ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI 6331 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU Amaç: Bu Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir. 6331. Kanun; 1) Kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır. 2) Ancak aşağıda belirtilen faaliyetler ve kişiler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmaz: a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç b) Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri. c) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri d) Ev hizmetleri e) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar f) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan iş yurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri. Tanımlar Çalışan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişiye denir. İş kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olaya denir…….. e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com 4857 İŞ KANUNU 4857 iş kanunu Aşağıda belirtilen işlerde ve iş ilişkilerinde bu kanun hükümleri uygulanmaz; a) Deniz ve hava taşıma işlerinde, b) 50'den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde, c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri, d) Bir ailenin üyeleri ve 3 ‘üncü dereceye kadar (3. derece dahil) hısımları arasında dışarıdan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde, e) Ev hizmetlerinde, f) Çıraklar g) Sporcular hakkında, h) Rehabilite edilenler hakkında, ………………………….. İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 1 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI HAFTALIK İŞ GÜNLERİNE BÖLÜNEMEYEN ÇALIŞMA SÜRELERİ Haftalık iş günleri: Bir haftalık süre içinde çalışılan günlerin toplamı, Çalışma dönemi: İşin yapılmasının gerektirdiği en az iki, en çok altı aylık bir denkleştirme süresi, Çalışma süresi: Bir çalışma dönemindeki toplam iş süresi, Çalışma Süresi a) Bir çalışma dönemindeki çalışma süresi, bu dönem içindeki hafta sayısının, haftalık çalışma süresi çarpımı sonunda bulunan miktarı aşamaz. b) Çalışma süresinin haftalara tam bölünemediği hallerde, çalışma süresi iş günü üzerinden ve her iş günü 7,5 saatlik iş süresi kabul olunmak suretiyle hesaplanır. c) Bu Yönetmelik kapsamına giren işlerde bir çalışma dönemi içindeki haftalık iş süresi 45 saatten az ya da çok olarak belirlenebilir. Ancak kararlaştırılan çalışma dönemindeki çalışma süresinin bir iş haftasına düşen ortalaması 45 saati geçemez. d) Yoğunlaştırılmış iş haftası veya haftalarından sonraki dönemde işçinin daha az sürelerle çalıştırılması suretiyle, toplam çalışma süresi, çalışması gereken toplam normal süreyi geçmeyecek şekilde denkleştirilir. e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com ULUSAL VE ULUSLARARASI KURULUŞLAR Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ü 1936’ da 3008 sayılı ilk İş Kanunu uyarınca iktisat bakanlığının bünyesinde İş İdaresi olarak kuruldu. ü 1945’ de Çalışma Bakanlığı kuruldu. ü 1971’ de 1475 sayılı İş Kanunu çıkarıldı. ü 1974’ de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı oldu. ü 2000’ de İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü kuruldu. ü 2003’ de 4857 sayılı İş Kanunu çıkarıldı. ü 2003’ de Yakın ve Orta Doğu Çalışma Enstitüsü (YODÇE) Eğitim ve Araştırma Merkezi ÇASGEM’e dönüştürüldü. ü 28 Mart 2006’ da Danıştay TMMOB’ nin itirazı üzerine İSG yönetmeliği ile ilgili yürütmeyi durdurma kararı verdi. İş Teftiş Kurulu Başkanlığı (28.8.1979) ü 28.8.1979 tarihinde çıkarılan İş Teftiş Tüzüğü ile İş Teftiş Kurulu Başkanlığı fiilen kurulmuştur. ü Ülkemizde dayanağını TBMM tarafından onaylanan uluslararası bir sözleşmeden alan tek denetim örgütlenmesi, iş denetimidir. İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 2 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI TEMEL HUKUKU HAKKINDA BİLGİLER Hukuk: Sosyal hayatta şahıslar ile şahıslar veya şahıslar ile toplum (devlet) arasındaki ilişkileri düzenleyen maddi müeyyideli kuralların tümüdür. Hukuk kurallarının bir kısmı, şahıslar ile şahıslar arasındaki ilişkileri, bir kısmı ise şahısla ile toplum (Devlet) arasındaki ilişkileri düzenlerler. ü Normlar hiyeraşisine göre alt basamakta yer alan norm geçerliliğini üst basamakta bulunandan alır ve ona uygun olmak zorundadır. 