ΕΤΟΣ: 18ο ‘Εκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
ELLINIZMOSZ
ORSZÁGOS
MAGYARORSZÁGI
ÖNKORMÁNYZATÁNAK
GÖRÖGÖK
KIADVÁNYA
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Έναρξη σχολικού έτους στο χωριό Μπελογιάννης
Ελληνικά μνημεία στο P��m�n�
Συνέντευξη με τον Σοφοκλή Νικάκη
750 FT
3€
Εναρξη σχολικής χρονιάς στο χωριό Μπελογιάννης
Σ
τις 2 Σεπτεμβρίου έγινε ο αγιασμός για την έναρξη
της νέας σχολικής χρονιάς στο χωριό Νίκος Μπελογιάννης παρουσία μαθητών, δασκάλων και γονιών
καθώς και του δημάρχου κ.Παπαλέξη, του προξένου
κ.Σταματέκου, του προέδρου της πανουγγρικής κ.Κοράνη και άλλων μελών της ομογένειας. Στην ομιλία
του ο υπεύθυνος για τις μειονότητες, εκπρόσωπος του
ουγρικού κράτους κ. Csaba Latorcai, τόνισε τη σπουδαιότητα διατήρησης της ελληνικής γλώσσας για την
ομογένειά μας και στο δικαίωμά μας να την κρατάμε
ζωντανή, να την μιλάμε και να τη διδάσκουμε στα παιδιά μας, μιας και αποτελεί κύριο στοιχείο της πολιτιστικής μας ταυτότητας.
Να υπενθυμίσουμε ότι από την 1η Σεπτεμβρίου το σχολείο του χωριού πέρασε στη δικαιοδοσία της Αυτοδι-
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Εκδότης: το Σώμα της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Διευθύνων Σύμβουλος της Σύνταξης: Κοράνης Λαοκράτης
Αρχισυνταξία: Βούλα Αυγουροπούλου
Σελιδοποίηση: Lajos Németh
Διεύθυνση Σύνταξης: 1054 Budapest, Vécsey u. 5.
Τηλέφωνα: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275
Φαξ: 06-1-302 7277
e-mail: ellinismos@hotmail.com
Τυπογραφείο: Copycat kft.
ISSN: 1786-0989
οίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας και ο εκπρόσωπος του
ουγγρικού κράτους υποσχέθηκε κάθε βοήθεια στην
βελτίωση και εξέλιξη του σχολείου. Από φέτος οι ώρες
διδασκαλίας ελληνικών έγιναν πέντε την εβδομάδα από
τέσσερις που ήταν, μα ακόμα παραμένει πρόβλημα το
γεγονός ότι οι δύο δάσκαλοι που έπρεπε να στείλει το
ελληνικό κράτος ακόμα δεν έχουν έρθει..Τα μαθήματα
όμως γίνονται κανονικά από δασκάλους του 12τάξιου
Συμπληρωματικού Σχολείου που έχουν επιφορτιστεί
με παραπάνω ώρες, αναπληρώνοντας τον συνάδελφό
τους που αναμένεται από την Ελλάδα.
Β.Αυγουροπούλου
ELLINIZMOSZ
A M.G.O.Ö. kiadványa
Kiadó: a M.G.O.Ö. Testülete
A szerkesztőség ügyvezetője: Koranisz Laokratisz
Főszerkesztő: Voula Avgouropoulou
Tördelő: Németh Lajos
Szerkesztőség cime: 1054 Budapest, Vécsey u. 5.
Telefon: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275
Fax: 06-1-302 7277
e-mail: ellinismos@hotmail.com
Nyomda: Copycat kft.
ISSN: 1786-0989
ΣΕπτΕμβριΟΣ 2012 • EτΟΣ: 18°
Ενημέρωση
Ενημερωτικό σημείωμα
Αγαπητοί Αναγνώστες,
Στο τεύχος του Ιουλίου – Αύγουστου σας
ενημέρωσα για τη συνεδρίαση του Δ.Σ. της
ΑΕΟΥ, όπου με αποφάσεις που πάρθηκαν από
το Σώμα, προσαρμοστήκαμε στις παρατηρήσεις
της Κυβερνητικής Υπηρεσίας του Κράτους.
Δυστυχώς μετά την συνεδρίαση του Μαΐου,
αλλά και της 4 Σεπτεμβρίου, αναβλήθηκε ο
διαγωνισμός για την οικοδόμηση του Οίκου του
Ελληνισμού, και οι λόγοι παραμένουν ίδιοι όπως
έχουν αναφερθεί στο προηγούμενο τεύχος.
Βέβαια εκ μέρους του Προεδρείου συνεχίζεται
η προσπάθεια να ξεκινήσει το γρηγορότερο ο
διαγωνισμός με πλήρη διαφάνεια όπως ορίζει ο
νόμος της δημόσιας προμήθειας. Πρόσφατα με
την προσπάθεια του Γεώργιου Κουκουμτζή στο
ξενοδοχείο Actor καλέστηκα να λογοδοτήσω
για την καθυστέρηση του διαγωνισμού και
για την μην εκτέλεση της απόφασης του Δ.Σ.
της ΑΕΟΥ για το έμβασμα 105 εκ.μ. φιορινιών
προς την Κοινωφελή Μη Κερδοσκοπική ΕΠΕ
«Οίκος του Ελληνικού Πολιτισμού». Οι λόγοι της
καθυστέρησης εξηγήθηκαν με την επιστολή της
Κυβερνητικής Υπηρεσίας του Κράτους.
Ευχάριστο γεγονός είναι ότι γιορτάστηκε
στο χωριό Μπελογιάννης η μέρα της εθνικής
γιορτής του ουγγρικού κράτους (20 Αυγούστου).
Ο εορτασμός αυτός έγινε στις 19 Αυγούστου
με συμμετοχή Ελλήνων από κάθε γωνιά της
Ουγγαρίας και όχι μόνον. Με επιτυχία έδωσε
το πρόγραμμά του ο Σύλλογος Εβριτών
Νομού Δράμας, το οποίο περιέλαβε όλες τις
περιοχές της Ελλάδας και την Κύπρο, και με την
ορχήστρα τους, καθώς και τις άλλες ορχήστρες,
ο εορτασμός έγινε πραγματικό πανηγύρι.
Στις 2 Σεπτεμβρίου, όπως κάθε χρόνο,
πραγματοποιήθηκε η τελετή έναρξης της
σχολικής χρονιάς 2012-2013 στο χωριό
Μπελογιάννης. Η φετινή έναρξη όμως είχε
την ιδιεταιρότητα ότι από φέτος το Δημοτικό
Σχολείο Νίκος Μπελογιάννης λειτουργεί
ως δίγλωσσο σχολείο. Στην εκδήλωση
παραβρέθηκαν το Προεδρείο της ΑΕΟΥ,
τα στελέχη του ουγγρικού κράτους και η
διοίκηση του χωριού. Ο Υφυπουργός dr. Latorcai Csaba χαιρέτησε τη νέα χρονιά, παρακάτω
παραθέτουμε την ομιλία του.
Εκ μέρους του Δ.Σ. σας εύχομαι καλό και
δημιουργικό φθινόπωρο.
του Λαοκράτη Κοράνη
Η ομιλία του Υφυπουργού dr. Latorcai Csaba:
M
Kedves beloianniszi görög barátaim!
egtiszteltetés számomra, hogy a
2012/2013-as új tanév megnyitóján
Magyarország Kormánya és az Emberi Erőforrások Minisztériuma nevében én köszönthetem
Önöket, a beloianniszi Nikosz Beloiannisz Általános Iskola és Óvoda oktatóit, az itt tanuló diákokat, a megjelent szülőket és a meghívott vendégeket. Külön is szeretném köszönteni az első
osztályosokat, akik bizonyára már nagyon várták,
hogy beléphessenek az iskola kapuján.
Annak az intézménynek a kapuján, amely 1951es alapítása óta számtalan görög fiatalt tanított,
nevelt fel, és a végzettek közül sokan a magyarországi görögök kiemelkedő, elismert személyiségeivé váltak.
Évtizedek óta halljuk, hogy a hazánkban élő nemzetiségek megmaradása szempontjából a leglényegesebb terület az oktatás. A családi körből sajnos egyre inkább kiszorul a nemzetiségek
nyelve, a nemzetiségi anyanyelv használata, és
a szülők egyre inkább az óvodákban, iskolákban oktató pedagógusoktól várják, hogy az ősök
nyelvére megtanítsák a hozzájuk érkező gyermekeket. Ugyanakkor még ez az érdeklődés is egyre
gyengül és fokozatosan csökken a nemzetiségi
oktatásban résztvevők létszáma. Örömmel hallom, hogy itt viszont más településekről is hozzák a szülők a tanulókat – éppen a görög nyelv és
kultúra megismerésének céljából.
A nemzetiségi közösségeink megmaradásában a
nyelvnek, a nyelvismeretnek kitüntetett szerepe
van. A nyelvvesztéssel megsemmisül a nemzetiségi identitás fő pillére, felgyorsul az asszimiláció.
Nem létezik modern nemzet, amelynek ne lenne
saját nyelve, illetve ne védelmezné saját nyelvi
értékeit a globalizáció negatív hatásai ellen.
Nemzetiség sem létezhet, ha nincs élő kapcsolatban az anyanyelvvel, az anyaország nyelvével.
Beloiannisz lakói és a Magyarországi Görögök
Országos Önkormányzata azt határozták el, hogy
az országos önkormányzat átveszi és példaértékű
nemzetiségi iskolává fejleszti a Nikosz Beloiannisz
Iskola és Óvodát.
Ehhez minden segítséget megkaptak és megkap-
3
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Τα νέα μας
nak az Egyházi, Nemzetiségi és Civil Társadalmi Kapcsolatokért Felelős Államtitkárságtól, hiszen Magyarország Kormánya
különleges értékként tekint hazánk nemzetiségeire, amint ezt
a számos normatív és pályázati támogatás mutatja. A segítség
azonban önmagában még kevés lenne.
Itt és most meg kell köszönnöm az intézményben dolgozó
nevelők és munkatársak áldozatos munkáját, mert nélkülük ezt a rendkívül fontos oktatási – nevelési feladatot nem
lehetne megvalósítani.
Tudjuk, hogy a nemzetiségi területen dolgozó pedagógusok
sokat tesznek az asszimilációs folyamat megállítása érdekében. Kitartásuk és szakmai munkájuk eredménye, hogy ma az
intézmény igen sikeres oktatási program szerint működik. A
nemzetiségi nyelvű oktatás lehetővé teszi, hogy az óvoda és
az általános iskola igazi görög központként, kis görög autonómia-szigetként jelenjen meg.
Magyarország Alaptörvénye rögzíti, hogy a Magyarországon
élő nemzetiségek a magyar politikai közösség részei és államalkotó tényezők. Az állam vállalja, hogy a nemzetiségek nyelvét és kultúráját megóvja és ápolja. A hazai nemzetiségeknek
joguk van az anyanyelvhasználathoz, a saját nyelven való névhasználathoz, a saját kultúrájuk ápolásához és az anyanyelvű
oktatáshoz.
Az Alaptörvénynek megfelelően az új nemzetiségi törvény,
illetve a köznevelésről szóló törvény továbbra is biztosítja a
nemzetiségi közösségek igényeinek megfelelő nemzetiségi
nevelés, nevelés-oktatás megszervezését, fenntartását. Fontos
hangsúlyozni, hogy az új jogszabályok alapjaiban nem érintették a nemzetiségi nevelésnek, nevelés-oktatásának az elmúlt
két évtizedben fokozatosan, a nemzetiségi közösségekkel szoros együttműködésben kialakított rendszerét.
A Nemzeti alaptantervvel párhuzamosan az új tanévre megújul a nemzetiségi nevelés, nevelés-oktatás kereteit, tartalmát szabályozó útmutatás. Miniszteri rendelet készül a Nemzetiség óvodai nevelésének irányelve és a nemzetiség iskolai
oktatásának irányelve kiadásáról. A rendelet – a nemzetiségenkénti részletes fejlesztési feladatok megújítása mellett – a
következő lényeges újdonságokat tartalmazza:
• a népismeret oktatásának időkeretét egységesen állapítja
meg, annak integrált oktatását a jövőben kizárja, azt önálló
órában kell oktatni
• a népismeretet – a magyar nyelvű roma nemzetiségi nevelés-oktatás kivételével – anyanyelven kell oktatni
• a nemzetiségi nyelvoktató oktatási formában a jövőben –
azon nemzetiségek esetében, amelyek ezzel egyetértenek –
a nemzetiségi nyelvet az eddigi heti négy óra helyett heti öt
órában kell oktatni. Ez utóbbi kritériumot - megelőzve a szabályozás bevezetését - Önök már teljesítették is!
Ugyancsak megújulnak a nemzetiségi nevelés-oktatás kerettantervei. A speciális kerettantervek, köztük a nemzetiségi
nevelés-oktatás kerettanterveinek kiadása őszre várható. A
kerettantervek nemzetiségi szakemberek bevonásával újul-
4
nak meg, kiadásuk az országos nemzetiségi önkormányzatok
egyetértésével történik.
Tisztelt Hölgyeim és Uraim!
A jeles görögségkutató, aki maga is magyarországi görög felmenőkkel rendelkezik, Dr. Diószegi György Antal írta le a
tanulmányaiban:
A magyar és a görög kapcsolatrendszer a sokrétű és kölcsönös értékteremtés jegyében zajlik évszázadok óta. Magyarország és Görögország mindig is jelentős művelődési és gazdasági kapcsolatépítést folytatott: ebben a magyarországi
görögök rendkívül fontos szerepet vállaltak.
A közösségi élményt alapértéknek tekintették: a vallás és a
templom, valamint az iskoláztatás és az anyanyelv megőrzése mindig is nagy jelentőségű volt a magyarországi görögség számára. A vallás alapvető összetartó erőt jelentett számukra: a 18. században 35 görög egyházközség jött létre a
befogadó lelkületű Magyarországon, melyek templomot vagy
kápolnát építettek, fenntartották az eredettudatot és a hitükhöz való ragaszkodást ifjú tagjaikban is.
Fontos rögzíteni, hogy hazánk történelmében minden sikeres
magyarországi görög közösség három lábon állt: a kereskedelmi társulat, a görög templom és a görög iskola jelentették
megtartó pilléreiket.
A magyarországi görögök számos mecenatúrával segítették a
magyar kultúra, tudomány és gazdaság fejlődését, kimagasló
személyiségeket adtak a hazai közéletnek.
A több évszázados együttélésünk öröksége után napjainkban
egy új közös együttműködés, együttélés reményeivel számolunk. Közös reményeink oda vezettek, hogy népeink, országaink tagjai az Európai Uniónak, a közös Európának. Az egyesült
Európa a népcsoportokat és etnikai kisebbségeket nemcsak
hogy megtűri, hanem egyenesen szüksége van rájuk. A jövő
Európájának ugyanis többnyelvű polgárokra van szüksége.
A fejlődés egészen természetes eredménye a soknyelvűség,
mivel értenünk kell a másik nyelvét is. És ebben a nyelvi szükségben a kétnyelvűséget őrző nemzetiségi közösségek számára hatalmas lehetőségek rejlenek. A határokon átnyúló
együttműködésben a nemzetiségek híd-szerepe már nem
csak ideológiai frázis lesz. A kétnyelvűség tényleges előnyt,
komoly értéket képvisel.
Végezetül Hozzátok szólok kedves diákok. Azt kívánom Nektek, hogy éljetek az iskolátok nevelési, oktatási programja
által biztosított kivételes lehetőségekkel. Tanuljatok meg jól
görögül, és továbbra is őrizzétek meg görög identitásotokat.
Tegyetek meg mindent azért, hogy az évszázadok során létrehozott, napjainkig megőrzött kulturális örökséget és anyanyelvet még sokáig értékeink között tudhassuk.
Ezzel az örökséggel és feladattal indítalak útra Titeket.
A 2012/2013 – as tanévet ezennel megnyitom!
ΣΕπτΕμβριΟΣ 2012 • EτΟΣ: 18°
Τα νέα μας
B�������� ���������
Spiridon Georgiles írása
N
agyjából négyéves – a tervezett időtartamot
kitöltő – magyarországi szolgálatom végére
teszek most pontot. E szolgálat minden szempontból teljes és gyümölcsöző volt. Egyrészt a
kétoldalú magyar-görög kapcsolatokról szólt,
de nemkevésbé a két országnak az EU keretében fenntartott kapcsolatairól is. E kapcsolatok
továbbfejlesztéséért minden lehetséges erőfeszítést megtettünk, és elmondhatjuk, hogy kiváló
szinten vannak.
Magyarországgal a politika, a gazdaság,
a kultúra stb. sok területén működünk együtt.
Mindegyik területen számottevő haladást értünk
el, kölcsönös látogatások zajlottak és olyan
együttműködések is mint pl. az Afganisztánban
tevékenykedő magyar kontingensnek nyújtott
görög pénzügyi segítség, a görög érdekek képviselete a magyar nagykövetség által a líbiai válság
idején vagy Magyarország kötelezettségvállalása
bizonyos számú görög régiség visszaszolgáltatására Görögországnak, a Budapesti Szépművészeti Múzeum kincsei közül.
Elsőrendű fontosságú esemény volt
2011 első felében a magyar EU-elnökség, melynek ideje alatt nagyszámú görög miniszter és
más tisztségviselő látogatott Magyarországra,
hogy részt vegyenek az itt megrendezett találkozókon.
Magyarországi szolgálatom másik
aspektusa az itteni görögséggel kapcsolatos,
vagyis egy olyan témával, amely minden bizonynyal az Ellenizmosz olvasói érdeklődésének
középpontjában áll.
A diaszpóra görögségével akkor kezdtem foglalkozni, amikor kapcsolatba kerültem
az amerikai görögséggel. Ez gazdag, mondhatnám, megismételhetetlen tapasztalatot jelentett
számomra. Második nagy élményem a kaukázusi görögséggel történt megismerkedésem volt,
amikor Grúziában teljesítettem szolgálatot mint
nagykövet. Nagyon gazdag tapasztalatokat szereztem ott is, melyek azonban – az ottani diaszpóra történelmi jellegzetességei miatt – nagyon
különböztek a többitől.
A sors kegyéből megismerkedhettem
magyarországi diaszpóránkkal is – ez megint
igen különleges és a többitől eltérő tapasztalatot jelentett. Az itteni görögök története ismert.
Igyekeztem minden módon mellettük állni, segíteni gondjaik megoldásában, részt venni rendezvényeiken, egyszóval közelről megélni őket.
