Antepfıstığı (Pistacia vera L.)’ndan Elde Edilen Uçucu Yağların Kimyasal Kompozisyonu ve Antimikrobiyal Aktivitesi MEHMET HAKKI ALMA, SIEGFRIED NITZ, HUBERT KOLLMANNSBERGER, METİN DIGRAK, FATİH TUNCAY EFE, ve NECMETTİN YILMAZ| ÖZET Türkiye’de yetişen Antepfıstığı (Pistacia vera L.)’nın sakızından hidro-distilasyon metoduyla elde edilen uçucu yağın kimyasal yapısı GC ve GC-MS ile analiz edilmiştir. Ayrıca, bu yağın 13 bakteri ve 3 patojenik mayanın gelişmesine karşı antimikrobiyal aktivitesi agar-disk difüzyon ve minimum engelleme (MIC) metodları kullanılarak değerlendirilmiştir. Sonuçlar, uçucu yağın yaklaşık %89,67 oranında monoterpenler, %8,1 oranında oksijenlenmiş monoterpenler, ve %1,2 oranında diterpenleri içerdiğini göstermiştir. Ana bileşenler α-Pinen (%75,6), β-pinen (%9,5), trans-verbenol (%3,0), camphene (%1,4), trans-pinocarveol (yaklaşık %1,20), ve limonen (%1,0) olmuştur. Antimikrobiyal sonuçlar, yağın çalışılan 9 bakteri ve tüm mayaların gelişimini engellediği ve bu aktivitelerin önemli oranda yağın konsantrasyonu ve biyoaktif bileşenlerine (carvacrol, camphene ve limonen gibi) bağlı olduğunu göstermiştir. Ayrıca, sakızın yağının antibakteriyel aktiviteleri standart antibiyotikler, ampisilin sodyum ve streptomycine sülfatın etkilerinden düşük olmuştur. GENEL BİLGİ Antepfıstığı (Pistacia Vera L.), Anacardiaceae familyasının bir üyesidir. Pistacia cinsi 11 tür içerir; bunlardan Antepfıstğı (Pistacia vera L.) ekonomik anlamda en değerli olanıdır. Antepfıstığı, Orta ve Batı Asya kurak zonlarının yerel bir ağacıdır ve Ortadoğu havzasına doğru dağılır. Antepfıstığı esas olarak İran, Irak, Suriye, Turkiye, Yunanistan, Tunus, İtalya, Kalifornia ve Arizona’da yetişir. Pistacia türleri, geleneksel olarak halk arasında genellikle diş ağrısında, diş eti hastalıkları tedavisinde, kan pıhtılaştırıcı olarak, karın ağrısında, hazımsızlıkta, peptik ülserde, astım, sarılık, diyare, boğaz enfeksiyonları, böbrek taşları hastalıklarında, kan durdurucu, ağrı kesici, antibakteriyel ve antiviral ilaç şeklinde kullanılır. Antepfıstığı Uçucu yağın inhibite aktivitesi 13 bakteri (Corynebacterium xerosis UC 9165, Bacillus brevis NRS, Bacillus megaterium DSM 32, Bacillus cereus EU, Mycobacterium smegmatis CCM 2067, Pseudomonas aeruginosa ATCC 27853, Staphylococcus aureus Cowan 1, Klebsiella pneumoniae FMC 5, Klebsiella oxytocica A, Enterococcus faecalis ATTC 15753, Micrococcus luteus LA 2971, Escherichia coil DM ve Yersinia enterocolitica CMC 120) ve 3 mayaya (Kluvyeromyces fragilis A 230, Rhodotorula rubra MC 12 ve Candida albicans ATCC 1023) karşı test edilmiştir. MATERYAL VE METOT Bu çalışmada, Pistachio (P. Vera L. (Anacardiaceae)) sakızı kullanılmış olup; Gaziantep’te özel bir fıstık bahçesinden temin edilmiştir. Bakterisid pozitif kontrol olarak referans antibiyotikler ampisilin sodyum (ampicilin 10) ve streptomisin sülfat (streptomycin 10) kullanılırken, pozitif kontrol maya ölldürücü olarak nistatin 100U kullanıldı. Bu materyaller Eczacıbaşı Kimya A.