1) Anayasa 2) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletler arası antlaşmalar 3) Yasa (Kanun) 4) Kanun hükmünde kararname 5) Tüzük 6) Yönetmelik 7) Genelgeler, Genel tebliğler, Tebliğler, e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com İŞ HİJYENİ VE İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI Endüstri Hijyeni; 1) İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve iyilik halini bozan işçiler ve toplumdaki bireyler arasında önemli ölçüde huzursuzluk ve verimsizlik yaratan 2) Çevresel etkenler (ortam koşullarını) ve stresleri gözlemleyen (tanıyan), 3) Değerlendiren ve 4) Kontrol altına alan teknik ve sosyal disiplinlerdir. İş Hijyeninin Prensipleri 1) Tahmin edebilme, 2) Tanıyabilme, 3) Değerlendirebilme, 4) Riskleri denetleyebilmedir. İş Sağlığı, İş Güvenliği ve İş Hijyeninde Hiyerarşisi Şu Şekildedir; 1) Mühendislik / Teknik Kontroller 2) Çalışma Ortamı Kontrolleri 3) İdari / Yönetsel Kontroller 4) Kişisel Koruyucu Donanımlar …………………… İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 3 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI İŞYERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ İşyerlerinde Uygulanacak Asgari Sağlık Ve Güvenlik Gerekleri İçin Önemli Bilgiler: ü Zararlı toz ve gazların bulunduğu ortamlarda tavan yüksekliği en az 3,5 m olmalıdır. ü İşyerlerinde kişi başına düşen serbest alan miktarı en az 2,5 m2 olmalıdır ü Asansörler kaçış yolu olarak kabul edilemez. ü Pencere ve parapet yüksekliği döşemeden en çok 120 cm yukarıda olmalıdır. ü bina dışındaki güvenlik bölgesine açık, dış zeminden en çok 3 m yükseklikteki, en az cam genişliği 90 cm ve yüksekliği 90 cm olan pencereler, zorunlu hallerde aksi belirtilmemişse, kaçış yolu kabul edilebilirler. ü Koyu renkli dokuma, büro ve benzeri sürekli dikkati gerektiren ince işlerin yapıldığı yerler, en az 500 lüks ile aydınlatılacaktır, ü Merdivenlerde, baş üstü boşlukları yüksekliği 220 cm den az olmayacaktır. ü Basamakların eni, bakım merdivenleri dışında 22 cm den az olmayacak ve yükseklikleri ü Tuvalet ve lavabolar erkek ve kadın işçiler için ayrı ayrı olacaktır. 100 kişiye kadar işçi çalıştıran işyerlerinde 30 erkek işçi için, bir kabin ve pisuar, her 25 kadın işçi için de en az bir kabin (hela) hesap edilecek, 100 den sonrası için her 50 kişiye 1 tane hesabı ile hela bulundurulacaktır………. e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ Biyolojik Etkenler, Enfeksiyon Risk Düzeyine Göre 4 Risk Grubu Grup 1 Biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa yol açma ihtimali bulunmayan biyolojik etkenler. Grup 2 Biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara zarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkanı bulunan biyolojik etkenler. Grup 3 Biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilen ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkanı olan biyolojik etkenler. Kayıtları 20 yıl saklanmalı (verem gibi) Grup 4 Biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski yüksek olan ancak etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler. Kayıtları 40 yıl saklanmalı (Hepatit, AIDS, kanser, kırım Kongo). Enfeksiyon zinciri: a) Enfeksiyon etkeni: Patojenite - virülans b) Bulaşma yolları: Temas, ortak kullanılan cansız maddeler, hava ve vektörler. c) Duyarlı kişi (Konakçı) d) Çevre etmeni: Isı değişiklikleri, nem, radyasyon, hava basıncı, hava akımının hızı, kimyasal maddeler, gazlar ve toksinler. İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 4 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ İşyerlerinde çalışanlar için riske sebep fiziksel etmenler; A) Gürültü B) Titreşim C) Termal konfor D) Aydınlatma E) Radyasyon F) Basınçtır. Gürültü Ölçümleri: Gürültü düzey, desibel ile ölçülür ve ses düzeyi tablosu aşağıda verilmiştir. Ses Düzeyleri Arasındaki Fark 0 2 3 4 5 6 7 8 10 12 14 16 Yüksek Sese Eklenecek Miktar 3.0 2.6 1.8 1.5 1.2 1.0 0.9 0.8 0,4 0.3 0.2 0.1 Örnek 1: İki ayrı gürültü kaynağını, aynı anda eşit gürültü çıkardıklarında, gürültü seviyesi; çıkardıkları gürültü seviyesine 3 dB eklenir. Örneğin: 80+80= 160 dB değil 83 dB dir. Örnek 2: İki ayrı gürültü kaynağını, aynı anda farklı gürültü çıkardıklarında, gürültü seviyesi; ses düzeyleri arasındaki farka karşıt gelen değer yüksek olan cihazın çıkardıkları gürültü seviyesine tablodan bakılarak eklenir. Örneğin: 90-85=5 dB olup tablodaki 5 dB karşılığı 1,2 dB olduğundan 90+1,2 = 91,2 dB olarak alınır. e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com KİMYASAL RİSK ETMENLERİ Teorik Bilgilerden Özetler LD50- (Lethal Dose) Kimyasalların sınıflandırılmasında en yaygın kriterlerden biri de, öldürücü doz LC50- (Lethal Concentration) Öldürücü konsantrasyonun esas alınmasıdır. Alt Patlama Sınırı (Lower Explosion Limit (LEL)): Ortam havasında bulunduğunda, hacimsel olarak patlama oluşturabilecek en az miktardır. Üst Patlama Sınırı (Upper Explosion Limit (UEL)): Ortam havasında bulunduğunda, hacimsel olarak patlama özelliğini sürdürebileceği en üst sınırdır. MAK DEĞER: Müsaade edilen Azami Konsantrasyon (İngilizcesi MAC): Maximum Allowable Concentration): Kapalı işyeri havasında bulunmasına müsaade edilen ve orada 8 saat çalışacak olanların sağlıklarını bozmayacak olan azami miktar. TLV, İngilizce terim Treshold Limit Value: Eşik Sınır Değeri (ESD): Kimyasallar için işyeri ortam havasında bulunmasına izin verilen, bütün işçiler için uzun süreli ve tekrar eden maruziyetler sonucunda ters etki göstermediğine inanılan değerlerdir. EC Numarası: Maddenin yapısal özelliğine göre Avrupa Komisyonunca verilmiş olan numara, CAS : Kimyasal maddenin servis kayıt numarası. …………………….. İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 5 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ KAROSHİ (AŞIRI ÇALIŞMAYA BAĞLI ÖLÜM): Japonca olan bu kelimenin anlamı aşırı çalışmaya bağlı ölümdür. Ölenler, işini seven, işine çok bağlı, dinlenme sürelerini bile kullanmayan kişilerdir. Bu kişilerin sağlık muayenesi bile yaptırmadıkları anlaşılmıştır. ÇALIŞMANIN OLUMLU SAĞLIK ETKİLERİ: Bu etkilenmede, iyilik durumunu üç alanda gerçekleşir: a) Memnuniyetsizlikten memnuniyete, b) Kaygıdan rahatlığa, c) Depresyondan coşkuya, Ayrıca, kişinin işini gerçekten geçmişi, sıkıntı ve istemleriyle toplum ve gerçekleri arasındaki tartışmasında özel bir fırsat olarak kullandığı durumlar da vardır. KİŞİSEL STRES YÖNETİMİ: Önerilen temel yöntemler aşağıda sunulmuştur: a) Gevşeme: Nefes alma, meditasyon ve zihinsel gevşeme b) Egzersiz: Oksijen kullanımını artar, yüksek verim için haftada 2-3 kez c) Perhiz: Stres yeme alışkanlıklarını değiştirir, genelde metabolizma hızlanır d) Davranış değişikliği: Birey önce içgüdüsel davranışlar gösterir. Davranışlarını değiştirmesi istenebilir. Özgüveni artırmaya yönelik eğitimler, e) Zaman yönetimi e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com ERGONOMİ HAKINDA BİLGİLER Ergonomi: İnsan kullanımı için çevre, sistem ve nesnelerin tasarımına insanla ilgili bilimsel bilginin uygulanmasıdır. Uyum, uygunluk anlamına gelir. İş Fizyolojisi: iş ve çalışma çevresinin etkileri sonucunda oluşan yüklenmeleri inceler. Dolaşım, solunum ve iskelet sisteminin işin metabolizmadan sağlanacak enerji gereksinimlerine verdiği cevapları konu edinir. Zorlanma: Çalışanların bireysel özellikleri ve kapasitelerine bağlı olarak yüklenmeye karşı gösterdikleri toplam tepkiye zorlanma denir. Dört tip iş arası vardır: 1) Spontan; Aşırı zorlayıcı işlerde çalışanların kendisince verdiği aralardır. 2) Maskelenmiş; Halen yapılan işle ilgili olmayan ikincil bir işin yapılmasıdır. 