Internacionalni Burč univerzitet
Centar za društvena istraživanja
MEĐUNARODNA NAUČNO-STRUČNA KONFERENCIJA
„IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA“
ZBORNIK SAŽETAKA
Sarajevo, 24. oktobar 2014.
Sarajevo, 2014. godine
International Burch University
Social Sciences Research Center
INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE
„ESTABLISHMENT OF A MODERN LEGAL SYSTEM“
BOOK OF ABSTRACTS
Sarajevo, October 24th, 2014.
Sarajevo, 2014.
------------------------------------------------CIP - Katalogizacija u publikaciji
Nacionalna i univerzitetska biblioteka
Bosne i Hercegovine, Sarajevo
34(063)(082)(048.3)
MEĐUNARODNA naučno-stručna konferencija "Izgradnja
modernog pravnog sistema" (2014 ; Sarajevo)
Zbornik sažetaka / Međunarodna naučno-stručna
konferencija "Izgradnja modernog pravnog sistema",
Sarajevo, 24. oktobar 2014. - Sarajevo:
International Burch University, 2014. - 168 str;
24 cm
Lat. i ćir. - Tekst na bos. i engl. jeziku. Nasl. str. prištampanog prijevoda: Book of
abstracts.
ISBN 978-9958-834-40-0
I. International Scientific Conference
"Establishment of a modern legal system" (2014 ;
Sarajevo) vidi: Međunarodna naučno-stručna konferencija
"Izgradnja modernog pravnog sistema" (2014 ;
Sarajevo)
COBISS.BH-ID 21607686
-------------------------------------------------
ZBORNIK SAŽETAKA
Prva međunarodna naučno-stručna konferencija: „Izgradnja modernog pravnog sistema“
Internacionalni Burč univerzitet, Sarajevo, Bosna i Hercegovina
Centar za društvena istraživanja
Izdavač
Centar za društvena istraživanja Internacionalnog Burč univerziteta
Naučni i uređivački odbor
Prof. dr. Hajrija Sijerčić-Čolić (Pravni fakultet Sarajevo), Prof. dr. Enes Hašić (Pravni fakultet Zenica), Doc. dr. Zlatan Begić
(Pravni fakultet Tuzla), Prof. dr. Abedin Bikić (Pravni fakultet Sarajevo), Justice Renate Winter (Sudija Specijalnog suda UN
za ratne zločine i zločine protiv čovječnosti u Sierri Leone; član Komiteta UN za prava djeteta), Prof. dr. Alenka Šelih
(Pravni fakultet Univerziteta u Ljubljani; član Akademije nauka i umjetnosti Slovenije), Prof. dr. Frieder Dünkel (Odsjek za
kriminologiju, Univerzitet u Greifswaldu, SR Njemačka), Prof. dr. Ciril Ribičić (Pravni fakultet Univerziteta u Ljubljani),
Prof. dr. Dejan Pavlović (Fakultet političkih nauka Univerziteta u Beogradu), Prof. dr. Borislav Petrović (Pravni fakultet
Sarajevo), Prof. dr. Enes Bikić (Pravni fakultet Zenica), Prof. dr. Vesna Kazazić (Pravni fakultet Sveučilišta u Mostaru), Doc.
dr. Anita Duraković (Pravni fakultet Univerziteta „Džemal Bijedić u Mostaru), Prof. dr. Izudin Hasanović (Pravni fakultet
Tuzla), Prof. dr. Nevzet Veladžić (Pravni fakultet Bihać), Prof. dr. Nedžad Korajlić (Fakultet za kriminalistiku, kriminologiju
i sigurnosne studije Univerziteta u Sarajevu), Prof. dr. Gorazd Meško (Fakultet za kriminalistiku i sigurnosne studije
Univerziteta u Mariboru), Ismet Trumić (direktor Centra za edukaciju sudija i tužilaca Federacije BiH), Mr. sci. Esad Oruč
(Centar za društvena istraživanja Internacionalnog Burč univerziteta), Elvir Čolak, MA (Centar za društvena istraživanja
Internacionalnog Burč univerziteta), Mensur Zoletić, MA (Centar za društvena istraživanja Internacionalnog Burč
univerziteta)
Partneri konferencije
Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu, Pravni fakultet Univerziteta u Zenici, Pravni fakultet Univerziteta u
Tuzli, Pravni fakultet Univerziteta u Bihaću, Pravni fakultet Univerziteta „Džemal Bijedić“ u Mostaru, Pravni
fakultet Sveučilišta u Mostaru, Fakultet za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije Univerziteta u
Sarajevu, Fakultet za kriminalistiku i sigurnosne studije Univerziteta u Mariboru, Centar za edukaciju sudija i
tužilaca Federacije BiH
Tehničko uređenje
Internacionalni Burč univerzitet,
IT Centar, Irfan Hasić
Lektura
Minela Kerla
Štampa
Sabah-print d.o.o.
Tiraž
200 primjeraka
E-mail
ssrc@ibu.edu.ba
Internet stranica
http://ssrc.ibu.edu.ba
Reproducija ove publikacije u obrazovne ili druge nekomercijalne svrhe je odobrena bez prethodnog dopuštenja vlasnika autorskih prava.
Reprodukcija za preprodaju ili druge komercijalne svrhe zabranjena je bez prethodnog pismenog dopuštenja vlasnika autorskih prava.
BOOK OF ABSTRACTS
First International Scientific Conference: „Establishment of a Modern Legal System“
International Burch University, Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Social Sciences Research Center
Publisher
Social Sciences Research Center of International Burch University
Scientific and Editorial Board
Prof. Dr. Hajrija Sijerčić-Čolić (Faculty of Law, University of Sarajevo), Prof. Dr. Enes Hašić (Faculty of Law, University of
Zenica), Prof. Dr. Zlatan Begić (Faculty of Law, University of Tuzla), Prof. Dr. Abedin Bikić (Faculty of Law, University of
Sarajevo), Mrs. Justice Renate Winter (Member of the Appeals Chamber to the Special Court of Sierra Leone; Member of
the UN Committee on the Rights of the Child), Prof. Dr. Alenka Šelih (Faculty of Law, University of Ljubljana; Member of
Slovenian Academy of Sciences and Arts), Prof. Dr. Frieder Dünkel (The Criminology Department at the University of
Greifswald, Germany), Prof. Dr. Ciril Ribičić (Faculty of Law, University of Ljubljana), Prof. Dr. Dejan Pavlović (Faculty of
Political Sciences, University of Belgrade), Prof. Dr. Borislav Petrović (Faculty of Law, University of Sarajevo), Prof. Dr. Enes
Bikić (Faculty of Law, University of Zenica), Prof. Dr. Vesna Kazazić (Faculty of Law, University of Mostar), Prof. Dr. Anita
Duraković (Faculty of Law, University „Džemal Bijedić“ in Mostar), Prof. Dr. Izudin Hasanović (Faculty of Law, University
of Tuzla), Prof. Dr. Nevzet Veladžić (Faculty of Law, University of Bihać), Prof. Dr. Nedžad Korajlić (Faculty of Criminology, Criminal Justice and Security Studies, University of Sarajevo), Prof. Dr. Gorazd Meško (Faculty of Criminal Justice and
Security Studies, University of Maribor), Mr. Ismet Trumić (Director of the Public Institution Centre for Judicial and
Prosecutorial Training of FBiH), Mr. Esad Oruč (Social Sciences Research Center, International Burch University), Mr.
Elvir Čolak (Social Sciences Research Center, International Burch University), Mr. Mensur Zoletić (Social Sciences Research
Center, International Burch University)
Conference Partners
Faculty of Law – University of Sarajevo, Faculty of Law – University of Zenica, Faculty of Law – University of
Tuzla, Faculty of Law – University of Bihać, Faculty of Law – University „Džemal Bijedić“ in Mostar, Faculty
of Law – University of Mostar, Faculty of Criminology, Criminal Justice and Security Studies – University of
Sarajevo, Faculty of Criminal Justice and Security Studies – University of Maribor, Public Institution Centre
for Judicial and Prosecutorial Training of FBiH
DTP
International Burch University,
IT Center, Irfan Hasić
Lector
Minela Kerla
Print
Sabah-print d.o.o.
Circulation
200 primjeraka
E-mail
ssrc@ibu.edu.ba
Web page
http://ssrc.ibu.edu.ba
Reproduction of this Publication for educational or other non-commercial purposes is authorized without prior permission from the
copyright holder. Reproduction for resale or other commercial purposes is prohibited without prior written permission of the copyright
holder.
Uvodna riječ organizatora
Poštovani čitaoci,
pred Vama je Zbornik sažetaka sa međunarodne naučno-stručne konferencije na
temu „Izgradnja modernog pravnog sistema“ održane 24.10.2014. godine na Internacionalnom Burč univerzitetu u Sarajevu.
Konferencija je organizovana u saradnji Centra za društvena istraživanja Internacionalnog Burč univerziteta i javnih pravnih fakulteta u Bosni i Hercegovini: Pravnim
fakultetom u Sarajevu, Pravnim fakultetom u Zenici, Pravnim fakultetom Univerziteta
„Džemal Bijedić“ u Mostaru, Pravnim fakultetom Sveučilišta u Mostaru, Pravnim
fakultetom u Bihaću, Pravnim fakultetom u Tuzli, te u saradnji sa Fakultetom za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije Sarajevo, Fakultetom za kriminalistiku i
sigurnosne studije Maribor i Centrom za edukaciju sudija i tužilaca FBiH.
Ovaj projekat predstavlja rezultat intenzivne dvogodišnje saradnje Centra i pomenutih institucija, a organizovana je sa osnovnim ciljem okupljanja vodećih naučnih radnika,
istraživača i eksperata na polju prava i srodnih društvenih nauka, kako bi podijelili svoje
iskustvo i rezultate istraživanja, utvrdili izazove te ponudili moguća rješenja.
Konferencija je organizovana u četiri panela koja tretiraju najaktuelnija pitanja iz
oblasti krivičnog, građanskog, ustavnog i javnog prava na domaćem i međunarodnom
planu. Ova naučna manifestacija okupila je veliki broj članova akademske zajednice, pravosudnih institucija, aktivista nevladinog sektora i studenata.
Radovi čije sažetke imate priliku čitati u ovom izdanju, biće naknadno objavljeni u
posebnom zborniku, kao i u redovnom broju Društvenih ogleda-Čaospisa za pravnu teoriju
i praksu.
Na kraju, naročito naglašavamo i iskazujemo zahvalnost suorganizatorima ove
konferencije, kao i uvaženom nastavnom osoblju. Sigurni smo da je ovaj naučni skup samo
jedan u nizu zajedničkih projekata i da će ova saradnja polučiti većim rezultatima. Posebnu
zahvalnost iskazujemo voditeljima panela: prof. dr. Hajrija Sijerčić-Čolić, prof. dr. Abedin
Bikić, prof. dr. Enes Hašić i doc. dr. Zlatan Begić, za ogromnu energiju uloženu tokom
organizacije ove konferencije, kao i svim ostalim partnerima i učesnicima.
Sarajevo, 24.10.2014. godine
Esad Oruč
Direktor Centra za društvena istraživanja
Internacionalnog Burč univerziteta
Foreword by organizer
Dear Readers,
Ahead of you is the Proceedings of the international scientific conference “Establishment of
a Modern Legal System”, held on October 10th, 2014, at the International Burch University in Sarajevo.
The conference was organized in cooperation of the Center for Social Research of International Burch University, and state universities in Bosnia and Herzegovina: Sarajevo Faculty
of Law, Faculty of Law in Zenica, Faculty of Law, "Dzemal Bijedić" in Mostar, Faculty of
Law of the University of Mostar, Faculty of Law Bihac, Tuzla Faculty of Law, and in collaboration with the School of Criminology and Security Studies in Sarajevo, Faculty of Criminal
Justice and security Studies Maribor and the Centre for an education of Judges and Prosecutors of Federation of Bosnia and Herzegovina.
This project serves as the result of intensive two years cooperation between Center and mentioned institutions, and was organized with the aim of bringing together leading experts
form fields, researchers and experts in the field of law and related social sciences in order to
enable them to share heir experiences and research results, identify challenges and offer
possible solutions.
The Conference is organized into four thematic panels that deal with current issues in the
field of criminal, civil, constitutional and public law at the national and international level.
This scientific event brought together a large number of academics, judicial institutions,
activists of the NGO sector and students. Papers whose abstracts you have ahead of you will
be published afterwards in a special volume, as well as in the regular number of social-Prospective magazine for legal theory and practice.
At the end, we would specially like to emphasize our gratitude to the co-organizers of the
Conference, as well as appreciated academic staff. We are sure that this scientific conference
is only one in a series of joint projects and that this cooperation will yield greater results.
Also, we would like to express our special gratitude to our panel moderators prof. dr. Hajrija
Sijercić-Colic, prof. dr. Abedin Bikić, prof. dr. Enes Hasić and doc. dr. Zlatan Begic, for the
their strong efforts during the organizational process, as well as to the other partners and
stakeholders.
Sincerely,
Sarajevo, October 24th, 2014
Esad Oruč
Director of Social Sciences Research Center
of the International Burch University
SADRŽAJ
PANEL I - RESTORATIVNA PRAVDA: KRETANJA U SVIJETU I STANJE U BOSNI I HERCEGOVINI
RESTORATIVNA PRAVDA ZA MALOLJETNIKE
Justice Renate Winter
23
RESTORATIVNA PRAVDA I MEDIJACIJA U KRIVIČNIM
STVARIMA U EVROPI
Prof. dr. Frieder Dünkel
25
RESTORATIVNA PRAVDA ZA PUNOLJETNE UČINIOCE
KRIVIČNIH DJELA – STANJE U BOSNI I HERCEGOVINI
Dr. sc. Hajrija Sijerčić-Čolić
27
ŽRTVA KRIVIČNOG DELA I NAČELO OPORTUNITETA
KRIVIČNOG GONJENJA
Prof. dr Stanko Bejatović, akademik
29
RAD U JAVNOM INTERESU KAO INSTITUT RESTORATIVNE
PRAVDE
Prof. dr Dragan Jovašević; Doc. dr Marina M. Simović
31
RESTORATIVNA PRAVDA U KAZNENOM POSTUPKU PO
PRIVATNOJ TUŽBI U REPUBLICI HRVATSKOJ
Dr. sc. Damir Primorac; Maja Negovanović, mag. iur; Dino Pivac, mag. iur.
33
KRIMINALNOPOLITIČKE MOGUĆNOSTI RESTORATIVNE
PRAVDE
Nedžad Smailagić, MA
35
ZAKONI O ZAŠTITI I POSTUPANJU SA DJECOM I
MALOLJETNICIMA U KRIVIČNOM POSTUPKU-ASPEKT
RESTORATIVNE PRAVDE
Jasmina Kosović
NOVINE U KRIVIČNOM ZAKONODAVSTVU REPUBLIKE
SRPSKE O MALOLJETNICIMA U SVJETLU RESTORATIVNE
PRAVDE
Prof. dr. sc. Miodrag N. Simović, akademik; Prof. dr Dragan Jovašević
37
39
NOVINE U OBLASTI ALTERNATIVNIH MJERA I SANKCIJA U
MALOLJETNIČKOM KRIVIČNOM PRAVU U BOSNI I
HERCEGOVINI
Doc. dr. Vedad Gurda
RESTORATIVNA PRAVDA I PRAKSE U RADU SA
MALOLJETNICIMA – KADA RIZIČNA DJECA POSTANU DJECA
KOJA OBEĆAVAJU
Aleksandra Jovanović, Bakalaureat socijalnog rada
RESTORATIVNA PRAVDA I ZAKON O ZAŠTITI I POSTUPANJU
SA DJECOM I MALOLJETNICIMA U KRIVIČNOM POSTUPKU U
FEDERACIJI BOSNE I HERCEGOVINE
Merisa Nurkić
RESTORATIVNA PRAVDA I ZAŠTITA ŽRTAVA: MOGUĆNOSTI I
IZAZOVI
Dr Sanja Ćopić
41
43
45
48
RESTORATIVNA PRAVDA I ZAŠTITA ŽRTAVA
Dr. sc. Nikola Findrik; Dr. sc. Nevzet Veladžić
50
ODLAGANJE KRIVIČNOG GONJENJA U TEORIJI I PRAKSI
Ivan Ilić
52
PROGRAM GRIP KAO MODEL PRIMJENE RESTORATIVNE
PRAVDE U ZATVORIMA U BOSNI I HERCEGOVINI
Mr. Vildana Vranj
54
PREVENCIJA NASILJA U ZATVORIMA: RESTORATIVNI
PRISTUP
Prof. dr. sc. Irma Kovčo Vukadin
57
РЕСТОРАТИВНА ПРАВДА У ЗАКОНОДАВСТВУ РЕПУБЛИКЕ
СРБИЈЕ
др Миомира Костић; др Дарко Димовски
59
RESTORATIVNA PRAVDA ZA MALOLJETNIKE:
KOMPARATIVNI PRIKAZ ODGOJNIH PREPORUKA U BIH I
SRBIJI, KAO OBLICIMA RESTORATIVNE PRAVDE
Doc. dr. Osman Jašarević; Ena Kazić, MA
RESTORATIVNA PRAVDA I ZAŠTITA ŽRTAVA KRIVIČNIH
DJELA UGROŽAVANJA JAVNOG PROMETA
Lejla Šaćirović, MA
61
63
PANEL II – ZAKON O OBLIGACIONIM ODNOSIMA I KONVENCIJA UN O MEĐUNARODNOJ
PRODAJI ROBE – DOSADAŠNJA ISKUSTVA I MOGUĆI PUTEVI RAZVOJA
SKLAPANJE UGOVORA O MEĐUNARODNOJ KUPOPRODAJI
PREMA BEČKOJ KONVENCIJI I OSTALIM IZVORIMA PRAVA
KUPOPRODAJE REPUBLIKE HRVATSKE
Dr. sc. Ratko Brnabić
AKTUELNA PITANJA ZAŠTITE KORISNIKA FINANSIJSKIH
USLUGA U BOSNI I HERCEGOVINI
Prof. dr. Meliha Povlakić
NEKI ASPEKTI ODNOSA IZMEĐU KONVENCIJE UN O
MEĐUNARODNOJ PRODAJI ROBE I SMJERNICE 1999/44/EZ O
ODREĐENIM ASPEKTIMA PRODAJE POTROŠAČKE ROBE I
GARANCIJAMA ZA ROBU
Dr. Almedina Šabić
65
71
73
MEDIJACIJA U PRAVOSUDNOM SISTEMU BOSNE I
HERCEGOVINE
Mr. sc. Đemaludin Mutapčić
75
RASKID UGOVORA PREMA KONVENCIJI UJEDINJENIH NACIJA
O MEĐUNARODNOJ PRODAJI ROBE
Milica Panić, MA
76
POLOŽAJ CESUSA KOD CESIJE
Prof. dr. Abedin Bikić
ODGOVORNOST DOBAVLJAČA ZA ISPUNJENJE OBAVEZA IZ
POSLA FINANSIJSKOG LEASINGA U DOMAĆEM PRAVU I
PRAKSI
Dr. sc. Enes Bikić; Mr. sc. Alaudin Brkić
78
80
ULOGA I ZNAČAJ NAČELA POVJERENJA U PROCESU
REFORME ZEMLJIŠNOKNJIŽNOG PRAVA
Dr. sc. Hamid Mutapčić
82
ZLOUPOTREBA PRAVA U OBLIGACIONOM PRAVU U BOSNI I
HERCEGOVINI
Mr. sc. Almir Gagula
84
PANEL III – ULOGA MEĐUNARODNE ZAJEDNICE U IMPLEMENTACIJI DEJTONSKOG
MIROVNOG SPORAZUMA
ZNAČAJ MIŠLJENJA ARBITRAŽNE KOMISIJE ZA DRŽAVNOST
BOSNE I HERCEGOVINE
Prof. dr. Zenaid Đelmo
87
ODGOVORNOST VISOKOG PREDSTAVNIKA ZA BOSNU I
HERCEGOVINU: PITANJE PRAVNE ILI POLITIČKE PRIRODE
Dr. sc. Dženeta Miraščić
88
ULOGA MEĐUNARODNE ZAJEDNICE U IMPLEMENTACIJI
DEJTONSKOG MIROVNOG SPORAZUMA – ASPEKT LJUDSKIH
PRAVA
Mr. sci. Jasminka Džumhur
SOCIOLOŠKOPRAVNA RAZMIŠLJANJA O RAZLOZIMA
(NE)IMPLEMENTACIJE DEJTONSKOG MIROVNOG
SPORAZUMA
Dr. sc. Zlatan Delić
PERSPEKTIVE USTAVNE POZICIJE KONSTITUTIVNIH
NARODA U BIH U KONTEKSTU NEKIH ODLUKA EVROPSKOG
SUDA ZA LJUDSKA PRAVA
Doc. dr. Zlatan Begić
SIGURNOSNI ASPEKT DEJTONSKOG MIROVNOG
SPORAZUMA: OD SIGURNOSNOG PROBLEMA KA
PARTNERSTVU
Prof. dr. Izudin Hasanović; Mr. sci. Enis Latić
SCHMITT-OV SUVEREN & BOSNA I HERCEGOVINA
Mr.sc. Elmida Burina
ZNAČAJ PRESUDA EVROPSKOG SUDA ZA LJUDSKA PRAVA
SEJDIĆ-FINCI I ZORNIĆ U FORMIRANJU PRAVNOG SISTEMA
BOSNE I HERCEGOVINE DE LEGE FRENDA
Senada Zatagić
DRŽAVNOST BOSNE I HERCEGOVINE PREMA DEJTONSKOM
MIROVNOM SPORAZUMU
Mirzo Selimić
91
93
95
97
100
102
104
PANEL IV – ULOGA I ZNAČAJ PRAVNE DRŽAVE U PROCESU EU INTEGRACIJA
СТВАРАЊЕ ПРАВНЕ ДРЖАВЕ И ХАРМОНИЗАЦИЈА ПРАВА УСЛОВ ЗА УКЉУЧИВАЊЕ У ЕВРОПСКЕ ИНТЕГРАЦИЈЕ Проф. др Драган Батавељић
JAČANJE ULOGE PARLAMENATA U BOSNI I HERCEGOVINI U
KONTEKSTU JAČANJA PRAVNE DRŽAVE U EVROPSKIM
INTEGRACIONIM PROCESIMA
Prof. dr Zijad Hasić
105
107
EUROPSKO PARTNERSTVO SA BOSNOM I HERECEGOVINOM
Mr.sc. Maja Rimac-Bjelobrk
111
DIZAJNIRANJE POLITIČKOG SISTEMA EU
Prof. dr. Nedžad Bašić
113
ŠTO ZA BOSNU I HERCEGOVINU ZNAČI UČINKOVIT
MEHANIZAM KOORDINACIJE ZA EUROPSKE INTEGRACIJE
Dr. sc. Sanja Bazina
VLADAVINA PRAVA U PRAVU EUROPSKE UNIJE: OPSEG,
DIMENZIJE, ZAŠTITA, UVJET ZA ČLANSTVO U EVROPSKOJ
UNIJI
Dr. sci. Adnan Mahmutović
KOLEKTIVNI IDENTITET: MAGIČNA RIJEČ ZA EUROPU
Dr. sci. Adnan Mahmutović
116
118
120
HRVATSKA KAO ČLANICA EU: IZAZOVI POLITIČKIH,
EKONOMSKIH I SOCIJALNIH PERSPEKTIVA
Dr. sc. Jadranka Polović
122
NORMATIVNA FUNKCIJA DRŽAVE VS EU INTEGRACIJSKI
PROCES
Dr. sc. Edin Rizvanović
125
POSTMODERNIZACIJA (I KRIZA) PRAVA: PRAVNI SISTEM I
PRAVNA DRŽAVA U “VRLOM NOVOM SVIJETU”
Doc. dr. Benjamin Flander
127
REFORMA JAVNE UPRAVE KAO JEDAN OD STRATEŠKIH
CILJEVA BOSNE I HERCEGOVINE NA PUTU PREMA
EVROPSKOJ UNIJI
Ajna Bakrač; Sanja Cerić
POJAM I OBLICI MEĐUNARODNE KRIVIČNOPRAVNE POMOĆI
- S POSEBNIM OSVRTOM NA PRAVA OSUMNJIČENIH
ODNOSNO OPTUŽENIH U EKSTRADICIONOM POSTUPKU Prof. dr. sc. Tadija Bubalović
ODUZIMANJE IMOVINSKE KORISTI PRIBAVLJENE KRIVIČNIM
DJELOM U BOSNI I HERCEGOVINI-IZMEĐU IDEALA I
STVARNOSTI
Doc. dr. sc. Eldan Mujanović
ULOGA I ZNAČAJ KRIZE NA FUNKCIONIRANJE PRAVNE
DRŽAVE I NJENIH POLITIKA
Prof. dr Adnan Duraković
REFORMA USTANOVE STARATELJSTVA U REPUBLICI SRBIJI
Dr Nataša Deretić
POKUŠAJ KRIVIČNOG DJELA U ZAKONODAVSTVU BOSNE I
HERCEGOVINE I TURSKE – KOMPARATIVNOPRAVNA
ANALIZA
Doc. dr. Amila Ferhatović
129
131
134
136
138
140
MALOLETNIČKO PRAVOSUĐE U EVROPI I MALOLETNICI
KAO AKTIVNI UČESNICI KRIVIČNOG POSTUPKA
Dr Milica Kovačević
142
NEDISKRIMINACIJA KAO REZULTAT TOLERANCIJE NA PUTU
KA INTEGRACIJAMA
Mr. sci. Ajdin Huseinspahić
144
RAD POLICIJE U ZAJEDNICI
Selma Stočanin-Hrustemović
146
SOCIJALNA TRŽIŠNA EKONOMIJA EU
Prof. dr. Halil Kalač
148
TENDENCIJE U RAZVOJU ZAKONODAVSTVA O RADU
REPUBLIKE SRBIJE
Dr. Goran Obradović
150
ZASTARA U FILOZOFIJI PRAVA: KANT I HEGEL
Doc. dr sc. Spahija Kozlić
POJAM MONETARNE OBAVEZE U KONTEKSTU „MEKOG“
FINANSIJSKOG PRAVA
Mr. sci. Aida Mulalić
UNAPREĐENJE TRGOVINSKE INTEGRACIJE IZMEĐU
ČLANICA CEFTA SPORAZUMA – MOGUĆNOSTI I
OGRANIČENJA
Uroš Zdravković
PROBLEMI U MEHANIZMIMA PROVOĐENJA ZAŠTITE
INTELEKTUALNOG VLASNIŠTVA KAO PREPREKA EVROPSKOJ
INTEGRACIJI BOSNE I HERCEGOVINE
Haris Hasić, MA
SAVREMENE TENDENCIJE OGRANIČENJA SUVERENITETA
DRŽAVA SA POSEBNIM OSVRTOM NA BOSNU I
HERCEGOVINU
Mirsad Čizmić, MA
СУЗБИЈАЊЕ КРИМИНАЛИТЕТА ЈАЧАЊЕМ КРИВИЧНО-ПРАВНЕ
САРАДЊЕ
Mr. sc. Милијана Буха
EUROPSKI SUD: OD PARIŠKOG UGOVORA DO DANAS
Mario Jašić, dipl. iur.
152
155
157
159
163
165
167
CONTENT
PANEL I - RESTORATIVE JUSTICE: DEVELOPMENTS IN THE WORLD AND CURRENT STATE
OF BOSNIA AND HERZEGOVINA
RESTORATIVE JUVENILE JUSTICE
Justice Renate Winter
23
RESTORATIVE JUSTICE AND MEDIATION IN PENAL
MATTERS IN EUROPE
Prof. dr. Frieder Dünkel
25
RESTORATIVE JUSTICE FOR ADULT OFFENDERS OF
CRIMINAL OFFENCES IN BOSNIA AND HERZEGOVINA
Dr. sc. Hajrija Sijerčić-Čolić
28
A VICTIM OF CRIMINAL OFFENCE AND THE PRINCIPLE OF
OPPORTUNITY OF CRIMINAL PROSECUTION
Prof. dr Stanko Bejatović, akademik
30
WORK IN THE PUBLIC INTEREST AS AN INSTITUTE OF
RESTORATIVE JUSTICE
Prof. dr Dragan Jovašević; Doc. dr Marina M. Simović
31
RESTORATIVE JUSTICE IN THE CRIMINAL PROCEEDINGS
UNDER PRIVATE PROSECUTIONS IN THE REPUBLIC OF
CROATIA
Dr. sc. Damir Primorac; Maja Negovanović, mag. iur; Dino Pivac, mag. iur.
