Broj 17
kontakt call centar 15015
www.mchamber.mk
MAKEDONSKITE KOMPANII BEZ PROEKTI VO BRISEL
Pari ima - pamet nedostiga
REPUBLIKA MAKEDONIJA NA 56. MESTO SPORED
INDEKSOT NA EKONOMSKA SLOBODA VO 2010 GODINA
KOGA SKOPJANI ]E SE VOZAT SO KINESKITE I SO UKRAINSKITE AVTOBUSI?
Rejtingot zapletkan Avansot e
vo korupcijata i vo
platen –
lo{ata za{tita na avtobusite
sopstveni~kite prava gi nema
18
BIZNIS INFO
EVROPSKI FONDOVI
^etvrtok, 10 juni 2010
KAKO DO POGOLEMA APSORPCIJA NA FONDOVITE OD EVROPSKATA UNIJA
Makedonskite kompanii
bez proekti vo Brisel
Procesot na pristapuvawe kon Evropska unija, za
Makedonija zna~i pristap do
fondovite na Zaednicata,
koi za makedonskite institucii, no i kompanii, zna~at
dobivawe na nepovratni
sredstva so cel podigawe na
vnatre{nite kapaciteti na
instituciite, no i zgolemuvawe na konkurentnosta i
vnatre{nite kapaciteti na
kompaniite so cel polesen i
ramnopraven pristap na
evropskite pazari koi ve}e
gi imaat definirano standardite na pazarnata igra.
Za biznis-zaednicata od
poseben interes se programite na Zaednicata nameneti za kompaniite. Soglasno
Lisabonskata strategija,
razvojot na kompaniite pred
se }e zavisi od nivnite kapaciteti da inoviraat i kontinuirano vlo`uvaat vo novi tehnolo{ki predizvici.
Za da ja postignat taa cel, na
kompaniite vo Evropskata
unija, vklu~uvaj}i gi i zemjite kandidatki, na raspolagawe im e Programata za konkurentnost i inovativnost –
CIP, programata FP7, nameneta za istra`uvawe i razvoj vo kompaniite, kako i del
od IPA pretpristapnata
programa. Za zemjodelskite
kompanii posebno e va`na
RAZGOVORI
programata IPARD, koja po
uspe{no sprovedeniot proces na decentaralizacija na
plate`nata agencija, go raspi{a konkursot i denovive
se o~ekuva da gi objavi rezultatite od pove}e od zadovoluva~kiot broj na prijaveni nad 120 proekti.
Makedonija me|u prvite
zemji od regionot, u{te vo
2007 godina, pristapi kon
Evropskata ramkovna programa za konkurentnost i
inovativnost CIP 20072013 godina, so {to im ovozmo`i na instituciite i kompaniite nepre~eno da apliciraat za nepovratnite
sredstva od ovaa programa,
odnosno potprogramata za
pretpriema{tvo i inovacii. Kolku sredstva od ovaa
Programa se iskoristeni i
kolku uspe{no }e bidat povle~eni sredstva e tema za
koja seriozno mora da se
razgovara na site nivoa vo
dr`avata, iako ve}e e vreme
da se dejstvuva.
Vo ovaa potprograma od
posebeno zna~ewe za kompaniite e programata za Ekoinovacii, ~ija primarna cel
e tokmu da ja olesni dostapnosta do novi tehnologii i
inovativni procesi so
sredstva na EU koi se nepovratni. Me|utoa, spored obja-
veniot izve{taj za 2009 godina, soglasno realizacijata
na programata Eko-inovacii,
porazitelen e faktot deka,
iako me|u prvite, Makedonija
e edna od nekolkute zemji koi
nemaat prijaveno nitu eden
proekt, dodeka zemjite od regionot koj podocna pristapija
na CIP programata, ve}e poka`uvaat pogolema inicijativnost i zrelost. Na primer,
spored izve{tajot za Ekoinovacii 2009, Hrvatska prijavila 10 proekti, Srbija, koja
pristapi minatata godina,
prijavila 14, Albanija tri,
Slovenija 10.
So cel da go pomogne
procesot za pogolema aplikativna sposobnost na kompaniite, Stopanskata komora napravi ~ekori kon zgolemuvawe na informiranosta
za ovaa programa, no i analiza za toa kako pouspe{no
da se iskoristat ovie sredstva i {to e neophodno da se
napravi, kade be{e utvrdeno deka za uspe{na iskori-
stenost na ovie, no i na
ostanatite fondovi na Zaednicata, neophodno e seriozno pristapuvawe kon slednive celi:
- zgolemuvawe na informiranosta, so konkretnite
raspolo`ivi programi od
strana na nacionalnite, regionalnite i lokalnite institucii so mo`nostite i na~inot na podgotovka na aplikaciite
- povrzuvawe na lokalnite konsultantski organi-
zacii so kompaniite, so cel
konkretna pomo{ i edukacija
za podgotovka na evropski
proekti.
Za postignuvawe na ovaa
cel, minatata godina vo Stopanskata komora na Makedonija be{e formirana Grupacija na Menaxment konsultantski i trening organizacii – MKTO, vo koja, pokraj
sovetite i informaciite koj
gi dobivaat vo Komorata,
kompaniite mo`e da dobijat
i konkretna pomo{ vo podgotovka na aplikaciite. Iskustvata od Slovenija i Hrvatska poka`uvaat deka tokmu kapacitetot na konsultantskite
organizacii i agencii se neophodna ni{ka za zgolemuvawe na kapacitetite na kompaniite, kako i ostanatite institucii za pogolema iskoristenost na sredstvata.
Isklu~ivo, no ne i
edinstveno, od kapacitetite
na doma{nite institucii i
konsultantski organizacii
}e zavisi kolku Makedonija
}e iskoristi od ve}e raspolo`ivite sredstva vo ramki
na programite na Zaednicata ili }e gi ostavi da bidat
iskoristeni od drugite zemji, bidej}i do niv imaat pristap site zemji od EU i po{iroko.
Jadranka Arizankovska
LEONARDO PICINETI, ME\UNARODEN KONSULTANT I EVALUATOR OD EUROPE4BUSINESS
Linkovi i mo`nosti za
site sektori vo ekonomijata
X Kako mo`at malite i
srednite pretprijatija od
Zapaden Balkan, a posebno
od Makedonija, da imaat
najmnogu korist od EU programata za nauka, tehnologija i inovacii?
- So serija klu~ni odluki
Evropskata unija ima dadeno
akcent na zajaknuvawe na sorabotkata na razvojnite centri (R i D) od sosedni zemji,
osobeno onie koi mo`at da
stanat ~lenki na Unijata vo
bliska ili srednoro~na idnina (kako {to e slu~ajot na
Zapaden Balkan).
Razvoj na sorabotkata za
nauka i za tehnologija (Science & Technology, S&T) obezbeduva va`ni linkovi i mo`nosti za site sektori na ekonomijata i mo`e da slu`i kako
prv ~ekor kon politi~ka sorabotka vo ramkite na eden
po{irok kontekst na Evropskata integracija.
X [to e najpotrebno sega?
- Sega e potrebno da se
prezemat koherentnni akcii
za zajaknuvawe na kapacitetot na istra`uvawe i tehnolo{ki razvoj vo sekoja zemja i
vo regionot kako celina. Noviot 2007-2013 EU program
period se fokusira mnogu pove}e otkolku vo minatoto, na
Leonardo Picineti
poddr{ka na investiraweto
vo strategii i politiki za zajaknuvawe i promovirawe na
inovaciite, istra`uvawe i
pretpriemni{tvoto.
X Koj model e najpogoden za Makedonija?
- Mnogu od modelite mo`e da se sprovedat so cel da
se spravime so itnite potrebi za posilna nacionalna
strategija koja }e go pottikne
razvojot, istra`uvaweto i
tehnolo{ki razvoj i inovacii. Potoa, sozdavawe na novi alatki i mo`nosti za finansirawe, specifi~ni akcii za poddr{ka i razvoj na
posilni sorabotki i sinergii pome|u nacionalnite
programi za istra`uvawe i
tehnolo{ki razvoj i razli~nite programi na EU:kako FP
7, Ramkovnata programa na
EU (FP7, so buxet od
54.582.000 evra), programata
za konkurentnost i inovacii
(CIP, so buxet od 3620 milioni evra), Instrumentot na
pretpristapna pomo{ (IPA),
i drugi programi na Evropskata unija, kade {to u~estvoto na Zapaden Balkan e
predvidena (na primer, TEMPUS, KOST, EUREKA, Erazmus Mundus, (Life long learning) programata za do`ivotno u~ewe).
Tabelata na podolu gi rezimira mo`nostite koi se na
raspolagawe za zemjite od
Zapaden Balkan vo poleto na
nauka, istra`uvawe, tehnologii i inovacii.
X Kade treba da se fokusiraat zemjite kandidati
za ~lenstvo i na {to treba
najmnogu da investiraat?
- Zemjite od Zapaden Balkan u{te pove}e treba da investiraat vo akcionerski
dru{tva i neformalni i
formalni mre`i naso~eni
kon:
z Analiza i odgovor na
potrebite na javnosta, vo
eden priod kombinirawe na
pobaruva~kata i ponudata na
ovie elementi;
z Zgolemuvawe na javnoprivatni partnerstva (JPP)
kako vo fazata na strate{ko
planirawe taka i vo fazata
na implementacija preku
privaten kapital i pro{ireni mehanizmi na sorabotka;
z Investirawe vo kampawi za podigawe na svesta so
cel podobro da se informiraat site potencijalni korisnici na ovie konkurentski prednosti {to proizleguvaat od vmre`uvawe i klasterski aktivnosti;
z Izrabotka na platformi i na~ini za trening, obuki, menaxment i investicii
podgotvenost na raspolagawe
vo cel da se obezbedi sekoj
korisnik na ovie programi da
razvie kapacitet za upravuvawe za efikasno iskoristuvawe na fondovite i dodeleniot grant.
Vo odnos na primeneti
istra`uvawa i tehnolo{ki
razvoj, participantite mo`at da gi implementiraat vo
svoite oblasti, preku:
z ko-finansirawe vo
oprema, ma{ini i istra`uva~ka infrastruktura;
z stimulirawe na partnerstva pome|u mali i
sredni pretprijatija i univerziteti ili istra`uva~ki
centri;
z finansirawe na interfejs i direktna sorabotka
univerzitet-pretprijatie;
z otvorawe na istra`uva~ki kapaciteti na mali i
sredni pretprijatija, na primer preku obezbeduvawe na
“konsultacii vau~eri” na malite i sredni pretprijatija
za kupuvawe uslugi od eksperti, akademici i istra`uva~i;
z podobruvawe na ~ove~kite kapaciteti vo univerzitetite, istra`uva~kite centri i pretprijatijata za da
bidat vo mo`nost da se proizvede i upotrebuvaa novite
znaewa koi mo`at da se
transformiraat vo proizvodi ili uslugi;
z Promovirawe na vmre`uvaweto i sozdavaweto na
kriti~na masa na nadle`nostite vo oblasta na primeneti istra`uvawa i eksploatacija na rezultatite od istra`uvawata;
z poddr{ka na istra`uva~ki prihodi {emi, preku
integriran pristap, vklu~uvaj}i i dokaz za koncept element.
Za dolgoro~na investicija bi mo`ele da se fokusiraat na regionalna opservacija naso~ena kon:
z otkrivawe na idnite
potrebi na pretprijatijata;
z vlijanieto na stru~nata obuka i ponudata na znaewa i ve{tini za regionalnata vizija;
z promovirawe na pretpriemni{tvoto obrazovanie;
z obezbeduvawe na eLearning infrastruktura i sodr`ini;
z koristewe na do`ivotno u~ewe (osobeno Leonardo
programata) i “Intereg IV za
poddr{ka na transnacionalnite aktivnosti i ekonomski
informacii.
X Koja bi bila uspe{nata formula?
- Kone~no, vredi da se
istakne deka na site uspe{ni
strategii im e zaedni~ko:
efikasna vlast, silno liderstvo, dobro-upravuvana
poddr{ka na inovaciite i
rezultatite od istra`uvawata i nivna valorizacija, ponuda na dodadena vrednost
pri uslugite za poddr{ka,
silna pretpriemni~ka kultura, i “ne nelogi~ni” implementaciski planovi i procesi. Ova zna~i deka strategijata se obiduva da gi eliminira neuspesite na pazarot
na menaxirawe i koristewe
na EU fondovite za razvoj i
inovacii.
19
BIZNIS INFO
^etvrtok, 10 juni 2010
ILIJA VU^KOV, PRETPRIEMA^, EVROPSKI PROEKTEN CENTAR ZA ZNAEWE I INOVACII
Pari ima – pamet nedostiga
X Kako ja zapo~navte
sorabotkata so E4B i Va{eto iskustvo so fondovite od EU?
- Indirektno iskustvo
imalo i minatite {est godini, no direktnoto iskustvo kako partner vo inovativni proekti vo jugoisto~na Evropa i zemjite
od Bliskiot istok po~na
vo 2008 godina koi ovozmo`ija razvoj na novi proizvodi, novi tehnologii,
partnerstva i novi sorabotki.
Sorabotka
so
evropski kompanii, istra`uva~ki centri, klasteri,
kako i organizacii mre`i
na biznis angeli kako
(EBAN), evropska mre`a
na biznis angeli koi isto
taka koristat EU fondovi,
ni ovozmo`i da uvidime
deka postoi mo`nost za
sorabotka. Ova na{e part-
Ilija Vu~kov
centar za EU fondovi?
- Na eden sostanok i
obuka vo Brisel bea prezentirani podatoci od
Evropskata komisija za
zemjite od jugoisto~na
Evropa, me|u koi i za Makedonija, koja vo 2008 godina imala edna aplika-
kvalno. Mi se sma~i da
gledam kako zemjite vo regionot ne pominuvaat vo
sekoj pogled, pa i vo ovoj
vo odnos na iskoristuvaweto na fondovite na EU,
za koi makedonskite institucii, firmi i gra|ani
imaat pristap.
Fokusot e na FP7 i
CIP programite zatoa
{to direktno se apliciraat
elektronski
do
Evropskata komisija, kade
i se vr{i evaluacijata i
odobruvaweto.
X Koja e ulogata na
Centarot?
- Centarot proizleze
od partnerstvoto so Leonardo Picineti i konsultantskata ku}a od Brisel
(europe4business), koja e
edna od trite najuspe{ni
vo Evropa vo odnos na
iskoristuvawe na fondo-
mobilnost na lu|eto, novi
sorabotki, novi biznisi,
novi znaewa, pove}e vrabotuvawa, ekonomski razvoj za biznis zaednicata.
Vo taa nasoka, dosega
organiziravme ednonedelna obuka za prakti~no
pi{uvawe na aplikacii,
od 17 do 21 maj godinava.
Sledna aktivnost e letnata {kola za FP7 i CIP koja }e se odr`i vo Dojran,
od prvi do ~etvrti juli
2010 godina, na tema „Klimatski promeni, obnovliva energija i inovacii“.
Vo septemvri Centarot
organizira i obuka za evaluatori na EU proekti koe
e prvo vo regionot.
* Koi se idnite
aktivnosti?
- Idnite aktivnosti na
EMKICE se vo nasoka na
podigawe na svesta, edu-
Sedma ramkovna programa na
Evropskata komisija
Ramkovnite programi na Evropskata unija (Framework programmes
– FP), se glavnite instrument za
finansirawe na nau~noto istra`uvawe vo Evropa. Ramkovnata programa e dizajnirana da pomogne vo
sorabotkata pome|u univerzitetite, istra`uva~kite centri i industrijata, vklu~uvaj}i gi malite i
srednite pretprijatija i da se
obezbedi finansiska poddr{ka za
nivnite zaedni~ki proekti. Sedmanerstvo, vpro~em, e proizvod na benefitite od
fondovite od EU, pa taka
go oformivme Evropskiot
proekten centar za znaewe i inovacii vo Makedonija. www.euprojectcenter.mk,
www.euconsulting.mk
Evropskata unija dade
prioritetno zna~ewe na
obrazovnata politika, so
cel da se postigne rast i
otvorawe na novi rabotni
mesta. Znaeweto i inovaciite se najzna~ajnite
vrednosti za EU, osobeno
za zajaknuvawe na konkurencijata vo site sektori.
Vo taa nasoka, aktivnostite }e bidat naso~eni kon
ostvaruvawe na strate{kite opredelbi na Republika Makedonija.
