ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Διοργάνωση - Οργάνωση 4 Ευχαριστίες 5 Χαιρετισμός Προέδρου 6 Επιτροπές 7 Κύρια Θέματα Συνεδρίου 8 Συνοπτικό Επιστημονικό Πρόγραμμα 10 Επιστημονικό Πρόγραμμα • Παρασκευή, 28 Σεπτεμβρίου 2012 11 • Σάββατο, 29 Σεπτεμβρίου 2012 14 • Κυριακή, 30 Σεπτεμβρίου 2012 17 Scientific Program 20 Γενικές Πληροφορίες 26 Πληροφορίες για το Επιστημονικό Πρόγραμμα 28 Εγγραφές 30 Κοινωνικές Εκδηλώσεις 30 Ξενοδοχειακές Κρατήσεις 31 Κάτοψη Εκθεσιακού & Συνεδριακού Χώρου 32 Δορυφορικά Συμπόσια / Διαλέξεις 34 Ευρετήριο Ομιλητών & Προέδρων - Συντονιστών 36 3 ΔΙΟΡΓAΝΩΣΗ ΕΕΜΜΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ Θράκης 2, 151 24 Mαρούσι Τηλ/Fαχ: 210 6128606 E-mail: eemmo@otenet.gr ΟΡΓΆΝΩΣΗ - ΓΡΑΜΜΑΤΕΊΑ PCO - CONVIN S.A. Αθήνα Κ. Βάρναλη 29, 15233 Χαλάνδρι Τηλ: 210 6833600, Fαχ: 210 6847700 E-mail: cmoraitis@pco-convin.gr Θεσσαλονίκη Λέοντος Σοφού 8, 54625 Θεσ/νίκη Tηλ: 2310 527376, Fαχ: 2310 527376 E-mail: info@pco-convin.gr 4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η Οργανωτική Επιτροπή και το Διοικητικό Συμβούλιο της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Μεταβολισμού των Οστών, ευχαριστούν θερμά τους Χορηγούς και Εκθέτες, όπως εμφανίζονται παρακάτω, για την υποστήριξη του επιστημονικού και κοινωνικού προγράμματος του 20ου Πανελλήνιου Συνεδρίου. ΜΕΓΑΛΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ ΑΡΓΥΡΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ UNI-PHARMA 5 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Αγαπητές και Αγαπητοί Συνάδελφοι, Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβούλιο της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Μεταβολισμού των Oστών (E.E.M.M.O.), της Οργανωτικής και Επιστημονικής Επιτροπής, έχω την ιδιαίτερη τιμή να σας προσκαλέσω στο 20ο Πανελλήνιο Συνέδριο της εταιρείας μας, που θα διεξαχθεί στα Xανιά, στο ξενοδοχείο “Avra Imperial”, στις 28, 29 και 30 Σεπτεμβρίου 2012. Το συνέδριο αποβλέπει στην υψηλού επιπέδου επιστημονική ενημέρωση και ανταλλαγή απόψεων μεταξύ ιατρών διαφόρων ειδικοτήτων που ασχολούνται με τα μεταβολικά νοσήματα των οστών. Με βάση την εμπειρία που αποκτήσαμε όλα αυτά τα χρόνια, την αναγνώριση των προβλημάτων που παρουσιάζονται καθημερινά κατά την άσκηση της ιατρικής και τις τρέχουσες ερευνητικές εξελίξεις, διαμορφώσαμε το πρόγραμμα του συνεδρίου. Ευελπιστούμε ότι η θεματολογία και η δομή του επιστημονικού προγράμματος, θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις σας και θα καλύψει τις επιστημονικές ανησυχίες σας. Και αυτή τη χρονιά συνεχίζεται η μέχρι τώρα καλή συνεργασία μας με το Ελληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης, συμμετέχοντας στο πρόγραμμα, με επιστημονική εκδήλωση, την τρίτη ημέρα του συνεδρίου μας. Προσβλέποντας στην παρουσία σας και στην ενεργό συμμετοχή σας, σας περιμένουμε στα Χανιά, όπου θα έχουμε την ευκαιρία για την επωφελή και εποικοδομητική επιστημονική συνάντηση. Με συναδελφικούς χαιρετισμούς Ευαγγελία Καταξάκη Ρευματολόγος Πρόεδρος Ε.Ε.Μ.Μ.Ο. 2011 - 2012 6 ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ Διοικητικό Συμβούλιο ΕΕΜΜΟ 2011 - 2012 Πρόεδρος Αντιπρόεδρος Γεν. Γραμματέας Ταμίας Μέλη Καταξάκη Ευαγγελία Παπαδοπούλου Φωτεινή Κοσμίδης Χρήστος Σφυρόερα Αικατερίνη Αντύπας Γεώργιος Ασλανίδης Σπύρος Μάκρας Πολυζώης Οργανωτική Επιτροπή 20ου Πανελλήνιου Συνεδρίου ΕΕΜΜΟ To ΔΣ και οι: Ανδρουλάκης Κωνσταντίνος Βεληβασάκης Εμμανουήλ Ζαχαριουδάκη Άννα Καρπώνης Αθανάσιος Μαυρογένης Ανδρέας Μαυρουδής Κωνσταντίνος Πολύζος Στέργιος Ποτούπνης Μιχαήλ Κασκάνη Ευαγγελία Ραπτάκης Εμμανουήλ Κατσαφάρου Μαρία Σαρπάκης Αλέξανδρος Ματθαιακάκης Στυλιανός Χαροντάκης Ιωάννης Επιστημονική Επιτροπή 20ου Πανελλήνιου Συνεδρίου ΕΕΜΜΟ Ασλανίδης Σπύρος Λυρίτης Γεώργιος Αντύπας Γεώργιος Μάκρας Πολυζώης Γιώβος Ιωάννης Παπαδοπούλου Φωτεινή Καπετάνος Γεώργιος Παπαϊωάννου Νικόλαος Καρράς Δημήτριος Καταξάκη Ευαγγελία Κατώνης Παύλος Καραχάλιος Θεόφιλος Παπαπολυχρονίου Θεόδωρος Σκαραντάβος Γρηγόριος Σφυρόερα Αικατερίνη Τροβάς Γεώργιος Κοσμίδης Χρήστος Τσακαλάκος Νικόλαος Κουλούρης Ιωάννης Χατζηδάκης Δημήτριος Λατσός Γεώργιος Χρονόπουλος Ευστάθιος Προσκεκλημένοι Ξένοι Ομιλητές 20ου Πανελλήνιου Συνεδρίου ΕΕΜΜΟ Serge Ferrari (Ελβετία) Heinrich Resch (Αυστρία) 7 ΚΥΡΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Προεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση Θεραπευτικές επιλογές οστεοπόρωσης Βιταμίνη D και ασβέστιο Φάρμακα και οστικός μεταβολισμός