Η απασχολησιμότητα σε μία ταραγμένη οικονομία

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Η απασχολησιμότητα σε μία ταραγμένη οικονομία :
οριζόντιες δεξιότητες σε ζήτηση και η αναδυόμενη έννοια του “Patchwork Career”
"Career Building: Πως να παραμείνεις ανταγωνιστικός εν μέσω κρίσης“
Εσπερίδα ΠΜΣ HRM-Full Time , 12 Δεκεμβρίου 2011
Εμμανουέλα Μερίδου
Σύμβουλος Γραφείου Διασύνδεσης
To ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗΣ ΟΠΑ συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από Εθνικούς Πόρους μέσω του Ε.Π. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησης
H ταραγμένη οικονομία του 21ο Αιώνα
 Μergers and acquisitions, downsizing, outsourcing, delayering, restructuring and re-engineering
 Έντονα ανταγωνιστικό και ασταθές επιχειρηματικό περιβάλλον καθώς οι οργανισμοί προσπαθούν να
επιβιώσουν στις συνθήκες πρωτόγνωρης ύφεσης με διαρκή επικέντρωση στην συνεχή μείωση κόστους
 10,2% ο μέσος όρος ανεργίας στην ευρωζώνη τον Σεπτέμβριο του 2011
H ταραγμένη οικονομία του 21ο Αιώνα
 Την τελευταία διετία, περισσότερες από 60.000 επιχειρήσεις στην Ελλάδα έχουν διακόψει τη λειτουργία
τους
 Nέα οικονομικά μοντέλα, (π.χ. Applications economy), νέα οργανωσιακά μοντέλα, νέα επιχειρησιακή
λογική (από τις παραδοσιακές brick-and-mortal εταιρίες στις brick-and-clicks…ή μόνο online clicks) !
Boundaryless ή Virtual Network Organisations
 Nέες ευέλικτες μορφές απασχόλησης (part-time, εκ περιτροπής απασχόληση, outsourcing ολόκληρων
επιχειρηματικών λειτουργιών, ημερήσιες συμβάσεις εργασίας (!) και εργασιακών σχέσεων)
Η νέα έννοια της καριέρας σε μια πραγματικότητα που αλλάζει
 Το παραδοσιακό μοντέλο της καριέρας είναι εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία, παρελθόν
 Συχνές εργασιακές μετακινήσεις-κάθετες ή πλευρικές, έντονη επαγγελματική κινητικότητα & ευελιξία σε κλάδους
και θέσεις
Boundaryless Career
 Αναγκαιότητα η δια βίου μάθηση με προσωπική ευθύνη του εργαζομένου και με νοοτροπία προσωπικής
ανάπτυξης
 Μεταμόρφωση της έννοιας της “εργασιακής ασφάλειας”
Η νέα έννοια της καριέρας σε μια πραγματικότητα που αλλάζει
 Η κατανόηση του αντίκτυπου των νέων μαζικών αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις αντανακλάται στις ριζικές
αλλαγές της έννοιας του “Ψυχολογικού Συμβολαίου” (Psychological Contract) (π.χ. Rousseau ,1995)
Life Long Employment VS Transferable Skills
Old Deal
 Εργασιακή σταθερότητα με αντάλλαγμα την εργασιακή αφοσίωση
New Deal
 Ανάπτυξη οριζοντίων δεξιοτήτων (transferable skills), απασχολησιμότητα (employability) και marketability με
αντάλλαγμα την καλύτερη απόδοση (οικονομική συναλλαγή)
 Μετάβαση από την ιδέα της απασχόλησης στην έννοια της απασχολησιμότητας
 Nέες απαιτήσεις “γνώσεων” στην νέα πραγματικότητα (π.χ. Rae, 2008)
 Κnowing why
 Κnowing whom
 Κnowing (and learning) how
Τhe Patchwork Principle (TTP)
 Νέο μοντέλο καριέρας ανταποκρινόμενο στις ριζικές αλλαγές της οικονομικής κατάστασης
 Μετακίνηση προς ένα μοντέλο καριέρας entepreneur λογικής με βασική αρχή: “small jobs yield big payoffs” και με
κυρίαρχη agenda την ανεξαρτησία και την αυτονομία
 Aναζήτηση πολλαπλών συνεργασιών σε προσωρινή βάση (short-term, part-time ή project based contracts)
 Ο Patchworker προσφέρει ευελιξία, αυθεντία, νέες & πρακτικές ιδέες διαθεσιμότητα και λαμβάνει αυτονομία,