3) İş-koşullu; Bir makinenin temizlenmesi, çalışma masasının düzenlenmesi çalışma arkadaşlarına danışmak üzere çalışma alanından ayrılma 4) Önceden programlanmış Dinlenme 4 şekilde olabilir: a) İsteğe bağlı ara verme, b) Gizli dinlenme (ikincil bir iş) c) İş akışına bağlı ara verme, d) Yasa ile saptanmış aralar. İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 6 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI KAYNAK İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ Kaynak; İki malzemenin, ısı veya basınç veya her ikisini kullanarak, bir malzeme ilave ederek veya etmeden birleştirilmesidir. KAYNAK VE KESİM İŞİ TÜRLERİ 1. GAZ KULLANILARAK YAPILAN KAYNAK VEYA KESİM İŞLERİ Gaz kaynağında parçaların birleşme yerlerini ergime sıcaklığına kadar ısıtmak için, a) b) c) d) e) f) Asetilen, Hidrojen Havagazı, Metan, Propan, Bütan vb. gazlardan yararlanılmaktadır. Kaynakçılıktaki Tehlikeler: Kaynak türlerinin hemen hemen hepsinde ortak tehlikeler bulunmaktadır. Bunlar genel olarak şu şekildedir. a) Elektrik tehlikesi b) Endüstriyel gaz tüplerinin patlama tehlikesi c) Işın ve ışık tehlikesi d) Duman, gaz ve toz tehlikesi. e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com ELEKTRİK KONUSU Havayı İyonlaştırmak için; a) Statik tarak, b) Radyoaktivite ile iyonlaştırma veya c) Açık alev gibi yöntemler kullanılmalıdır. Elektrik Çarpması Geçirmiş Kazazedelerde; a) Bilinç kaybı b) Solunum-kalp durması c) Elektrik yanıkları d) Çarpmanın etkisiyle yerinden fırlama-düşme sonucu kafa, omurilik, göğüs veya karın yaralanmaları meydan gelir. İnsan vücudundan geçen 50 Hz’ lik alternatif akımın farklı şiddetlerinin fizyolojik etkileri: Akım şiddeti 0.01 mA 1-5 mA 5-15 mA 15-25 mA 25-80 mA 80-100 mA Fizyolojik belirtisi Akımın hissedilme sınırı, elde gıdıklanma Elde uyuşma, el ve kol hareketinin zorlaşması Elde, kolda kramp başlaması, tansiyon yükselmesi Kasılmalar artar, ancak kalp etkilenmez Tahammül edilebilir akım şiddetidir Kalpte fibrilasyon meydana gelir, şuur kaybolur İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 7 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI KALDIRMA ARAÇLARIYLA ÇALIŞMALAR Dinamik deney: Bir kaldırma aracının kaldırabileceği azami yük ile yapılan deney. Makine fonksiyonlarının özellikle fren sistemleri kontrolünde kullanılır. Statik deney: Makinelerin yapı yeterliliğinin tespitinde yapılır. Kaldırma ve İletme Makinelerinin Sınıflandırılması 1) Vinçler (kule vinçler, mobil vinçler, oklu, raylı, köprülü, ayaklı köprülü, tek raylı ve seyyar vinçler, gırgır vinçler, caraskalar) 2) Platformu kaldırıcı arabalar (forklif), 3) Palangalar (elektrikli, pnömatik, hidrolik, zincirli, halatlı), 4) Asansörler Kaldırma aksesuarları ve bunların aksamları Ø Kaldırma zincirlerinde, çalışma katsayısı genel kural olarak 4 ‘tir. Ø Kaynaklı baklalı zincirler kısa baklalı tipte olmalı. Zincirlerin çalışma katsayısı genel kural olarak 4 ‘tir. Ø Bir sapanı oluşturan ve sapanla birlikte kullanılan metalik aksesuarların çalışma katsayısı genel kural olarak 4 ‘tir. Ø Halatın bütünü ve uçlarda, çalışma katsayısı genel kural olarak 5 ‘tir. Ø Tel halat-halat ucu kombinasyonlarının çalışma katsayısı genel kural olarak 5 ‘tir. Halatlar, uç kısımları dışında herhangi bir eklenti bağı ihtiva etmemelidir. e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com EL ALETLERİYLE ÇALIŞMALAR Atölyedeki Giyim Kuşam Nasıl Olmalı: · Kısa kollu giysiler giyilmeli ya da kollar sıvanmalıdır. · Kıravat takılmamalı. · Parçalı ve bol giysi giyinmemeli. · KKD kullanılmalı. · Aksesuar takılmamalı. Not: Sık kullanılan el aletleri çalışma alanına yakın olmalıdır. Genel Olarak El Alet Ve Araçları İle Çalışırken ü Uygun KKD kullanılmalı. ü El aletleri ile çalışırken sapları düzgün olmalı ve yalıtkan olmalı. ü Topraklanmaları üzerinde topraklama elemanı bulunan özel fiş ve prizlerle yapılmalı. ü Açık alanlarda ve inşaat işlerinde kullanılan el aletleri çift yalıtkan olmalı, ü Güvenlik transformatörlerinin çıkışında bir alet takılı olmalı, düşük gerilimle çalışmalı. ü Kaçak akımlara karşı elektrikli el aletlerinde kaçak akım rölesi devre kesici