Γαστρεντερικά νοσήματα και οστικός μεταβολισμός Αυτοάνοσα νοσήματα και οστική απώλεια Αντιμετώπιση οστεοπορωτικών καταγμάτων Παχυσαρκία - Βαριατρική χειρουργική Σαρκοπενία 8 9 20 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ 10 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου 2012 08.30 - 14.30 16.30 - 20.00 Γραμματεία - Εγγραφές Foyer Αίθουσαs “Maistro” Αίθουσα “Maistro 2” 09.00 - 09.30 09.30 - 10.30 Γενική Συνέλευση Μελών E.E.M.M.O. (Εάν δεν υπάρξει απαρτία, θα επαναληφθεί την Κυριακή, 30 Σεπτεμβρίου, ώρα 11.30) Προεδρείο: Ε. Ραπτάκης - Θ. Τεμεκονίδης Προφορικές Ανακοινώσεις 1. Μελέτη in vitro και in vivo της δράσης του ελληνικού φυτού Sideritis Euboea (τσάι του βουνού) - Διερεύνηση μηχανισμού δράσης Ισμήνη Δοντά, Π. Λελόβας, Παρασκευή Μουτσάτσου, Εύα Κασσή, Σ. Κουρκουλής, Σοφία Μητάκου, Α. Γαλανός, Γ.Π. Λυρίτης, N. Παπαϊωάννου 2. Εκτίμηση της διατροφικής κατάστασης ορθόδοξων μοναχών του Αγίου Όρους και μοναζουσών στην Ελλάδα Αγγελική Περσυνάκη, Μαρία Γ. Γραμματικοπούλου, Μαριλένα Μιχαηλίδη, Σ. Καρράς, Φωτεινή Παπαδοπούλου, Μαρία Ν. Χασαπίδου 3. Η εμφάνιση της σαρκοπενίας στον ογκολογικό ασθενή Στυλιανή Στυλιανίδου, Σ. Δομοξούδης, Κυριακή Πιστεύου-Γομπάκη 4. Υψηλός επιπολασμός ανεπάρκειας βιταμίνης D σε επίτοκες και τα νεογνά τους, στην ευρύτερη περιοχή του νομού Θεσσαλονίκης Σ. Καρράς, Β. Χαριζοπούλου, Δ. Γουλής, Ε. Μπίλη, Φωτεινή Παπαδοπούλου, Μαριλένα Μιχαηλίδη, Κ. Γκάσταρης 5. Ο ρόλος της λιπώδους μάζας στην οστική πυκνότητα μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 Α. Μυλωνάκης, Ε. Γαρόφλος, Ι. Ανδρουλάκης, Μ. Πέππα, Α.Ε. Ράπτης, Α. Παπαευσταθίου, Σ.Α. Ράπτης, Γ. Δημητριάδης, Δ. Χατζηδάκης 6. Ετερόζυγος ενεργοποιητική μετάλλαξη του υποδοχέα του ασβεστίου (CaSR): Αίτιο της υπασβεστιαιμίας κατά τη θεραπεία του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού (1ους ΥΠΘ) με ασβεστιομιμητικό (MIMPARA) Φωτεινή Μαλανδρίνου, Αικατερίνη Ι. Ψαρρού, Π.Ν. Συγκελλάκης 11 Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου 2012 Αίθουσα “Maistro 2” 10.30 - 12.00 Στρογγύλη Τράπεζα Θέμα: Οστεοπόρωση και κατάγματα Συντονιστής: Χρ. Κοσμίδης Εισηγήσεις: • Επιδημιολογία και θνητότητα οστεοπορωτικών καταγμάτων Αθ. Καρπώνης • Χειρουργική αντιμετώπιση οστεοπορωτικών καταγμάτων Γ. Αντύπας • Κυφοπλαστική - Νεότερα δεδομένα Γ. Καπετάνος 12.00 - 12.30 Διάλειμμα - Καφές Αίθουσα “Maistro1” Αίθουσα “Maistro 2” 12.30 - 14.00 Στρογγύλη Τράπεζα Θέμα: Αυτοάνοσα νοσήματα και οστικός μεταβολισμός Συντονιστής: Δ. Καρράς Εισηγήσεις: • Αυτοάνοσα νοσήματα και οστεοπόρωση Σ. Ασλανίδης • Επίδραση ανοσοτροποποιητικής αγωγής στον οστικό μεταβολισμό Α. Ηλιόπουλος • Κορτικοστεροειδή και οστική απώλεια Δ. Πατρίκος 14.00 - 14.30 Προεδρείο: Γ. Λατσός Διάλεξη: Σαρκοπενία Ι. Παπαδόπουλος 14.30 - 17.00 Μεσημβρινή Διακοπή 12 Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου 2012 Αίθουσα “Maistro 2” 17.00 - 18.00 Στρογγύλη Τράπεζα Θέμα: Βιταμίνη D Συντονιστής: Δ. Χατζηδάκης Εισηγήσεις: • Βιταμίνη D και κύηση Σ. Καρράς • Εξωσκελετικές δράσεις της βιταμίνης D Αικ. Σφυρόερα 18.00 - 18.30 Προεδρείο: Ν. Τσακαλάκος Διάλεξη: Σκευάσματα ασβεστίου και καρδιαγγειακός κίνδυνος Μύθος ή πραγματικότητα; Κ. Μαυρουδής 18.30 - 19.00 Διάλειμμα - Καφές Αίθουσα “Maistro1” Αίθουσα “Maistro 2” 19.00 - 20.00 Δορυφορικό Συμπόσιο Θέμα: Ο αναπτυσσόμενος ρόλος των νεότερων SERM στη θεραπεία της μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης Συντονίστρια: Ε. Καταξάκη Εισηγήσεις: • Νεότερα δεδομένα στην εκτίμηση του κινδύνου οστεοπορωτικού κατάγματος Ε. Χρονόπουλος • Νεότερα δεδομένα στη θεραπεία της μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης με SERM: Βαζεδοξιφένη Π. Μάκρας 20.00 - 20.30 Τελετή Έναρξης • Χαιρετισμοί • Απονομή βραβείου «Αλέξανδρος Κάλος» · Διάλεξη: Ο ιαματικός λόγος στην κρητική μαντινάδα Ν. Παπαδογιαννάκης 21.00 Δεξίωση Υποδοχής Foyer Αίθουσαs “Maistro” 13 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2012 08.30 - 14.00 16.30 - 20.00 Γραμματεία - Εγγραφές Foyer Αίθουσαs “Maistro” Αίθουσα “Maistro 2” 09.00 - 10.00 Προεδρείο: Ι. Κουλούρης - Α. Σαρπάκης Προφορικές Ανακοινώσεις 1. Καταγραφή του φαινομένου της ενσωμάτωσης της διεπιφάνειας οστού πρόθεσης στις ολικές αρθροπλαστικές του ισχίου χωρίς τσιμέντο Θ. Καραχάλιος, Α. Βενουζίου, Α. Γερμενής, Η. Ζιντζαράς 2. Ελαττωμένη ογκομετρική οστική πυκνότητα σπογγώδους οστού σε παιδιά με ιδιοπαθή υπερασβεστιουρία. Μελέτη με περιφερική ποσοτική αξονική τομογραφία κνήμης (pQCT) Ερατώ Ατσάλη, Κ.