Nagy hatással volt rám, hogy ez a
maroknyi, 4-4500 ember ennyire aktívan vesz
részt a görög rendezvényeken. Szeretnek összegyűlni, görög zenét hallgatni, táncolni, előadásokat tartani, részt venni a nemzeti ünnepeken
– egyszóval: életben tartani a görögség lángját.
Megérdemelnek egy nagy „bravó”-t.
E sikerben nagy szerepet játszanak a
görög kisebbség önkormányzatai. Fontos szerepe van az egyháznak is – amellyel a Nagykövetség igen jó együttműködést alakított ki - ,
csakúgy, mint az oktatásnak, melyet országunk
görög tanárok Magyarországra küldésével támogat. Az itteni görög közösség jelképe lett Beloiannisz falu, melyet Görögország a múltban is, és
a jelenben is minden módon támogat, beleértve,
természetesen, az anyagi segítségnyújtást is.
De nagy köszönettel tartozunk Magyarországnak is, amely szeretettel befogadta ezeket az embereket, otthont adott nekik, nemzeti
kisebbségnek ismerte el, és anyagi támogatásban is részesítette őket.
Magyarországi diaszpóránknak bizonyosan van jövője, és lennie is kell, hogy fenntartsa a XVII – XVIII. és XIX. században itt élt
görögök ragyogó hírnevét. Az akkori görögök emlékezetét máig életben tartja Budapest
megannyi nevezetes görög épülete a Lánchídtól a Tudományos Akadémiáig, csakúgy, mint
a Magyarország egész területén megtalálható
görög templomok.
Biztos vagyok benne, hogy a magyarországi görögség fényes jövő előtt áll – ehhez nem
kell más, csak hogy háttérbe szorítsa azokat a
kicsinyességre és az egység hiányára utaló jelenségeket, melyek időnként felütik fejüket.
A magam részéről a lehető legjobbakat kívánom nekik, egyben köszönetet mondva,
amiért lehetőséget adtak nekem, hogy segítsek,
amiben tudtam. Mindig velük leszek, bárhová,
bármely őrhelyre állít is az élet.
„Biztos vagyok
benne, hogy a
magyarországi
görögség fényes
jövő előtt áll –
ehhez nem kell
más, csak hogy
háttérbe szorítsa
azokat a kicsinyességre és az
egység hiányára
utaló jelenségeket, melyek időnként felütik fejüket”
Spiros Georgiles úr, a
leköszönő magyarországi
görög nagykövet
5
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Πρόσωπα
“Ζ�������� ����� � ������� ��� Ε������”
συνέντευξη με τον απερχόμενο Έλληνα Πρέσβη κ.Γεωργιλέ
Της Β.Αυγουροπούλου
”Οι εδώ ομογενείς μας είναι
άξιοι θαυμασμού
καθώς παρόλα
τα βάσανα και τις
ταλαιπωρίες που
πέρασαν μπόρεσαν και στάθηκαν στα πόδια
τους, εργάστηκαν, πρόκοψαν,
έκαναν οικογένειες, έγιναν αγαπητοί στην Ουγγαρία και τιμούν
το
ελληνικό
όνομα”
6
– Θα ήθελα να ξεκινήσουμε με την εκδήλωση
που πραγματοποιήθηκε στην Πρεσβεία για
να αποχαιρετήσετε τους φίλους και συνεργάτες σας εδώ στην Ουγγαρία, η οποία έγινε
σε αρκετά φορτισμένο -συναισθηματικάκλίμα. Πείτε μου, ποια συναισθήματα και
ποιες σκέψεις σάς διακατέχουν τώρα που
ολοκληρώνετε όχι μόνο τη θητεία σας στη
Βουδαπέστη, αλλά και τη διπλωματική σας
καριέρα γενικότερα, επιστρέφοντας στην
Ελλάδα.
– Στις 19 Ιουλίου παράθεσα μια δεξίωση στην
αυλή της Πρεσβείας για τους εκπροσώπους της
εδώ ομογένειας με την ευκαιρία της ολοκλήρωσης της θητείας μου. Πολλά πράγματα με συνέδεσαν με την ομογένεια της Ουγγαρίας κατά τη
διάρκεια της αποστολής μου. Θα ήθελα η Πρεσβεία να μπορούσε να χωρέσει όλον αυτόν τον
κόσμο που συνάντησα σε όλες τις εκδηλώσεις,
τις εθνικές εορτές και τις θρησκευτικές, στις
οποίες παραβρέθηκα. Δυστυχώς ο χώρος ήταν
περιορισμένος και αναγκάστηκα να καλέσω
ορισμένους εκπροσώπους μόνο, παρότι θα
ήθελα να τους έχω όλους εδώ.
Για μένα ήταν μια μέρα συγκινητική αφενώς
γιατί ήταν μια μέρα αποχαιρετισμού μου από
τους Έλληνες της Ουγγαρίας, αν και δεν μ’αρέσει να το λέω έτσι γιατί δεν θέλω να πιστέψω
ότι τους αποχαιρετώ πραγματικά, διότι απ΄
όπου κι αν βρίσκομαι στο μέλλον θα θελήσω να
είμαι πάντα δίπλα τους, να τους επισκέπτομαι,
να μαθαίνω τα ζητήματα που τους απασχολούν, τα προβλήματά τους. Εξάλλου απέκτησα
και φιλικές σχέσεις με αρκετούς ανθρώπους
εδώ. Αφετέρου υπήρχε συγκίνηση διότι κλείνοντας 35 χρόνια υπηρεσίας, πρόκειται να συνταξιοδοτηθώ στην Ελλάδα. Όπως καταλαβαίνετε,
αυτοί οι δύο παράγοντες συνέβαλαν στην δημιουργία συναισθηματικής φόρτισης. Ήταν πολύ
ωραία η ατμόσφαιρα, θέλω να ευχαριστήσω
όλους όσους μίλησαν στην εκδήλωση για τη
συνεργασία μας, με ευχαρίστησαν, μου πρόσφεραν τα δώρα τους τα οποία θα τα κρατώ
σα φυλακτό μαζί με τα καλά τους λόγια. Θέλω
να τους διαβεβαιώσω ότι δεν θα τους ξεχάσω
ποτέ. Ένα μέρος της καρδιάς μου μένει στην
Ουγγαρία και θα υπάρξει τρόπος να είμαστε
σε επαφή και να κρατήσουμε αυτή την καλή
σχέση, όπου κι αν βρίσκομαι.
– Ποια γεγονότα ξεχωρίζετε στη διάρκεια
της θητείας σας εδώ και γιατί;
– Θα αναφέρω ένα τυχαίο περιστατικό το
οποίο νομίζω περικλείει πολλά στοιχεία και το
οποίο μου συνέβει πριν μερικές μέρες. Τη στιγμή
που έβγαινα από το σπίτι μου ερχόμενος στη
δουλειά μου, στο δρόμο μου συνάντησα δύο
οδοκαθαριστές. Ο ένας από τους δυο, ονόματι Βασίλης, με αναγνώρισε και με πλησίασε
μιλώντας άπταιστα ελληνικά. Μου είπε ότι με
γνωρίζει καλά από τις εκδηλώσεις και με συγχάρηκε για τη δουλειά μου. Του είχε κάνει εντύπωση όταν τον περασμένο Φεβρουάριο σε μια
εκδήλωση σηκώθηκα και χόρεψα και του άρεσαν τα λόγια που είχα πει τότε, ότι οι Έλληνες πρέπει να είναι ενωμένοι κι ότι η ελληνική
διασκέδαση, η μουσική, το φαγητό, βοηθάει σε
αυτό. Τα καλά λόγια του Βασίλη με συγκίνησαν
πραγματικά γιατί είδα ότι η προσπάθεια που
κατέβαλα έφτασε μέχρι και τον τελευταίο απλό
άνθρωπο. Τον ευχαριστώ πολύ, εκπροσωπεί
όλους τους εδώ Έλληνες, στους οποίους απευθύνω τις ευχές μου για προκοπή, καλή συνέχεια
των προσπαθειών τους και κυρίως να κρατήσουν τη φλόγα του ελληνισμού αναμμένη.
– Πώς θα αξιολογούσατε αυτά τα τέσσερα
χρόνια από πλευράς παραγωγής έργου;
Γίνανε αυτά που είχατε εξαρχής στο μυαλό
σας ερχόμενος εδώ ή έμειναν και ανολοκλήρωτα σχέδια;
– Όταν ήρθα είχα στο μυαλό μου να κάνω μια
καλή συνεργασία με τους Έλληνες. Αυτό νομίζω
το πέτυχα, με τους εκπροσώπους των εδώ
Ελλήνων αλλά και με τον απλό κόσμο, προσπάθησα να εκπροσωπήσω τη χώρα μου, να
συνεργαστώ με την εκκλησία, με τον τουριστικό
τομέα-καθώς έχει μεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον η Ελλάδα για τους Ούγγρους- έγιναν
πολλές εκδηλώσεις και αυτές οι προσπάθειες
βρήκαν αναγνώριση. Προσπάθησα να παραβρίσκομαι με τους συνεργάτες μου σε κάθε εκδήλωση που γινόταν, είτε στη Βουδαπέστη, είτε
σε άλλη πόλη, είτε στο χωριό Μπελογιάννης
στο οποίο πήγαμε πολλές φορές για να τιμήσουμε τις εκδηλώσεις του. Ταξιδέψαμε επίσης
Σεπτέμβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°
Πρόσωπα
με τους θρησκευτικούς εκπροσώπους, με τον
Μητροπολίτη Αρσένιο αλλά και με τον εκλειπόντα Μιχαήλ παλιότερα, για να επισκεπτούμε
την κληρονομιά που άφησε ο ελληνισμός της
πρώτης διασποράς, τις εκκλησίες και τα μνημεία, είδαμε τον μεγάλο πολιτιστικό πλούτο
που άφησαν οι Έλληνες εκείνης της εποχής.
Από το τίποτα μεγαλούργησαν και συνέβαλαν
σημαντικά στην πολιτική, την οικονομική και
την πολιτιστική ζωή αυτής της χώρας, πράγμα
το οποίο η σημερινή Ουγγαρία το αναγνωρίζει.
Όλα αυτά τα δείγματα μπορούμε να τα δούμε
γύρω μας, από τη Γέφυρα των Αλυσίδων, την
Ακαδημία Επιστημών, τον Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, και τόσα άλλα μνημεία και
κτίρια σε όλη τη χώρα.
Από αυτή την πλευρά είμαι απόλυτα ικανοποιημένος. Βεβαίως υπάρχουν και πράγματα τα
οποία δεν προλάβαμε. Πάντα υπάρχουν και καινούριες ιδέες να υλοποιηθούν και καινούριες
προσπάθειες να γίνουν. Ένα ζητούμενο είναι η
ενότητα των Ελλήνων. Προς αυτή την κατεύθυνση καταβάλαμε σημαντικές προσπάθειες,
ελπίζω το μήνυμα να πέρασε και να μπορέσει
κάποια στιγμή ο ελληνισμός να βαδίσει ενωμένος στην πορεία του προς το μέλλον. Νομίζω
οι ομογενείς μας εδώ έχουν ένα λαμπρό μέλλον
και οφείλουν να το έχουν για να κρατήσουν
το όνομα το ελληνικό αντάξιο με αυτό που
υπήρχε παλιά εδώ για τους Έλληνες της Ουγγαρίας. Είμαι βέβαιος ότι ο αντικαταστάτης μου
θα συνεχίσει αυτές τις καλές προσπάθειες προς
όφελος του ελληνισμού. Ο εδώ ελληνισμός αποτελεί την σημαντικότερη γέφυρα που ενώνει
την Ελλάδα με την Ουγγαρία, διότι όπως πολύ
καλά γνωρίζετε, οι ομογένειες της Ελλάδος στο
εξωτερικό λειτουργούν σαν γέφυρες επικοινωνίας και ενδυνάμωσης των σχέσεων της χώρας
μας με τις χώρες όπου υπάρχει ομογενειακό
στοιχείο. Μία από αυτές τις χώρες είναι και η
Ουγγαρία την οποία θα ήθελα να ευχαριστήσω
μέσα από την ευκαιρία που μου δίνετε, για την
φιλοξενία που έδωσε στους Έλληνες και για το
γεγονός ότι αναγνώρισε την ελληνική μειονότητα ως μία από τις επίσημες εθνικές μειονότητες της χώρας, πράγμα το οποίο έχει και ως
πρακτικό αποτέλεσμα την οικονομική της ενίσχυση, γεγονός μοναδικό για ελληνική ομογένεια του εξωτερικού.
– Πώς θα χαρακτηρίζατε την ελληνική ομογένεια της Ουγγαρίας; Βλέπετε κάποιες ιδιαιτερότητες που ενδεχομένως να μην υπάρχουν στους ομογενείς των άλλων χωρών
όπου υπηρετήσατε;
– Βεβαίως υπάρχει ιδιαιτερότητα στην εδώ
ομογένεια και αυτή είναι η ιστορία της. Είναι
γνωστή η ιστορία της ομογένειάς μας στην
Ουγγαρία. Οι άνθρωποι έφτασαν εδώ σαν πρόσφυγες μετά τον Εμφύλιο. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα το ελληνικό κράτος αρνείτο
να τους δώσει ελληνικά διαβατήρια. Κάποια
στιγμή όμως η ελληνική πολιτεία γύρισε σελίδα,
η Ελλάδα αγκάλιασε αυτούς τους Έλληνες και
δημιουργήθηκε κλίμα εμπιστοσύνης, πράγμα
που το αναγνωρίζει και η εδώ ομογένεια. Συνεπώς δεν μπορούμε να μιλάμε πλέον με όρους
του παρελθόντος. Οι εδώ ομογενείς μας είναι
άξιοι θαυμασμού, που παρόλα τα βάσανα και
τις ταλαιπωρίες που πέρασαν μπόρεσαν και
στάθηκαν στα πόδια τους, εργάστηκαν, πρόκοψαν, έκαναν οικογένειες, έγιναν αγαπητοί στην
Ουγγαρία και τιμούν το ελληνικό όνομα.
– Πιστεύετε ότι η φαγωμάρα είναι ελληνικό
προσόν μόνο; Πού οφείλεται, κατά τη γνώμη
σας, και τι μπορεί να μας μονιάσει τελικά;
– Φαίνεται ότι το στοιχείο του διχασμού έρχεται από πολύ παλιά, αρκεί κανείς να διαβάσει
την αρχαία ελληνική ιστορία και βλέπει ότι είναι
κάτι σύμφυτο με τη φυλή μας. Ασφαλώς πρέπει να το καταπολεμήσουμε γιατί είναι κάτι που
μας φρενάρει από το να πάμε μπροστά. Ένα
καλό μπορώ να δώ σε αυτό, αν μπορούμε να το
πούμε έτσι...αυτή η φαγωμάρα είναι μια απόδειξη ότι είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων (γέλια).
– Κλείνει για εσάς ένα σημαντικό κεφάλαιο
τη στιγμή που η Ευρώπη κλυδωνίζεται εν
μέσω οικονομικής και κοινωνικής κρίσης.
Ποια είναι η εκτίμησή σας για το μέλλον της
Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και της Ελλάδας
ειδικότερα;
– Η Ευρώπη βρίσκεται σε μια δύσκολη κατάσταση και η Ελλάδα βρίσκεται στην περιδίνηση της κρίσης που διέρχεται η ευρωζώνη.
Όπως όλοι οι ευρωπαίοι, έτσι κι εγώ θέλω να
πιστεύω ότι θα βρεθούν εκείνες οι συνταγές
που σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα διορθώσουν τα
προβλήματα για να μπορέσουν οι λαοί να ευημερήσουν ξανά.
– Είστε αισιόδοξος προς αυτή την κατεύθυνση;
– Θέλω να είμαι αισιόδοξος. Δεν θα ήθελα
να φανταστώ την καταστροφή. Πιστεύω ότι
κάποια στιγμή θα υπάρξει συνεννόηση και
αλληλεγγύη ούτως ώστε να λυθούν τα σοβαρά
προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή την
στιγμή η ΕΕ για να μπορέσει να προχωρήσει
μπροστά. Αυτό θα σημαίνει επίλυση και του
ελληνικού προβλήματος που δεν είναι μόνο
ελληνικό, είναι γενικότερο πρόβλημα της Ευρώπης. Όλα εξαρτώνται από μια ευρωπαϊκή λύση
που θα οφελήσει και τη χώρα μας. Μέσα σε
αυτό το πλαίσιο λοιπόν θέλω να αισιοδοξώ.
Φαίνεται ότι το
σ τ ο ι χε ί ο
του
διχασμού έρχεται
από πολύ παλιά,
αρκεί κανείς να
διαβάσει
την
αρχαία ελληνική
ιστορία και βλέπει ότι είναι κάτι
σύμφυτο με τη
φυλή μας. Ασφαλώς πρέπει να
το καταπολεμήσουμε γιατί είναι
κάτι που
μας φρενάρει
από το να πάμε
μπροστά.
7
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Οι αναγνώστες γράφουν
Σ
την παρούσα στήλη δημοσιεύουμε τις δικές σας απόψεις, ιδέες και επιστολές που φτάνουν επώνυμα στο περιοδικό μας. Μπορείτε να μας στείλετε τη γνώμη σας αλλά και
την κριτική σας για θέματα της επικαιρότητας ή κάτι που θεωρείτε πως έχει ενδιαφέρον,
αλλά και να μας ενημερώνετε για αξιόλογες δραστηριότητες που μπορούν να προβληθούν μέσα από τις σελίδες του Ελληνισμού. Αυτό τον μήνα η δρ.Κλεονίκη Ζήση μας
έστειλε το άρθρο του Βασίλη Γαλούπη για τον επιφανή δρομέα Στέλιο Κυριακίδη. Οι
περισσότεροι ίσως δεν τον γνωρίζουν, διαβάστε όμως τί κατάφερε να επιτύχει με
την επιμονή και το σθένος του...
ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
Άγνωστος σε αντίθεση με άλλους
Πούλησε τα μισά έπιπλα για να πάει να τρέξει!
20.4.1946:
Η ενθουσιώδης υποδοχή που επιφύλαξε ο ελληνικός λαός
στον Κυριακίδη στο κέντρο της Αθήνας(εδώ έξω από τις
Στήλες του Ολυμπίου Διός)
Έ
χετε δει καμιά οδό ή πλατεία με το όνομα του Στέλιου
Κυριακίδη; Θα έπρεπε όμως...
Στην Πάφο γεννήθηκε, στις 4 Μαϊου 1910. Πάνω από έναν
αιώνα πια. Φτωχόπαιδο ήταν και κάποια στιγμή ξεκίνησε
τον αθλητισμό στην Λεμεσό. Του άρεσε να τρέχει από πιτσιρίκι. Κατάφερε, μάλιστα, να πάρει μέρος ως δρομέας με
την ελληνική εθνική ομάδα στους ολυμπιακούς αγώνες του
1936!
Αγροτόπαιδο, με έρωτα για τον αθλητισμό και ταλέντο, από
το 1934 τα μαζεύει και μετακομίζει στο Χαλάνδρι. Έπιασε
δουλειά στην ΔΕΗ (τότε Ηλεκτρική Εταιρεία) και πήγαινε να
μετράει τα ρολόγια στα σπίτια του κόσμου για να βγάλει το
μεροκάματο.
Τα ‚μπλεξε ο πόλεμος μετά. Υπέφερε ο κόσμος. Έτσι κι αυτός,
έτσι και η οικογένειά του. Το 1940 έκοψε το τρέξιμο και κοίταξε μόνο να ζήσει. Πείνα! Έβλεπε τους παλιούς του συναθλητές, εκείνη την μεγάλη ομάδα του 1930, να λιμοκτονούν
ή να τους σκοτώνει ο γερμανικός κατοχικός στρατός.
Παντρεύτηκε, έκανε παιδιά, τέλειωσε η Κατοχή, άρχισε η
φαγωμάρα του Εμφυλίου. Αδερφός να σκοτώνει αδερφό
εκείνα τα μαύρα χρόνια.
8
Παίρνει την μεγάλη απόφαση το 1946 να ξανατρέξει. Λίγη
προπόνηση, ελάχιστο φαγητό από τους γείτονες, δύσκολα
χρόνια. Ήθελε να πάει στην Αμερική. Στην Βοστώνη. Στον
φημισμένο μαραθώνιο! Ελπίζοντας ότι και μόνο με την
παρουσία του θα μπορέσει να ευαισθητοποιήσει τους Αμερικάνους για να βοηθήσουν τον λαό μας που τα περνούσε
δύσκολα όσο ποτέ άλλοτε.
Πώς, όμως, να αγοράσει εισιτήριο για την Αμερική; Με τι
λεφτά; Μαζεύει και πουλάει τα μισά έπιπλα του σπιτιού.
Πιάνει πέντε δραχμές στο χέρι, του δίνουν με τα πολλά και
κάμποσα ακόμα από την δουλειά του και πάει και βγάζει
αεροπορικό εισιτήριο. Μονό! Δεν είχε λεφτά για «μετ’ επιστροφής».
Μέσα από τα χαλάσματα της Αθήνας, βρήκε το κουράγιο
να πετάξει για Αμερική ρισκάροντας τα πάντα. Με μοναδικό
σκοπό να. τρέξει! Τίποτα άλλο!
«Θα πεθάνεις στα πρώτα χιλιόμετρα»
