PDF İndir - Türkiye Aile Hekimliği Dergisi

Derleme | Review
doi:10.2399/tahd.10.086
Türk Aile Hek Derg 2010; 14(2): 86-90
www.turkailehekderg.org
Bir antioksidan olarak N-asetil sisteinin kronik
obstrüktif akci¤er hastal›¤›nda kullan›m›
The use of N-acetyl cystein as an antioxident in chronic obstructive pulmonary disease
Derleme
Melahat Akdeniz1, Mehmet Öner2, Hakan Yaman3
Özet
Summary
Kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤› (KOAH), kronik hastal›klar içerisinde pay› giderek artan, önemli bir morbidite ve mortalite nedenidir. Küratif yönetimi mümkün olmayan, bir noktadan sonra bireyin
yaflam kalitesini korumaya yönelik müdahalelerin ön planda oldu¤u,
kronik ilerleyici bir sa¤l›k sorunudur. Bafllang›c›n asemptomatik seyretmesi, erken evrede tan› zorluklar›na neden olmaktad›r. KOAH’›n
prevalans›n› bu ba¤lamda hesaplamak güçtür. Hastal›¤›n patogenezindeki mukosilyer etkinlikte düflmeye ba¤l› olarak balgam yap›m›nda artma, solunum yollar›nda baz› yak›nmalar oluflturur. Fazla mukus üretimi ve bunun d›flar›ya at›lamamas› bronfllarda daralmaya ve
hastal›¤›n fliddetlenmesine neden olur. Obstrüksiyon bakteri kolonizasyonunu kolaylaflt›r›r ve akut bronflit ataklar› ortaya ç›kar. Bu çerçevede mukus yap›m›n› ya da at›l›m›n› sa¤layan ajanlar bronfliyal
bakteri kolonizasyonunu ve akut ataklar›n ortaya ç›kmas›n› engeller.
Baz› metaanalizler N-asetil sistein’in (NAS) di¤er mukolitiklerle efl
oranda KOAH ve kronik bronflit alevlenmelerinin s›kl›¤›n› azaltt›¤›n›
bildirmektedir. NAS mukus at›l›m›n› art›rd›¤› gibi, hidrojen peroksid,
hidroksil radikali ve hipoklorik asit gibi oksidanlara karfl› bir antioksidan etkiye de sahiptir. NAS kullan›m› KOAH alevlenmelerinin önlenmesi ve azalt›lmas›nda, yaflam kalitesinin art›r›lmas›nda etkili bir
tedavi seçene¤i olabilir.
Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is an important
reason of morbidity and mortality. It is a chronic, progressive
state, which is a steadily increasing entity in chronic conditions.
Improvement of quality of life is considered more important than
ever. The pathogenesis of this condition is the loss of mucociliary
activity and increase in mucus production. Failure of throwing up
and increased production of mucus causes obstruction of the
bronchial system. Obstruction facilitates the bacterial colonisation
in bronches and causes acute exacerbations. Agents which facilitate the mobility of mucus can prevent bacterial colonisation and
acute exacerbation. Some metaanalyses have shown that Nacetyl-cystein (NAC) preparates are as effective as mucolytics in
exacerbation of COPD and chronic bronchitis. NAC helps to throw
up mucus and has antioxidant effects. NAC application in COPD
could be an important alternative to prevent acute exacerbations
and to increase quality of life in patients with COPD.
Anahtar sözcükler: Kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤›, asetilsistein,
hastal›k ilerlemesi, antioksidanlar, aile hekimli¤i, birincil bak›m.
Key words: Pulmonary disease, chronic obstructive, acetylcysteine,
disease progression, antioxidants, family practice, primary care.