X Zo{to ba{ vakov
ta ramkovna programa na Evropskata unija, e dizajnirana za da se podobri efikasnosta vo sporedba so
prethodnite programi, koi imaa za
cel formirawe na Evropskata
istra`uva~ka oblast (European research area - ERA) i razvojot na
evropskata ekonomija bazirana na
znaewe. FP7 programata }e trae sedum godini, od prvi januari 2007
godina do krajot na 2013 godina. Na
dogovor me|u Sovetot na Evropa i
cija, a vo 2009 nitu edna
aplikacija za CIP, {to e
sramota. Koga predava~ot
pra{a ima li nekoj od Makedonija ovde, i jas se
pretstaviv, mi re~e: Imate li vie pametni lu|e vo
Makedonija? Se zasramiv... Kade li e problemot
za takvata neefikasnost
vo ovoj del? Da imate
mo`nost da vle~ete ogromni sumi na pari za razvoj
na inovacii, proizvodi,
razvoj na op{testvoto,
ekonomijata, a da nemate
znaewe ili `elba za toa,
e za sramota.
Zatoa, koj n* poddr`uva, odli~no. Ima {to da
se raboti so golem entuzijazam vo narednite 10 godini. A, koj ne n* poddr`uva, da znae deka }e se boram do posleden zdiv, bu-
Evropskiot parlament se usvoi buxetot vo iznos od 50,521 milijardi
evra. FP7 programata e podelena
vo ~etiri specifi~ni programi:
sorabotka, kapaciteti, idei i lu|e,
a prodol`uvaat vo dve oddelni
programi: EURATOM (programa na
Evropskata zaednica za atomska
energija) i JRC (Zdru`en istra`uva~ki centar).
Za
pove}e
informacii:
http://cordis.europa.eu/fp7/home_en.html
vite na EU preku proekti i
nivno menaxirawe. Ve}e
vospostavivme sorabotka
so zalivskite zemji Katar,
Bahrein, OAE, zemjite od
Latinska Amerika, zemji
od Afrika i normalno, regionalni sorabotki.
I makedonskite participanti mo`at da se vklu~at vo internacionalni
proekti, ne samo regionalni. Zatoa, ulogata na
centarot e da pridonese
za zgolemuvawe na iskoristuvaweto na EU fondovite od strana na site zainteresirani univerziteti,
fakulteti, eksperti, konsultanti, a posebno makedonskite firmi i nivna
podgotovka za menaxirawe
so istite. Iskoristuvaweto na fondovite na EU }e
pridonese za zgolemena
kacija, treninzi i podgotovka na zainteresiranite subjekti za aplicirawe
za sredstva od EU fondovite no so fokus na FP7 i
programite na CIP.
Vo taa nasoka organizirame obuki za prakti~no
pi{uvawe na FP7 i CIP
aplikacii vo tekot na celata godina, so prethodno
utvrdeni datumi koi se
dovolno pred krajnite rokovi na objavenite povici
ili povicite koi treba da
se objavat do krajot na
2011 godina, za da mo`e
da se napi{at kvalitetni
proekti i da se sozdadat
silni konzorciumi.
Vmre`uvawe na lokalni i regionalni eksperti
vo razli~ni oblasti, kako
i vmre`uvawe na mali i
sredni pretprijatija.
Ramkovna programa za
konkurentnost i inovacii (CIP)
So malite i so srednite pretprijatija kako nivnata celna grupa, za ramkovna
programa za konkurentnost
i inovacii (CIP) poddr`uva kreativni aktivnosti
(vklu~uvaj}i eko-inovacii),
da obezbedi podobar pristap do finansii i delovni poddr{ka na razvojot na
novi uslugi vo regionot.
Programata pottiknuva podobra upotreba na informati~ka i komunikaciska
tehnologija (IKT) i mu pomaga na sevkupniot razvoj
na informati~koto op{tes-
tvo. Programata, isto taka,
go promovira i koristeweto na obnovlivite izvori
na energija i energetska
efikasnost. Programata
trae od 2007 do 2013 godina, so vkupen buxet od pove}e od EUR 3,5 milijardi.
CIP ima tri glavni komponenti: Pretpriemni{tvo i
inovacii (EIP), {to e pove}e fokusiran na razvojot
na malite i srednite pretprijatija, nivnite pretpri-
ema~ki duh i novi inovativni proizvodi; Informaciski i komunikaciski tehnologii poddr{ka na politikata programa (ICTPSP) so
osnovni se fokusira na
razvojot na IKT sektorot, i
Inteligentna
energija
Evropa(IEE), {to e za iznao|awe novi odr`livi energetski re{enija.
Za pove}e informacii:
http://ec.europa.eu/cip/index_
en.htm
Planirana e razmena
na studenti, magistranti
i doktoranti od Makedonija vo odredeni zemji od
EU vo delot na ekspertizata za EU fondovite, a
pokrivaat {irok spektar
na oblasti. Prvata razmena }e se odviva na relacija Skopje - Brisel.
X Vie ste eden od retkite vo regionot koj
ima dvojno iskustvo vo
odnos na biznis angelite i nivnite investicii
vo MSP?
- Ako taka mo`eme da
formulirame, da. Direktno i prakti~no iskustvo.
Od edna strana kako pretpriema~, koj pominal niz
procesite na selekcija na
BA, a od druga strana, kako
niven sorabotnik za razvoj na inovativni proizvodi i biznisi. No sepak,
BA investiraweto e kombinirano so mo`nostite
pri iskoristuvawe na EU
fondovite. Zatoa velam,
isklu~itelno e bitno da
se ima kapacitet za kvalitetno u~estvo i iskoristuvawe na grantovite i fondovite na EU.
X Kakov benefit bi
imale (MSP) firmite?
- Ako zboruvame samo
za programata CIP, kade
firmite se direktni
u~esnici i korisnici, benefitot e pove}ekratno
zgolemen. Firmite gi razvivaat svoite inovativni
proizvodi dobivaj}i grant
ili kofinansirawe, voveduvaat najnova tehnologija vo svoeto rabotewe,
u~at novi ve{tini imaj}i
obuki za svoite vraboteni, go podobruvaat kvali-
Programata „Ekoinovacii“ e potprograma na
programata CIP za konkurentnost i inovativnost i
nejzinata osnovna cel e
da go pomogne tehnolo{koinovativniot razvoj na
kompaniite.
Na 13 april 2010 godina e objaven oglas za
podgotovka i za predavawe proekti od programata na CIP (Competitiveness and Innovation programme) - „Ekoinovacii“,
nameneta za poddr{ka na
malite i na srednite
pretprijatija.
Povikot e otvoren za
Makedonija, konkretno e
namenet za kompaniite, a
osobeno e korisen za kompanii {to se zanimavaat
so proizvodstvo na hrana
i na pijalaci, metaloprerabotuva~ka industrija,
grade`ni materijali i
voveduvawe na „pametno“
kupuvawe vo proda`ni objekti (kade {to treba
tetot na svoite proizvodi, pokonkurentni se na
lokalniot, regionalniot i
na evropskiot pazar,
vmre`uvaj}i se probivaat
novi pazari, pa taka imaat se pogolem profit, a za
seto toa ne vra}aat krediti ili kamati na krediti.
Eve primer. Kompanija
od [panija, koja ja zapoznav na eden vakov proekt
veli, u~estvoto vo CIP,
kako i vmre`uvaweto vo
konzorcium za proekt od 5
partneri, od koj eden be{e klaster od 160 firmi
~lenki, i se otvoril nov
pazar za koj i voop{to ne
go imala planirano vo godi{niot plan, pa prihodite se zgolemile za 34
procenti za dve godini.
Benefit od EU programite za finansirawe, kako FP7 i CIP, nemaat samo MSP, tuku i lokalnite
samoupravi, istra`uva~kite centri, univerzitetite, fakultetite, profesorite, studentite, ekspertite i konsultantite.
Seto toa e krug vo koj sekoj
od participantite ima
svoja uloga i benefit
sli~no kako sinxirot na
ishrana vo prirodata. Seta aktivnost na EU e zamislena da ima zgolemen
i brz protek na idei, inovacii, znaewe, kapital i
rabotna sila preku sorabotka so partneri koi se
iljadnici kilometri oddale~eni. Svetot deneska
e ramen kako tepsija, novite tehnologii, kako i setot na EU programite,
ovozmo`uvaat da se ~uvstvuvate kako da ste sosedi so partnerite.
vklu~uvawe i na kompaniite od informati~kata
tehnologija). Soodvetno,
proekti koi imaat predznak na ekolo{ki aspekt,
energetska efikasnost,
alternativni energii,
recikla`a i menaxirawe
so otpad i drugo imaat golemi {ansi za aplicirawe na ovoj povik.
Kako del od grantovite - del od proektnata
aplikacija e dozvolena i
nabavka na oprema za
proizvodstvo, no kako
poddr{ka za realizacija
na proektnata ideja koja
kompaniite bi ja aplicirale. Kraen rok za prijavata e devetti septemvri
2010 godina (samo vo
elektronska forma).
z Vkupni sredstva za
ovaa godina se 35-50 milioni evra.
z O~ekuvan broj odobreni proekti 30-40.
z Procent na finansirawe od 50 procenti.
20
BIZNIS INFO
^etvrtok, 10 juni 2010
VRVNA DELOVNA VEST
TREVOGA VO TUTUNSKATA INDUSTRIJA VO ZEMJAVA
Kanadska zakana za makedonskiot tutun
nicijativata na ramkovnata konvencija za kontrola
na tutunot - FCTC, za voveduvawe zabrana za koristewe
aditivi kaj proizvodite od tutun,
pretstavuva seriozna zakana za
tutunskata industrija vo R. Makedonija. So ogled deka se raboti
za vode~ka granka vo zemjodelstvoto, koja ostvaruva okolu 120
milioni amerikanski dolari i
vrabotuva pove}e od 30.000 semejstva, neizvesnosta so donesuvaweto na ovaa konvencija bi bila golema, a finansiskata {teta
koja zemjata }e ja pretrpi e nesogledliva.
Ova go istaknaa otkupuva~ite
na tutun, na pro{irenata sednica
na Zdru`enieto na proizvoditelite na tutun i proizvodi od tutun vo Stopanskata komora na Makedonija. Na nea, pokraj ~lenkite,
prisustvuvaa pretstavnici od
otkupnite pretprijatija, proizvoditelite na tutunski proizvodi
vo Makedonija, proizvoditelite
na tutun, kako i pretstavnicite na
ministerstvata za ekonomija, za
zdravstvo, za nadvore{ni raboti
i za zemjodelstvo, {umarstvo i
vodostopanstvo na Makedonija.
Imeno, predlogot koj doa|a od
I
Pretstavnici na ~etiri ministerstva vo razgovor so tutunskata industrija od zemjava
Kanada, ne se odnesuva na zdravjeto na potro{uva~ite i kako takov favorizira eden tip tutun smetaat i proizvoditelite i
otkupuva~ite na tutun. Vo soglas-
nost so zakonskata regulativa za
tutun i tutunski proizvodi vo dr`avava, aditivite {to se koristat kaj prerabotkite od tutun se
prirodni, nivnoto poteklo e za-
{titeno so sertifikat, listata
na iskoristenite aditivi e dostavena do resornoto ministerstvo i taa se po~ituva. Dokolku,
pak, se sporedi listata na aditi-
POKROVITELI NA STOPANSKA KOMORA NA MAKEDONIJA
vi vo hranata i taa vo tutunskite
proizvodi, }e se zabele`i golema
sli~nost.
^lenkite go postavija pra{aweto za {tetnoto dejstvo na aditivite kaj pomladata populacija,
navedena kako rizi~na grupa vo
kanadskata inicijativa, i pokraj
nivnoto prirodno poteklo od edna strana kako i nenazna~eniot
sostav na iskoristenite aditivi
kaj tutunskite proizvodi, od druga strana.
Ministerstvoto za zdravstvo,
kako nositel na ovaa aktivnost,
poka`a razbirawe za posledicite koi bi gi imala odlukata na
ova telo vrz tutunskata industrija vo zemjata, no pobara od ~lenkite argumentirano i izdr`ano
mislewe za vlijanieto na aditivite za navremeno informirawe
na Vladata i zazemawe stav za
ova pra{awe.
Kako rezultat na seto toa, se
nametnuva potrebata za itna
sredba na pretstavnici od ministerstvata i nivna koordinacija
zaradi argumentiran nastap i soodveten odgovor na kanadskata
inicijativa, koja }e se odr`i na
krajot na tekovniot mesec.
Vasko Ristevski
SUGESTII
21
BIZNIS INFO
^etvrtok, 10 juni 2010
PRETSTAVNICITE NA ZDRU@ENIETO NA TEKSTILNATA INDUSTRIJA NA SREDBA VO MINISTERSTVOTO ZA EKONOMIJA
Klu~nite predlozi za spas na
grankata pred Vladata
amaluvawe na carinata za
uvoz na repromaterijali i
nadomestokot za pridonesi
za plati, ukinuvawe na bankarskite garancii za uvoz na repromaterijali za lon-proizvodstvo, ovozmo`uvawe poefikasno iskoristuvawe na pristani{tata vo Solun
i Dra~ za uvoz na repromaterijali
od Kina i utvrduvawe subvencii
za tekstilot po primerot na zemjodelstvoto – se barawata na Zdru`enieto na tekstilnata industrija pri Stopanskata komora na Makedonija {to im bea izneseni na
sredbata vo Ministerstvoto za
ekonomija (4.6.2010 godina).
- Imavme mo`nost za dijalog
so delovnite subjekti so cel da se
slu{nat predlozite i problemite
na pretstavnicite na tekstilnata
industrija. Nivnite barawa }e bidat prezentirani pred Vladata na
Republika Makedonija da se pomogne polesno da gi nadminat
problemite so koi se soo~uvaat,
izjavi ministerot za ekonomija dr Fatmir Besimi po sredbata.
Spored negovite zborovi, iako
vo prvite ~etiri meseci od godinava prerabotkata na obleka i
tekstil porasnala za 0,3 otsto vo
odnos na lani i dodade deka, sepak, ostanuvaat predizvicite za
tekstilnata industrija {to proizleguvaat od ekonomska kriza i od
golemata konkurencija od Dale~niot istok.
D-r Fatmir Besimi re~e deka
N
DOKUMENTI
rupacijata go poddr`uva donesuvaweto Strategija za energetska
efikasnost i ceni deka ako
se donese kvaliteten dokument, toj vo golema mera mo`e da pridonese vo unapreduvaweto na energetskata
efikasnost.
Po predlo`eniot nacrttekst, Grupacijata KGLP gi
dava slednite na~elni zabele{ki:
z Stanuva zbor za preobemen materijal, koj pravi
zabuna, ne e dosleden, konzistenten, ima negativni
posledici vrz sodr`inata,
celta i negovata osnovna
funkcija za unapreduvawe
na energetskata efikasnost
vo zemjava. Materijalot bi
mo`el da bide pokratok i
pojasen dokolku avtorot se
koncentriral na su{tinata
na energetskata efikasnost.
z Strategijata, koja treba da ima karakter na nacionalen dokument so golemo
op{testveno i ekonomsko
zna~ewe, dobiva karakter na
dokument so avtorski beleg.
z Evidentno e deka pri
izrabotkata na nacrtot se
koristeni sli~ni dokumenti
od drugi zemji, {to e vo red
od aspekt na koristewe pozitivni iskustva, no nedostigaat specifikite na ovoj
plan vo RM.
z Edna od osnovnite za-
G
Argumentite na tekstilcite ispora~ani na ministerot
Vladata kako i sekoja godina i godinava donese odluka za namaluvawe na carinata za repromaterijali i dodade deka do krajot na
godinava u{te edna{ }e se razgleda taa mo`nost. Toj poso~i deka
ve}e ima nekoi olesnuvawa vo odnos na bankarskata garancija, a na
tekstilnata industrija i se nudat
i povolni krediti preku Makedonskata banka za poddr{ka na razvojot.
Isto taka, naglasi deka }e ja
razgledaat i mo`nosta da im se
pomogne na pretstavnicite na industrijata da najdat na~in za podobra iskoristenost na pristani{tata Solun i Dra~ za uvoz na repromaterijali.
Za subvencionirawe na tekstilot, kako {to naglasi, godinava se predvideni 3,5 milioni denari, koi treba da se iskoristat
za zgolemuvawe na konkurentskiot
kapacitet na kompaniite vo oblasta na marketingot, tehnolo{kata
modernizacija, razvojot na ~ove~kite resursi i razvojot na komercijalnata infrastruktura.
Pretsedatelot na Zdru`enieto na tekstilnata industrija, Angel Dimitrov re~e deka se nadeva
oti konsultaciite }e stanat redovni i praktika bidej}i, kako {to
ka`a, zna~eweto na tekstilnata
industrija e ogromno zemaj}i go
predvid u~estvoto na brojot na
vrabotenite kako zna~eweto za
platniot bilans od izvozot na
tekstilnite proizvodi.
Toj istakna deka carinata za
uvoz na repromaterijali od istok
za makedonskite tekstilci iznesuvaat 10 otsto i oti se pogolemi
otkolku onie {to gi pla}aat nivnite sorabotnici od Zapadna
Evropa.
- Se nadevam na pogolema poddr{ka vo odnos na namaluvaweto
na carinite za uvoz na repromaterijali po primerot na evropskite
zemji kade se pla}a 7,5 otsto za
taa namena bidej}i nemame druga
mo`nost za nabavka na repromaterijali, re~e Dimitrov.