Ο πιο δύσκολος μαραθώνιος της εποχής - κι ακόμα φημισμένος - ήταν αυτός της Βοστώνης. Φαβορί ο τεράστιος Άγγλος
Κένεθ Μπέιλι και ο Αμερικάνος, νικητής της προηγούμενης
χρονιάς, Τζόνι Κέλι. Κι από κοντά ένας Καναδός αθληταράς.
Πριν τον αγώνα όλοι οι αθλητές έπρεπε να περάσουν από
γιατρό. Πάει και ο Κυριακίδης, τον εξετάζουν οι Αμερικάνοι
και του λένε:
«Δεν μπορείς να τρέξεις.».
– Μα, γιατί; Γιατί δεν μπορώ ενώ έκανα τόσο ταξίδι;
– Είσαι πολύ αδύναμος, νεαρέ Έλληνα. Θα πεθάνεις στον
δρόμο από την εξάντληση, έτσι κοκαλιάρης όπως είσαι. Δεν
θα αντέξεις ούτε για μερικά χιλιόμετρα.
Παίρνει ουσιαστικά την προσωπική ευθύνη και λέει «φέρτε
μου το χαρτί να το υπογράψω ότι θα τρέξω κι αναλαμβάνω
όποιον κίνδυνο υπάρχει για την ζωή μου. Θα τρέξω κι ας
πεθάνω εδώ πέρα.».
Σεπτέμβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°
Οι αναγνώστες γράφουν
Αρχίζει ο αγώνας. 20 Απριλίου 1946 ήτανε. Ξεκίνησε αργά
ο Στέλιος Κυριακίδης, αλλά ανέβαζε στροφές. Όλο και πλησίαζε τους πρώτους, όλο και πατούσε καλύτερα. Στο 40o
χιλιόμετρο έπιασε τον Κέλι, τον πρωτοπόρο.
Ναι, κέρδισε! Με πανευρωπαϊκό ρεκόρ! Παραμιλούσε η Αμερική.
«Εγώ έτρεχα για τον εαυτό μου, ο Κυριακίδης για έναν
λαό»
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τρούμαν καλεί τον Κυριακίδη στον
Λευκό Οίκο, μαζί με τον δεύτερο, τον Αμερικάνο Τζόνι Κέλι.
Κι όταν λέμε Κέλι να αναφέρουμε ότι 15 φορές βγήκε στην
καριέρα του μέσα στην πρώτη πεντάδα του μαραθωνίου
της Βοστώνης, ενώ το 2000 ανακηρύχθηκε από το Runner’s
World ο κορυφαίος δρομέας για τον περασμένο αιώνα.
Ρωτάει ο Χάρι Τρούμαν τον Τζόνι Κέλι: «Καλά, βρε παιδί μου.
Πώς έχασες απ’ αυτόν τον κοκαλιάρη (σ.σ. έτσι τον έλεγαν οι
εφημερίδες) κι αδύναμο Έλληνα;».
Απάντηση Κέλι: «Μόνο εγώ έχασα; Κανένας δεν μπόρεσε να
τον κερδίσει. Εγώ έτρεχα για τον εαυτό μου κι αυτός για
έναν ολόκληρο λαό, για μια ιδεολογία...».
Ο Τρούμαν χαμογελάει και γυρνάει προς τον Κυριακίδη.
«Εσύ, παιδί μου, είσαι άξιος συγχαρητηρίων. Για πες μου. Τι
θες να κάνω για σένα; Θες ρούχα; Τρόφιμα να δυναμώσεις;
Χρήματα; Ό,τι θες από μένα».
«Δεν θέλω τίποτα για μένα, μόνο για τους Έλληνες που
λιμοκτονούν»
Απάντηση Κυριακίδη: «Σας ευχαριστώ, πρόεδρε. Δεν θέλω
τίποτα για εμένα. Το μόνο που ζητώ, κύριε Τρούμαν, είναι να
στείλετε ρούχα και τρόφιμα στα 7 εκατομμύρια Έλληνες που
λιμοκτονούν. Αυτό ζητάω. Να βοηθήσετε τον λαό μου που
υποφέρει».
Αυτό που έγινε μετά ήταν απίστευτο. Από δωρεές των Αμερικάνων μαζεύτηκαν τόνοι από τρόφιμα, φάρμακα, κουβέρτες. Δεν είχαν πώς να τα μεταφέρουν. Μόλις βρέθηκαν έξι
καράβια, με τη συνδρομή της οικογένειας Λιβανού, έφτασε η
βοήθεια στην Ελλάδα. Το «Πακέτο Κυριακίδη», όπως το ονόμασαν.
Συγκεντρώθηκαν, επίσης, 250.000 δολάρια για να δοθούν
στους ταλαιπωρημένους Έλληνες από την Κατοχή και τον
Εμφύλιο! Ποσό τεράστιο για την εποχή. Όλες οι αμερικάνικες
εφημερίδες τον είχαν πρωτοσέλιδο, ενώ ο ίδιος έτρεχε από
Πολιτεία σε Πολιτεία της Αμερικής για να φέρει κι άλλη βοήθεια στην τσακισμένη Ελλάδα..
Ένα εκατομμύριο κόσμος στην υποδοχή!
Ένας λαός που πέθαινε στους δρόμους από την εισβολή του
ναζισμού και τον Εμφύλιο, μπόρεσε να χαμογελάσει ξανά απ’
αυτόν τον τεράστιο Έλληνα. Την μέρα που ήρθε από τις ΗΠΑ
στην Αθήνα, στις 23 Μαϊου, ξεχύθηκε στους δρόμους ένα
εκατομμύριο κόσμος για να τον υποδεχτεί.
Είχαν φτάσει απ’ όλη την Ελλάδα άνθρωποι στην πρωτεύουσα για να τον ευχαριστήσουν. Εκείνη τη μέρα ήταν η
1946:
Ο 36χρονος κύπριος δρομέας Στέλιος Κυριακίδης κερδίζει τον
50ο Μαραθώνιο της Βοστόνης με χρόνο ρεκόρ 2:29.27, που
θα παραμείνει έως το τέλος της δεκαετίας του 1960.
πρώτη φορά που φωταγωγήθηκε ξανά η Ακρόπολη από
τότε που άρχισε ο πόλεμος. Και θεωρήθηκε το πρώτο χαρμόσυνο γεγονός για τον τόπο ύστερα από τόσα καταραμένα
χρόνια. Ο Κυριακίδης έδωσε χαρά, περηφάνια, ανακούφιση
στους συνανθρώπους του.
Πόσο γνήσιος ο Στέλιος Κυριακίδης! Πόσο αυθεντικός. Και τι
ψυχή! Μεγαλείο..
Ο γιός του, απλόχερα και χωρίς να ζητήσει ποτέ καμία
αμοιβή, προσέφερε χρόνια μετά όλα τα κειμήλια του Στέλιου Κυριακίδη στο Μουσείο του Μαραθωνίου δρόμου στον
Μαραθώνα (αξίζει να το επισκεφθείτε κάποια φορά).
Με διαμάντι!
Μέσα σ’ αυτά που έγιναν δωρεά στο Μουσείο είναι και το
μετάλλιο τεράστιας αξίας από τον νικητήριο αγώνα στην
Βοστώνη. Ένα μετάλλιο που ήταν συλλεκτικό ακόμα και
τότε, αφού για εκείνη και μόνο τη χρονιά είχε τοποθετηθεί
στο κέντρο του ένα διαμάντι!
Ο Στέλιος Κυριακίδης είναι ακόμα και σήμερα άγνωστος
στους περισσότερους Έλληνες φιλάθλους. Στις ΗΠΑ, όμως,
έχουν γράψει βιβλία για το κατόρθωμά του, έχουν γυρίσει
βραβευμένα ντοκιμαντέρ (NBC), ενώ ετοιμάζουν και μια ταινία από την Disney με παραγωγούς τους Mark Ciardi και
Gordon Gray.
Άνθρωπος της προσφοράς, με υψηλά ιδεώδη, γνώστης της
βαριάς κληρονομιάς αυτού του τόπου στον αθλητισμό και
τον πολιτισμό, ένας μοναδικός αθλητής που λατρεύτηκε
στην εποχή του. Θα μπορούσε και σήμερα να αποτελεί φάρο
έμπνευσης για όλους μας, αλλά μάλλον σε πολλούς το όνομά
του δεν λέει κάτι.
Κι ας έκανε, πέρα απ’ όλα τα άλλα, κι έναν τεράστιο άθλο
από καθαρά αθλητικής άποψης.
9
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Πολιτιστική ατζέντα
Meghívó
A Józsefvárosi Görög Önkormányzat és a Fővárosi Görög Önkormányzat szeretettel meghívja Önt és családját a
Dohánygyári Emléktábla koszorúzó ünnepségére és az azt követő
Emlékestre
2012. szeptember 29-én szombaton 17.30-kor
a Törekvés Művelődési Házba
Budapest X. Könyves Kálmán krt. 25
F e l lé p n e k:
Romiosyni kórus
Helidonaki táncegyüttes
Ellinizmosz táncegyüttes
Fanari együttes
Az est támogatói:
Józsefvárosi Önkormányzat
Fővárosi Görög Önkormányzat
Közigazgatási és Igazságügyi Minisztérium
Προς όλους τους ενδιαφερόμενους
Αξιότιμοι Πρόεδροι και Εκπρόσωποι
Αυτοδιοικήσεων και Οργανώσεων
Σας ενημερώνουμε ότι η εφημερίδα
μας εκδίδεται σε μηνιαία βάση. Στόχος μας είναι να προβάλλονται όλες
οι Αυτοδιοικήσεις, Σύλλογοι και Οργανώσεις Ελλήνων της Ουγγαρίας.Για την
επίτευξη αυτού του σκοπού παρακαλείστε να στέλνετε τα άρθρα και τις
ανακοινώσεις σας στην ηλεκτρονική
διεύθυνση της εφημερίδας: ellinismos@
hotmail.com .
Είμαστε πρόθυμοι για μια στενή συνεργασία μαζί σας!
– Στείλτε μας τα σχόλια, τις παρατηρήσεις ή τις προτάσεις σας.
– Ενημερώστε μας για τις δραστηριότητες του Οργανισμού ή της Αυτοδιοίκη-
Πρόσκληση
Οι Αυτοδιοικήσεις Ελλήνων του διαμερίσματος Józsefváros και Βουδαπέστης
Σας προσκαλούν να πάρετε μέρος στην
Βραδιά αναμνήσεων του Ντοχανγκιάρ
το Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2012.
Κατά παράδοση η κατάθεση στεφάνων αρχίζει στις 5.30 μ.μ., την οποία θα
ακολουθήσει η « Βραδιά αναμνήσεων» στο Πολιτιστικό Κέντρο Törekvés
(Könyves Kálmán krt.25)
Θα συμμετέχουν:
τα χορευτικά συγκροτήματα
Χελιδονάκι και Ελληνισμός
η χορωδία Ρωμιοσύνη
η ορχήστρα Φανάρι
σής σας,ή της επιχείρησής σας (Ανακοίνωση, Δελτίο Τύπου ή Πρόσκληση, κλπ )
– Η Συντακτική Επιτροπή παρακαλεί
τους ανταποκριτές και τους αρθρογράφους της εφημερίδας μας να αποστέλλουν τα άρθρα και τις ανταποκρίσεις
τους στο όνομα της Βούλας Αυγουροπούλου.
Επίσης σας ενημερώνουμε ότι η ύλη
της εφημερίδας κλείνει την 1η του
μηνός.
Όλα τα άρθρα που δημοσιεύονται
εκφράζουν την άποψη του συγγραφέα.Ο κάθε αρθρογράφος είναι υπεύθυνος για το περιέχομενο του γραπτού
που δημοσιεύει. Η Σύνταξή μας έχει
όμως το δικαίωμα να κάνει διορθώσεις
MEGHÍVÓ
A Bp. Főv. XIII. Kerületi Görög Nemzetiségi Önkormányzat éves
KÖZMEGHALLGATÁSÁT
2012. október 8.-án 17,00 órakor
Helyszín: Nemzetiségek Háza (1131 Budapest, Övezet u.5 sz.)
Minden kedves érdeklődőt szeretettel varunk, a véleményükre szükségünk
van, hogy minél hatékonyabban tudjunk dolgozni az Önök érdekében.
Thomaidu Elefteria
elnök
10
ορθογραφίας,ύφους και σύνταξης.
Η Συντακτική Επιτροπή της εφημερίδας ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
Minden, az újságunkban megjelenő vélemény kizárólag a cikkek íróinak nézetét
fejezi ki. Minden cikkíró maga felelős a
megjelent cikk tartalmáért. Szerkesztőségünknek azonban joga van helyesírási
és mondattani javításokat végezni.
Az ELLINIZMOSZ Szerkesztőbizottsága
ΣΕπτΕμβριΟΣ 2012 • EτΟΣ: 18°
Πολιτιστική ατζέντα
MAGYAR NYELVŰ PROGRAMAJÁNLÓ
2 0 1 2 . O K TÓ B E R
Zene
Mydros
• Október 6. szombat 18:00 óra Ferencváros
József Attila lakótelep. Budapest IX. kerület Toronyház utca 3/b.
• Október 13. szombat 18:00 óra Csepel
Radnóti Mihály Művelődési Ház. Budapest
1214 Vénusz utca 2.
• www.mydros.hu
Stefanidu Janula és zenekara
• Október 13. szombat 19:00 óra Óbudai
Kulturális Központ. Budapest III. kerület
San Marco utca 81.
• Október 13. szombat 17:00 óra Terézvárosi Búcsú. Budapest VI. kerület Eötvös
utca 10.
• www.janula.hu
Fanari
• Október minden csütör tök 19:00
Gyradiko Budapest III. kerület Pünkösdfürdő és Királyok útja sarok
Zeus
• Október minden vasárnap 13:00
Gyradiko
• www.zeus.hu
Sirtos
• Október minden vasárnap 18:00 óra Óbudai Kulturális Központ Budapest III. kerület
San Marco utca 81.
• Október minden második péntek 23:00
órától Dionysos Taverna. Budapest V. kerület Belgrád rkp. 16.
• www.sirtos.hu
pest V. kerület Váci utca 80. Előadó: Ludman
Mihály művészettörténész: A bizánci
művészet virágkora
TV, Rádió görög nyelvű adásai
• Október 4. csütörtök 12:29 óra M1. Rondó
című műsora. Ismétlés 05. péntek Duna TV
06.00 óra
• Október 18. csütörtök 06:00 óra M1.
Rondó című műsora. Ismétlés 19. péntek
06:00 m1. 13:00 óra
• Október minden csütörtök 13:00 MR4
rádióban hallható a görög nyelvű műsor.
Minden szombaton ismétlés 00:01 (Középhullámon a 873 vagy 1188 khz.)
Egyház
• Konstantinápolyi Egyetemes Patriarchatus Magyarországi Exarhátusának Szent
Hierotheosz és Szent István kápolnája
Budapest V. kerület Váci utca 55. I. emelet
1.
• www.patriarchatus.hu
• Október 18. csütörtök 08:00 óra Szent
Lukács Apostol Liturgia.
• Október 25. csütörtök 18:00 óra Alkonyati szolgálat.
• Október 26. péntek 08:00 óra Demeter
Nagyvértanú Liturgia.
• Október minden szerda 18:00 óra
Parakliszi
• Október minden szombat 18:00 óra Alkonyati szolgálat
• Október minden vasárnap 09:00 óra Hajnali szolgálat és 10:00 óra Isteni Liturgia
Egyéb
Papadimitriu Athina Színház
Zeneiskola
• Október 3. szerda, 10. szerda, 23. kedd
•
Újra
indul
a
zeneoktatás
a Magyarországi
19:00 óra „Trója” RAM Colosseumban
Görögök
Országos
Önkormányzat
székheBudapest XIII. Kárpát utca 23.
lyén:
Budapest
V.
kerület,
Vécsey
utca
5.
Magyarországi Görögök Országos ÖnkorJelentkezni
lehet
minden
szombaton
09:00mányzata rendezésében
14:00 óráig a következő tantárgyakra:
• Október 27. szombat 19:00 óra „OXI”
buzuki,
zongora, gitár, ének, tuberleki
Görög Nemzeti Ünnep. József Attila
Kapcsolattartó
Művelődési Központ Budapest XIII. kerület
József Attila tér 4.
Stefanidu Janula
Kariatidák rendezésében Pireuszi esték
tel.: 06-70-31-20-783
• Október 1. hétfő 17:00 óra Váci Utca Center
e-mail: stefaniduj@gmail.com
Irodaház (a Fővám térhez van közel) Buda-
11
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Δρόμοι / Utak
������������
Korfu
Miliosz Kati írása
Kedves Honfitársaim!
„Korfu képes
volt öt megszálló nemzet
jó tulajdonságait ötvözni
magában”
„Sissi is itt
épített magának kastélyt
fia elvesztése után”
12
Eddigi megszokott, magyar határokon belül
tett túráinkat most hosszabb utakra cseréljük, és görög hazánkba látogatunk majd el
hónapról-hónapra. A jó idő és a nyári szabadság közeledtével bizonyára már sokan
elkezdték törni a fejüket a következő megcélzandó desztináción, amely még felfedezésre vár. Ebben szeretnék egy kis segítséget nyújtani, mind az odajutás, mind az ott
fellelhető csodák, mind a hasznos tippek
tükrében.
Ugyan a kánikulának vége, ne csak a nyár
elmúlását lássuk az őszi hónapokban! Itt
van az utószezon, mikor a kellemesen
meleg tenger, a nap bársonyos sugarai és
a fogyatkozó embertömeg csábít minket Görögországba. Ne hagyjuk magunkat
sokáig győzködni: egy utolsó feltöltekezés
idénre, és meglátjuk, sokkal elviselhetőbbek lesznek azok a hideg hónapok! Pakoljunk hát, és irány a rendkívül kedvező árakkal kecsegtető smaragd sziget, Korfu!
Az elnevezését a páratlan növényvilágáról,
olajfaligetekkel tarkított lejtőiről, leanderrel
és bugenvilleákkal díszített sétányairól kapó
földdarab a Jón-tengeren, Albánia partjaitól
mindössze 3,5 km-re helyezkedik el. Már évtizedekkel ezelőtt rendkívül népszerű úti céllá
vált; uralkodók s az elit tagjai töltötték itt szabadidejüket. Viszonylagos közelsége miatt a
magyar turisták jelentős része is ide tervezi
nyaralását. A látnivalókban és csodaszép tengerpartokban dúskáló sziget a pihenést és a
mozgalmas kirándulást tervezők számára is
felejthetetlen élményeket kínál.
Repülőgéppel a szintén Korfu nevet viselő
fővárosban landolunk. A hangulatos, színes
utcákkal, szűkös sikátorokkal tarkított óvárost
2007-ben felvették az UNESCO Világörökség
listájára. A velenceiek hosszú évszázadokra
maguk mögött hagyták nyomaikat; az olasz
stílusú épületek különleges hangulatot kölcsönöznek a városnak. A kikötőben sétálva
vegyük közelebbről szemügyre mind az új,
mind a régi erődöt! Szintén megér egy látogatást az Agios Spiridon templom, ahol Szent
Szpiridon földi maradványait helyezték örök
nyugalomra. Csontjairól azt tartják, hogy megmentette a várost a pestistől, a törököktől és
az éhínségtől is. Az 5 km-es tengerparti sétány
végén helyezkedik el a Kanoni-félsziget, ahol
angol kormányzók nyári rezidenciáit építették
fel, és maga Sissi, Erzsébet királyné is itt időzött, amikor saját kastélyának helyét kereste.
1921-ben pedig itt született az angol uralkodónő, Erzsébet királynő férje, Fülöp herceg.
A sziget jelképe a Vlaherna kolostor, mely
egy apró kis félszigeten magasodik a repülőtér közelében, a kis Podikonisszivel, azaz az
Egér-szigettel a háta mögött. A rendkívül szép
növényekkel tarkított hófehér lépcső tetejére érve mesebeli kolostor kapui tárulnak fel
előttünk; az apró zárda Korfu leglátogatottabb látványossága. A kultúra és a művészetek iránt érdeklődők tegyenek egy kis kitérőt
a Bizánci, valamint az Archeológiai Múzeum
felé vagy tekintsék meg az ázsiai műgyűjteményt magába foglaló kiállítást az egykori
kormányzók hivatalában, mely a város főterén,
az Esplanadán magasodik. Tartsunk itt, a rendkívül hangulatos, árnyékos árkádok alatt egy
kis pihenőt, igyunk egy frappét!
Miután egyetlen fiát elvesztette, Sissi Korfura
jött, és megkezdte kastélyának építtetését a
fővárostól délre, Gastouri falu közelében. A
palota központi témájának az ókori mitikus
hőst, Achilleuszt választotta, és az épületet
Achilleonnak keresztelte el. A neoklasszicista