K
OAH tüm dünyada kronik morbidite ve morta-
ABD’de 15 milyon kiflinin KOAH, 12 milyon kiflinin
litenin bafll›ca nedeni olup, prevalans ve mortali-
kronik bronflit oldu¤u tahmin edilmektedir.1
tesi gittikçe artmaktad›r. Kal›c› ve ilerleyici
Dünya Sa¤l›k Örgütü (DSÖ) verilerine göre KOAH
semptomlar›yla hastalar›n yaflam kalitelerini önemli öl-
nedeni ile 2005 y›l›nda tüm dünyada üç milyon kifli yafla-
çüde olumsuz yönde etkileyen bu hastal›k, ülkeler için de
m›n› kaybetmifltir.1,2 DSÖ; 2001’de beflinci ölüm nedeni
ciddi bir sa¤l›k sorunu ve ekonomik yük oluflturmaktad›r.
olan KOAH’›n 2020 y›l›nda, nüfusun yafllanmas› ve siga-
1)
Akdeniz Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Aile Hekimli¤i Uzman›, Yard. Doç. Dr., Antalya
Akdeniz Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Aile Hekimli¤i Uzman›, Dr., Antalya
3) Akdeniz Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Aile Hekimli¤i Uzman›, Prof. Dr., Antalya
2)
86
2010 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli¤i Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD)'a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Yay›nc›l›k taraf›ndan yay›mlanmaktad›r.
Copyright © 2010 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, Istanbul.
ra içiminin devam etmesine ba¤l› olarak, üçüncü s›raya
dengesizli¤i di¤er risk etmenlerinin varl›¤›nda KOAH
yükselece¤ini öngörmektedir.3,4 Ülkemizde 2003 y›l›nda
geliflimine neden olmaktad›r.12 Oksidan – antioksidan
yap›lan hastal›k yükü çal›flmas› KOAH’›n tüm ölümlerin
dengesizli¤i ile iliflkili genler de KOAH geliflimine katk›
%5.3’ünü oluflturdu¤unu ve ölüm nedenleri s›ralamas›n-
yaparlar.11
da üçüncü s›rada yer ald›¤›n› göstermektedir.5
KOAH’l› hastalarda mukosilier etkinlikte azalma,
KOAH 40 yafl›n alt›nda nadir görülür. 40 yafl›ndan
balgam yap›m›nda artma semptomlar›n nedenini olufltu-
sonra mukus hipersekresyonuna ba¤l› yak›nmalar giderek
rur. Afl›r› mukus üretimi ve bunu d›flar› atacak mukosili-
1
er etkinli¤in olmamas› bronfllarda daralmaya ve hastal›-
r› olmas› nedeniyle KOAH’›n prevalans›n› hesaplamak
¤›n fliddetinin artmas›na neden olmaktad›r. KOAH’da
zordur. Son yap›lan uluslararas› BOLD çal›flmas›nda
kronik mukus hipersekresyonu hem FEV1’de azalma
KOAH prevalans› ABD’de %10.1 olarak bulunmufltur.
hem de mortalitede art›flla iliflkili bulunmufltur.1 Hava
Uluslararas› prevalans %7 ile %19 aras›nda de¤iflmekte-
yolunun mukusla t›kanmas› bakteriyel kolonizasyonu ko-
6
dir. Ayn› çal›flmay› Türkiye’de yürüten Kocabafl ve arka-
laylaflt›rarak akut bronflit ataklar›na neden olmaktad›r.1,11
dafllar› ülkemizde KOAH prevalans›n› %19.1 bulmufllar-
Mukus yap›m›n› ya da at›l›m›n› sa¤layan ilaçlar bronfliyal
7
d›r. Günen ve arkadafllar›n›n çal›flmas›nda ise ülkemizde
bakteri kolonizasyonunu ve akut ataklar› önleyebilmek-
40 yafl üzerinde KOAH prevalans› sigara içenler aras›nda
tedir.1,9 Kronik bronflit KOAH’›n en s›k görülen özelli¤i-
%18.1, genç içiciler aras›nda %4.5 olarak bulunmufltur.8
dir ve en az iki ard›fl›k y›lda, bir y›lda en az üç ay balgam
KOAH özellikle artan öksürük, solunum s›k›nt›s› ve
ç›karmaya neden olabilen inatç› ve tekrarlay›c› bronfliyal
pürülan olabilen balgam ç›karma semptomlar› ile karakte-
hipersekresyonla karakterizedir. Kronik bronflitin pato-
rize, alevlenme ataklar› ile seyreden kronik ve ilerleyici bir
lojisi net de¤ildir, ancak büyük havayollar›nda mukus sal-
hastal›kt›r. Bu akut ataklar hastalar›n yaflam kalitelerini
g›layan bezlerde hiperplazi ve inflamasyon varl›¤› göste-
olumsuz etkilemekte, sa¤l›k bak›m› kullan›m›n› ve hasta-
rilmifltir.11
neye yat›fl› art›rmakta, bazen de ölümle sonuçlanmaktad›r.