ASSESSMENT OF RESTORATIVE JUSTICE AS A CRIMINAL
JUSTICE POLICY INSTRUMENT
Nedžad Smailagić, MA
LAWS ON PROTECTION AND TREATMENT OF CHILDREN
AND JUVENILES IN CRIMINAL PROCEEDINGS – THE
RESTORATIVE JUSTICE ASPECT
Jasmina Kosović
NOVELTIES IN CRIMINAL LEGISLATION OF REPUBLIKA
SRPSKA ON MINORS IN THE LIGHT OF RESTORATIVE
JUSTICE
Prof. dr. sc. Miodrag N. Simović, akademik; Prof. dr Dragan Jovašević
34
35
38
39
NOVELTIES IN THE FILD OF ALTERNATIVE MEASURES AND
SANCTIONS IN JUVENILE CRIMINAL LAW IN BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Doc. dr. Vedad Gurda
RESTORATIVE JUSTICE AND PRACTICES IN DEALINGS WITH
JUVENILES – WHEN AT-RISK CHILDREN COME TO BE
AT-PROMISE
Aleksandra Jovanović, Bakalaureat socijalnog rada
RESTORATIVE JUSTICE AND THE LAW ON PROTECTION
AND TREATMENT OF CHILDREN AND JUVENILES IN
CRIMINAL PROCEEDINGS IN THE FEDERATION BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Merisa Nurkić
RESTORATIVE JUSTICE AND VICTIMS’ PROTECTION:
POSSIBILITIES AND CHALLENGES
Dr Sanja Ćopić
RESTORATIVE JUSTICE AND PROTECTION OF VICTIMS
Dr. sc. Nikola Findrik; Dr. sc. Nevzet Veladžić
DISPOSAL OF CRIMINAL PROSECUTION IN THEORY AND
PRACTICE
Ivan Ilić
PROGRAM GRIP AS A MODEL OF THE RESTORATIVE JUSTICE
IMPLEMENTATION IN THE PRISONS IN BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Mr. Vildana Vranj
42
44
46
48
51
52
55
PRISON VIOLENCE PREVENTION: A RESTORATIVE
APPROACH
Prof. dr. sc. Irma Kovčo Vukadin
57
RESTORATIVE JUSTICE IN THE LEGISLATION OF THE REPUBLIC
OF SERBIA
др Миомира Костић; др Дарко Димовски
60
RESTORATIVE JUSTICE FOR JUVENILES: COMPARATIVE
REVIEW ON EDUCATIONAL RECOMMENDATIONS IN BOSNIA
AND HERZEGOVINA AND SERBIA, AS A FORM OF
RESTORATIVE JUSTICE FOR JUVENILES
Doc. dr. Osman Jašarević; Ena Kazić, MA
62
RESTORATIVE JUSTICE AND THE PROTECTION OF VICTIMS
OF TRAFFIC OFFENCES
Lejla Šaćirović, MA
64
PANEL II – LAW ON OBLIGATIONS AND UN CONVENTION ON THE INTERNATIONAL SALE
OF GOODS – PREVIOUS EXPERIENCE AND POSSIBLE WAYS OF DEVELOPMENT
FORMATION OF THE INTERNATIONAL SALES CONTRACT
UNDER THE VIENNA CONVENTION AND THE OTHER
SOURCES OF SALES LAW OF CROATIA
Dr. sc. Ratko Brnabić
THE ACTUAL ISSUES OF THE PROTECTION OF THE
FINANCING SERVICES USERS IN BOSNIA AND HERZEGOVINA
Prof. dr. Meliha Povlakić
SOME ASPECTS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN UNITED
NATION CONVENTION ON CONTRACTS FOR THE
INTERNATIONAL SALE OF GOODS AND DIRECTIVE
1999/44/EC ON CERTAIN ASPECTS OF THE SALE OF
CONSUMER GOODS AND ASSOCIATED GUARANTEES
Dr. Almedina Šabić
MEDITATION IN THE JUDICIAL SYSTEM OF BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Mr. sc. Đemaludin Mutapčić
AVOIDANCE OF THE CONTRACT UNDER THE UNITED
NATIONS CONVENTION ON THE INTERNATIONAL SALE OF
GOODS
Milica Panić, MA
POSITION OF THE ASSIGNOR IN THE CESSION
Prof. dr. Abedin Bikić
RESPONSIBILITY OF SUPPLIER TO FULFILL OBLIGATIONS
FROM FINANCIAL LEASING IN DOMESTIC LAW AND
PRACTICE
Dr. sc. Enes Bikić; Mr. sc. Alaudin Brkić
THE ROLE AND IMPORTANCE OF TRUSTINESS PRINCIPLE IN
THE REFORM OF LAND RIGHTS
Dr. sc. Hamid Mutapčić
68
71
73
75
76
78
81
82
ABUSE OF RIGHTS IN LAW ON OBLIGATIONS IN BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Mr. sc. Almir Gagula
84
PANEL III – THE ROLE OF THE INTERNATIONAL COMMUNITY IN THE IMPLEMENTATION
OF THE DAYTON PEACE AGREEMENT
SIGNIFICANCE ARBITRATION COMMITTEE FOR THE
STATEHOOD OF BOSNIA AND HERZEGOVINA
Prof. dr. Zenaid Đelmo
RESPONSIBILITY OF THE HIGH REPRESENTATIVE FOR
BOSNIA AND HERZEGOVINA: THE ISSUE OF LEGAL OR
POLITICAL NATURE
Dr. sc. Dženeta Miraščić
THE ROLE OF THE INTERNATIONAL COMMUNITY IN THE
IMPLEMENTATION OF THE DAYTON PEACE AGREEMENT –
THE ASPECT OF HUMAN RIGHTS
Mr. sci. Jasminka Džumhur
SOCIO-LEGAL REFLECTION ON THE REASONS OF (NON)
IMPLEMENTATION OF THE DAYTON PEACE AGREEMENT
Dr. sc. Zlatan Delić
PERSPECTIVES OF CONSTITUTIONAL POSITION OF THE
CONSTITUENT PEOPLE IN BOSNIA AND HERZEGOVINA IN
TERMS OF CERTAIN DECISIONS OF EUROPEAN COURT OF
HUMAN RIGHTS
Doc. dr. Zlatan Begić
SECURITY ASPECT OF THE DAYTON PEACE AGREEMENT:
FROM SECURITY PROBLEM TO PARTNERSHIP
Prof. dr. Izudin Hasanović; Mr. sci. Enis Latić
SCHMITT’S SOVEREIGN & BOSNIA AND HERZEGOVINA
Mr.sc. Elmida Burina
THE IMPORTANCE OF EUROPEAN HUMAN RIGHTS COURT
DECISIONS SEJDIĆ-FINCI AND ZORNIĆ IN FORMING OF
LEGAL SYSTEM OF BOSNIA AND HERZEGOVINA DE LEGE
FERENDA
Senada Zatagić
87
89
90
93
94
97
99
102
STATEHOOD OF BOSNIA AND HERZEGOVINA UNDER THE
DAYTON PEACE AGREEMENT
Mirzo Selimić
103
PANEL IV – ROLE AND SIGNIFICANCE OF A LEGAL STATE IN THE EU INTEGRATION PROCESS
THE CREATION OF THE STATE WITH THE RULE OF LAW
AND HARMONIZATION OF REGULATIONS - THE CONDITION
FOR EUROPEAN INTEGRATION
Проф. др Драган Батавељић
STRENGHTHENING THE ROLE OF THE PARLIAMENT IN
BOSNIA AND HERZEGOVINA IN THE CONTEXT OF
STRENGHTHENING THE LEGAL STATE IN THE EUROPEAN
INTEGRATION PROCESSES
Prof. dr Zijad Hasić
EUROPEAN PARTNERSHIP WITH BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Mr.sc. Maja Rimac-Bjelobrk
DESIGNING POLITICAL SYSTEM OF THE EU
Prof. dr. Nedžad Bašić
WHAT DOES IT MEAN AN EFFECTIVE COORDINATION
MECHANISM FOR EUROPEAN INTEGRATION FOR BOSNIA
AND HERZEGOVINA
Dr. sc. Sanja Bazina
THE RULE OF LAW IN THE EUROPEAN UNION: SCOPE,
DIMENSIONS, PROTECTION AND REQUIREMENTS FOR EU
MEMBERSHIP
Dr. sci. Adnan Mahmutović
COLLECTIVE IDENTITY: THE MAGIC WORD FOR EUROPE
Dr. sci. Adnan Mahmutović
CROATIA AS A MEMBER OF EU: CHALLENGES OF THE
POLITICAL, ECONOMICAL AND SOCIAL PERSPECTIVES
Dr. sc. Jadranka Polović
105
109
111
114
116
119
121
123
NORMATIVE FUNCTION OF THE STATE VS. EU INTEGRATION
PROCESS
Dr. sc. Edin Rizvanović
POSTMODERNIZATION AND THE CRISIS OF LAW: LEGAL
SYSTEM AND RULE OF LAW IN "BRAVE NEW WORLD"
Doc. dr. Benjamin Flander
THE REFORM OF THE PUBLIC ADMINISTRATION AS ONE OF
THE STRATEGIC OBJECTIVES OF BOSNIA AND
HERZEGOVINA ON ITS PATH TOWARDS THE EUROPEAN
UNION
Ajna Bakrač; Sanja Cerić
A NOTION AND FORMS OF INTERNATIONAL CRIMINAL
JUSTICE ASSISTANCE - WITH SPECIAL EMPHASIS ON RIGHTS
OF SUSPECTS AND THE ACCUSED IN AN EXTRADITION
PROCEEDING Prof. dr. sc. Tadija Bubalović
CONFISCATION OF PROCEEDS OF CRIMINAL OFFENSES IN
BOSNIA AND HERZEGOVINA – BETWEEN IDEALS AND
REALITY
Doc. dr. sc. Eldan Mujanović
THE ROLE AND IMPORTANCE OF VARIOUS CRISIS IN
MAINTAINING THE RULE OF LAW AND OTHER
GOVERNMENT POLICIES
Prof. dr Adnan Duraković
REFORM OF THE INSTITUTION OF CUSTODY IN THE
REPUBLIC OF SERBIA
Dr Nataša Deretić
CRIMINAL ATTEMPT IN LEGISLATION OF BOSNIA AND
HERZEGOVINA AND TURKEY – COMPARATIVE LEGAL
ANALYSIS
Doc. dr. Amila Ferhatović
JUVENILE JUSTICE IN EUROPE, JUVENILES AS ACTIVE
PARTICIPANTS IN CRIMINAL PROCEEDINGS
Dr Milica Kovačević
125
128
129
132
135
137
139
140
142
NON-DISCRIMINATION AS A RESULT OF TOLERANCE ON
THE ROAD TO INTEGRATION
Mr. sci. Ajdin Huseinspahić
145
COMMUNITY POLICING
Selma Stočanin-Hrustemović
146
SOCIAL MARKET EKONOMY OF THE EU
Prof. dr. Halil Kalač
148
TENDENCIES IN THE DEVELOPMENT OF LABOUR LAW IN
THE REPUBLIC OF SERBIA
Dr. Goran Obradović
150
STATUTE OF LIMITATIONS IN THE PHILOSOPHY: KANT AND
HEGEL
Doc. dr sc. Spahija Kozlić
153
MONETARY OBLIGATION WITHIN FINANCIAL „SOFT“ LAW
Mr. sci. Aida Mulalić
IMPROVEMENT OF TRADE INTEGRATION BETWEEN THE
CEFTA MEMBERS – POSSIBILITIES AND CONSTRAINTS
Uroš Zdravković
PROBLEMS IN THE MECHANISMS OF ENFORCING
INTELLECTUAL PROPERTY PROTECTION AS AN OBSTACLE
TO EUROPEAN INTEGRATION OF BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Haris Hasić, MA
CONTEMPORARY TENDENCIES TO LIMITATION OF STATE
SOVEREIGNTY WITH SPECIAL ATTENTION TO BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Mirsad Čizmić, MA
CRIME PREVENTION BY STRENGTHENING THE CRIMINAL
JUSTICE COOPERATION
Mr. sc. Милијана Буха
EUROPEAN COURT: FROM TREATY OF PARIS UNTIL TODAY
Mario Jašić, dipl. iur.
155
157
160
164
166
167
PANEL I - RESTORATIVNA PRAVDA: KRETANJA U SVIJETU I STANJE
U BOSNI I HERCEGOVINI
PANEL I – RESTORATIVE JUSTICE: DEVELOPMENTS IN THE WORLD
AND CURRENT STATE OF BOSNIA AND HERZEGOVINA
Autor/Author: Justice Renate Winter
Institucija/Institution: Član UN komiteta za prava djeteta/Member of the UN Committee
on the Rights of the Child
RESTORATIVNA PRAVDA ZA MALOLJETNIKE
Sažetak
U ovom radu se razmatra problem restorativne pravdi, koja nema univerzalnu
definiciju već prije svega različite modalitete praktične primjene. Autorica objašnjava
koncept restorativne pravde za maloljetnike kroz različite aspekte: od retributivne pravde
za maloljetnike, preko „zaštitnog modela“ do restorativne pravde (formalni i neformalni
koncept pravosuđa); važnost restorativne pravde za maloljetnike u borbi protiv nasilja i
diskriminacije; adekvatna primjena restorativne pravde za maloljetnike; procesne garancije;
međunarodni okvir i Deklaracija iz Lime; izazovi i prednosti restorativne pravde za
maloljetnike.
U radu se iznose i preventivni aspekti restorativne pravde za maloljetnike u
krivičnopravnom sistemu. Također, posebno se izlaže o specifičnim oblicima restorativnog
pristupa, kao što su porodične konferencije, medijacija u kojoj učestvuju žrtva i učinilac,
društveno korisni rad.
Ključne riječi: restorativna pravda za maloljetnike, Deklaracija iz Lime, izazovi i prednosti
restorativne pravde za maloljetnike
RESTORATIVE JUVENILE JUSTICE
Abstract
The paper discusses restorative juvenile justice – a concept which has no universal
definition meaning and which has various practical applications. The author explains the
concept of restorative juvenile justice through various points, for example: from retributive
juvenile justice via the welfare system to restorative juvenile justice (formal and informal
justice); the importance of restorative juvenile justice in combating violence and
discrimination; when is restorative juvenile justice appropriate?; procedural guarantees; the
international legal framework and the Lima declaration; important points about the
challenges and the benefits of restorative juvenile justice.
This paper shows as well the possibilities of preventing crime in the penal system
using restorative justice models for children based on the principles of restorative juvenile
23
Međunarodna naučno-stručna konferencija
justice like family group conferencing; victim - offender mediation / victim impact panels;
circle sentencing (peacemaking/restorative circles) or community service.
Key words: restorative juvenile justice, the Lima declaration, the challenges and the
benefits of restorative juvenile justice.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
24
Autor/Author: Prof. dr. Frieder Dünkel
Institucija/Institution: Ernst Moritz Arndt Univerzitet u Greifswaldu, Odsjek za
kriminologiju, Greifswald, Njemačka/Ernst-Moritz-Arndt-Universität Greifswald, Lehrstuhl
für Kriminologie, Greifswald/Germany
RESTORATIVNA PRAVDA I MEDIJACIJA U KRIVIČNIM STVARIMA
U EVROPI
Sažetak
U većini zemalja zapadne Evrope, elementi restorativne pravde implementirani su
u krivično zakonodavstvo za odrasle i maloljetne učinioce krivičnih djela, odnedavno i u
zemljama istočne Evrope. Medijacija između žrtve i učinioca postala je važna alternativa
represivnim sankcijama, i to ne samo u sudstvu za maloljetnike. U nekim zemljama
uvedene su porodične konferencije (Belgija, Sjeverna Irska, itd.). S obzirom na to da
zapadnoevropske zemlje raspolažu odgovarajućim iskustvima u primjeni restorativne
pravde, moguće je predstaviti podatke o „dobroj, obećavajućoj, upitnoj ili lošijoj praksi“.
Interesantno je da su neki projekti uvedeni i u zatvore (Belgija, Mađarska, i sl.) kako bi se
motivisali učinioci krivičnih djela na naknadu štete ili medijaciju sa žrtvama. Praksa u
Evropi je poprilično različita. Poseban značaj daje se medijaciji i restorativnoj pravdi u
Belgiji, Finskoj, Sjevernoj Irskoj, Francuskoj i Njemačkoj, dok je u većini zemalja praksa i
dalje skromna. U istočnoevropskim zemljama primjena restorativne pravde je i dalje
simbolična, ali neki zanimljiviji primjeri zaslužuju da budu pomenuti. U radu će se
sumirati rezultati projekta EU koji pokriva 36 nacionalnih prava.
Ključne riječi: restorativna pravda, krivično zakonodavstvo za punoljetne i maloljetne
učinioce, medijacija između žrtve i učinioca, zapadnoevropske i istočnoevropske zemlje.
RESTORATIVE JUSTICE AND MEDIATION IN PENAL MATTERS IN
EUROPE
Abstract
Elements of Restorative Justice have been implemented into Juvenile and Adult
Criminal Law in most Western and recently also in Eastern European countries. Victimoffender-mediation has become an important alternative to more repressive sanctions not
only in juvenile justice systems. Recently in some countries family group conferencing has
been implemented in some jurisdictions (Belgium, Northern Ireland etc.). As western
European countries dispose of longer experiences with restorative justice elements it will
be possible to present some data on “good, promising, questionable or bad practices”.
25
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Interestingly some projects have been established also in prisons (Belgium, Hungary etc.)
in order to motivate offenders to make reparation or efforts for mediation with victims.
The practice in Europe seems to be rather diverse. Major importance is given to mediation
and restorative justice in Belgium, Finland, Northern Ireland, France and Germany,
although the numbers in most countries remain modest. The experience in Eastern
Europe remains only “symbolic” in most cases, but some interesting developments deserve
to be mentioned. The paper will summarize the results of an EU-funded project covering
36 European jurisdictions.
Key words: Restorative justice, Juvenile and Adult Criminal Law, Victim-offendermediation, Western and Eastern European countries.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
26
Autor/Author: Dr. sc. Hajrija Sijerčić-Čolić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu/Faculty of Law, University of
Sarajevo
RESTORATIVNA PRAVDA ZA PUNOLJETNE UČINIOCE KRIVIČNIH
DJELA – STANJE U BOSNI I HERCEGOVINI
Sažetak
Načelo oportuniteta zbog otklanjanja krivičnog postupka za lakša krivična djela
čiji su učinioci punoljetne osobe – ne postoji u Bosni i Hercegovini. Ukoliko postoje
dokazi o učinjenom krivičnom djelu, tužilac ne može odustati od krivičnog gonjenja i
uputiti predmet na medijaciju, ili obavezati učinioca da nadoknadi štetu žrtvi ili da obavi
rad u korist zajednice. Prihvatajući širu definiciju restorativne pravde, njeni elementi se
mogu pronaći u pravu žrtve da traži naknadu štete i u izricanju rada za opšte dobro na
slobodi kao alternativne sankcije. Važno je istaći da se u ostvarivanju zahtjeva za naknadu
štete može otvoriti proces medijacije između žrtve i učinioca. Neprihvatanje elemenata
restorativne pravde u Bosni i Hercegovini nije posljedica strožije kriminalne i kaznene
politike. Ono je posljedica striktne primjene načela legaliteta krivičnog gonjenja i
indolentnog odnosa do propisivanja procedura restorativne pravde.
Za kraj o jednom kuriozitetu. Alternativni putevi raspravljanja o krivičnim
djelima i korištenje elemenata restorativne pravde nisu potpuno nepoznati u našem
krivičnom pravu. Početkom 70-ih godina uvedena je mogućnost raspravljanja o lakšim
krivičnim djelima koja su se gonila od strane privatnog tužioca pred mirovnim vijećem.
Tadašnji Zakon o krivičnom postupku SFRJ (1976) je za pomirenje tražio prijedlog žrtve
ili nadležnog sudije. Iako ovi postupci nisu bili česti u praksi i nisu uvijek dovodili do
pomirenja žrtve i punoljetnog učinioca krivičnog djela, ipak je ovaj primjer kuriozitet u
smislu da danas u Bosni i Hercegovini nemamo ono što smo imali ranije kada je
raspravljanje o restorativnoj pravdi bilo daleko rjeđe nego što je to danas!
Ključne riječi: restorativna pravda za punoljetne učinioce krivičnih djela, Bosna i
Hercegovina, Zakon o krivičnom postupku SFRJ (1976).
27
Međunarodna naučno-stručna konferencija
RESTORATIVE JUSTICE FOR ADULT OFFENDERS OF CRIMINAL
OFFENCES IN BOSNIA AND HERZEGOVINA
Abstract
The elimination of criminal proceeding through the opportunity principle for
minor criminal offences which are committed by adults is not possible in Bosnia and
Herzegovina. If there are evidences about committed crime, prosecutor can't withdraw the
criminal prosecution and refer the case to the mediation, or oblige the offender to
compensate the damage to victim, or to serve the community sanction. With regard to
adult offenders, applying a wide definition, elements of restorative justice can be seen in the
possibility for victims to file ‘property claims’ on the one hand and in ‘community service’
as an alternative to prison sentences on the other. Importantly, victim offender mediation
processes can be applied in this context. A lack of restorative justice procedures and
interventions in criminal justice system in Bosnia and Herzegovina is not a reflection of
stricter criminal and penal policy. The lack of restorative justice procedures and
interventions is a consequence of the strict application of the principle of legality of
criminal prosecution and an indolent attitude towards prescribing of new restorative
procedures.
In the end, one curiosity. Alternative ways of solving crimes and use of restorative
justice are not a total novelty in our criminal law. In fact, in early 1970, the possibility of
solving criminal cases before reconciliation panel when the criminal offences were
prosecuted in a private action (i.e. minor criminal offences) was introduced. The then
Criminal Procedure Code of SFR Yugoslavia (1976) provided for reconciliation on
proposal of the victim and the judge. These proceedings were not common in practice,
and those that occurred did not lead to significant results in terms of reconciliation of the
offender and victim. Notwithstanding the poor results achieved then, this example is a
curiosity in the sense that we do not have today in Bosnia and Herzegovina what we had
when restorative justice was discussed much less than now!
Key words: Restorative Justice for Adult Offenders, Bosnia and Herzegovina, Criminal
Procedure Code of SFR Yugoslavia (1976).
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
28
Autor/Author: Prof. dr Stanko Bejatović, akademik
Institucija/Institution: Redovni profesor Pravnog fakulteta u Kragujevcu i predsjednik
Srpskog udruženja za krivičnopravnu teoriju i praksu/Full Professor at the Faculty of Law,
University of Kragujevac; President of the Serbian Association of the Criminal Judicial Theory
and Practice
ŽRTVA KRIVIČNOG DELA I NAČELO OPORTUNITETA
KRIVIČNOG GONJENJA
Sažetak
Jedno od važnijih načela krivičnog procesnog zakonodavstva bez obzira kojem
sistemu ono pripada (kontinentalnom ili anglo-saksonskom) je načelo oportuniteta
krivičnog gonjenja. Obzirom na takav njegov značaj i sve veće prisustvo u javnotužilačkoj
praksi uopšte, dva su ključna pitanja u vezi sa ovim načelom. Jedno se tiče kriminalnopolitičkih razloga njegovog ozakonjenja i sve veće prisutnosti u praksi, a drugo načina
njegovog normiranja da bi bilo u funkciji koja se od njega očekuje.To je efikasnost
krivičnog postupka, uz istovremenu zaštitu interesa drugih subjekata krivičnog postupka, a
među njima posebno interesa žrtve krivičnog dela. Nije mali broj dilema u razradi ovih
pitanja, a njihova analiza čini upravo sadržaj rada.
Kada je riječ o poželjnom načinu normativne razrade načela, među ne malim
brojem otvorenih pitanja, po stavu autora i ne samo autora, posebno se ističu pitanja koja
se tiču: vidova načela, mogućeg obima njegove primene, načina kontrole primene načela i
željenog stepena zaštite interesa žrtve krivičnog dela. Izvršena analiza navedenih i drugih
pitana koja čine predmet rada, pored ostalog, pokazuje da je načelo oportuniteta
krivičnog gonjenja j jedan od neizostavnih instrumenata efikasnosti krivičog postupka i
kao takvo u intresu je kako društva kao celine tako i samog okrivljenog lica. Obzirom na
ovo za pozdraviti je širenje polja mogućnosti njengove primene. Uz to, normativna razrada
načela i njegova praktična primena ne smije da ide na uštrb pripadajućih prava žrtve
krivičnog dela.
Ključne riječi: krivično djelo, žrtva, oportunitet, krivični postupak, javni tužilac, sud,
kontrola primjene načela, faza krivičnog postupka.
29
Međunarodna naučno-stručna konferencija
A VICTIM OF CRIMINAL OFFENCE AND THE PRINCIPLE OF
OPPORTUNITY OF CRIMINAL PROSECUTION
Abstract
One of more important principles of criminal procedure legislation, irrespective of
the system it belongs to (Continental or Anglo-Saxon) is the principle of opportunity of
criminal prosecution. Given the importance thereof and its increasing presence in the
public prosecution case-law in general, two key issues arise regarding this principle. One
concerns the criminal-political reasons of its legitimization (validation) and its increasing
presence in the practice and the other concerns the manner of its standardization in order
for it to function in the manner expected thereof. That is the issue of efficiency of criminal
proceedings with the simultaneous protection of interests of other subjects of criminal
proceedings, inter alia, especially of the interests of a criminal offence victim. Not a small
number of doubts have arisen in the consideration and development of those issues, ant
the analyses thereof is in fact the content (topic) of the paper.
When it is spoken about the preferable manner of standardization of the principle,
amongst a number of opened issues, in the position of the author and not only the author,
the issues that particularly stand out concern the following: the aspects of the principle, a
possible scope of its application, the manner of the control of its application and a
preferred level of the protection of interests of a criminal offence victim. The performed
analyses of the given and some other issues that are subject-matter of this paper, inter alia,
indicate that the principle of opportunity of criminal prosecution is one of indispensable
instruments of the efficiency of criminal proceedings and, as such, it is both in the interest
of society as whole and the accused person. For the above, the expanding the field and the
scope of possibilities of its application is to be welcomed. Furthermore, the development
of standardization of this principle and its application in practice must not be to the
disadvantage of the relevant rights of the criminal offence victims.
Key words: criminal offence, victim, opportunity, criminal proceedings, public
prosecutor, court, application of principle control, stage of criminal proceedings.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
30
Autori/Authors: Prof. dr Dragan Jovašević; Doc. dr Marina M. Simović
Institucije/Institutions: (1) Pravni fakultet Univerziteta u Nišu, redovni profesor/Faculty of Law,
University of Niš, Full Professor; (2) Sekretar Ombudsmena za djecu Republike Srpske i docent na
Fakultetu pravnih nauka u Banjoj Luci/Secretary of the Ombudsman of Children of Republic of
Srpska and Assistant Professor at the Faculty of Legal Sciences, Banja Luka
RAD U JAVNOM INTERESU KAO INSTITUT RESTORATIVNE
PRAVDE
Sažetak
Sva savremena krivična zakonodavstva, na bazi prihvaćenih međunarodnih
standarda u sistemu krivičnih sankcija, pored i umjesto kazne zatvora (kao najznačajnije
krivične sankcije, koja je propisana u posebnom delu za najveći broj krivičnih djela
samostalno ili alternativno sa drugim kaznama), poznaju jednu ili više alternativnih
(intermedijalnih) sankcija ili supstituta kazne kao oblika restorativne pravde. To su
različite mere društvene reakcije, koje sud primenjuje prema učiniocima lakših krivičnih
djela, kada zavisno od karakteristika njihove ličnosti nije neophodno prema njima izreći
(ili izvršiti) kaznu zatvora. Kao forme alternativne pravde u teoriji se smatraju: novčana
kazna, uslovna osuda i sudska opomena, a u poslednje vrieme se poseban značaj pridaje
društveno korisnom radu, radu u javnom interesu ili radu za opšte dobro na slobodi.
Predmet ovog rada su pojam, sadržina, karakteristike i uslovi primene rada u javnom
interesu kao oblika restorativne pravde u državama regiona.
Ključne reči: krivično pravo, kazna zatvora, restorativna pravda, alternativne mjere, rad u
javnom interesu
WORK IN THE PUBLIC INTEREST AS AN INSTITUTE OF
RESTORATIVE JUSTICE
Abstract
All contemporary criminal legislations, based on accepted international standards
in the system of criminal sanctions, in addition to and instead of the prison sentence (as
the most significant criminal sanction prescribed in special part for the largest number of
criminal offences independently or alternatively with other punishments), use one or
several alternative (itnermedial) sanctions or substitutes of sentence as form of restorative
justice. Those are different measures of social reaction the court applies in case of
perpetrators of less severe criminal offenses when dependent on characteristics of their
personality it is not necessary to pronounce (or implement) prison sentence. The following
31
Međunarodna naučno-stručna konferencija
are considered as a form of alternative justice in theory: fee, parole and court reprimand
and lately special significance is given to socially useful work, work in the public interest or
work for general good. The subject of this paper is a term, contents, characteristics and
conditions of application of work in the public interest as a form of restorative justice in
the states of the region.
Key words: criminal law, prison sentence, restorative justice, alternative measures, work in
the public interest
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
32
Autori/Authors: Dr. sc. Damir Primorac; Maja Negovanović, mag. iur; Dino Pivac, mag.
iur.
Institucije/Institutions: (1) Sveučilišni odjel za forenzične znanosti Sveučilišta u Splitu,
redoviti član Akademije pravnih znanosti Hrvatske, odvjetnik/Assistant Professor at the
Forensic Department of the University of Split, Regular member of the Academy of Legal
Sciences of the Republic of Croatia, Attorney; (2) Sveučilišni odjel za forenzične znanosti
Sveučilišta u Splitu, student/Forensic Department of the University of Split, student; (3)
Odvjetničko društvo „Primorac i partneri“ j.t.d./Lawyers' Office „Primorac and partners“
RESTORATIVNA PRAVDA U KAZNENOM POSTUPKU PO
PRIVATNOJ TUŽBI U REPUBLICI HRVATSKOJ
Sažetak
U kaznenom postupku po privatnoj tužbi primjenjuju se odredbe Glave XXV.
Zakona o kaznenom postupku Republike Hrvatske, koja nosi naziv „Posebnosti kaznenog
postupka po privatnoj tužbi“. Obvezan pokušaj mirenja u kazneno-procesno pravo bivše
Jugoslavije, uveden je 1976. godine, dok prema sadašnjem Zakonu o kaznenom postupku
Republike Hrvatske pokušaj mirenja nije propisan kao obveza, već kao mogućnost i to pod
uvjetom da na području suda, gdje se vodi postupak djeluju mirovna vijeća, te da obje
stranke imaju prebivalište na tom području. Autori smatraju kako je navedeno zakonsko
rješenje kvalitetno zamišljeno, ali se unatoč tome u praksi ne primjenjuje budući da na
područjima sudova mirovna vijeća ne djeluju po uzoru na ranija zakonska rješenja (niti su
suci upoznati s njihovim djelokrugom rada i nadležnošću), tako da se pokušaj mirenja
svodi na prethodno razrješenje stvari na posebno zakazanom ročištu na koje je sudac,
pojedinac ovlašten pozvati samo privatnog tužitelja i okrivljenika. Iako je u prošlosti
pokušaj mirenja stranaka pred mirovnim vijećima u kaznenom postupku po privatnoj
tužbi većinom završavao neuspjehom, autori ukazuju kako se ostvarenjem restorativne
pravde jednostavnije sagledavaju i otklanjaju uzroci sukoba između stranaka te se na taj
način brže rješavaju sporovi i manje opterećuju sudovi. Problematičnost i složenost
praktične primjene ovog instituta bit će predmeti istraživanja, unutar kojih će autori
iznijeti prednosti i nedostatke u primjeni navedenog instituta te europska iskustva u
njihovom rješavanju.
Ključne riječi: privatni tužitelj, okrivljenik, mirenje, mirovna vijeća, restorativna pravda.