ανεξαρτησία, ποικίλες και ετερόκλητες επαγγελματικές εμπειρίες συχνά από διαφορετικούς κλάδους και
επαγγελματικές ευκαιρίες σε μία οικονομία σε βαθιά ύφεση
 Πολλαπλοί εργοδότες, πολλαπλές ευκαιρίες, μείωση της πιθανότητας της ανεργίας
Απαιτεί μία ισχυρή νοοτροπία entrepreneur έτοιμου να θυσιάσει την “σταθερότητα” της υπαλληλικής σχέσης
“To be employed is to be at risk, to be employable is to be secure”
- Peter Hawkins, 1999
Πως ορίζεται
 Η ικανότητα ενός ανθρώπου να βρίσκει δουλειά, να επιτύχει σε αυτή και να αλλάζει θέσεις εργασίας σε ένα
δεδομένο κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον
 For individuals, employability refers to the portfolio of knowledge, skills and abilities (KSAs) they possess, the
way they use those assets and present them to business world, and the context (e.g. personal circumstances and
labour market environment) within which they seek work (Hind and Moss, 2011; Rae, 2008)
“More than getting a job; emphasis on life-long learning through developing critical, reflective abilities, with a view
to empowering and enhancing the learner” (Ηarvey, 2003)
 Δεν αποκλείει την επιχειρηματικότητα- η λογική πίσω από την απασχολησιμότητα είναι να γίνεις
αποτελεσματικός είτε δουλεύεις για τους άλλους είτε για τον εαυτό σου
“To be employed is to be at risk, to be employable is to be secure”
- Peter Hawkins, 1999
Θεσμική Υποστήριξη
 Μεταρρυθμιστική στρατηγική και πρωτοβουλία της ΕΕ για την εκπαίδευση - “Νew Skills for New Jobs”
 Agenda for new skills and jobs (European Commission 2010b)
 Transferability of Skills across Economic Sectors: Role and Importance for Employment at European Level
(Εuropean Commission, 2011) [18 κλάδοι, 21 χώρες]
http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=784&langId=en
 Tην τελευταία δεκαετία, το Υπουργείο Απασχόλησης της Μ. Βρετανίας ανέπτυξε ειδικά εργαλεία (Effective
Learning Frameworks) ως βάση προσαρμογής των προγραμμάτων σπουδών με στόχο την ανάπτυξη της
απασχολησιμότητας των αποφοίτων (π.χ. Rae, 2008)
Ορισμοί Δεξιοτήτων/Ικανοτήτων
Tαξινόμηση/Τυπολογία (European Commission 2011)
 Σύγχυση στην βιβλιογραφία (όροι που χρησιμοποιούνται αδιάκριτα) για να δηλώσουν γενικές δεξιότητες
(κρίσιμες, δεξιότητες, κοινωνικές δεξιότητες, βασικές δεξιότητες, δεξιότητες-κλειδιά, επαγγελματικές δεξιότητες,
διαπροσωπικές, δεξιότητες, προσωπικές δεξιότητες κ.α.)
Hard skills (Generic VS Specific)
Technical that are usually easily observed, measured, trained, and closely connected with knowledge
(Generic)
 Αριθμητική Ικανότητα, IT γνώση (χρήστη πλοήγησης), γνώση ξένων γλωσσών, επίγνωση της κατάστασης της
οικονομίας και της αγοράς, επίγνωση βασικών νομοθετικών αρχών, γραφή, ανάγνωση, ομιλία, περιβαλλοντική
επίγνωση κ.α.
Soft skills ( Οργανωτικές, διαπροσωπικές, αναλυτικές, προσωπικές)
Non-job specific skills, which are usually intangible, hard to measure, and closely connected with attitudes
 Επικοινωνιακή δεξιότητα, ικανότητα ομαδικής λειτουργίας δημιουργικότητα, ευελιξία, επίλυση προβλημάτων,
οργανωτικότητα και διαχείριση πληροφοριών, προσανατολισμός στο αποτέλεσμα, διαχείριση χρόνου, ηγετική
ικανότητα, διαχείριση άγχους, ικανότητα διαπραγμάτευσης, ικανότητα μάθησης (μετα-γνώση), αναλυτική &
αφαιρετική ικανότητα κ.α.