Toj istakna deka vo razgovorite vo Ministerstvoto stanalo
zbor i za postepeno preo|awe od
lon-proizvodstvo vo klasi~no
preku stimulirawe na tekstilnata industrija od strana na dr`avata.
Vo vrska so zafa}awata po odnos na plata Dimitrov re~e deka
voveduvaweto na konceptot brutoplata kvalitativno gi zgolemilo
nadomestocite za pridonesi bidej}i vo platata vlegol nadomestokot za hrana i prevoz i kako
{to re~e ne e isto da pla}a{ pridonesi na osum i na 30 iljadi denari.
Na sredbata prisustvuvaa i
pretstavnici od Ministerstvoto
za finansii, od kabinetot na potpretsedatelot na Vladata Vladimir Pe{evski i od Carinskata
uprava.
Subvencioniraweto ja pravi
efikasna energetskata efikasnost!
„ Na~elni stavovi na Grupacijata za klimatizacija, greewe, ladewe i za provetruvawe
po Nacrt-strategijata za energetska efikasnost na RM do 2020 godina
bele{ki e {to nacrt-tekstot
ne pravi razlika me|u energetski izvori i energetski
ponori, a, isto taka, ne se
pravi potrebnoto razgrani~uvawe na poimite: energetska efikasnost i {tedewe
energija. Vsu{nost, {tedeweto energija e posledica
na energetskata efikasnost.
Vo toj kontekst, vo ovaa strategija ne treba da se opfatat obnovlivite izvori na
energija - nivno poadekvatno mesto bi bilo vo Energetskata strategija na RM do
2020 godina.
z Se postavuva osnovno
pra{awe – kako }e govorime
za energetska efikasnost
koga vo dokumentot ne se
spomenuva nivoto na dozvolenata potro{uva~ka na
energija – kilovat~as po
kvadraten metar. Toa e sodr`ano vo regulativite na EU
i site evropski zemji go imaat opredeleno (na primer,
SR Germanija ova nivo go
opredeli na 80 kilovat~asovi po kvadraten metar).
Dozvolenoto nivo na
energija se spomenuva i e
razraboteno vo Zakonot za
gradewe.
z Vo dokumentite nedostiga eden osobeno va`en
priod, odnosno jasen prikaz
na institucionalnata postavenost vo funkcija na
unapreduvawe na energetskata efikasnost. Imeno, ne
postojat jasno razgrani~eni
institucionalni nadle`nosti koi bi go poka`ale tekot
na dvi`ewe na eden proekt
za energetska efikasnost.
Poradi toa, nositelite na
ovaa dejnost se soo~uvaat so
mnogu pre~ki pri realizacija na proektite od oblasta
ne energetska efikasnost.
Vo ovoj kontekst e i nekoordiniranosta na doma{ni
i, pred s*, stranski proekti
od ovaa oblast.
z Generalno, Nacrtstrategijata nesoodvetno go
obrabotuva sistemot na greewe, ladewe i na provetruvawe od aspekt na novata,
digitalna tehnologija, koja
voop{to ne gi spomenuva.
Za ostvaruvawe na osnovnata cel i funkcija na ovoj
dokument – unapreduvaweto
na energetskata efikasnost,
{to kako krajna cel bi rezultiralo so za{teda na energija, potrebno e vo nego da se
predvidi i slednovo:
z Mehanizam na subvencionirawe za voveduvawe
merki za energetska efikasnost vo realno potrebniot
rok od slednite pet godini.
Dosega{noto iskustvo vo RM se sveduva samo na edna kratkotrajna akcija za subvencionirawe
na son~evite kolektori
Dosega{noto iskustvo vo RM
se sveduva samo na edna kratkotrajna akcija za subvencionirawe na son~evite kolektori, no dosega ne e najdeno podolgoro~no re{enie
za subvencionirawe na proektite za energetska efikasnost.
z Vo delot za edukacija
i za mediumska prezentacija
kako preduslovi za sozdavawe kapacitet za unapreduvawe na energetskata efikasnost:
- Kvalitetna edukacija
na kadrite od ovaa oblast
bez koja ne bi mo`el da
funkcionira predvideniot
sistem naizdavawe sertifikati. Kvalitetnite kadri
se zna~ajni i od aspekt na
transferot na najnovata
tehnologija vo ovaa oblast.
- Dobro osmisleni javni
kampawi za zna~eweto na
energetskata efikasnost, so
akcent na edukativniot del,
mesto reklamniot.
Grupacijata KGLP, iako
pove}epati izrazila podgotvenost da go stavi na raspolagawe svojot stru~en i profesionalen kapacitet, ne e
dovolno vklu~ena vo postapkata na izrabotuvawe i na
donesuvawe olku zna~ajni
dokumenti od delokrugot na
dejnosta na svoite ~lenki.
Grupacijata mo`e da dade kvaliteten i kvalifikuvan pridones za {to e potrebno nejzini pretstavnici se vklu~at u{te vo fazata na izrabotka na dokumentot i da u~estvuvaat s* do
negovoto donesuvawe. Na toj
na~in bi se sozdale uslovi
za uspe{na sproveduvawe
na regulativite.
Zorica Me{kova
22
BIZNIS INFO
^etvrtok, 10 juni 2010
So Aneta Dodevska
BROJOT NA VOZILA SE ZGOLEMUVA, ULICITE NE SE PODNOVUVAAT
Gradot pretesen za
alternativen prevoz
abli izleguvaat od
trotoari, avtomobili
natrupani eden do
drug, ulici {to li~at na
gradili{ta i pretesni za
vozila. Mesto nema nitu za
pe{aci nitu za onie {to
re{ile da go izbegnat soobra}ajniot mete` so alternativni prevozni sredstva.
Na glavniot grad mu se zakanuva kompletno paralizirawe.
- Osnoven problem e
{to soobra}ajnicite vo
Skopje ne se razvivaat so
tempoto so koe se razviva
soobra}ajot. Brojot na vozila postojano se zgolemuva,
tie se moderniziraat, imaat potreba od poefikasen
prevoz, a ulicite stagniraat. Obidot na Vladata da
se obnovi avtobuskiot vozen park e dobar, no od ovoj
aspekt, od efikasnosta na
soobra}ajot, malku }e pri-
K
„ Funkcionerite sakaat, no ne
odat so velosiped na rabota kako nivnite kolegi od zapadnite
zemji
donese bidej}i nedostigaat
osnovni investicii vo ulicite. S* u{te premnogu
ulici se prekrstuvaat, ulicite se neza{titeni, se
parkira na sekoe }o{e i
nivnite avtobusi }e imaat
problem da stignat do
odredeni destinacii - veli porane{niot gradona~alnik Risto Penov.
Skopje e premal za metro, no zatoa, pak, kako seriozno i trajno re{enie za
soobra}ajniot haos se smeta tramvajot. Proektot redovno se aktivira vo sekoja predizborna trka, no dosega nitu eden gradona~alnik vo svojot mandat ne uspea da go dovede vo poseriozna faza. I sega{niot
gradona~alnik veli deka
doprva }e se izbere konsultant, {to, pak, }e treba
da najde koncesioner. Na
hartija ostanuva `elbata
za povrzuvawe na skopskata naselba Novo Lisi~e so
\or~e Petrov so tramvaj,
trasa dolga 16 kilometri.
- Vo tekot na ovoj mesec
}e se izbere konsultant koj
ponatamu }e treba da najde
koncesioner koj }e stopani-
suva i }e go izgradi tramvajot vo grad Skopje. Mislam
deka so izgradbata na tramvajot }e se namali potrebata od avtomobili, }e se namali mete`ot i }e se zgolemi ekolo{kata pogodnost
bidej}i }e ima pomalo zagaduvawe. Toa e studija od
pred nekolku godini, ima
tri-~etiri relacii, no
prioritet e relacijata od
Novo Lisi~e, niz Centar,
Karpo{ do \or~e Petrov veli Koce Trajanovski, gra-
dona~alnik na grad Skopje.
Vo uslovi koga nema seriozni investiciski soobra}ajni zafati na teren,
otkako za gra|anite vovede
zonsko parkirawe, sega
Gradot re{i da iznajmuva
velosipedi. Edna od stanicite od kade }e mo`e da se
iznajmi velosiped se nao|a
na samiot plo{tad, vedna{
do gradskiot parking.
Dodeka vo Makedonija
velosipedot se sfa}a kako
relaksacija i rekreacija
vo Zapadna Evropa toj e alterantiven prevoz i poradi ekolo{ki i poradi finansiski pri~ini. Vo skandinavskite zemji redovna
pojava e, ne samo obi~niot
~ovek tuku i funkcionerite, ministrite, na rabota
da patuvaat so velosiped.
Za nekoj od gra|anite kaj
nas velosipedot ve}e e prevozno sredstvo.
- Sekoj den na rabota i
rekreativno vozam. Ima
dobri stazi samo pokraj
Risto Penov
Sa{o Raj~anovski
Koce Trajanovski
Vardar. Niz centarot ne
mo`e - soobra}ajot e golem,
inaku, tripati e pobrzo.
@iveam vo Aerodrom i sekoj den odam na rabota i se
vra}am so velosiped - veli
gra|anin.
A, dali makedonskite
funkcioneri bi odele na rabota so velosiped? @elba
kaj site ima, no re~isi nikoj
ne e viden vo kostum da odi
na rabota so velosiped. Gradona~alnikot na Grad Skopje
veli deka bi odel na rabota
so velosiped.
- Da, sigurno bi odel,
zo{to da ne. Od Avtokomanda do ovde uslovite se dobri. Bi odel, da - veli Trajanovski.
Iako velosipedot stanuva ~esta slika po skopskite ulici, uslovite i
bezbednosta ~esto se dovedeni vo pra{awe. Na patekata {to se protega po kejot
na rekata Vardar vo centarot na gradot, so meseci
kup zemja ja popre~uva normalnata cirkulacija na pe{acite i velosipedistite.
Vozeweto velosiped na
ovoj del od kejot od rekreacija mo`e da zavr{i fa-
talno, osobeno za pomladite. Javniot prevoz vo metropolata na krajot se sveduva samo na avtobusite na
JSP i na privatnicite. Taksito, sopstvenoto vozilo,
velosipedot, ostanuvaat
kako alterantiva.
- Vo gradot taksito e potreba, ne e luksuz. Nema
prostor za zgolemuvawe na
cenata, se znae kakov e
standardot. Vo momentov
se namaluva potrebata, prv
faktor e standardot, potoa
nelojalnata konkurencija, a
i vremeto se stopluva - veli Sa{o Raj~anovski, pretsedatel na Grupacijata na
avtotaksi prevoznici pri
Stopanskata komora na Makedonija.
Dodeka Makedonija gi
~eka novite kineski i ukrainski avtobusi, gradot re{i elektronski da gi sledi
starite avtobusi. So monitori vo pove}e centri niz
gradot }e se nabquduva koj
avtobus vo koe vreme stasal na destinacijata. Ako
docni }e se bara pri~inata
zo{to, a potoa }e se razmisluva za drugi alternativi, velat vo gradot.
23
BIZNIS INFO
^etvrtok, 10 juni 2010
JSP „SKOPJE“ E VO LO[A FINANSISKA SITUACIJA
Gradskite avtobusi se pred raspad
alkani sedi{ta, prozorci
pokrieni so prav, zadu{liva sredina, neprijatna bu~ava... Grda e slikata so avtobusite na javniot gradski prevoz vo
Skopje. Vozila vo prosek postari
od 20 godini, kade namesto prijatno patuvawe do sakanata destinacija ~esto prerasnuva vo rizi~na
avantura. Lo{ata slika ja nadopolnuvaat i vrati koi ne se zatvoraat, iskr{enite stol~iwa, pokriv koj prokisnuva koga vrne
do`d.
- Gledajte kako sedam, stari
avtobusi, katastrofa. Vratata ne
se zatvora, nema ni gumi~ki ni ni{to. Duva od site strani - veli
gra|anin.
Direktorot na JSP „Skopje“
Mi{o Nikolovski priznava deka
sostojbata so vozilata ne e sjajna,
isto kako {to e i situacijata na
ova javno pretprijatie.
- Na krajot od minatata godina
imavme finansiski dolg od 650
do 700 milioni denari. Se trudime zaedno so Vladata finansiski
da go konsolidirame dolgot. Imame obvrski i kon Ministerstvoto
za finansii, zemen e kredit od
okolu 200 milioni denari, a koj s*
u{te ne e vraten - potencira Nikolovski.
Vo Skopje operiraat okolu 350
avtobusi. Gra|anite osven niv nemaat druga alternativa. Javniot
prevoz vo sostojba vo kakva {to e,
e neisplatliv i poradi faktot
{to ovie dotraeni avtobusi imaat golema potro{uva~ka na benzin, a se {tetni i za ~ovekovata
okolina. Iako, i cenite za bile-
V
„ Avtobusi stari nad 20 godini s* u{te soobra}aat niz metropolata. Direktorot na JSP
„Skopje“ Mi{o Nikolovski priznava deka e o~ajna sostojbata so avtobusite, edinstveniot javen prevoz koj gi prevezuva skopjani do svojata destinacija. Ekipata na Indeks i Nikolovski, eden ~as, vozej}i se vo brojot dva otvoreno razgovaraa za site problemi
tite se zgolemuvaa, sepak, namesto profit, rastea samo zagubite.
- Vo momentot finansiskata
situacija vo JSP e dosta lo{a. Vo
prviot kvartal zagubata e 20 milioni denari, taka {to na krajot
na godinata o~ekuvam zagubata da
e od 60 do 80 milioni denari.
Ova se sredstva {to }e mora da gi
pokrie gradot Skopje. Inaku, mese~no se prodavaat okolu 1,5 milioni bileti - konstatira Nikolovski.
Za bezbednosta na javniot
prevoz zboruvaat mnogu incidenti, vo koi duri ima{e i povredeni patnici.
- Bezbednosta vo posledno
vreme e ponesigurna. Pred desetina godini be{e porelaksirano.
Denes se e mnogu napnato. Lu|eto,
soobra}ajniot haos koj vladee vo
gradot - tvrdi Goran Georgievski,
voza~ vo JSP „Skopje“.
No, i patnicite ne se zadovolni od uslugata.
Ne se redovni avtobusite, a i
higienata e katastrofalna. Mnogu e
vreva, se lepat gumi za xvakawe po
stol~iwata, reagiraat gra|anite.
Vo biznisot so javen prevoz
odamna vlegoa i privatnite avtobusi. Del do niv se vo o~ajna sostojba, iako prevoznicite od privatniot sektor, poradi konkurencijata, se prinudeni da vlo`uvaat
vo novi avtobusi.
Uvezuvame okolu 80 avtobusi i
otkako }e zavr{at administrativnite raboti i operativnite merki
{to nie gi prezemame, zna~i, nekade do krajot na letoto, }e gi pu{time vo upotreba. Isto taka,
planirame da kupime i novi avtobusi. Inaku, kolku za informacija, nema mnogu finansiska korist
od ovaa rabota. Edvaj pre`ivuvame - tvrdi Lenin Jovanovski, sopstvenik na privatni avtobusi.
Dali sega{nite avtobusi na
JSP „Skopje“, koi vo najgolem del
go so~inuvaat soobra}ajniot „krvotok“ na metropolata, naskoro
}e zavr{at kako antikviteti, }e
zavisi i od toa dali }e uspee
vladiniot proekt za nabavka na
novi avtobusi.
KOGA SKOPJANI ]E SE VOZAT SO KINESKITE I SO UKRAINSKITE AVTOBUSI?
Avansot e platen – avtobusite gi nema
vansot e platen. Dodeka metropolata gi
~eka novite avtobusi, niz skopskite ulici
kru`at somne`ite dali i
koga avtobusite }e stignat.
Vladata go objavi megaproektot - }e nabavi vkupno
300 avtobusi. ]e plati okolu 60 milioni evra. Po serija poni{tuvawa, kontroverzii, somne`i za mestenki i favorizirawe, na
krajot pobedija Ukraincite
A
i Kinezite. Ednokatnite
avtobusi }e bidat ukrainski, dvokatnite kineski.
Resornoto Ministerstvo
za transport gi otfrli site obvinuvawa kako tendenciozni, neto~ni i bez
argumenti. Gi potpi{a dogovorite so dvete firmi, a
dokolku ne se ispo~ituvaat
}e sleduvaat penali...
- Prvite avtobusi {to
treba da stignat od Ukraina se pokrieni so avans
{to iznesuva 10 procenti
od vkupnata suma na dogovorot, a dogovorot e vo visina na 659 milioni denari, pri {to plateniot
avans pokriva okolu 10
avtobusi {to treba da bidat ispora~ani do septemvri i se del od prvata
pratka. Dvokatnite avtobusi se posebna seriska produkcija. Ovie avtobusi
{to treba da gi proizvede
kineskata kompanija „Ju-
tong“ }e bidat proizvedeni
isklu~ivo za Skopje, i se
o~ekuva do krajot na 2011
godina da bidat ispora~ani najmalku 69 avtobusi, veli Dragan Simonovski,
portparol vo Ministerstvo za transport i za vrski.
