KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR LABORATUVARI Elektrik Direnci Tayini Testi KARŞILAŞTIRMASI TEKNİK PROTOKOLÜ İSGÜM-KKD-LAK-14-01 İSGÜM-KKD (Rev. 0) 01 Eylül 2014 Sayfa: 1 / 8 İÇİNDEKİLER 1-BİLGİLER .................................................................................................................. 3 2- PROJENİN ORGANİZATÖRÜ ....................................................................................... 4 3- KARŞILAŞTIRMA NUMUNESİ ...................................................................................... 5 4- KARŞILAŞTIRMA NUMUNELERİNİN DAĞITIMI .............................................................. 5 5- DENEY İLE İLGİLİ ESASLAR........................................................................................ 6 6- SONUÇLARIN RAPORLANMASI VE YAYINLANMASI ........................................................ 6 7- PERFORMANSIN DEĞERLENDİRİLMESİ........................................................................ 7 KAYNAKLAR .................................................................................................................. 8 Sayfa: 2 / 8 1.BİLGİLER 1.1. Laboratuvarlar Arası Karşılaştırma: Aynı veya benzer nitelikteki deney kalemleri üzerinde, iki veya daha fazla laboratuvarın önceden belirlenmiş şartlara uygun olarak organize edilmesi, yapılması ve değerlendirilmesidir. Laboratuvarlar arası karşılaştırmalar birçok amaçla ve programa katılanlar ve diğer taraflarca kullanılabilir. Laboratuvarlar arası karşılaştırmalar aşağıda belirtildiği gibi: a. Belirli deneyler ve ölçmeler için her bir laboratuvarın performansını belirlemek ve laboratuvarların mevcut performansını izlemek için, b. Laboratuvarlardaki sorunları belirlemek ve bunlarla, örneğin bireysel personel problemleri ve ölçme cihazlarının kalibrasyonları ile ilgili düzeltici işlemleri başlatmak c. Yeni deney veya ölçme metotlarının karşılaştırılabilirliğini ve etkinliğini kabul ettirmek ve benzer biçimde, yerleşik metotların izlenmesini sağlamak d. Laboratuvarların müşterilerine ilave güven sağlamak e. Laboratuvarlar arası farklılıkları belirlemek f. Genellikle ortaklaşa deneyler olarak bilinen bir metodun, performans karakteristiklerini belirlemek, g. Referans malzemelere (RM) değerler atamak ve onların belirli deneylerde ve ölçme prosedürlerinde kullanılabilirliklerini belirlemek için kullanılır. Laboratuvarlar arası karşılaştırmalar (LAK) ve yeterlilik deneyleri (YT), kalibrasyon/ deney laboratuvarlarının teknik yeterliliklerini değerlendirmekte önemli araçtır. Bu husus, TS EN ISO/IEC 17025 standardı ve TÜRKAK dokümanında da belirtilir. Akredite laboratuvarların veya akreditasyon için başvuran laboratuvarların, akreditasyon kapsamlarındaki ölçüm büyüklükleri ile ilgili Yeterlilik Test programına ve/veya Laboratuarlar Arası Karşılaştırma deneylerine katılmaları ve başarılı sonuçlar elde etmiş olmaları TÜRKAK tarafından aranan bir gerekliliktir. Sayfa: 3 / 8 2.PROJENİNİN ORANİZATÖRÜ İSGÜM KKD laboratuvarının akredite olabilmesi için en az 1 adet laboratuvarlar arası karşılaştırma deneyinin gerçekleştirilmesi/planlanması gerekmektedir. Bu plan doğrultusunda; İSGÜM KKD Laboratuvarı olarak ulusal/uluslararası düzeyde bir Laboratuvarlar arası karşılaştırma