Δ. Σταθόπουλος, Η. Μπουρνάζος, Α. Γαλανός, Π. Νικολαίδου, Γρ. Σκαραντάβος 3. Επίδραση της ιδιοπαθούς υπερασβεστιουρίας στην οστική μάζα και οστική αντοχή μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών: Μελέτη με περιφερική ποσοτική αξονική τομογραφία κνήμης Κ. Σταθόπουλος, Η. Μπουρνάζος, Ελευθερία Μετάνια, Πελαγία Κατσιμπρή, Α. Παρτσινέβελος, Ερατώ Ατσάλη, Π. Παπαγγελόπουλος, Γρ. Σκαραντάβος 4. Οστική πυκνότητα και γενετικοί δείκτες των μονοπατιών εστιακής προσκόλλησης, ρύθμισης της ακτίνης του κυτταροσκελετού και κυτταρικού κύκλου: πληροφοριακά συστήματα CUMAGAS-BMD και CUMAGAS-OSTEOporosis Θ. Καραχάλιος, Χρυσούλα Δοξάνη, Μαρία Τζιαστούδη, Θ. Μπρότσης, Η. Ζιντζαράς 5. Επιδραση του Denosumab σε ενήλικα ασθενή με νεανική νόσο Paget και νεοδιαγνωσθείσα «βαλκανική» μετάλλαξη του γονιδίου της οστεοπροτεγερίνης (tnfrsf11b) Σ.Α. Πολύζος, Φωτεινή Αδαμίδου, Μαρίνα Κήτα, Dorit Naot, Π.Ν. Συγκελλάκης, Α.Δ. Αναστασιλάκης, Βάια Πολυμέρου, Τ. Αργυρόπουλος, Tim Cundy 14 Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2012 Αίθουσα “Maistro 2” 10.00 - 11.30 Στρογγύλη Τράπεζα Θέμα: Γαστρεντερικά νοσήματα και οστικός μεταβολισμός Συντονιστής: Ι. Γιώβος Εισηγήσεις: • Παχυσαρκία και κατάγματα Φ. Παπαδοπούλου • Νοσήματα του ήπατος και του εντέρου και η επίπτωσή τους στον οστικό μεταβολισμό Ι. Κοσκίνας • Επίδραση βαριατρικής χειρουργικής στον οστικό μεταβολισμό Θ. Αλεξανδρίδης 11.30 - 12.00 Διάλειμμα - Καφές Αίθουσα “Maistro1” Αίθουσα “Maistro 2” 12.00 - 12.30 Προεδρείο: Γρ. Σκαραντάβος Διάλεξη: Θεραπευτική αγωγή οστεοπόρωσης. Πότε, πως και για πόσο χρονικό διάστημα Π. Μάκρας 12.30 - 13.00 Προεδρείο: Σ. Ασλανίδης Διάλεξη: In vivo αξιολόγηση των γενοσήμων Π. Μαχαίρας 13.00 - 13.30 Προεδρείο: Γ. Καπετάνος Δορυφορική Διάλεξη: Θέμα: Τεριπαρατίδη: Η θεραπεία επιλογής της οστεοπόρωσης σήμερα Γ. Τροβάς 13.30 - 14.00 Προεδρείο: Γ. Τροβάς Διάλεξη: Management of premenopausal osteopororis S. Ferrari 14.00 - 17.00 Μεσημβρινή Διακοπή 15 Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2012 Αίθουσα “Maistro 2” 17.00 - 18.30 Στρογγύλη Τράπεζα Θέμα: Φάρμακα και οστικός μεταβολισμός Συντονιστής: Ν. Παπαϊωάννου Εισηγήσεις: • Χρόνια χορήγηση αναστολέων αντλίας πρωτονίου και οστά Σ. Γαζή • Επίπτωση φαρμακευτικής αγωγής καρδιαγγειακών νοσημάτων στον οστικό μεταβολισμό Σ. Πολύζος • Αντικαταθλιπτικά και κίνδυνος κατάγματος Ε. Καταξάκη 18.30 - 19.00 Διάλειμμα - Καφές Αίθουσα “Maistro1” Αίθουσα “Maistro 2” 19.00 -19.30 19.30 - 20.30 16 Προεδρείο: Θ. Καραχάλιος Διάλεξη: The analysis of gender specific differences in bone microarchitecture in females and males fragility fractures H. Resch Δορυφορικό Συμπόσιο Θέμα: Η αξία του Denosumab στα οστά και στα συστήματα υγείας Συντονίστρια: Φ. Παπαδοπούλου Εισηγήσεις: • Effect of Denosumab on cortical and trabecular bone microarchitecture: Is it related to clinical efficacy? S. Ferrari • Η κλινική αποτελεσματικότητα ενός φαρμάκου ως παράγοντας διαφοροποίησης της οικονομικης αποδοτικότητας Κ. Αθανασάκης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου 2012 08.30 - 13.30 Εγγραφές Foyer Αίθουσαs “Maistro” Αίθουσα “Maistro 2” 09.30 - 11.00 Στρογγύλη Τράπεζα Θέμα: Κλινικές εφαρμογές της αναγεννητικής ιατρικής στο μυοσκελετικό σύστημα Συντονιστής: Γ. Λυρίτης Εισηγήσεις: • Εφαρμογές των βλαστοκυττάρων στην ανάπλαση του αρθρικού χόνδρου Ν. Παπαϊωάννου • Εφαρμογές των βλαστοκυττάρων στην πώρωση των καταγμάτων και τη γεφύρωση οστικών κενών Ε. Χρονόπουλος • Εφαρμογές των βλαστοκυττάρων στην ανάπλαση του μυϊκού και νευρικού ιστού Κ. Σταθόπουλος 11.00 - 11.30 Διάλειμμα - Καφές Αίθουσα “Maistro1” Αίθουσα “Maistro 2” 11.30 - 13.00 Ετήσια Γενική Συνέλευση Μελών Ε.Ε.Μ.Μ.Ο. - Εκλογές νέου Δ.Σ. 13.00 - 13.30 Συμπεράσματα - Λήξη Συνεδρίου 17 18 SCIENTIFIC PROGRAM Friday, September 28 2012 08.30 - 14.30 16.30 - 20.00 Registration Foyer “Maistro” Hall “Maistro 2” Hall 09.00 - 09.30 09.30 - 10.30 General Assembly of H.S.S.B.M. (If there will not be a quorum, it will be repeated on Sunday, September 30, at 11.30) Chair: E. Raptakis - Th. Temekonidis Oral Presentations 10.30 - 12.00 Round Table Topic: Osteoporosis and fractures Moderator: Chr. Kosmidis Lectures: • Epidemiology and morbidity of osteoporotic fractures Ath. Karponis • Surgical treatment of osteoporotic fractures G. Antypas • Kyphoplasty - Current trends G. Kapetanos 12.00 - 12.30 Coffee Break “Maistro 1” Hall “Maistro 2” Hall 12.30 - 14.00 14.00 - 14.30 20 Round