olmalı. …… İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 8 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI BAKIM VE ONARIM İŞLERİ Bakımda Amaç; Makinelerin, araç ve tezgahların ömrünü uzatmak bir arıza sonrası oluşacak kaza, yaralanma, can kayıplarını ortadan kaldırmak amacıyla yapılan planlı ve düzenli çalışmalardır. Bu amaçla tüm bakım ve onarım işleri yazılı olan talimatname ve yönergelerle yapılmalıdır. Bu yönergelerde ve talimatnamelerde, a) İşin ne olduğu, b) Kimler tarafından yapılacağı, c) Bakıma başlamadan önce alınması gereken önlemler, d) Bakım alanında alınması gerekenle önlemler açık ve yazılı olarak belirtilmesi gerekir. Bakım ve onarım yapacak personele; 1) Makinelerin korunması 2) Elektrik ve mekanik güvenlik 3) Bakım onarım işlerinde İSG konusunda eğitim verilmeli. 4) Eğitimler yenilenmeli ve denetim oto kontrol olmalı. ü İçme suyu boru donanımı temel rengi yeşildir ü Buhar boru donanımı temel rengi kırmızıdır. e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com YANGIN ve BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI Yanmanın Başlaması ve Sürebilmesi İçin Gereken; 1) Yanıcı madde (yakıt), 2) Yakıcı madde (oksijen) ve 3) Tutuşturma (ateşleme kaynağı) uygun koşullarda bir araya gelmesine yanma üçgeni denir. Pek Çok Katı Madde Yanma Enerjisini; a) Dış ateşleme kaynağından ( kondüksiyon = Direkt Temas) b) Hava ile iletim (Konveksiyon) c) Işınım (Radyasyon) yoluyla d) Doğrudan ısıtılarak sağlar Alt Patlama Limiti (Lower Exploration Limit - LEL):Havadaki yanıcı buhar yüzdesinin bir yangın veya patlama oluşturması için gerekli en alt seviyesidir. Üst Patlama Limiti (Upper Exploration Limit - UEL): Havadaki yanıcı buhar yüzdesinin bir yangın veya patlama oluşturması için gerekli olan en üst seviyesidir. Çok kolay alevlenebilir; 0 °C ’den düşük parlama noktasına, 35 °C’den düşük kaynama noktasına sahip olan madde, Kolay alevlenir madde; Parlama noktası 21 oC 'nin altında olan maddeye denir. Alevlenir madde; Parlama noktası 21°C - 55°C arasında olan maddeye denir. .. İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 9 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI ISG GENEL BAKIŞ VE GÜVENLİK KÜLTÜRÜ İş sağlığı ve güvenliği; işyeri çalışma ortamı ve koşullarından kaynaklanan tehlikelere, iş kazalarına, mesleki ve diğer tür hastalıklara karşı işçilerin teknik ve yasal önlemlerle korunması olarak tanımlanabilir. Kaza: İstenmeyen ve planlanmamış, genellikle ölüm, yaralanma veya maddi hasarla sonuçlanan bir olay olarak tanımlanabilir ya da önceden bilinmeyen istem dışı bir olgu sonrası aniden meydana gelip kontrol dışına çıkan ve kişinin bedensel bütünlüğüne zarar verebilecek yada maddi hasara neden olabilecek nitelikteki olaylardır. Uluslararası Çalışma Örgütüne ( ILO) Göre; İş Kazası: Önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol altına alınamamış olan etrafa zarar verebilecek nitelikteki olaydır. Dünya Sağlık Örgütüne (Who) Göre; İş Kazası: Önceden planlanmamış çoğu kişisel yaralanmalara makinelerin ve araç gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olaydır. İş Sağlığı ve Güvenliğinin Amacı: ü Çalışanların korunması ü İşletmenin korunması ü Üretim ve kalitenin artırılması e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com ACİL DURUM ve MÜDAHELE PLANLARI TSE 18001 ŞARTI: Kuruluş, olayların ve acil durumların meydana gelme olasılığını tahmin etmek, bu durumlarda yapılacakları belirlemek ve bunlardan kaynaklanabilecek muhtemel hastalık ve yaralanmaları önlemek veya azaltmak için plan ve prosedürler oluşturmalı ve bunları sürdürmelidir. Acil durum; Önceden tahmin edilemeyen, beklenmedik ve planlanmadık her türlü olay veya tehlike, ani olarak oluşan ve hızlı bir şekilde müdahaleyi gerektiren olaylar bütünüdür. Acil Durum Planlamasının Aşamaları 1) Aşama: Planlama için bir ekibin oluşturulması 2) Aşama: Mevcut ve olası risklerin analizi 3) Aşama: Planın hazırlanması 4) Aşama: Planın yürürlüğe konulması Acil Durum Yönetiminin