33
Međunarodna naučno-stručna konferencija
RESTORATIVE JUSTICE IN THE CRIMINAL PROCEEDINGS UNDER
PRIVATE PROSECUTIONS IN THE REPUBLIC OF CROATIA
Abstract
In criminal proceedings under private prosecutions it has been in force the
provisions of Chapter XXV. Criminal Precedure Act of the Republic of Croatia entitled as
„Special criminal proceedings under private prosecution“. Obligatory attempt on
mediation in criminal procedural law of the ex Yugoslavia was introduced in 1976., while
under the current Criminal Precedure Act of the Republic of Croatia the attempt on
mediation is not prescribed as an obligation, but as an option, under the condition that in
the area of the court where the proceedings are conducted operate mediation committee
and that both parties are domicile in the area. The authors considere that the above legal
solution is well conceived, but nevertheless in practice it is inapplicable because in the
courts mediation committee do not operate on the model of earlier legislation (nor the
judges are familiar with their scope of work and jurisdiction), so the attempt mediation is
limited to the preliminary explanation things at a specially scheduled hearing at which the
judge is authorized to invite only private plaintiffs and defendants. Although in the past
attempted mediation of the parties before the mediation committee in criminal
proceedings brought privately mostly ended in failure, authors point out that with the
realization of restorative justice it cann be simply observe and eliminate the causes of
conflict between the parties and thus quickly resolve litigation and less burdened courts.
Problematic nature and complexity of the practical application of this institute will be the
subjects of research in which authors will present the advantages and disadvantages in the
application of the above institutes and European experience in solving them.
Key words: private plaintiff, defendent, concilation, arbitration committees, restorative
justice.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
34
Autor/Author: Nedžad Smailagić, MA
Institucija/Institution: Doktorant na Institutu krivicnih nauka Pravnog fakulteta u
Poitiersu, Republika Francuska/PhD Candidate at the Faculty of Law and Social Sciences,
University of Poitiers, French Republic
KRIMINALNOPOLITIČKE MOGUĆNOSTI RESTORATIVNE PRAVDE
Sažetak
Kao rezultat različitih kretanja u kriminološkim teorijama, ali i krize kriminalne
politike zasnovane na krivičnopravnom modelu, primjena programa restorativne pravde u
novije vrijeme nadilazi pojedinačne, eksperimentalne, pokušaje i poprima sistematski
okvir. S obzirom na specifična načela i mehanizme restorativne pravde koje odlikuje
neformalnost i fleksibilnost , postavlja se pitanje u kojoj mjeri takvi programi mogu biti u
funkciji društvene i pravne reakcije na kriminalitet, posebno iz ugla vladavine prava te
ljudskih prava i sloboda? U skladu s tim, rad ispituje mogućnosti restorativne pravde kao
mehanizma krimianlne politike sa terijskog aspekta, te identificira modele primjene
restorativnih mehanizama, posebno medijacije u krivičnim stvarima pružajući
komparativni osvrt na rješenja u krivičnopravnim sistemima država članica Vijeća Evrope i
Evropske unije. Rad zaključuje da restorativna pravda može biti kriminalnopolitički
mehanizam ograničenog karaktera u okviru krivičnopravnog sistema cijeneći težinu
kažnjivog djela te profil njegovog izvršioca.
Ključne riječi: restorativna pravda, kriminalna politika, medijacija u krivičnim stvarima,
žrtva krivičnog djela, naknada štete.
ASSESSMENT OF RESTORATIVE JUSTICE AS A CRIMINAL JUSTICE
POLICY INSTRUMENT
Abstract
As a result of various tendencies in criminological theories and of crisis of
retributive oriented criminal justice policy instruments, application of mechanisms of
restorative justice moves from experimental use into a systemic approach. Taking into
consideration specific principles and mechanisms of restorative justice defined by
flexibility and lesser formality compared to criminal procedure, this paper enquires to what
extent restorative justice programmes can be part of social and legal reaction to crime,
especially taking into account requirements of the rule of law and fundamental rights and
freedoms. The paper further provides assessment of restorative justice as a criminal justice
policy instrument from theoretical point of view and identifies models of application of
35
Međunarodna naučno-stručna konferencija
restorative mechanisms, particularly the mediation in penal matters by providing a
comparative overview of legal frameworks of Council of Europe and European Union
Member States. The paper concludes that restorative justice can be an instrument of
criminal justice policy of a limited character taking into consideration gravity of the
offence and profile of the offender.
Key words: restorative justice, criminal justice policy, mediation in penal matters, victim
of crime, compensation.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
36
Autor/Author: Jasmina Kosović
Institucija/Institution: Sud Bosne i Hercegovine/The Court of Bosnia and Herzegovina
ZAKONI O ZAŠTITI I POSTUPANJU SA DJECOM I
MALOLJETNICIMA U KRIVIČNOM POSTUPKU-ASPEKT
RESTORATIVNE PRAVDE
Sažetak
Zakoni o zaštiti i postupanju sa djecom i maloljetnicima u krivičnom postupku su
prvi posebni zakoni u Bosni i Hercegovini, koji se isključivo odnose na maloljetnike u
sukobu sa zakonom i po svom sadržaju obuhvataju odredbe materijalnog, procesnog i
izvršnog prava. Poseban dio zakona čine odredbe, koje se bave pitanjem krivičnopravne
zaštite djece i maloljetnika u postupcima protiv punoljetnih osoba, koje su na njihovu
štetu učinile krivično djelo. Prateći međunarodne standarde, zakoni postavljaju osnovna
načela i pravila postupanja koja su, u odnosu na opća procesna pravila, lex specialis.U
svjetlu tih posebnih pravila maloljetnicima u sukobu sa zakonom se, u odnosu na
punoljetne počinioce krivičnog djela, osigurava povoljniji procesni položaj, aktivnija uloga,
briga i zaštita. U tu svrhu, predviđeni su i procesnopravni mehanizmi, koji omogućavaju
da se krivični predmeti maloljetnika, kada su za to ispunjeni zakonom predviđeni uslovi,
riješe bez njihovog uključivanja u formalni krivični postupak (diverzija), pri čemu princip
oportuniteta dobija na posebnom značaju. Odluka o nepreduzimanju krivičnog gonjenja
od strane tužitelja ili obustava pokrenutog sudskog postupka od strane sudije, maloljetniku
se može uvjetovati ispunjenjem jedne ili više obaveza. U tom smislu, određene aktivnosti
mogu biti usmjerene i na otklanjanje štetnih posljedica nastalih učinjenjem krivičnog djela
uključivanjem žrtve i učinioca u taj proces. U okviru ove teme, posebna pažnja će biti
posvećena kako donesenim zakonima tako i zakonskim pretpostavkama za donošenje
odluke o skretanju maloljetnika u sukobu sa zakonom od formalnih krivičnih postupaka,
pravilima postupanja, o odgojnim preporukama i obavezama koje mogu činiti sadržaj
odgojnih preporuka, sa naglaskom na one, koje su restorativnog karaktera. Također, u
radu se razmatraju i odluke tužitelja i sudije u postupku razmatranja primjene odgojnih
preporuka, te aspektu njihove primjene u praksi.
Ključne riječi: Zakoni, pravila, oportunitet, diverzija, odgojne prporuke, obaveze
maloljetnika, odluke tužitelja, odluke sudije
37
Međunarodna naučno-stručna konferencija
LAWS ON PROTECTION AND TREATMENT OF CHILDREN AND
JUVENILES IN CRIMINAL PROCEEDINGS – THE RESTORATIVE
JUSTICE ASPECT
Abstract
Laws on the protection and treatment of children and juveniles in criminal
proceedings are the first special pieces of legislation in Bosnia and Herzegovina that
pertain exclusively to juvenile offenders, and in its substance include provisions of
substantive, procedural and enforcement law. A special part of the legislation is made up
of provisions that address the issue of the protection of children and juveniles in criminal
proceedings against adult persons who have committed crimes to their detriment. In line
with the relevant international standards, these laws set forth the basic principles and rules
of action which, in relation to the general procedural rules, constitute a lex specialis. In
light of those special rules, juvenile offenders are provided with a more favorable
procedural position, more active role, care and protection, in relation to adult offenders.
Introduced to that effect are procedural mechanisms that make it possible for the criminal
cases involving juvenile offenders, when the conditions stipulated by the law have been
met, to be resolved without their involvement in the formal criminal proceedings
(diversion), wherein the principle of opportunity gains special importance. Prosecutor’s
decision not to proceed with criminal prosecution, or the suspension of the initiated
judicial proceedings by the judge, may be made on condition that the juvenile in question
fulfil one or more obligations. In that regard certain activities may be directed at removing
the detrimental consequences caused by the perpetration of the criminal offense by
involving both the victim and the perpetrator in the process. Within this subject matter,
special attention will be paid to the adopted laws as well as to the statutory assumptions
for making a decision to divert juvenile offenders from formal criminal proceedings, on
the rules of action, on educational recommendations and the obligations that may make
up the substance of those educational recommendations, with an emphasis on those that
are of restorative character. Also to be discussed are prosecutorial and judicial decisions in
the procedure of consideration of the implementation of educational recommendations,
and the aspect of their practical application.
Key words: Laws, rules, opportunity, diversion, educational recommendations, juvenile’s
obligations, prosecutorial decisions, judicial decisions.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
38
Autori/Authors: Prof. dr. sc. Miodrag N. Simović, akademik; Prof. dr Dragan Jovašević
Institucije/Institutions: (1) Potpredsjednik Ustavnog suda Bosne i Hercegovine i redovni
profesor Pravnog fakulteta u Banjoj Luci, dopisni član Akademije nauka i umjetnosti Bosne i
Hercegovine, redovni član Evropske akademije nauka i umjetnosti i inostrani član Ruske
akademije prirodnih nauka/Constitutional Court of Bosnia and Herzegovina, Full Professor at
the Faculty of Law of the University of Banja Luka, Corresponding member of the Academy of
Sciences and Arts of Bosnia and Herzegovina, Regular member of the European Academy of
Sciences and Arts, Foreign member of the Russian Academy of Natural Sciences; (2) Pravni
fakultet Univerziteta u Nišu/Faculty of Law, University of Niš, Full Professor
NOVINE U KRIVIČNOM ZAKONODAVSTVU REPUBLIKE SRPSKE O
MALOLJETNICIMA U SVJETLU RESTORATIVNE PRAVDE
Sažetak
U Republici Srpskoj se odnedavno primjenjuje novo maloljetničko krivično
pravo, koje je zasnovano na idejama restorativne pravde i standardima univerzalnih i
regionalnih međunarodnih dokumenata. Na taj način je na bitno drugačiji način uređen
pravni položaj (prava i obaveze) maloljetnika kao učinioca krivičnog djela, odnosno
maloljetnika kao žrtve krivičnog djela, ali i državnih (i drugih društvenih) organa u
postupku u kojem se pojavljuju maloljetnici. Među posebno značajnim novinama, koje
donosi novo maloljetničko krivično pravo svakako jeste sistem mjera diverzionog
postupka, kojima se izbjegava primjena krivičnih sankcija prema maloljetnim učiniocima
krivičnih djela u slučajevima kada to nije nužno sa aspekta suzbijanja kriminaliteta,
odnosno kada to lične karakteristike maloljetnika dozvoljavaju. O mjerama diverzionog,
alternativnog, neformalnog postupanja, koje vode efikasnijem sistemu restorativne pravde
u novom maloljetničkom krivičnom zakonodavstvu Republike Srpske, iznosi se se u ovom
radu.
Ključne riječi: maloljetnik, krivično djelo, učinilac, diverzione mjere, zakon, sud.
NOVELTIES IN CRIMINAL LEGISLATION OF REPUBLIKA SRPSKA
ON MINORS IN THE LIGHT OF RESTORATIVE JUSTICE
Abstract
As of recently in Republika Srpska a new juvenile criminal law is in use which is
based on ideas of restorative justice and standards of universal and regional international
documents. In that manner a legal position (rights and obligations) of minors as
perpetrators of criminal offence i.e. minor as victim of criminal offense has been
39
Međunarodna naučno-stručna konferencija
differently arranged but also of the state (and other social) authorities in the proceedings
in which minors appear. Among especially significant novelties that the new juvenile
criminal law introduces, is surely the system of measures of diversional proceedings by
which one avoids application of criminal sanctions towards minor perpetrators of criminal
offences in cases when that is not necessary from the aspect of crime prevention i.e. when
the personal characters of the minor allow for it. This paper deals with measures of
diversional, alternative, informal actions that lead towards more efficient system of
restorative justice in new juvenile criminal legislation of Republika Srpska.
Key words: minor, criminal offense, perpetrator, diversional measures, law, court.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
40
Autor/Author: Doc. dr. Vedad Gurda
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Tuzli/Faculty of Law, University of
Tuzla
NOVINE U OBLASTI ALTERNATIVNIH MJERA I SANKCIJA U
MALOLJETNIČKOM KRIVIČNOM PRAVU U BOSNI I
HERCEGOVINI
Sažetak
Unazad nekoliko godina odvija se proces reformiranja maloljetničkog krivičnog
prava u Bosni i Hercegovini. Osnovna značajka ove reforme ogleda se u uvođenju novog
legislativnog modela artikuliranja krivičnopravnog statusa maloljetnika, shodno kojem se
cjelokupni krivičnopravni položaj maloljetnih učinitelja krivičnih djela (materijalnopravni,
procesnopravni, izvršnopravni) regulira jednim legislativnim tekstom – Zakonom o zaštiti i
postupanju sa djecom i maloljetnicima u krivičnom postupku. Ovaj zakon u gotovo
identičnom obliku prvotno je usvojen u Republici Srpskoj (2010), potom u Brčko
Distriktu Bosne i Hercegovine (2011), te na kraju i u Federaciji Bosne i Hercegovine
(2014). Autor u radu kritički analizira novine, koje donosi predmetni zakonski tekst u
oblasti alternativnih mjera i sankcija, sa osvrtom na elemente restorativne pravde (kao
savremenog koncepta društvenog reagiranja na kriminalitet), a koji se susreću kod nekih
od spomenutih alternativnih instrumenata postupanja sa maloljetnicima u sukobu sa
zakonom.
Ključne riječi: maloljetničko krivično pravo, alternativne mjere i sankcije, restorativna
pravda
41
Međunarodna naučno-stručna konferencija
NOVELTIES IN THE FILD OF ALTERNATIVE MEASURES AND
SANCTIONS IN JUVENILE CRIMINAL LAW IN BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Abstract
In the last few years there is a process of reforming juvenile criminal law in Bosnia
and Herzegovina. The main feature of this reform is reflected in the introduction of new
legislative model of criminal status of juveniles, according to which the entire criminal
status of juvenile perpetrators of crimes (substantive, procedural, enforcement) is being
regulated by a single legislative text - Law on Protection and Treatment of Children and
Juveniles in criminal Procedure. This law in almost identical form was originally adopted in
the Republic of Srpska (2010), then in the Brcko District of Bosnia and Herzegovina
(2011), and finally in the Federation of Bosnia and Herzegovina (2014). In this paper
author critically analyzes the changes brought about by the present legislative text in the
field of alternative measures and sanctions, with emphasis on restorative justice (as the
modern concept of social response to crime), which encountered in some of these
alternative instruments dealing with juveniles in conflict with law.
Key words: juvenile criminal law, alternative measures and sanctions, restorative justice
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
42
Autor/Author: Aleksandra Jovanović, Bakalaureat socijalnog rada
Institucija/Institution: Udruženje medijatora u Bosni i Hercegovini/Association of Mediators
of Bosnia and Herzegovina
RESTORATIVNA PRAVDA I PRAKSE U RADU SA MALOLJETNICIMA
– KADA RIZIČNA DJECA POSTANU DJECA KOJA OBEĆAVAJU
Sažetak
Restorativna pravda se bavi najvećim izazovima kroz koje prolaze mladi ljudi koji
potencijalno mogu doći u sukob sa zakonom. Ona pomaže maloljetnim prestupnicima da
koriguju sliku koju imaju o sebi samima, kao i da izađu iz uloge gubitnika koja im se često
nameće još u ranom djetinjstvu. Daje im glas i mogućnost da budu više od pukih
posmatrača u sopstvenim životima. Konačno, restorativna pravda pomaže ovoj posebno
ranjivoj grupi mladih ljudi da se uspješno pomjere sa pozicije adolescenata koji spadaju u
rizičnu grupu u poziciju adolescenata koji razvijaju neke bolje opcije za svoju budućnost.
Restorativne prakse, destilovane iz restorativne pravde i preventivno primjenjene u
školama, daju izuzetne rezultate u radu sa maloljetnim prestupnicima, kao i onima koji
spadaju u rizičnu grupu. Statistike pokazuju neporecivo smanjenje stope recidiva, što je
najvjerodostojniji indikator efikasnosti restorativne pravde s obzirom da je upravo
smanjenje stope recidiva za profesionalce u ovom polju izazov veći od svih. Kombinovane i
primjenjene na odgovarajući način, restorativna pravda i iz nje potekle restorativne prakse
su vjerovatno najefikasnije i najjeftinije metode koje danas imamo na raspolaganju za
dugoročnu socijalnu inkluziju mladih ljudi sa određenim problemima u ponašanju.
Međutim, koncept restorativne pravde je još uvijek prilična nepoznanica. Stoga bi posebnu
pažnju trebalo dati tačnoj interpretaciji i institucionalizaciji restorativne pravde. Imajući taj
cilj u vidu, ovaj članak će ponuditi više informacija o konceptu restorativne pravde i
restorativnih praksi u radu sa maloljetnicima.
Ključne riječi: restorativna pravda, restorativne prakse, maloljetni prestupnici,
recidivizam, socijalna inkluzija
43
Međunarodna naučno-stručna konferencija
RESTORATIVE JUSTICE AND PRACTICES IN DEALINGS WITH
JUVENILES – WHEN AT-RISK CHILDREN COME TO BE ATPROMISE
Abstract
Restorative justice cuts across the most challenging issues that at-risk youth
struggle with. It helps young offenders readjust their self-image, and shake off the role of
losers that their environment forces upon them at an early age. It returns to them their
voice, and allows them to be more than just bystanders in their underprivileged lives.
Restorative justice helps this particularly vulnerable group of young people to successfully
transition from being at-risk to having viable options for the future. Restorative practices –
distilled from restorative justice and applied as a preventative measure in schools –
produce extraordinary results in work with at-risk juveniles as well as with juvenile
offenders. The statistics show an undeniable decrease in re-offending, and this is the most
reliable indicator of the efficiency of restorative practices, as a reduction in recidivism has
long since proved to be the greatest challenge for professionals in this field. Combined and
properly applied, restorative justice and the (restorative) practices that derive from it are
probably the most efficient and cost effective methods we have available to us today for the
long-term social inclusion of youth. However, it would be fair to say that the concept of
restorative justice is still rather problematic to define. Hence, special heed should be given
to the correct interpretation and accurate institutionalization of restorative justice. This
paper shall therefore offer a more thorough understanding of the concept of restorative
justice and restorative practices in dealings with juveniles.
Key words: restorative justice, restorative practice, juvenile offenders, disadvantaged
youth, reoffending, social inclusion
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
44
Autor/Author: Merisa Nurkić
Institucija/Institution: Tužilaštvo Tuzlanskog kantona, Tuzla, BiH/Prosecutor's Office of
Tuzla Canton, Tuzla, BiH
RESTORATIVNA PRAVDA I ZAKON O ZAŠTITI I POSTUPANJU SA
DJECOM I MALOLJETNICIMA U KRIVIČNOM POSTUPKU U
FEDERACIJI BOSNE I HERCEGOVINE
Sažetak
Savremena društva streme ka toleranciji različitosti, etničke, rasne ili ekonomske
prirode. Mir je važna komponenta za opće dobro svakog društva, a oprostiti nekome i
pomiriti se sa nekim je način da se dođe do mira u zajednici u kojoj živimo, u porodici, pa
i mira u samom sebi. Primjenom restorativne pravde se dolazi do društvenog mira.
Restorativna pravda je usmjerena na popravljanje štete nastale izvršenjem krivičnog djela,
na uspostavljanje balansa između interesa i potreba svih zainteresovanih strana, žrtve,
učinioca i zajednice, te zahtijeva potpuno učešće i saglasnost svih onih, koji su na bilo koji
način bili pogođeni izvršenjem krivičnog djela, žrtve, učinioca, njihovih porodica i
prijatelja, kao i osoba iz društvene zajednice. Cilj primjene restorativne pravde nije
kažnjavanje i odmazda, nego popravljanje odnosa narušenih izvršenjem krivičnog djela i
uspostavljanje harmonije.
Cilj ovoga rada je da ukaže na značaj uvođenja i primjene restorativne pravde.
Restorativna pravda se uglavnom posmatra kao oblik reagovanja na maloljetnički
kriminalitet, iako i tada, kad zakon propisuje mogućnost primene procesa restorativne
pravde, nailazi se na otpor u primjeni, a nedostatak odgovarajučih podzakonskih akata je
često izgovor u neprimenjivanju pojedinih rešenja.
Odredbama Zakona o zaštiti i postupanju sa djecom i maloljetnicima u krivičnom
postupku u Federaciji BiH, u maloljetničko krivično zakonodavstvo uneseni su elementi
restorativne pravde, te se u ovom radu ukazuje na mjere, koje predstavljaju alternativu
sankcijama za maloljetnike ili potpunu zamjenu postojećem krivičnom postupku, te se
analiziraju odredbe, koje se odnose na odgojne preporuke, čija primjena u praksi je
zanemarena. Propisivanjem odgojnih preporuka izbjegava se primjena krivičnih sankcija u
slučajevima kada to nije neophodno u suzbijanju kriminaliteta. Upravo odgojne preporuke
predstavljaju mjere koje vode efikasnijem sistemu restorativne pravde u našem
maloljetničkom zakonodavstvu.
Jedno od najznačajnijih dostignuća savremenog krivičnopravnog sistema je
uvođenje restorativne pravde u krivično zakonaodavstvo, međutim u našoj naučnoj i
45
Međunarodna naučno-stručna konferencija
stručnoj javnosti još uvijek nije dovoljno razvijena svijest o prirodi i značaju koncepta
restorativne pravde, odnosno postoji nerazumijevanje njegove suštine. Imajući to u vidu,
potrebno je da se kroz edukacije na kojima bi se definisao koncept restorativne pravde i
njenih osnovnih principa, omogući jasnije sagledavanje koncepta restorativne pravde kao
cjeline i njegovo bolje razumijevanje, te prepoznavanje elemenata restorativne pravde u
našem krivičnopravnom sistemu, koji bi vodili odgovarajućoj primjeni odredbi
restorativnog karaktera u praksi.
Ključne riječi: restorativna pravda, krivično zakonodavstvo, maloljetnici, odgojne
preporuke.
RESTORATIVE JUSTICE AND THE LAW ON PROTECTION AND
TREATMENT OF CHILDREN AND JUVENILES IN CRIMINAL
PROCEEDINGS IN THE FEDERATION BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Abstract
Modern society to strive for tolerance, diversity, ethnic, racial or economic nature.
Peace is an important component for the common good of every society, and to forgive
someone and come to terms with some way to reach peace in the community in which we
live, in the family, as well as peace in itself. The application of restorative justice leads to
social peace. Restorative justice focuses on repairing damage caused by criminal acts, to
establish a balance between the interests and needs of all stakeholders, the victim, offender
and community, and requires full participation and consent of all those who have in any
way been affected by criminal offenses, victims , the offender, their families and friends as
well as people from the community. The aim of restorative justice is not punishment and
retribution, but repairing relationships disrupted by the criminal acts and to establish
harmony.
The aim of this paper is to highlight the importance of the introduction and
application of restorative justice. Restorative justice is generally viewed as a form of
responses to juvenile crime, even then, when the law provides for the possibility of
restorative justice process, there is resistance in the application, and the lack of appropriate
bylaws is often an excuse to Inadequate some solutions.
The Law on Protection and Treatment of Children and Juveniles in Criminal
Proceedings in the Federation, the juvenile justice legislation introduced elements of
restorative justice, and in this paper suggests measures that represent alternative sanctions
for juvenile offenders or complete replacement of the existing criminal procedure, and
analyzes the provisions relating to the recommendations, the use of which in practice has
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
46
been ignored. Prescribing educational recommendations to avoid the application of
criminal sanctions in cases where it is not necessary in combating crime. It is an
educational recommendations are measures that lead to more efficient system of restorative
justice in our juvenile law.
One of the most remarkable achievements of modern criminal justice system is
the introduction of restorative justice in the criminal legislation, however in our
professionals is still not enough awareness of the nature and importance of restorative
justice, that there is a lack of understanding of its essence. With this in mind, it is
necessary that the education on which to define the concept of restorative justice and its
basic principles, provide a clearer understanding of the concept of restorative justice as a
whole and its understanding and recognition of elements of restorative justice in our
criminal justice system that would lead to appropriate application of the provisions of the
restorative nature in practice.
Key words: restorative justice, criminal law, juveniles, the recommendations
47
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Dr Sanja Ćopić
Institucija/Institution: Naučni saradnik u Institutu za kriminološka i sociološka
istraživanja/Research Scientist at the Institute of Criminological and Sociological Research
RESTORATIVNA PRAVDA I ZAŠTITA ŽRTAVA: MOGUĆNOSTI I
IZAZOVI
Sažetak
Savremeni koncept restorativne pravde ponikao je na kritici klasičnog
krivičnopravnog odgovora društva na kriminalitet, koji posebno zanemaruje žrtvu. Stoga
ne čudi što su na njegov razvoj poseban upliv imala učenja, koncepti i pokreti koji su bili
fokusirani na žrtvu, njena prava, položaj i zaštitu (koncept „konflikt kao svojina“, razvoj
viktimologije, pokret za restituciju, pokret za prava žrtava i feministički pokret).
Restorativna pravda je pristup reagovanju na kriminalitet koji potencira aktivno učešće,
popravljanje štete i reintegraciju kako učinioca, tako i žrtve. Utoliko restorativna pravda
nastoji da od onih koji su u krivičnopravnom sistemu posmatrači, posebno žrtve, načini
aktivne učesnike. Aktivno uključivanje žrtve u restorativni dijalog i proces iznalaženja
rešenja za nastali sukob, pak, doprinosi povraćaju osećaja sigurnosti i dostojanstva,
osnaživanju, osećaju da je pravda zadovoljena, kao i dobijanju podrške od strane društva.
Međutim, i programi restorativne pravde nose sa sobom određene rizike u pogledu
poštovanja prava, položaja i zaštite žrtava. Utoliko će se u radu ukazati na značaj i
prednosti koje restorativna pravda ima za žrtve, ali će se kritički preispitati i određeni rizici
i izazovi koji postoje u praksi. Ova pitanja će biti razmotrena u svetlu relevantnih
međunarodnih i regionalnih dokumenata, posebno Direktive EU o uspostavljanju
minimalnih standarda o pravima, podršci i zaštiti žrtava kriminaliteta, i dosadašnjih
istraživanja položaja žrtve u programima restorativne pravde.
Ključne reči: restorativna pravda, žrtve, zaštita, Direktiva EU o uspostavljanju
minimalnih standarda o pravima, podršci i zaštiti žrtava kriminaliteta
RESTORATIVE JUSTICE AND VICTIMS’ PROTECTION:
POSSIBILITIES AND CHALLENGES
Abstract
Contemporary concept of restorative justice emerged on the critics of the
conventional criminal justice response to crime, which particularly neglects the victim.
Therefore, it is quite obvious that theoretical knowledge, concepts and movements that are
focused on victims, their rights, legal and overall position and protection had the strongest
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
48
impact on the development of restorative justice (the “conflict as property” concept,
development of victimology, movement for the restitution, movement for victim’s rights,
and feminist movement). In response to crime, restorative justice focuses on active
participation, reparation and reintegration of both the offender and the victim. Thus,
restorative justice tries to make those who are just observers in the criminal justice system,
in particular victims, to be active participants. Active participation of the victim in the
restorative dialogue and the process of coming to the possible solutions in the aftermath of
the crime contribute to regaining the feeling of security and self-respect, to his/her
empowerment, feelings that justice has been achieved and to getting support from the
society. However, restorative approaches also bring some risks for the position and
protection of victims. Therefore, in the paper I will first point out to the relevance and
positive aspects of restorative justice for victims and then critically reconsider some risks
and challenges that exist in practice. These issues will be analysed in the context of relevant
international and regional documents, in particular the EU Directive on establishing
minimum standards on the rights, support and protection of victims of crime, as well as
the so far research on the position of victims in the restorative justice programs.
Key words: restorative justice, victims, protection, EU Directive on establishing
minimum standards on the rights, support and protection of victims of crime
49
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autori/Authors: Dr. sc. Nikola Findrik; Dr. sc. Nevzet Veladžić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Bihaću/Faculty of Law, University of
Bihać
RESTORATIVNA PRAVDA I ZAŠTITA ŽRTAVA
Sažetak
Od 70-tih godina XX stoljeća, razvojem viktimologije, pokreta za prava žrtava kao
i teorijskih promišljanja predstavnika radikalne kriminologije, došlo se do razvoja
savremenog koncepta restorativne pravde.
Trend povećanja primjene kazne zatvora nije u skladu sa zahtjevima koje
postavljaju brojni međunarodni dokumenti. Povećanje represije nije utjecalo na smanjenje
stope kriminaliteta, odnosno dolazi do slabljenja specijalne i generalne preventivne
funkcije kazne. Nemoć klasičnih kazni i neuspjeh ideje resocijalizacije podstakli su potrebu
za pronalaženjem novih oblika reagiranja na kriminalitet koji bi bili humaniji, efikasniji i
lišeni retributivnih svojstava, ali koji bi isto tako vodili aktivnijem uključivanju žrtve u
postojeći krivičnopravni sistem i davanju prilike žrtvi i zajednici da učestvuju u procesu
rehabilitacije učinitelja. To je uvjetovalo iniciranje razvijanja diverzionih mjera,
kompenzacije za žrtve, posredovanja između žrtve i učinitelja i drugih nekustodijalnih ili
društveno zasnovanih sankcija. Ovakva stremljenja su svoje uporište našla u idejama
jednog šireg, pravno-sociološkog koncepta reagiranja na kriminalitet – restorativnoj
pravdi.