Table Topic: Autoimmune diseases and bone metabolism Moderator: D. Karras Lectures: • Autoimmune diseases and osteoporosis S. Aslanidis • Effect of immuno-modifying treatment on bone metabolism Α. Iliopoulos • Corticosteroids and bone loss D. Patrikos Chair: G. Latsos Lecture: Sarcopenia Ι. Papadopoulos Friday, September 28 2012 “Maistro 2 Hall” 14.30 - 17.00 Break 17.00 - 18.00 Round Table Topic: Vitamin D Moderator: D. Hadjidakis Lectures: • Vitamin D and pregnancy S. Karras • Extraskeletal effects of vitamin D Ek. Sfyroera 18.00 - 18.30 Chair: Ν. Τsakalakos Lecture: Calcium supplements and cardiovascular risk Myth or reality? Κ. Mavroudis 18.30 - 19.00 Coffee Break “Maistro 1” Hall “Maistro 2 Hall” 19.00 - 20.00 Satellite Symposium Topic: The evolving role of newer SERM for the treatment of postmenopausal osteoporosis Moderator: Ε. Kataxaki Lectures: • Current data for the evaluation of osteoporosis-related fracture risk Ε. Chronopoulos • Current data for the treatment of postmenopausal osteoporosis with SERM: bazedoxifene P. Makras 20.00 - 20.30 Opening Ceremony • Salutations • “Αlexandros Kalos” award · Lecture: Honorary guest lecture Ν. Papadogiannakis 21.00 Welcome Reception Foyer “Maistro” Hall 21 SCIENTIFIC PROGRAM Saturday, September 29 2012 08.30 - 14.00 16.30 - 20.00 Registration Foyer “Maistro” Hall “Maistro 2” Hall 09.00 - 10.00 Chair: I. Koulouris - Α. Sarpakis Oral Presentations 10.00 - 11.30 Round Table Topic: Gastrointestinal diseases and bone metabolism Moderator: I. Giovos Lectures: • Obesity and fractures F. Papadopoulou • Liver, intestinal diseases and their effect on bone metabolism Ι. Koskinas • Effect of bariatric surgery on bone metabolism Th. Alexandridis 11.30 - 12.00 Coffee Break “Maistro 1” Hall “Maistro 2” Hall 12.00 - 12.30 Chair: Gr. Skarantavos Lecture: Therapeutic treatment of osteoporosis. When, how, and for how long P. Makras 12.30 - 13.00 Chair: S. Aslanidis Lecture: In vivo evaluation of generic drugs P. Macheras 13.00 - 13.30 22 Chair: G. Kapetanos Satellite Lecture Topic: Τeriparatide: current treatment of choice for osteoporosis G. Trovas Saturday, September 29 2012 “Maistro 2” Hall 13.30 - 14.00 Chair: G. Trovas Lecture: Management of premenopausal osteoporosis S. Ferrari 14.00 - 17.00 Break 17.00 - 18.30 Round Table “Maistro 2” Hall Topic: Drugs and bone metabolism Moderator: Ν. Papaioannou Lectures: • Chronic administration of proton pump inhibitors and bones S. Gazi • Effect of drug therapy for cardiovascular diseases on bone metabolism S. Polyzos • Antidepressive drugs and fracture risk Ε. Kataxaki 18.30 - 19.00 Coffee Break “Maistro 1” Hall “Maistro 2” Hall 19.00 -19.30 19.30 - 20.30 Chair: Th. Karachalios Lecture: The analysis of gender specific differences in bone microarchitecture in females and males fragility fractures H. Resch Satellite Symposium Topic: The value of denosumab on bones and health systems Moderator: F. Papadopoulou Lectures: • Effect of Denosumab on cortical and trabecular bone microarchitecture: Is it related to clinical efficacy? S. Ferrari • The clinical effect of a drug as a factor for modification of economical profitability Κ. Αthanasakis 23 SCIENTIFIC PROGRAM Sunday, September 30 2012 08.30 - 13.30 Registration Foyer “Maistro” Hall “Maistro 2” Hall 09.30 - 11.00 Round Table Topic: Clinical applications of regenerative medicine in musculoskeletal system Moderator: G. Lyritis Lectures: • Applications of stem-cells in articular cartilage regeneration Ν. Papaioannou • Applications of stem-cells in fracture healing and bone defect bridging Ε. Chronopoulos • Applications of stem-cells in muscle and nerve tissue regeneration Κ. Stathopoulos 11.00 - 11.30 Coffee Break “Maistro 1” Hall “Maistro 2” Hall 11.30 - 13.00 Annual General Assembly of H.S.S.B.M. Elections for Administrative Board 13.00 - 13.30 Conclusions - End of Meeting 24 25 ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Τόπος και Χώροι Διεξαγωγής Ξενοδοχείο Avra Imperial Κολυμπάρι, Χανιά, Κρήτης Τηλ.: 22420 - 84500, Fax: 22890 - 84555 ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Foyer αίθουσας MAISTRO Level -1 KΥΡΙΑ ΑΙΘΟΥΣΑ Αίθουσα ΜAISTRO 2 Level -1 ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΑΡΑΛΑΒΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ Αίθουσα ΜAISTRO 1 Level -1 ΕΚΘΕΣΗ Αίθουσα ΜAISTRO 1 Level -1 ΣΗΜΕΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ & Αίθουσα ΜAISTRO 