Kronik bronflit ya da KOAH balgam miktar ve pürü-
KOAH’›n patogenezinde sigara duman›, hava kirlili-
lans›nda artma ve semptomlarda kötüleflme ile karakteri-
¤i, genetik etmenler, yafllanma ve tekrarlayan pulmoner
ze tekrarlayan alevlenmeler ile seyreder. Alevlenmeler ki-
infeksiyonlar›n neden oldu¤u inflamasyon, hücre gelifl-
flinin sa¤l›¤›n› etkiler ve morbiditeye neden olurken; ayn›
mesinde de¤ifliklikler, hücresel apoptozis, anormal hücre
zamanda hastal›¤›n mali yükünü de art›r›rlar. Bu alevlen-
onar›m›, ekstrasellüler matriks y›k›m› ve oksidatif stres
meler genellikle antibiyotik ve steroidlerle tedavi edilir.
rol oynamaktad›r. En önemli etken sigara içimidir. Siga-
Akut alevlenmeler tedavi edilse bile akci¤er dokusu eski
ra içenlerin en az yar›s›nda kronik bronflit ve %15’inde
durumuna tam dönemez ve alevlenme sürelerine ba¤l›
KOAH geliflmektedir.
9
Tüm KOAH hastalar›n›n
10,11
olarak hastal›¤›n ilerlemesine neden olur. Bu nedenle
Sigara içimi
KOAH’ta en önemli tedavi hedefi; akut alevlenmeleri ön-
oksidatif stresi indükler ve KOAH ilerlemesi ve alevlen-
lemek ve hastal›k ataklar›n› çabuk iyilefltirmektir. Bu ne-
10
mesiyle yak›ndan iliflkilidir. Alfa 1 antitripsin eksikli¤i,
denle akut alevlenmelerin süre ve s›kl›¤›n› azaltan tedavi-
hava yolu hiperreaktivitesi, düflük sosyoekonomik du-
lere gereksinim vard›r. Mukusun afl›r› sal›n›m› da akut
rum, düflük do¤um a¤›rl›¤›, çocukluk ça¤›nda fliddetli so-
alevlenmelerde rol oynamaktad›r. Bu nedenle mukusun
lunum yolu infeksiyonu öyküsü KOAH için di¤er risk et-
at›l›m›n› ve sterilli¤ini sürdürmek çok önemlidir. Bu
%90’›nda sigara kullan›m› öyküsü vard›r.