A, komu re{i Vladata
da mu plati so parite na
makedonskite gra|ani?
Zad ukrainskata firma vedna{ ispliva kontroverznoto minato na
nejziniot sopstvenik. Tajkunot Igor ^urkin bil
vme{an vo serija aferi,
od matni privatizacii, pa
s* do {verc na droga skriena vo klima uredite vo
avtobusite. Go gone{e Interpol, be{e uapsen vo
Belgrad. No, nabrzo po apseweto ukrainskite vlasti gi povlekoa site obvinuvawa. So ~isto dosie,
bez kriminalna zadnina
negovata kompanija pobedi na tenderot vo Makedonija. Vedna{ potoa tajkunot se pofali deka firmata ima kapacitet da ispora~a pove}e avtobusi od
ona {to e dogovorena dinamika, no }e zavisi dali
Vladata }e mo`e da pla}a.
Potoa se ispostavi deka
namesto vo juni, kako {to
veti Ukrainecot, prvite
avtobusi }e gi ispora~a vo
septemvri.
- I plus na toa, nie mo`eme da ispora~ame dvojno pogolemo koli~estvo na
avtobusi, na iznosot na
avansnoto pla}awe za dva
milioni - re~e Igor ^urkin od Laz Bas od Ukraina,
pri posetata na negovata
fabrika vo mart godinava.
A, koj stoi zad kineska
kompanija od kade se nabavuvaat dvokatnite avtobusi? Dolgo vreme za nea se
vrzuva{e imeto na Orce
Kam~ev, no Kinezite koga
dojdoa vo Skopje rekoa deka ne go poznavale Kam~ev,
no obelodenija deka sorabotuvale so makedonskiot
biznismen @ivan~o Panovski. Tokmu Panovski be{e osuden na deset meseci
zatvor zaradi zatajuvawe
na danok. So kriminalni
transakcii, pomognat so
meksikanski sorabotnik, go
o{tetil makedonskiot buxet za 5,5 milioni evra.
Za pronevera so nabavka
na avtobusi Panovski tu`ba dobil duri i od ruskata
ambasada vo Belgrad. So
nego sega sorabotuva kineskata kompanija „Jutong“,
koja treba da gi ispora~a
dvokatnite avtobusi.
- Se nadevame deka
mnogu skoro makedonskite
gra|ani }e mo`at da u`ivaat vo avtobusite na na{ata kompanija, koi se izraboteni po najsovremena
tehnologija - re~e Gungmin
Zang, generalen direktor
vo „Jutong“ i odgovoren za
pazarite vo Evropa i vo
Severna Amerika za vreme
na potpi{uvaweto na dogovorot vo Skopje.
Od resornoto Mini-
sterstvo za transport, pak,
velat deka site postapki
bile sprovedeni vo soglasnost so zakonite. Dr`avata e za{titena i ne mo`e da bide o{tetena bidej}i vo dogovorite postojat klauzuli spored koi,
dokolku dogovorot se prekr{i firmite }e pla}aat
penali.
- Stanuva zbor za postapki sproveduvani vo
soglasnost so Zakonot za
javni nabavki, odnosno, vo
soglasnost so site zakoni
vo Makedonija i ima za{titni klauzuli. A, dokolku ne gi ispora~aat navreme, toga{ }e treba da
se platat penali od 0,1
otsto od vrednosta na neispora~anite avtobusi za
sekoj den zadocnuvawe,
veli Siminovski od Ministerstvoto za transport
i za vrski.
Sepak, ostanuva i faktot deka javniot prevoz vo
metropolata odamna e
istro{en. Neophodna e urgentna zamena na starite
avtobusi so novi. Namerata kompletno da se obnovi
vozeniot park na javnoto
soobra}ajno pretprijatie
ne e sporna, zatoa {to pridobivkite i za gra|anite i
za dr`avata }e bidat ne
samo finansiski tuku i
ekolo{ki.
„Indeks“ vo
„Biznis info“
24
ISKUSTVA
BIZNIS INFO
^etvrtok, 10 juni 2010
SOVETI NA TURSKITE EKSPERTI ZA RAZVOJ NA AGRAROT
Ekolo{kata ~istota - makedonska prednost
Ekonomskata kriza povtorno
go aktualizira zemjodelskoto
proizvodstvo i gi pottikna dr`avite da se vratat na agrarot,
na produkcijata na hrana. Poslednite 20 do 30 godini nema{e
re~isi nikakvi investicii vo
ovaa sfera, no sega toa e najpotrebno. Osven maksimalni vlo`uvawa, i restruktuirawa, se
neophodni temelni promeni, postojano sledewe na potrebite vo
soglasnost so promenata na nadvore{nite uslovi. Turcija vo
ovaa nasoka napravi golem ~ekor. Ova go istaknuvaat turskite
eksperti za razvoj na agrarot, na
sredbite so makedonskite novinari vo Ankara, Bursa i Istanbul.
Spored niv, kako {to naveduva MIA, klu~ni za razvojot na
agrarot se za{titata na doma{noto proizvodstvo, dobra zakonska regulativa, u{te podobro
upravuvawe/menaxirawe, definirana dolgoro~na strategija,
zdru`uvawe na zemjodelcite, voveduvawe sovremena tehnologija
i implementirawe na me|unarodnite standardi. Pritoa, dr`avata treba maksimalno da gi
koristi site resursi i vo sekoja
smisla da posvetuva posebno
vnimanie na ruralnite podra~ja, na alternativnoto proizvodstvo i na zamenata na postojnite
kulturi so novi.
- Dolgoro~no, misijata treba
da bide stabilno proizvodstvo
za da se zadovolat, pred s*, doma{nite potrebi - istaknuva
Mehmet Nihat Dola{, od Generalniot direktorat za organizacija i poddr{ka pri turskoto
Ministerstvo za zemjodelstvo i
za ruralen razvoj.
Sledewe i efikasna, rigorozna kontrola na proizvodstvoto, na uvozot i na izvozot, obvrzano sertificirawe i deklaracii soodvetni na sodr`inata se,
isto taka, uslov i garancija za
PARALELI
„ Ovo{tarstvoto, lozarstvoto i ranogradinarstvoto, smetaat
turskite stru~waci, se sektorite so najgolem potencijal vo
Republika Makedonija
uspe{no zemjodelstvo.
Spored turskite stru~waci,
Makedonija e ekolo{ki mnogu ~ista i taa prednost mora da ja
iskoristi. Ovo{tarstvoto, lozarstvoto i ranogradinarstvoto,
smetaat, se sektorite so najgolem potencijal.
- Bezrezervno sme podgotveni za natamo{na u{te pointenzivna sorabotka so na{ite makedonski kolegi, no i za eventualno obezbeduvawe logisti~ka pomo{ ili poddr{ka, ako toa go pobaraat va{ite kompanii od zemjodelskiot sektor, potenciraa
nadle`nite od Ministerstvoto.
So ist stav se i ekspertite od
institutite za seme i za saden
materijal, za odgleduvawe dobitok, za {ap i za ligavka.
Inaku, Turcija e osma zemja
vo svetot po odnos na agrarnata
ekonomija, so godi{en izvozen
kapacitet od 50 milijardi dolari. Proizveduva 150 vidovi plodovi so trgovska vrednost. Ostvaruva kontakti so nad 100 zemji i ima sklu~eno preku 60 protokoli za stopanska agrosorabotka. Momentno vo fokusot i se
balkanskiot region, Kavkaz i
Afrika.
Okolu 40 procenti od naselenieto se zanimava so zemjodelstvo. Produkcijata na `ito
godi{no e 20 milioni toni, na
domati 10 milioni toni, na tu-
tun 100 milioni toni.
Dr`avata sekoja godina go
planira proizvodstvoto, intenzivno se zanimava so legislativa, menaxirawe rizici, definirawe ramki vo koi treba da se
dvi`i trgovijata, poddr{ka na
zemjodelcite, ekonomija i logistika. Ima strategija za borba
protiv su{ata, zabranuva koristewe genetski modificiran
materijal posebno vo semenarstvoto, osiguruvaweto na zemjodelskite posevi e praktika. Samo Direktoratot za zemjodelstvo
dava 3,5 milijardi dolari subvencii.
Turcija posebno vnimanie
posvetuva na edukacijata na
farmerite, na nivnata obuka,
usovr{uvaweto, obezbeduvaweto sorabotka i na vrabotuvaweto vo ruralnite sredini.
Za nabavka na mehanizacija
se davaat 50 otsto nepovratni
sredstva, a vo mnogu siroma{nite sredini se obezbeduvaat isto
tolku za ma{ini za prerabotka
na mleko ili na ovo{je, za pakuvawe, ambala`irawe, skladirawe. So 75 procenti nepovratni
sredstva se poddr`uvaat i proekti vo delot navodnuvawe. Od
2006 godina dosega po ovaa osnova se potro{eni 75 milioni
evra.
Zavidna e sostojbata i vo delot na organskoto zemjodelstvo.
Okolu 35.000 farmeri se zanimavaat so vakov tip proizvodstvo, godi{nata produkcija iznesuva eden milion toni, pove}e
od 320.000 hektari se pod organski rastenija vo prirodni uslovi, a 500.000 hektari organski
nasadi se vkupno evidentirani.
Od izvozot na organskoto proizvodstvo Turcija godi{no ostvaruva 27 milioni dolari.
Zdru`uvaweto kako forma na
najefikasno dejstvuvawe e isklu~itelno va`na kategorija vo
turskoto zemjodelstvo. Deneska
ima preku 15.000 kooperacii so
nad 10 milioni ~lenovi. Zemjodelskoto zdru`uvawe posebno se
favorizira vo ruralnite sredini preku povolni {estgodi{ni
krediti, so pet otsto kamata i
edna godina grejs period. Od
2005 godina dosega za poddr{ka
na kooperativnoto zdru`uvawe
se potro{eni 600 milioni evra.
Turcija s* u{te ne gi koristi
fondovite na IPARD na EU.
Spored Ministerstvoto, administrativnite proceduri se vo
tek,privr{uvaat podgotovkite
za dobivaweto akreditacija.
Najgolem del od sredstvata }e se
koristat vo delot prerabotka na
hrana.
I BRISEL PATI OD PREDOLGI I BIROKRATSKI PROCEDURI
[est godini od inicijativa do standard
Evropskata komisija ja sproveduva javnata rasprava za revizija na Direktivata za op{ta
bezbednost na proizvodite do 30
juli 2010 godina, me|u gra|anite
na EU, ekonomskite operatori,
drugi organizacii i relevantnite nacionalni institucii, koi
treba da odgovorat na podgotveniot pra{alnik. Direktivata
92/59/EC i 2001/95/EC, vo re~isi
dve decenii, ima izgradeno sistem {to sozdava op{ta kultura
deka site potro{uva~ki proizvodi mora da bidat bezbedni, i ja
integrira ulogata na evropskite
standardi vo odnos na neharmonizirani proizvodi, bilo da se
raboti za globalna ili za regionalna va`nost. Postojanoto predupreduvawe za va`nosta na bezbednosta na proizvodite, relevantno na regionalno ili globalno nivo, uka`uva deka e potreben sistem koj }e obezbedi
pobrzi, poefikasni i pokonzistententni proceduri vo EU, dovolno fleksibilni da odgovorat
na predizvicite na globalizacijata.
Izve{tajot za implementacijata na Direktivite za op{ta
bezbednost na proizvodite upa-
„ Javnata rasprava vo vrska so revizija na Direktivite za op{ta bezbednost na
proizvodite poka`a deka sega{niot na~in na postignuvawe na soobraznost na proizvodite ne e proporcionalen na brzinata na javuvawe na tehnolo{kite novi proizvodi na pazarot, koi treba da bidat i oficijalno potvrdeni kako bezbedni
tuva na faktot deka aktuelnite
proceduri - proizvoditeli, ne
dr`at ~ekor so tehnolo{kiot
razvoj i deka procedurite za
odobruvawe i za objavuvawe na
standardite vo slu`beniot vesnik na EU se predolgi i birokratski. Sega{niot na~in na postignuvawe na soobraznost na
proizvodite ne e proporcionalen na brzinata na javuvawe na
tehnolo{kite novi proizvodi na
pazarot, koi treba da bidat i
oficijalno potvrdeni kako bezbedni. Vo soglasnost so sega{nite uslovi potrebno e {est godini od inicijativata za vospostavuvawe standard za bezbednost
do objavuvawe vo slu`ben vesnik
na EU, i istiot e na sila do prvoto revidirawe narednite tri
godini. Poradi toa, proizvoditelite ~esto se prinudeni da baraat alternativni re{enija, koi
se zna~itelno poskapi bidej}i se
vklu~uvaat i treti strani {to
sekoga{ ne se celosna garancija
za bezbednost na proizvodot na
pazarot. Vo momentot e potrebna
novata alatka koja }e ja obezbedi
presumpcijata na bezbednost
ili pretpostavkata za avtomatska usoglasenost.
Op{tata bezbednost na proizvodite na pazarot se garantira so legislativata na nivo na
Unijata, so {to se obezbeduva
konzistentnost, visokoto nivo
na za{tita na zdravjeto i bezbednosta na potro{uva~ite. EU
ima vovedeno dopolnitelen
predupreduva~ki sistem za visokorizi~nite proizvodi, a se
odnesuva na zapalki, cigari i
insekticidi, kako i regulativata za povlekuvawe na proizvodite od pazarot dokolku go zagrozuvaat zdravjeto i bezbednosta na potro{uva~ite. Hranata
i farmacevtskite proizvodi se
regulirani so drugi interventni sistemi.
POSETI
25
BIZNIS INFO
^etvrtok, 10 juni 2010
TRGOVSKA KOMORA OD ESKI[EHIR, R. TURCIJA, VO STOPANSKATA KOMORA NA MAKEDONIJA
VO POTRAGA PO BIZNIS-PARTNERI
Otvorawe na vratite za investitori
od severozapadna Turcija
epublika Makedonija
ja smetame kako „vrata
kon Evropa“ i ottamu
cel na na{ata poseta be{e
da gi podobrime kontaktite
i da gi privle~eme mo`nite
kapitalni investitori da
dojdat ovde. Ova go pora~a
Harun Karaxan, pretsedatel
na Trgovskata komora od
Eski{ehir, Republika Turcija. Toj, zaedno so Metin
Guler, pretsedatel na komorskoto Sobranie, inaku
po poteklo od Makedonija, i
petmina vidni biznismeni
i ~lenovi na rakovodstvoto
na tamo{nata delovna asocijacija, vo ramkite na
dvodnevniot prestoj vo dr`avava, ja poseti i Stopanskata komora na Makedonija.
(4.6.2010 godina).
Delegacijata od Trgovskata komora od Eski{ehir,
edna od pogolemite asocijacii na delovni lu|e vo Turcija, be{e primena od Qubica Nuri, direktorka na
Direkcijata za me|unarodni
odnosi, promovirawe i informirawe, koja, osvrnuvaj}i se na stopanskata sorabotka so Republika Turcija,
istakna deka site turski
biznismeni i institucii vo
Komorata imale iskren prijatel i profesionalen poddr`uva~.
- Nadvore{notrgovskata
razmena so R.Turcija e tradicionalna i se odviva vrz
baza na bilateralniot dogovor za trgovija, vrz dogovorot na CEFTA, koj ovozmo`uva bescarinski uvoz na repromaterijali i surovini i
bescarinski izvoz vo zemjite na CEFTA, i tretata mo`nost e trgovija bez carini
me|u R.Turcija, Evropskata
unija i Republika Makedonija. Mislime deka toa e naj-
R
pottiknuva~ko vo na{ite bilateralni odnosi i deka toa
mo`e da gi otvori vratite za
investicii, ne samo od Turcija kon nas tuku i za investitorite od EU vo Republika Makedonija - re~e Nuri.
Vo Trgovskata komora od
Eski{ehir, formirana u{te
vo 1895 godina, ~lenuvaat
12.500 kompanii. Site nejzini ~lenki na pazarite na
Evropa, Amerika, Bliskiot
Istok i Azija godi{no ostvaruvaat izvoz od nad 1,5 milijardi dolari. Vo vkupniot
izvoz na turski proizvodi vo
Harun Karaxan
R.Makedonija, kompaniite
od Eski{ehir u~estvuvaat
so nad 500 iljadi evra.