épület teraszáról csodálatos kilátás nyílik, termeiben pedig kiállítások tekinthetőek meg.
A kertben találjuk a kastély névadójáról, az
nyílvesszővel sarkon lőtt Achilleuszról készült
szobrot.
Észak felé véve az irányt álljunk meg, és mártózzunk egyet az Ipsos strandon, melynek
Σεπτέμβριος 2012 • ΈΤΟΣ: 18°
Δρόμοι / Utak
Achilleon
homokos partja és lassan mélyülő, kristálytiszta vize számtalan strandolni imádó kedvenc helye.
A fülig szerelmes párok kihagyhatatlan állomása a Sidarinál található Canal d’Amour. A
monda úgy tartja, hogy ha átússzák a csatornát, örökre együtt maradnak. A sziget északnyugati részén fekvő település tipikus üdülőfalu, az utcákon bárok és éttermek sokasága
váltja egymást.
király lánya. A legszebb kilátás Lakones faluból
tárul elénk. Az itt található kávézók egyikében
elfogyasztott üdítő bizonyára a nyaralás egyik
legszebb emléke marad. Ne lepődjünk meg,
ha látunk néhány bátor önkéntest a sziklákról
a mélybe ugrani: a helyiek előszeretettel űzik
ezt a veszélyes mutatványt.
A sziget délnyugati részén találhatjuk a
Korission tavat, melynek sós vizét csupán egy
keskeny homokdűne választja el a tengertől.
Ha szerencsénk van, itt jártunkkor megpillanthatunk néhány flamingót, tavasszal-nyáron ugyanis kedvelt pihenőhelyük az itteni víz.
Strandolásra is lehetőség van, hisz a homokos
part és gyönyörűen tiszta víz nemcsak a flamingók kiváltsága.
Lefkimmi kikötőjében hajós kirándulásra fizethetünk be, és olyan festői szigetekre utazhatunk, mint Paxos és Antipaxos.
Aki szereti a nyüzsgést és a mozgalmas éjszakai életet, utazzon egészen a déli csücsöknél
található Kavos városa felé, garantáltan nem
fog unatkozni.
Elfogadott, és sok oldalról alátámasz-
„Évtizedek óta
uralkodók és
az elit jár ide
kikapcsolódni”
Paleokastritsa
Dél felé tartva ismét bizonyosságot lehet
nyerni arról, miért is hívják Korfut a smaragd
szigetnek. A végtelen olajfaligetek között bújik
meg Paleokastritsa, amit egyedülálló természeti szépsége miatt a sziget legszebb részeként emlegetnek. A falvacskához két félsziget
és öt kis öböl tartozik, ahol megéri búvárkodással tölteni az időt, a víz alatti élővilág
ugyanis igen gazdag. Aki nem szeretne vizes
lenni, annak adott a csónakázás lehetősége; a
sziklákkal csipkézett partszakasz sok barlangot rejt. A hármas öböl elnevezést viselő helyszín mitológiai színhely is; a monda úgy tartja,
hogy régen itt állott a phajjákok városa, ahol a
hajótörött Odüsszeuszra bukkant Nauszikaá, a
Pontikonissi
tott tény, hogy a szárazföld és a szigetek
hangulata teljesen más a hellén világban.
Azonban nemcsak ez a két csoport létezik;
a szigetek mind más és más atmoszférával
bírnak. Korfu ebben is különleges, hiszen
képes volt minden őt megszálló nemzetiségből a jó tulajdonságokat átvenni. Ennek
köszönhetően lettek az itt élő emberek
ilyen nyitottak, büszkék és hagyománytisztelők. És persze rendkívül barátságosak,
amit mindenkinek meg kell tapasztalnia
személyesen is! Jó utat!
13
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Εν τάχει
Έκθεση ζωγραφικής Τζώρτζωγλου-Θεοχαρίδη
έργο του
Γ.Τζώρτζωγλου
Εγκαίνια της έκθεσης έργων του Γιώργου Τζώρτζωγλου και της Τσίλλα Θεοχαρίδη έγιναν στις
4 Σεπτεμβρίου στο Πολιτιστικό Κέντρο του 7ου διαμερίσματος. Τη διοργάνωση της εκδήλωσης
είχε η Αυτοδιοίκηση του Έρζεμπετβαρος, μίλησε ο αντιδήμαρχος Gábor Juhász και το πρόγραμμα περιλάμβανε μουσική και χορό. Παραβρέθηκαν ο πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του 7ου διαμερίσματος κ.Ν.Προδρομίδης, ο σύμβουλος τύπου της ελληνικής πρεσβείας
κ.Ν.Βλαχάκης, οι ομογενείς ηθοποιοί Αθηνά Παπαδημητρίου και Χρήστος Πετρίδης, ο Θ.Σκεύης
κ.α.
Ο Ν.Γεωργίου στο πόντιουμ της Κρατικής Όπερας
Ο Νότης Γεωργίου διορίστηκε πρόσφατα στη θέση του αρχιμουσικού της Κρατικής
Όπερας Βουδαπέστης. Ο κύπριος μουσικός θα διεύθυνει την όπερα του Φέρεντς
Έρκελ “Χούνιαντι Λάσλο” που κάνει πρεμιέρα στις 29 Σεπτεμβρίου στο θέατρο
Έρκελ και με παραστάσεις στο πρώτο μισό του Οκτώβρη, τον Μάιο και τον Ιούνιο. Για περισσότερες πληροφορίες δείτε στην διεύθυνση: http://www.opera.hu/hu/
Hunyadi_Laszlo_1/201305121700/info
Νότης Γεωργίου
Η Ελλάδα συνεισφέρει στην παγκόσμια έρευνα
Για ακόμα μια φορά φέτος ερευνητές του Ινστιτούτου Τεχνολογίας & Ερευνών εντυπωσιάζουν την παγκόσμια ιατρική κοινότητα. Ερευνητές του ΙΜΒΒ του ΙΤΕ αποκάλυψαν ένα ισχυρό
και γενικό μηχανισμό προστασίας κατά του εκφυλισμού νευρικών κυττάρων. Οι ερευνητές δρ.
Νίκος Κούρτης και δρ. Βασιλική Νικολετοπούλου, με επικεφαλής τον δρ. Νεκτάριο Ταβερναράκη, μελετώντας τους μηχανισμούς νέκρωσης των εγκεφαλικών κυττάρων κατά τη θερμοπληξία, αποκάλυψαν ότι η ενεργοποίηση ενός κεντρικού κυτταρικού μηχανισμού απόκρισης σε
στρες έχει ισχυρά προστατευτικό ρόλο. Το Ιδρυμα Τεχνολογίας & Έρευνας αναδεικνύεται σε ένα
από τα πιο δραστήρια επιστημονικά κέντρα διεθνώς, καθώς μόνο μέσα στο 2011 έχει παρουσιάσει σπουδαία
αποτελέσματα. (πηγή: goodnews.gr)
Η Ελλάδα τίμησε τα 90 χρόνια από τη Γενοκτονία των Ελλήνων
της Μικράς Ασίας
Με εκδηλώσεις μνήμης ολόκληρη η Ελλάδα τίμησε τους χιλιάδες νεκρούς και το 1,5
εκατομμύριο πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής οι οποίοι πριν 90 χρόνια
υποχρεώθηκαν βίαια να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές εστίες τους.
Στις εκκλησίες της χώρας εψάλη επιμνημόσυνη δέηση για τους πεσόντες και τους Η καταστροφή της Σμύρνης
πρόσφυγες ενώ επίκεντρο των εκδηλώσεων ήταν το κέντρο της Αθήνας, όπου μετά τη Θεία Λειτουργία στην
Αγία Ειρήνη ο υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, εκπρόσωποι των κομμάτων και πλήθος
συλλόγων κατέθεσαν στεφάνια στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου.
(πηγή: http://networkedblogs.com/CeEyY)
Οι Τίτλοι Τέλους κερδίζουν στη Βενετία
Πολύ καλό ξεκίνημα για την ταινία “Τίτλοι Τέλους” του Γιώργου Ζώη η οποία κέρδισε στο Φεστιβάλ της Βενετίας το European Film Award 2012 στο Διαγωνιστικό
Τμήμα Ταινιών Μικρού Μήκους, στέλνοντας ταυτόχρονα απευθείας την ταινία στη
shortlist για το βραβείο καλύτερης ταινίας μικρού μήκους στα βραβεία της ΕυρωπαΟ σκηνοθέτης Γιώργος Ζώης ϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου του 2012, τα οποία θα απονεμηθούν στη Μάλτα
την 1η Δεκεμβρίου 2012.
επιμ.Β.Α.
14
ΣΕπτΕμβριΟΣ 2012 • ΈτΟΣ: 18°
Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα
Στα ίχνη της πρώτης ελληνικής διασποράς
Η
μερήσια εκδρομή γύρω από τη λίμνη Μπάλατον πραγματοποιήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου με την οργάνωση του 13ου
διαμερίσματος. Ακολουθώντας τα ίχνη της πρώτης ελληνικής διασποράς, οι εκδρομείς, 45 τον αριθμό -ανάμεσά τους
και πολλοί νέοι- επισκέφτηκαν το Keszthely, Tihany, Szigliget και Balatonfüred, ενώ ο δρ. Diószegi με τις γνώσεις του συνέδραμε
παρέχοντας αρκετές πληροφορίες για τους Έλληνες που δραστηριοποιούνταν στην περιοχή εκείνα τα χρόνια.
15
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα
Vízitúra
Vengrinyák Edit interjúja
„Mennyi mindent láthat egy folyó?
Városokat, csupasz partokat, elsüllyedt hajókat, sportolókat...
Azt hiszem, nem unnám meg víznek lenni, minden követ megismernék, a fáknak hullámaimmal integetnék.
Tudnék szép lenni, és a nap csillogó sugaraival büszkélkedni, tükörképet mutatni a pillangónak vagy sirálynak.
Menedéke vagyok a halnak, és útitársa az evezőnek.
Ha dühös lennék, csapkodnám a part menti köveket, vadul hullámzanék, és magamban látnám a szürke esőfellegeket, féljetek csak
emberek!
Ha boldog lennék, hűsítenék és simogatnék, magamon vízililiomokat nevelgetnék. Nem tudni hol kezdődök és nem tudni, hol érek
véget. Ott lennék mindenütt, a part alatt s fölött, a fák gyökerében, tavacskában, az esőben.
De hát csak ember vagyok.
Elkezdődöm és végem. Egyszerre csak egy helyen lehetek. Legyőz a föld, levegő, tűz és víz.
Testem van, szilárd, de lelkem is van, ami a folyóval tovább száll.”
Efstratiadou Zoi
I
mmár tizedik alkalommal szervezett Papavasziliu Hrisztosz
vízitúrát magyar és görög gyerekek számára. Erről kérdeztem a szervezőt:
– A jubileumi, tizedik alkalommal hányan és merre túráztatok?
– Az idén hatvan magyar diák vett részt az iskolából, ahol testnevelést tanítok, és hozzájuk csatlakozott több mint tíz görög gyerek is, akik már rutinos túrázóknak mondhatók, hiszen nem először vesznek részt ilyen eseményen. Ezen a nyáron július 7-18.
között a Tiszaújváros – Szeged közötti kb. 300 km-es távolságot
tettük meg, napi 30-50 km-t evezve. Esténként tábort vertünk
a folyóparton, együtt főztünk bográcsban görög ételeket, majd
utána együtt zenéltünk, énekeltünk, ismerkedtünk a természettel és egymással is.
– Miért érdemes részt venni egy vízitúrán? Hiszen ha 10 éve
16
folyamatosan van érdeklődő, akkor biztosan nem okoz csalódást a résztvevőknek.
– Nagyon sokan visszajárnak minden nyáron, de mindig vannak új érdeklődők is. A sportteljesítményen kívül nagyon fontosnak tartom, hogy kiszakadunk a mindennapokból, és ezt a
tíz napot a természetben töltjük, távol a város minden zajától és
kényelmétől, magunkra és egymásra utalva. A sok közös élmény,
a küzdelem az elemekkel közösségteremtő erő, összekovácsolja
a résztvevőket.
– Tervezed-e jövőre is megszervezni a vízitúrát?
– Igen, jövőre a Tokaj-Szolnok-Szentes-Szeged útvonalon szeretném megszervezni a túrát, tisztelegve az útba eső városok
görög emlékei előtt. Szeretném, ha egyre többen vennének
részt a nyári vízitúrákon. A rendszeres mozgás híve vagyok,
tehát ezekre a túrákra úgy is tekintek, mint kedvcsinálókra
ahhoz, hogy az év többi napján is rendszeresen mozogjanak a
gyerekek.
– Vannak-e más programok is a tarsolyodban? Tervezed-e,
hogy az év többi hónapjában is megmozgatod a fiatalságot?
– Szeptember végén tervezek egy egynapos kirándulást a bécsi
sportfesztiválra, november elején pedig barlanglátogatást a
Mátyás barlangba. December elején ismét Bécsbe látogatnánk
az adventi vásárra. Jövő télen sítábort szeretnék szervezni a Balkánra, 3-4 sírégiót látogatnánk meg Szerbiában, Görögországban, Bulgáriában.
– Mi az, ami motivál évről évre, hogy megszervezd ezeket a
programokat a gyerekeknek?
– Egyrészt a mozgás, sport, túrázás, másrészt a gyerekek szeretete. Mert nemcsak adok nekik, hanem kapok is tőlük rengeteg energiát, élményt, szeretetet. Nagyon jó érzés úgy hazajönni egy-egy ilyen túráról, hogy azt hallom a görög diákjaimtól,
hogy többet kaptak a görögségtől az úton, mint eddig összesen. Végezetül hadd zárjuk úgy az interjút, ahogy kezdtük: az
egyik görög származású diákom, a rendszeresen velünk túrázó
Efstratiadis Zoi másik írásával, melyet szintén az idei vízitúra ihletett:
Σεπτέμβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°
Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα
„Újabb kanyar, majd megint a végtelen. Mikor érünk már oda? –
hangzik a kérdés.
Még pár kilométer és egy kis pihenés.
Hogy mennyit hagytunk magunk mögött, és mennyi lesz még –
mindegy, ha elfelejtjük, hogy begörcsölt a karunk, hogy szétültük
a fenekünk, nem számít már ez a csöppség.
Csak evezünk a vízen, mindig új part tárul a szemünk elé, új fák
lógatják karként ágaikat a folyóba és integetnek nekünk a levelek.
Eleinte tikkasztó a hőség, de a felhők a nap elé úsznak segítségül.
Öt percnyi cigiszünet a csorgásidő.
Szembefordulok és kiülök előre. Most nézek először hátra, mert
eddig automata üzemmódban lapátoltam az időt, egy perc megállás sem megengedhető.
Ilyenkor azonban nem sietünk, csak pihenünk. Egy percre meg is
fordul a világ és a kapitány, egy csöppet kezembe vehetem az irányítást. Sajnos, mivel nőből vagyok, azért varrom is a Tiszát. Majd
biztos belejövök, de inkább adom a tempót és hajtom a hajót.
Még nem, még szünet van.
Nézem az ismeretlen tájat, partot, és amikor megpillantok egy
tavirózsát: mintha nekem nyílna.
Na de most már ideje kézbe ragadni a lapátot és tovább folyni,
aztán szép lassan megérkezni, sátrat verni, hogy másnap aztán
egy új kikötőben folytassuk törékeny tiszavirág életünk.
Mindig lesz új part, mindig lesz új kikötő.”
A CSALÁDBAN MARAD
Kedvenc ételem a Nagyinál
Kedves Lányok, Fiúk!
Biztosan mindenkinek van egy sütije, egy levese, egy étele, amit senki más nem tud úgy elkészíteni, mint a Mama,
a Nagymama. Sokan még felnőttként is keressük azokat az ízeket, melyeket egykor nála ismertünk meg. Ti mit esztek a Nagyinál? Mit kértek, ha születésnapotok van és főz vagy süt nektek? Vagy olyan szerencsések vagytok, hogy gyakran esztek nála? Akkor mi az, amit a legjobban szerettek az ételei közül? Kérdezzétek meg, hogyan
készíti el, mutassa meg, vagy mesélje el nektek, hogy leírhassátok, s így más is kipróbálhassa. Jó lenne, ha le is fényképeznétek, vagy lerajzolnátok, amiről írtok. És persze egy fotó a Nagymamáról, feltétlen küldjétek!
A beküldött receptek mellett a neveket is kérjük (a tietekét, nagymamátokét és a leírt ételét is). Egy példa: „Így készül
nagymamám, Szlobodics Józsefné szilváslepénye. Lejegyezte Gencsev Szandra 6. vagy 9. osztályos tanuló.”
Ne feledjétek el a pontos elérhetőségeteket is megadni (postacím vagy e-mail, esetleg mindkettő)!
Készítsük el közösen a Barátság (nemzetiségi ételekből álló) Szakácskönyvét!
Mert ugye, úgyis a családban marad, a soknemzetiségű, nagy családban, melyben mindannyian itt élünk, Magyarországon és Európában.
Munkára fel, küldjétek el az ételek elkészítéséhez szükséges recepteket a következő címre:
baratsag@upcmail.hu vagy postán:
Barátság szerkesztősége 1519 Budapest, Postafiók 452.
Kipróbáljuk, megsütjük, megfőzzük, megkóstoljuk őket és a legfinomabbakat, a legsikeresebbeket díjazzuk, majd megjelentetjük őket a Barátság Házaink Tája rovatában, s a Barátság Szakácskönyvében is.
Beküldési határidő: folyamatos, legkésőbb 2012. október 15-ig
Sikeres gyűjtést, jó munkát, finom ebédeket kívánunk a Mamánál!
Mayer Éva
felelős szerkesztő
17
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα
Szivárványország
Nikákisz Szofoklész
Miliosz Nikolett írása
H
„Sok
támadást kapnak a
mai görög fiatalok, úgy gondolom, hogy ha
a támadók csak
fele ennyi energiát fektetnének
bele abba, hogy
a tudásukat, vagy
tapasztalataikat
átadják , sokkal
többet érnének
el.”
„A hagyományőrzés új módja
lehetne, hogy
többség, a nem
görögök számára
keltünk érdeklődést a görög kultúra értékei iránt”
18
ogy miért választottam ezt a címet? Nem is
tudom. Talán ez a cím fejezi ki legjobban azt,
amire akkor gondoltam, mikor a rovat ötlete megszületett a fejemben. Olyan emberekkel szeretnék
ugyanis hónapról-hónapra beszélgetni, akik jelentős