Na razini zakonodavstva Evropske unije za restorativnu pravdu i zaštitu žrtava od
značaja je Direktiva 2011/36/EU od 5. aprila 2011. o prevenciji i borbi protiv trgovanja
ljudima i zaštiti žrtava trgovanja ljudima koja zamjenjuje Okvirnu odluku Vijeća
2002/629/JHA. Ovom Direktivom utvrđuju se minimalna pravila o definiranju krivičnih
djela i sankcija u području trgovanja ljudima. Njome se također uvode zajedničke odredbe
za jačanje prevencije tih krivičnih djela te zaštite žrtava trgovanja ljudima pri čemu se
uzima u obzir rodna perspektiva (član 1.). Nova direktiva predlaže "uspostavu minimalnih
standarda o pravima, podršci i zaštiti žrtava zločina", što zahtijeva uspostavljanje zaštitnih
mjera i standarda za sprječavanje sekundarne viktimizacije u kontekstu posredovanja i
drugih usluga restorativne pravde.
Cilj je ovog rada da pruži prikaz koncepta restorativne pravde kao oblika
reagiranja na kriminalitet, i to sa aspekta žrtava krivičnih djela, kao i njegovog odnosa
prema tradicionalnom krivičnopravnom sistemu.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
50
Ključne riječi: restorativna pravda, žrtva, retribucija, nekustodijalne sankcije.
RESTORATIVE JUSTICE AND PROTECTION OF VICTIMS
Abstract
Since the 70s of the twentieth century, the development of victimology, victims'
rights movement as well as theoretical considerations representatives of radical criminology
has led to the development of the modern concept of restorative justice.
The trend of increasing application of prison sentences is not in accordance with
the requirements set out by numerous international documents. Increasing repression did
not affect the reduction of criminality or lead to weakening of the special and general
preventive function of punishment. Powerlessness classic fines and failure to encourage the
idea of re-socialization of the need to find new forms of response to crime that would be
more humane, more effective and devoid retributive characteristics, but which would also
lead to a more active involvement of victims in the existing criminal justice system and
providing opportunities to the victim and the community to participate in the
rehabilitation of the perpetrator. This had led to the initiation of the development of
diversion measures, compensation for victims, mediation between the victim and the
perpetrator and other non-custodial or socially-based sanctions. Such pursuits have found
their footing in the ideas of a broader legal and sociological concept of responding to
crime - restorative justice.
At the level of the European Union legislature for Restorative Justice and the
protection of victims of importance is Directive 2011/36 / EC of 5 April 2011 on
preventing and combating trafficking in human beings and protecting victims of
trafficking which replaces Council Framework Decision 2002/629 / JHA. This Directive
establishes minimum rules concerning the definition of criminal offenses and sanctions in
the area of human trafficking. It also introduces common provisions to strengthen the
prevention of these crimes and the protection of victims of trafficking is calculated taking
into account the gender perspective (Article 1). The new directive proposes "establishing
minimum standards on the rights, support and protection of victims of crime," which
requires the establishment of safeguards and standards for the prevention of secondary
victimization in the context of mediation and other restorative justice services.
The aim of this paper is to provide an overview of the concept of restorative
justice as a form of response to crime, and in terms of crime victims, as well as its
relationship to the traditional criminal justice system.
Key words: restorative justice, sacrifice, retribution, non-custodial sanctions.
51
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Ivan Ilić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Nišu/Faculty of Law, University of Niš
ODLAGANJE KRIVIČNOG GONJENJA U TEORIJI I PRAKSI
Sažetak
Autor se, u radu, bavi institutom odlaganja krivičnog gonjenja, propisanog u
članu 283. Zakonika o krivičnom postupku Srbije. Reč je o institute, koji vodi poreklo iz
zemalja anglo-američke pravne provinijencije. U suštini, reč je o ovlašćenju javnog tužioca
da, u slučaju lakših krivičnih dela, može privremeno zastati sa krivičnim gonjenjem, iako
su ispunjeni uslovi za pokretanje postupka protiv osumnjičenog, ukoliko oceni da je to
celishodno, uz uslov da je osumnjičeni prethodno prihvatio da izvrši naloženu mu
obavezu. Odlaganje gonjenja ima i elemente medijacije, budući da je njegov krajnji cilj
pomirenje između osumnjičenog i oštećenog, što ga svrstava u instrumente restorativne
pravde. Autor se u radu bavi pojmom, pravnom prirodom i svrhom postojanja ovog
instituta. Izvršena je analiza važećeg legislativnog okvira, sa osvrtom na ranije važeći
Zakonik o krivičnom postupku iz 2001. godine. Nakon toga su predstavljeni rezultati
istraživanja, koje je obavljeno s ciljem sticanja saznanja o primeni člana 286. ZKP u praksi
Osnovnog javnog tužilaštva u Nišu. U zaključku su dati predlozi za poboljšanje zakonskih
rešenja, koji bi omogućili primenu odlaganja gonjenja na jednostavan, efikasan i nadasve
adekvatan način.
Ključne reči: načelo legaliteta, načelo oportuniteta, odlaganje krivičnog gonjenja,
restorativna pravda.
DISPOSAL OF CRIMINAL PROSECUTION IN THEORY AND
PRACTICE
Abstract
The author is dealing with delay of prosecution, stipulated in Article 283 of
Serbian Criminal Procedure. It is an institute that originated from the Anglo-American
legal provenance. In fact, it is the authority of the public prosecutor, who in the case of
minor offenses, may temporarily suspend the prosecution, even though the conditions for
initiation of proceedings against the suspect, if it deems it appropriate, provided that the
suspect previously agreed to perform an obligation ordered to him. Disposal of
prosecution has elements of mediation, since its ultimate goal the reconciliation between
the suspect and the victim, making it one of the instruments of restorative justice. Author
of the paper deals with the concept, nature and scope of the legal existence of this
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
52
institution. An analysis of the current legislative framework was carried out, with reference
to the previously applicable Code of Criminal Procedure from 2001. After that the results
of the survey, which was conducted with the aim of acquiring knowledge about the
application of Article 283 of the CPC, in the practice of the Basic Public Prosecution in
Nis, was presented. In conclusion, suggestions for improving the legislation, which would
enable the prosecution to delay the implementation of a simple, aefikasan and very
adequately, were given.
Key words: the principle of legality, principle of opportunity, delay of the prosecution,
restorative justice.
53
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Mr. Vildana Vranj
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu, viši asistent/Faculty of Law,
University of Sarajevo, Senior Assistant
PROGRAM GRIP KAO MODEL PRIMJENE RESTORATIVNE PRAVDE
U ZATVORIMA U BOSNI I HERCEGOVINI
Sažetak
U literaturi se spominju različiti načini primjene restorativne pravde u zatvorima
ali se generalno mogu svrstati u pet osnovnih modela: Model, koji je dio tradicionalnog
zatvorskog sistema i realizira se u zatvorima bez učešća zajednice; Model, koji nije
predviđen u standardnim zatvorskim i krivičnopravnim sistemima, može se realizirati u ili
van zatvora uz učešće zajednice; Model, koji je povezan sa krivičnopravnim sistemom i
realizira se van zatvora i Model, koji je povezan sa sistemom pravosuđa i realizira se unutar
zatvora.
Primjer jednog od navedenih modela je Program Usmjeri bijes u snagu (Guiding
Rage into Power - GRIP) kojeg klasificiramo u model, koji nije predviđen u standardnim
zatvorskim i krivičnopravnim sistemima, može se realizirati u ili van zatvora uz učešće
zajednice. Riječ je o programu koji nije predviđen u krivičnopravnom sistemu BiH
odnosno u propisima iz oblasti izvršnog krivičnog prava kao „standardni“ oblik tretmana
zatvorenika, realizira se unutar zatvora uz aktivno učešće zajednice. Učešće zajednice u
konkretnom slučaju znači realizaciju Programa GRIP preko nevladine organizacije pod
nazivom Inicijativa za suzbijanje kriminaliteta i resocijalizaciju (Crime Suppresion and
Resocialization Iniciative - CRSI-a).
GRIP je „stigao“ iz SAD –a gdje je i nastao, u Kaliforniji u državonom zatvoru
San Quentin, a osmislio ga je Jacques Verduin. Program se odvija pod motom “Napusti
zatvor prije no iz njega izađeš” i to je jednogodišnji rehabilitacijski rad sa zatvorenicima,
koji su počinili nasilna krivična djela, a koji predstavlja kombinaciju psihosocijalne terapije
te joge i meditacije. Kroz ovaj program zatvorenicima se pomaže da shvate uzrok svog
nasilja i da razviju vještine za praćenje i nošenje s jakim impulsima prije nego što ih ispolje
na destruktivan način. Učesnici programa postaju “emotivno pismeni” tako što uče da u
potpunosti shvataju osjećaje ljutnje i bijesa, prepoznaju tjelesne signale, koji prate te
osjećaje i uključe se u proces zaustavljanja i izbacivanja nakupljene tenzije na ispravan i
siguran način. Program GRIP se realizira u 52 sedmice, kroz 40 sesija u svakom zatvoru
posebno. Radi se sa grupom od 15-20 zatvorenika osuđenih na kaznu zatvora dužu od
jedne godine i zatvorenicima kojima je do kraja izdržavanja kazne ostalo minimalno jedna
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
54
godina zatvora, radi adekvatne provedbe Programa. Učešće u programu je dobrovoljno. U
BiH Program GRIP će provesti tim posebno educiranih i certificiranih osoba.
Zatvorski sistem BiH oskudjeva
specijaliziranim programima rada sa
zatvorenicima tako da će provedba ovog programa restorativne pravde imati veoma veliki
doprinos u resocijalizaciji zatvorenika, a samim tim i za cijelu zajednicu.
Ključne riječi: Restorativna pravda, zatvor, program GRIP, Bosna i Hercegovina.
PROGRAM GRIP AS A MODEL OF THE RESTORATIVE JUSTICE
IMPLEMENTATION IN THE PRISONS IN BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Abstract
Different models of the restorative justice implementation are mentioned in the
literature, but generally they can be classified into five basic models: model which is a part
of the traditional prison system and which is implemented in the prisons without
participation of the community; model which is not provided by standard prison and
criminal justice systems, it can be implemented inside or outside the prison with the
participation of the community; model which is connected to the criminal justice system
and implemented outside of prison, and; model which is connected to judiciary system
and implemented inside the prison.
The example of the one of above mentioned system is the program Guiding Rage
into Power ‒ GRIP. It is classified as a model which is not provided by standard prison
and criminal justice systems and it can be implemented inside or outside the prison with
the participation of the community. It is a program which is not provided in the criminal
justice system of B&H, respectively in the acts related to penitentiary criminal law as a
“standard” form of the treatment of prisoners. This program is implemented inside of the
prison with the active participation of the community. Participation of the community in
the concrete case means realization of the GRIP program by the non-governmental
organization named Crime Suppression and Resocialization Initiative – CSRI.
GRIP “came” from the USA and it is originated in the USA, in California, in San
Quentin prison. It is created by Jacques Verduin. Program has been implemented under
the motto: Leaving Prison Before You Get Out. It is one year long rehabilitation work with
the prisoners who committed violent criminal acts. It combines psychosocial therapy with
yoga and meditation. This program helps the prisoners to comprehend the cause of their
violence and to develop skills to deal with strong impulses before their manifestation in a
destructive manner. Participants of the program become “emotionally literate” by
55
Međunarodna naučno-stručna konferencija
learning how to understand the feelings of anger and rage, to recognize body signals
which follow that feelings and to get involved in the process of prevention and
manifestation of these feelings in a safe and correct manner. GRIP program is
implemented in 52 weeks, through 40 sessions in each prison. Program includes the group
of 15-20 prisoners sentenced to a prison longer than one year and prisoners who have
minimum one year to finish the serving of their sentence. Participation in the program is
on the voluntary base. Program GRIP in B&H will be implemented by the team of
specially educated and certified persons.
Prison system of B&H lacks specialized programs of work with prisoners,
therefore the implementation of this restorative justice program will have very important
contribution to the resocialization of prisoners and to the community as well.
Key words: Restorative justice, prison, program GRIP, Bosnia and Herzegovina.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
56
Autor/Author: Prof. dr. sc. Irma Kovčo Vukadin
Institucija/Institution: Odsjek za kriminologiju, Edukacijsko-rehabilitacijski fakultet,
Sveučilište u Zagrebu/University of Zagreb, Faculty of Education and Rehabilitation Sciences,
Department of Criminology
PREVENCIJA NASILJA U ZATVORIMA: RESTORATIVNI PRISTUP
Sažetak
Politike zaoštravanja kaznene reakcije prema kriminalitetu vrlo često kao
praktičnu posljedicu imaju povećanje broja zatvorenika, što u situaciji nedovoljnih
zatvorskih kapaciteta dovodi do problema prenapučenosti. Prenapučenost je smatra
jednim od rizičnih faktora za razvoj konflikata i nasilno ponašanje kao način rješavanja tih
konflikata. Obzirom na prenapučenost, koja postoji u hrvatskom penalnom sustavu,
provedeno je istraživanje s ciljem utvrđivanja incidencije i strukture nasilnog ponašanja,
utvrđivanja prediktorskih obilježja, analize postojećih mehanizama prevencije nasilja te
predlaganja unapređenja prevencije nasilja u penalnom sustavu. Obuhvaćeni su različiti
oblici i pravci nasilja: nasilje zatvorenika prema drugim zatvorenicima (viktimiziranost i
viktimiziranje), nasilje zatvorenika prema osoblju te korištenje sredstava prisile prema
zatvorenicima. Korišten je kvantitativni i kvalitativni pristup. Anketirano je 353
zatvorenika, 154 djelatnika pravosudne policije i 193 djelatnika ostalih službi. Na temu
dobivenih generalnih rezultata su realizirane fokus grupe ili strukturirani intervjui sa
zatvorenicima i djelatnicima zatvora. U radu se prezentiraju generalni deskriptivni podaci i
diskutiraju mogućnosti prevencije nasilja u penalnom sustavu korištenjem programa
utemeljenih na principima restorativne pravde.
Ključne riječi: nasilje u zatvorima, prevencija, restorativni pristup.
PRISON VIOLENCE PREVENTION: A RESTORATIVE APPROACH
Abstract
“Getting tough on crime” policies often result in increased number of inmates,
which, in the situation of insufficient prison capacity leads to the problem of
overcrowding. Overcrowding is considered one of the risk factors for the development of
conflict and violent behavior as a way of resolving these conflicts. Due to the
overcrowding that exists in the Croatian penal system, a survey was conducted to
determine the incidence and structure of violent behavior, determining the predictive
characteristics, analyzes the existing mechanisms of prevention of violence and proposing
improvements for prevention of violence in the penal system. Included are various forms
57
Međunarodna naučno-stručna konferencija
and directions of violence: “prisoner to prisoner” violence (experience of victimization and
victimizing other prisoners), “prisoner to staff” violence and use of force against prisoners.
Quantitative and qualitative approaches were applied. Sample comprised of 353 prisoners,
154 of warders and 193 employees of other departments. After getting results of
quantitative research, focus groups or structured interviews (on the results) were
conducted with prisoners and prison staff. This paper brings general descriptive data and
discuss the possibilities of preventing violence in the penal system using programs based
on the principles of restorative justice.
Key words: prison violence, prevention, restorative approach.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
58
Аутори/Authors: др Миомира Костић; др Дарко Димовски
Институцијa/Institution: Правни факултет, Универзитет у Нишу/Faculty of
Law, University of Niš
РЕСТОРАТИВНА ПРАВДА У ЗАКОНОДАВСТВУ РЕПУБЛИКЕ
СРБИЈЕ
Сажетак
Промене у кривичном законодавству у односу на пунолетне и малолетне
учиниоце кривичних дела уносе извесне конкретне елементе ресторативне
правде у домаћи, традицонално ретрибутивни кривичноправни систем. Кривични
законик Републике Србије прописује ослобођење од казне у чл. 58. Суд може
ослободити од казне и учиниоца кривичног дела за које је прописана казна
затвора до пет година, ако после извршеног кривичног дела, а пре него што је
сазнао да је откривен, отклони последице дела или надокнади штету
проузроковану кривичним делом. Законик о кривичном поступку Републике
Србије чланом 283. уводи начело опортунитета у случају кривичног гоњења
пунолетних учинилаца кривичних дела. Закон о малолетним учиниоцима
кривичних дела и кривичноправној заштити малолетних лица РС предвиђа
алтернативне моделе реакције на малолетничку делинквенцију. Овај модел значи
удаљавање малолетника од кривичног правосуђа и избегавање стигматизације
малолетника вођењем кривичног поступка, изрицањем васпитних мера и казне.
Удаљавање од класичног ретрибутивног модела огледа су у изрицању васпитних
налога. Уједно, посебне обавезе, као врста васпитних мера упозорења и
усмеравања, садрже неке елементе ресторативне правде, што се отелотворује у
извињењу оштећеном и надокнади проузроковане штете у оквиру сопствених
могућности; а са становишта локалне заједнице волонтерско укључивање у рад
хуманитарних организација или у послове социјалног, локалног или еколошког
садржаја. Један од предлога за будућа решења у домаћем кривичном
законодавству односи се на примену ресторативне правде у затворима.
Кључне речи: ресторативна правда, Република Србија.
59
Međunarodna naučno-stručna konferencija
RESTORATIVE JUSTICE IN THE LEGISLATION OF THE REPUBLIC
OF SERBIA
Abstract
Changes in the criminal law in relation to adult and juvenile offenders bring
about certain specific elements of restorative justice in domestic, traditionally retributive
criminal justice system. The Criminal Code of the Republic of Serbia provides acquittal in
the art. 58 The court may acquit the perpetrator of a crime which is punishable by prison
sentence of up to five years, if after committing the crime, but before he found out that he
was discovered, remove the consequences of the crime or compensate for the damage
caused by the crime. In article 283 of the Criminal Procedure Code of the Republic of
Serbia has been introduced the principle of opportunity for criminal prosecution of adult
offenders. Law on Juvenile Criminal Offenders and Criminal Protection of Juveniles RS
provides alternative modes of reaction to juvenile delinquency. This model means
distancing of juveniles from the criminal justice system and avoiding stigmatization of
minor criminal proceedings, by pronouncing of corrective measures and penalties. Moving
away from the classic retributive model are reflected in the imposition of corrective orders.
Also, special obligations, as a kind of corrective measures warning and guidance, contain
some elements of restorative justice, which embodies in the apology to the injured and
compensation for damage caused within its capabilities; and from the standpoint of
community volunteer involvement in the work of humanitarian organizations or activities
of social, local or environmental. One of the proposals for the reform of domestic criminal
law refers to the use of restorative justice in prisons.
Key words: Restorative Justice, Republic of Serbia.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
60
Autori/Authors: Doc. dr. Osman Jašarević; Ena Kazić, MA
Institucije/Institutions: (1) Pravni fakultet Univerziteta u Travniku/Faculty of Law,
University of Travnik; (2) Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu/Faculty of Law, University
of Sarajevo
RESTORATIVNA PRAVDA ZA MALOLJETNIKE: KOMPARATIVNI
PRIKAZ ODGOJNIH PREPORUKA U BIH I SRBIJI, KAO OBLICIMA
RESTORATIVNE PRAVDE
Sažetak
Jedno od najvećih naučnih dostignuća savremenog krivičnog prava i kriminalne
politike predstavlja razvoj koncepta restorativne pravde. Koncept restorativne pravde
najavljen je već 70-tih godina dvadesetog vijeka kroz kritiku tradicionalnog krivičnog
prava i sistema kažnjavanja. Od tada se razvija kroz različite programe u nizu zemalja.
Njegov razvoj je potpuno razumljiv, jer je razumljivo i nastojanje da se prema
maloljetnicima, kao osobama u psihofizičkom razvoju na koje tok i ishod krivičnog
postupka može značajno djelovati u budućnosti, kada se ispune stanoviti uslovi a taj
postupak ne vodi, nego da se primjeni neki od oblika restorativne pravde.
Model restorativne pravde za maloljetnike je zastupljen u brojnim međunarodnim
dokumentima i moderna zakonodavstva neki od njegovih oblika usvajaju i uspješno
implementiraju. Odgojne preporuke su alternativne mjere prema maloljetnicima i svakako
se smatraju jednim oblikom restorativne pravde. Cilj ovog rada je upravo predstaviti
zakonsku regulaciju i primjenu odgojnih preporuka prema maloljetnicima u Bosni I
Hercegovini i Srbiji.
Komparacija regulacije ovog instituta u ove dvije države, koje su donedavno
dijelile svoju zakonodavnu historiju, posebno je usmjerena na utvrđivanje sličnosti i razlika
u zakonskoj regulaciji odgojnih preporuka, uslovima za njihovo izricanje, nadležne organe
za njegovu primjenu, ali ne zanemarivši niti praktični aspekt ovog instituta, utvrđivanje
učestalosti njegove primjene u praksi, kao i eventualne poteškoće u njegovoj primjeni.
Utvrđivanje sličnosti i razlika u njegovoj regulaciji, utvrđivanje stanja u praksi kroz koju se
pravna regulacija potvrđuje, dat će nam odgovor na pitanje o efikasnosti ovog instituta, jer
je njegova efikasna primjena i smisao njegovog propisivanja. Komparacija nam može
ponuditi zaključak, odnosno sličnosti i razlike u pogledu odgojnih preporuka i eventualno
boljim zakonskim rješenjima jedne ili druge države, koja svakako mogu poslužiti kao
osnov zakonodavnih izmjena u budućnosti. Sve to ukazuje na značaj ovog rada.
61
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Ključne riječi: maloljetnik, restorativna pravda, odgojne preporuke, Bosna I Hercegovina,
Srbija, komaprativni prikaz.
RESTORATIVE JUSTICE FOR JUVENILES: COMPARATIVE REVIEW
ON EDUCATIONAL RECOMMENDATIONS IN BOSNIA AND
HERZEGOVINA AND SERBIA, AS A FORM OF RESTORATIVE
JUSTICE FOR JUVENILES
Abstract
One of the biggest scientific achievements in the contemporary Crminal Law and
Criminal Politic’s is development of restorative justice. The concept of Restorative Justice
has got it’s rooths from 1970’s as the traditional Criminal Law and Punishment went
through some serious critics. It is in it’s development from than and it’s visible though
various programs in various countries. It’s development is highly understandable since it is
understandable the need to use some of restorative justice models instead the classic
criminal law procedure towards juveniles, since they are persons who are in their
psychological development and the criminal procedure itself and it’s results (punishment)
can leave big influence in their future.
Restorative justice models are part of various international conventions and
documents and modern countries accept some of it’s forms and they implement it
successfully. Educational recommendations are alternative measures used towards the
juveniles and they are considered as a form of restorative justice. The aim of this article is
to represent legal regulation and implementation of educational recommendations toward
juveniles in Bosnia and Herzegovina and Serbia. This institute’s comaparation in two
countries that had been sharing their legislational history until few years ago, is directed in
discovery of the similarities and differences in it’s legal regulation, implementation
conditions, involved organs, but in practical approach in finding out it’s implementation
frequency, and possible difficulties in it. This way we will found out the efficiency of this
institute, which is very important since it’s efficiency is the aim of it’s legal regulation. As
well, we can determine possibly better legal solutions which determination can be usefull
as a suggestion for future legislational changes. This all confirmes the importance of this
article.
Key words: Juveniles, Restorative Justice, Educational Recommendations, Bosnia and
Herzegovina, Serbia, Comparative Review.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
62
Autor/Author: Lejla Šaćirović, MA
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Travniku/Faculty of Law, University
of Travnik
RESTORATIVNA PRAVDA I ZAŠTITA ŽRTAVA KRIVIČNIH DJELA
UGROŽAVANJA JAVNOG PROMETA
Sažetak
Iako ne postoji jasna i općeprihvaćena definicija modela restorativne pravde, on
nesumnjivo čini odstupanje od tradicionalnih krivičnopravnih mjera represije, a njegovo
uvođenje u savremene pravosudne sisteme predstavlja pozitivan primjer težnji ka zaštiti
ljudskih prava, kako učinitelja krivičnog djela tako i žrtve pogođene istim, te svih
pripadnika šire društvene zajednice. Saobraćajni kriminalitet predstavlja noviji i sve
rašireniji oblik kriminaliteta, koji svakodnevno odnosi veliki broj ljudskih života i za
sobom ostavlja teške posljedice poput privremenog ili trajnog invaliditeta uzrokovanog
ozljedama zadobivenim u saobraćajnim nesrećama, te velike materijalne gubitke i štete.
Ovo je jedna specifčna vrsta kriminaliteta, s obzirom da se ovakvi prestupnici veoma često
i sami pojavljuju u ulozi žrtve teško pogođene posljedicom svog djela. Autorica u okviru
svog rada otvara diskutabilno pitanje pojma žrtve kod ovih krivičnih djela, odnosno da li
se žrtvom smatraju i sami počinitelji krivičnih djela ili samo pasivni subjekti pogođeni
istim? Autorica, također, statistički analizira podatke nadležnih institucija, odnosno
posljedice saobraćajnih nesreća (broj poginulih, povrjeđenih, materijalnu štetu), a koje
jednako tretiraju i žrtvu i učinitelja (stoga se i ne razdvajaju u okviru službenih izvještaja),
dajući detajan prikaz viktimološke situaciji u FBiH kad su u pitanju ovakva krivična djela.
Tretirajući kažnjavanje počinitelja ovakvih krivičnih djela i s druge strane žrtvu – pasivnog
subjekta, posebno je naglašena primjena parapenalne mjere društveno korisnog rada koji
može adekvatno zamijeniti zatvorsku kaznu kod lakših oblika saobraćajne delikvencije, a
koja bi za razliku od najčešće izricane uvjetne osude zadovoljila i žrtvu jer bi njena
suprotna stranka u sporu, intenzivnije osjetila ispaštanje posljedice svog djela. Pored toga
upućivanje na medijaciju kod postavljanja imovinsko-pravnog zahtjeva u krivičnom
postupku može pozitivno utjecati na represivnu satisfakciju oštećenih neskrivljenih žrtava
krivičnog djela, kao i na resocijalizaciju učinitelja, koji materijalnom nadoknadom žrtvi u
okviru svojih egzistencijalnih mogućnosti pokazuje pokajanje za učinjeno krivično djelo.
Model restorativne pravde, koji ima za cilj zaštitu žrtve kod krivičnih djela ugrožavanja
javnog prometa može biti kvalitetno primjenjen, a da se pri tome zaštiti i sam učinitelj
krivičnog djela, koji se također, i sam može pojaviti u ulozi žrtve.
Ključne riječi: restorativna pravda, saobraćajni kriminalitet, žrtve, represija, parapenalne
mjere, medijacija.
63
Međunarodna naučno-stručna konferencija
RESTORATIVE JUSTICE AND THE PROTECTION OF VICTIMS OF
TRAFFIC OFFENCES
Abstract
Although there is no clear and universally accepted definition of restorative justice
model, it certainly makes a departure from the traditional criminal law measures of
repression, and his introduction of the modern judicial system is a positive example of the
pursuit of human rights as the perpetrator of the crime and the victims affected by the
same, and all members of the wider community. Traffic crime is the newer, more
widespread form of criminality that daily concerns a large number of human lives and
leaves behind serious consequences such as temporary or permanent disability caused by
injuries received in traffic accidents, and great material losses and damages. This is one
specified types of crime, considering that such offenders are often themselves appear in the
role of victims afflicted by the consequences of his actions. The author of the framework
opens debatable issue about the victims of these criminal acts, or whether the victim
considered themselves the perpetrators of crimes or just passive entities affected by the
same? The author also analyzes the statistical data of the relevant institutions, and the
consequences of traffic accidents (number of fatalities, injured, damage to property),
which are treated as both the victim and the perpetrator (it is therefore not possible to
distinguish them in their official statements), giving detajan display victimization situation
in F B&H when comes to such crimes. In addressing the punishment of the perpetrators
of these criminal acts and on the other side of sacrifice - a passive subject, emphasizing
particularly the application alteranative measures of community service that can
adequately replace imprisonment with milder forms of traffic delinquency, and that unlike
the commonly pronounced a suspended sentence and meet the victim because its opposite
party to the dispute intensified senses atonement consequences of his actions. In addition,
referral to mediation when placing its property claim in criminal proceedings can
positively influence the repressive satisfaction damaged innocent victims of the crime, as
well as the re-socialization of the perpetrator that material compensation for the victims
within their existential possibilities of showing remorse for committing a criminal offense.
Restorative Justice Model, which aims to protect victims in criminal acts jeopardizing
public transport can be well applied, and to thereby protect himself perpetrator who also
can appear in the role of victim.
Key words: Restorative Justice, Traffic Crime, Victims, Repression, Alternative Sanctions,
Mediation.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
64
PANEL II – ZAKON O OBLIGACIONIM ODNOSIMA I KONVENCIJA UN
O MEĐUNARODNOJ PRODAJI ROBE – DOSADAŠNJA ISKUSTVA I
MOGUĆI PUTEVI RAZVOJA
PANEL II – LAW ON OBLIGATIONS AND UN CONVENTION ON THE
INTERNATIONAL SALE OF GOODS – PREVIOUS EXPERIENCE AND
POSSIBLE WAYS OF DEVELOPMENT
Autor/Author: Dr. sc. Ratko Brnabić
Institucija/Institution: Pravni fakultet u Splitu, Katedra za trgovačko pravo i pravo
društava/Faculty of Law in Split, Department of Commercial and Corporate law
SKLAPANJE UGOVORA O MEĐUNARODNOJ KUPOPRODAJI
PREMA BEČKOJ KONVENCIJI I OSTALIM IZVORIMA PRAVA
KUPOPRODAJE REPUBLIKE HRVATSKE
Sažetak
Razvoj međunarodne trgovine dovodi do potrebe izjednačavanja pravnih
mehanizama za reguliranje pravnih odnosa, koji nastaju prilikom međunarodnih
trgovačkih transakcija. Sve važnija uloga međunarodne trgovine dovodi u pitanje
nacionalne trgovačke zakone jer često ne odgovaraju potrebama međunarodne trgovine a
problemi naročito nastaju kada dođe do spora s međunarodnim elementom. Kako se
potreba trgovine mijenjaju tako se mijenja i trgovačka praksa. Pojačana prekomorska
robna trgovina još više naglašava probleme, koji proizlaze iz različitosti nacionalnih
zakonodavstava, koja uređuju ovu materiju. Sklapanjem ugovora stranke otkrivaju da su se
ravnale po različitim pravnim standardima i običajima. U tom smislu već je bilo pokušaja
izjednačavanja spomenutih propisa s ciljem stvaranja pravne sigurnosti i smanjenja
nepotrebnih troškova povezanih sa sklapanjem ugovora prema nepoznatom pravu a kruna
tih napora je Konvencija Ujedinjenih Naroda o ugovorima o međunarodnoj prodaji robe
iz 1980. godine.