Gradot Eski{ehir e va`en ekonomski centar vo severozapadna Turcija, koj vo
poslednive nekolku godini
bele`i brz tehni~ko-tehnolo{ki razvoj. Osven toa, mestopolo`bata, razvienata
infrastruktura i soobra}ajnite mo`nosti, ili vkupno, spored kvalitetot na
`ivot, Eski{ehir e na vtoro mesto vo Turcija. Vo stopanstvoto najzastepeni industriski granki se metaloprerabotuva~kata, so 40 otsto, prehranbenata so 32 otsto, keramikata so 15 otsto,
tekstilot so sedum otsto i
Eski{ehir
„ Spored kvalitetot na `ivot, Eski{ehir e na vtoro mesto vo Turcija
„ Vo stopanstvoto najzastepeni industriski granki se metalo-prerabotuva~kata, so 40 otsto, prehranbenata so 32 otsto, keramikata so 15
otsto, tekstilot so sedum otsto i drugi, a za{titen znak na gradot se
`elezni~kata i avionskata industrija
vo SAD dolari
drugi, a za{titen znak na
gradot se `elezni~kata i
avionskata industrija. Vo
gradot ima dva univerziteti, so 60 iljadi studenti so
postojan prestoj i u{te 1,5
milioni vonredni studenti. Seto toa vlijae ekonomi-
jata vo gradot da bide mnogu
`iva i aktivna.
- Veruvam deka Eski{ehir ima mnogu {to da ponudi za razvojot na Republika
Makedonija. Ne se somnevam
deka }e dojde do prodlabo~uvawe na sorabotkata i za-
radi faktot deka vo gradot
`ivee i brojno naselenie po
poteklo od R. Makedonija i
deka mnogu biznismeni
izrazija `elba da sorabotuvaat so makedonski kompanii – potencira{e Harun
Karaxan.
Optimizmot za zacvrstuvawe na zajaknuvawe na
odnosite delegacijata na
turskite biznismeni od
Eski{ehir ja temelat i na
efektite od izminatite 15
meseci, vreme za koe pretstavnicite od ovaa Komora
posetile 18 zemji na ~etiri
kontinenti.
- Dosega imame potpi{ano dogovori so sedum komori za zbratimuvawe i sakam da ka`am deka so site
zemji, za okolu eden do dva
meseci po~nuvaat da se vospostavuvaat trgovski vrski.
Se obiduvame da rabotime
i da gi podobruvame odnosite spored principot „vinvin“. Pritoa, za nas e mnogu
bitno ne samo podobruvawe
na trgovskata razmena i sorabotkata pome|u dvete zemji tuku i na gradovite, kako i
kulturnata i sorabotka na
site nivoa – re~e Karaxan.
Pretstavnicite na dvete komori najavija intenzivirawe na kontaktite, pred
s* vo energetikata, agrarot
i turizmot, kako i vo soobra}ajot.
- So ogled deka nivnata
ekonomija e silna, razviena
i tehnolo{ki mnogu ponapred od nas, nie vo niv gledame mentori za na{ite
kompanii i ona {to bi sakale se pove}e zaedni~ki
partnerstva koi bi dovele
do nekoj napredok i za na{ite kompanii – podvle~e Qubica Nuri.
Inaku, vkupnata razmena
so Turcija za prvite tri meseci od 2010 godina sporedeno so istiot period lani,
bele`i rast od 2,5 procenti.
Izvozot e zgolemen za 14,1
otsto, a uvozot za 0,3 otsto.
Vkupnata nadvore{notrgovska razmena na Republika Makedonija so Republika Turcija vo 2009
godina dostigna vrednost
od 291,5 milioni amerikanski dolari, pri {to e
ostvaren izvoz vo vrednost od 40,7 milioni amerikanski dolari, dodeka
uvoznoto saldo iznesuva
250,7 milioni amerikanski dolari. Trgovskiot deficit vo 2009 godina iznesuva 210 milioni amerikanski dolari, a u~estvoto na Turcija vo vkupnata razmena na Makedonija
e ~etiri procenti.
Sporeduvaj}i go periodot od 2001 do 2008 godina,
vo nadvore{notrgovskata
razmena me|u R.Makedonija
i R.Turcija se zabele`uva
konstanten trgovski deficit na makedonska strana,
koj blago varira od godina
vo godina. Vo analiziraniot period najgolemiot deficit e ostvaren vo 2008
godina i iznesuva 237 milioni amerikanski dolari.
Vaska Mickoska
26
BIZNIS INFO
POZICII
^etvrtok, 10 juni 2010
REPUBLIKA MAKEDONIJA NA 56 MESTO SPORED INDEKSOT NA EKONOMSKA SLOBODA VO 2010 GODINA
Rejtingot zapletkan vo korupcijata i
lo{ata za{tita na sopstveni~kite prava
ndeks na ekonomska
sloboda go podgotvuva i go objavuva
fondacijata The heritage
foundation-/www. heritage.
org/ od SAD. Taa e formirana vo 1973 godina kako
istra`uva~ki i obrazoven
institut, ~ija misija e da
formulira i da promovira konzervativni javni politiki bazirani na principite na slobodni pretprijatija, ograni~eni vladi, individualni slobodi, tradicionalni amerikanski vrednosti i jaka nacionalna odbrana. Nejzinite istra`uvawa za stepenot na ekonomskata sloboda se mnogu zna~ajni i
referentni za mnogu vladi, vladini agencii, me|unarodni organizacii, profesionalni biznis i finansiski organizacii i
institucii i agencii za
utvrduvawe na kreditniot
rejting.
Ekonomskata sloboda
se definira kako fundamentalno pravo na sekoe
lice da ja kontrolira negovata ili nejzinata sopstve-
I
na rabota i sopstvenost. Vo
edno ekonomsko slobodno
op{testvo individuite se
slobodni da rabotat, da
proizveduvaat, da tro{at i da investiraat na sekoj na~in kako im odgovara, so
taa sloboda
treba da bidat za{titeni
od dr`avata i dr`avata da
ne gi prinuduva. Rasponot
na merewe na ekonomskite
slobodi e od nula - nema
sloboda do 100 najslobodno. Republika Makedonija e
zastapena vo mereweto na
ovoj indeks od 2002 godina.
Op{tiot indeks na eko-
nivoto na ekonomskata sloboda vo za{titata na sopstveni~kite prava i na slobodite od korupcijata koi
konstantno vo site izminati
godini se na mnogu nisko nivo
i onevozmo`uvaat op{toto
nivo na ekonomska slo-
nomska sloboda se presmetuva po posebna metodologija i se izvlekuva kako
zbiren pokazatel koj proizleguva od indeksite na 10
slobodi i toa:
- Sloboda na biznisot
- Trgovska sloboda
- Fiskalna sloboda
- Vladini izdatoci
- Monetarna sloboda
- Sloboda na investirawe
- Finansiska sloboda
Indeksot na ekonomska sloboda na Republika Makedonija
OBUKI
stvaruvawe na pobaruvawe od pravnite subjekti
vrz osnova na verodostojna isprava vo postapka za donesuvawe re{enija za dozvola na
izvr{uvawe od strana na notarite, be{e temata na ednodnevniot seminar {to se odr`a vo
Stopanskata komora na Makedonija. (2.6.2010 godina). Za najnovite izmeni vo Zakonot za parni~na postapka i Zakonot za izvr{uvawe, koi }e stapat vo sila
od prvi juli godinava, svoite izlagawa i stavovi za donesenite
izmeni gi prezentiraa Ranko Maksimovski, Fidan~o Stoev i Teofil Tomanovi}, sudii vo penzija.
Po inicijativa na pravnite
subjekti {to prisustvuvaa na seminarot, a so cel za polesna naplata
i ostvaruvawe na nivnite pobaruvawa vrz osnova na verodostojna
O
- Sopstveni~ki prava
- Sloboda od korupcija
- Sloboda na trudot
Na {to upatuvaat
navedenite pokazateli:
1. Nivoto na ekonomska
sloboda vo 2010 iznesuva
65,7 i, spored nego, na{ata
dr`ava se nao|a na 56
mesto od 183 dr`avi vo
svetot. Vo odnos na
prethodnata godina imame
podobruvawe za 4,5 poeni i
na{eto nivo na ekonomska
sloboda e nad zbirniot
prosek od site zemji. Toa se
dol`i pred s* na podobruvawata vo slobodata na
trudot,
investicionata
sloboda kako i trgovskata
sloboda, fiskalnata sloboda i monetarnata sloboda. Spored utvrdenata
metodologija vo na{ata
dr`ava
ima
umerena,
odnosno prose~na ekonomska sloboda.
2. Pozitivnite promeni
vo ekonomskata sloboda vo
na{ata dr`ava treba da se
potenciraat i od aspekt na
sporedba so ekonomskata
sloboda vo drugite zemji
vo Evropa i vo regionot.
Taka, vo ramkite na evropskite zemji na{ata dr`ava
se nao|a na 56 mesto, dodeka vo regionot pred nas e
Albanija na 53 mesto, dodeka poslaba ekonomska sloboda imaat drugite zemji i
toa: Slovenija na 61 mesto,
Romanija na 63 mesto,
Turcija na 67 mesto, Crna
Gora na 68 mesto, Grcija na
73 mesto, Bugarija na 75
mesto, Hrvatska na 92
mesto, Srbija na 104 mesto
i BiH na 110 mesto.
3. Treba da se potencira relativno dobroto nivo
na slobodi vo trgovijata,
monetarnata sloboda i
fiskalnata sloboda
4. Treba da se potenciraat lo{ite pokazateli za
boda da bide na povisoko
nivo. Toa zna~i deka vo ovie
podra~ja treba da se prezemaat dopolnitelni merki i
aktivnosti, kako {to uka`uva
i Izve{tajot na Evropskata
unija za napredokot na
Republika Makedonija vo
2009 godina, kako i vo dokumentite na drugite relevantni me|unarodni organizacii.
5. Na{ite nadle`ni subjekti treba da go imaat
predvid ovoj indeks na
ekonomski slobodi pri
formuliraweto na merkite
na ekonomskata politika i
na reformskite zafati
bidej}i od interes na
na{ata dr`ava e da ostane
i da se potvrduva kako
~lenka na svetskite "slobodni" ekonomii.
ODR@AN SEMINAR ZA NOVITE NADLE@NOSTI NA NOTARITE VO OSTVARUVAWE NA
POBARUVAWATA OD PRAVNITE SUBJEKTI
Kompaniite baraat evtina
i efikasna naplata
isprava vo postapka za donesuvawe
re{enija za dozvola na izvr{uvawe od strana na notarite kako poverenici na sudot na odr`aniot
seminar, bea razraboteni pove}e
potto~ki me|u, koi i slednive:
z kratok istorijat na postapkata za izdavawe platen nalog
z Novata nadle`nost na notarite da postapuvaat kako poverenici na sudot da donesuvaat re{enija za dozvola za izvr{uvawe
vrz osnova verodostojna isprava
(spored izmenite i doplnuvawata na Zakonot za izvr{uvawe od
2009 godina).
z Podnesuvawe predlog do
notarot i {to treba da sodr`i
z Faza na prethoden period
za podnesuvawe na predlogot
z Verodostojna isprava (original ili zaveren prepis)
z Postapuvawe po predlogot
vo prethodnata postapka
z Postapuvawe po prigovorite
z Pravni lekovi
z Potvrda za pravosilnost izvr{nost
z Pravna sudbina na predlozite (tu`bite) za izvr{uvawe podneseni pred i 26.5.2006 godina
Predlogot na pravnite subjekti {to u~estvuvaa na seminarot
be{e skoncentriran kon toa da
bidat izvr{eni izmeni vo odredbite od Zakonot za parni~na postapka i Zakonot za izvr{uvawe,
s* so cel za namaluvawe na tro{ocite i pogolema efikasnost na
postapkata, a so toa i rasteretuvawe na sudovite i pobrza naplata na svoite pobaruvawa. So ova
kone~no }e dojde do usoglasuvawe
na makedonskoto zakonodavstvo
so evropskoto.
Anita Mitrevska
27
BIZNIS INFO
^etvrtok, 10 juni 2010
EVROPSKI STAVOVI ZA PRETPRIEMNI[TVOTO
Severot poln so optimizam
za idninata i za biznisot
vrobarometarot „Pretpriemni{tvoto vo EU i po{iroko“ ima za cel da se dobijat informacii za javnite stavovi za razli~ni pra{awa povrzani so pretpriemni{tvoto, kako
{to se pretpriema~ka edukacija,
menaxment so rizik, osnovawe
firmi, pre~ki za pretpriemni{tvo i delovni neuspesi. Evrobarometarot, isto taka, gi sporeduva ovie stavovi so drugite zemji,
kako SAD, Kina, Japonija i Ju`na
Koreja.
1. Tendencijata za samovrabotuvawe stabilna
z Vo Evropa naklonetosta za
samovrabotuvawe ostana stabilna. Kako i vo 2007 godina, 45 otsto od site Evropejci bi sakale
da bidat samovraboteni, a 49 otsto velat deka tie bi sakale da
rabotat kako vraboteni.
z Vo SAD intencijata za samovrabotuvawe e namalena od 61
otsto na 55 otsto. Sepak, delot na
amerikanski dr`avjani koi bi sakale da bidat vraboteni ostana
stabilen. Grupata koja ne go izrazuva interesot e zna~itelno zgolemen, odrazuvaj}i ja neizvesnosta vo ekot na ekonomskata kriza.
z Prili~no golem del na kineskite gra|ani (71 procent) izjavile deka poprvo bi bile samovraboteni otkolku da rabotat kako vraboteni (28 procenti) .
2. Golemi razliki me|u zemjite-~lenki na EU vo vrska so
naklonetosta za samovrabotuvawe
z Vo Kipar i vo Grcija rezultatite od anketata se nedvosmisleno nad prosekot na EU, pa duri
i nad SAD.
z Vo Slova~ka, Belgija, Danska, ^e{ka i [vedska, samo edna
tretina od naselenieto ili pomalku, ne projavuva nikakov interes za pretpriema~ki biznis.
3. Sociodemografski indikatori za samovrabotuvawe
z Ma`ite glavno izrazuvaat
pogolema sklonost kon samovrabotuvawe (51 procent) vo odnos
na `enite 39 procenti) .
z Mladite lu|e se posigurni
za po~nuvawe biznis od postarite gra|ani. 52 procenti od onie
na vozrast od 15 do 24 preferiraat samovrabotuvawe vo sporedba so 47 procenti od onie koi
se me|u 25 i 39 godini i 46 procenti od onie na vozrast me|u 40
i 54 godini.
z Kvalitetnoto obrazovanie
ja promovira `elbata za samovrabotuvawe. Isto taka `iveeweto vo urbana oblast vlijae za
po~nuvawe sopstven biznis.
z Rabotata na roditelite e
silen pokazatel za profesionalni preferencii na decata. Od
decata ~ii roditeli se samovraboteni, 56 otsto, isto taka, bi sakale da bidat pretpriema~i. Ako
barem eden roditel e samovraboten, odnosot e polovina-polovina. Koga dvata roditeli se vraboteni, samo 42 procenti od decata izrazile interes za samovrabotuvawe
4. Evidentirani razliki vo
pri~inite za izbor na vrabotuvawe.
z Vo EU (no, isto taka, vo Japonija i vo Ju`na Koreja) prednosta da se bide vraboten e glavno
motivirana od faktorite na stabilnost (redoven prihod, stabilni rabotni odnosi) i od redovni-
E
„ Vo skandinavskite zemji pogolemiot del od naselenieto (83 procenti od Dancite i 78
procenti od Fincite) imaat pozitivno mislewe za pretpriema~ite, kako i za svojata idnina (nad 90 otsto), dodeka najgolemi pesimisti se Ungarcite (61 procent) i Bugarite (62
procenti). Vo Isto~na Evropa e poniska i reputacijata na pretpriema~ite (samo 26 procenti od Ungarcite i 33 procenti od Poljacite imaat pozitivno mislewe za niv)
Oslo
te uslovi za vrabotuvawe (rabotno vreme, socijalna za{tita).
Nadvore{nite ograni~uvawa ili
nedostatocite na resursi (finansii, ve{tini, biznis idei) se
definirani kako relativno minorni pri~ini.
z Vo SAD site gorenavedenite pri~ini se relativno nesu{tinski vo sporedba so Kina kade nedostatokot na resursi gi dr`i lu|eto vo raboten status.
5. Ambivalentni stavovi
kon pretpriema~ite: kreatori
na rabotni mesta ili eksploatatori?
z Vo site delovi na svetot
lu|eto vo golema mera se soglasuvaat deka pretpriema~ite se kreatori na rabotni mesta i deka
istite razvivaat novi proizvodi
i uslugi od koi ima benefit celoto op{testvo.
z Sepak, pozitivnata slika
na pretpriema~ite e namalena.