és meghatározó alakjai a magyarországi görögségnek,
egyéniségükkel, tudásukkal, tehetségükkel, munkájukkal színesebbé teszik közvetlen környezetünket, s
ezáltal az országot is, amelyben élünk.
Nem szeretnék azonban szótlanul elmenni olyan honfitársaink mellett sem, akik valami érdekes, ám nem
mindennapi dologgal foglalkoznak, hogy általuk a
saját látókörünket is szélesíthessük, s megismerhessünk egy-egy másik világot is.
Ötödik beszélgetőtársam Nikákisz Szofoklész, a Görög
Ifjúsági Egyesület elnöke.
Őszintén megmondom, két dolog vezérelt ennél az
interjúnál. Az egyik, hogy egy igazán hozzáértő, e
témában jártas emberrel beszélgessek el a hazai görög
fiatalság gondjairól, az őket leginkább foglalkoztató
kérdésekről.
A másik ok prózaibb ennél: lelkiismeretes munkája
ellenére személye számtalan éles kritikát, rosszindulatú támadást kapott már az elmúlt években anélkül,
hogy az őt támadók ismernék őt, tudnák, mik a céljai, hogyan gondolkodik. Kíméletlenül őszinte interjú
következik tehát a hazai görög fiatalságról. Politikamentesen.
– Mivel foglalkozol, mikor nem rohangálsz, szervezel,
megbeszélést folytatsz, e-mailt írsz, GIE ügyeket intézel?
– Jelenleg a Magyar Honvédség kötelékébe tartozom,
mint önkéntes védelmi tartalékos.
– „Tűzoltó leszel s katona! Vadakat terelő juhász!”?
– Igen. Valójában az egész úgy kezdődött, hogy a katonaság után elgondolkodtam azon, mi is lenne a testhezálló feladat számomra, s mivel megtetszett a katonaélet,
a leszerelés után itt maradtam. „Az én időmben” még volt
kötelező sorkatonaság, de én már csak fél évig voltam
katona, az utolsó nyári leszerelők egyike voltam.
– Szofoklész a GIE elnök, a katona és…
– A táncos. Akkor kezdődött a vonzalom, amikor iskoláskorú lettem, s édesapám kézen fogva vitt el a Helidonaki
Táncegyüttesbe. Édesanyám és édesapám is egy görög
tánccsoportnak köszönhetik egymást, s úgy gondolták,
hogy részben emiatt, részben pedig a görög származásunk, s a görög tánc szépsége miatt, nekem sem maradhat ez ki az életemből.
– A Görög Ifjúsági Egyesület elnöki posztja is egyfajta
kihívás. Miért vállaltad?
– Közhelynek tűnhet, de valóban úgy van, hogy a görögség ügyét én is szívügyemnek éreztem, érzem, és nagyon
akartam tenni valamit a közért. Nagyon fontosnak tartom
a fiatalok összefogását.
– Amikor átvetted a GIE elnöki posztját, mennyire volt
nehéz dolgod a fiatalok összefogásában?
– Nem könnyű egy-egy program megszervezése, nagyon
sok ember összehangolt munkájára van hozzá szükség.
Egyrészt szerencsés voltam, hiszen azok a görög fiatalok,
akik korábban is a GIE tagjai voltak, jó példával tudtak elöl
járni a náluk fiatalabb generáció előtt abban, hogy megmutassák, hogy összefogással nagyon sok dolgot el lehet
érni, sokáig el lehet jutni. Olyan ez, mint egy puzzle, de itt
nem rakható ki a kép csupán egyetlen ember által, hiszen
mindenki máshoz ért igazán. Van, aki a szervezésben jártasabb, van, aki a lebonyolításban, van, aki a joghoz ért,
van, aki a pénzügyekhez. A kulcs abban van, hogy elfogadjuk a másik szaktudását, és ne próbáljuk meg eljátszani az önjelölt jogászt, könyvelőt, edzőt, művészt. Így
lehet igazán együtt dolgozni, ha mindenki tudja, hol képes
a maximumot nyújtani. Ezt kell felismerni.
– Munkám során sok embert hallottam valós tapasztalatok nélkül negatív véleményt mondani a hazai görög
fiatalságról, ezért téged kérdezlek, aki igazán ismered
őket: melyek azok a problémák, amelyekkel szembe
kell nézniük, milyen a mai hazai görög fiatalság helyzete?
– Három korosztályra tudnám őket osztani: az első a 30-35
évesek, akik még mindig fiatalok, de túl vannak a gyerekkoron, lehet rájuk számítani, ők azok, akikkel többek
között a Helidonaki is elindult annak idején. Mára ők már
anyukák vagy apukák, dolgozó felnőttek, akiknek egyre
kevesebb idejük jut a munka és a család mellett bármi
másra. Aztán a huszonévesek, akik amellett, hogy görög
tánccsoportba, görög iskolába járhattak, még abban a
szerencsés helyzetben vannak, hogy szorosabb kapcsolatot ápolhattak, ápolhatnak az idősebb generációval, akik
a polgárháború eredményeként érkeztek Magyarországra.
Ők most kezdik az életet, fiatal munkavállalók vagy egyetemista, főiskolás fiatalok, akiknek vagy a munkahelyükön,
vagy a felsőoktatásban kell nagyon keményen helytállniuk. Aztán vannak még a legkisebbek, számukra viszont
nekünk kell megteremteni azokat a lehetőségeket, amikkel
mi is élhettünk az ő korukban. Egyre jobban asszimilálódunk, egyre több a vegyes házasság, nem mindig őrzik
meg a családok a görög hagyományokat, nem mindig járnak el görög rendezvényekre, egyre nehezebb a helyzet. A
gyerekek a számtalan iskolai óra, különóra, edzés mellett
nem mindig jutnak el a görög iskolába, főleg vidéken, ahol
nem minden településen van lehetőség görög nyelvoktatásra, s a szűk anyagi lehetőségek miatt görög program
Σεπτέμβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°
Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα
sem sok van. Sok támadást kapnak a mai görög fiatalok,
sokszor igaztalanul, és én úgy gondolom, hogy ha a támadók csak fele ennyi energiát fektetnének bele abba, hogy
a tudásukat, vagy tapasztalataikat átadják, sokkal többet
érnének el.
– Látsz-e olyan megoldást, ami segítene összetartani a
görög fiatalokat, hiszen te is tudod, én is tudom, hogy
nagyon nehéz munka ez. Kell-e több program, vagy
ez az asszimilációnak bizonyos velejárója, hogy egyre
nehezebb összefogni a fiatalokat?
– Érdekes ez a kérdés, pont nemrégiben beszélgettem
erről egy görög ismerősömmel. Ő akkor néhány frissen
végzett tanulmányt idézett, amelyek kimutatták, hogy
három-négy generáció alatt teljesen asszimilálódik egy
nemzetiség. Ez sajnos megállíthatatlan folyamat, küzdeni
lehet ellene, megállítani viszont nem. Ennek megfelelően
lehet, hogy az egész hagyományőrzéssel kapcsolatos felfogásunkat át kellene alakítani, oly módon, hogy nemcsak
a görögség szemszögéből lássuk és láttassuk a görög kultúra fontosságát, hanem egy kicsit külső szemmel is. Ez azt
jelenti, hogy a hagyományőrzés és a kultúra ápolásának
egy olyan módjához nyúljunk, hogy a nem görögök számára is érdekessé tegyük a saját nemzetiségi létünket, az
ókori görögök hozadékát, s így egy olyan tér nyíljon meg,
amelyben hosszabb ideig élhet tovább a görög kultúra, s
a görög örökség.
Azt tapasztalom, hogy sokan görcsösen ragaszkodnak
egy-egy régi, beidegződött megoldáshoz, ami napjainkban már elavultnak számít. Tudomásul kellene venni, hogy
ez már a 21. század, lépést kell tartani a rohanó világgal.
Ha erre nem vagyunk képesek, akkor elvesztünk. Azt az
energiát, amit sokan a veszekedésre és rivalizálásra fordítanak, ebbe is lehetne ölni. Még nem késő, noha ezt
a munkát sokkal hamarabb el kellett volna kezdeni. Ezt
viszont mindenkinek látnia kellene, nemcsak a fiataloknak.
– Hogy érzed, mindenfajta politizálás nélkül, a sok
veszekedés, ellenségeskedés hogy csapódik le a hazai
görög fiatalokban?
– Sajnos semmiképpen sincsen ez rájuk jó hatással. Szerencsére a kisebb korosztály ebből még nem érzékel
semmit, nekik próbáljuk leegyszerűsítve, de tényszerűen elmagyarázni a dolgokat, a tizenévesek viszont már
érdeklődnek, s egyre jobban el vannak keseredve, s egyre
inkább megy el a kedvük attól, hogy részt vegyenek a
munka kisebbségpolitikai részében, holott ott is kellene
az utánpótlás. Nagy baj az, hogy a fiatalok könnyebben
„megvezethetőek”, hiszen még nem alakult ki bennük az,
hogy mindkét oldalt megismerve alkossanak véleményt, s
ezt sajnos vannak, akik meg is próbálják kihasználni. Ezért
nagyon fontos feladatunk az is, hogy felhívjuk a figyelmüket arra, hogy az éremnek mindig két oldala van. Senkinek nem mondjuk meg, hogyan gondolkodjon, mi legyen
a véleménye, nekünk ez nem feladatunk.
– Mindenféle fizetés, tiszteletdíj nélkül végzed a munkád, s nem ritkán kell belenyúlnod egy-egy program
finanszírozásához a saját zsebedbe is, ennek ellenére
rengeteg támadás ér. Mi az, ami miatt mindig fel tudsz
állni, meg tudod rázni magad, s azt mondani, hogy a
rosszindulatú megjegyzések ellenére folytatod tovább
a görög fiatalokért végzett munkád?
– Ezt a kérdést rengetegszer megkaptam már, magamnak
is szinte naponta felteszem. Pozitív gondolkodású embernek tartom magam, mindent, amit eddig csináltam, szerveztem, koordináltam, igyekeztem 100%-osan végezni.
Tapasztalataim szerint a félreértések többsége abból adódik, hogy sokan úgy ítélnek meg, hogy nem is ismernek.
Nem tagadom, kellemetlenül érintenek a rosszindulatú
támadások, de próbálok nem foglalkozni velük, mert ha
így tennék, nem lenne erőm tovább képviselni a fiatalokat.
– Azt hiszem, talán az egyik legigazságtalanabb ilyen
támadás, hogy a GIE tagjai nem tisztelik az idősebbeket… Azt hiszem, ideje tiszta vizet önteni a pohárba!
– Így van! Mindannyian szüleinktől, nagyszüleinktől, dédszüleinktől tanultuk meg mindazt, amire csak szükségünk
lehet az életben. Tanácsaik, tapasztalataik, meglátásaik,
véleményük nagyon fontos számunkra. Az egyesület egyik
legfontosabb alapelve éppen ezért az idősebb korosztály tisztelete, ebből soha nem engedünk, s inkább kizárjuk tagjaink közül azokat, akik ezen elvünkkel ellentétesen
viselkednek!
– Mik a tervek még 2012-re?
– Nagyon nagy érvágás a gazdasági válság számunkra is,
legnagyobb rendezvényünk, a Sportnap mellett szeretnénk még Mikulás ünnepséget, illetve egy Előszilveszteri
rendezvényt tartani. Számtalan tervünk van, koncertek,
vetítések, tábor, színház, ezeknek csak az anyagi lehetőségeink szabnak határt. Nagy sikerként könyveljük el,
hogy a www.gie.hu is a tulajdonunkba került, ezt az oldalt
is szeretnénk rendszeresen fejleszteni, s szeretnénk, ha
egy olyan közösségi találkozóhellyé nőné ki magát, ahol
mindenki tájékozódhatna a hazai görögség legfontosabb
eseményeiről, programjairól. Szeretnénk egy GIE tagsági
kártyát, amelynek az lenne a lényege, hogy tulajdonosai a
velünk szerződő görög vállalkozások, cégek által felkínált
kedvezmények részesei lehetnek. Jelenleg a Dimitrisz Étteremmel, a Gyradiko-val, a Zorbasz Étteremmel, valamint a
Kerkyra Gyros Ételbárral van szerződésünk, de várjuk azon
görög vállalkozók, vagy akár magyar cégek jelentkezését
is, akik beszállnának ebbe a programunkba.
– Ki igényelhet ilyen kártyát?
– Bárki, aki csatlakozik a Görög Ifjúsági Egyesülethez, befizeti a GIE éves tagdíját, s kifizeti a kártya elkészítési költségét, ami csupán néhány száz forint, de ez akár már az első
felhasználáskor megtérülhet.
– Köszönöm, hogy beszélgettünk!
„Szeretnénk egy
GIE tagsági kártyát, amelynek
lényege, hogy
tulajdonosai a
velünk szerződő
görög vállalkozások, cégek által
felkínált kedvezményeket élvezhetnének.”
19
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα
Ελληνικά μνημεία στο Pázmánd
του Dr. Diószegi György Antal
Ο
«Μην έχουμε
ως κύριο στόχο
μόνο την κατασκευή σχολείων,
είναι πολύ πιο
σημαντικό να
σωθεί η τάξη
των πατριωτών διδασκάλων
για το μέλλον»
20
Εmil Lyka, απόγονος γνωστής ελληνικής
οικογένειας, υποστήριζε ότι τα γένη Dóra,
Dóna, Dúma, Szina, Gúda, Dúmba, Dzsuka,
Lepora, Lyka ανήκουν στην παλιά ελληνική
διασπορά. Οι Lyka ήταν παρόντες σε διάφορες
πόλεις της ουγγρικής επικράτειας (όπως π.χ.
Balassagyarmat, Miskolc, Πέστη). Η έπαυλη
Lyka στο Pázmánd πέρασε από μια βελγική
τράπεζα στην ιδιοκτησία του ευγενή Γεωργίου
Σίνα και αργότερα στον Atanáz Lyka (180171). O γιος του, Döme Lyka (Δημήτριος Λύκας
1854-1937), ως γαιοκτήμονας του Pázmánd
έγινε σπουδαία φυσιογνωμία του νομού Fejér.
Έκανε συνέχεια έργα τόσο στον οικισμό όσο
και στο κτήμα, μεταξύ άλλων ίδρυσε και την
τοπική πυροσβεστική μονάδα. Η έδρα των
εθελοντών πυροσβεστών σήμερα είναι ακόμα
στο ίδιο κτήριο, στην οδό Fő 63. Πάνω στο
ρέμα που διαπερνά το κτήμα χτίστηκε φράγμα
και κοντά του ένα γήπεδο τέννις. Στην αυλή
υπήρχε ένα πανέμορφο πηγάδι, ενώ δίπλα του
βρισκόταν η οικία του αμαξά και οι στάβλοι.
Σήμερα στην έπαυλη στεγάζεται το σχολείο.
Στο Pázmánd η μνήμη των Lyka παραμένει
ζωντανή.
Τον Νοέμβριο του 1926, ο Döme Lyka στο
άρθρο του με τίτλο «Το ουγγρικό λαϊκό σχολείο»
γράφει ότι το 1896 στο Pázmánd «δώρισα ένα
μεγάλο σχολείο εις μνήμην της χιλιετηρίδας
(…) επομένως είναι φυσικό να χαίρομαι κάθε
φορά όταν ιδρύεται νέο λαϊκό σχολείο στην
Ουγγαρία». Στο προαναφερόμενο κτήριο
του παλιού σχολείου σήμερα λειτουργεί
πολιτιστικό κέντρο (οδός Fő 66). Άλλο ένα
καλό παράδειγμα της προσφοράς του Döme
Lyka είναι και η δημιουργία του Ιδρύματος για
το Προσωπικό της Αστυνομίας Βουδαπέστης:
διέθεσε ποσό ύψους 4000 πέγκο Ουγγαρίας
στην Αστυνομική Διεύθυνση της πρωτεύουσας
υπό έναν όρο: «οι ετήσιοι τόκοι των 4000 πέγκο
– που αποτελούν την περιουσία του ιδρύματος
– κάθε χρόνο να απονέμονται σε κάποιο
μέλος της αστυνομίας, που σύμφωνα με τους
ανωτέρους του διακρίνεται για το θάρρος και
την αυτοθυσία όσον αφορά την διαχείρηση
της δημόσιας και κρατικής ασφάλειας». Το
βραβείο Döme Lyka αποδεικνύει το πνεύμα
και την αφοσίωση του ιδρυτή για τη δημόσια
ασφάλεια: απένειμε συνολικά 7500 πέγκο επί
δέκα χρόνια για εκείνους τους διακεκριμένους
αστυνόμους της ουγγρικής πρωτεύουσας που
έδειξαν κάθε χρόνο την μεγαλύτερη ανδρεία
και αυτοθυσία στον τομέα της διαχείρισης της
δημόσιας και κρατικής ασφάλειας. Ανάμεσα
στα 1931-1941 δεκαεπτά αστυνομικοί, καθώς
και χήρες τους, έλαβαν – μαζί με τη διάκριση –
από τριακόσια πέγκο.
Ο Döme Lyka είχε αδυναμία επίσης και στην
προστασία του περιβάλλοντος. Το 1922 στο
άρθρο του «Το ζήτημα της δάσωσης» γράφει:
«Το είδα και προσωπικά ότι οι περαστικοί –
και όχι μόνο οι ανήλικοι – βρίσκουν κάποια
ευχαρίστηση στο να σπάζουν και να χτυπούν
τα δέντρα που συναντούν στον δρόμο τους,
κυρίως όμως κόβουν ωραία, ίσια δενδρύλια
με σκοπό να φτιάξουν λαβές μαστιγίων.[…] Ας
μη καταγράψω την δίκαιη οργή των θυμάτων
εξαιτίας της απόρριψης των καταγγελιών
τους. Εδώ χρειάζεται βοήθεια!»
Ο Döme Lyka – ως κριτική απέναντι στην
πολιτική της εποχής – ετοίμασε στατιστική
για να δείξει πόσο στοιχίζουν για την χώρα
«οι δημόσιοι καβγάδες, οι σκανδαλώδεις
δηλώσεις και οι μεθύστακες στρατηγοί».
Ήταν σπουδαίος στοχαστής, και για την
κατάσταση που επικρατούσε πριν το 1914
δήλωσε τα εξής: «Ας γυρέψουμε στη χώρα
μας να βρούμε το παλαιό κύρος και σεβασμό».
Τον Απρίλιο του 1932, βλέποντας τα δεινά
της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης στο
βιβλίο του «Το δικαίωμα του εκλέγειν» γράφει:
«Ζούμε μια παγκόσμια κρίση και η τάξη
που συντηρεί το έθνος μας καλλιεργώντας