Oριζόντιες ή Μεταβιβάσιμες Δεξιότητες
 In addition to economic sector-specific skills, employees need to possess a set of transferable skills, which will
equip companies with a more flexible, adaptable and mobile workforce, while at the same time facilitating worker
mobility occupationally and geographically and making it easier for workers to develop their occupational pathways
(European Commission, 2011)
 “Focus on the notion of he transferable skills in demand from employers and business”
http://www.independent.co.uk/student/into-university/applying/degrees-with-maximum-employability819150.html?fb_action_ids=10150984278270207&fb_action_types=news.reads&fb_source=other_multiline
 Εκείνες οι δεξιότητες οι οποίες μπορούν να μεταφερθούν και να αξιοποιηθούν σε κάθε επαγγελματικό κλάδο,
πεδίο ή επαγγελματική κατηγορία και αυξάνουν την αξία του εργαζομένου στην αγορά εργασίας ανεξαρτήτως
πτυχίου (bridge effect)
Oριζόντιες ή Μεταβιβάσιμες Δεξιότητες
Δεξιότητες με υψηλή μεταβιβασιμότητα-high transferability (European Commission, 2011)
 Η γενικότητα καθορίζει τον βαθμό μεταβιβασιμότητας
Soft Skills
Συνεργασία με άλλους
Επικοινωνιακή Δεξιότητα
Προσανατολισμός στα επιτεύγματα (Achievement Orientation)
Επίλυση προβλημάτων
Aυτονομία
Hard skills (Generic vs Specific)
Αριθμητική Ικανότητα
IT γνώση (χρήστη πλοήγησης)
Γνώση ξένων γλωσσών,
Επίγνωση της κατάστασης της οικονομίας και της αγοράς
Επίγνωση βασικών νομοθετικών αρχών
Περιβαλλοντική επίγνωση
Οι σημαντικότερες δεξιότητες απασχολησιμότητας βάσει εργαζόμενων πτυχιούχων
Πηγή: http://studies.protovoulia.org
Oι σημαντικότερες δεξιότητες σε ζήτηση
 Έρευνα της ΕΕ σε 7.000 υπευθύνους προσλήψεων σε 21 χώρες, (2010)
 Ικανότητα καλής συνεργασίας στο πλαίσιο της ομάδας (98%)
 Iκανότητα προσαρμογής σε νέες καταστάσεις (97%)
 Επικοινωνιακές δεξιότητες (96%)
 Γνώση ξένων γλωσσών (67%)
 Το 50% σχεδόν των εταιρειών με σημαντική διεθνή επιχειρηματική δραστηριότητα ανέφεραν ότι η γνώση ξένων
γλωσσών θα είναι η σημαντικότερη δεξιότητα στο μέλλον
 Έρευνα CIPD σε 112 υπευθύνους προσλήψεων (1) και 3336 εργαζόμενους (2) , (2009)
Key marketable skills for job seekers
 Μεταβιβάσιμες δεξιότητες/ευέλικτη νοοτροπία [45% (1), 47% (2)]
 Ταίριασμα (fit) με την κουλτούρα της εταιρίας [10% (1), 47% (2)]
“Eπιχειρηματικό δαιμόνιο” (business acumen) [19% (1)]
 Διαπροσωπικές δεξιότητες [35% (2)]
Επικοινωνία & Οργάνωση
Επικοινωνιακή Δεξιότητα
 Η ικανότητα του υποψηφίου να μετατρέπει τις σκέψεις και τις ιδέες του σε λόγο και να τις παρουσιάζει
οργανωμένα και με σαφήνεια σε ακροατήριο ή γραπτώς, να προσαρμόζει τη γλώσσα που χρησιμοποιεί στον
εκάστοτε συνομιλητή και να χρησιμοποιεί τη γλώσσα του σώματος με τρόπο που να υποστηρίζει την
αποτελεσματικότερη επικοινωνία. Επικοινωνεί με αυτοπεποίθηση, αισθάνεται σίγουρος για τα λόγια του
→ Παρουσιάσεις/Συμμετοχή σε φοιτητικές επιτροπές ή συλλόγους/γραπτές εργασίες / φοιτητικές εφημερίδες/θέσεις
εργασίας όπως πωλήσεις, διδασκαλία, εξυπηρέτηση πελατών
Οργανωτική Δεξιότητα
 Η ικανότητα του υποψηφίου να προγραμματίζει, να συντονίζει, να επιμερίζει, να ελέγχει και να θέτει
προτεραιότητες στην εργασία του και την εργασία των άλλων και να κατανέμει κατάλληλα τεχνικούς, οικονομικούς,
ανθρώπινους και άλλους πόρους με στόχο την επιτυχή ολοκλήρωση του έργου μέσα στα επιθυμητά και διαθέσιμα
χρονικά όρια
→ Συνδυασμός εργασίας ή άλλες υποχρεώσεις με σπουδές/οργάνωση φοιτητικών ταξιδιών ή κοινωνικών
εκδηλώσεων
Ευρύτητα Σκέψης και Ομαδική Λειτουργία
Ευρύτητα σκέψης (open-minded, creative)
 Δημιουργεί ευκαιρίες και παραμερίζει τα εμπόδια αναθεωρώντας τον τρόπο σκέψης και ανασχεδιάζοντας τη
στρατηγική του. Συλλαμβάνει νέες έννοιες που με την πρώτη ματιά δεν είναι προφανείς για να εξηγήσουν τις
καταστάσεις ή να επιλύσουν τα προβλήματα.