Od site Evropejci 54 procent veruvaat deka pretpriema~ite mislat samo za svojot profit, dodeka 49 procenti veruvaat deka
pretpriema~ite ja eksploatiraat
rabotata na drugite. Vo 2007 godina vrednostite bea vidlivo
pomali (45 procenti i 42 procenti).
z Statusot na pretpriema~i
rapidno varira me|u razli~ni
zemji. Vo skandinavskite zemji
toa e mnogu pozitivno (na primer,
83 procenti od Dancite i 78 procenti od Fincite imaat pozitivno mislewe za pretpriema~ite),
dodeka vo Isto~na Evropa reputacijata na pretpriema~ite e generalno poniska (samo 26 procenti od Ungarcite i 33 procenti
od Poljacite imaat pozitivno
mislewe za niv) .
z Vo sporedba so drugite profesii, pretpriema{tvoto se
percepira na eden prili~no pozitiven na~in. Od site Evropejci
49 procenti deklariraat deka
imaat dobro mislewe za pretpriema{tvoto. Samo takanare~enite slobodni profesii (advokati, lekari, arhitekti i drugi)
u`ivaat pogolema po~it (58 procenti). Zna~itelno e ponisko
misleweto za dr`avnite slu`benici (35 procenti), top-menaxerite (28 procenti), bankarite (25
procenti) ili politi~arite (12
procenti).
6. Dali nedostatokot na finansii gi destimulira evropskite novopretpriema~i?
z Samo 28,1 procenti od site
Evropejci smetaat deka e izvodlivo da se po~ne biznis vo slednite pet godini (vo 2007 brojkata
be{e na 31,4 procenti; vo SAD
taa duri i se zgolemi od 43,5 procenti na 48,7 procenti.)
z Nedostatokot na finansii
tradicionalno e najva`na pri~ina za ovaa situacija (24 procenti
od skepti~nite za po~etokot go
poso~ija ovoj faktor) .
z No, nepredvideno nasledstvo ne bi bilo atraktiven predizvik za otpo~nuvawe na biznis
atraktiven za mnogu Evropejci.
Vo takov slu~aj, samo 14 procenti
od Evropejcite se podgotveni da
po~nat biznis, a 16 procenti bi
gi potro{ile za raboti koi otsekoga{ gi posakuvale, 30 procenti
samo }e gi za~uvaat, a 31 procent
}e kupat ku}a (ili za otplata na
hipoteka) .
z Povtorno postojat zna~ajni
razliki me|u zemjite, 42 procenti od Bugarite bi po~nale so nov
biznis (isto taka 41 procent vo
Turcija i 41 procent vo Kina) .
Prili~no golem del od naselenieto vo Malta (28 procenti) i Latvija (27 procenti) samo }e go po-
tro{at. Od Norve`anite 41 procent i 39 procenti od Estoncite
}e kupat ku}a (ili za otplata na
hipoteka). Najpretpazlivi lu|e
koi }e gi za{tedat parite se Amerikancite (48 procenti), Ju`nokorejcite (44 procenti) i Slovencite (40 procenti) .
7. Dali pretpriema~ite se
poinakov vid lu|e?
z Za prvpat Evrobarometarot
vr{i analiza ne samo na pretpriema~koto odnesuvawe (na primer, preferencii za samovrabotuvawe) i mislewa (na primer,
pri~ini koi go pravat samovrabotuvaweto te{ko) , no, isto taka,
karakteristi~ni crti i personalni karakteristiki.
z Stravot od bankrot e edna
od najgolemite pre~ki za golem
broj lu|e da po~nat biznis. Sepak, 65 procenti od Evropejcite velat deka tie obi~no se
podgotveni da prezemat rizici.
Vo SAD okolu 82 procenti od
anketiranite se podgotveni da
prezemat rizici. Qubiteli na
rizikot od Evropejcite se Romancite i Ircite (73 procenti). Sprotivno od prezemaweto
na rizik se Ungarcite (43 procenti).
• Amerikanski dr`avjani,
isto taka, pove}eto sakaat da se
natprevaruvaat so drugite (77
procenti). Vo EU samo 55 procenti od naselenieto poddr`uva
konkurencija, vo Japonija samo 29
procenti. Od Turcite 93 procenti se izjasnile deka se inventivni lu|e so idei, vo sporedba so
evropskiot prosek od 81 procent
i toj na SAD od 87 procenti.
z Fincite (94 procenti),
Dancite (93 procenti) i [ve|anite (90 procenti) se osobeno optimisti vo vrska so svojata idnina – sporedbeno so prosekot na
EU od 75 procenti. Golemi pesimisti se Ungarcite (61 procent)
i Bugarite (62 procenti).
z Postojat nekoi zabele`livi razliki vo personalitetot na
licata so biznis iskustvo, i onie
bez toa. Nekoj koj e vodi biznis
ili vodel vo minatoto e obi~no e
pove}e podgotven da prezeme rizici, pove}e u`iva vo konkurencijata i veruva deka e samoinventiven. Delovnite lu|e, isto taka,
se pove}e ubedeni da menaxiraat
so predizvicite i pomalku &
ostavaat na sre}ata za da gi re{at problemite.
8. Pretpriema~koto odnesuvawe vo Evropa, SAD i vo Azija
z Kinezite imaat najgolemo
pretpo~itawe za samovrabotuvawe (71 procent), dodeka Japoncite najmalo (39 procenti). Sli~no
na toa Kinezite mislat deka e sosema mo`no da stanat pretpriema~i vo rok od pet godini (49
procenti) . Vo Japonija samo 12
procenti smetaat deka ova opcija za li~na kariera e mo`na.
z Povisok procent na Kinezi
(40 procenti) otkolku Amerikanci (38 procenti) izjavile deka
imaat direktni iskustva vo po~nuvaweto so biznis. Vo Evropa i
vo Japonija se prili~no niski
(22 procenti i 20 procenti) , duri i poniski otkolku vo Ju`na
Koreja, kade {to 31 procent tvrdat deka imaat delovno iskustvo.
z Vo SAD pretpriema~i u`ivaat dobra reputacija. Od Amerikancite 73 procenti imaat povolna slika za pretpriema~ite.
Vo Evropa barem okolu polovina
od naselenieto (49 procenti)
ima povolna slika za pretpriema~ite. Vo Kina procentot e samo
40procenti, vo Japonija i Koreja
duri i pomal.
28
BIZNIS INFO
^etvrtok, 10 juni 2010
INSTITUTOT ZA AKREDITACIJA GO ODBELE@I SVETSKIOT DEN NA AKREDITACIJATA
PROMOCII
Dodeleni 20 sertifikati za
akreditirani tela i laboratorii
nstitutot za akreditacija
na Republika Makedonija go
odbele`i Svetskiot den na
akreditacijata – deveti juni. Na
sve~enosta, koja se odr`a vo Klubot na pratenicite, direktorot
Trpe Ristoski gi prezentira{e
realiziranite aktivnost.
- Zna~aen napredok e postignat vo ramkite na osnovnata dejnost na Institutot - akreditacijata. Pritoa, najgolem del od akreditaciite se dodeleni na inspekciski tela, {to se dol`i na zgolemeniot interes za akreditacija,
osobeno vo oblastite kade {to
taa pretstavuva uslov za dobivawe na ovlastuvawe na telata za
ocena na soobraznosta, vo soglasnoast so zakonite i podzakonskite
akti vo zemjava.
Na sve~enosta bea dodeleni
20 sertifikati za akreditacija
na telata akreditirani vo periodot od prvi april 2009 godina do
31 maj godinava. Od oblasta na
inspekciski tela, dobitnici se:
„Gezup“ od Skopje (liftovi),
I
Direktorot na IARM, Trpe Ristoski, mu go dodeluva sertifikatot na Dimitar
Mojsov, generalen direktor na „Automakedonija“
„Aleks Stjuart“ od Skopje (liftovi, kranovi i transporteri), „Elko
ing“ od Strumica (elektri~na
oprema, elektri~ni uredi, elektri~ni instalacii i za{tita pri
rabota), „Taho“ od Skopje (analogni tahografi - evrotahografi i
taksimetri), Centar za istra`uvawa, razvoj i kontinuirano obrazovanie - CIRKO (liftovi, digalki
i transporteri), „Apave SEE“
(oprema pod pritisok), „Automakedonija ETC“ od Skopje (ocenka na
soobraznost na edine~no pregledano vozilo od kategoriite L, M,
N, O), „TCI Evrocert“ (liftovi,
digalki, transporteri i metalni
konstrukcii, „Evromak – kontrol“
(inspekcija na kvalitet i kvantitet na `ita, proizvodi od ovo{je
i od zelen~uk, masla od rastitelno poteklo, te~ni goriva i tekstilni proizvodi, PSS – Centar
za ispituvawe vozila - Inspekcisko mesto 1 „Skopje – Pintija“
(edine~no odobruvawe vozilo od
kategoriite L, M, N, O), Centar za
istra`uvawa, razvoj i kontinuirano obrazovanie -CIRKO (Inspekcisko telo za oprema pod pritisok), „Sejbolt pan adriatika“ od
Skopje (kvalitet i kvantitet na
nafta i nafteni derivati), „Tehnoservis“ od Ohrid (analogni tahografi – evrotahografi i taksimetri i „Mak `an“ od Strumica
(analogni tahografi - evrotahografi i taksimetri).
Sertifikati dobija laboratoriite za testirawe: JZU Centar
za javno zdravje - Bitola (Laboratorija za sanitarna hemija, Laboratorija za sanitarna mikrobiologija i Testirawe prehranbeni
proizvodi, voda), Grade`en institut „Makedonija - Skopje (Laboratorija za ispituvawe grade`ni
materijali) i Rafinerija za nafta„Okta“ – Skopje (testirawe nafta i derivati).
Laboratorii za kalibracija
so sertifikat se „Farmahem“ (kalibracija na temperatura i relativna vla`nost) i „Automakedonija“ (kalibracija na dimenzionalni
i mehani~ki golemini, vreme i opti~ki zra~ewa). Sertifikaciski
telo e „Procert“ od Skopje.
Inaku, vo Institutot za akreditacija na Republika Makedonija vo tek e obrabotkata i na 27
novi prijavi za akreditacija i se
o~ekuva do krajot na godinava
brojot na akreditirani tela da
se zgolemi za dopolnitelni dvaesetina.
(V. M.)
VODNITE PATI[TA – IDEALNA KOMPONENTA NA INTEGRIRANITE TRANSPORTNI SISTEMI
Evtin, ekolo{ki i moderen
prevoz, bez soobra}ajni nesre}i
„ Evropskite zemji {to raspolagaat so plovni reki i so kanali gi koristat za zgolemuvawe na konkurentnosta i na inovativnosta na svojata ekonomija
Pi{uva: Karlo Zmaj{ek
Zemjite {to raspolagaat
so vodni pati{ta vo delot
na transportot poseduvaat
golemi prednosti vo odnos
na tie {to gi nemaat. Koi se
tie prednosti?
Pred s*, poniski tro{oci za prevoz. Za ilustracija,
za eden kontejner od Kina tri
~etvrtini od vkupnata cena e
za prevoz do Solun za 10.000
kilometri, a za samo 250 kilometri od Solun do Skopje,
e edna ~etvrtina od cenata
(manipulacija i prevoz).
Generalno, se raboti za
transport vo koj mo`e da se
ima doverba bidej}i nema zastoi. Imeno, 10 procenti od
patnata mre`a i 20 otsto od
`elezni~kata mre`a imaat
postojani zastoi. [to se odnesuva do bezbednosta najdobar primer e Holandija, najrazviena zemja vo ovoj vid
transport, kade soobra}ajnite nesre}i se re~isi nula.
Prednost na ovoj vid
prevoz e i namalenata emisija na {tetni gasovi. Ima
najmala emisija na jaglerod
dioksid, i pomalku od eden
procent u~estvo vo negativnite vlijanija od transportot vrz okolinata.
Pazarno adaptirawe na
intermodalnite re{enija e
u{te edna prednost na
transportot po vodni pati{ta. Modernata tehnologija
i raste~kata mre`a na intermodalni terminali go pravat ovoj transport kako idealna komponenta na integriranite transportni sistemi.
Od vrata do vrata transportna logistika za proizvodite se postignuva vo partnerstvo so patnite transporteri.
Prednostite se zgolemuvaat ako ovoj poevtin transport mo`e da prodol`i vo
vnatre{nosta, so koristewe
plovni reki i kanali. Primer, 50 otsto od pomorskiot
tovar vo Antverpen i Roterdam prodol`uva vo vnatre{nosta na zemjata po vnatre{nite vodni pati{ta.
Transportot po vnatre{ni vodni pati{ta e star, no
ne i staromoden. Duri za
konkurentnite i inovativni
ekonomii pretstavuva klu~na komponenta za nivnata
gri`a za okolinata i za `ivotot na naselenieto. Vo
odredeni regioni na Evropa
e zabele`an impresiven
rast na ovoj vid transport.
Imeno, za periodot od 1995
do 2005 godina, porastot vo
Flandrija, Belgija e 57 procenti, dodeka Francija bele`i porast na transportot
po vodni pati{ta od 40 procenti, za periodot od 1997
do 2005 godina.
Evropskata mre`a na
vnatre{ni plovni pati{ta
iznesuva pove}e od 35.000 kilometri. Polovina od ovaa
mre`a e pristapna za brodo-
vi so kapacitet do 1.000 toni, {to e ednakvo na 40 kamioni. Flotata na brodovi za
ovaa namena e so kapacitet
od 14 do 500 kamioni. Godi{no so ovoj prevoz se transportiraat okolu 485 milioni toni.
Vo periodot od 1994 do
2004 samo 1,5 procenti od
Buxetot za transport na EU
se investira vo vnatre{nite
vodni pati{ta.
Ovoj vid transport se koristi za razni vidovi stoki.
Brodovite RO-RO ovozmo`uvaat transport na vozila kako delovi od integrirani
transportni sistemi. Ova e
osobeno va`no za stoki so po-
golema vrednost, kade za
odredeni delovi od prevozniot pat se koristat rekite,
stopostotnata sigurnost i
bezbednost se pova`ni od
brzinata. Na primer, vo regionot na Pariz, po vnatre{ni vodni pati{ta, dnevno se
ispora~uvaat 600 avtomobili na „Reno“. Isto taka, ovoj
proizvoditel na avtomobili
gi uvezuva kolite napraveni
vo Romanija so RO-RO brodovi na Vili bec, koristej}i
go Dunav do Zapadna Evropa.
Sekoj od ovie brodovi ima
kapacitet od 250 avtomobili, a na povratnata tura se
transportiraat novi avtomobili na BMV i „Mercedes”.
Avtomobilskite giganti
„Suzuki“, „Mitsubi{i“ i
„Ford“ go koristat Dunav na
relacija Kelheim - Budimpe{ta. „Ford“ koristi vakvi
brodovi za transport do Velika Britanija bez pretovari, i toa 24 brodovi nedelno,
so kapaciteti do 500 avtomobili ili okolu 650.000 avtomobili godi{no.
Masivnite tovari i surovinite se, isto taka, karakteristi~ni za ovoj prevoz.
Za Makedonija toa e prevoz
na betonsko `elezo, limovi,
profili od Ukraina. So bar`i do pristani{teto Prahovo, Smederevo, pa so `eleznica do Skopje.
Vodniot pat Rajna-MajnaDunav gi povrzuva Severnoto
so Crnoto More. So zgolemenata razmena na stoki me|u
Zapadna i Isto~na Evropa,
mnogu brzo }e se zgolemuva i
tovarniot soobra}aj na ovaa
relacija.
NAIADES na po~etokot na
2006 godina izraboti prv sevkupen, detalna programa za
razvoj na transportot po vnatre{nite vodni pati{ta. Ovaa
programa od sredinata na
istata godina, stana del od
transportnata politika na EU.
(^len na Upravniot
odbor na Grupacijata na
{pediteri i logisti~ki
operatori)
29
BIZNIS INFO
^etvrtok, 10 juni 2010
VILA „DIHOVO“ POKRAJ BITOLA
^LENSTVOTO E MO]
„S* vklu~eno“ za cena po izbor
istinski na~in za da
se iskoristi vikendot, a mo`ebi da se
ostane i na podolgotraen
odmor i da se u`iva vo prirodnite
potpelisterski
ubavini, e da se poseti vilata „Dihovo“. Toa vo izminatite dve godini go napravile pove}e stranski i doma{ni turisti, koi ostvarile preku 1.000 no}evawa.
Vilata e vo sopstvenost na
Pece Cvetkovski, koj ne samo {to se gri`i za vilata i
udobnosta na svoite gosti
tuku pravi s* za razvojot na
selskiot turizam vo R. Makedonija.
- Mislam deka ova e vistinski primer za razvoj na
ovoj vid turizam. Ova e na~in kako da se iskoristat
prirodnite resursi na na{ava zemja, bez pritoa da
se uni{tat, a istovremeno
da ja promoviraat R.Makedonija na svetskata mapa za
turisti~ki atrakcii - veli
Cvetkovski.
Starata ku}a, ili kako
V
„ Na gostite im se nudi od doma{na hrana i pijalaci, relaksacija vo ruralen ambient, pa s* do internet, a cenata ja odreduvaat samite posetiteli
PRETSTAVUVAWE
{to pove}eto ja prepoznavaat, vilata „Dihovo“ se nao|a
vo centarot na istoimenoto
selo. Do nea vodi asfalten
pat, celosno e urbanizirana i so kompletna infrastruktura. Izgradena e vo
tipi~en selski stil, od kamen i od drvo i ima sopstven dvor od 800 kvadratni
metri, opkru`ena so golemi
trevni povr{ini. Gradinata e opremena so letna kujna i ima vgradena pe~ka.