1 Level -1 WEB LOUNGE περίπτερο 17 Ημερομηνίες Διεξαγωγής Παρασκευή Σάββατο Κυριακή 28 Σεπτεμβρίου 2012 29 Σεπτεμβρίου 2012 30 Σεπτεμβρίου 2012 Ώρες Λειτουργίας Γραμματείας του 20ου Πανελλήνιου Συνεδρίου ΕΕΜΜΟ Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου οι ώρες λειτουργίας της γραμματείας θα είναι: Παρασκευή Σάββατο Κυριακή 28 Σεπτεμβρίου 2012 29 Σεπτεμβρίου 2012 30 Σεπτεμβρίου 2012 08:30 - 14:30 & 16:30 - 20:00 08:30 - 14:00 & 16:30 - 20:00 08:30 - 13:30 Επίσημη Γλώσσα Συνεδρίου Επίσημη γλώσσα του συνεδρίου είναι η Ελληνική. Δεν θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση. Εμπορική Έκθεση Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου θα λειτουργήσει έκθεση φαρμακευτικών προϊόντων, σε χώρο κατάλληλα διαμορφωμένο στο συνεδριακό χώρο του ξενοδοχείου Avra Imperial και σε άμεση πρόσβαση με την κύρια αίθουσα. Πιστοποιητικά Παρακολούθησης Η παραλαβή των πιστοποιητικών θα γίνεται από τη γραμματεία του συνεδρίου το πρωί της 30ης Σεπτεμβρίου 2012. Για την παραλαβή του πιστοποιητικού παρακολούθησης, θεωρείται απαραίτητη η συμπλήρωση της ηλεκτρονικής φόρμας αξιολόγησης των ομιλιών και του συνεδρίου και η επίδειξη της ειδικής απόδειξης στη γραμματεία. Το συνέδριο μοριοδοτείται από τον Π.Ι.Σ. και την U.E.M.S. με 15 μόρια στα πλαίσια της συνεχιζόμενης ιατρικής επιμόρφωσης. 26 ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Shuttle Buses Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, έχει προβλεφθεί να λειτουργεί, σε ημερήσια βάση, υπηρεσία συνεχούς μεταφοράς των συνέδρων (shuttle bus service), για να εξυπηρετεί την πρόσβασή τους στο χώρο διεξαγωγής του συνεδρίου, από τα επίσημα συνεδριακά ξενοδοχεία διαμονής τους. Το ωράριο των shuttle buses θα βρίσκεται αναρτημένο στη γραμματεία του συνεδρίου στο foyer της αίθουσας Maistros, στην ηλεκτρονική σήμανση σε οθόνη TV plasma στο χώρο της έκθεσης και στην είσοδο των ξενοδοχείων διαμονής των συνέδρων. Ανθρακικά ή Κλιματικά Ουδέτερη Εκδήλωση Το 20o Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Μεταβολισμού των Οστών, θα καταστεί ένα συνέδριο φιλικό προς το κλίμα και το περιβάλλον με την εφαρμογή των διαδικασιών της μεθόδου Neutral Seal, μιας καινοτόμου μεθόδου αντισταθμίσματος του ανθρακικού αποτυπώματος. Το ανθρακικό αποτύπωμα θα καταμετρηθεί σύμφωνα με το World Resources Institute / World Business Council for Sustainable Development protocol (the GHG protocol), εφαρμόζοντας μια απευθείας και ολοκληρωμενη προσέγγιση και σε πλήρη συμμόρφωση με τις προδιαγραφές του ISO 14064, επιτρέποντας στους διοργανωτές να διεξάγουν το συνέδριο με όσο το δυνατόν μειωμένες και ποσοτικά προσδιορισμένες αρνητικές επιπτώσεις για το περιβάλλον. Για το σκοπό της παραπάνω έρευνας παρακαλούμε να συμπληρώσετε το προαιρετικό ερωτηματολόγιο που βρίσκεται στο τέλος της φόρμας ηλεκτρονικής αξιολόγησης του συνεδρίου. Προαιρετικές Εκδρομές - Ξεναγήσεις Για Συνοδά Μέλη Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, έχουν προβλεφθεί προαιρετικές εκδρομές και ξεναγήσεις για τα συνοδά μέλη. Για δηλώσεις συμμετοχής παρακαλούμε να επικοινωνήσετε με το τμήμα τουριστικών υπηρεσιών της PCO-CONVIN A.E. στην επιτόπου γραμματεία του συνεδρίου. 27 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ελεύθερες Ανακοινώσεις Η διάρκεια κάθε ανακοίνωσης έχει ορισθεί σε 10 λεπτά. Η παρουσίαση σε 8 λεπτά και η συζήτηση σε 2 λεπτά. Ο χρόνος θα τηρηθεί αυστηρά. Τελικό Πρόγραμμα - Περιοδικό «οστούν» Το τελικό πρόγραμμα και το περιοδικό «οστούν» που θα περιλαμβάνει τις περιλήψεις του συνεδρίου και τις προφορικές ανακοινώσεις, θα παραδίδονται στους συνέδρους από τη γραμματεία του συνεδρίου (foyer αίθουσας “Maistro”) με την επίδειξη της γραπτής επιβεβαίωσης προεγγραφής, που θεωρείται απαραίτητο έγγραφο για την παραλαβή του συνεδριακού υλικού. Συνοπτικό Πρόγραμμα Συνοπτικό πρόγραμμα θα βρίσκεται επίσης στη θήκη της κονκάρδας (badge) του συνεδρίου για την άμεση ενημέρωση και συνοπτική εικόνα του επιστημονικού προγράμματος καθημερινά. Τεχνική Γραμματεία Παραλαβής Παρουσιάσεων Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου θα λειτουργεί τεχνική γραμματεία παραλαβής των παρουσιάσεων (αίθουσα “Maistro I”). Παρακαλούνται οι ομιλητές να παραδίδουν τις εργασίες τους τουλάχιστον μία (1) ώρα πριν από την προγραμματισμένη ώρα ομιλίας τους. Κονκάρδες Για λόγους ασφαλείας θα υπάρχουν εντεταλμένοι υπάλληλοι από τους διοργανωτές του συνεδρίου, οι οποίοι θα επιτρέπουν την είσοδο στους χώρους διεξαγωγής του επιστημονικού προγράμματος και της έκθεσης, μόνο σε όσους φέρουν την ανάλογη κονκάρδα. Παρακαλούνται οι σύνεδροι να φορούν την κονκάρδα καθ' όλη τη διάρκεια του συνεδρίου, σε εμφανές σημείο. Διακριτικά Κονκάρδων Λαδί Ομιλητές - Προεδρεία - Δ.