Safhaları 1) Önleme/Azaltma 2) Ön hazırlık 3) Duruma müdahale 4) Düzeltme ve onarma ………………….. İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 10 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI HAVALANDIRMA VE İKLİMLENDİRME Havalandırma: Kapalı bir hacme, tabii veya mekanik bir yolla temiz hava akımı sağlama. Havalandırmanın Hedefleri 1) Solunan hava kalitesini yükseltmek 2) Termal konfor şartlarının iyileştirilmesini etkileyen faktörler : a) Sıcaklık, (ısı) b) Nem, c) Hava akım hızı d) Termal radyasyonun ve e) Havadaki kirletici unsurlar, insani rahatsız etmeyecek duruma getirilmesi Konfor: İnsanın bulunduğu ortamda rahatlık duymasıdır. Konfor bölgesi, yaz ve kış için değişkendir. · Kış şartlarında; 22-24 °C sıcaklık, %35-40 izafi (bağıl) nem; · Yaz şartlarında; 24-26 °C sıcaklık, %50-55 izafi (bağıl) nemdir. Hava sıcaklığının ölçülmesi için Termometre; Hava neminin ölçülmesi için (kuru ve yaş iki termometreli) Psikometre; Hava akımını ölçmek için Anemometre; Radyant ısının ölçümü için de (dışı mat siyaha boyanmış 30 cm çapındaki bakır kürenin tam merkezindeki ısıyı ölçen) Globetermometre kullanılır. Globetermometre Değeri: Nem hariç, diğer hava şartlarının (radyant ısı + hava sıcaklığı +hava akımı) hesaba katıldığı bir değerdir. e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com BASINÇLI KAPLARDA ÇALIŞMA Basınçlı kap: İç basıncı 0,5 bardan büyük olan kap ve ekipmanlara denir. Basınçlı Kap Çeşitleri: 1) Asetilen tüpü, 2) Sıcak su ve buhar kazanları, 3) Kompresörler, 4) Basınçlı asit tankları, 5) LPG tankı v.s. Basınçlı kaplarda tehlikeler: · Patlama · Zehirli gazların ortaya yayılması · Zehirli sıvıların ortaya yayılması · Yangın Basınç Düşürme Cihazları: İzin verilen limit aşıldığında devreye girerek basıncı tamamen veya limit içinde kalacak şekilde düşüren cihazlardır. Bunlar: a) Emniyet valfleri ve Patlama diski b) Bel verme çubukları ve Kontrollü basınç düşürme sistemleri, gibi …. İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 11 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI KAPALI ALANLARDA ÇALIŞMALAR Kapalı Alanlardaki Tehlikeler a) Oksijen yetersizliği b) Elektrik c) Mekanik tehlikeler d) Tehlikeli - Zararlı seviyede e) Patlama yaratacak oranlarda oksijen Tanımlar Grup - I; Metan gazının bulunduğu bütün grizulu ocakları ihtiva eden grup. I. Bölge; Normal çalışmada veya arıza halinde, patlayıcı karışımın zaman veya periyodik olarak oluşabileceği veya oluşma ihtimalinin bulunduğu sahalardır. T-3 Sıcaklık Sınıfı; Kullanılan teçhizat, tesisat ve aygıtın en büyük yüzey sıcaklığı 100°C‘ye eşit veya 200 ’C‘den daha küçük olan ve ortamda bulunan gaz ve/veya tozun alevlenme sıcaklığı 200 ‘C‘den daha büyük olan sıcaklık sınıfıdır. T-5 Sıcaklık Sınıfı; Kullanılan teçhizat, tesisat ve aygıtın en büyük yüzey sıcaklığı 100C‘ye eşit veya 100C‘den daha küçük olan ve ortamda bulunan gaz ve/veya tozun alevlenme sıcaklığı 100C‘den daha büyük olan sıcaklık sınıfıdır. (d) Alev sızdırmaz Muhafazalı Koruma Tipi; İçindeki gazın patlama basıncına, herhangi bir hasar veya deformasyon olmayacak şekilde dayanabilecek özellikte ve dış ortamdaki patlayıcı karışımın ateşlenebileceği, aygıtın alev yolları ile önlenmiş olan koruma tipidir. e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Ekranlı araç: Uygulanan işlemin içeriğine bakılmaksızın ekranında harf, rakam, şekil, grafik ve resim gösteren her türlü araca denir. Çalışma merkezi: Operatörün/çalışanın oturduğu sandalye, ekranlı aracın konulduğu masa ya da yüzey, operatör/çalışan-makine ara yüz yazılımı, monitör, klavye, yazıcı, telefon, faks, modem ve benzeri aksesuar ve ekranlı araçla ilgili tüm donanımların tamamının veya bir kısmının bulunduğu çalışma alanına denir. Bu Yönetmelik hükümleri; a) Hareketli makine ve araçların kumanda kabinlerinde ve sürücü mahallinde uygulanmaz b) Taşıma araçlarında aracın kumandasındaki bilgisayar sistemlerinde uygulanmaz c) Toplumun kullanımına açık bilgisayar sistemlerinde uygulanmaz