- Servisot na posetitelite vklu~uva doma{na
hrana so prigotveni tradicionalni jadewa, kako i rakija i vino, proizvedeni vo
drveni buriwa. Sobite se
opremeni vo tradicionalen rustikalen stil, a celiot mebel e izraboten od
prirodno drvo - objasnuva
Cvetkovski, koj dodava deka
greeweto e obezbedeno so
elektri~ni paneli, a sani-
MAKEDONSKO ZDRU@ENIE ZA ZA[TITA PRI RABOTA
So edukacija i standardi protiv
nesre}ite na rabotno mesto
„ Za polesno informirawe na makedonskata javnost i komunikacija so ~lenovite
go izgotvivme prviot portal za za{tita pri rabota (www. mzzpr. org. mk), {to e,
vsu{nost, prva i edinstvena veb-stranica vo Makedonija koja ja tretira za{titata
pri rabota i prenesuva brojni informacii za aktivnostite na samoto zdru`enie
Pi{uva: Milan
Petkovski
Makedonskoto zdru`enie za za{tita pri
rabota (MZZPR) e
edinstvena nevladina
profesionalna organizacija od oblasta na za{titata pri rabota vo
Makedonija, koja vo kontinuitet podolg od 40
godini raboti na sozdavawe na ~ove~ni rabotni uslovi. Kako profesionalna nevladina organizacija vo na{ite
redovi gi vbrojuvame
in`enerite za za{tita
pri rabota, stru~nite
lica po bezbednost pri
rabota kako i brojni
specijalisti i eksperti
za za{tita pri rabota.
MZZPR e formirana vo dale~nata 1967
godina vo Skopje, kako
organizacija na lu|eto
koi rabotat na za{titata pri rabota vo Makedonija. So samite svoi
po~etoci, MZZPR uspeva da ja nametne idejata za za{tita pri rabota na teritorijata na
porane{na Jugoslavija
i re~isi vo site porane{ni republiki da se
osnovaat
soodvetni
zdru`enija na lu|e koi
rabotat na ovaa problematika.
Eden od najgolemite uspesi na MZZPR, na
{to sme osobeno gordi,
a toa e po~nuvaweto na
Interdisciplinarnite
studii po za{tita pri
rabota vo sostav na
tarniot del, odnosno bawite se so opremen tu{, mijalnik i osigureni 200 litri topla voda vo sekoe
vreme.
Osven {to prestojot vo
vila „Dihovo“ nudi vistinska relaksacija vo ruralen
ambient tuka se isklu~eni i
drugite aktivnosti: utrinski aerobik, hokej na treva,
vozewe velosiped, igri na
pesok, pro{etki vo priroda, kapewe vo rekata, pro{etki so voda~ i ku~e, sobirawe sezonsko ovo{je i zelen~uk, rustikalna masa`a,
spiewe pod otvoreno nebo
vo vre}a i drugo. Na gostite
na raspolagawe im e i 24~asovna servis-recepcija,
minibar, telefon, TV, bez`i~en internet i drugo.
Posebno karakteristi~no za vila „Dihovo“ e cenata za prestojot. Imeno, za
nejzinata visina odlu~uvaat klientite, vo zavisnost
od nivnoto zadovolstvo od
ponudata na Vilata.
Aneta Stojkovska
Univerzitetot „Sv. Kiril i Metodij“, kade vo
periodot od 1989 do
1995 godina se {koluvaa okolu 150 studenti
koi se steknaa so zvaweto diplomiran in`ener po za{tita pri rabota.
Od ponovata istorija na MZZPR ~lenovite se fokusiraa na nekolku va`ni segmenti
kako sorabotka so dr`avnite institucii od
ovaa oblast preku u~estvo vo izrabotka na
brojni zakonski i podzakonski akti, podignuvawe na javnata svest
za va`nosta na za{tita
pri rabota, kontinuirana doobrazba na stru~nite lica od ovaa oblast, pomo{ i poddr{ka na kompaniite pri
dostignuvawe na potrebnite standardi za
za{tita pri rabota, kako i zdru`uvawe so
srodni organizacii od
regionot i Evropa zaradi postignuvawe na na{ite postaveni celi.
Za polesno informirawe na makedonskata javnost i komunikacija so ~lenovite, go izgotvivme prviot portal
za za{tita pri rabota
(www. mzzpr. org. mk),
{to e, vsu{nost, prva i
edinstvena veb-stranica vo Makedonija koja ja
tretira za{titata pri
rabota i prenesuva
brojni informacii za
aktivnostite na samoto
zdru`enie.
Uspe{nata sorabotka na Makedonskoto
zdru`enie za za{tita
pri rabota i Ministerstvoto za trud i za
socijalna politika rezultira so davawe na
mislewa i predlozi od
poleto na za{titata
pri rabota, kako, na
primer, za noviot Zakon
za bezbednost i zdravje
pri rabota, donesen vo
2007 godina, kako i
brojni pravilnici {to
proizleguvaat od nego.
Afirmiraweto na
za{tita pri rabota kaj
nas, kako i aktivnostite
na MZZPR nadvor od
granicite na Makedonija, bea prepoznaeni i
od Me|unarodnata organizacija na trudot
(MOT), so {to MZZPR
dobi status Prv kolaborativen centar na
MOT za informirawe
za za{tita pri rabota
vo Makedonija.
MZZPR, preku realizacija na proektni
aktivnosti za poddr{ka
na vospostavuvawe na
sistemi za upravuvawe
so za{titata pri rabota vo makedonskoto op{testvo, podobruvawe
na rabotni uslovi na
rabotnicite, pridonesuva kon podignuvawe
na nivoto na za{tita
pri rabota vo Makedonija. Vredni za spomenuvawe se proektite
„Voveduvawe i sproveduvawe na EU standardi za za{tita pri rabota vo tekstilnata industrija“, proekt finansiran od strana na
Kralstvoto Norve{ka,
koj se realizira{e vo
prethodnite ~etiri godini i proektot „Gradewe na kapacitetite za
bezbednost i za zdravje
pri rabota“ koj po~na so
realizacija ovaa godina.
Preku sproveduvawe na kampawi za podignuvawe na javnata
svest i redovno organizirawe na obuki na
aktuelni temi za ~lenovite na Zdru`enieto,
MZZPR
sekojdnevno
pridonesuva kon za~uvuvawe na zdravjeto na
rabotnikot i namaluvawe na nesre}ite na rabotno mesto, {to e i
krajna cel na za{tita
pri rabota.
(Pretsedatel na
Makedonskoto zdru`enie za za{tita pri
rabota)
NOVI ZAKONSKI PROPISI NA EU
(Slu`ben vesnik na EU,
br. 136/2.6.2010)
Za{tita na potro{uva~ite
Po {irokata javna debata, Evropskata komisija donese preporaka za primena na harmonizirana metodologija za klasifikacija i izvestuvawe reklamacii na potro{uva~i i vodewe
istragi za istite.
(Slu`ben vesnik na EU,
br. 133/31.5.2010)
Klasifikacija, ozna~uvawe i pakuvawe na hemikaliite i nivnite me{avini
Evropskata komisija donese izmeni i dopolnuvawa na Regulativata 1907/2006 na Evropskata
komisija (S.V. na EU L 396/30.12.2006), vo odnos na registracijata, evaluacijata, avtorizacijata i restrikcijata na hemikaliite
(REACH). Po desetgodi{niot razvoj na pravilata za harmonizacijata, kriteriumite, klasifikacijata, ozna~uvaweto i pakuvaweto na hemikaliite i nivnite me{avini, a zaradi za{tita na ~ovekovoto zdravje i na sredinata,
pod zakrila na ON, sozdadena e strukturata na
Globalniot harmoniziran sistem na klasifikacijata i ozna~uvawe na hemikaliite (GHS).
Vo soglasnost so sistemot, vovedeni se bezbednosni deklaracii koi mora da gi sledat
supstanciite vo prometot vo soglasnost so
GHS. Tranziciski period za prisposobuvawe
na novite uslovi za klasifikacija, ozna~uvawe i pakuvawe na hemikaliite i nivnite me{avini e 1 juni 2015 godina.
(Slu`ben vesnik na EU,
br. 129/28.5.2010)
Sezonska carina
Evropskata komisija donese odluka so koja se
utvrduvaat proizvodi i koli~estva nad ~ija{to vrednost mo`e da se vovede uvozna sezonska carinska stapka (domati, praski, limon,
slivi, kajsii, vklu~uvaj}i gi nektarinite, kru{ite i stolnoto grozje. Spored dvi`ewata na
pazarot, so posebni odluki }e se utvrduva visinata na sezonskata carina.
30
BIZNIS INFO
^etvrtok, 10 juni 2010
JP „MAKEDONSKI [UMI“ ZA GODINAVA PLANIRA POGOLEMA SE^A
Navremeno snabduvawe na naselenieto so ogrev
Vo javnoto pretprijatie „Makedonski {umi“, zaklu~no so april,
se proizvedeni okolu 230 iljadi
kubni metri ogrevno drvo, dodeka
do krajot na godinava se planira
koli~inata da iznesuva okolu 630
iljadi metri prostorni. Ostavaj}i
go nastana ona {to e prodadeno vo
momentov „Makedonski {umi“ raspolaga so okolu 150 iljadi kubni
metri, a vo april o~ekuvame nad 70
iljadi kubni metri.
- Spored planot, koj godinava e
poambiciozen od lani, ogrevot vo
najgolem del }e bide proizveden
najdocna do 31 oktomvri, so cel navreme da obezbedime ogrevno drvo
za naselenieto - istaknuva Goran
Stojkovski, pomo{nik na direktorot na Sektorot za koristewe na
{umi vo JP „Makedonski {umi“.
Od kompanijata istaknuvaat deka
ima dovolno rezervi na ogrevno drvo i deka nivnite skladi{ta vo Ki~evo, Ohrid, Veles, Kumanovo, Sveti
Nikole i [tip se polni. Vo skladot
vo Skopje ima drva, no so mala rezerva poradi toa {to od Skopska Crna Gora pred okolu eden mesec se
povle~eni rabotnicite na „Karaxica“. Vo tek e realizacija na sklu~enite dogovori so sindikalni organizacii i zdru`enija na penzioneri. Vo
skladi{tata bukata se prodava po
cena od 2.372 denari za eden kuben
metar, a dabot za 2.453 denari, pri
{to cenata e so vklu~en DDV.
- Toa e aktuelnata cena po koja
nie rabotime. Drugi ceni ne posto-
jat. Razlikata vo cenite na pazarot na ogrevno drvo ja pravat privatnite firmi - izjavi Aleksandar
Florovski, sovetnik za odnosi so
javnost vo „Makedonski {umi“.
Inaku, javnoto pretprijatie godinava bele`i pozitivni rezultati vo raboteweto. Od 2007 godina
do sega se isplateni 115 milioni
denari, obvrski na pretprijatieto
po osnova na prethodni zadol`uvawa. Novi krediti nema, a pretprijatieto uspe{no od sopstveni
sredstva obezbeduva plata za 2.500
vraboteni, kako i za 700 do 800 rabotnici, koi se anga`iraat kako sezonski rabotnici.
Od kompanijata, isto taka, najavija i deka naesen }e bide sprovedena akcija za uni{tuvawe na
boroviot ~etnik vo onie delovi
kade toj e najprisuten.
V. M.
EVROPSKATA HEMISKA AGENCIJA - ECHA
OBJAVI NOV PRAKTI^EN VODI^ ZA
IZBEGNUVAWE TESTIRAWA VRZ @IVOTNITE
Alternativni metodi za
ocenuvawe na rizicite
Noviot prakti~en vodi~ na ECHA im pomaga na industriite da gi razgledaat site mo`ni alternativni metodi za pribirawe podatoci za rizicite od koristewe na proizvodite,
so cel da se osiguri deka testirawata na ‘rbetnite `ivotni
}e bidat prezemeni edinstveno kako posledno sredstvo.
Op{tata cel na REACH regulativata ne e samo da se
obezbedi visoko nivo na za{tita na zdravjeto na ~ovekot i na `ivotnata sredina tuku i da se promoviraat alternativni metodi za ocenuvawe na rizicite. Vo slu~aj
koga ne postojat dovolen broj informacii za opasnostite od nekoja hemikalija, REACH nalaga industrijata da
gi popolni tie praznini, da gi proceni opasnostite i
rizicite od nejzinite supstancii i da prezemat merki
za upravuvawe so rizicite, koi se neophodni da se za{titat ~ovekovoto zdravje i `ivotnata sredina.
Mnogu od standardnite metodi za testirawe koristat
‘rbetni `ivotni za predviduvawe na vlijanieto na hemikaliite vrz lu|eto i vrz `ivotnata sredina. Za da se izbegnat nepotrebnite testirawa vrz `ivotnite, ECHA promovira alternativnite metodi za ocenuvawe na opasnostite i rizicite.
Za taa cel kompaniite treba da gi obezbedat i da gi
evoluiraat site dostapni i relevantni informacii za
svojstvata na supstanciite. Kompaniite, isto taka, treba me|usebno da gi spodeluvaat podatocite za da se izbegne potrebata od povtorni testirawa.
Se razbira, neophodno e kompaniite da gi obezbedat
site formalni preduslovi so koi se garantira deka site alternativni metodi se ispolneti, vklu~uvaj}i deka
tie se dobieni vrz osnova na validni metodi i deka rezultatite se soodvetni za klasifikacija, ozna~uvawe i
procena na rizik.
Dopolnitelni informacii:
Prakti~niot vodi~ za izbegnuvawe testirawa vrz
`ivotnite mo`ete da go najdete na veb-stranata:
http: //echa. europa.
eu/doc/publications/practical_guides/pg_10_avoid_animal_testing_en. pdf
OD 15 DO 18 JULI 2010 GODINA VO BURSA,
REPUBLIKA TURCIJA
Me|unaroden saem na obleka i
drugi potrebi za deca i bebiwa
„ Stopanskata komora na Makedonija obezbedi besplatno smestuvawe za dve no}evawa so doru~ek, vlez za
saemot, transfer od aerodrom Istanbul do Bursa,
transfer od hotelot do saemot i sve~eni ru~ek na denot na otvoraweto na saemot, 15.7.2010 godina
Od 15 do 18 juli 2010 go- stuvaweto e vo renomiran
dina vo Bursa, Republika hotel so ~etiri ili so pet
Turcija, se odr`uva Me|una- yvezdi. Posetitelot gi porodniot saem na obleka za kriva patnite tro{oci i 35
deca, bebiwa i za ostana- evra administrativni trotite nivni potrebi.
{oci od ~ovek za saemskiot
Stopanskata komora na organizator.