Σ. Μπλε Εκθέτες Μπορντώ Συμμετέχοντες Πορτοκαλί Staff Σημείο Ηλεκτρονικής Αξιολόγησης & Web Lounge Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, στο χώρο της έκθεσης, στο περίπτερο Νο 17, των εταιριών θα υπάρχουν ηλεκτρονικοί υπολογιστές στους οποίους οι σύνεδροι παρακαλούνται να συμπληρώσουν την ηλεκτρονική φόρμα αξιολόγησης των ομιλιών και του συνεδρίου. Η συμπλήρωση της φόρμας αξιολόγησης θεωρείται απαραίτητη για την παραλαβή του πιστοποιητικού παρακολούθησης και απαίτηση της ευρωπαϊκής αρχής πιστοποίησης της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης. Επίσης, στον ίδιο χώρο θα λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια του συνεδρίου, σημείο πρόσβασης στο διαδίκτυο για τους συνέδρους. 28 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Βραβείο «Αλέξανδρος Κάλος» Κατά τη διάρκεια του 20ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της ΕΕΜΜΟ, θα βραβευθεί 1 επιστημονική εργασία με το ποσό των 1.000€. Βραβευμένη Εργασία • Ετερόζυγος ενεργοποιητική μετάλλαξη του υποδοχέα του ασβεστίου (CaSR): Αίτιο της υπασβεστιαιμίας κατά τη θεραπεία του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού (1ους ΥΠΘ) με ασβεστιομιμητικό (MIMPARA) Φωτεινή Μαλανδρίνου, Αικατερίνη Ι. Ψαρρού, Π.Ν. Συγκελλάκης Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Α.Ο.Ν.Α. «Ο Αγιος Σάββας», Αθήνα Διεύθυνση Επικοινωνίας πριν και μετά τη λήξη του 20ου Πανελλήνιου Συνεδρίου ΕΕΜΜΟ PCO-CΟΝVIN AE Κώστα Βάρναλη 29,152 33 Χαλάνδρι Τηλ.: 210-6833600, Fax: 210-6847700, E-mail: cmoraitis@pco-convin.gr 29 ΕΓΓΡΑΦΕΣ Κόστος Κατηγορία Ειδικευμένοι ιατροί Ειδικευόμενοι Φυσιοθεραπευτές Νοσηλευτές / Φοιτητές 230 € 160 € 150 € χωρίς χρέωση Το δικαίωμα εγγραφής για τους Νοσηλευτές / Φοιτητές περιλαμβάνει: • Παρακολούθηση του επιστημονικού προγράμματος • Το τελικό πρόγραμμα και τα πρακτικά του συνεδρίου • Πιστοποιητικό παρακολούθησης • Διαλείμματα καφέ Το δικαίωμα εγγραφής για τους συμμετέχοντες Ειδικευμένους, Ειδικευόμενους και Φυσιοθεραπευτές περιλαμβάνει εκτός των ανωτέρω ΚΑΙ τα εξής: • Την τσάντα με το έντυπο υλικό του συνεδρίου • Συμμετοχή στην τελετή έναρξης & δεξίωση υποδοχής ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Αίθουσα “Maistro 2” Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου 2012 Τελετή Έναρξης 20.00 - 20.30 • Χαιρετισμοί • Απονομή βραβείου «Αλέξανδρος Κάλος» Διάλεξη: Ο ιαματικός λόγος στην κρητική μαντινάδα Ν. Παπαδογιαννάκης Καθηγητής Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Πανεπιστημίου Κρήτης, Ρέθυμνο Ξενοδοχείο “Avra Imperial” Foyer Αίθουσαs “Maistro” Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου 2012 30 Δεξίωση Υποδοχής 21.00 ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ Σε περίπτωση που επιθυμείτε διαμονή κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, παρακαλούμε απευθυνθείτε στην επιτόπου γραμματεία, στο τμήμα των τουριστικών υπηρεσιών της PCO CONVIN A.E Ξενοδοχείο Κόστος AVRA IMPERIAL BEACH ***** CAVO SPADA ***** SANTA MARINA BEACH **** GRAND BAY BEACH **** € 550,00 € 490,00 € 490,00 € 435,00 Σημείωση Τα ανωτέρω πακέτα διαμονής περιλαμβάνουν: • 3 διανυκτερεύσεις (υποχρεωτική διαμονή) • Πρωινό στο εστιατόριο του ξενοδοχείου • 1 γεύμα/δείπνο* • Φόρους * Το κόστος του πακέτου διαμονής περιλαμβάνει ένα δείπνο στο χώρο της πισίνας (καιρού επιτρέποντος) για τον εγγεγραμμένο σύνεδρο. Το δείπνο αυτό θα πραγματοποιηθεί στο ξενοδοχείο Cavo Spada το Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2012 στις 21.00. Η δήλωση συμμετοχής και η παραλαβή των ειδικών αριθμημένων προσκλήσεων που θα αφορούν στο δείπνο, θα γίνεται κατά τη διάρκεια της εγγραφής των συνέδρων, στη γραμματεία του συνεδρίου. Κόστος πρόσκλησης για τα συνοδά μέλη € 55. Οι προσκλήσεις θεωρούνται απαραίτητες για την είσοδο των συνέδρων και των συνοδών μελών, στους χώρους διεξαγωγής των κοινωνικών εκδηλώσεων. Τρόπος Πληρωμής Ξενοδοχειακών Κρατήσεων και Εγγραφών To κόστος εγγραφής και διαμονής είναι σε Euro (€) και η πληρωμή μπορεί να γίνει, ως ακολούθως: • Μετρητά Στη γραμματεία του συνεδρίου στο τμήμα των επιτόπου εγγραφών. • Πιστωτική Κάρτα Πληρωμή μπορεί να πραγματοποιηθεί και με την χρήση πιστωτικών καρτών VISA και MasterCard, στη γραμματεία του συνεδρίου στο τμήμα