την ουγγρική γη υποφέρει αφάνταστα,
χωρίς να φταίει για τίποτε». Για το μέλλον
της Ουγγαρίας συμβούλευε: «καλές τιμές
τροφίμων, φτηνότερα μέσα επιβίωσης,
ευκαιρίες για εργασία και αυστηρές ηθικές
αρχές». Το 1926 στο άρθρο του «Το ουγγρικό
λαϊκό σχολείο» που είχε στο επίκεντρο τους
εκπαιδευτικούς, γράφει: «Μην έχουμε ως
κύριο στόχο μόνο την κατασκευή σχολείων,
Σεπτέμβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°
Όλος ο κόσμος...μια Ελλάδα
είναι πολύ πιο σημαντικό να σωθεί η τάξη
των πατριωτών διδασκάλων για το μέλλον»,
καθώς «θεωρώ απαραίτητη την αύξηση
του πνευματικού και οικονομικού επιπέδου
της διδασκαλίας», επειδή «οι δάσκαλοι της
Ουγγαρίας εργάζονται υπό άθλιες συνθήκες,
με ασύγκριτο όμως ενθουσιασμό, χωρίς να
ξεφεύγουν λεπτό από τον δρόμο της τιμής».
Οι σκέψεις του σχετικά με τη διδασκαλία της
νεολαίας θα άξιζαν να ληφθούν υπόψη ακόμα
και στις μέρες μας.
Ο Döme Lyka έπαιξε σημαντικό ρόλο και στην
ελληνική κοινότητα της Πέστης. Τον Ιούνιο
του 1931 «η Επιτροπή του Ιδρύματος Haris
τίμησε την μνήμη του Παύλου Haris, πρώην
Έλληνα τιμητικού πρόξενου, στο νεκροταφείο
Kerepesi. Στον τάφο του μέγα αγωνιστή των
ελληνοουγγρικών πνευματικών σχέσεων
κατέθεσε στεφάνι και μίλησε ο Ανδρέας
Δελμούζος, πρέσβης της Ελλάδας στην
Βουδαπέστη». Μεταξύ άλλων, «εκ μέρους της
Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας επικήδειο λόγο
εκφώνησε ο D. Lyka» μπροστά στα μέλη της
ελληνικής κοινότητας της Βουδαπέστης.
Για την δραστηριότητα του Döme Lyka ο
συγγραφέας Géza Benedek γράφει τα εξής:
«Η προσφορά του υπήρξε ανι διοτελής,
αφοσιωμένη και πρωτοποριακή ανάμεσα
στους παράγοντες της χώρας ως προς
την αναγνώριση των πατριωτικών αξιών
της αστυνομίας, καθώς έγινε παράδειγμα
στους πολίτες της χώρας για να τιμούν τον
ανώνυμο φύλακα, ο οποίος είναι πάντα
έτοιμος – με αντίτιμο ακόμα και την ίδια
την ζωή του – να προστατέψει την ζωή και
την περιουσία των πολιτών». Ο Döme Lyka
έκτισε «με δικά του έξοδα ένα σύγχρονο
σχολείο με τέσσερις αίθουσες στο Pázmánd
για τα ρωμαιοκαθολικά παιδιά» (είναι το
σημερινό Πολιτιστικό Κέντρο). «Καθ’ όλη τη
διάρκεια της μακράς του ζωής οι δράσεις του
υπηρετούσαν πατριωτικούς σκοπούς, καθώς
αφιέρωσε πάρα πολλά για τα συμφέροντα
του κοινού, και έβρισκε πάντα τους τρόπους
να βοηθήσει όσους είχαν ανάγκη». Από τα
παραπάνω διαπιστώνεται ότι το κεφάλαιο
δεν καθορίζει την νοοτροπία ενός ευπόρου,
αλλά ο χαρακτήρας του ίδιου καθορίζει την
συμπεριφορά του κεφαλαίου.
O Döme Lyka κηδεύτηκε το 1937 στο Pázmánd σύμφωνα με το ορθόδοξο τυπικό. Ο
Géza Benedek πήρε επίσης μέρος στην κηδεία:
«Στις 16 Σεπτεμβρίου 1937 ενταφιάστηκε
στο άλσος της έπαυλης του Pázmánd σε ένα
μέρος με δρύες, πεύκα, καστανιές, ακακίες
και σφενταμιές τριγύρω, στον νεόκτιστο
Το μνήμα του Δημητρίου Λύκα στο Pázmánd
οικογενειακό τάφο, σε ένα πανέμορφο
μαύρο μεταλλικό φέρετρο». Στην τελετή
παρευρίσκονταν μ.ά. οι τοπικοί σύλλογοι
σκοπευτών και πυροσβεστών, μαθητές και
κάτοικοι, αστυνομικοί, 170 έφηβοι στρατιώτες.
«Ο ορθόδοξος Πατριάρχης τέλεσε την κηδεία
με πολυτελή άμφια». «Ο επικήδειος λόγος
εκφωνήθηκε στην αρχαία ελληνική», και
τέλος, μετά τους ψαλμούς από την «επταμελή
χορωδία της όπερας» ενταφιάστηκε ο Döme
Lyka, «ο οποίος καταγόταν και ήρθε από την
Ελλάδα». Ο ίδιος ο Lyka δήλωνε ότι «ελπίζουμε
και πιστεύουμε πολύ, πως η σημερινή
κατάσταση δεν θα παραμείνει όπως είναι,
αν το έθνος αρχίσει με τη δέουσα σοφία και
σοβαρότητα να ξανακτίζει την πατρίδα». Το
θετικό του όραμα για έναν καλύτερο δημόσιο
βίο αξίζει να μην λησμονείται.
Ο ανιψιός του o István Lyka o νεότερος
(1904-?, Αργεντινή), οδηγός αγωνιστικών
αυτοκινήτων, υπήρξε ιδιοκτήτης του
Αρχοντικού Lyka στο Ráckeresztúr έως το 1933.
Τον Μάιο του 2012 με την υποστήριξη των
ελληνικών αυτοδιοικήσεων του 13ου και του
16ου διαμερίσματος Βουδαπέστης, το Ίδρυμα
για τον Ελληνικό Πολιτισμό εξέδωσε το
φυλλάδιο «Dr. Antal György Diószegi: Ιστορικά
στοιχεία του γένους Lyka στην Ουγγαρία. Antal
Lantos-Lyka: ‚’Λυκαλογία’’ Η οικογένεια Lyka
μέσα από τα μάτια ενός μέλους. Βουδαπέστη
2012.» Ο κ. Antal Lantos-Lyka είναι μέλος της
Αυτοδιοίκησης Ελλήνων 16ου Διαμερίσματος.
Πηγές: Emil Lyka: A
görög-keleti egyházról.
Tata, 1929.| www.
geocaching.hu/ caches.
geo?id=2857&show
| Magyar Országos
Tudósító 1943. június 22.|
Döme Lyka: A magyar
népiskola. In.: Esztergom
és vidéke. 1926.
november 14.| Magyar
Országos Tudósító 1930.
november 11.| A 60
éves magyar rendőrség
1881-1941. Επιμ. Zoltán
Borbély και dr. Rezső
Kapy. Bp. 1942.| Döme
Lyka: Visszaemlékezések
a nyolcvanas évek
parlamentjére. Bp.,
1912.| Erdészeti Lapok
1922. τεύχος 1718. | Döme Lyka: A
választójog. Bp., 1932.|
Döme Lyka: A múlt ereje
és a választójog. Bp.,
1932.| MTI 1931. június
15.| Pázmándi Hírvivő.
Εφημερίδα του Δήμου
Pázmánd. 1996. március.
21
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Οι ρίζες μας
Αθηνά Παπαβραμίδου
“Δεν ξεχνιούνται οι αγώνες και οι θυσίες μας“
Του Θανάση Ζιανού
πατέρας μας, που ήταν οργανωμένος στο ΚΚΕ από το
1922, πρωτοστάτησε στην δημιουργία των οργανώσεων
ΚΚΕ, ΕΑΜ-ΕΠΟΝ στο χωριό μας. Και οι δυο γονείς μου
κατατάχτηκαν στον ΕΛΑΣ και με το όπλο στο χέρι πολέμησαν τους ξένους κατακτητές και τους συνεργάτες τους,
για τη λευτεριά και ανεξαρτησία.
Υ
πάρχουν στην Ουγγαρία συμπατριώτες/συμπατριώτισσες βετεράνοι της Εθνικής Αντίστασης και
του ΔΣΕ που παρά την προχωρημένη ηλικία τους βρίσκονται «εν πλήρη» δράση, αυτούς λίγο–πολύ τους
γνωρίζουμε. Αλλά υπάρχουν και άλλοι που στα γηρατειά τους ζούνε μια ήσυχη ζωή κλεισμένοι στα σπίτια
τους, χρόνια τώρα δεν τους συναντάμε στις διάφορες εκδηλώσεις που οργανώνονται από τις αυτοδιοικήσεις μας και άλλους παράγοντες. Σ’ αυτήν την
κατηγορία υπάγεται και η βετεράνα Αθηνά Παπαβραμίδου. Η εν λόγω συντρόφισσά μας έχει παρελθόν
με αξιόλογη δράση στον αγώνα του λαού μας στην
Εθνική Αντίσταση και μετέπειτα. Αυτήν την συντρόφισσα σάς παρουσιάζουμε από τις στήλες του περιοδικού μας. Την επισκεφτήκαμε στην κατοικία της στο
10ο Διαμέρισμα της Βουδαπέστης. Χάρηκε για την
επίσκεψή μας. «Επιτέλους με θυμηθήκατε και μένα
... νόμιζα ότι με ξεχάσατε όλοι ...» Ίσως νά ‘χει δίκιο.
Εξάλλου αυτό είναι το παράπονο όλων των υπερήλικων που ζούνε μόνοι τους. Αλλά ας ακούσουμε τι έχει
να μας αφηγηθεί.
– Γεννήθηκα στις 25 Μαρτίου 1926 στο χωριό Άγιος Χριστόφορος Πτολεμαΐδας του νομού Κοζάνης. Είμαι κόρη
του Χριστόφορου Χαραλαμπίδη και της Όλγας. Κατάγομαι από αγροτική οικογένεια. Ήμασταν τρία αδέλφια,
εγώ κι οι δύο αδελφές μου. Εγώ ήμουν η πρωτότοκη.
Στο χωριό μου τέλειωσα το δημοτικό σχολείο και μετά
βοηθούσα τους γονείς μου σε όλες τις δουλειές, αγροτικές κ.ά. Οι γονείς μου ήταν πρόσφυγες από τον Καύκασο.
Όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, με την κατοχή
των ξένων κατακτητών στην πατρίδα μας, η οικογένεια
μου πήρε δραστήριο μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Ο
22
– Αγαπητή συντρόφισσα Αθηνά, εσείς πότε και πώς
οργανωθήκατε στον αγώνα;
– Εγώ ήταν επόμενο να οργανωθώ από τους πρώτους
ακολουθώντας τα χνάρια των γονιών μου. Το 1942 έγινα
μέλος της ΟΚΝΕ και το 1943 μέλος του ΚΚΕ. Μετά διετέλεσα στέλεχος της ΕΠΟΝ του χωριού μας. Αγωνίστηκα κι
εγώ δραστήρια για την λευτεριά της πατρίδας μας και
είμαι υπερήφανη γι’ αυτό. Εκείνοι οι αγώνες και οι θυσίες
μας δεν ξεχνιούνται ποτέ. Δεν βγαίνουν από τη μνήμη
μας. Δυστυχώς μετά την απελευθέρωση της πατρίδας
μας από τους ξένους καταχτητές, αντί η πολιτεία να αναγνωρίσει τις θυσίες μας που προσφέραμε, όπως όφειλε,
έγινε το αντίθετο, με την ανοχή του κράτους πλάκωσε
η ανελέητη τρομοκρατία των παρακρατικών φασιστικών
συμμοριών εναντίον μας που σταματημό δεν είχε, εξαναγκάζοντάς μας να καταφύγουμε στα βουνά, και να τους
πολεμήσουμε με τα όπλα, δημιουργώντας τον ΔΣΕ.
Το καλοκαίρι του 1946 ο πατέρας μου με πολλούς άλλους
συναγωνιστές του που κρύβονταν σε καταφύγιο στο
βουνό Βέρμιο, προδόθηκαν και κυκλώθηκαν από ένοπλο
τμήμα χωροφυλακής και χαφιέδων, οι περισσότεροι από
τους αγωνιστές σκοτώθηκαν, ενώ ο πατέρας μας πιάστηκε αιχμάλωτος. Πέρασε στρατοδικείο και έμεινε είκοσι
χρόνια φυλακισμένος και εξόριστος.
Εγώ κατατάχτηκα στον ΔΣΕ στα τέλη του 1947 στα τμή-
Σεπτέμβριος 2012 • EΤΟΣ: 18°
Οι ρίζες μας
ματα του Βερμίου με αρχηγό τον θρυλικό καπετάνιο Λευτεριά. Το καλοκαίρι του 1948 στη μάχη της Σιάτιστας
τραυματίστηκα στο χέρι και μεταφέρθηκα στην Αλβανία
για θεραπεία. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, στο χωριό
Βροντερό Ν. Φλωρίνης, μου ανακοίνωσαν την μετάθεσή
μου στην 18η Ταξιαρχία του ΔΣΕ που δρούσε στην περιοχή Βιτσίου. Πήρα μέρος σε πολλές μάχες. Μεταξύ αυτών
ήταν και οι μάχες της Φλώρινας, και των Κουλκουθουρίων. Για την συμμετοχή μου στη μάχη στα Κουλκουθούρια και την παλικαριά μου σ’ αυτή, με παρασημοφόρησαν
με το Μετάλλιο «ΗΛΕΚΤΡΑΣ» και ονομάστηκα Επιλοχίας
Πεζικού του ΔΣΕ. Με προόριζαν για τη Σχολή Αξιωματικών του Γ.Α. του ΔΣΕ. Όμως τελικά δεν με στείλανε γιατί
με είχαν μεγάλη ανάγκη, από ό,τι μου είπαν οι διοικητές
μου. Η πολεμική μου δράση συνεχίστηκε και στο Γράμμο
το καλοκαίρι του 1949.
Μετά τη λήξη του Εμφυλίου και την υποχώρηση του ΔΣΕ
από τα πεδία των μαχών, περάσαμε στην Αλβανία και
στη συνέχεια μεταφερθήκαμε στην πρωτεύουσα του
Ουζμπεκιστάν, Τασκένδη. Στην πρώην Σ.Ε. οι σοβιετικοί
πολίτες μάς δέχτηκαν με πολύ αγάπη και ανθρωπιά, και
μας πρόσφεραν ανεκτίμητη ηθική και υλική βοήθεια την
οποία δεν θα ξεχάσουμε ποτέ. Εκεί δούλεψα έως το 1956
σε εργοστάσιο παραγωγής λαμπτήρων και άλλων ηλεκτρικών ειδών.
Το 1950 παντρεύτηκα με τον αγωνιστή Κώστα Παπαβραμίδη με τον οποίο αποκτήσαμε το γιο μας Γιώργο. Ο
Γιώργος έγινε προκομμένος άνθρωπος για τον εαυτό του,
την οικογένειά του και την κοινωνία. Μας χάρισε και ένα
χαριτωμένο εγγονάκι τον Κωστάκη που τον λατρεύουμε
όλοι μας.
– Αγαπητή Αθηνά, άκουσα με πολύ ενδιαφέρον και τις
δικές σου περιπέτειες, τους αγώνες τους δικούς σου
και της οικογένειάς σας. Στην Ουγγαρία πότε ήρθατε
και πού εργαζόσασταν;
– Το 1956 ήρθαμε από τη Σ.Ε. στην Ουγγαρία. Εννιά χρόνια δούλεψα σε Συνεταιρισμό Κομμωτριών (Fodrász
Szövetkezet) στο 8ο Διαμέρισμα Βουδαπέστης. Μετά και
έως την συνταξιοδότησή μου εργάστηκα σε Ξενοδοχειακή Βιομηχανική Επιχείρηση (Vendéglátóipari Vállalat). Για
την αποδοτικότητά μου στη δουλειά δυο φορές παρασημοφορήθηκα με το μετάλλιο του «διακεκριμένου εργάτη»
ενώ έλαβα κι άλλες τιμητικές διακρίσεις.
– Τώρα πώς ζεις; Ποιος σε φροντίζει; Χρόνια δεν σε
συναντούμε στις εκδηλώσεις που οργανώνει η ομογένεια.
– Ευτυχώς ακόμη αυτοσυντηρούμαι, αλλά με βοηθάει και
ο γιος μου με τη νύφη μου. Πριν μερικά χρόνια είχα ένα
ατύχημα στα πόδια κι αυτό δυσκολεύει αρκετά τις κινήσεις μου. Ωστόσο δεν το βάζω κάτω, αγωνίζομαι για τη
ζωή και την οικογένειά μας.
– Έχω ακούσει πώς γράφετε ποιήματα, έτσι είναι;
– Πάντα μ’ άρεσαν τα ποιήματα, χρόνια τώρα γράφω.
Τα ποιήματά μου είναι ως επί το πλείστον συναισθηματικά, εμπνευσμένα από τις προσωπικές μου εμπειρίες της
ζωής μας, των αγώνων μας. Φυσικά δεν είμαι ποιήτρια...
πάντως έχω γράψει γύρω στα 50.
– Αγαπητή σ. Αθηνά, φτάσαμε στο τέλος της κουβέντας μας, ευχαριστούμε για την συνέντευξη. Εκ
μέρους των αναγνωστών σας ευχόμαστε καλή υγεία,
δύναμη και κουράγιο και να συνεχίσετε να γράφετε
ποιήματα.
– Κι εγώ σας ευχαριστώ και να μη μας ξεχάσετε, ελάτε και
άλλες φορές στο σπίτι μας.
Μοναξιά
Ένα βράδυ με φεγγάρι μέσα στην αστροφεγγιά
περπατούσα μοναχή μου με θλιμμένη την καρδιά
Έλα σάπια κοινωνία, έλα ψεύτικε ντουνιά
να μου φέρεις λίγη αγάπη στη φτωχή μου την καρδιά
Περπατούσα κουρασμένη γυρνώντας από τη δουλειά
και τα δάκρυα κυλούσαν στα μάγουλά μου καυτερά.
Μες την ξενιτιά μονάχη ζώ σαν το έρημο πουλί
σκέφτομαι τα βάσανά μου και τη δύσκολη ζωή.
Περπατούσα κάθε βράδυ μες την ξάστερη βραδιά
λαχταρούσα να γυρίσω στη φτωχή μου τη γωνιά.
Βουδαπέστη, 03.09.1992
23
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Οι ρίζες μας
Μάρθα Π. Γεωργίου
Ιστορική Μνήμη
(συνέχεια από το προηγούμενο)
Αναχώρηση για την Αλβανία
Στον Γράμμο ξανά το 1949 μάχες, επιχειρήσεις, πόλεμος και
βομβαρδισμοί, αν και το θρυλικό αυτό βουνό της Ηπείρου
δεν ήταν ολόκληρο ανταρτοκρατούμενο. Πολλά μέρη του
κατέχονταν από στρατό. Θυμάμαι πολύ καλά, μόλις άρχιζαν
να ωριμάζουν τα κεράσια, ήρθε ένας αντάρτης, ο Αποστόλης από το χωριό μας, και είπε στη μάνα μου να μην κλαίει
για τον γιο της, τον Νίκο, κι ότι την καταλαβαίνει..”όμως αν
θέλεις, μπορείς να μας δώσεις την κοπέλα σου να την πάμε
στην Αλβανία για να γλιτώσει απ’ το τέρας αυτού του πολέμου”. Η καημένη η μάνα μου δεν ήξερε τι να κάνει, τελικά
αποφάσισε να πάω κι εγώ, όπως μια άλλη κοπέλα απ’ το
χωριό μας, η Ευτυχία Βάδαση. Μόλις μερικές γριούλες
άκουσαν ότι θα φύγουμε, μια γιαγιά που είχε τον τρίχρονο
εγγονό της ζήτησε απ’ τον Αποστόλη να στείλει και το παιδί
στην Αλβανία, όπου η μάνα του βρισκόταν ήδη εκεί από το
1948. Θυμάμαι καλά όταν ήρθε ένας αντάρτης, ο Λάμπρος
Στύλος από την Ζέρμα, να μας πάρει. Μας ανέβασε σε κάτι
μουλάρια και όταν φτάσαμε στη Γράμμοστα μας παρέλαβε
κάποιος Τάσιος, ήταν Πόντιος, Ο Λάμπρος μας έδωσε λίγο
ψωμί και ξεκινήσαμε, όμως δεν ξέραμε πού θα μας πάνε.
Ο Τάσιος μας πέρασε στο αλβανικό έδαφος, σ’ ένα φυλάκιο
όπου μείναμε δώδεκα μέρες. Το φυλάκιο αυτό ήταν σταθμός
όπου διέρχονταν τα ασθενοφόρα, έπαιρναν τους τραυματίες και τους μετέφεραν σε νοσοκομεία αλβανικών πόλεων.
Εμείς τα μεγαλύτερα παιδιά, προσπαθούσαμε να μάθουμε
τον τρίχρονο Ανδρέα να λέει πώς τον λένε και από ποιο
χωριό είναι. Συνεχώς τον ρωτούσαμε κι εκείνος απαντούσε
σα να μας έλεγε κανένα ποίημα. Ρωτούσαμε και τους Αλβανούς γιατί δεν μας πάνε πιο μέσα καθώς βρισκόμασταν πολύ
κοντά στα σύνορα.
Μια βραδιά έφεραν πολλούς τραυματίες και πέντε ασθενοφόρα τους μετέφεραν σε νοσοκομεία. Μαζί τους πήραν
και τον Ανδρέα μας, λέγοντάς μας πως ο μικρός θα πάει
στην Αλβανία ενώ εμείς θα γυρίσουμε πίσω στο Γράμμο. Το
ίδιο βράδυ επιστρέψαμε στο Γράμμο, εκεί κοντά στο χωριό
Μονόπυλο -γύρω του υπάρχουν κι άλλα χωριά που ανήκουν
στο νομό Καστοριάς- ανεβήκαμε σε μια ραχούλα κι αρχίσαμε να κλαίμε τη μοίρα μας. Ύστερα από μισή ώρα ήρθε
η Μαρία, καταγόταν από τη Ζιάκκα Γρεβενών, και μας πήγε
στο λόχο του Γιάννη Καρτσιώτη, απ’ τα χωριά της Αγιάς, με
διμοιρίτη τον Θεόδωρο Γκατσιώρα από τη Δεσκάτη Γραβενών και ταξίαρχο τον Μπαρμπαλιά.
Ο λόχος μας δέχτηκε με ιδιαίτερη χαρά και καλοσύνη
αφού είμασταν κοριτσάκια 14-15 χρονών. Δεν πήγαμε στην
πρώτη γραμμή του μετώπου αλλά κάναμε βοηθητικές δουλειές στην κουζίνα. Μας αγαπούσαν και μας προστάτευαν.
Οι φούρνοι ήταν στο Μονόπυλο κι εμείς πηγαίναμε εκεί με
τα μουλάρια για να παίρνουμε το ψωμί που το πηγαίναμε