Pisci domaćih zakona, kojima se regulira ova materija imaju niz prednosti u
odnosu na pisce konvencija. Naime, oni djeluju u već razvijenom pravnom sustavu, s
bogatom sudskom praksom, a ako žele uklopiti nove pravne institute iz stranih
zakonodavstava, to mogu lakše učiniti nego kada je riječ o međunarodnom dokumentu.
U procesu stvaranja Konvencije bili su neizbježni kompromisi, kako bi se uklopili elementi
kontinentalnog prava i common lawa. Pokušalo se "pod zajednički nazivnik" staviti
stvarno nespojive pravne koncepte. Međutim, spomenuti sustavi nemaju zajedničku
pravnu teoriju, pa neka konvencijska rješenja ostavljaju dvojbe u pogledu njihove primjene
u konkretnim okolnostima.
Iz tih razloga, potrebno je identificirati probleme, koji u poslovnoj praksi mogu
nastati kada trgovci, čija se sjedišta nalaze u državama, koje pripadaju kontinentalnom
pravnom sustavu moraju postupati prema pravilima Konvencije. Tu ni Republika
Hrvatska nije izuzetak, jer Konvencija ima prednost pred domaćim pravom pa se
primjenjuje i prije Zakona o obveznim odnosima i drugih propisa, kojima je uređeno
hrvatsko pravo kupoprodaje.
67
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Ovim radom se posebice želi obraditi osjetljivo područje sklapanja ugovora o
međunarodnoj kupoprodaji jer trgovci, koji slijede odgovarajuće odredbe Zakona o
obveznim odnosima mogu biti iznenađeni načinom na koji je spomenuto područje
uređeno Konvencijom. U tom smislu posebice se raspravlja o ponudi, prihvatu i roku za
prihvat, trenutku kada se ugovor smatra sklopljenim te pravnim učincima protuponude.
Tako primjerice, prema Konvenciji odgovor na ponudu, koji upućuje na prihvat, a sadrži
dodatke, ograničenja ili druge izmjene, jest odbijanje ponude i predstavlja protuponudu ali
s druge strane, odgovor na ponudu, koji upućuje na prihvat, ali koji sadržava dopunske ili
različite sastojke, koji ne mijenjaju bitno sastojke ponude, predstavlja prihvat, osim ako
ponuditelj bez nepotrebnog odgađanja usmeno ne stavi prigovor na razlike ili pošalje
obavijest u tom smislu. Ako on tako ne postupi, ugovor je sklopljen prema sadržaju
ponude s izmjenama koje se nalaze u prihvatu. To rješenje šire je u pristupu u odnosu na
hrvatski Zakon o obveznim odnosima jer razlikuje slučajeve kada je riječ o bitnim ili
nebitnim izmjenama sastojaka ugovora.
Takođe, raspravlja se i o ulozi običaja i poslovne prakse u pravnim odnosima
kupoprodaje s međunarodnim elementom. Naime, ne smije se zaboraviti da spomenuti
autonomni izvori prava imaju prednost pred Konvencijom.
U radu se koristi metoda kompilacije, metoda deskripcije, deduktivna metoda,
metoda specijalizacije, te komparativna metoda. Također, u radu se pokazuje da, iako
postoje razlike u pravnom uređenju sklapanja ugovora o kupoprodaji, ugovorne strane
kvalitetnim ugovaranjem mogu unaprijed otkloniti mogućnost nastanka spora u svezi s
pitanjima iz područja sklapanja ugovora. Pretpostavka za to jest da trgovci, koji sudjeluju u
međunarodnoj trgovini moraju biti svjesni da se na njihov pravni odnos primjenjuju
pravila koja im nisu dostatno poznata pa je stoga nužno da se o tim pitanjima unaprijed
usuglase.
Ključne riječi: Bečka konvencija, ponuda, prihvat, perfekcija ugovora, trgovački običaji.
FORMATION OF THE INTERNATIONAL SALES CONTRACT
UNDER THE VIENNA CONVENTION AND THE OTHER SOURCES
OF SALES LAW OF CROATIA
Abstract
The development of international trade led to the necessity of equalizing the legal
mechanisms for regulating legal relations, arising from international trade transactions.
Increasingly important role of international trade questions national trade laws because
they often do not meet the needs of international trade, and the problems particularly arise
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
68
when a dispute arises with an international element. As the needs of trade are changing,
the trade practice changes as well.
Increased overseas trade highlights problems arising from the diversity of national
legislative even more. By concluding the contract, parties reveal that they were led by
different legal standards and practices. In this sense, there have been attempts to equalize
mentioned legislation in order to create legal certainty and to reduce unnecessary costs
related with the conclusion of contracts by an unknown law and the crown of these efforts
is United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods Act 1980.
Writers domestic law that regulate this matter have a number of advantages over
writers of conventions. Namely, they operate in developed legal system, with a rich
jurisprudence, and if they want to integrate new legal institutes from foreign legislation, it
may easier to do than when it comes to international document. In the process of creating
the Convention compromises were inevitable, all in order to match elements of civil law
and common law. There was also an attempt to put under"a common denominator"
inconsistent legal concepts. However, these systems do not have a common legal theory,
and some convention solutions leave no doubts as to their application in specific
circumstances.
For these reasons, it is necessary to identify problems that a commercial practice
can arise when retailers, which are headquartered in countries belonging to the continental
legal system must act according to the rules of the Convention. In this sense, even Croatia
is not an exception, because the Convention takes precedence over domestic law and
applied before the Civil Obligations Act and other regulations governing the sale of
Croatian law.
This paper particularly discusses sensitive area of signing the contract about
international trade, because traders who follow the relevant provisions of the Law on
Obligations may be surprised by the way the mentioned area is regulated by the
Convention. In this sense, the offer is specially discussed, as well as an acceptance and time
for acceptance of the time when the contract is deemed. For example, according to the
Convention, in response to the offer, which is transfered to acceptance, and contains
additions, or other changes, is refusing of an offer, and represents counteroffer, but, on the
other hand, the response to the offer, which indicates acceptance which contains
additional or different ingredients , which do not alter the essential ingredients of the offer
constitutes an acceptance, unless the offer-or, without undue delay orally raised any
objection to the difference or send a notification to this effect. If he fails to do so, the
contract is concluded according to the offer with the modifications contained in the
acceptance. This solution is broader in approach compared to the Croatian Obligations
Act because different instances when it comes to important or unimportant changes to the
ingredients of the contract. It also discusses the role of customs and business practice in
69
Međunarodna naučno-stručna konferencija
the legal relations of buying and selling with an international element. Specifically, it
should be stated that the said autonomous sources of law take precedence over the
Convention.
The paper uses the method of compilation, description method, deductive
method, as well as specialization and comparative method. Also, the paper shows that
although there are differences in the legal order when purchasing the contract, agreeing
parties can, in advance, eliminate the possibility of a dispute in connection with issues
related to the contract. The prerequisite for this is that the dealers who participate in an
international trade have to be aware that their legal relationship to the rules that they do
not sufficiently know, and it is therefore necessary to take on these issues in advance to
agree. If he fails to do so, the contract is concluded according to the offer with the
modifications contained in the acceptance. This solution is broader in approach compared
to the Croatian Obligations Act because it differentiate cases when having important or
less important modifications.
Key words: Vienna Convention, Offer, Acceptance, Formation of contract , Usages of
Trade.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
70
Autor/Author: Prof. dr. Meliha Povlakić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu/Faculty of Law, University of
Sarajevo
AKTUELNA PITANJA ZAŠTITE KORISNIKA FINANSIJSKIH USLUGA
U BOSNI I HERCEGOVINI
Sažetak
Zaštita korisnika finansijskih usluga jednako je značajna i aktuelna u pravu EU
kao i u pravu BiH. Ova oblast u EU, bila je predmetom različitih harmonizacijskih mjera
sa ciljem da se korisnicima finasijskih usluga osigura isti nivo zaštite a time i pravilno
funkcioniranje unutarnjeg tržišta, sloboda kretanja usluga i kapitala. U BiH je uređenje
ove oblasti obaveza preuzeta Sporazumom o stabilizaciji i pridruživanju. U radu se
analiziraju dva novodonesena zakona u Federaciji BiH i to Zakon o zaštiti korisnika
finansijskih usluga i Zakon o zaštiti žiranata.
U radu su izneseni zaključci da je Zakon o zaštiti korisnika finansijskih usluga
preambiciozno nazvan zakonski projekt, da se u suštini radi o implementaciji samo jedne
direktive (Direktive 2008/48/EZ o potrošačkom kreditu), pri čemu to nije izvršeno u
potpunosti. Analiza Zakona o zaštiti žiranata je pokazala da su osim nepotrebnog
paralelizma sa Zakonom o zaštiti korisnika finansijskih usluga usvojena neprovodiva
rješenja, rješenja, koja su dijelom u suprotnosti sa osnovnim pravnim principima, te da bi
retraoktivna primjena odredaba zakona imala negativne posljedice na bankarski sektor i
bila u suprotnosti sa ustavnim načelima. Također, zaključuje se da donošenjem posebnih
zakona iz oblasti zaštite potrošača na entitetskom nivou dezintegraciono djeluje na
jedinstveno tržište BiH.
Ključne riječi: finansijske usluge, korisnici finansijskih usluga, potrošači, potrošački
kredit, jemci.
THE ACTUAL ISSUES OF THE PROTECTION OF THE FINANCING
SERVICES USERS IN BOSNIA AND HERZEGOVINA
Abstract
The protection of financing services users is equally important and topical in the
law of European Union as in the law of Bosnia and Herzegovina. This field of law has
been subject of various harmonisation measures in the EU having the goal to secure the
same level of protection for the users of financial services, and thus proper functioning of
71
Međunarodna naučno-stručna konferencija
the internal market, and freedom of services and capital movement. For B&H the
regulation of this field represents an obligation under the Stabilisation and Association
agreement. Two newly adopted laws in the Federation of B&H have been analysed in this
paper, namely the Law on protection of financing services users and the Law on protection
of guarantors.
The paper presents conclusions that the Law on protection of financing services
users has too ambitiously been labelled as legal project, where in fact it only represents
implementation of one directive (2008/48/EC Consumer Credit Directive), that was not
entirely completed. The analysis of the Law on protection of guarantors has shown that
besides unnecessary parallelism with the Law on protection of financing services users, this
Law has enacted unenforceable solutions, and solutions partially contrary to the core legal
principles. Moreover, a retroactive application of provisions of this Law would have
negative consequences on banking sector and would be contrary to constitutional
principles. It is also concluded that adopting of the special laws in the field of consumer
protection on entity level has disintegrative influence on the single market of B&H.
Key words: financial services, financial services users, consumer, consumer credit,
guarantors.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
72
Autor/Author: Dr. Almedina Šabić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu/Faculty of Law, University of
Sarajevo
NEKI ASPEKTI ODNOSA IZMEĐU KONVENCIJE UN O
MEĐUNARODNOJ PRODAJI ROBE I SMJERNICE 1999/44/EZ O
ODREĐENIM ASPEKTIMA PRODAJE POTROŠAČKE ROBE I
GARANCIJAMA ZA ROBU
Sažetak
Poznato je da su rješenja koja su svoje mjesto našla u Smjernici 1999/44/EZ o
određenim aspektima prodaje potrošačke robe i garancijama za robu velikim dijelom
inspirirana rješenjima Konvencije UN o međunarodnoj prodaji robe. Pored toga, potrebno
je ukazati i na činjenicu da je Evropa mjesto susreta i potencijalnog sukoba rješenja
Konvencije i Smjernice, obzirom da je najveći broj država članica EU potpisao
Konvenciju. Evropsku uniju se tako može posmatrati kao prostor unutar čijih okvira kad
je o ugovoru o prodaji riječ primijenjeni mogu biti različiti propisi, od neharmoniziranih
nacionalnih rješenja, preko rješenja koja su harmonizirana s komunitarnom regulativom,
do rješenja Konvencije. U radu se analizira odnos regulative koju sadrži Bečka konvencija
sa regulativom sadržanom u Smjernici 1999/44/EZ, iz ugla rješenja koja sadrži sama
Konvencija, kao i iz ugla komunitarnih rješenja, te se nastoji dati odgovor na pitanje kojim
rješenjima je neophodno dati prednost u slučaju njihovog sukoba.
Ključne riječi: Konvencija UN o međunarodnoj prodaji robe, Smjernica 1999/44/EZ,
sukob normi, potrošačka prodaja.
SOME ASPECTS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN UNITED
NATION CONVENTION ON CONTRACTS FOR THE
INTERNATIONAL SALE OF GOODS AND DIRECTIVE 1999/44/EC
ON CERTAIN ASPECTS OF THE SALE OF CONSUMER GOODS AND
ASSOCIATED GUARANTEES
Abstract
It is known that solutions contained in Directive 1999/44/EC on certain aspects
of the sale of consumer goods and associated guarantees are largely inspired by solutions of
the CISG. In addition, it is necessary to emphasize the fact that Europe is a place of
meeting and potential conflict of solutions of Convention and Directive, given that the
majority of EU member states have signed the Convention. Thus The European Union
73
Međunarodna naučno-stručna konferencija
can be seen as a space in which framework, when it comes to the contract of sale, can be
applied different regulations from the non-harmonized national solutions, through
solutions that are harmonized with the communitarian regulations, to the Convention
solutions. This document analyzes the relationship between regulations contained in the
Vienna Convention and the regulations contained in Directive 1999/44/EC, from the
perspective of solutions contained in Convention itself, as well as from the perspective of
communitarian solutions, and seeks to answer the question which solutions are necessary
to be priority ones in case of their conflict.
Key words: Vienna Convention, Directive 199/44/EC, conflict of norms, consumer sales.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
74
Autor/Author: Mr. sc. Đemaludin Mutapčić
Institucija/Institution: Notarski ured Mutapčić, Sarajevo/Notary Office Mutapčić, Sarajevo
MEDIJACIJA U PRAVOSUDNOM SISTEMU BOSNE I HERCEGOVINE
Sažetak
Sporazum o nagodbi u postupku medijacije je nova izvršna isprava u pravnom
poretku u Bosni i Hercegovini na osnovu koje sud određen zakonom određuje i provodi
izvršenje. On ima svoje prednosti u odnosu na druge izvršne isprave, kao što su izvršna
odluka suda i izvršno sudsko poravnanje, kojima prethodi parnica u skladu sa Zakonom o
parničnom postupku, kao i izvršna notarska isprava kojoj prethodi postupak u skladu sa
Zakonom o notarima. De lege lata, u zakonodavstvu imamo pravni okvir za sporazum o
nagodbi u postupku medijacije, kao novu i modernu izvršnu ispravu. De lege ferenda, u
pravnoj praksi treba biti puno više od te nove izvršne isprave, koja ima svoje prednosti u
sistemu izvršnih isprava na koje je ukazano u ovom radu.
Ključne riječi: medijacija, sporazum o nagodbi u postupku medijacije, izvršna isprava,
izvršenje.
MEDITATION IN THE JUDICIAL SYSTEM OF BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Abstract
Agreement on the settlement in the process of mediation is a new executive
document within the law system in Bosnia and Herzegovina, based on which the court
determined by the law determines and executes the implementation. It has its advantages
regarding other executive documents, such as executive decision of the court and and the
executive court alignment, which are preceded by the lawsuit according to Laws of the
notaries. De lege lata, in the legislation there is legal framework for the agreement on the
settlement in the process of mediation, as a new and modern executive document. De lege
ferenda, there should be a lot more of the executive document, which has its advantages
within the system of executive documents in the legal practice, which was highlighted in
this work.
Key words: mediation, agreement on the settlement in the process of mediation, executive
document, implementation.
75
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Milica Panić, MA
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu/Faculty of Law,
University of East Sarajevo
RASKID UGOVORA PREMA KONVENCIJI UJEDINJENIH NACIJA O
MEĐUNARODNOJ PRODAJI ROBE
Sažetak
Predmet ovog rada biće analiza odredbi Konvencije Ujedinjenih Nacija o
međunarodnoj prodaji robe, koje odnose na raskid ugovora. Ukazaćemo na rješenja
Zakona o obligacionim odnosima, kako u zemlji tako i u regionu, da bismo uporedili
koliko ta rješenja odstupaju, odnosno u kojoj mjeri su saglasna sa odredbama ove
Konvencije. Takođe, ukazaćemo na rješenja posljednjeg Prijedloga Zakona o obligacionim
odnosima, koji je trebao da se donese na nivou Bosne i Hercegovine i Prednacrta
Građanskog zakonika Srbije, knjiga II koja se odnosi na obligacione odnose, jer ove zemlje
još nisu donijele nove zakone o obligacionim odnosima. O velikom značaju ove
Konvencije nam govori i podatak da je ona potpisana u 81 država u svijetu, a naravno i u
Bosni i Hercegovini. Za izradu rada koristićemo pozitivnopravni, istorijski i
uporednopravni metod. Prilikom izrade vodilo se računa ne samo o prihvaćenim
rješenjima u zakonodavstvu i doktrini već i o sudskoj praksi.
Ključne riječi: Konvencija UN o ugovorima o međunarodnoj prodaji robe, ugovor,
raskid, bitna povreda ugovora.
AVOIDANCE OF THE CONTRACT UNDER THE UNITED NATIONS
CONVENTION ON THE INTERNATIONAL SALE OF GOODS
Abstract
The subject of this paper will analyze the provisions of the United Nations
Convention on the international sale of goods related to the avoidance of the contract. We
will also point out the decisions of the Law of Obligations in the country and the region,
in order to compare how these solutions differ, and to what extent they agreed with the
provisions of this Convention. We will prove the final decision of the Draft Law on
Obligations, which was supposed to be made at the level of Bosnia and Herzegovina and
Serbia Draft of the Civil Code, Book II relating to contractual relations, because these
countries have not yet adopted the new Law on Obligations. About the great importance
of this Convention tells us the fact that it was signed by 81 countries in the world, and of
course, in Bosnia and Herzegovina. In this paper we will use positive legal, historical and
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
76
comparative method. In the course of writing this paper we considered both solutions
adopted in the legislation and doctrine, as well as case law.
Key words: United Nations Convention on Contracts for the International Sale of
Goods, avoidance of contract, fundamental breach of contract.
77
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Prof. dr. Abedin Bikić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu/Faculty of Law, University of
Sarajevo
POLOŽAJ CESUSA KOD CESIJE
Sažetak
Cesija je ugovor između cedenta i cesionara kojim, cedent na cesionara prenosi
(ustupa) potraživanje koje on ima prema dužniku (cesusu). Kod cesije cesus (dužnik) nije
ugovorna strana i zbog toga potrebno je omogućiti mu određenu pravnu zaštitu. Naše,
njemačko i austrijsko pravo štiti savjesnog dužnika i to tako što mu dozvoljava isticanje
cesionaru određenih prigovora. Naime, dužnik ako nije obaviješten o cesiji on nema
saznanja o novom povjeriocu, te ako je poslije cesije ispunio obvezu cedentu može
cesionaru istaći prigovor da je on već ispunio obavezu onom povjeriocu za kojeg je imao
saznanja da je njegov povjerilac. Isto tako i kod višestruke cesije dužnik može istaći
prigovor da je ispunio obavezu onom povjeriocu za kojeg je imao saznanja da je njegov
povjerilac. Izuzev navedenih prigovora dužniku stoje i svi drugi objektivni ili subjektivni
prigovori koji služe zaštiti njegovog položaja, a to se prije svega odnosi na mogućnost
prebijanja svog potraživanja s ustupljenim potraživanjem. Odredbe Zakona koje se odnose
na zaštitu dužnika su dispozitivne prirode i od samog dužnika zavisi da li će se na njih
pozvati ili ne.
Ključne riječi: Cesija, cedent, cesionar, cesus, zaštita savjesnog dužnika, predmet
ustupanja, zabrana ustupanja, sporedna prava, prigovori dužnika zbog neobavještenja o
cesiji, višestruko ustupanje, prebijanje potraživanja (kompenzacija), objektivni i subjektivni
prigovori.
POSITION OF THE ASSIGNOR IN THE CESSION
Abstract
Cession is a contract between assignor and assignee by whom assignor cede its
demands towards debtor (cesus). In cession, debtor is not a party, so it is necessary enable
it legal protection. Ours, German and Austrian law protects conscientious debtors by
enabling it to state certain objection. Namely, if the debtor has not been informed about
the assignment he has no information about the new creditor, and if he fulfilled obligation
towards asignee afterwards, he can state an abjection that he had already fulfill obligations
towards the creditor for whom he had known that he was its creditor.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
78
Similarly, in case of multiple cessions, debtor can state a claim that he had
fulfilled obligation towards the creditor for whom he had known that it was his creditor.
Except mentioned objections to the debtor are all other objective or subjective objections
intended to protect it stance, which is primarily related to the right for offsetting for ceded
claims. The provisions of the Act relating to the protection of the debtor are dispositive
nature of the debtor and its about it whether you will invite them or not.
Key words: Cession, transferor, assignee, cesus protection conscientious debtor, ceding
prohibition, secondary rights, objections debtors due non informing on assignment,
multiple assignment (multiple cession), offsetting claims (compensation), objective and
subjective complaints.
79
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autori/Authors: Dr. sc. Enes Bikić; Mr. sc. Alaudin Brkić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Zenici/Faculty of Law, University of
Zenica
ODGOVORNOST DOBAVLJAČA ZA ISPUNJENJE OBAVEZA IZ
POSLA FINANSIJSKOG LEASINGA U DOMAĆEM PRAVU I PRAKSI
Sažetak
Nakon prodora leasinga iz američkog pravnog okruženja početkom 60-tih godina
prošlog vijeka na evropskom tlu se pokazao neizbježnim i proces prilagođavanja ove
specifične metode finansiranja investicionih dobara, opreme i nepokretnih stvari da bi se
njeni ekonomski i pravni elementi uklopili u jednu neprotivrječnu cjelinu. Za te svrhe u
nekim evropskim državama je zakonskom normiranju bio podvrgnut između različitih
ugovornih oblika samo posao finansijskog leasinga, koji nastaje u karakterističnom odnosu
trougla, dok je u drugim stvarna uloga leasing propisa nadomještena sa pozivom na
kreativnu moć sudske prakse i autonomnih izvora prava. U pogledu strukturiranja
mnoštva otvorenih ugovornih pitanja u poslu finansijskog leasinga od samog početka je
bilo jasno da će nacionalni zakonodavci biti primorani da napuste onu logiku na kojoj je
izgrađen i klasični model ugovora o zakupu. Tim povodom je upravo mjerodavnom
tačkom za razradu u ovom radu i uzet sistem odgovornosti dobavljača za docnju,
neisporuku ili nedostatke isporučenog predmeta leasinga koji je dizajniran u entiteskim
leasing propisima, a sve radi skiciranja stanja da postojeće oslobađanje davaoca leasinga od
pomenutih vidova odgovornosti sa svođenjem na ulogu pukog finansijera, ne odgovara i
zahtjevima na čijem ostvarenju insistira princip pravednog uravnoteženja interesa između
stranaka ugovora o leasingu. Za potrebe ovog ograničenog poduhvata je opravdano
izvršena i praktična provjera proklamovane fikcije da je korisnik leasinga stranka ugovora o
isporuci, odnosno da ima ustupljen položaj davaoca leasinga sa svim pripadajućim
zahtjevima i protiv dobavljača zbog docnje, neisporuke, kao i reklamiranih materijalnih
nedostataka na isporučenom predmetu leasinga. Iz prikupljenih rezultata je zatim ukazano
i na osnovanost početne sumnje da je pitanje transfera rizika isfinansirane isporuke, te
rizika plaćanja i rizika stvari, za davaoce leasinga i kad svoj položaj ne subrogiraju iz
ugovora o isporuci samo jedan slučaj koji je omeđen i postojanjem culpe in eligendo
korisnika leasinga. Naizad, analizom je, osim doktrinarnog odgovora u pogledu pitanja da
li je dogma o akcesornosti ugovornih elementa neprikosnovena u transakciji finansijskog
leasinga, obrazložen i ništa manje vrijedan praktičan odgovor u pogledu stepena zaštite,
koji se pruža potrošačima korisnici leasinga u domaćem pravu i leasing praksi.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
80
Ključne riječi: fiksna i nefiksna isporuka, docnja sa isporukom, neisporuka, materijalni
nedostaci, objektivna i subjektivna nemogućnost isporuke, rizik isfinansirane neisporuke,
rizik plaćanja, rizik stvari, subrogacija, culpa in eligendo, akcesornost.
RESPONSIBILITY OF SUPPLIER TO FULFILL OBLIGATIONS FROM
FINANCIAL LEASING IN DOMESTIC LAW AND PRACTICE
Abstract
In the mid 60's of the previous century, upon arrival of leasing from the American
legal surrounding, European laws needed to be adjusted to this specific method of
financing capital assets, equipment and immovable property, so that its economic and
legal elements would fit in, forming a non-contradictory entirety with the existing legal
systems. Some European countries adopted legal norms only for financial leasing which
creates distinctive triangular relationship, and regulations for other forms of leasing were
supposed to be covered by creative power of judicial practice and autonomous sources of
law. In terms of structuring numerous contractual issues in financial leasing business, it
was clear from the beginning that national legislators will be forced to abandon the logic
of the classic lease agreement model. This is why this paper deals with supplier's
responsibility for late delivery, non-delivery and defects of delivered leasing subject, as
created in the leasing regulations of the entities. The purpose is to sketch the current
situation where lessor is released from such responsibilities and given the role of a mere
financier, which is not in accordance with the principle of a fair balance of interests
between the parties of a leasing agreement. This humble endeavor also puts on a test the
proclaimed fiction that a lessee is a party in a delivery contract i.e. that they are in the
same position as a lessor, entitled to all associated claims against the lessor for late delivery,
non-delivery and material defects of the delivered leasing subject. The results show that
the initial suspicion was justified and that, for lessors, the issue of transfer of financed
delivery risk, risk of payment and risk of loss, even when their position is not based on
subrogation in a contract for delivery, is just an incidence which is also protected by the
existence of lessee's culpe in eligendo. Finally, besides giving a doctrinal response to the
issue of untouchability of the dogma on accessoriness in financial leasing transactions, the
analysis also presents a not less valuable practical answer to the question of the level of
protection provided to consumers/leasing users in the domestic law and leasing practice.
Key words: fixed and non-fixed delivery, late delivery, non-delivery, material defects,
objective and subjective impossibility of delivery, financed delivery risk, risk of payment,
risk of loss, subrogation, culpa in eligendo, accessoriness.
81
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Dr. sc. Hamid Mutapčić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Tuzli/Faculty of Law, University of
Tuzla
ULOGA I ZNAČAJ NAČELA POVJERENJA U PROCESU REFORME
ZEMLJIŠNOKNJIŽNOG PRAVA
Sažetak
Stupanjem na snagu novih entitetskih zakona o zemljišnim knjigama uvodi se
novi način sticanja prava vlasništva na nekretnini po samom zakonu u slučaju kada upis
prava vlasništva knjižnog prenosioca nije istinit, odnosno sticanje prava vlasništva zaštitom
povjerenja u tačnost i potpunost zemljišne knjige.
Unazad više decenija stanje zemljišne knjige je netačno i nepotpuno obzirom da
postoji veliki nesklad između knjižnog i vanknjižnog stanja nekretnina. Upravo ova
okolnost zahtijeva sveobuhvatnu reformu zemljišnoknjižnog prava, a naročito u pogledu
izmjena i dopuna zakonskih rješenja koja nisu u dovoljnoj mjeri afirmisala načelo
povjerenja. U radu je izvršena analiza ovakvih zakonskih rješenja, detektirani su nedostaci,
koji generiraju nesklad između knjižnog i vanknjižnog stanja nekretnina, te su prezentirani
prijedlozi de lege ferenda u cilju stvaranja zakonskih pretpostavki za stabilnu i efikasnu
zemljišnu knjigu. S ciljem potpunijeg razumijevanja ovog problema, te uloge, značaja i
utjecaja načela povjerenja na sređivanje i ažuriranje zemljišnoknjižnog stanja nekretnina,
izvršena je analiza ovog načela u hrvatskom pravu.
Ključne riječi: Načelo povjerenja u tačnost zemljišne knjige, Načelo povjerenja u
potpunost zemljišne knjige, Odgođena primjena pravila o zaštiti povjerenja, Načelo upisa,
Načelo savjesnosti
THE ROLE AND IMPORTANCE OF TRUSTINESS PRINCIPLE IN
THE REFORM OF LAND RIGHTS
Abstract
Entering into force of new entity laws of land registries brings new mode of
gaining rights of ownership on real estate according to the law itself in case when
registering ownership right of the register transferor is not true, or gaining right of
ownership protecting the trustiness in trueness and completeness of the land registry.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
82
During the past few decades, status of land registry has been incorrect and
incomplete due to a huge disharmony between registry and out-of-registry status of estates.
It is this circumstance that requires comprehensive reform of land rights, particularly with
regard to the amendment of legal solutions that are not sufficiently affirmed the principle
of trustiness. The paper gave an analysis of such legislation and detected defects that
generate discord between the registered and non-registered state of property as well as
presented proposals de lege ferenda in order to create the legal conditions for a stable and
efficient land registry. In order to better understand this problem, and the role,
importance and influence of the principle of trustiness to the classification and updating of
land registers related to real estate, the paper also addresses an analysis of this principle in
the croatian`s law.
Key words: Trustiness principle in trueness of land registries, Trustiness principle in
completeness of land registry, Delayed implementation of the rules concerning protection
of trust, Registration principle, Conscientiousness principle.
83
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Mr. sc. Almir Gagula
Institucija/Institution: Advokatski ured Gagula, Sarajevo/Attorney Office Gagula, Sarajevo
ZLOUPOTREBA PRAVA U OBLIGACIONOM PRAVU U BOSNI I
HERCEGOVINI
Sažetak
Članak prezentira sadašnji teoretski i praktični pogled na zloupotrebu prava u
obligacionom pravu u Bosni i Hercegovini. Pravna i fizička lica odavno se svojim
subjektivnim pravom ne mogu koristiti bez ikakvih ograničenja. Pravna praksa i pravna
teorija postavile su određene granice u korištenju subjektivnih prava, koje se u našem
današnjem pravu uglavnom svode na zabranu protivciljnog vršenja prava. Članak
preispituje ispravnost takvog pristupa. Postavlja se pitanje potrebe i mogućnosti da se u
obligacionom pravu omogući sankcionisanje i drugih oblika zloupotrebe prava.