deneyi organize edilmesine karar verilmiştir. Yazışma Adresi: Organizatör: Seçil CEYLAN E-mail: secilceylan@csgb.gov.tr Teknik Komite: Reha UYGUN, Seçil CEYLAN İSGÜM KKD Laboratuvarı, LAK deneylerini TS EN ISO/IEC 17043 ve ISO 13528 standartlarına göre düzenlemektedir. Sayfa: 4 / 8 3.KARŞILAŞTIRMA NUMUNESİ 3.1.Karşılaştırma Numunesinin Alınması/Hazırlanması  Karşılaştırma numuneleri İSGÜM KKD Laboratuvarı tarafından, aynı partide üretilmiş ürünlerden, temin edilerek katılımcı laboratuvarlara gönderilir.  Deney numunelerinin cinsi, ALSER İletken Ayak Giyeceğidir.  Katılımcı Laboratuvara gönderilen 6 adet (3 çift) iletken ayak giyeceği deneye tabi tutulacaktır. Deneyde yedek numuneye gerek bulunmamaktadır 3.2. Karşılaştırma Numunesinin Kontrolü/Homojenliği  Karşılaştırma numuneleri İSGÜM KKD Laboratuvarı tarafından, aynı partide üretilmiş ürünlerden, homojen olarak temin edilmiştir.  Karşılaştırma numunesi teslim alındığında, numune üzerinde görünür bir hasar,kırık, çatlak,…vs. olup olmadığı kontrol edilmelidir. 3.3.Uygun Olmayan Ürünler  Karşılaştırma numunesinde herhangi bir hasar görülmesi bu durum İSGÜM KKD Laboratuvarı’na bildirilmelidir. 4.KARŞILAŞTIRMA NUMUNELERİNİN DAĞITIMI 4.1.Program/Planda Yapılan Değişiklikler  LAK ile ilgili programda değişiklik yapılması halinde İSGÜM KKD Laboratuvarı tarafından katılımcı laboratuvarlara e-posta ve/veya telefon ile bildirilir. 4.2.Ambalajlama ve Taşıma  İSGÜM KKD Laboratuvarı, karşılaştırma numunelerini Katılımcı laboratuvarlara numunenin zarar görmesini önleyecek şekilde ambalajlayarak, elden/kargo ile teslim edilir. Sayfa: 5 / 8 5. DENEY İLE İLGİLİ ESASLAR 5.1. Deneye Başlamadan  Elektrik direnci testi için en az 3 çift ayakkabı test edilmelidir. 3 numaranın her birinden (en büyük, orta, en küçük) 1 çift ayak giyeceği test edilir.  Ayak giyeceğinin türü tespit edilir. (İletken ayak giyeceği, anti-statik ayak giyeceği)  Numuneler deneye tabi tutulmadan önce en az 48 saat süreyle (23±2)ᵒC sıcaklık ve % (50±5) nemde, standart ortamda şartlandırılırlar. Ortam koşulu bu şartlardan farklı ise, numunenin şartlandırma ortamından alınması ile deneye başlama arasındaki süre 10 dakikadan fazla olamaz.  Ayak giyeceği, çıkarılabilir mostra (taban) ile temin edilmişse, deney, mostra ayak giyeceği içerisindeyken yapılmalıdır.  Ayak giyeceği tabanının yüzeyi, kalıp silikonunun bütün kalıntılarını ortadan kaldırmak amacıyla etanol ile temizlenir, damıtılmış su ile yıkanır ve (23 ± 2) oC sıcaklıkta kurumaya bırakılır.  Yüzey, tabanı etkileyen veya tabanda hacim artışına sebep olan organik malzemelerle cilalanmamalı, aşındırılmamalı veya temizlenmemelidir.  İletken ayak giyecekleri sadece kuru şart için şartlandırılarak test edilirler.  Kuru Şart: (20 ± 2)oC sıcaklık ve % (30 ± 5) bağıl nem (7 gün süreyle) 5.2. Deney Yöntemi  Deneyler TS EN 20344 5.10’a göre yapılmalıdır.  Deneyler (23±2)ᵒC sıcaklık ve % (50±5) nemde gerçekleştirilir.  4 kg ağırlığındaki çelik bilyeler test edilecek ayak giyeceğinin içerisine doldurulur. Bilyeler ayak giyeceğine sığmayacak gibi ise, ayakkabının boğaz kısmına boru şeklinde ek bir yalıtkan materyal konularak hacim arttırılır.  