και στο Γενικό Νοσοκομείο των ανταρτών. Είμασταν περίεργες να δούμε πώς γίνονται οι εγχειρήσεις. Μια μέρα, δεν
θα την ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου, είδα τον αρχίατρο Τσαμαλούκα που έκοβε τα άκρα ενός βαριά τραυματισμένου
αντάρτη για να μην πάθει γάγγραινα και πεθάνει. Φωνές και
κλάματα από τους πόνους και ποτάμι το αίμα. Τι τρομερά
είναι τα επακόλουθα και οι συνέπειες των πολέμων και πόσο
υποφέρουν οι άνθρωποι..
24
Οι μάχες συνεχίζονται με το ίδιο πείσμα και μίσος σε ολόκληρο τον Γράμμο. Η μάνα μου είχε γίνει τραυματιοφορέας
και από το Πληκάτι μεταφέρθηκε στην Αρένα. Βρισκόταν
μόλις είκοσι λεπτά της ώρας από μένα χωρίς να το ξέρει η
μία για την άλλη. Εκείνη νόμιζε πως βρίσκομαι στην Αλβανία
και συνεχώς έκλαιγε για τον αδερφό μου διότι από το 1948
δεν ήξερε αν ζει ή όχι. Στις 12 Αυγούστου άρχισαν οι σκληρότερες μάχες γαι την κατάληψη του Γράμμου, ενώ το Βίτσι
το είχαν ήδη καταλάβει. Μέσα σ’εκείνο το πανδαιμόνιο του
πολέμου όλοι μας ρωτούσαμε για τους δικούς μας, εγώ μαζί
με τη Θεοδώρα Μήτση από τη Ζέρμα -της Θεοδώρας είχαν
σκοτωθεί τρία αδέρφια και ανησυχούσε για τον σύζυγό τηςόταν από κοντά μας πέρασε ένα ολόκληρο τάγμα, χωρίς να
μάθουμε κανένα νέο για τους δικούς μας.
Κάπου εκεί κοντά στα αλβανικά σύνορα μίλησε ο Ζαχαριάδης λέγοντας στους αντάρτες πως χάσαμε τον αγώνα ενώ
αύριο θα μετακινηθούμε προς το Κάμενικ.
Παντού γίνονται μάχες, στην Αρένα, στον Μυροβλήτη, στο
Τσάρνο και σε όλα τα βουνά του Γράμμου άρχισαν οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του αντίπαλου στρατού. Μόλις
κατέλαβαν την Αλεβίτσα, προχώρησαν προς το νοσοκομείο.
Το τί έγινε δεν περιγράφεται με λόγια. Το τάγμα μας πήγε
στην Αχιλώνα για ενίσχυση, ενώ στις 27 Αυγούστου καταλαμβάνεται κι αυτό το μέρος. Ταυτόχρονα οι αγγλοαμερικάνοι πιλότοι βομβαρδίζουν μέρα-νύχτα όλον τον Γράμμο
με τη συμμετοχή 30-40 πολεμικών αεροσκαφών. Καίγεται ο
τόπος, τα αεροπλάνα τους πετούν πολύ χαμηλά και με τα
μυδράλιά τους θερίζουν τον τόπο. Εκατοντάδες τα θύματα
και οι τραυματισμένοι με κομμένα χέρια και πόδια φωνάζουν βοήθεια. 29 Αυγούστου 1949, ώρα 5μ.μ.,η τελευταία
μάχη, όπου αντάρτες και στρατιώτες πιάνονται στα χέρια,
χτυπώντας ο ένας τον άλλο με μαχαίρια και ξίφη.
Τελευταίοι είχαμε μείνει πέντε άτομα, εμείς οι δυο κοπέλες,
μια νοσοκόμα, ο Τάσιος και κάποιος Σπύρος από ένα χωριό
της Θεσσαλίας, ψύχραιμος και θαρραλέος άνθρωπος που
προσπαθούσε να μας γλιτώσει. Βρισκόμασταν πενήντα
περίπου μέτρα από τα αλβανικά σύνορα. Οι βαριά τραυματίες φωνάζουν να τους πάρουμε, εμείς πατώντας πάνω
στους νεκρούς προσπαθούσαμε να πλησιάσουμε το αλβανικό έδαφος. Τότε ο Σπύρος αρπάζει εμένα και την Ευτυχία
και μας πέταξε στο ποταμάκι για να γλιτώσουμε. Στον Σπύρο
χρωστάμε τη ζωή μας. Μετά εκείνος γύρισε πίσω και με το
μυδράλιο προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τον αντίπαλο για
να περάσουν οι αντάρτες. Εκεί σκοτώθηκε ο αγαπητός μας
Σπύρος, ενώ εμείς περάσαμε το ποταμάκι και οι Αλβανοί
στρατιώτες μάς έδωσαν στεγνά ρούχα.
Ο Γράμμος έλαμπε απ’ τις φωτοβολίδες ως ένδειξη της νίκης
τους και οι κραυγές τους ακούγονταν μέχρι εμάς. Πολλοί
αντάρτες περνώντας το ποταμάκι πιάστηκαν στα χέρια
με τους αντιπάλους, σφάζοντας ο ένας τον άλλο. Συνεχώς
έφταναν οι τραυματίες, ενώ τραβούσαν ακόμα και τους σκοτωμένους προς το αλβανικό έδαφος. Ήταν η 29η Αυγούστου 1949, η τελευταία μέρα του Εμφυλίου πολέμου στην
αγαπητή μας πατρίδα, την Ελλάδα που δεν μπορέσαμε να
χαρούμε ελεύθερα κι ευτυχισμένα.
(συνεχίζεται στο επόμενο)
ΣΕπτΕμβριΟΣ 2012 • EτΟΣ: 18°
Φόρος τιμής
Σ
Αλεξάνδρα Μπέζου
1944-2012
τις 15 Μαΐου, μετά από μακροχρόνια
ανίατη ασθένεια, έφυγε από τη ζωή
η αγαπημένη μας συμπατριώτισσα Αλεξάνδρα Μπέζου. Η Αλεξάνδρα γεννήθηκε
στις 7 Ιουλίου 1944, στο χωριό Λεύκη του
νομού Καστοριάς. Στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου -το 1948- με την μικρότερη
αδελφή της Μίρκα και τα υπόλοιπα παιδιά του χωριού της, ήρθε στην Ουγγαρία. Τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς
τα έζησε στο Ντόχανγκιαρ, μαζί με τους
γονείς της και τις δύο αδελφές της. Η δεύτερη αδελφή της
που γεννήθηκε εδώ στην Ουγγαρία, πέθανε πολύ νωρίς, στα
μέσα του ‘5Ο. Τελειώνοντας το δημοτικό σχολειό, η Αλεξάνδρα
συνέχισε τις σπουδές της στο Γυμνάσιο Μόρα Φέρεντς, όπου
πήρε το απολυτήριο. Μετά το γυμνάσιο, το 1962 ακολούθησε
τις πανεπιστημιακές σπουδές της στη Φιλοσοφική Σχολή του
Πανεπιστημίου Eötvös Lóránd της Βουδαπέστης, και το 1967
πήρε το πτυχίο καθηγήτριας ρωσικής γλώσσας και ιστορίας.
Μετά την αποφοίτησή της, δίδαξε σε δύο σχολεία του διαμερίσματος Κőbánya, όπου και κατοικούσε. Από το 1984 και
ως τη συνταξιοδότησή της, εκτελούσε καθήκοντα υποδιευθύντριας της Μέσης Σχολής Patay István. To1993 έδωσε κρατικές
εξετάσεις στα αγγλικά. Ηταν εξαιρετικά μορφωμένη, μιλούσε
J
τέσσερις ξένες γλώσσες. Στο σχολειό που δίδασκε, οι συνάδελφοί της, οι μαθητές της, καθώς και οι γονείς των μαθητών, την αγαπούσαν και την εκτιμούσαν πολύ, κυρίως γιατί
ήταν δίκαια, Η Αλεξάνδρα παντρεύτηκε με κάποιον Ούγγρο,
όμως δεν έζησαν πολλά χρόνια μαζί και χώρισαν. Δεν απόκτησε παιδιά, ούτε και η αδελφή της Μίρκα, που ήταν κι αυτή
παντρεμένη. Τα τελευταία χρόνια, αφού έχασε τους γονείς της
και στη συνέχεια και τη μικρότερη αδελφή της, ζούσε τελείως
απομονωμένα, ολομόναχη κι απαρηγόρητη. Συνεχώς ήταν
στα νοσοκομεία, ώσπου τελικά έπαψε να χτυπάει η πονεμένη της καρδιά. Σημείωση: είναι πολύ λυπηρό να βλέπεις ότι
έσβησε μια πενταμελής ελληνική οικογένεια..! Το άλλο λυπηρό
είναι που στην κηδεία της, από την ομογένειά μας μόνο δύο
Έλληνες είμασταν: ένας πρώην γείτονάς τους κι εγώ. Τι κρίμα!
Στην κηδεία της ήρθαν από το εξωτερικό μία ξάδελφη της
από την Αυστραλία και η άλλη από τα Σκόπια με τον άντρα
της. Μου έκανε όμως μεγάλη εντύπωση που ήταν πάρα πολλοί Ούγγροι συνάδελφοι, πρώην μαθητές μαζί με τους γονείς
τους,γείτονες και φίλοι. Καλό ταξίδι αγαπημένη μας Αλεξάνδρα!
Ας είναι ελαφρύ το ουγγρικό χώμα που σε σκεπάζει.
Σοφία Ακριτίδου
Papadopulu Froszo
1911-2012
únius 2-án, csendben és szerényen,
eltávozott közülünk mindannyiunk
kedves Froszo nénije, aki a múlt évben töltötte be a 100. életévét.
Papadopulu Froszo 1911 októberében született a kisázsiai Pontuszban, a csodálatosan szép trapezundai Cita faluban. 1922ben, 11 évesen került Görögországba, a
törökök elől menekülve özvegy édesanyjával és két idősebb fiútestvérével, és letelepedtek Serres megye Ano Poroia falujában.
A három testvér keményen dolgozott a földeken, hogy a család megélhetése biztosítva legyen. 1935-ben Froszo néni férjhez ment Iordanisz Papadopulosz cipészmesterhez. 13 gyermekük született, akik közül csak Magda lányuk maradt életben.
Froszo néni megtanulta a varrónői mesterséget. Férjével együtt
bekapcsolódtak a németek ellen szerveződő Nemzeti Ellenállási
Mozgalom tevékenységébe. A Varkizai Egyezmény után a viszszatérő királyi kormány üldözte az ellenállásban résztvevőket.
Őt is elfogták, börtönbe került, kegyetlenül megkínozták. Végül
sikerült megszöknie, és kénytelen volt Jugoszláviába menekülni, a híres Bulkesz faluba, ahol sok görög menekült élt, és
ahol újra találkozott a férjével. 1948-ban a férjével együtt viszszamentek Görögországba, hogy részt vegyenek a polgárháborúban. Nagyon bátran és hősiesen harcolt, ezért tiszti rangot
kapott. 1949-ben megsebesült, és Magyarországra került kórházi kezelésre. Nem sokkal később a férje is megsebesült, és ő
is Magyarországra került. Itt újra találkoztak. 1950-től a közismert Dohánygyárban laktak. 1954-ben a családok újraegyesí-
tése során találkoztak újra egyetlen gyermekükkel, Magdával,
aki addig Csehszlovákiában élt. 1963 óta a József Attila lakótelepen laktak. 1970-ben lányuk férjhez ment Kozma Istvánhoz,
akivel együtt kitartóan és türelemmel viselték gondját Froszo
néninek. Két gyermekük született, Télemakhosz és Fedra, akik a
legnagyobb örömöt jelentették a nagyszüleik számára a nehéz
és sok szenvedéssel járó életükben. Froszo néni férje a Cipőipari
Szövetkezetben dolgozott, ahonnan 1970-ben ment nyugdíjba,
és 1985-ben elhunyt. 48 évig éltek boldog házasságban. Froszo
néni kezdetben a Cipőgyárban, majd varrodában dolgozott más
görög nőkkel együtt, ahonnan 1965-ben ment nyugdíjba. Munkájában a szorgalom és a következetesség példája volt. a kollégái szerették és tisztelték. A munkában élen járt, és megkapta
a kiváló munkás elismerést. A férjével együtt munkásőrök voltak, társadalmi munkájukért kitüntették őket. 2011 októberében ünnepeltük Froszo néni 100. születésnapját, amely alkalmából nagyon sokan felköszöntötték. Egy kerek ÉVSZÁZAD! Átélt
két világháborút, egy polgárháborút, és három hazában élt.
Pontuszban, ahol született, Görögországban, és Magyarországon mint menekült. Éveinek nagyobb részét Magyarországon,
békességben élte le férjével, lányával és két unokájával. Szeretném a gyászoló családnak, a lányának, Magdának, a vejének,
Istvánnak, az unokáinak, Télemakhosznak és Fedrának, illetve az
ő párjának, kifejezni valamennyiünk részvétét.
Nyugodjék békében a magyar földben, kedves Froszo néni!
Vengrinyák Edit
25
Ελληνισμóς • Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Γεύσεις
Κριθαράκι με ντομάτα
Της Κλειώς Μυτηλιναίου
Κριθαράκι με ντομάτα
Υλικά
1 ποτήρι κριθαράκι
2-2,5 ποτήρια ζεστό νερό
μισό κρεμμύδι ψιλοκομμένο
1 κουταλιά ελαιόλαδο
1 κύβο ζωμό
1 κονσέρβα ντοματίνια
αλάτι, πιπέρι, κανέλα
Εκτέλεση
Σε μια βαθιά κατσαρόλα βάζουμε το ελαιόλαδο και πριν κάψει ρίχνουμε το ψιλοκομμένο κρεμμυδάκι. Το τσιγαρίζουμε λιγάκι
μέχρι να ξανθύνει. Έπειτα προσθέτουμε το κριθαράκι και το ανακατεύουμε ώσπου να αλλάξει χρώμα. Κατόπιν ρίχνουμε την
κονσέρβα με τα ντοματίνια, ανακατεύουμε μια-δυο φορέs και προσθέτουμε και τα μπαχαρικα μαζί με τον κύβο ζωμού. Ανακατεύουμε καλά να διαλυθεί o ζωμός και μόλις πάρει βράση για τα καλά, ρίχνουμε το νερό. Συνεχίζουμε το ανακάτεμα κατά
διαστήματα και το ψήνουμε για περίπου 20 λεπτά, προσέχοντας να μην μας κολλήσει.
Μια παραλλαγή αυτής τηs συνταγής είναι να βάλουμε μανιτάρια, φρέσκα ή κονσέρβα. Τα βάζουμε να τσιγαριστούν μαζί με
το κρεμμυδάκι και ακολουθούμε την διαδικασία που σας ανέφερα στην πιο πάνω συνταγή.
Ακόμα μια παραλλαγή είναι να βάλουμε κομματάκια βοδινό. Το βοδινό το ετοιμάζουμε ως εξής: Σε μια κατσαρόλα βάζουμε
λάδι να κάψει και τσιγαρίζουμε μισό κρεμμυδάκι. Ακολούθωs προσθέτουμε το βοδινό, το τσιγαρίζουμε και αυτό μέχρι να
αλλάξει χρώμα και προσθέτουμε αλάτι πιπέρι, κάρδαμο και κανέλα. Έπειτα βάζουμε και το ζεστό νερό και μόλις πάρει βράση
για τα καλά το σκεπάζουμε και το ψήνουμε σε χαμηλή φωτιά ώσπου να μαλακώσει. Περίπου για μια ώρα. Το σουρώνουμε
και όταν είναι να φτιάξουμε το κριθαράκι μας αντί για ζεστό νερό και κύβο με ζωμό εμπορίου χρησιμοποιούμε δυόμιση
ποτήρια σουρωμένο ζωμό βοδινού. Στη συνταγή για το κριθαράκι μπορούμε να βάλουμε το βοδινό πριν προσθέσουμε τα
ντοματίνια και τα μπαχαρικά. 250 γρ. κρέας είναι ότι πρέπει.
Κριθαράκι λεμονάτο
Υλικά
1 ποτήρι κριθαράκι
1 κουταλιά ελαιόλαδο
μισό κρεμμυδάκι ψιλοκομμένο
2 ποτήρια ζωμό
μισό ποτήρι χυμό λεμονιού με λίγο ξύσμα
1 κουτ. γλ. ρίγανη
αλάτι - πιπέρι
εκτέλεση
Ακολουθούμε την ίδια διαδικασία στην συνταγή για το κριθαράκι αλλά αντί για τα ντοματίνια ρίχνουμε το ζωμό, το λεμόνι
και τα μυρωδικά . Το ψήνουμε για περίπου είκοσι λεπτά ανακατεύοντας συχνά και όταν γίνει, το σκεπάζουμε για να φουσκώσει. Καλή σας όρεξη!
26
Szentendre éjjel-nappal fesztivál
K
i ne hallott volna már a Szentendre életét felpezsdítő háromnapos rendezvényről, a Szentendre éjjel-nappal nyitva fesztiválról! A 2006-ban
Szentendre kulturális intézményei, civil szervezetei és üzleti vállalkozásai összefogásával elindított
háromnapos programsorozat idén augusztus 24
-26. között várta érdeklődő látogatóit.
Szentendre megújult belvárosában, a sétálóutcává
alakított Dumtsa Jenő utcától a Fő téren át a kibővült Művészet Malomig számtalan helyszín kínált
színvonalas programokat (szabadtéri koncertek,
színházi előadások, művészeti kiállítások, fényfestészet, nyitott műhelyek és műtermek) minden korosztálynak.
Szombat este 22:00-kor a helyi görög nemzetiség
szervezésében az Iliosz görög tánccsoport kápráztatta el a nagyérdeműt a főtéri nagyszínpadon. A
talpalávalót a Mydros zenekar szolgáltatta.
A gyönyörű trák görög viseletben megjelent táncosok előadása rögtön magával ragadta a közönséget,
s az egész főtér egyetlen hatalmas görög táncházzá
változott.
A zenekar ismert, pattogós számokkal fokozta a
hangulatot – a nézők és a négy fellépő táncos pár
együtt ropták a szirtakit.
Szentendre város görög nemzetiség tagjai szeretnének hagyományt teremteni idei nagy sikerű szereplésükkel, és jövőre szintén egy maradandó és
színvonalas program szervezésével beírni magukat
a Szentendre éjjel-nappal fesztiválsorozat történetébe.
Siragakis Alexis
a Szentendrei Görög Nemzetiség elnöke
Μουσικό σχολείο
Ξεκίνησαν τα μαθήματα μουσικής στην έδρα της Πανουγγρικής Αυτοδιοίκησης, στην οδό Vécsey 5 του 5ου διαμερίσματος.
Κάθε Σάββατο 9.οο – 14.οο θα μας βρείτε στο σχολείο και μπορείτε να περάσετε για εγγραφή και γνωριμία με τους δασκάλους.
Διδάσκονται: μπουζούκι, κιθάρα, πιάνο, κλαρινέττο, τραγούδι και τουμπερλέκι.
Πληροφορίες: 0670-543 0741
Zeneiskola
Újra indul a zeneoktatás a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzat székhelyén: Budapest V. kerület, Vécsey utca 5.
Jelentkezni lehet minden szombaton 09:00-14:00 óráig a következő tantárgyakra:
buzuki, gitár, zongora, klarinét, ének, tuberleki
ΠΑΜΕ ΜΟΥΝΤΙΑΛ!
ΣΛΟΒΑΚΙΑ – ΕΛΛΑΔΑ
16 Οκτωβρίου 2012
Η Ελλάδα αγωνίζεται με τη Σλοβακία στην προκριματική φάση για το Μουντιάλ ποδοσφαίρου στις 16 Οκτωβρίου. Την ημέρα του αγώνα
και ώρα 11πμ θα αναχωρήσει λεωφορείο του Τζιμάκος Τουρς από τον σταθμό Νέπλιγκετ (μπροστά από το Πλανητάριο), για όσους ενδιαφέρονται να πάνε. Η τιμή είναι 5000 φιορίνια και περιλαμβάνει το ταξίδι και ξενάγηση στην Μπρατισλάβα.
Κρατήσεις θέσεων - Γιώργος Κολλάτος 0620-9729030, γραμματεία αυτοδιοίκησης 061-3027275
Οι τιμές των εισιτηρίων του αγώνα είναι: 10, 17 και 25 ευρώ.
MENJÜNK A VILÁGBAJNOKSÁGRA
SZLOVÁKIA – GÖRÖGORSZÁG
2012. október 16.
Görögország Szlovákiával játszik a futball világbajnokság selejtezőjében október 16-án. A mérkőzés napján de. 11 órakor autóbuszt indít a
Jimakos Tours a Népligettől (a Planetárium elől) azok számára, akik szeretnének elmenni. Az ár 5000 Ft, ami magában foglalja az útiköltséget, és az idegenvezetést Pozsonyban.
Helyfoglalás: 06 20 9729030, 061-3027275
A mérkőzés jegyárai: 10, 17 és 25 euró.