11
menleridir. Ülkemizde k›rsal bölgedeki kad›nlar aras›n-
amaçla kullan›lan pek çok ilaç vard›r. Mukolitikler visko-
da ›s›nma ve yemek piflirme amac› ile yak›lan odun ve te-
zitesini ve sekresyonunu azaltarak balgam at›l›m›nda yar-
zek gibi biyomas yak›t duman›na maruziyet de önemli bir
d›mc› olurlar. Mukolitik ajanlar›n etkinli¤ine dair yap›lan
8
Derleme
artan bir flekilde ortaya ç›kar. Erken evrede tan› zorlukla-
KOAH nedenidir. KOAH’›n patogenezinde genetik yat-
çal›flmalarda ve metaanalizlerde; bu ajanlar›n KOAH’l› ve
k›nl›¤›n da rolü oldu¤u gösterilmifltir. Genetik olarak al-
kronik bronflitli hastalarda alevlenmelerin azalt›lmas›nda
fa-1 antitripsin sal›n›m›nda defekt ve proteaz–antiproteaz
orta derecede ama önemli etkinli¤i oldu¤u görülmüfl-
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 14 | Say› 2 | 2010
87
tür.9,10,13 Baz› meta-analizlerde N-asetil sisteinle (NAS) il-
t›r, mukus yap›m›n›, sitokinlerin ve proteazlar›n etkinli-
gili çal›flmalar gözden geçirilmifltir. Bu çal›flmalar›n so-
¤ini artt›r›rlar.15,16 Akci¤erin sigara duman›nda bulunan
nuçlar› derlendi¤inde NAS’in de di¤er mukolitiklerle efl
serbest radikallere ve reaktif nitrojenlere kronik maruzi-
oranda KOAH ve kronik bronflit alevlenmelerinin oran›-
yeti sigaran›n KOAH geliflimindeki rolünü aç›klamakta-
9,10,13
NAS’in potansiyel etki me-
d›r.17 KOAH ve oksidatif stres aras›ndaki iliflkiye dair
kanizmas› mukus viskozitesini ve sekresyonunu azaltmak,
önemli kan›tlar vard›r.10 Pulmoner oksidan - antioksidan
at›l›m› art›rmakt›r. NAS ayn› zamanda hidrojen peroksid,
dengesizli¤inin derecesi KOAH’›n fliddeti ile do¤ru oran-
hidroksil radikali ve hipoklorik asit gibi oksidanlara karfl›
t›l›d›r. Akci¤erlerin bu stresi karfl›layabilme yeterlili¤i,
n› azaltt›¤› görülmüfltür.
14
Derleme
bir antioksidan olarak etki göstermektedir.
KOAH için duyarl›l›k ve direncin önemli belirleyicisidir.
Oksidatif stres; antioksidanlara maruziyetin artmas›
Bu nedenle KOAH tedavisinde antioksidanlar veya endo-
ve/veya antioksidan kapasitesinin azalmas›na verilen ad-
jen antioksidanlar›n artt›r›lmas›n›n yararl› olma olas›l›¤›
d›r. Vücutta hücrelerin yaflamas› ve ifllevlerini yapabil-
yüksektir.15 Çeflitli antioksidanlar aras›nda flimdiye kadar
mesi için gerekli rutin biyokimyasal reaksiyonlar, oksije-
güvenilir olanlar, tiyol antioksidanlar ve mukolitik ajan-
nin kullan›lmas› ile olmaktad›r. Oksijenin kullan›lmas› s›-
lar, NAS, n-asistein, fudostein, erdostein ve karbosistein
ras›nda ortaya ç›kan yan ürünlere oksijen radikalleri (ok-
gibi ajanlard›r.17 Antioksidan olarak NAS’in, KOAH’da
sidan) ya da serbest radikal denir. Oksidanlar ya da ser-
kullan›lmas›n›n yarar›na ve alevlenmeyi azaltt›¤›na dair
best radikaller genellikle lökositlerin uyar›lmas› ile orta-
pek çok çal›flma vard›r.14,17,18-20 Tattersall AB ve arkadaflla-
ya ç›karlar ve hedef hücrede biyokimyasal de¤ifliklikler
r›n›n yapt›¤› çal›flmada NAS ile tedaviye baflland›ktan iki
yaparlar. Hidroksil radikali, süperoksit radikali ve hidro-
ay sonra balgam›n viskozitesinin %80, at›l›m›n›n %71
jen peroksit serbest radikallere örnek olarak verilebilir.