Ključne riječi: zloupotreba prava, protivciljno vršenje prava, nemoralno vršenje prava,
šikanozno vršenje prava, beskorisno vršenje prava, nesrazmjerno i neprimjereno vršenje
prava, protivrječno vršenje prava, kontradiktorno vršenje prava.
ABUSE OF RIGHTS IN LAW ON OBLIGATIONS IN BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Abstract
Paper presents current theoretical and practical sight on abuse of rights in law on
obligations in Bosnia and Herzegovina. Legal entities and individuals are not able to use
their rights without any limitations. Legal practice and legal theory have set certain limits
for usage of rights. Those limits in our legal system are mainly reduced to ban of usage of
rights against the purpose of the right. This paper examines such approach. Question is
raised if there is need and possibility to forbid other types of abusive usage of the right.
Key words: abuse of rights, usage against the purpose, immoral usage of right, chicanery
use of right, useless use of right, disproportionate and inappropriate use of right,
contradictory use of right.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
84
PANEL III – ULOGA MEĐUNARODNE ZAJEDNICE U IMPLEMENTACIJI
DEJTONSKOG MIROVNOG SPORAZUMA
PANEL III – THE ROLE OF THE INTERNATIONAL COMMUNITY IN THE
IMPLEMENTATION OF THE DAYTON PEACE AGREEMENT
Autor/Author: Prof. dr. Zenaid Đelmo
Institucija/Institution: Fakultet za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije
Univerziteta u Sarajevu/Faculty for Criminal Justice, Criminology and Security Studies,
University of Sarajevo
ZNAČAJ MIŠLJENJA ARBITRAŽNE KOMISIJE ZA DRŽAVNOST
BOSNE I HERCEGOVINE
Sažetak
Kada je Evropska zajednica postala supstitucija međunarodne zajednice u traženju
rješenja za političku krizu u Jugoslaviji, srbijanska agresija se još uvijek mogla zaustaviti.
Ova ocjena nikada nije dolazila u pitanje i stalno je potvrđivana u stavovima i mišljenjima
brojnih političkih i vojnih autoriteta. Pitanje odgovornosti za nečinjenje u zaustavljanju
zločina i genocida u Bosni i Hercegovini, kao pitanje odgovornosti i vlastite savjesti po
ovom pitanju, nikada nije rezultiralo zvaničnim stavovima utjecajnijih članica
međunarodne zajednice ili Evropske unije i njenih država članica. Mnogi tvrdoglavi
stavovi i greške s početka djelovanja Evropske zajednice u rješavanju jugoslavenske krize,
nisu ispravljene.
Ključne riječi: Evropska zajednica, pravo, država, kriza, ustav.
SIGNIFICANCE ARBITRATION COMMITTEE FOR THE
STATEHOOD OF BOSNIA AND HERZEGOVINA
Abstract
When the European Community became the substitution of the international
community in seeking solutions to the political crisis in Yugoslavia, Serbian aggression still
could not stop. This score has never come into question, and constantly reaffirmed in the
attitudes and opinions of a number of political and military authority. The question of
liability for failure to act to stop the crimes and genocide in Bosnia and Herzegovina, as a
matter of responsibility and his own conscience in this matter, has never resulted in official
attitudes influential member of the international community and the European Union
and its Member States. Many stubborn attitudes and mistakes of the early action of the
European Community in resolving the Yugoslav crisis, have been rectified.
Key words: European Communities, the State, the crisis, the constitution.
87
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Dr. sc. Dženeta Miraščić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Tuzli/Faculty of Law, University of
Tuzla
ODGOVORNOST VISOKOG PREDSTAVNIKA ZA BOSNU I
HERCEGOVINU: PITANJE PRAVNE ILI POLITIČKE PRIRODE
Sažetak
Odredbe Aneksa 10 Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, a
koje se odnose na pitanje civilne implementacije Dejtonskog mirovnog sporazuma,
predstavljaju primarni pravni osnov za djelovanje Visokog predstavnika za Bosnu i
Hercegovinu. Temeljem pomenutih odredbi, a u skladu sa relevantnim rezolucijama
Savjeta bezbjednosti UN-a, Visoki predstavnik za Bosnu i Hercegovinu ovlašten je za
širok spektar društveno-političkih i pravnih aktivnosti, a sve u cilju potpune
implementacije civilnih aspekata mirovnog rješenja.
Odgovornost Visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu prevashodno
proizlazi iz njegove ovlasti da nadzire implementaciju Mirovnog sporazuma, te da, s tim u
vezi, sarađuje i koordinira rad brojnih civilnih organizacija i agencija, čije djelovanje u
velikoj mjeri utječe na (ne)uspješnu realizaciju međunarodnim ugovorom definisanih
ciljeva i zadataka. Nadalje, odgovornost Visokog predstavnika proizlazi i iz člana V Aneksa
10 Dejtonskog mirovnog sporazuma prema kojem Visoki predstavnik predstavlja
konačnog organa na terenu, koji prilikom tumačenja sporazuma o implementaciji
mirovnog rješenja donosi obavezujuće odluke, koje pred nacionalnim nadležnim
institucijama ne mogu predstavljati predmet osporavanja.
Pored gore navedenih, u radu će se analizirati i druga ovlaštenja Visokog
predstavnika za Bosnu i Hercegovinu, pri čemu će se poseban akcenat staviti na tzv.
Bonske ovlasti. Naime, odredbama Bonske deklaracije, Visokom predstavniku za Bosnu i
Hercegovinu je omogućeno da preduzima i druge mjere, koje su neophodne za osiguranje
provedbe Mirovnog sporazuma, čime su mu proširene (i precizirane) ovlasti, a što za
posljedicu ima i povećanje njegove odgovornosti.
U namjeri da ukažemo na prirodu njegove odgovornosti, u radu ćemo se baviti i
analizom međunarodno-pravnih akata, kojima se određuje formalno-pravni (ali i faktički!)
status Visokog predstavnika u savremenom bosanskohercegovačkom sistemu vlasti.
Ključne riječi: Visoki predstavnik, Aneks 10 Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i
Hercegovini, civilna implementacija, međunarodno-pravna osnova, odgovornost.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
88
RESPONSIBILITY OF THE HIGH REPRESENTATIVE FOR BOSNIA
AND HERZEGOVINA: THE ISSUE OF LEGAL OR POLITICAL
NATURE
Abstract
Provisions of Annex 10 of the General Framework Agreement for Peace in Bosnia
and Herzegovina that relate to the question of civilian implementation of the Dayton
Peace Agreement are primary legal basis for the activities of the High Representative for
Bosnia and Herzegovina. Based on the above mentioned provisions, in accordance with
the relevant resolutions of the Security Council of UN, the High Representative for
Bosnia and Herzegovina, in an effort to implement the civilian aspects of the peace
settlement, is authorized for a wide range of socio-political and legal activities.
Responsibility of the High Representative for Bosnia and Herzegovina primarily
results from its power to oversee the implementation of the Peace Agreement, and, in this
respect, to cooperate and coordinate the work of various civic organizations and agencies
whose actions greatly influence (un)successful implementation of goals and objectives that
are defined by an international agreement. Furthermore, the responsibility of the High
Representative derives from Article V of Annex 10 of the Dayton Peace Agreement.
Namely, according to Article V, the High Representative is the final authority on the
terrain that, during the interpretation of the agreement on the implementation of the
peace settlement, makes binding decisions that cannot be subjects of dispute before
domestic states agencies.
Beside the above mentioned, this paper will analyze other powers of the High
Representative for Bosnia and Herzegovina and the special emphasis will be placed on the
so-called Bonn's powers. Namely, based on the provisions of the Bonn Declaration, the
High Representative for Bosnia and Herzegovina is enabled to take other measures that are
necessary to ensure the full implementation of the Peace Agreement. „Bonn's“ provisions
expend and specify powers of the High Representative, which resulted with increase in his
responsibilities.
In order to signify the nature of his responsibilities, in the paper we will be
focused on the analysis of international legal acts that determine the formal-legal (and
factual!) status of the High Representative in the Bosnian contemporary system of
government.
Key words: The High Representative, Annex 10 of the General Framework Agreement
for Peace in Bosnia and Herzegovina, civilian implementation, international-legal base,
responsibility.
89
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Mr. sci. Jasminka Džumhur
Institucija/Institution: Institucija ombudsmena za ljudska prava Bosne i Hercegovine,
ombudsmen/The Institution of Human Rights Ombudsman of Bosnia and Herzegovina,
Ombudsman
ULOGA MEĐUNARODNE ZAJEDNICE U IMPLEMENTACIJI
DEJTONSKOG MIROVNOG SPORAZUMA – ASPEKT LJUDSKIH
PRAVA
Sažetak
Dejtonski mirovni sporazum kao opći okvirni sporazum za mir u BiH je rezultat
mirovnih dogovora postignutih u Daytonu 21. novembra 1995. godine, kojeg su
predsjednici Bosne i Hercegovine, Hrvatske i Srbije zvanično potpisali 14. decembra 1995.
godine u Parizu. Sporazum se sastoji od 11 aneksa, koji pokrivaju vojne, političke i civilne
aspekte, kao i one o regionalnoj stabilizaciji. Aneks 4, Dejtonskog sporazuma predstavlja
Ustav BiH, dok Aneks 6 uređuje oblast ljudskih prava. Dejtonski sporazum u značajnoj
mjeri utvrđuje i ovlaštenja međunarodne zajednice, čak u nekim segmentima
međunarodnoj zajednici daje izvršnu ulogu. Sa vremenske distance od nepunih 19 godina
nakon usvajanja Dejtonskog mirovnog sporazuma, niz indikatora ukazuje da je ovim
sporazumom stvorena jedna od najkompleksnijih državnih struktura u kojoj prema
izvještajima mnogobrojnih organizacija, uključujući i UN tijela prisutna kršenja ljudskih
prava, koja se u određenoj mjeri vežu za ustrojstvo države uspostavljeno Anexom 4,
Dejtonskog sporazuma. Cilj ovog rada je da kroz analitički pristup utvrdi ulogu
međunarodne zajednice u implementaciji Dejtonskog mirovnog sporazuma sa aspekta
ljudskih prava. Rezultati rada bi trebali da doprinesu rasvjetljavanju mogućih pravaca
djelovanja međunarodne zajednice u cilju unapređenja stanja ljudskih prava u BiH.
Ključne riječi: Dejtonski mirovni sporazum, međunarodna zajednica, implementacija,
ljudska prava, Ustav, Aneks.
THE ROLE OF THE INTERNATIONAL COMMUNITY IN THE
IMPLEMENTATION OF THE DAYTON PEACE AGREEMENT – THE
ASPECT OF HUMAN RIGHTS
Abstract
The Dayton Peace Agreement as the General Framework Agreement for Peace in
Bosnia and Herzegovina is a result of the peace agreement reached in Dayton on 21
November 1995 which the presidents of Bosnia and Herzegovina, Croatia and Serbia
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
90
officially signed on 14 December 1995 in Paris. The agreement consists of 11 annexes
covering the military, political and civilian aspects, as well as those of regional
stabilization. The Annex 4 of the Dayton Agreement is the Constitution of BiH, while
the Annex 6 regulates the area of human rights. The Dayton Agreement is significantly
determined power of the international community, even in some segments it gives to the
international community the executive role. With time distance of less than 19 years after
the adoption of the Dayton Peace Agreement, a number of indicators suggests that this
agreement created one of the most complex state structure in which, according to reports
of numerous organizations, including UN bodies, human rights violations present which
are to some extent connected to the state structure established by the Annex 4 of the
Dayton Agreement. The aim of this paper is through an analytical approach to determine
the role of the international community in the implementation of the Dayton Peace
Agreement from the aspect of human rights. The result should contribute to the
clarification of possible lines of action of the international community in order to improve
the human rights situation in BiH.
Key words: The Dayton Peace Agreement, the international community, the
implementation, human rights, the Constitution, Annex.
91
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Dr. sc. Zlatan Delić
Institucija/Institution: Univerzitet u Tuzli/University of Tuzla
SOCIOLOŠKOPRAVNA RAZMIŠLJANJA O RAZLOZIMA
(NE)IMPLEMENTACIJE DEJTONSKOG MIROVNOG SPORAZUMA
Sažetak
Cilj ovoga rada nije praktično-teorijska formulacija alternativnog koncepta za novi
Dejtonski okvir. Noviji teorijski i metodološki problemi povezani sa značenjem prava,
pojavili su se kada su sociološkopravni stručnjaci počeli razmišljati o idejama društvenih
teoretičara kao što su Foucault, Habermas, Bourdieu, Luhmann, Bauman. Ideje ovih
autora mogu pomoći prilikom izlaženja na kraj sa sociopatološkim posljedicama
(ne)implementacije Dejtonskog mirovnog sporazuma. Ovaj sporazum je, na niz
kontradiktornih načina, upleten u modernističke (i postmodernističke) procese
reprodukcije pogrešno definiranih „politika razlike“. Fokus rada je na institucionalnim
paralogizmima, socijalnim i ekonomskim nejednakostima i iritantnim posljedicama
nastalim zbog višedecenijskog simboličkog nasilja monstruoznog Dejtonskog vokabulara
prema običnim ljudima. S obzirom na imanentne antinomije, kontradikcije, političke,
pravne i kriminološke nebuloze koje, stalno iznova, institucionalno reproducira
identitarno pozivanje na taj vokabular, potrebno je osmisliti javno odgovorne programe
evaluacije preskriptivnih učinaka dominacije kulturnih politika razlike. Došlo je vrijeme
za potpuno drugačije deskripcije, preskripcije, logike imenovanja i strategije objašnjavanja
dostignutih tranzicijskih razlika. Sociološkopravno fokusiranje na kriminološke, socijalne,
ekonomske, ekološke, antiobrazovne, sociopatološke i anomijske posljedice (katastrofalnih)
učinaka višedecenijske (ne)implementacije Dejtonskog mirovnog sporazuma, rezultat je
glokalnih promjena paradigmi i načina poimanja razlika u postdejtonskoj Bosni i
Hercegovini.
Ključne riječi: Dejtonski mirovni (ne)sporazum, kulturna proizvodnja razlike,
preskriptivni učinci, imanentne antinomije, logika imenovanja razlike, glokalna promjena
paradigme
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
92
SOCIO-LEGAL REFLECTION ON THE REASONS OF (NON)
IMPLEMENTATION OF THE DAYTON PEACE AGREEMENT
Abstract
The aim of this paper was not to formulate a practical theoretical solution or an
alternative conceptual framework for the new Dayton agreement. More recent theoretical
and methodological problems associated with the meaning of rights, have appeared when
legal sociological experts began to think about the ideas of social theorists such as
Foucault, Habermas, Bourdieu, Luhmann and Bauman. This agreement is a series of
contradictory ways involved in the modernist (and post-modernist) processes of
production and reproduction of „policy differences“. This paper focuses on the
institutional paralogism, social and economic inequalities and irritating effects of decades
of violence of a symbolic monstrous Dayton vocabulary imposed on ordinary people.
Considering the immanent antinomies, contradictions, political, legal and criminological
nonsense that are repeatedly institutionally played, it is necessary to develop publicly
accountable evaluation program on prescriptive effects of domination of cultural politics
of difference. We live in an era of completely different descriptions, prescriptions,
appointments of logic and strategy that we use in order to explain the transition of
differences we have achieved so far. Legal sociological focus on criminology along with the
social, economic, environmental, anti-educational, socio-pathological and socially
retarding effects of the disastrous impact of the decades-old (non) implementation of the
Dayton peace agreement is the result of glocal paradigms changes and the way of
understanding the differences in post-Dayton Bosnia and Herzegovina.
Key words: Dayton peace (dis)agreement, cultural production of differences, prescriptive
effects, immanent antinomies, the logic of naming differences, glocal paradigm change.
93
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Doc. dr. Zlatan Begić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Tuzli/Faculty of Law, University of
Tuzla
PERSPEKTIVE USTAVNE POZICIJE KONSTITUTIVNIH NARODA U
BIH U KONTEKSTU NEKIH ODLUKA EVROPSKOG SUDA ZA
LJUDSKA PRAVA
Sažetak
Legitimitet institucija javne vlasti u savremenim demokratskim državama izvodi se
iz volje građana izražene u proceduri demokratskih izbora, zasnovanih na opštem i
jednakom aktivnom i pasivnom biračkom pravu, kao opšteprihvaćenim demokratskim
standardima. Međutim, izborni sistem Bosne i Hercegovine, čiji sadržaj i kvalitet su
presudno determinirani nametnutim ustavnim rješenjima, ne omogućava konsekventno
ostvarenje navedenih demokratskih vrijednosti – što je potvrđeno odlukom Evropskog
suda za ljudska prava u slučaju Sejdić-Finci, kao i u slučaju Zornić. S tim u vezi ovaj rad,
na prvom mjestu, usmjeren je na kritičku pravnu i teorijsku analizu ustavnog i izbornog
sistema BiH u kontekstu ostvarivanja političkih prava građana, konstitutivnih naroda i
kategorije “ostalih” sa stanovišta navedenih odluka Evropskog suda za ljudska prava sa
svrhom naučnog konstruisanja teorijskog modela u kojem građanski koncept neće biti
ograničavajući faktor za ostvarivanje etničkih interesa u punom kapacitetu i obratno.
Ključne riječi: Ustav, konstitutivni narodi, ljudska prava.
PERSPECTIVES OF CONSTITUTIONAL POSITION OF THE
CONSTITUENT PEOPLE IN BOSNIA AND HERZEGOVINA IN
TERMS OF CERTAIN DECISIONS OF EUROPEAN COURT OF
HUMAN RIGHTS
Abstract
Legitimacy of institutions of public authority in modern democratic states is
derived from the will of the citizens expressed in the process of democratic elections based
on universal and equal active and passive electoral rights, as generally accepted democratic
standards. However, the constitutional system in Bosnia and Herzegovina, whose content
and quality are decisively determined by imposed constitutional arrangements, does not
allow for consistently achieving these democratic values – which is confirmed by the
decision of the European Court in the Sejdić-Finci case as well as by the decision in the
Zornić case. According to the aforementioned, this paper has been primarily directed
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
94
towards critical legal and theoretical analysis of the constitutional and electoral system of
B&H in the context of achievement of political rights of citizens, constituent peoples and
category of “the others”, from the standpoint of mentioned decisions of The European
Court of Human Rights with the aim of scientific constructing of theoretical model in
which civil concept will not be limiting factor for the achievement of ethnic interests in
full capacity and vice versa.
Key words: Constitution, Constituent People, Human Rights.
95
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autori/Authors: Prof. dr. Izudin Hasanović; Mr. sci. Enis Latić
Institucije/Institutions: (1) Pravni fakultet Univerziteta u Tuzli/Faculty of Law, University
of Tuzla; (2) Ministarstvo odbrane Bosne i Hercegovine/Ministry of Defence of Bosnia and
Herzegovina
SIGURNOSNI ASPEKT DEJTONSKOG MIROVNOG SPORAZUMA:
OD SIGURNOSNOG PROBLEMA KA PARTNERSTVU
Sažetak
Mirovni ugovori su kroz historiju zaustavljali sukobe i ne rijetko stvarali nove
političke, teritorijalne, ekonomske i druge konstalacije. Najpoznatiji takvi ugovori su
Westfalski mir (1648), koji je ustanovio načela moderne nacionalne države i diplomatije,
Pariški mirovni sporazum iz (1815), koji je potvrdio odluke Bečkog kongresa te Versajski
mirovni ugovor (1919), kojim je uređena Evropa po okončanju I svjetskog rata.
Opći okvirni Sporazum za mir u BiH, donesen u vojnoj zrakoplovnoj bazi
Wright-Patterson, Dayton, Ohio, (1995), kao većina modernih okvirnih mirovnih
sporazuma sadrži tri glavna aspekta: proceduralni, sadržajni i organizacioni. Proceduralni
(modus faciendi) aspekt mirovnog sporazuma uspostavljajući mjere i postupke za izgradnju
mira, tretira, između ostalog i suštinska pitanja brzog prekida neprijateljstava između
strana potpisnica, razoružanja, demobilizacije i reintegracije bivših boraca u civilno
društvo. Navedeni elementi su condtio sine qua non provedbe cjelokupnog mirovnog
sporazuma.
Uspostavljanje i održavanje stabilnog sigurnosnog aspekta u BiH i njenom
okruženju regulisano je vojnim dijelom sporazuma, Anexom 1-A. Također, u vojne aspekte
Dejtonskog mirovnog sporazuma dodatno se ubraja i Anex 1-B, Sporazum o stabilizaciji
regiona (sa odredbama o limitima vojnih kapaciteta BiH, Hrvatske i SR Jugoslavije), te
Anex-11, koji predviđa prisustvo međunarodnih policijskih snaga u BiH. Provođenje
vojnog aspekta sporazuma povjereno je NATO-u, koji putem Rezolucije Vijeća sigurnosti
UN broj 1031, 1088 i 1575 preuzima ovlasti od UNPROFOR-a, djeluje kao IFOR,
kasnije SFOR i danas EUFOR, kroz evoluirajuću misiju, od robusne operacije prekida
neprijateljstava, razdvajanja zaraćenih strana i stavljanja naoružanja pod efikasnu kontrolu,
zatim u odvraćanje neprijateljstava i konkretnu podršku implementaciji civilnog aspekta
dejtonskog sporazuma, sa krajnjim ciljem samoodrživog mira, bez međunarodne vojne
prisutnosti, pa do održavanja sigurnog i stabilnog okruženja, pružanja podrške
Ministarstvu odbrane i OS BiH u osposobljavanju i obuci, podrške u izvršenju zadataka
prenesenih na domaće vlasti, itd.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
96
Veoma bitan sigurnosni aspekt provedbe Dejtonskog sporazuma međunarodnog
vojnog faktora, bila njegova aktivna saradnja sa Međunarodnim tribunalom za ratne zločine,
podrška provođenju Anex-a 7, podrška izbornom procesu, demokratizaciji društva i
drugim univerzalnim vrijednostima, koje predstavljaju temelje stabilnosti društva i države.
Uloga međunarodnog faktora u polju pridruživanja euroatlantskim integracijama je danas
veoma aktivna.
Međutim, pitanje punopravnog statusa članice NATO-a, za državu u kojoj se mir
održava putem međunarodnog vojnog (i civilnog) intervencionizma, a ustavna rješenja
pružaju razne oblike opstrukcionizma, mora biti razriješeno tako da domaći vojni i civilni
kapaciteti preuzmu punu i efikasnu odgovornost i ovlasti suverene države.
Ovaj rad prikazat će elemente i svojstva mirovnih sporazuma sa historijskog i
pravnog aspekta, tok i evoluciju međunarodnog (sigurnosnog) intervencionizma u BiH,
reformu i nadgradnju sistema sigurnosti, put u NATO partnerstvo, trenutnu ulogu
međunarodnog sigurnosnog faktora u BiH, i pogled na budućnost međunarodnog
sigurnosnog prisustva u BiH.
Ključne riječi: Međunarodni sigurnosni intervencionizam, mirovni sporazum, NATO,
reforma.
SECURITY ASPECT OF THE DAYTON PEACE AGREEMENT: FROM
SECURITY PROBLEM TO PARTNERSHIP
Abstract
Peace agreements, through history, have stopped fighting, and often have created
new political, territorial, economic and other constellation. The most famous such
contracts are Peace of Westphalia (1648) which established the principle of the modern
nation-state and diplomacy, the Paris Peace Agreement (1815) which confirmed decision
of the Congress of Vienna and Versailles Peace Treaty (1919), which treated the European
order after WW I.
The General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina,
adopted in the Air Force base Wright-Patterson, Dayton, Ohio (1995), as most modern
framework peace agreement has three main aspects: procedural, substantive and
organizational. Procedural (modus faciendi) aspect of the peace agreement establishing
measures and procedures for the construction of peace, treats, among other things,
substantial issues of rapid cessation of hostilities between belligerent parties, disarmament,
demobilization and reintegration of former combatants into civil society. These elements
are condtio sine qua non of the overall implementation of the peace agreement.
97
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Establishment and maintenance of a stable security aspect in BiH and its
surroundings area is regulated by the military part of the agreement, the Annex 1-A. Also,
the military aspects of the Dayton Peace Agreement is additionally considered by Annex 1B, Stabilisation of the region (with the provisions of the limits of military capacities of
Bosnia and Herzegovina, Croatia and the Federal Republic of Yugoslavia), and Annex 11,
which provides for the presence of international police forces in BiH. The implementation
of the military aspects of the agreement has been entrusted to NATO, which, through UN
Security Council Resolution No. 1031, 1088 and 1575, took over the authority of the
UNPROFOR, acting as IFOR, later SFOR, and today EUFOR, through the evolving
mission of robust operation cessation of hostilities, separation belligerents and putting
weapons under effective control, then, in the deterring hostilities and concrete support to
the implementation of the civilian aspects of the Dayton Accords, with the final goal of
sustainable peace without international military presence, up to maintain a safe and secure
environment, providing support to the Ministry of Defense and AF BiH in the training
and, support in carrying out the tasks conferred upon the national government, etc.
A very important security aspect of implementation the Dayton Accords by
international military factors, was its active cooperation with the International War
Crimes Tribunal, support the implementation of Annex 7, support the electoral process,
democratization and other universal values that form the foundation of stability of society
and the state. The role of international factors in the field of joining to Euro-Atlantic
integration is still very active. However, the issue of full membership in NATO, for the a
country where peace is maintained by international military (and civilian) intervention,
where constitutional solutions provide various forms of obstructionism, must be resolved
so that national military and civilian capacities must take full and efficient authority of
sovereign state.
This paper will show the elements and characteristics of the peace agreements
with the historical and legal point of view, the course of the evolution of international
(security) interventionism in Bosnia and Herzegovina, reform and upgrading of security
systems, way into NATO's Partnership, the current role of international security factor in
BiH, and the view of future of international security presence in BiH.
Key words: International security interventionism, peace agreement, NATO, reform.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
98
Autor/Author: Mr.sc. Elmida Burina
Institucija/Institution: Fond za obnovu i razvoj, Ženeva/The Reconstruction and
Development Fund, Geneve
SCHMITT-OV SUVEREN & BOSNA I HERCEGOVINA
Sažetak
Takozvani „Krunski pravnik“ i pravni filozof nacističke Njemačke, Carl Schmitt,
je jednom rekao, „Suveren je onaj, koji odlučuje o izuzetku.“ To danas predstavlja istinu u
stvarnosti svjetske politike. Definiše suštinu suvereniteta, izuzetka, te odlučuje o mjerama
za otklanjanje izuzetka. Rezultatima istraživanja ovog članka ostvarivana je primarna misija
istraživanja: afirmisati Carl Schmitt-ovo shvatanje suverena, ali i shvatanje današnje realne
svjetske politike, i to na primjeru Bosne i Hercegovine. U članku su detaljno izložena
najvažnija obilježja Carl Schmitt-a i njegovog definisanja suverena, postojanje stanja
izuzetka, pojava suverena, suvereno odlučivanje, priroda i odgovornosti suverena,
legitimitet suverena diktatora, zaostavština dejtonskog mirovnog sporazuma, odnos
suverena Bosne i stanje izuzeća, te su predložene reforme koje će dovesti do potpunog
suvereniteta BiH. U toku pisanja ovog članka, posebna pažnja je posvećena Schmitt-ovom
definisanju suverena, te posmatranju suverena od strane drugih filozofa, među kojim su
najznačajniji Jean Bodin i Thomas Hobbes. Također, u članku je predstavljen
reprezentativni primjer suverena Bosne i Hercegovine.
Ključne riječi: suverenitet, suveren, pravo, izuzetak, vladanje, vladar, odluka, vanredno
stanje.
SCHMITT’S SOVEREIGN & BOSNIA AND HERZEGOVINA
Abstract
So called ''Crown Jurist'' and legal philosopher of Nazi Germany, Carl Schmitt,
had once said: ''Sovereign is he who decides on the exception.''. That statement is today
the truth in the reality of the world politics. It defines the essence of sovereignty,
exception, and makes decision on measures to be taken to eliminate exception. This paper
research results have fulfilled the primary mission of the research: to affirm the Carl
Schmitt's understanding of sovereign, and also understanding of the world current real
politics, especially in the example of Bosnia and Herzegovina. The paper exposes in details
the most important characteristics of Carl Schmitt and his definition of a sovereign,
existence of exception, appearance of sovereign, sovereign decision making, nature and
responsibilities of a sovereign, legitimacy of a dictator sovereign, inheritance of the Dayton
99
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Peace Agreement, relationship of sovereign Bosnia and the state of exception, and some
reforms that will lead to complete sovereignty in B&H have been proposed. While writing
this paper, the special attention has been paid on Schmitt's definition of sovereign, as well
as observation of sovereigns by other philosophers, among which Jean Bodin and Thomas
Hobbes are the most important. Besides, a representative example of sovereign of Bosnia
and Herzegovina is presented in the paper.
Key words: sovereignty, sovereign, law, exception, reign, ruler, decision, state of
emergency.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
100
Autor/Author: Senada Zatagić
Institucija/Institution: Student doktorskog studija Univerziteta Selcuk u Konyi, Republika
Turska/PhD Candidate at the Selcuk University in Konya, Republic of Turkey
ZNAČAJ PRESUDA EVROPSKOG SUDA ZA LJUDSKA PRAVA SEJDIĆFINCI I ZORNIĆ U FORMIRANJU PRAVNOG SISTEMA BOSNE I
HERCEGOVINE DE LEGE FRENDA
Sažetak
Mišljenja da je Dejtonski mirovni sporazum, koji predstavlja temelj pravnog
sistema Bosne i Hercegovine postao anahron i prevaziđen u praksi sve su češća i glasnija.