Makedonija vo sorabotka so
Stopanskata komora na
ovlasteniot zastapnik na Makedonija gi pokanuva sisaemskiot organizator – te zainteresirani makedon„Adonis grup“ organizira skite kompanii da se prijaposeta na makedonski kom- vat za poseta na saemskata
panii na saemskata mani- manifestacija najdocna do
festacija „Bursa 5th baby devetti juli 2010 godina.
and kidswear and necessities Podetalni informacii za
fair 2010“.
saemot: www.tuyap.com.tr
Kontakt:
Obezbedeno e besplatElizabeta A.Eftimova
no smestuvawe za dve no}etel.02 3244 074
vawa so doru~ek, vlez za safaks:02 3244 088
emot, transfer od aeroe-po{ta: beti@mchamber.mk
drom Istanbul do Bursa,
transfer od hotelot do saVlatko Stojanovski
emot i sve~en ru~ek na detel.02 3244 004
not na otvoraweto na saefaks:02 3244 088
mot, 15.7.2010 godina. Sme- e-po{ta:Vlatko@mchamber.mk
31
BIZNIS INFO
^etvrtok, 10 juni 2010
PONUDA - POBARUVA^KA
GERMANSKA KOMPANIJA BARA SORABOTKA SO MAKEDONSKI
KOMPANII ZA IZRABOTKA NA ZAPTIVKI I [TANCANI DELOVI
VO OBLASTA NA INDUSTRISKOTO PROIZVODSTVO, KOI NAO\AAT PRIMENA VO OPREMUVAWE NA POSTROJKI, POGONI, SISTEMI ZA PRENOS, GRADE@NA, HEMISKA, ZEMJODELSKI MA[INI I VO PROIZVODSTVO NA PUMPI
Validnost do: 2.10.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i malo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
ITALIJANSKA KOMPANIJA BARA DISTRIBUTER VO REPUBLIKA MAKEDONIJA ZA PLASMAN NA NOVI I POLOVNI MA[INI
ZA PROIZVODSTVO NA TEKSTIL
Validnost do: 1.12.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Proizvodstvo na tekstil i tekstilni proizvodi
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
ITALIJANSKA KOMPANIJA BARA DISTRIBUTER VO REPUBLIKA MAKEDONIJA ZA PLASMAN NA ITALIJANSKO ESPRESO KAKO I TRANSFER NA KNOW HOW I OPREMA ZA PE^EWE KAFE
Validnost do: 28.9.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i malo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
GERMANSKA KOMPANIJA NUDI PRECIZNI TRKALEZNI VALJACI
NA BAZA NA GUMA, POLIURETAN, PENA I KARBONSKI VLAKNA
ZA ROLNI NAMENETI ZA SITE VIDOVI NA CRTE@I I MODELI
Validnost do: 30.9.2010 godina
Oblast na sorabotka: Zemjodelstvo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
BELGISKA KOMPANIJA BARA DISTRIBUTER VO REPUBLIKA
MAKEDONIJA ZA PLASMAN NA TERMO ALUMINIUMSKA FOLIJA KOJA SE KORISTI ZA IZOLACIJA VO GRADE@NI[TVOTO
Validnost do: 25.6.2010 godina
Vid na sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Grade`ni{tvo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
BUGARSKA KOMPANIJA BARA DISTRIBUTER VO REPUBLIKA
MAKEDONIJA ZA PLASMAN NA SIREWE
Validnost do: 4.9.2010 godina
Vid na sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i na malo
Klu~ni zborovi: sirewe
*
*
*
*
*
*
*
*
*
BUGARSKA KOMPANIJA E ZAINTERESIRANA DA KUPI KARTONSKA I ALUMINIUMSKA AMBALA@A OD REPUBLIKA MAKEDONIJA
Validnost do: 4.9.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Proizvodstvo na celuloza i na hartija i proizvodi od hartija
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
GERMANSKA KOMPANIJA BARA SORABOTKA SO MAKEDONSKI
KOMPANII ZA IZRABOTKA NA ZAPTIVKI I [TANCANI DELOVI
VO OBLASTA NA INDUSTRISKOTO PROIZVODSTVO, KOI NAO\AAT PRIMENA VO OPREMUVAWE NA POSTROJKI, POGONI, SISTEMI ZA PRENOS. GRADE@NA, HEMISKA, ZEMJODELSKI MA[INI I VO PROIZVODSTVO NA PUMPI
Validnost do: 2.10.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i na malo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
GERMANSKA KOMPANIJA BARA DISTRIBUTER VO REPUBLIKA
MAKEDONIJA ZA PLASMAN NA ZA[TITNA OPREMA PRI RABOTA
Validnost do: 22.10.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i na malo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
MAKEDONSKA KOMPANIJA BARA PARTNER ZA PROIZVODSTVO
I PLASMAN NA ETERI^NI MASLA I SU[ENO OVO[JE
Validnost do: 22.12.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i na malo
Ponudata se odnesuva na: Evropska Unija , Zemji na Centralna i
Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
BUGARSKA KOMPANIJA BARA DISTRIBUTER VO REPUBLIKA
MAKEDONIJA ZA PLASMAN NA SANITARNA ARMATURA
Validnost do: 17.12.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i na malo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
GERMANSKA KOMPANIJA BARA SORABOTKA SO MAKEDONSKI
KOMPANII VO OBLASTA NA SON^EVATA ENERGIJA ZA PLASMAN NA FOTOVOLTAI^NI SISTEMI, SOLARNI SISTEMI ZA
GREEWE NA VODA I TOPLINSKI PUMPI
Validnost do: 30.6.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Distribucija na elektri~na energija, gas i voda
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i na Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
GR^KA KOMPANIJA BARA DISTRIBUTER VO REPUBLIKA MAKEDONIJA ZA PLASMAN NA ORTOPEDSKI POMAGALA
Validnost do: 18.10.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i malo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i na Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Proizvodstvo na tekstil i tekstilni proizvodi
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i na Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
IZRAELSKA KOMPANIJA BARA SORABOTKA SO DRVOPRERABOTUVA^KATA INDUSTRIJA VO REPUBLIKA MAKEDONIJA ZA
IZRABOTKA NA DRVENI DELOVI ZA SLO@UVALKI SO MO@NOST PROIZVODITE DA SE PAKUVAAT VO MAKEDONIJA I PLASIRAAT NA PAZARITE VO EU
Validnost do: 24.12.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Obrabotka na drvo i proizvodi od drvo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
MAKEDONSKA KOMPANIJA NUDI PRERABOTENI I KONZERVIRANI KOMPIRI
Vid na sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Validnost do: 21.12.2010 godina
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i malo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
INDISKI PROIZVODITEL NA SU[EN ZELEN^UK ZAINTERESIRAN E DA SORABOTUVA SO MAKEDONSKI TRANSPORTNI KOMPANII ZA IZVOZ NA ZELEN^UK I OVO[JE OD MAKEDONIJA
Validnost do: 15.12.2010 godina
Vid sorabotka: Tehni~ka sorabotka
Oblast na sorabotka: Soobra}aj, transport na stoki i patnici i
{pedicija
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
MAKEDONSKA KOMPANIJA BARA DISTRIBUTER VO EVROPSKITE ZEMJI ZA PLASMAN NA ZAP^ANICI, DELOVI ZA PROCESNA
OPREMA, TRANSMISII, REDUKTORI KAKO I USLUGI OD TIPOT
NA REPARACII I MODIFIKACII
Validnost do: 28.10.2010 godina
Vid na sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i malo
Ponudata se odnesuva na: Evropska unija, zemji na Centralna i na
Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
KONTAKTIRAJTE JA HRVATSKATA KOMPANIJA ZA PLASMAN NA
MAKEDONSKO VINO VO NIVNITE 50 HIPER I SUPERMARKETI
Validnost do: 18.12.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i malo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i na Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
MAKEDONSKA KOMPANIJA BARA PLASMAN NA ARHIVSKI OGNOOTPOREN EDNOKRILEN I DVOKRILEN ORMAN, KP, OG ORMANI, METALNI GARDEROBERI I ORMANI ZA STRUJOMERI ZA
EVROPSKI PAZAR
Validnost do: 18.12.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i na malo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i na Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
HRVATSKA KOMPANIJA E ZAINTERESIRANA DA NAJDE PARTNER VO REPUBLIKA MAKEDONIJA ZA SORABOTKA VO OBLASTA
NA UVOZ-IZVOZ NA KANCALARISKI MEBEL (STOLICI I FOTELJI) SO KOI BI MO@ELE DA NASTAPAT NA PAZARITE NA
ZEMJITE OD REGIONOT
Validnost do: 17.9.2010 godina
Vid na sorabotka: Sorabotka vo proizvodstvo - dorabotka
Oblast na sorabotka: Obrabotka na drvo i na proizvodi od drvo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i na Isto~na Evropa
*
*
*
*
GR^KA KOMPANIJA BARA ZASTAPNIK VO REPUBLIKA MAKEDONIJA ZA PLASMAN NA HARTIENA AMBALA@A ZA PAKUVAWE NA
MLE^NI PROIZVODI
Validnost do: 7.10.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Prerabotuva~ka industrija
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
ITALIJANSKA KOMPANIJA BARA DISTRIBUTER VO REPUBLIKA MAKEDONIJA ZA PLASMAN NA NOVI I POLOVNI MA[INI
ZA PROIZVODSTVO NA TEKSTIL
Validnost do: 01.12.2010 godina
*
*
*
*
*
*
*
*
MAKEDONSKA KOMPANIJA GENERALEN UVOZNIK NUDI RAZNI
VIDOVI NA TOVARNI PRIKOLKI
Validnost do: 16.12.2010
Vid na sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i malo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
MAKEDONSKA KOMPANIJA NUDI ARMIRANO POLIESTERSKI
REZERVOARI
Validnost do: 19.10.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Prerabotuva~ka industrija
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i na Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
HRVATSKI SINXIR NA SUPER MARKETI E ZAINTERESIRAN ZA
UVOZ NA SVE@ I KONZERVIRAN ZELEN^UK I OVO[JE I KOLBASI
Validnost do: 8.12.2010 godina
Vid sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Trgovija na golemo i na malo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
GERMANSKA KOMPANIJA E ZAINTERESIRANA DA SORABOTUVA
SO GRADE@NI MAKEDONSKI KOMPANII VO IZVEDBA NA GRADBA SO ^ELI^NI KONSTRUKCII
Validnost do: 26.10.2010 godina
Vid na sorabotka: Tehni~ka sorabotka
Oblast na sorabotka: Grade`ni{tvo
Klu~ni zborovi: konstrukcii
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i na Isto~na Evropa
*
*
*
*
*
*
*
*
*
BUGARSKA KOMPANIJA IMA INTERES ZA SORABOTKA SO FIRMI OD REPUBLIKA MAKEDONIJA KOI PROIZVEDUVAAT STRUGOTINI OD DRVO, A SE UPOTREBUVAAT ZA IZRABOTKA NA PELETI, BARANATA KOLI^INA TREBA DA BIDE 1800 M3 MESE^NO
A VO MOMENTOT BARAAT 360 KUBNI METRI
Validnost do: 18.12.2010 godina
Vid na sorabotka: Proizvodi, proizvodstvo
Oblast na sorabotka: Obrabotka na drvo i proizvodi od drvo
Ponudata se odnesuva na: Zemji na Centralna i Isto~na Evropa
Kontakt adresa:
Stopanskata komora na Makedonija
ul. Dimitrie ^upovski, 13
1000 Skopje
Kontakt lice: Mirjana Koceva
Tel: (02) 3244035; Faks: (02) 3244088
Call Centar: (02) 15015
E-adresa: mirjana@mchamber.mk
32
BIZNIS INFO
^etvrtok, 10 juni 2010
Saraevo
NA 21 I 22 JUNI VO PRILEP I VO SKOPJE
Makedonsko-~e{ki
biznis-forum
Pretsedatelot na Republika ^e{ka,
Vaclav Klaus, vo najavenata oficijalna
poseta na Republika Makedonija }e dopatuva so brojna delovna delegacija predvodena od Stopanskata komora na ^e{ka.
Pritoa, na 22 juni 2010 godina vo Skopje e
planirano odr`uvawe na Makedonsko-~e{ki biznis–forum, a na delovnite lu|e od
dvete zemji }e im se obratat pretsedatelite na dvete dr`avi, \orge Ivanov i Vaclav Kaus. Spored programata, na biznis forumot vo Skopje se planira potpi{uvawe na Spogodba za osnovawe na Makedonsko-~e{ki deloven sovet od strana na rakovodstvata na dvete stopanski komori.
Makedonsko-~e{ki biznis-forum }e
se odr`i vo prostoriite na Stopanskata
komora na Makedonija, sala na petti kat,
so po~etok vo devet ~asot.
Prethodniot den, na 21 juni 2010 godina, ~e{kata biznis-delegacija }e prestojuva vo Prilep. So svoite doma}ini –
stopanstvenici od regionot }e se odr`i
biznis-forum vo hotelot „Salida“, so po~etok vo 15 ~asot.
Delovnite lu|e koi se pretstavnici
na kompanii - ~lenki na Stopanskata komora na ^e{ka se od kompanii od razli~ni stopanski dejnosti i najavuvaat interes za vospostavuvawe inicijalni kontakti i me|usebno zapoznavawe so makedonskite kompanii na predvidenite bilateralni sredbi. Tokmu zatoa, ovoj deloven
forum pretstavuva dobra mo`nost za
unapreduvawe na ekonomskite relacii
me|u Republika Makedonija i ^e{ka, kako i za vospostavuvawe na povisoki oblici na sorabotka i razvoj na delovnite odnosi me|u kompaniite od dvete zemji.
Gi pokanuvame site makedonski kompanii zainteresirani za u~estvo na biznis
forumot, da go prijavat svoeto u~estvo vo
Stopanskata komora na Makedonija, najdocna do 18 juni 2010 godina (petok), kaj liceto Biljana Peeva - \uri}, tel:3244034,
e-po{ta: biljana@mchamber.mk.
Praga
NA 16 JUNI VO HOTEL „KONTINENTAL“ VO SKOPJE
Makedonsko-bosanskohercegova~ki biznis-forum
Na inicijativa na Ministerstvoto za nadvore{ni raboti na Bosna i Hercegovina, so poddr{ka na Ministerstvoto za nadvore{ni raboti na Republika Makedonija, na 16 juni 2010 godina vo hotel „Kontinental“
(Kristalna sala) }e se odr`i Makedonsko-bosanskohercegova~ki biznis-forum. Sredbata na delovnite
lu|e }e bide otvorena od
strana na ministrite za
ekonomija i za nadvore{na
trgovija na dvete zemji.
Vo ramkite na biznisforumot }e bidat organizirani bilateralni delovni
sredbi me|u stopanstvenicite od dvete zemji.
Biznis-delegacijata od
Bosna i Hercegovina, predvodena od Nadvore{no-trgovskata komora na BiH, e
sostavena od triesetina
kompanii od nekolku stopanski sektori: trgovija,
grade`ni{tvo, prerabotka
na drvo i proizvodstvo na
mebel, prehranbena i metaloprerabotuva~ka
industrija, tekstil i konfekcija, turizam i drugo.
Bosanskite kompanii
najavija interes za vospostavuvawe
inicijalni
kontakti i me|usebno za-
OD 21 DO 26 AVGUST VO GORNA RADGONA, R.SLOVENIJA
poznavawe so makedonskite kompanii na predvidenite bilateralni sredbi
so cel realizirawe na
potencijalna delovna sorabotka.
Stopanskata komora na
Makedonija gi pokanuva site kompanii zainteresirani za u~estvo na biznis-forumot da go prijavat svoeto
u~estvo najdocna do 11 juni
2010 godina (petok). Spisok
na bosanski kompanii, nacrt-agendata i prijavniot
list mo`e da go prezemete
na veb-portalot na Stopanskata komora na Makedonija: www. mchamber. mk
Gorna Radgona
„Pomurski saem 2010“
„ Stopanskata komora na Makedonija organizira u~estvo na
makedonski kompanii na zaedni~ki {tand na ovaa saemska
mani festacija
Stopanskata komora na
Makedonija vo periodot od
21 do 26 avgust 2010 godina
vo Gorna Radgona, Slovenija, organizira u~estvo i poseta na renomiraniot me|unarodniot saem za zemjodelstvo, prehranbena industrija, vinarstvo i zemjodelska mehanizacija „AGRA
2010“.
Pomurskiot saem od
Gorna Radgona, Slovenija,
so svojata mestopolo`ba
me|u Avstrija, Hrvatska i
Ungarija ima renome na
eden od najposetuvanite
saemski institucii vo
Evropa.
Na ovogodi{noto izdanie na me|unarodniot saem
za zemjodelstvo i za prehrana „AGRA 2010“ }e bidat
pretstaveni stopanski segmenti od oblasta na:
z prehranbenata industrija (meso i mle~ni
proizvodi, vino i pivo, pekarstvo, riba, konditorstvo, maslo za jadewe, kafe,
za~ini, dodatoci, surovini, repromaterijali, oprema i mehanizacija za prehranbena industrija
z zemjodelski proizvodi (razli~ni vidovi se-
„ Prijavuvawe za izlo`uva~i do 14 juni 2010
godina pod povolni uslovi!
miwa, rastenija, za{titni
preparati, oprema i mehanizacija za obrabotka na
zemja, oprema za lov i za
ribolov)
z zemjodelski mehanizacija
z sto~arstvo (izlo`ba
na doma{ni `ivotni)
z agrohemija i bilkarstvo
z ambala`a i pakuvawe
z drugo
Stopanskata komora na
Makedonija organizira poseta i u~estvo na makedonski kompanii na zaedni~ki
{tand od 100 kvadratni metri, so organiziran prevoz
i smestuvawe.
Za site kompanii koi se
zainteresirani da obezbedat prazen izlo`ben prostor Ve informirame deka
cenata e 63 evra za eden
kvadraten metar (na koi
sleduva 25 procenti popust). Cenata za standardna oprema za {tandot iznesuva 36 evra.
Stopanskata komora na
Makedonija gi povikuva site zainteresirani makedonski kompanii da go prijavat svoeto u~estvo na saemot najdocna do 11 juni
2010 godina.
Kontakt i prijavuvawe:
Venera Andrievska
Glaven i odgovoren urednik, Savo Pej~inovski
Tel: 3244 037;
venera@mchamber.mk
Vlatko Stojanovski
Tel: 3244 004;
faks: 3244 088
e-po{ta: vlatko@mchamber.mk
tel: : (02) 3244036
faks: (02) 3244088
savo@mchamber.mk

SODR@INA

Zemjava se rasfrla so energijata kako da e Kuvajt! Zemjava se

Export Incentives to Macedonian Agribusiness

А-5-1-2 - Царинска управа на Република Македонија

biznis info

mikrofinansirawe i finansiski odluki vo siroma[nite doma]instva

Οδηγός εκστρατείας

I Z V E S T U V A W E