oran›nda artt›¤›; öksürük fliddetinin de %74 oran›nda
Oksidanlar›n lehine antioksidan ve oksidan aras›ndaki
azald›¤› bulunmufltur. Tedaviden bir- iki ay sonra akci¤er
dengenin bozulmas› oksidatif stresin ortaya ç›kmas›na
seslerinde düzelme, dispne, siyanoz ve efllik eden kalp ye-
neden olur. Oksidan yükünün artmas› ya da antioksidan-
tersizli¤inde iyileflme görülmüfltür.18 Bir baflka çal›flmada,
lar›n azalmas› ya da sigara duman›na maruziyet ve hava
Lundback B ve arkadafllar› NAS’in kontrol grubu ile kar-
kirlili¤inde oldu¤u gibi her ikisi birlikte olabilir. Oksida-
fl›laflt›r›ld›¤›nda 50 yafl üzeri hastalarda akci¤er fonksi-
tif stres, KOAH ve ateroskleroz gibi pek çok hastal›¤›n
yonlar›n›n bozulmas›n› %50 oran›nda azaltt›¤›n› göster-
gelifliminde temel mekanizmad›r.
mifllerdir.19
14
Akci¤er, oksidanlardan en çok etkilenen organd›r.
Poole ve arkadafllar›n›n 2001 y›l›nda yapt›¤›, Amerika
Havayollar›nda üretilen reaktif oksijen türünde art›fl ha-
Birleflik Devletleri ve Avrupa’da ayaktan tedavi edilen
va yollar›nda oksidatif stresin artt›¤›n› gösterir. Kronik
KOAH ve kronik bronflitle iliflkili çal›flmalar›n tarand›¤›
inflamasyon ve oksidatif stres KOAH patogenezinin
sistemik gözden geçirmede 400’den fazla çal›flmayla kar-
önemli özellikleridir. KOAH’l› hastalarda oksidatif stre-
fl›lafl›lm›flt›r.9 Bu araflt›rmalardan 23 tanesi seçilerek de-
sin nedeni çeflitli inflamasyonlar, hava yollar›ndaki im-
¤erlendirilmifltir. ‹ki ay süreyle oral mukolitik verilen
mün hücreler ve epitel hücrelerinde ortaya ç›kan reaktif
KOAH’l› hastalarda akut atak say›s›n›n anlaml› oranda
oksijen türlerinin ve inhale edilen oksidan yükünün art-
azald›¤› ve hastal›k gün say›s›nda da düflme oldu¤u görül-
15
mas›d›r. KOAH’da; akci¤erlerde oksidatif strese ba¤l›
müfltür. Hastaneye yat›fl oranlar›nda da azalma olmufltur.
olarak antiproteaz ve sürfaktanlar inaktive olur, mukus
Yine ayn› araflt›rmada FEV1 de¤erleri plasebo ile karfl›-
sekresyonu artar, hücre zar› lipitlerinde peroksidasyon,
laflt›r›lm›fl ancak anlaml› bir fark gözlenmemifltir.9 Ancak
alveol epitelinde hasar, ekstasellüler matriksde yeniden
baz› araflt›rmalarda ise düzenli ve etkin dozda NAS kul-
yap›lanma ve apoptozis olur. Oksidan maddeler, hücre
lanan hastalarda FEV1’in de artt›¤› görülmüfltür.14
15
88
d›fl› matriksin yap›s›n›, biyolojik membranlar›, DNA ha-
N-asetilsistein, L-sistein’in bir varyant›d›r ve asetami-
sar› yaparak hücrenin genetik yap›s›n›, siliyer ifllevini bo-
nofenin toksikozunda antidot olarak kullan›l›r. KOAH
zar, enzimatik olaylar› etkiler, sürfaktan aktivitesini azal-
alevlenmelerinin önlenmesi, kontrast madde ile görüntü-
Akdeniz M, Öner M, Yaman H | Bir antioksidan olarak N-asetil sisteinin kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤›nda kullan›m›
leme giriflimlerine ba¤l› böbrek yaralanmalar›n›n önlen-
Yap›lan bir çal›flmada gebe farelerde sigara duman›n-
mesi, infeksiyondan önce bafllan›rsa influenza virusundan
dan etkilenen ceninlerin NAS kullan›m› ile akci¤erlerin-
kaynaklanan hastal›klar›n önlenmesi, pulmoner fibrozis