των επιτόπου εγγραφών. Σημείωση: Δεν αναγνωρίζεται κανένα δικαίωμα στους συμμετέχοντες του συνεδρίου αυτού, να αξιώσουν οποιασδήποτε μορφής αποζημίωση από τους διοργανωτές, σε περίπτωση αδυναμίας εκπλήρωσης των υποχρεώσεών τους ή παρεμπόδισης της διεκπεραίωσης του ίδιου του συνεδρίου για λόγους ανωτέρας βίας ή απροσδόκητων οικονομικών και πολιτικών γεγονότων ή ακόμα σε περίπτωση ανάγκης τροποποίησης του προγράμματος που τυχόν εξαιτίας μη εμφάνισης κάποιου από τους ομιλητές ή για άλλους λόγους πέρα από τον έλεγχό των διοργανωτών. Με την επιβεβαίωση της εγγραφής, ο σύνεδρος αποδέχεται το άρθρο αυτό. 31 ΚΑΤΟΨΗ ΕΚΘΕΣΙΑΚΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Τεχνική Γραμματεία Web lounge & Ηλεκτρονική Αξιολόγηση ELPEN No 1 UNIPHARMA No 4 PHARMASERVE LILLY No 10 LEO No 14 PFIZER No 15 GLAXO SMITH KLINE - AMGEN No 17 (Web Lounge & Ηλεκτρονική Αξιολόγηση) 32 33 Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου 2012 Δορυφορικό Συμπόσιο Ευγενική Χορηγία Θέμα: Ο αναπτυσσόμενος ρόλος των νεότερων SERM στη θεραπεία της μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης Συντονιστής: Ε. Καταξάκη Εισηγήσεις: • Νεότερα δεδομένα στην εκτίμηση του κινδύνου οστεοπορωτικού κατάγματος Ε. Χρονόπουλος • Νεότερα δεδομένα στη θεραπεία της μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης με SERM: Βαζεδοξιφένη Π. Μάκρας Θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου 19:00 - 19:30 στην αίθουσα Maistro 2 Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2012 Δορυφορική Διάλεξη Ευγενική Χορηγία Θέμα: Τεριπαρατίδη: Η θεραπεία επιλογής της οστεοπόρωσης σήμερα Προεδρείο: Γ. Καπετάνος Ομιλητής: Γ. Τροβάς Θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 13:00 - 13:30 στην αίθουσα Maistro 2 Δορυφορικό Συμπόσιο Ευγενική Χορηγία Θέμα: Η αξία του Denosumab στα οστά και στα συστήματα υγείας Συντονιστής: Φ. Παπαδοπούλου Εισηγήσεις: • Effect of Denosumab on cortical and trabecular bone microarchitecture: Is it related to clinical efficacy? S. Ferrari • Η κλινική αποτελεσματικότητα ενός φαρμάκου ως παράγοντας διαφοροποίησης της οικονομικης αποδοτικότητας Κ. Αθανασάκης Θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 19:30 - 20:30 στην αίθουσα Maistro 2 34 35 ΑΘΑΝΑΣΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Οικονομολόγος Υγείας, Επιστημονικός Συνεργάτης Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, Αθήνα ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ: Καθηγητής Παθολογίας - Ενδοκρινολογίας. Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών, Πάτρα ΑΝΤΥΠΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Ορθοπαιδικός, Διευθυντής Ε.Σ.Υ. Ορθοπαιδικού Τμήματος Γ.Ν. Νίκαιας, «Ο ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ», Πειραιάς ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ ΣΠΥΡΟΣ: Ρευματολόγος, Διευθυντής Ρευματολογικού Τμήματος Γ.Ν. «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ», Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη ΓΑΖΗ ΣΟΥΖΑΝΑ: Ρευματολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιμελήτρια Α’, Ρευματολογική Κλινική Γ.Ν.Α. «ΚΑΤ», Κηφισιά ΓΙΩΒΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ: Καθηγητής Ενδοκρινολογίας Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ., Διευθυντής Τμήματος Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού Α’ Παθολογικής Κλινικής Α.Π.Θ., Γ.Π.Ν «ΑΧΕΠΑ», Θεσσαλονίκη ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΙΟΣ: Ρευματολόγος, Διευθυντής Ρευματολογικού Τμήματος Γ.Ν.Α «ΝΙΜΤΣ», Αθήνα ΚΑΠΕΤΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Καθηγητής Ορθοπαιδικής Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ., Διευθυντής Γ΄Πανεπιστημιακής Ορθοπαιδικής Κλινικής Νοσοκομείου «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ», Θεσσαλονίκη ΚΑΡΡΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: Ρευματολόγος, τ. Διευθυντής Ρευματολογικής Κλινικής «ΝΙΜΤΣ», Αθήνα ΚΑΡΡΑΣ ΣΠΥΡΟΣ: Ενδοκρινολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Α’ Μαιευτικής Γυναικολογικής Κλινικής Α.Π.Θ., Νοσοκομείο «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ», Θεσσαλονίκη ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ: Καθηγητής Ορθοπαιδικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Πανεπιστημιακή Ορθοπαιδική Κλινική, Π.Γ.Ν. Λάρισας, Λάρισα ΚΑΡΠΩΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ: Oρθοπαιδικός, Θεσσαλονίκη ΚΑΤΑΞΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ: Ρευματολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιμελήτρια Α’ Ε.