Siste, koji je uspostavio ovaj mirovni sporazum svakim danom stvara sve više problema u
svom funkcionisanju i postao je sam sebi svrha te prepreka normalnom i zdravom
funkcionisanju Bosne i Hercegovine kao demokratske zemlje opredijeljene za mir i
članstvo u evroatlantskim integracijama. Potvrde tome su brojne i raznovrsne, od
masovnih antivladinih protesta početkom godine do presuda Evropskog suda za ljudska
prava, kojim su temelji na kojima počiva Dejtonski ustav i zvanično proglašeni
diskriminatornim, a samim time i neodgovarajućim.
Služeći se deskriptivnim metodom i metodom analogije i dedukcije u ovom radu
ćemo objasniti razloge zbog kojih je Dejtonski ustav prevaziđen i zašto upravo pomenute
presude Evropskog suda imaju enorman značaj i služe kao snažan argument za njegovu
izmjenu i stvaranje novog pravnog sistema Bosne i Hercegovine, koji će je učiniti
funkcionalnom zemljom.
Međutim, imajući u vidu složenost odnosa političkih aktera unutar Bosne i
Hercegovine nerealno je očekivati da poticaj za bilo kakve promjene dođu iznutra. Jedino
moguće rješenje je intervencija međunarodne zajednice. Samo intervencijom
međunarodne zajednice može doći do promjene Dejtonskog ustava i stanja letargije u koju
je zapalo bosanskohercegovačko društvo. Tek izmjenom dijelova ili čak samog ustava može
se postići željena misija ovog dokumenta, a to je stvaranje postkonfliktnog društva
sposobnog za funkcionalan opstanak.
Ključne riječi: Dejtonski mirovni sporazum, pravni sistem, Evropski sud za ljudska prava,
Bosna i Hercegovina, Sejdić-Finci, Zornić, protesti.
101
Međunarodna naučno-stručna konferencija
THE IMPORTANCE OF EUROPEAN HUMAN RIGHTS COURT
DECISIONS SEJDIĆ-FINCI AND ZORNIĆ IN FORMING OF LEGAL
SYSTEM OF BOSNIA AND HERZEGOVINA DE LEGE FERENDA
Abstract
Opinions that Dayton Peace Agreement, which is basis of legal system of Bosnia
and Herzegovina, is being overwhelmed and archaic, are louder and more common in
practice. System established by this peace agreement creates more and more problems in
its functioning with every day and become its own purpose as well as the obstacle to
normal and health functioning of Bosnia and Herzegovina as a democratic country
committed to peace and Euro-Atlantic integrations. Many are prooves for this, from
massive anti-government protests in the beginning of the year to European Human Rights
Court decisions by which Dayton Peace Agreement fundaments were officially declarated
as discriminative and accordingly, unappropriate.
Using descriptive as well as the analogy and deduction method in this paper we
shall explain why Dayton Peace Agreement is overwhelmed and why the above mentined
European Human Rights Court decisions have a high importance and serve as a strong
argument for its change and establishment of new legal system that will make Bosnia and
Herzegovina functional country.
Thus, keeping in mind complicated relations among political actors within Bosnia
and Herzegovina it is not possible to expect that an implulse for any change comes from
within. Only possible solution is intervention of inetrnational community. Only by such
intervention Dayton constitution and the lethargy in which bosnian society is could be
changed. Just by changing the parts or even whole constitution its real mission can be
achieved and that is creating post-conflict society capable for functional subsistence.
Key words: Dayton Peace Agreement, legal system, Europan Human Rights Court,
Bosnia and Herzegovina, Sejdić-Finci, Zornić, protests.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
102
Autor/Author: Mirzo Selimić
Institucija/Institution: Visoka škola "CEPS - Centar za poslovne studije" Kiseljak/High
School „Center for Bussiness Studies“ Kiseljak
DRŽAVNOST BOSNE I HERCEGOVINE PREMA DEJTONSKOM
MIROVNOM SPORAZUMU
Sažetak
Zahtijev za kompatibilnost pravne države i demokratije podrazumijeva političko
odlučivanje, kojim će se uspostaviti institucije, preko kojih će biti osigurana nezavisnost i
supremacija vlasti na cjelokupnom državnom teritoriju. Stoga su pravna država i etnoteritorijalni sistem odlučivanja potpuno nespojivi. Nacionalna demokratija je mnogo uži
pojam od sveopće ili univerzalne demokratije i kao takva ona je unilateralna kategorija.
Ključne riječi: demokratija, državnost, teritorij, sporazum, narod.
STATEHOOD OF BOSNIA AND HERZEGOVINA UNDER THE
DAYTON PEACE AGREEMENT
Abstract
The application for compatibility rule of law and democracy means political
decision which will establish institutions that will be provided for the independence and
supremacy of authority over the entire national territory. Therefore, the rule of law and
ethno-territorial decision-making system is fully compatible. National democracy is much
narrower concept of universal democracy, and as such it is unilateral category..
Key words: democracy, governance, territory, agreement, people.
103
Međunarodna naučno-stručna konferencija
PANEL IV – ULOGA I ZNAČAJ PRAVNE DRŽAVE U PROCESU EU
INTEGRACIJA
PANEL IV – ROLE AND SIGNIFICANCE OF A LEGAL STATE IN THE EU
INTEGRATION PROCESS
Аутор/Author: Проф. др Драган Батавељић
Институцијa/Institution: Правни факултет, Универзитет у Крагујевцу/Faculty of
Law, University of Kragujevac
СТВАРАЊЕ ПРАВНЕ ДРЖАВЕ И ХАРМОНИЗАЦИЈА ПРАВА УСЛОВ ЗА УКЉУЧИВАЊЕ У ЕВРОПСКЕ ИНТЕГРАЦИЈЕ Сажетак
Аутор у раду, најпре, говори о значају правне државе за остваривање
права, путем поштовања принципа и поступака, који осигуравају слободу
појединца и његово учешће у политичком животу. Отуда, правна држава
представља супротност у односу на полицијску државу, док са демократијом
чини неодвојиву целину и представља ограничавање власти везивањем државних
органа за право. Само се у таквој држави постиже правна једнакост и утврђује
постојање основних правила понашања. Зато је, данас, веома уочљив процес
хармонизације прописа свих земаља које представљају кандидате за улазак у
Европску унију са њеним законодавством. Наравно, то је један изузетно сложен и
веома тежак посао, који треба обавити у релативно кратком времену, који
обухвата, како доношење нових, тако и измену важећих закона. За све то је
потребно обезбедити значајна финансијска средства, веома компетентне тимове
стручњака различитих профила и створити квалитетне преводилачке службе,
ради превођења примарних и секундарних извора права Европске уније. Само се
са оствареном правном државом и извршеним усаглашавањем домаћег права са
законодавством Европске уније, може успешно ући у европске интеграције и
постати члан велике европске породице.
Кључне речи: правна држава, хармонизација права, Република Србија, Босна и
Херцеговина, Европска унија, европске интеграције, владавина права, уставност,
конституционализам, уставна власт.
THE CREATION OF THE STATE WITH THE RULE OF LAW AND
HARMONIZATION OF REGULATIONS - THE CONDITION FOR
EUROPEAN INTEGRATION
Abstract
The author of this paper first underlines the importance of the rule of law for the
realization of human rights that is for ensuring the freedom of individuals and their
participation in political life by complying with legal principals and procedures. In this
105
Međunarodna naučno-stručna konferencija
way the state with the rule of law differs from a police state and together with democratic
principles makes a unique entity that restricts the government power forcing its organs to
comply with law. Only in such states can we speak that everybody is equal before law and
that basic rules of conduct are established. Therefore, it is obvious why all the countries
which are the candidates for EU are in the process of harmonizing their laws with EU
legislation. Of course, it is a complex and arduous task that should be completed in a
relatively very short period of time and involves the adoption of new laws, as well as
amending of the existing regulations. This all requires considerable financial means,
competent teams of professionals in various fields, as well as the teams of professional and
competent interpreters who will translate primary and secondary sources of EU law. Only
the state with the rule of law and the national legislation harmonized with EU law may
enter the process of European integration and eventually become the full member of EU
family.
Key words: state with the rule of law, harmonization of laws, Republic of Serbia, Bosnia
and Herzegovina, European Union, European integration, constitutionality, constitutional
authority.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
106
Autor/Author: Prof. dr Zijad Hasić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univeriteta u Travniku/Faculty of Law, University of
Travnik
JAČANJE ULOGE PARLAMENATA U BOSNI I HERCEGOVINI U
KONTEKSTU JAČANJA PRAVNE DRŽAVE U EVROPSKIM
INTEGRACIONIM PROCESIMA
Sažetak
Evropska unija predstavlja jedinstveno privredno i političko partnerstvo 28
demokratskih zemalja. Njen pravni i ekonomski sistem zasniva se na vrijednostima
zapadne demokratije, označenim kao pravna država, a sadržanim u primarnim i
sekundarnim izvorima prava, koji čine acquis communautaire ili pravnu tečevinu. Pravni
sistem ovih zemalja, zasnovan na vrijednostima pravne tečevine osigurava mir, slobodu i
prosperitet. Od njenog nastanka, kroz pola stoljeća širenja, stvoren je prostor stabilnosti,
demokratije, mulktikulturnosti i tolerancije, kojem se, u zadnjih petnaestak godina, kreće
i Bosna i Hercegovina.
U kontekstu napora institucija Bosne i Hercegovine na putu jačanja pravne države
i eurointegracija, značajno mjesto djelovanja imaju Parlamentarna skupština Bosne i
Hercegovine, Parlament Federacije Bosne i Hercegovine, Narodna skupština Republike
Srpske, Skupštine Brčko distrikta te druga zakonodavna tijela nižeg nivoa u Bosni i
Hercegovini.
Pravna država predstavlja onu državu kojas voj pravni, politički, ekonomsi i svaki
drugi unutražnji sistem zasniva na vladavini zakona i prava. Unutar nje, funkcioniranje
vlasti nadzire nezavisno pravosuđe, a slobode građana ne mogu se ograničavati izvan
okvira, koji su unaprijed zadani zakonima. Odnošenje zakona provodi se kroz primjenu
ustavnim poretkom uređene procedure.
U uvodnom dijelu prikazat će se definicija i teortski pojam pravne države i njenih
vrijednosti, s posebnim osvrtom na one vrijednosti, koje su posebno istaknute u pravnoj
tečevini Evropske unije. Sadašnja slika aktivnosti zakonodavnih tijela Bosne i Hercegovine
pokazuje da su ona u proteklom periodu, a posebno proteklom mandatu malo učinila u
implementaciji obaveza po acquis communautarire, jer su ta tijela donijela malo propisa,
koji se traže za dati trenutak, a i ono što su donijela i objavila u službenim glasilima, bile
su uglavnom izmjene i dopune već donesenih propisa. Nedostatak ključnih reformi i
nemogućnost promjene postojećeg ustavnog okvira (pokazalo se posebno na presudi
107
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu, u predmetu Sejdić/Finci protiv Bosne i
Hercegovine, kao i druge presude) dovelo je Bosnu i Hercegovinu u zastoj na
euroatlantskom putu i prouzrokovalo sve veći bijes međunarodne zajednice, koja nemoćno
gleda osiromašenu i nedemokratsku Bosnu i Hercegovinu, koja ništa ne preduzima za
prevazilaženje tog stanja.
Sve ovo ukazuje na potrebu za izgradnjom modernog pravnog sistema, kroz
jačanje uloge zakonodavnih tijela Bosne i Hercegovine u kontekstu jačanja pravne države u
evropskim integracionim kretanjima. Ova jačanja bi se posebno ostvarivala kroz sljedeća
pitanja:
 jačanje kapaciteta u zakonodavnim tielima Bosne i Hercegovine za stalnu, snažnu
i svrsishodnu saradnju s Evropskim parlamentom;
 jačanje mehanizama i kapaciteta za usklađivanje zakonodavstava (zakonodavne
procedure parlamenata i i usklađivanje nacionalnog zakonodavstva s acquis
communautaire);
 jačanje mehanizma nadzora institucija izvršne vlasti (Vijeća ministara BiH i vlada)
kao ovlaštenih predlagača zakona u postupku donošenja propisa i drugim
aktivnostima na pridruživanju Evropskoj uniji;
 jačanje uloge civilnog društva u jačanju pravne države i pridruživanju Evropskoj
uniji;
 razvoj redovite, iskrene, stalne i potpune međusobne saradnje zakonodavnih tijela
u Bosni i Hercegovini u procesu europskih integracija;
 jačanje uloge i kapaciteta poslanika, delegata i zaposlenika zakonodavnih tijela u
procesu jačanja pravne države i EU integracija;
 poboljšanje upravljanja unutarnjim resursima u zakonodavnim tijelima u procesu
jačanja pravne države i EU integracijama;
Nakon temeljitih, naučno ispitanih i obrađenih ovih pitanja, ponudit će se
zaključci, kojim će se ukazati na potrebu za novom fazom izgradnje modernog pravnog
sistema u Bosni i Hercegovini kroz kontekst jačanja elemenata pravne države u EU
integrativnim procesima.
Ključne riječi: Parlamentarna skupština BiH, parlamenti u Bosni i Hercegovini, pravna
tečevina Europske unije, Europska unija, pravna država, europski integracioni procesi,
reforme.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
108
STRENGHTHENING THE ROLE OF THE PARLIAMENT IN BOSNIA
AND HERZEGOVINA IN THE CONTEXT OF STRENGHTHENING
THE LEGAL STATE IN THE EUROPEAN INTEGRATION PROCESSES
Abstract
The European Union represents a unique economic and political partnership of
28 democratic countries. Its legal and economic system is based on the values of western
democracy, titled the legal state, contained in primary and secondary sources of law that
make up the acquis communautaire or the accumulated legislation of the EU. The legal
system of these countries, based on the values of the acquis ensures peace, freedom and
prosperity. Since its founding, through half a century of expansion, a space of stability,
democracy, multiculturalism and tolerance has been created, in in that direction, in the
last fifteen years Bosnia and Herzegovina is headed.
In the context of the efforts of the institutions of Bosnia and Hercegovina made
on the path of strengthening the legal state and on the path of euro integrations a
significant place is taken by the Parliamentary Assembly of Bosnia and Herzegovina,
Parliament of the Federation of Bosnia and Herzegovina, the People’s Assembly of the
Republic Srpska, Assembly of Brčko District and other legislative bodies at lower levels in
Bosnia and Herzegovina.
The legal state is embodies in that state which bases its legal, political, economic
and any other internal system on the rule of law. Within it, the functioning of the
government is overseen by an independent judiciary and the freedoms of its citizens
cannot be limited outside of the limits set beforehand by the laws. The adoption of the
laws is performed on the basis of a constitutionally ordained procedure.
In the introductory part the definitions and the theoretic framework of the legal
state will be shown, together with its values, while paying special attention to those values
that are particularly emphasized within the acquis of the European Union. The current
picture of the legislative bodies of Bosnia and Herzegovinademonstrates that it, in the
previous timeframe, and especially so in the latest political term, has done little in the
implementation of its commitments under the acquis communautaire, because those
bodies have adopted few laws that the current moment is asking for, and the ones that
have been adopted and have been published in the official Gazettes were mainly changes
and amendments to the current existing laws. Lack of the key reforms and the inability to
change the existing constitutional framework (as was amply demonstrated in the
Sejdić/Finci and other verdicts and the subsequent implementation (or lack thereof) of
the rulings of the European Court of human rights in Strasbourg)has led Bosnia and
Herzegovina to a standstill at the path of Euro-Atlantic integrations and has caused an ever
109
Međunarodna naučno-stručna konferencija
increasing fury of the international community, looking helplessly onwards to an
impoverished and nondemocratic Bosnia and Herzegovina, doing nothing to change the
circumstances it finds itself in.
All this points to the need to build a modern legal system, through the
strengthening of the role of legislative bodies of Bosnia and Herzegovina in the context of
strengthening the legal state in the European integration currents. This strengthening
could most particularly be established through the following means:
 The strengthening of the capacities of the legislative bodies of Bosnia and
Herzegovina toward a permanent, strong and purposeful cooperation with
theEuropean Parliament;
 The strengthening of the mechanisms and the capacity of the harmonization of
the laws (the legislative procedure of the Parliament and the harmonization of the
national laws with the acquis);
 The strengthening of the mechanisms of oversight of the institutions of executive
government (The Council of Ministers of B&H and the government of Bosnia
and Herzegovina)as authorized proposers of the law in the process of adopting
laws and other activities related to joining the European union;
 The strengthening of the role of civil society in strengthening the legal state and
joining the EU;
 The development of a regular, honest, permanent and complete international
cooperation of the legislative bodies in Bosnia and Herzegovina in the process of
European integrations
 The strengthening of the role and the capacity of the representatives, delegates
and employees of the legislative bodies in the process of strengthening of the legal
state and EU integration;
 The improvement of the management of internal resources in the legislative
bodies in the process of strengthening of the legal state and in the EU
integrations;
After the thorough, scientific examination and consideration of these issues,
conclusions will be offered which will point to the need for a new phase of building a
modern legal system in Bosnia and Herzegovina through the context of strengthening the
elements of legal state in EU integrative processes.
Key words: Parliamentary Assembly of B&H, Parliaments in Bosnia and Herzegovina,
acquis communautaire, European Union, Legal state, European Integration Processess,
Reforms.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
110
Autor/Author: Mr.sc. Maja Rimac-Bjelobrk
Institucija/Institution: Direkcija za europske integracije Vijeća ministara BiH/Directorate for
European Integration of the Council of Ministers of Bosnia and Herzegovina
EUROPSKO PARTNERSTVO SA BOSNOM I HERECEGOVINOM
Sažetak
Europsko partnerstvo, pokrenuto kao jedan od glavnih instrumenata procesa
europskih integracija, bilo je vrlo značajno i sa aspekta procesa tranzicije, jer se sastojalo od
cijelog niza prioriteta čija provedba rezultira sveobuhvatnim reformama, uključujući i
usklađivanje zakonodavstva sa pravnom stečevinom EU, a s ciljem da se zemlji pomogne u
pripremama priprema za članstvo u EU. Naime, kratki i srednjoročni prioriteti reformi za
svaku zemlju partnera, uključujući i one u području usklađivanja sa pravnom stečevinom
EU, predstavljali su listu za praćenje ostvarenog napretka, kao i smjernice za financijsku
pomoć EU-a. BiH je prioritete uvrstila u sveobuhvatan akcijski plan. Konačno, na kraju
razdoblja provedbe, BiH je u potpunosti implementirala 671 od ukupno 1072 planirane
mjera, što iznosi 62,6% ukupne provedbe.
Glavni cilj ovog rada je objasniti ulogu i značaj EP-a i njegove uloge u
tranzicijskom procesu, uključujući i prenošenje pravne stečevine EU, s posebnim
naglaskom na rezultatima ostvarenim u BiH tijekom provedbenog razdoblja 20082012.
U tom smislu, rad sadržava kratki pregled nastajanja i razvitka ovog EU instrumenta,
njegove strukture i metodologije, te analizu rezultata provedbe u BiH. Kako bi istaknuli
statističke trendove provedbe i smjestili ih u širi kontekst, u radu se u određenoj mjeri
kombiniraju metodologije kvantitativne i kvalitativne analize podataka.
Ključne riječi: Bosna i Hercegovina, europske integracije, Europsko partnerstvo,
tranzicija, usklađivanje zakonodavstva
EUROPEAN PARTNERSHIP WITH BOSNIA AND HERZEGOVINA
Abstract
The European Partnership (EP), launched as the one of the main European
Integration Process instruments, has been considered as useful transition instrument, since
it was consisted of whole set of priorities providing for broad reform agenda, including
acquis transposition, and aimed to help country to prepare itself for EU Membership.
Specifically, short and mid-term reform priorities for each partner country, including
those in the field of acquis transposition, provided checklist against progress achieved, as
111
Međunarodna naučno-stručna konferencija
well as guidance for the EU financial assistance. BiH addressed those priorities through
comprehensive Action Plan. Finally, at the end of implementation period, BiH fully
implemented 671 out of 1072 planned measures, which amount to 62,6% of total
implementation.
The main goal of this Paper is to explain role and importance of the EP and its
role in transition process, including acquis transposition, with special emphasis on results
BiH achieved during implementation period 2008-2012. Thus, Paper will consist of brief
overview of background and development of this EU instrument, their structure and
methodology, and analysis of results BiH achieved. In order to outline statistical
implementation trends and place these trends in broader context, Paper will combine to
some extent methodology of quantitative and qualitative data analysis.
Key words: Bosnia and Herzegovina, European Integration, European Partnership,
Transition, Legal Harmonisation
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
112
Autor/Author: Prof. dr. Nedžad Bašić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Bihaću/Faculty of Law, University of
Bihać
DIZAJNIRANJE POLITIČKOG SISTEMA EU
Sažetak
Kada se govori o dizajniranju političkog sistema EU istraživanja su prvenstveno
usmjerana ka određenju procesa integracija u terminu odredjenje EU kao “prostornog
koncepta politike” država članica EU. Ovdje se akcent prvenstveno stavlja na prostornu
distinkciju izmedju nacionalnih interesa država članica (politički zahtjevi- input), koji su
fukusirani na prostornu distribuciju glasačke moći u procesu donošenja odluka (process of
decisionmaking) i na prostornu distribuciju ostvarenih beneficija na temelju donijetih
odluka u institucijama EU (outcome). Ove različite prostorne distinkcije interesa država u
političkom prostoru EU značajno se reflektiraju na procese evropskih integracija u kojima
se dizajnira koncept političkog i normativnog sistema EU.
Za razliku od političkog sistema države, politički sistem EU iskazuje niz novih
dimenzije ne samo u gore nevedenim prostornim dimenzijama, već isto tako i u
ekonomskoj, socijalnoj, političkoj, normativnoj i ideološkoj strukturi, što politički sistem
EU čine znatno kompleksnijim i teže razumljivim za studente. Države članice EU ulaze u
evropske integracione procese sa različitim ekonomskim, socijalnim, političkim i
populacijskim kapacitetima, koji imaju odgovarajuću ulogu u procesu suprancionalnog
kolektivnog donošenja odluka u EU. Process “prelivanja” interesa država članica EU iz
nacionalnog prostora u supranacionalni institucionalni integracioni prostor EU značajno
se reflektira na permanentni sukob interesa odnosno političkih zahtjeva participanata u
evropskim integracijama što znatno utiče na proces donošenja odluka na supranacionalnoj
razini EU, odakle i proističu zajedničke beneficije . Ovaj “kreativni” sukob nacionalnih
interesa u procesu donošenja kolektivnih odluka na supranacionalnoj institucionalnoj
ravni, u procesima permanantnog proširenja članstva EU, traži permanentno
rekonfiguriranje nacionalnih političkih zahtjeva-interesa (inputs) država članica EU,
permanentnu promjenu mehanizma odlučivanja (proces donošenja odluka) kroz koje se
ovi politički zahtjevi transferiraju u kolektivne odluke institucija EU (output), što
politički sistem EU čini jednim dinamičnim procesom (sistemom akcija) izmedju država
članica EU u institucijama EU.
U ovom dinamičnom sistemu akcija, distribucija normativne moći (glasačka moć)
nije uvjek kompatibilna (jednaka) sa političkom i ekonomskom moći participanata u
sistemu EU, što ima velikog utjecaja na interakcije izmedju interesa država članica EU u
institucijama EU, što se reflektira i na odnose izmedju samih institucija EU, prije svega
113
Međunarodna naučno-stručna konferencija
izmedju Vijeća ministara EU i Parlamenta EU, kao i na strukturu odnosa izmedju
političkih stranaka država članica EU i njihovog pozicioniranja na skali odnosa izmedju
ljevice i desnice u okviru Parlamenta EU. Ovi procesi utječu na odnose izmedju različitih
sektora u EU koji su odredjeni interesima država članica EU, što politički sistem EU
dodatno čini složenijim i težim za razumjevanje
Ključne riječi: ulaz, nadnacionalno donošenje odluka, izlaz, postupak saodlučivanja,
nadnacionalni politički prostor, supranacionalne normativne integracije, postupci
konsultacija.
DESIGNING POLITICAL SYSTEM OF THE EU
Abstract
When we are talking about the designing of the political system of the EU our
attention is primarily focused on characteristic of the process of integration in the EU as a
"supranational spatial policy concept" of integration of EU member states. Here the
emphasis is placed primarily on the spatial distinction between the national interests of EU
member states (political demands input), which are focused on spatial distribution of
voting power in the decision making process (process of decision-making) and the spatial
distribution of realized benefits on the basis of decisions taken in the EU institutions
(outcome). These different spatial distinctions between the interests of member states in
the political space of the EU significantly reflect the process of European integration in
which the concept of the political and legislative system of the EU has been designed.
Unlike the political system of state, the political system of the EU shows a
number of new dimensions, not only in the above-mentioned spatial dimension, but also
in the economic, social, political, normative and ideological structure. The EU member
states are included in the European integration processes with different economic, social,
political and population capacity with an appropriate role in the process supranational
collective decision-making in the EU. Process of "spillover" interests of EU member states
from the national space into supranational institutional integrated space of EU is greatly
reflected in the ongoing conflict of interest or the political demands of the participants in
the European integration which significantly affects the decision-making process at the
supranational EU level, where the resulting joint benefits. This "creative" clash of national
interests in the process of making collective decisions at the supranational institutional
level, in the process of EU enlargements, would require a permanent reconfiguration of
national political demands-interest (inputs) of EU member states, permanent change in
the mechanism of decision-making (decision-making) through which these political
demands has been transferred into the collective decisions of the EU institutions (output),
that political system of the EU makes a dynamic process (system actions) between interests
of the EU member states and the EU institutions.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
114
In this dynamic system of action, distribution of normative power (voting power)
are not always compatible (equal) with political and economic power of member states in
the system of the EU, that has a great impact on the interaction between the interests of
the EU member states in the EU institutions, and strong influence on relations between
the institutions of the EU, especially between the EU Council of ministers and the EU
Parliament. All this has a big impact on the structure of relations between political parties
of EU member states and their positioning on the scale of relations between the left and
right within the EU Parliament, as well. These processes affect the relations between the
different sectors in the EU which have been determined with a particular interest of EU
member states, that EU political system additionally makes more complex and difficult for
understanding.
Key words: input, supranational decision making, output, co-decision procedure,
supranational political space, Right-left wing groups, supra-national normative
integration, consultative procedures.
115
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Dr. sc. Sanja Bazina
Institucija/Institution: Direkcija za europske integracije Vijeća ministara BiH/Directorate for
European Integration of the Council of Ministers of Bosnia and Herzegovina
ŠTO ZA BOSNU I HERCEGOVINU ZNAČI UČINKOVIT
MEHANIZAM KOORDINACIJE ZA EUROPSKE INTEGRACIJE
Sažetak
Koordinacijski mehanizam za europske integracije važan je element procesa
pristupanja jedne zemlje Europskoj uniji. Pravovaljani izbor mehanizma koordinacije
osigurava učinkovit proces unutar državnog aparata s krajnjim ciljem donošenje
pravovremenih, kvalitetnih te legitimiranih odluka i stajališta u okviru ispunjenja obveza
na putu prema EU. Podjednako važno je i pojedinačno djelovanje državnih službenika u
okviru ovog sustava i posvećivanje pozornosti jačanju njihovih kapaciteta. U radu je
opisana važnost učinkovitog mehanizma koordinacije, te značajke kojima treba posvetiti
pozornost pri uspostavi istog. Potom je provedena analiza koordinacijskih mehanizama za
europske integracije određenih zemalja kandidata te mehanizama za europske poslove
određenih država članica. Pri tomu su osobito uzete u obzir one države, čiji upravni sustavi
posjeduju sličnosti sa sustavom BiH. Dodatno su predstavljeni rezultati ankete za državne
službenike koji se bave poslovima europskih integracija BiH. Na temelju navedene analize
i rezultata ankete, a uzimajući u obzir specifičnosti upravne strukture BiH, definirane su
preporuke za uspostavu učinkovitog mehanizma koordinacije za europske integracije u
BiH te za unaprjeđenje kapaciteta državnih službenika, potrebnih za uspješno obavljanje
poslova europskih integracija u okviru ovog mehanizma.
Ključne riječi: Europske integracije, Bosna i Hercegovina, mehanizam koordinacije,
državni službenici, jačanje kapaciteta.
WHAT DOES IT MEAN AN EFFECTIVE COORDINATION
MECHANISM FOR EUROPEAN INTEGRATION FOR BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Abstract
Coordination mechanism for European integration is an important element in the
process of joining the country to the European Union. Adequate choice of coordination
mechanism leads an effective process within the state apparatus with the ultimate goal of
achieving timely, proper and legitimized decisions and positions in fulfilling obligations in
accessing the EU. Equally important are the individual actions of civil servants within this
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
116
system and focusing attention to strengthening their capacities. This article describes the
importance of effective coordination mechanism for a successful journey of the country
towards the EU membership and the features important for the establishment of the
mechanism. Then the analysis of coordination mechanisms for European integration in
certain candidate countries was carried out, as well in as mechanisms for European affairs
in certain member states. During the analysis, particular attention was paid to the
countries whose administrative systems have similar characteristics as the system of BiH.
In addition, there are results of a survey for civil servants dealing with the affairs of
European integration of BiH. Based on the aforementioned analysis and the results of the
survey, taking into account the specificities of the administrative structure of BiH,
recommendations for the establishment of an effective coordination mechanism for
European integration of BiH are defined. Additionally, there are also recommendations
for the improvement capacities of civil servants, necessary for successful performance of
European integration affairs within this mechanism.
Key words: European integration, Bosnia and Herzegovina, coordination mechanism,
civil servants, capacity building.
117
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Dr. sci. Adnan Mahmutović
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Travniku/Faculty of Law, University
of Travnik
VLADAVINA PRAVA U PRAVU EUROPSKE UNIJE:OPSEG,
DIMENZIJE, ZAŠTITA, UVJET ZA ČLANSTVO U EVROPSKOJ UNIJI
Sažetak
U radu se rezimira pitanje vladavine prava u Europskoj uniji sa posebnim osvrtom
na njen opseg, dimenzije i zaštitu u kontekstu značaja, koji ona iskazuje za integracijski
proces općenito. Vladavine prava, kao pojam danas je često u upotrebi, ali istovremeno
pojam za koji je vrlo teško pronaći adekvatno univerzalno ili općeprihvatljivo objašnjenje.
Ovo je naročito primjetno u primjeru odnosa Europske unije i njenih država članica.