deki peroksidatif de¤iflimler incelenmifl, sigara duman›-
tedavisi, klomifene dirençli polikistik over sendromlu
n›n cenin akci¤erlerinde oksidatif hasara neden oldu¤u
(PKOS) hastalarda infertilite tedavisi dahil pek çok du-
gösterilmifltir. Ayn› zamanda NAS verilen anne farelerin
21
rumda kullan›m alan› vard›r. S›n›rl› çal›flmalar NAS’in
ceninlerindeki oksidatif de¤iflim kontrol grubuna yak›n
kanser kemoprevansiyonunda rol oynayabilece¤ini göster-
bulunmufltur. Sonuç olarak NAS kullan›m› ile sigara du-
mektedir. Helicobacter pylori eradikasyonunda yard›mc›-
man›na maruz kalan ceninin akci¤erlerindeki hasar önle-
d›r, renal diyaliz hastalar›nda gentamisine ba¤l› iflitme ka-
nebilir bulunmufltur.24 Amfizemli ve amfizemi olmayan
y›plar›n›n profilaksisinde de etkili oldu¤u gösterilmifltir.22
sigara içicilerini kapsayan bir çal›flmada ise sigara içenlerde, daha amfizem geliflmeden önce iltihap hücre say›s›n-
NAS’in bir antioksidan olmas›ndan kaynaklanmaktad›r.
da art›fl oldu¤u ve NAS kullan›m›n›n bu inflamatuar hüc-
‹nfeksiyon, toksik maddelere maruziyet, inflamasyonlar
re art›fl›n› azaltt›¤› gösterilmifltir.25
ve stres s›ras›nda nitrik oksid sistemleri aktive olmakta-
NAS genellikle iyi tolere edilir. KOAH alevlenmeleri-
d›r. NAS deste¤inin vücudun majör antioksidan› olan
ne karfl› etkili doz günde iki kez 600-1200 mg’dir ve bu
glutatyon düzeylerini art›rd›¤› gösterilmifltir. Glutatyon
dozda yan etkiler enderdir. Yan etki olarak kusma, ishal,
toksik maddelerin ve serbest radikallerin uzaklaflt›r›lma-
bulant›, geçici deri döküntüleri, k›zar›kl›k, kar›n a¤r›s› ve
s›nda yaflamsal rol oynar, hücreleri koruyucu etkisi var-
kab›zl›k görülebilir. Yüksek dozlarda bafl a¤r›s›, kulak ç›n-
23
d›r. NAS hücre içinde sistein için bir kaynakt›r ve hüc-
lamas›, ürtiker, döküntü, titreme, atefl ve anafilaktoid reak-
re içi sistein, glutatyon redoks sistem üretimini sa¤lar.
siyonlar psödöanafilaksi gibi yan etkiler görülebilir. Nit-
NAS hidrojen peroksit ile geliflen epitel hücre hasar›n› ve
rogliserin ve benzeri ilaçlar›n etkisini artt›rabilece¤inden
sigaran›n neden oldu¤u inflamatuar hücre art›fl›n› azal-
bu tür ilaç kullanan hastalarda dikkatli olunmal›d›r.22
t›r.23 Glutatyon 3 amino asitten oluflur: glutamat, glisin
Sonuç olarak NAS kullan›m› kronik obstrüktif akci¤er
ve sistein. Oksidatif stres s›ras›nda glutatyonun sentez h›-
hastal›¤›n›n akut alevlenmelerinin önlenmesi ve azalt›l-
z› sistein varl›¤›na ba¤l›d›r.
mas›nda, yaflam kalitesinin art›r›lmas›nda etkili bulun-
NAS’in antioksidan etkisine ba¤l› olarak KOAH, inf-
mufltur (Tablo 1). KOAH küratif tedavisi olmayan bir
luenza infeksiyonu ve idiyopatik pulmoner fibrozis gibi
hastal›k olmakla birlikte, etkili tedavilerle hastan›n yaflam
durumlarda oluflan inflamasyon iyileflebilir. Antioksidan
kalitesi ve yaflam süresinde art›fl olabilece¤i gösterilmifltir.
etkisine ek olarak nitrik oksidin etkinli¤ini ve üretimini
Birincil bak›mda çal›flan hekimlerin genellikle KOAH’›n
22,23
kolaylaflt›rarak bir vazodilatatör gibi de etki eder.