Σ.Υ., Γ.Ν. Ελευσίνας «ΘΡΙΑΣΙΟ», Ελευσίνα 36 ΚΟΣΚΙΝΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ: Αναπλ. Καθηγητής Παθολογίας - Ηπατολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Β’ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ» Νοσοκομείο Αθηνών, Αθήνα ΚΟΣΜΙΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ: Ορθοπαιδικός, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα ΚΟΥΛΟΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ: Ορθοπαιδικός, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα ΛΑΤΣΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Ορθοπαιδικός, Θεσσαλονίκη ΛΥΡΙΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Ομότιμος Καθηγητής Ορθοπαιδικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα ΜΑΚΡΑΣ ΠΟΛΥΖΩΗΣ: Ενδοκρινολόγος, Επιμελητής Ενδοκρινολογικής Κλινικής 251 Γ.Ν. Αεροπορίας, Αθήνα ΜΑΥΡΟΥΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Ενδοκρινολόγος, τ. Διευθυντής Ενδοκρινολογίας Διαβήτη και Μεταβολισμού Γ.Ν.Α «ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ» Βούλας, Αθήνα ΜΑΧΑΙΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Καθηγητής Βιοφαρμακευτικής - Φαρμακοκινητικής, Τμήμα Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα ΠΑΠΑΔΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: Καθηγητής Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Πανεπιστημίου Κρήτης, Ρέθυμνο ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ: Ενδοκρινολόγος, Επιμελήτρια Ενδοκρινολογικής Κλινικής, Γ.Ν.Θ. «ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ - ΠΑΝΑΓΙΑ», Θεσσαλονίκη ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ: Ρευματολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Επιμελητής Α’, Επιστημονικός Υπεύθυνος Ρευματολογικής Κλινικής Γ.Ν. Καβάλας, Καβάλα ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: Αναπλ. Καθηγητής Ορθοπαιδικής Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Εργαστηρίου Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος «Θ.ΓΑΡΟΦΑΛΙΔΗΣ», Κηφισιά ΠΑΤΡΙΚΟΣ ΔΗΜΟΣ: Ρευματολόγος, Διευθυντής Ρευματολογικού Τμήματος 401 Γ.Σ.Ν.Α., Αθήνα ΠΟΛΥΖΟΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ: Ενδοκρινολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Β’ Παθολογικής Κλινικής Α.Π.Θ., Γ.Ν. «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ» Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 37 ΡΑΠΤΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ: Ορθοπαιδικός, Ρέθυμνο ΣΑΡΠΑΚΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ: Ενδοκρινολόγος, Αθήνα ΣΚΑΡΑΝΤΑΒΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ: Ρευματολόγος, Διευθυντής Ε.Σ.Υ., Υπεύθυνος Μονάδας Μεταβολισμού Οστών, Α’ Πανεπιστημιακή Ορθοπαιδική Κλινική, Π.Γ.Ν. «ΑΤΤΙΚΟΝ», Αθήνα ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Ορθοπαιδικός, Επιστημονικός Συνεργάτης Μονάδας Μεταβολισμού Οστών, Α’ Πανεπιστημιακή Ορθοπεδική Κλινική, Π.Γ.Ν. «ΑΤΤΙΚΟΝ», Αθήνα ΣΦΥΡΟΕΡΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ: Ρευματολόγος, Αθήνα ΤΕΜΕΚΟΝΙΔΗΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ: Ρευματολόγος, Καβάλα ΤΡΟΒΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Ενδοκρινολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιστημονικός Συνεργάτης Εργαστηρίου Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος «Θ. ΓΑΡΟΦΑΛΙΔΗΣ», Κηφισιά ΤΣΑΚΑΛΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: Ενδοκρινολόγος, Διευθυντής Τμήματος Οστεοπόρωσης - Κλιμακτηρίου «ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΩΝ», Αθήνα ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: Καθηγητής Παθολογίας - Ενδοκρινολογίας, Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Β’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Μονάδα Έρευνας Πανεπιστημίου Αθηνών, Π.Γ.Ν. «ΑΤΤΙΚΟΝ», Αθήνα ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ: Επικ. Καθηγητής Ορθοπαιδικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Β’ Ορθοπαιδική Πανεπιστημιακή Κλινική, Νοσοκομείο «ΑΓΙΑ ΟΛΓΑ», Αθήνα FERRARI SERGE: Professor, Service of Bone Diseases, Geneva University Hospital, Switzerland RESCH HENRICH: Professor for Internal Medicine, Medical Universtiy Vienna, Head Medical Department (Rheumatology/Osteology& Gastroenterology), KH Barmherzige Schwestern (St. Vincent Hospital) Vienna, Academic Teaching Hospital of the MUV Vienna, Austria 38