﺪﻟﺴﺎزي داده اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﭘﯿﺪا ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ زﯾﺮا‬
‫دادهﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك زﯾﺎدي در ﺳﻄﺢ داﻧﺸﮕﺎه وﺟﻮد‬
.‫دارﻧﺪ‬
‫· ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺪﻟﺴﺎزي داده ﻗﺮار‬
.‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‬
Vocabulary
2
Constraint
3
Semantic Interpretation
4
Granular
5
Enterprise Application Architecture
6
Service-Oriented Architecture (SOA)
3 ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
ClientServer
4 ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫· ﻣﺪﻟﺴﺎزي اﻓﺮاد ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺣﻖ دﺳﺘﺮﺳﯽ اﻫﻤﯿﺖ‬
.‫ﭘﯿﺪا ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‬
‫ ﻣﺪﻟﺴﺎزي‬،‫· ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻓﺮآﯾﻨﺪ در ﭼﺎرﭼﻮب زﮐﻤﻦ‬
‫ در واﻗﻊ ﺑﺎﯾﺪ‬.‫داده را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‬
.‫ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن در اﺑﺘﺪا ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺷﻮﻧﺪ‬
‫· ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺠﺪد ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺣﺮﻓﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ‬
.‫ﻗﺮار داده ﺷﻮد‬
‫· ﺗﻔﮑﯿﮏ دادهﻫﺎ در ﻣﺪﻟﺴﺎزي داده ﻫﺎ اﻫﻤﯿﺖ‬
‫ ﺑﺮﺧﯽ از دادهﻫﺎ در دﻓﺘﺮ ﻣﺮﮐﺰي و‬.‫ﺑﺎﻻﯾﯽ دارد‬
.‫ﺑﺮﺧﯽ در ﻗﺴﻤﺖ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ وﺟﻮد دارﻧﺪ‬
‫ ﻧﺘﺎﯾﺞ‬-7
.‫ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑـﻪ دو ﻗـﺴﻤﺖ ﻣﺠـﺰا ﺗﻔﮑﯿـﮏ ﻧﻤـﻮد‬
‫ﻗﺴﻤﺖ اول ﺑﻪ ﺗﯿﻢ ﻣﻌﻤﺎري ﮐﻤﮏ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﭼﺎرﭼﻮب را ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت و اﺑﻌﺎد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﻗﺴﻤﺖ دوم ﺑﻪ ﺗﯿﻢ ﻣﻌﻤﺎري‬
‫ ﺑﺮاي ﻗﺴﻤﺖ‬.‫ﮐﻤﮏ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﭼﺎرﭼﻮب را ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‬
‫اول ﺑﺎ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت و اﺑﻌﺎد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري‬
‫ ﺗﯿﻢ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن و اﺑﻌـﺎد آن‬،‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ )ﺣـﺪاﻗﻞ ﺗﺎﮐﯿـﺪ ﺑـﺮ ﺳـﺘﻮنﻫـﺎ در‬
.‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﻣﺎﻧﻨﺪ زﮐﻤﻦ( را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‬
‫ ﺗـﯿﻢ ﻣﻌﻤـﺎري ﺑـﺎ ﺷـﻨﺎﺧﺖ از ﺳـﺒﮏﻫـﺎي‬،‫در ﻗﺴﻤﺖ دوم ﻧﺘـﺎﯾﺞ‬
‫ ﺳﺒﮏ ﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار دادهاﻧﺪ را‬،‫ﻣﻌﻤﺎري‬
‫ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑـﻪ‬،‫ در واﻗﻊ‬.‫ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‬
‫ او ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ ﺗﺎﮐﯿـﺪ ﺑـﺮ‬،‫ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺮاي ﻣﻌﻤﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‬
‫روي ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ ﯾﺎ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺧﺎﺻـﯽ از ﻣﻌﻤـﺎري ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺳـﻨﺪ‬
‫راﻫﺒﺮدي ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺒﮏﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد‬
.‫ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‬،‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارﻧﺪ‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬،«‫ »ﺗﺌﻮري و ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎزﻣﺎن‬،1377 ،‫ رﯾﭽﺎرد ال‬،‫ﻓﺖ‬‫[ د‬۱]
‫ ﻧﺸﺮ دﻓﺘﺮ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي‬،‫ ﭼﺎپ ﺳﻮم‬،‫ ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ‬،‫ اﻋﺮاﺑﯽ‬،‫ ﻋﻠﯽ‬،‫ﭘﺎرﺳﺎﺋﯿﺎن‬
.‫ ﺗﻬﺮان‬،‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬
‫زﯾﺮﻧﻮﯾﺲﻫﺎ‬
1
Shared
Data
1050
[2] Armour, F. J., Kaisler, S. H., and Liu, S. Y. 1999, “A Big
Picture Look at Enterprise Architecture”, IT Pro, January
| February, pp. 35-42.
[3] Armour, F. J., Kaisler, S. H., and Liu, S. Y. 1999,
“Building an Enterprise Architecture Step by Step”, IT
Pro, July | August, pp. 31-39.
[4] Bass, L., Clements, P., and Kazman, R. 1998, Software
Architecture in Practice, 1st ed, Addison-Wesley.
[5] Bieberstein, N., Bose, S., Fiammante, M., Jones, K., and
Shah, R. 2005, Service-Oriented Architecture Compass:
Business Value, Planning, and Enterprise Roadmap, IBM
Press.