Derleme
Birçok araflt›rmada gösterildi¤i gibi bu klinik etkiler
etkili tedavisi olmad›¤› yönündeki düflünceleri bu hastala-
Tablo 1. NAS uygulamas› için kan›ta dayal› öneriler22
Kan›t düzeyi
NAS’in kullan›m›*
• KOAH'da akci¤er fonksiyonlar›n› koruma
C
• KOAH'da akut alevlenmeyi önleme
B
• Kontrast madde nefropatisini önleme
B
• Grip hastal›¤›nda seyri hafiflefltirme
B
• ‹diopatik pulmoner fibrosizde akci¤er fonksiyonlar›n›n korunmas›nda
C
• Klomifen dirençli PCOS hastal›¤› olan kad›nlarda infertilite tedavisinde
B
Kan›t düzeyi A: Tutarl›, iyi kalite, hasta yönelimli kan›t
Kan›t düzeyi B: Tutars›z ya da s›n›rl› kalitede hasta yönelimli kan›t
Kan›t düzeyi C: Konsensus, hastal›k yönelimli kan›t. Günlük uygulama, uzman görüflü ya da olgu serileri
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 14 | Say› 2 | 2010
89
r›n yeterli tedavi almalar›n› önleyebilmektedir. Bu konuyla ilgili ç›kar›lm›fl olan rehberlerin kullan›lmamas› da bak›m›n niteli¤ini olumsuz etkileyebilmektedir.26 NAS yan
etkisinin çok az olmas› ve toksisite riskinin olmamas› nedeni ile birincil bak›mda KOAH hastalar›nda hastal›¤›n
seyrini yavafllatmak ve hastan›n yaflam kalitesini art›rmak
için güvenle kullan›labilir.
11. Viegi G, Pistelli F, Sherill DL, Maio S, Baldacci S, Carozzi L. Definition,
epidemiology and natural history of COPD. Eur Respir J 2007; 30: 9931013.
12. Teramoto S. 1. COPD pathogenesis from the viewpoint of risk factors.
Intern Med 2007; 46: 77-9.
13. Stey C, Steurer J, Bachmann S, Medici TC, Tramer MR. The effects of
oral N-acetylcysteine in chronic bronchitis: a quantitative systematic
review. Eur Respir J 2000; 16: 253-62.
14. Repine JE, Bast A, Lankhorst I ve The Oxidative Stress Study Group.
Oxidative stress in chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit
Care Med 1997; 156: 341-57.
1.
Kaynaklar
15. Cochrane CG. Cellular injury by oxidants. Am J Med 1991: 91; 3: 23-30.
Miravittles M. Debate: Is there a place for oral mucolitics in the preven-
16. Rahman I. The role of oxidative stress in the pathogenesis of COPD:
tion of LRTI-CON. European Respiratory Society, PGI-EU GRACE
Derleme
Network Full-day Course: Vaccination and Preventive Measures for
LRTIs in Community: What’s new? ERS Vienna 2009 Congress.
2.
Jemal A, Ward E, Hao Y, Thun M. Trends in the leading causes of death
in the United States, 1970-2002. JAMA 2005; 294: 1255-9.
3.
Kocabafl, A. Kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤› ile ilgili gerçekler, Dünya
KOAH Günü 2002. http:/www.goldcopd.com. adresinden 26.05.2010 tarihinde eriflilmifltir.
4.
World Health Organization 2007. Burden of COPD. http://www.who.int/
respiratory/copd/burden/en adresinden 26.05.2010 tarihinde eriflilmifltir.
5.
T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤› RSHMB H›fz›s›hha Mektebi Müdürlü¤ü Ulusal
Hastal›k Yükü Çal›flmas› 2004. Ankara, Aydo¤du Ofset Matbaac›l›k. 2007:
434-5.