→ Επίλυση προβλημάτων καθημερινής ή εργασιακής φύσεως/ μία απαιτητική εργασία ή η
διπλωματική/αναζήτηση πόρων για το πάρτι ή την φοιτητική εκδρομή
Ομαδικότητα
 Η αποτελεσματική λειτουργία (συνεργατική ή συμπληρωματική) του ατόμου μέσα στην ομάδα προκειμένου να
συνεισφέρει θετικά στη επίτευξη του στόχου της ή στην ολοκλήρωση του έργου που έχει αναλάβει με το
αποτέλεσμα να είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των προσπαθειών των μελών της (1+1+1+1 >4)
→ Ομαδικές εργασίες κατά την διάρκεια των σπουδών/ομαδικά αθλήματα ή δραστηριότητες/οργάνωση κοινωνικών
εκδηλώσεων/συμμετοχή σε φοιτητικές επιτροπές ή συλλόγους
Ευελιξία & προσανατολισμός στο αποτέλεσμα
Ευελιξία/προσαρμοστικότητα
 Προσαρμόζεται καλά και λειτουργεί αποτελεσματικά σε διάφορα περιβάλλοντα και με διάφορα άτομα ή ομάδες.
Κατανοεί και εκτιμά τις διαφορετικές και αντίθετες απόψεις για ένα θέμα, μεταβάλλει την προσέγγισή του ανάλογα με
τις απαιτήσεις της κατάστασης, και αλλάζει ή δέχεται εύκολα τις αλλαγές στις οργανωτικές δομές ή στη δουλειά του
→ Διαμονή σε ξένη χώρα μέσω Erasmus/συμμετοχή σε ομαδικά παιχνίδια/εμπειρία συγκατοίκησης με ανθρώπους
που δεν γνωρίζεις/επαγγελματική εμπειρία μέσω πρακτικής άσκησης/διδασκαλία
Προσανατολισμός στο αποτέλεσμα
 Του αρέσει να αγωνίζεται έναντι υψηλών στόχων. Το πρότυπό του μπορεί να είναι μια καλή επίδοση (επιδίωξη
για συνεχή βελτίωση), να πετυχαίνει τους στόχους (αποτελεσματικός), η απόδοση κάποιου άλλου καλύτερου από
αυτόν (ανταγωνιστικός), ή η βελτίωση κάτι που έκανε κάποιος άλλος
→ Συμμετοχή σε κάποιο άθλημα/εξαιρετική ακαδημαϊκή επίδοση/επίτευξη προσωπικών στόχων
Συμπληρωματικές Δεξιότητες
 Οι ικανότητες που αναπτύσσουμε δεν λειτουργούν στο κενό
 Αλληλοεπηρεάζονται τόσο μεταξύ τους όσο με τις πεποιθήσεις μας, τις γνώσεις (και μεταγνώσεις μας) και τα
χαρακτηριστικά μας
Υποστηρικτικές Δεξιότητες
 Δεξιότητα διαχείρισης καριέρας
 Αυτογνωσία (διάγνωση ικανοτήτων & επαγγελματικών ενδιαφερόντων)
 Αναζήτηση ευκαιριών
 Ικανότητα Λήψης Απόφασης
 Γνώση τεχνικών αναζήτησης εργασίας
 Στρατηγική προσέγγιση (Design, Action, Audit, Revise, Action)
Γιατί να γίνουμε ο καλύτερος εαυτός μας
 “In today’s rapidly changing economy, industry leaders want far more than a few fresh recruits with letters after
their names: they are after graduates with the business skills and savvy to hit the ground running” (The Independent,
1 May 2008)
 Οι επιχειρήσεις (και η αγορά) ψάχνουν διαρκώς το «εξαιρετικό», τον εργαζόμενο που θα τους δώσει το
ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και θα κάνει το έξτρα μίλι για την εταιρία, ειδικότερα σε καταστάσεις ύφεσης
 Προσωπική ανάπτυξη
 Γιατί πλέον το πτυχίο δεν φτάνει
 Όλο και περισσότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα σε πολλές χώρες συνεργάζονται πολύ στενά με τις επιχειρήσεις
προκειμένου να οργανώσουν ακαδημαϊκά προγράμματα τα οποία να διασφαλίζουν ότι θα διδάσκουν εκείνες τις
απαραίτητες δεξιότητες οι οποίες θα έχουν άμεση σύνεση και συσχέτιση με τις ανάγκες της αγοράς
 Unique Selling Point (USP) - Βρείτε το προσωπικό σας ανταγωνιστικό πλεονέκτημα το οποίο σας ξεχωρίζει από
τους υπόλοιπου σας, αναπτύξτε το περαιτέρω, πλαισιώστε το με υποστηρικτικές δεξιότητες και επικοινωνήστε το
Πώς
Ανακαλύψτε τις ικανότητες σας και τα σημεία προς βελτίωση
Όλοι έχουμε αναπτύξει κάποιες δεξιότητες στην διάρκεια της ζωής μας από την παιδική ηλικία μέχρι το
πανεπιστήμιο είτε μέσω επίσημης ή ανεπίσημης εκπαίδευσης, προσωπικού διαβάσματος, κοινωνικών ή
επαγγελματικών δραστηριοτήτων και γενικά προσωπικών εμπειριών
 Αυτοαξιολογηθείτε (Test ή checklists)
 Παρατηρήστε πώς διαχειρίζεστε τις αρμοδιότητες σας, τις σπουδές σας και τις προσωπικές σας ευθύνες
 Ρωτήστε τους γύρω σας
 Προβληματιστείτε (θετικά) !
Πώς
Get out in the real world !
 Πρακτική άσκηση/προσωρινή ή part-time απασχόληση
 Internships/ Graduate Programs
 Εrasmus
 AIESEC
 Eπαγγελματική Επιμόρφωση
 Αξιοποιείστε τις ευκαιρίες που σας δίνουν οι σπουδές σας (π.χ. ομαδικές εργασίες, παρουσιάσεις, projects κτλ.
 Αξιοποιείστε τις υπηρεσίες του Γραφείου Διασύνδεσης
Υπηρεσίες του Γραφείου Διασύνδεσης
 Γενική πληροφόρηση για την αγορά εργασίας
 Ατομικές συναντήσεις με σκοπό τον εντοπισμό των αποκτηθέντων ικανοτήτων και κατάρτιση πλάνου για την
ανάπτυξη/ενίσχυση νέων αλλά και για διάφορα θέματα που σας αφορούν (π.χ. εικονικές συνεντεύξεις)
 Ψυχομετρικά εργαλεία αυτοαξιολόγησης
 Σύντομα Τεστ Προσωπικότητας και Τεστ Αριθμητικού/Γλωσσικού Συλλογισμού
 Εργαστήρια με μικρές ομάδες συμμετεχόντων
 CV και Συνοδευτική Επιστολή./ Βελτίωση Τεχνικών Συνέντευξης/Χρήση της Κοινωνικής Δικτύωσης στην Αγορά
Εργασίας
 Εμπλουτίζονται διαρκώς
 Διοργάνωση ενημερωτικών εκδηλώσεων/ημερίδων
Skills Audit
Πηγή: http://www.careers.manchester.ac.uk
Δε μπορείς να ανακαλύψεις νέους ωκεανούς αν δεν έχεις το κουράγιο
να χάσεις την ακτή από τα μάτια σου
- Αndre Gide
Eυχαριστώ Πολύ !
Στοιχεία Επικοινωνίας
Εμμανουέλα Μερίδου
Γραφείο Διασύνδεσης
Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πατησίων 76, Ισόγειο Κεντρικού Κτιρίου, 104 34
Email: emeridou@aueb.gr
Tηλ.: 2108203216

Download Report