d) İşyerinde kullanımı sürekli olmayan taşınabilir sistemlerde uygulanmaz e) Hesap makineleri, yazar kasa ve benzeri veri veya ölçüm sonuçlarını gösteren küçük ekranlı cihazlarda uygulanmaz f) Ekranlı daktilolarda uygulanmaz. Bunların haricindeki tüm araçlar bu yönetmelik hükümleri kapsamındadır. İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 12 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI ELLE KALDIRMA VE ELLE TAŞIMA İŞLERİ Taşıma: Yükün, alındığı yer ile bırakılacağı yer arasında en az 5 metre mesafe bulunması Tutma: Yükün, alınması sonrası, bırakılana dek en az 5 saniye süre geçmesine denir. Kaldırma: Yükün bir yerden alınıp başka bir yere bırakılması arasında 5 saniyeden az süre geçmesine denir. İtme/Çekme: Yük taşınırken, zeminle veya yardımcı araçla temasının tamamen kesilmemiş olması YÜKLE İLGİLİ RİSK FAKTÖRLERİ 1) Yükün özellikleri: 2) Fiziksel güç gereksinimi: 3) Çalışma ortamının özellikleri: 4) İşin gerekleri: Bireysel Risk Faktörleri: İşçinin; 1) Yapılacak işi yürütmeye fiziki yapısının uygun olmaması 2) Uygun olmayan giysi, ayakkabı veya diğer kişisel eşyalar kullanması 3) Yeterli ve uygun bilgi ve eğitime sahip olmaması durumunda işçiler risk altında olabilir. Arada Bir Kaldırılabilecek Ağırlık (SUVA CHECK) Liste Tablosu) Yaş Erkek Kadın 16 -18 19 kg 12 kg >18 - 20 23 kg 14 kg >20 - 35 25 kg 15 kg >35 - 50 21 kg 13 kg >50 16 kg 10 kg e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com YÜKSEKTE ÇALIŞMA GÜVENLİK TEDBİRLERİ Yüksekte Çalışmalarda Önemli Detaylar ü Ülkemizde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 521. maddesine göre 4 m ’den, yüksekte çalışanlara emniyet kemeri verileceği belirtilmiştir. ü Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 13. maddesine göre 3 m.’den yüksekte çalışanlara emniyet kemeri verileceği belirtilmiştir. ü Yüksekten düşmeye karşı donanımlar CE işareti taşımak zorundadır. ü “Emniyet kemerleri; kromlu kalın kösele kayışlardan veya keten, pamuk dokuma veya uygun diğer bir malzemeden yapılmış olacaktır. Emniyet kemerleri, en az 12 cm genişliğinde 6 mm kalınlığında uygun malzemeden yapılacak ve taşıma yükü en az 1150 kg olacaktır... ü 45 km /saat rüzgâr hızında dış cephe asansörüne çıkılmamalıdır. Not: Emniyet kemeri üzerindeki her sabitleme noktasının statik direnci 3 dakika süresince 15 kN dan büyük olmalıdır. İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 13 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ ŞİDDET Çok Hafif (1) İHTİMAL Çok Küçük(1) ANLAMSIZ 1 DÜŞÜK Küçük (2) 2 DÜŞÜK Orta (3) 3 Hafif (2) Orta (3) DÜŞÜK 2 DÜŞÜK 4 DÜŞÜK 6 DÜŞÜK 3 DÜŞÜK 6 ORTA 9 Yüksek (4) DÜŞÜK 4 ORTA 8 ORTA 12 Çok Yüksek (5) DÜŞÜK 5 ORTA 10 YÜKSEK 15 Ciddi (4) DÜŞÜK 4 ORTA 8 ORTA 12 YÜKSEK 16 YÜKSEK 20 Çok Ciddi (5) DÜŞÜK 5 ORTA 10 YÜKSEK 15 YÜKSEK 10 YÜKSEK 25 Tablo : Risk Skor (Derecelendirme) Matrisi (L Tipi Matris) :Yukarıdaki tablolardan elde edilen değerler matris metodolojisi temelli risk değerlendirme tablosuna kaydedilir ve Tablo' da belirtilen eylemlere göre en büyük değerden başlayarak riskler için gerekli önlemler alınır. e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com SAĞLIK VE GÜVENLİK İŞARETLERİ Yangınla mücadele işaretleri ve temel nitelikler Dikdörtgen veya kare biçiminde, kırmızı zemin üzerine beyaz piktogram (kırmızı kısımlar işaret alanının en az % 50’sini kapsayacaktır) Yangın Hortumu Yangın Merdiveni Yangın Söndürme Cihazı Acil Yangın Telefonu Yönler (Yardımcı bilgi işareti) v DİĞER FASİKÜLLERDE AYNI ŞEKİLDE GENİŞ BİR ŞEKİLDE DEVAM ETMEKTEDİR e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 14 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI KONUYLA İLGİLİ SORULAR Soru 1. I. Kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, II. Bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, III. Çırak ve stajyerlere IV. Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekilerde çalışanlar V. Kamu ve özel sektördeki tüm çalışanlara Yukarıda belirtilen işlerde ve iş ilişkilerinde bu 6331 iş sağlığı ve güvenliği kanun hükümü/hükümleri uygulanır? a) I, II, III, IV, V b) I, III, V c) I, II, III d) II, III, VI Soru 2. İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere ne denir? ? a) Amir b) İşveren c) İşveren vekili d) Müdür Soru 3. 4857. kanunun kapsamına giren nitelikte bir işyerini kuran, her ne süretle olursa olsun devralan, çalışma konusunu kısmen veya tamamen değiştiren veya herhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve işyerini kapatan işveren kaç ay içinde bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadır? a) 6 b) 1 c) 2 d) 3 Soru 7. Bir çalışma dönemindeki toplam iş süresine ne denir? a) Haftalık iş günleri b) Çalışma dönemi c) Günlük çalışma Süresi d) Çalışma süresi Soru 4. I. Sosyal taraflar II. İlgili kamu kurumları III. Üniversiteler IV. Sivil toplum kuruluşları V. İlgili diğer kurum ve kuruluş temsilci Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi yukarıda verilen hangi temsilcilerden oluşur? a) I, II, III, IV, V b) III, IV, V c) I, II, III, d) I, II, IV, V Soru 5. Bir ülkede fiilen uygulanan bütün hukuk kuralları olduğu gibi, olması arzulanan doğal hukuka ne hukuku denir? a) Kişisel hukuk b) Maddi/Şekli hukuk c) Pozitif / İdeal hukuk d) Aile hukuku Soru 6. Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümüne ne denir? a) Hijyen b) Titizlik c) İş Hijyeni d) Kişisel Hijyen Soru 7. Biyolojik etkenlere maruziyetin olabileceği işlerden gıda üretilen fabrikalarda aşağıdakilerden hangisi/hangileri yapılmaktadır? I. Gıda paketleme II. Depolama III. Hayvan tüyleri ve derilerinin işlenmesi a) I, III b) I, II, III c) I, III d) II, III Soru 8. İstenmeyen ve rahatsız eden seslere ne denir? a) Gürültü b) Ses c) Titreşim d) Genlik İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 15 ÖRNEK FASİKÜL TANITIMI Soru 9. Çalışanlar üzerinde fizyolojik ve psikolojik etki bırakan iş verimini olumsuz yönde etkileyen seslere denir. a) Gürültü b) Ses c) Titreşim d) Endüstride gürültü Soru 10. İki art arda gelen iki sıkışma ve iki genleşme arasındaki uzaklığa ne denir? a) Gürültü b) Ses c) Dalga boyu d) Titreşim Soru 11. Bir dalga boyu oluşması için geçen süresiye ne denir? a) Gürültü b) Ses c) Titreşim d) Periyot Soru 12. Doğal halde bulunan veya üretilen veya herhangi bir işlem sırasında veya atık olarak ortaya çıkan veya kazara oluşan her türlü element, bileşik veya karışımlara ne denir? a) Kimyasal madde b) Patlayıcı madde c) Oksitleyici madde d) Çok kolay alevlenir madde Soru 13. Tepkimelerde maddenin enerjisi azalır ve gerçekleşirken dışarıya ısıveren tepkimelere ne denir? a) Endotermik tepkime b) Ekzotermik tepkime c) Çok kolay alevlenir madde d) Oksitleyici madde KONUYLA İLGİLİ SORULARIN CEVAPLARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d v DİĞER FASİKÜLLERDE AYNI ŞEKİLDE GENİŞ BİR ŞEKİLDE DEVAM ETMEKTEDİR KAYNAKLAR: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Ders Notları İş sağlığı ve Güvenliği Temel Bilgiler. Risk Akademi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Web sayfası ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Bilir N, Yıldız AN. İş Sağlığı ve Güvenliği. Hacettepe Üniversitesi Yayınları ; Ankara: 2004. Emiroğlu C. Aralıklı Kontrol Muayeneleri ve İş İşçi Uyumu. Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Ocak 2001:20-26. 5 adımda risk değerlendirmesi, ÇSGB, İSGGM, 2006 Koruyucu ve Önleyici Tıbbi Teknik ve Teşhis Kriterleri, ÇSGB, İSGGM, 2006. Tehlikeli kimyasalların yönetimi sempozyumu, kimya mühendisleri odası yayını, 2009 İş Sağlığı ve Güvenliği Sempozyomu, İnşaat Mühendisleri Odası yayını, 2007. İnternette herkese açık kaynaksız veriler. e-posta: isg2014abc@hotmail.com ve http://www.isgabcegitim.com İŞYERİ HEKİMLİĞİ ve İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMCİSİ VE iSG UZMANI TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR BG TRIAL MODE − a valid license will remove this message. See the keywords property of this PDF for more information. 16