6.
Buist AS, McBurnia MA, Vollmer WM ve ark. BOLD collaborative
research Group. International variation in the prevalence of COPD (The
BOLD Study). A population based prevalence study. Lancet 2007; 370:
741-50.
7.
Kocabas A, Hancioglu A, Turkyilmaz S ve ark. Prevalence of COPD in
Adana, Turkey (BOLD-Turkey Study). Proc Am Thorac Soc 2006; 3: A543.
8.
Gunen H, Hacievliyagil SS, Yetkin O, Gulbas G, Mutlu LC , Pehlivan E.
Prevalence of COPD: First epidemiological study of a large region in
Turkey. Eur J Int Med 2008; 19: 499-504.
9.
Poole PJ, Black PN. Oral mucolytic drugs for exacerbations of chronic
obstructive pulmonary disease: systematic review. BMJ 2001; 322: 1-4.
10. Grandjean EM, Berthet P,Ruffman R, Leuenberger P. Efficacy of oral
long-term N-acetylcysteine in chronic bronchopulmonary disease: a metaanalysis of published double-blind, placebo- controlled clinical trials. Clin
Ther 2000; 22: 209-21.
implications for therapy. Treat Respir Med 2005; 4: 175-200.
17. Dekhuijzen PN, van Beurden WJ. The role for N-acetylcysteine in the
management of COPD. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis 2006; 1: 99-106.
18. Tattersall AB, Bridgman KM, Huitson A. Acetylcysteine (Fabrol) in
chronic bronchitis - a study in general practice. J Int Med Res 1983; 11:
279-84.
19. Lundbäck B, Lindström M, Andersson S, Nyström L, Rosenhall L,
Stjernberg N. Possible effect of acetylcysteine on lung function. Eur Respir
J 1992; 5: 289-95.
20. Rahman I. Antioxidant therapeutic advances in COPD. Ther Adv Respir
Dis 2008; 2; 351-74.
21. British Thoracic Society Research Committee. Oral N-acetylcysteine and
exacerbation rates in patients with chronic bronchitis and severe airways
obstruction. Thorax 1985; 40: 832-5.
22. Millea PJ. N-Acetylcysteine: Multiple clinical applications. Am Fam
Physician 2009; 80: 265-9.
23. Singh A, Rangasamy T, Thimmulappa RK ve ark. Glutathione peroxidase
2, the major cigarette smoke–inducible isoform of GPX in lungs, is regulated by Nrf2. Am J Respir Cell Mol Biol 2006; 35: 639-50.
24. Basyigit, M Tugay, Dilioglugil MO ve ark. Protective effects of N-acetylcysteine on peroxidative changes of the fetal rat lungs whose mothers were
exposed to cigarette smoke. Hum Exp Tox 2007; 26: 99-103.
25. Campbell EJ, Campbell MA, Boukedes SS, Owen CA. Quantum proteolysis by neutrophils: Implications for pulmonary emphysema in a1-antitrypsin deficiency. Chest 2000; 117: 303.
26. Yaman H, Akdeniz M. Kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤› (KOAH) ve birinci basamakta rehberlerin kullan›m›. Sendrom 2010; 22: 17-21.
Gelifl tarihi: 10.06.2010
Kabul tarihi: 09.07.2010
Çıkar çakıflması:
Yazarlardan Dr. Hakan Yaman Bilim ‹laç Firmas›n›n karfl›l›ks›z
bilimsel deste¤i ile e¤itim etkinliklerinde bulunmufltur.
‹letiflim adresi:
Prof. Dr. Hakan Yaman
Akdeniz Üniversitesi T›p Fakültesi
Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›
Antalya
Tel: (0242) 249 68 60
e-posta: ailehekimligi@akdeniz.edu.tr
90
Akdeniz M, Öner M, Yaman H | Bir antioksidan olarak N-asetil sisteinin kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤›nda kullan›m›

Download Report