Ş’den satın alındı. Uçucu yağ, bir Clevenger aparatıyla hidro-distilasyon metoduna göre elde edildi. Yağın verim, yoğunluk (d) ve refraktif indeksi (nD) geleneksel yöntemlerle sırasıyla %11,10, 0,89g/cm3 ve 1,4693-1,4700 olarak belirlendi. Uçucu yağın niteliği seyreltik Et2O’da bir Hewlett-Packard GC 5890II serisi GC ile Finnigan-MAT 8200 Kütle Spektrometresi birleştirilip analiz edildi. Uçucu yağın niceliği üzerinde alev iyonizasyon dedektörü olan (GC-FID) Hewlett-Packard GC-5890II ile belirlendi. Tüm bileşenler için retensiyon indisleri Van Den Dool metoduna göre, standart olarak n-alkanlar kullanılarak tespit edildi. Yağın kırılıma indeksi (n D ) 20 °C’de Abbe Refraktometer A3 ve A1 (A.Krus GmbH) ile ölçüldü. Uçucu yağın inhibite aktivitesi için Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Biyoloji Bölümünden temin edilen 13 bakteri (Corynebacterium xerosis UC 9165, Bacillus brevis NRS, Bacillus megaterium DSM 32, Bacillus cereus EU, Mycobacterium smegmatis CCM 2067, Pseudomonas aeruginosa ATCC 27853, Staphylococcus aureus Cowan 1, Klebsiella pneumoniae FMC 5, Klebsiella oxytocica A, Enterococcus faecalis ATTC 15753, Micrococcus luteus LA 2971, Escherichia coil DM ve Yersinia enterocolitica CMC 120) ve 3 maya (Kluvyeromyces fragilis A 230, Rhodotorula rubra MC 12 ve Candida albicans ATCC 1023) kullanılmıştır. Bu amaçla agar-disk difüzyon metodu kullanıldı. Agar-disk difüzyon metodu uygulaması Çoklu Distilasyon Düzeneği Tekli Distilasyon Düzeneği BULGULAR Antepfıstğı sakızı %99 oranında karakterize edilmiş ve 54 farklı bileşenden oluştuğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada, Antepfıstığı (Pistacia vera L.) sakızından elde edilen uçucu yağın antimikrobiyal aktiviteleri 2 ve 4 ɥL/disk konsantrasyonlarda ampicillin, streptomycine ve nystatin pozitif kontrol örneklerinkileriyle karşılaştırılmış ve yağ konsantrasyonu arttıkça antibakteriyel ve antifungal etkisinin arttığı görülmüştür. Özellikle, en çok bilinen gıda zehirlenmeleri etkeni gram-negatif Escherichia coli bakterisinin gelişimini 4 ɥL/disk konsantrasyonlardaki uçucu yağ önemli oranda (0,1mm) engellemiştir. 2 ve 4 ɥL/disk konsantrasyonlardaki yağlar B. cereus, P. aeruginosa, ve genus K. pneumoniae hariç, çalışılan tüm mikroorganizmalar için makul antibiyotik inhibisyon zonu olan 7mm’den daha yüksek bir inhibisyon zonuna sahip olmuşlardır. Yapılan karşılaştırmada, uçucu yağın antimikrobiyal aktivitesinin B. megaterium ve E. Coli hariç, bir dereceye kadar ampicillin (10ɥ/disk) ve streptomycin (10ɥ/disk)’den düşük olduğu görülmüştür. Ayrıca, 2 ɥL/disk ve özellikle 4 ɥL/disk konsantarsyondaki yağ Nystatin (NS 100U)’dan daha fazla antifungal aktivite göstermiştir.
© Copyright 2025 Paperzz