Doldurulmuş numune bakır levha üzerine yerleştirilir, bakır levha ile çelik bilyalar arasına (100 ± 2) V DC’lik deney gerilimi 1 dakika süreyle uygulanır ve direnç hesaplanır. Sayfa: 6 / 8 6. SONUÇLARIN RAPORLANMASI VE YAYINLANMASI 6.1.Zaman Çizelgesi  Katılımcı laboratuvarlar deneylerini 31 Ekim 2014 tarihine kadar gerçekleştirip raporlamalıdır. 6.2.Sonuçların Raporlanması  Yırtılma dayanımı “Ω (Ohm)” ve katları biriminde verilmelidir.  Tabandaki enerji kaybı, 3 Watt’dan daha fazla olmamalıdır.  Gerekli olduğunda, 3 W sınırına bağlı kalmak amacıyla gerilim azaltılır ve ölçümün yapıldığı bu gerilim değeri kaydedilir.  İletken ayak giyecekleri için kuru ortamda şartlandırmayı takiben elektrik direnci 100 kΩ ‘dan fazla olmamalıdır.  Anti-statik ayak giyecekleri, kuru ve ıslak şartlandırmayı takiben elektrik direnci >100 kΩ ve ≤1 000 MΩ şartlarını sağlamalıdır.  Sonuçlar İSGÜM KKD Laboratuvarı’na gönderilirken katılımcıya ait çalışma formları ya da test raporları şeklinde gönderilebilir. Sonuçlar e-posta ile de iletişim mail adresine gönderilebilir. 6.3.Sonuçların Geç Gelmesi  Sonuçların belirtilen sürede İSGÜM KKD Laboratuvarı’na gönderilmesi gerekir. Zamanında gönderilmeyen sonuçlar değerlendirilmeye alınmayacaktır. 6.4.Etik Unsurlar  Laboratuvar performans değerlendirme sonuçları ve laboratuvara ait sonuçların gizliliği esastır. Sonuç raporunda sonuçlar laboratuvar numaraları ile raporlanacaktır. Her laboratuvar sonuç raporunda sadece kendisinin bildiği bir numara ile tanımlanacak ve kendisine ait olmayan numaraların hangi firmalara ait olduğunu bilmeyeceklerdir.  İSGÜM KKD Laboratuvar personelinin konu ile ilgili üçüncü şahıslara bilgi vermeyeceğine dair beyanı yazılı olarak alınmıştır. Sayfa: 7 / 8 7.PERFORMANSIN DEĞERLENDİRİLMESİ  Sonuçlar z-skoru yöntemi kullanılarak değerlendirilecektir. 7.1 TANIMLAR TARİFLER 7.1.1.z-Skoru z-Skoru hesaplamasında referans değer olarak bu çalışmaya katılan laboratuvarların sonuçları istatistiksel deney sonucu olarak değerlendirilerek ortalama değer hesaplanacaktır. z- Skorları aşağıdaki eşitlik kullanılarak hesaplanacaktır: z x X s X: Referans değer (Katılımcı Laboratuvarların Sonuçlarının Ortalama Değeri) x: Katılımcı laboratuvar sonucu s: Hedef standart sapma |z|  2ise analiz uygundur. 2<|z|<3 ise kabul edilebilir ancak problemin irdelenmesi gerekir. |z|  3 ise analiz kabul edilemez, düzeltici faaliyet uygulanmalıdır. Madde 6.1.’ de belirtilen süre sonunda, katılımcılardan karşılaştırma raporlarının gelmesi sonrası, sonuçlar İSGÜM KKD Laboratuvarı tarafından değerlendirilerek karşılaştırma raporu hazırlanacaktır. Raporda her katılımcı kod numarası ile belirtilecek olup, katılımcılara kendi kod numaraları İSGÜM KKD Laboratuvarı tarafından bildirilecektir. Deney Sonuçları karşılaştırma deneylerinin yapıldığı tarihi takip eden 2 hafta içinde İSGÜM KKD Laboratuvarı tarafından katılımcı laboratuvar yetkilisine kargo/e-mail ile bildirilecektir. KAYNAKLAR TS EN ISO / IEC 17043:2013 “Uygunluk değerlendirmesi - Yeterlilik deneyi için genel şartlar” TS EN ISO/IEC 17025: 2012 “Deney ve Kalibrasyon Laboratuarlarının Yeterliliği için Genel Şartlar” TS ISO 13528:2013 “Laboratuarlararası karşılaştırma ile yeterlilik deneyinde kullanılan istatistiksel yöntemler” Bunun dışında her türlü sorularınız için bize yazabilirsiniz; secilceylan@csgb.gov.tr Sayfa: 8 / 8