Εισαγωγή στα στερεότυπα και τους ρόλους του γένους

GRUNDSCHULE?

Εκδόσεις Nίκος Βλάχος - Deutsch durch die Lupe

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ 27/10/2012 10,00 π.μ. κατάθεση στεφάνων (Vizafogó

Πολυτεχνείο, 38 χρόνια μετά Αχαρνείς με τη Νεανική Σκηνή Μια

Μονοκόμματες γκαραζόπορτες Berry

Έναρξη νέου σχολικού έτους Απογραφή πληθυσμού, μας αφορά

1 Important 2 Introduction 3 Food processor 4 Mini

letölthető itt - Szegedi Görögök

Όλος ο κόσμος μια Ελλάδα - Magyarországi Görögök Országos

Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο - Magyarországi Görögök Országos

Αφιέρωμα στην Κύπρο - Magyarországi Görögök Országos

Ο Μίκης - Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata

Η επέτειος του Πολυτεχνείου - Magyarországi Görögök Országos

Η κρίση στην Ελλάδα - Magyarországi Görögök Országos

70 χρόνια από την ίδρυση του ΕΛΑΣ Χρίστος Τσιαμούλης Νέοι

ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2010 750 FT 3 € σ χ έδιο Μαρία ς Μαγγιώρου από φω

Αφιέρωμα στην αρχαία Ελλάδα - Magyarországi Görögök Országos

Τα νέα μας / Híreink - Magyarországi Görögök Országos

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2011 750 FT 3 € - Magyarországi Görögök Országos

OMW 31 0 - Billiger.de

ΜΑΪΟΣ 2010 750 FT 3 € - Magyarországi Görögök Országos