Vladavina prava u Europskoj uniji postepeno je izrasla i nametnula se kao dominatna
organizacijska paradigma i multiplikantan pravni princip unutar kojeg se podjednako
moraju uzeti u obzir kako njegovi formalni tako i materijalni elementi.
Imajući u vidu njen značaj ali i slučajeve kršenja od strane pojedinih država
članica, ovaj rad, poseban dio, posvećuje razmatranju pitanja efikasnijeg nadzora EU nad
državama članicama. Predmet analize predstavlja analiza značaja i dometa tzv. Novog
okvira za jačanje vladavine prava koji je predstavila Komisija sredinom marta 2014.
godine.
Konačno, rad nudi sumiran prikaz značaja jačanja vladavine prava kao uvjeta za
članstvo u EU. U tom smislu, razmatraju se neki aspekti vladavine prava iz perspektive
trećih država aktuelizirajući određene probleme i prepreke, koji stoje na putu jačanja
vladavine prava u državama, koje su opredjeljene za članstvo u Uniji.
Ključne riječi: Vladavina prava, Europska Unija, države članice, europska komisija, Sud
pravde, vrijednosti, principi, zaštita.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
118
THE RULE OF LAW IN THE EUROPEAN UNION: SCOPE,
DIMENSIONS, PROTECTION AND REQUIREMENTS FOR EU
MEMBERSHIP
Abstract
This paper summarizes the issue of the rule of law in the European Union in a
manner that gives a special emphasis on its scope, size and protection in the context of the
importance of integration process in general. Rule of law as a term is now very often used,
but at the same time it is very difficult to find its adequate universal or general plausible
explanation. This kind of example is particularly reflecting European Union and its
Member States relations. The rule of law in the European Union has been gradually
grown and established as a dominant organizational paradigm and multiplicand legal
principle with both formal and material elements that have to be considered.
Having in mind its importance, as well as the certain violations previously done
by certain Member States, this paper devotes special attention to analyzing issue of
efficient supervision over the EU Member States. In particular the subject of analysis here
is the scope and importance of so-called New Framework for Strengthening the Rule of
Law which was presented by the Commission in mid-March 2014.
Finally, this paper provides a brief overview of the importance of strengthening
the rule of law as a precondition for EU membership. In that respect some aspects of the
Rule of Law have been considered from the perspective of third countries by focusing on
certain problems and obstacles towards strengthening the rule of law in countries that have
commitment to join the Union.
Key words: Rule of Law, European Union, Member States, European Commission,
Court of Justice, Values, Principles, Protection.
119
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Dr. sci. Adnan Mahmutović
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Travniku/Faculty of Law, University
of Travnik
KOLEKTIVNI IDENTITET: MAGIČNA RIJEČ ZA EUROPU
Sažetak
Ovaj članak tretira pitanja, koja su zajednička za pravne, politološke i sociološke
znanosti kao temeljna u identifikaciji kako kolektivni identitet može doprinijeti procesu
evropskih integracija, a posebno kako se može pomoći u poboljšanju demokratskih inputa,
odnosno jačanja demokratije u Europskoj uniji. U nekim mojim ranijim istraživanjima
našao sam da politološka perspektiva zauzima važno mjesto u literaturi na temu Europske
unije. To mi je dalo ideju da taj aspekt koristim u većoj mjeri u kombinaciji sa
normativnim aspektom kako bi se objasnila temeljna dostignuća vezana za evropski
identitet, kao i za doticanje nekih specifičnih aspekata u tom području.
Preliminarni pristup ovom pitanju se temelji na pitanju da li postoji zajednički
skup vrijednosti unutar Unije i da li je moguće građane Unije identificirati kao
Evropljane? U tom smislu, važan dio ovog istraživanja bit će da ispita da li porijeklo,
historija, jezik i religija predstavljaju objektivni kriterij na osnovu kojih bi se mogao
uspostaviti kolektivni identitet, ili su oni samo političko sredstvo koje se koristi za
određene ciljeve. Kako su porijeklo, historija, jezik i vjera na način kako ih razumije narod
obično rezultat odluka elite. Zbog toga je li ovo slučaj u kojem se politika (nacionalnog)
identiteta konstruira od strane političkih aktera i služi da ojača njihovu snage i da li je to
razlog zašto političari izbjegavaju podržati projekte kolektivnog identiteta?
Zbog koristi za diskusiju o tome šta je to što bi moglo ujediniti brojna
državljanstva u jedan kolektivni identitet ukratko ću konsultovati ranije pokušaje stvaranja
evropskog identiteta kroz ustavne reforme, formalno stvaranje ustava i prava na
državljanstvo. Značaj niza simbola i instrumenata koji su usvojeni do danas, uključujući i
Europsku građansku inicijativu, koji se pojavio sa Ugovorom iz Lisabona kako bi se
olakšala identifikacija građana sa Unijom također će biti analizirani. Neka od sljedećih
pitanja ovdje biti će osnova ovog istraživanja: Kakav je identitet koji će se pojaviti iz
procesa evropskih integracija; koji su novi obrasci stvaranja kolektivnog identiteta koji
utječu na proces evropskih integracija; koja vrsta uključenosti i osjećaja pripadnosti
predstavljaju suštinu i proizvode novi evropski društveni i kulturni prostor u odnosu na
koje simbole; kakve politike i političke identifikacije će se pojaviti i nastaniti?
Ključne riječi: kolektivni identitet, evropski identitet, evropska građanska inicijativa,
kultura, religija, historija, jezik, politički akteri.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
120
COLLECTIVE IDENTITY: THE MAGIC WORD FOR EUROPE
Abstract
This Article concerns questions common to the disciplines of Legal, Political and
Social sciences fundamental in identifying how the collective identity could contribute to
the European integration process and particularly how it can assist the improvement of
democratic inputs i.e. strengthen the democracy in European Union. During my previous
research I found out that the political perspective has an important place in the literature
on the subject of European Union. That gave me the idea to use it to a greater extent in
combination with the normative perspective in order to explain the fundamental
achievements related to the European identity as well as to tackle some specific aspects in
that area.
The preliminary approach to this matter is based on question whether there is a
common set of values within the Union and is it possible for its citizens to identify
themselves as Europeans? In that respect, an important part of this research will be to
examine whether the origin, history, language and religion constitute an objective criteria
upon which collective identity could be established, or are they merely a political tool
exploited to reach particular goals. How the origins, history, language and religion are
regarded by the people, is usually the result of decisions made by the elite. Therefore, is
this a case where the identity policies are construed by political actors and serve to
strengthen their power and is that the reason why the politicians avoid supporting
collective identity projects?
For the benefit of discussion what could possibly unite numerous citizenships into
one collective identity I will briefly consult the previous attempts that have been made to
create a European identity through constitutional reforms, formal constitution-making
and citizenship rights. The importance of a number of symbols and instruments that were
adopted until today, including the recent ones like European Citizen’s Initiative, which
came up with the Lisbon Treaty to facilitate the citizens’ progression towards their
identification with the Union will also be examined. Some of the questions addressed here
will be the basis of this research: what kind of identity will emerge from the process of
European integration; what are the new patterns of collective identity formation that
affect the process of European integration; what kind of involvement and feeling of
belonging will be the essence and the product of the new European social and cultural
space and in relation to what symbolic images; what kind of polity and political
identification will emerge and settle in?
Key words: Collective Identity, European Identity, European Citizen’s Initiative, Culture,
Religion, History, Language, Political actors.
121
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Dr. sc. Jadranka Polović
Institucija/Institution: Visoka škola multimedijskih i komunikacijskih tehnologija u
Splitu/High school of multimedia and communication technologies of Split
HRVATSKA KAO ČLANICA EU: IZAZOVI POLITIČKIH,
EKONOMSKIH I SOCIJALNIH PERSPEKTIVA
Sažetak
Gotovo sve stručne analize ukazuju na činjenicu da je Hrvatska “nova“ neuspješna
članica Europske unije te da je po naraslim ekonomskim i socijalnim problemima
naslijedila Grčku. Naime, brojni analitičari navode da Hrvatska tijekom prve godine
članstva nije uspjela iskoristiti prednosti ulaska na jedinstveno europsko tržište, u prvom
redu snažnije privući strane investicije. Razlozi su brojni: od krize unutar EU, zbog koje
periferne države (Hrvatska) imaju status kolonijalnog objekta do subjektivnih slabosti
same Hrvatske poput nepovoljne strukture, produktivnosti i konkurentnosti domaće
industrije i poljoprivrede, ogromne zaduženosti pa do nedostatka strukturnih reformi.
Ulaskom u EU, u srpnju 2013.g. Hrvatska je formalno okončala jedan neobično
dug, ali i mučan proces pridruživanja prestižnoj integraciji. Politički, gospodarski i
socijalni život zemlje, više od dva desetljeća oblikuje se pod snažnim utjecajem
međunarodnih aktera (SAD, EK, MMF, WB....) pri čemu je Hrvatska kontinuirano
izložena stalnim diplomatskim pritiscima koji su formalizirani kroz politiku uvjetovanosti:
od političkih zahtjeva (ljudska i manjinska prava, suradnja s Haaškim sudom, izručenje
Gotovine, obuzdavanje korupcije,...), ekonomskih (privatizacija, liberalizacija,
deregulacija, strukturne reforme ili “politika štednje “) do vrijednosnih (gay pride...) koji
su bitno mijenjali strukturu hrvatskog društva.
Hrvatska je otvaranjem pristupnih pregovora započela proces mijenjanja vlastitog
zakonodavstva, tj. usvajanja acquis communautairea. Prilagođavanje nacionalnog pravnog
sustava podrazumijevalo je copy paste europskih normi, uredbi, direktiva, odluka,
preporuka i mišljenja pri čemu se ni najmanje nisu propitivale sposobnosti upravljačkih
elita da primjene pravnu stečevinu EU, kao ni mogućnosti društvene apsorpcije
zahtijevanih reformi. Je li izvana nametnuta strategija transformacije sveukupnih
društvenih odnosa tzv “strukturno prilagođavanje“ koje čvrsto usmjeravaju međunarodni
akteri rezultirala općedruštvenim razvojem zemlje ili je dovelo do višeslojnih rascjepa u
hrvatskom društvu? O ovoj temi potrebno je raspravljati jer su ekonomske i socijalne
perspektive Hrvatske vrlo upitne. Naime, začarani krug tranzicije koji se odvijao pod
međunarodnim pritiskom rezultirao je deindustrijalizacijom i deagrarizacijom, slabim ili
nepostojećim vlastitim investicijama, visokom nezaposlenosti osobito mladih,
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
122
pauperizacijom stanovništva uz kronični nedostatak solidarnosti, zajedništva i brige za
opće dobro. Stalna usmjerenost na ekonomsku efikasnost zapostavila je društveni razvoj, a
posljedice su višestruke: strukturalna ovisnost hrvatskog gospodarstva o globalnim
financijerima, neefikasnost modela upravljanja, ekonomsko nazadovanje, rast društvene
nejednakosti, ali i potpuna vrijednosna dezorijentacija hrvatskog društva.
Nakon više od dvadeset godina od raspada bivše države nedvojbeno se trebamo
zapitati kakvi su učinci politike uvjetovanosti, posebno primjene neoliberalnog modela
ekonomske politike ne samo prema Hrvatskoj već i prema ostalim zemljama Zapadnog
Balkana. Trenutne okolnosti hrvatskog društva ukazuju na činjenicu da europska priča
definitivno nije obećavajuća perspektiva. Uvažavajući hrvatsko iskustvo, ostaje otvoreno
pitanje trebaju li zemlje regije promisliti o nastavku politike pridruživanja Europskoj uniji.
Ključne riječi: Hrvatska, članstvo u EU, politika uvjetovanosti, politika štednje, Zapadni
Balkan.
CROATIA AS A MEMBER OF EU: CHALLENGES OF THE
POLITICAL, ECONOMICAL AND SOCIAL PERSPECTIVES
Abstract
The vast majority of expert analyses indicate the fact that Croatia is the ''new'',
unsuccessful member of the European Union and that it closely followed Greece when
growing economical and social problems are concerned. Numerous analysts stress that,
during the first year of the membership, Croatia didn't proceed to use the advantages of
entering a single European market and even more importantly, it failed to attract foreign
investments more effectively. The reasons for this current state are numerous, ranging
from the EU crisis that made peripheral countries acquire the status of a colonial object, to
the subjective weakness of the Croatia itself, its unfavorable structure, low productivity
and inadequate competitiveness of its home industry and agriculture, a huge external debt
and the lack of structural reforms.
With the entrance in the EU, in the July of 2013, Croatia formally terminated an
unusually long and tedious process of associating with this prestigious integration. The
political, economic and social life of the country has been forming for more than two
decades under a strong impact of various international actors (the USA, EC, MMF,
WB...). Thus, Croatia has been continuously exposed to permanent diplomatic pressures
which were formalized through the conditionality politics, ranging from political requests
(Human and Minority Rights, cooperation with the Hague court, extradition of
Gotovina, curb of corruption, etc.), economical measures (privatization, liberalization,
123
Međunarodna naučno-stručna konferencija
deregulation, structural reforms or the ''savings politics'') to the value shifts (gay pride,
etc.), all of which have significantly modified the entire structure of Croatian society.
With the opening of accession negotiations, Croatia has started a process of
changing its' own legislation or namely adopting the acquis communautairea. The
adjustment of the nation's legal system meant implementing a copy-paste practice of EU
norms, regulations, directives, decisions, recommendations and opinions. At the same
time, the ability of the governing elites to implement the acquis of the EU hasn't been
questioned at all and neither were the abilities of the society to absorb these demanding
reforms. Has the strategy of transforming all social relationships, the so-called ''structural
absorption'', which the international actors strongly advocated resulted in overall social
development, or has it led to the multilayered gaps inside the Croatian society? It is
necessary to consider this problem because economic and social perspectives of Croatia are
very questionable. A vicious circle of transition, which started under the international
pressure has resulted in deindustrialization and deagrarization, poor or non-existent
domestic investments, high unemployment (especially among the young populace), the
pauperization of the population and a chronic lack of solidarity, unity and care for the
common good. The constant focus on economic efficiency hinders social development,
with serious consequences: a structural dependence of Croatian economy on imported
capital, inefficient management model, economic setback, social inequality growth and a
complete value disorientation of the entire Croatian society.
After more than twenty years of the state disintegration, we should be asking
ourselves what are the effects of the conditionality politics, especially the use of neoliberal
models of economics not only on Croatia, but also on the other countries of West
Balkan's as well. The current state of Croatian society indicates that the "European story"
is definitely not a promising perspective. Taking the Croatian experience into account, the
unanswered question remains, whether the countries of the region should rethink about
continuing the association policy of the EU.
Key words: Croatia, membership of the EU, conditionality politics, osterity politics,
Western Balkan countries.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
124
Autor/Author: Dr. sc. Edin Rizvanović
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta „Džemal Bijedić“ u Mostaru/Faculty of
Law, University „Džemal Bijedić“ in Mostar
NORMATIVNA FUNKCIJA DRŽAVE VS EU INTEGRACIJSKI PROCES
Sažetak
Autor u ovom radu analizira jedan segment pravnog, grosso modo poslovnog,
sistema BiH. To čini kroz ostvarenje normativne funkcije države. Osnov pristupa nalazi se
u posmatranju glavnih determinanti sistema: transformacije vlasništva i evropskih
integracionih procesa. Ustav predstavlja polaznu tačku analize, na što se naslanjaju
privatizacijski propisi, sa jasnim refleksijama na druge propise. Autor, istovremeno,
ukazuje na poseban značaj potpune introdukcije standardnih funkcija države. Izgradnja
domaćeg sistema u značajnoj mjeri ovisi o integracionom procesu, čiji početak referira na
Sporazume o slobodnoj trgovini (2000), zatim na zaključenje CEFTA-e, potpisivanje
Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju i primjenu Privremenog trgovinskog sporazuma
(2008). Na kreiranje normativne slike u BiH utječe niz faktora: neadekvatan pristup u
donošenju propisa, česte promjene propisa, neujednačenost entitetskih normi, sporost u
usvajanju pojedinih zakona. Posljedica toga je nefunkcionalnost pravnog sistema, pravna
nesigurnost, sa implikacijama na ostvarenje osnovnih ljudskih prava i sloboda, te nelojalna
konkurencija kojoj su izloženi domaći poslovni subjekti. Aktuelnoj situaciji, između
ostalog, doprinosi i proces dezinstitucionaliziranja, koji svoju pozadinu ima u
nespremnosti prihvatanja temeljnih društvenih, pravnih i poslovnih standarda.
Ključne riječi: pravni i poslovni sistem, funkcije države, privatizacija, integracioni proces,
institucije, pravna nesigurnost, malo/srednje poduzetništvo, reorganizacija stečajnog
dužnika, dezinstitucionaliziranje, supsidijarnost.
NORMATIVE FUNCTION OF THE STATE VS. EU INTEGRATION
PROCESS
Abstract
The author in this paper analyzes one segment of a legal, grosso modo, business
system of BiH. The author makes this through realization of the normative function of the
state. The basis of the approach is found in the observation of the main determinants of
the system: ownership transformation and European integration processes. The
Constitution represents the starting point of analysis, on which lean the privatization
125
Međunarodna naučno-stručna konferencija
regulations, with clear reflections on other regulations. The author, at the same time,
points out at the special importance of the complete introduction of standard functions of
the state. Building a domestic system depends, to a large extent, on the integration process,
the beginning of which refers to the Free Trade Agreements (2000), then the conclusion
of CEFTA, the signing of the Stabilisation and Association Agreement and
implementation of the Interim Trade Agreement (2008). The creation of a normative
image in BiH is being influenced by a number of factors: inadequate approach in adopting
legislation, frequent changes of legislation, non harmonized entity norms, and slowness in
adopting certain laws. The consequence of this is the non-functionality of the legal system,
legal uncertainty, with implications to the realization of fundamental human rights and
freedoms, and unfair competition which affects domestic business entities. Current
situation is, among other things, contributed by the process of deinstitutionalization that
has its background in the unwillingness to accept the fundamental social, legal and
business standards.
Key words: legal and business system, the functions of the state, privatization, integration
process, institutions, legal uncertainty, a small / medium entrepreneurship, reorganization
of the bankruptcy debtor, deinstitutionalization, subsidiary.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
126
Autor/Author: Doc. dr. Benjamin Flander
Institucija/Institution: Univerzitet u Mariboru, Fakultet za kazneno pravosuđe i sigurnostne
studije/University of Maribor, Faculty for Criminal Justice and Security Studies
POSTMODERNIZACIJA (I KRIZA) PRAVA: PRAVNI SISTEM I
PRAVNA DRŽAVA U ″VRLOM NOVOM SVIJETU″
Sažetak
U poslednjih nekoliko decenija se zbog dalekosežnih društvenih promjena, kojim
uzrokuju procesi globalizacije i postmodernizacije, značajno promjenjuje i moderno pravo
odnosno pravni sistem. Pravo postaje sve manje općenito, sistematično i hierarhično
(promjenjuju se temeljne strukturne značajke modernog prava), uvažavaju se novi principi
djelovanja pravnog sistema (umjesto javno-pravnog modela ugovorni privatno-pravni
model uspostavio se kao dominantan način regulisanja društvenih odnosa), granice između
javnog i privatnog prava sve su manje jasne, ostvaruju se novi pravni koncepti, instituti i
discipline, dok se oni, koji su nastali u modernoj pravnoj tradiciji, značajno promjenjuju.
Postmodernizacija prava, između ostalog, donosi mnoge negativne (″krizne″)
transformacije, među kojima treba istaknuti širenje neoliberalne (law-and-order) pravne
ideologije i politike, degradaciju temeljnih principa pravne države, promjene materialnog i
procesnog kaznenog prava u ime brzog, efikasnog i ekonomičnog kaznenog progona
osumljenika krivičnih djela (mjesto pravne države preuzima postmoderna penalna država),
razgradnju socijalne države, privatizaciju pravosuđa, inflaciju pravnog normiranja
(juridizaciju društvenih odnosa) i transformaciju pravnog subjektiviteta. Promjene, koje
donosi postmodernizacija, moderno pravo i pravni sistem u mnogim bitnim aspektima
vode natrag u vrijeme ranog klasičnog liberalnog modrernog pravnog sistema 18. i početka
19. stoljeća. Autor u članku razvija stav, da države, koje ulaze u proces evropskih
integracija i reforme pravnog sistema prema kriterijima Evropske unije, trebaju uzeti u
obzir širi istorijski kontekst tog procesa: društvenu i pravnu postmodernizaciju (u kojoj
pravo i pravni sistem dobijaju novi, postmoderni identitet) na jednoj, te krizu koncepta
pravne države na drugoj strani.
Ključne riječi: društvo, pravo, pravni sistem, pravna država, postmodernizacija, kriza.
127
Međunarodna naučno-stručna konferencija
POSTMODERNIZATION AND THE CRISIS OF LAW: LEGAL SYSTEM
AND RULE OF LAW IN "BRAVE NEW WORLD"
Abstract
In the past few decades, due to far-reaching social changes caused by globalization
and postmodernization, modern law and legal systems have changed significantly.
Generally speaking, law has become less general, systematic, and hierarchical since the
basic structural features of modern law changed. New principles of the functioning of the
legal system have taken advantage over the previous ones, i.e., instead of a public law
model, a private law contracting model has established itself as the dominant way of
regulating social relations. Moreover, the boundary between public and private law has
become less clear, and new legal concepts, institutes, and disciplines have occurred while
those which prevailed throughout the modern legal tradition have changed significantly.
Postmodernization of law, among other things, brings a lot of negative “crisis”
transformation, among which those worth mentioning are the spread of the neo-liberal
law-and-order legal ideology and politics, the degradation of fundamental principles of the
rule of law, changes in substantive and procedural criminal law for the sake of fast,
efficient, and economic prosecution of criminal suspects, the breakdown of the (law of)
welfare state (the latter being transformed into penal state), privatization of justice (e.g.
judicial services), excessive juridization of social relations, and the transformation of legal
subjectivity. In many important aspects, the postmodern transformations have taken
contemporary law and legal systems back to the times of the early classical liberal legal
system of the 18th and early 19th centuries. The author argues that, in the process of their
integration to European Union and the legal reform according to the European standards,
the states should take into account the broader historical context of this process: the social
and legal postmodernization which gave the law and legal system a new postmodern
identity, on one hand, and the crisis of the concept of the rule of law, on the other.
Key words: society, law, legal system, the rule of law, postmodernization, crisis.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
128
Autori/Authors: Ajna Bakrač; Sanja Cerić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Bihaću/Faculty of Law, University of
Bihać
REFORMA JAVNE UPRAVE KAO JEDAN OD STRATEŠKIH CILJEVA
BOSNE I HERCEGOVINE NA PUTU PREMA EVROPSKOJ UNIJI
Sažetak
Da bi javna uprava kao kompleksan sistem ljudske saradnje i regulator društvenih
procesa mogla da odgovori zahtjevima vremena, bio je potreban njen suštinski preobražaj.
Reforma javne uprave je neophodna radi stvaranja učinkovite, odgovorne i troškovno
efikasne javne uprave. Uspješna provedba reforme javne uprave u Bosni i Hercegovini je
ključ koji otvara vrata Evropske unije. Za Evropsku uniju jedan od najvažnijih kriterija za
članstvo jest provedba njene pravne stečevine, što zahtijeva sposobne upravne kapacitete.
Građani Bosne i Hercegovine također očekuju sposobnu javnu upravu koja će biti
pokretač kontinuiranog i održivoga društveno ekonomskog razvoja. Bosna i Hercegovina i
Evropska unija saglasne su o potrebi provođenja reforme javne uprave u Bosni i
Hercegovini, te je iz tih razloga Bosna i Hercegovina preuzela obavezu provođenja reforme
javne uprave, definirala strateške ciljeve reforme i uspostavila kapacitete za provođenje
same reforme.
Ključne riječi: javna uprava, evropsko upravno pravo, reforma javne uprave, strategije
reforme, BiH, EU.
THE REFORM OF THE PUBLIC ADMINISTRATION AS ONE OF
THE STRATEGIC OBJECTIVES OF BOSNIA AND HERZEGOVINA
ON ITS PATH TOWARDS THE EUROPEAN UNION
Abstract
There was a need for a substantial transformation of the public administration, as
a complex system of human cooperation and control of social processes, to make a public
administration that could respond to the demands of time. We need the reform of the
public administration if we want to create effective, accountable and cost-effective public
administration. Successful implementation of public administration reform in Bosnia and
Herzegovina is the key that opens the door to the European Union. For the European
Union, one of the most important criteria for membership is the implementation of its
acquis, which requires a capable administrative capacity. Citizens of Bosnia and
Herzegovina also expect capable public administration, that will be the engine of
129
Međunarodna naučno-stručna konferencija
continuous and sustainable socio-economic development. The Bosnia and Herzegovina
and the European Union agree on the need for the implementation of public
administration reform in Bosnia and Herzegovina, and for these reasons, Bosnia and
Herzegovina assumed the obligation of the reform of public administration, defined the
strategic objectives of the reform and established the capacity to implement the reforms.
Key words: public administration, European administrative law, the reform of the public
administration, reform strategy, BiH, EU.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
130
Autor/Author: Prof. dr. sc. Tadija Bubalović
Institucija/Institution: Pravni fakultet Sveučilišta u Rijeci/Faculty of Law, University of
Rijeka
POJAM I OBLICI MEĐUNARODNE KRIVIČNOPRAVNE POMOĆI - S
POSEBNIM OSVRTOM NA PRAVA OSUMNJIČENIH ODNOSNO
OPTUŽENIH U EKSTRADICIONOM POSTUPKU Sažetak
Jedan od oblika međunarodne saradnje država u borbi protiv kriminaliteta jest i
pružanje uzajamne pravne pomoći u krivičnim stvarima. Međunarodna krivičnopravna
pomoć podrazumijeva skup različitih radnji i mjera, koje preduzimaju pravosudna i druga
državna tijela s ciljem ostvarenja saradnje država u vršenju krivičnog pravosuđa. Ta
saradnja odvija se na osnovu međunarodnih i domaćih pravnih propisa. S obzirom na sve
veću brojnost tih propisa, danas se sve više govori o „pravu međunarodne krivičnopravne
pomoći“, koja postaje sve izgrađenije i prepoznatljivije pravno područje.
Osnovni međunarodni dokumenti o pružanju međunarodne krivičnopravne
pomoći su: Evropska konvencija o izručenju sa dopunskim protokolima (1957), Evropska
konvencija o uzajamnoj pomoći u krivičnim stvarima sa dodatnim protokolima (1959),
Evropska konvencija o međunarodnoj validnosti krivičnih presuda (1970) i Evropska
konvencija o prenosu postupaka u krivičnim predmetima (1972). Glavni domaći pravni
propis u BiH je Zakon o međunarodnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima (ZMPPKS).
Uz navedene pravne propise, važna su i osnovna načela međunarodne krivičnopravne
saradnje: identitet norme, uzajamnost (reciprocitet), ekstradibilnost, načelo locus regit
actum i načelo ne bis in idem.
Prema ZMPPKS, međunarodna pravna pomoć odvija se u četiri osnovna oblika: a)
„mala“ međunarodna krivičnopravna pomoć (u užem smislu), b) izručenje (ekstradicija)
osumnjičenih, optuženih i osuđenih osoba, c) ustupanje i preuzimanje krivičnog gonjenja i
d) priznanje i izvršenje stranih sudskih odluka. Najznačajniji i najsloženiji oblik
međunarodne krivičnopravne pomoći je izručenje (ekstradicija). Postupak izručenja je
detaljno normiran i u domaćem (ZMPPKS) i u međunarodnom pravu (bilateralni i
multilateralni ugovori).
Važan aspekt ove saradnje su i prava osumnjičenih odnosno optuženih osoba,
prije svega u ekstradicionom postupku, u koja spadaju: pravo na obavijest o tome zbog
čega se i na osnovu kojih dokaza traži njihovo izručenje, pravo na branitelja, pravo
prisustva radnjama u postupku izručenja, pravo na pravedno i humano postupanje, pravo
131
Međunarodna naučno-stručna konferencija
na žalbu protiv odluka o izručenju, te neka druga prava. Ta prava trebaju biti jamstvo
zakonitog, pravičnog i humanog postupanja domaćih i međunarodnih pravosudnih i
drugih tijela u svim oblicima pružanja međunarodne krivičnopravne pomoći, posebno
onim u kojima se ograničavaju ili privremeno oduzimaju osnovna ljudska prava i slobode.
Bosna i Hercegovina je prihvatila sve relevantne međunarodne konvencije u tom
području. Pored toga, navedenim domaćim zakonom je na adekvatan način uredila sva
bitna pitanja međunarodne krivičnopravne pomoći u skladu sa međunarodnim
standardima.
Ključne riječi: međunarodna saradnja, međunarodna krivičnopravna pomoć, oblici
uzajamne međunarodne pomoći u krivičnim stvarima, prava osumnjičenih odnosno
optuženih osoba.
A NOTION AND FORMS OF INTERNATIONAL CRIMINAL JUSTICE
ASSISTANCE - WITH SPECIAL EMPHASIS ON RIGHTS OF
SUSPECTS AND THE ACCUSED IN AN EXTRADITION
PROCEEDING Abstract
One of the forms of international cooperation among States in fighting against
criminality is to provide for mutual legal assistance in criminal matters. International
criminal justice assistance includes a set of different actions and measures undertaken by
judicial and other state bodies in order to achieve the cooperation among States to exercise
criminal justice system. This cooperation takes place on the basis of international and
national legislation. Due to the increasing number of these regulations, the phrase “Law
on International Criminal Justice Assistance” could be increasingly used today which is
therefore becoming completely formed and recognizable legal field.
Fundamental international documents on providing for international criminal
justice assistance are: the European Convention on Extradition with additional protocols
(1957), the European Convention on Mutual Assistance in Criminal Matters with
additional protocols (1959), the European Convention on the International Validity of
Criminal Judgments (1970) and the European Convention on the Transfer of Proceedings
in Criminal Matters (1972). The main domestic legal act in Bosnia and Herzegovina is the
Act on International Legal Assistance in Criminal Matters (ZMPPKS). In addition to
these already mentioned legal acts, basic principles of international criminal justice
cooperation are also very significant: identity of norm, reciprocity, ability of extradition,
the principle locus regit actum and the principle ne bis in idem.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
132
According to ZMPPKS, international legal assistance is divided into four
fundamental forms: (a) “small” international criminal justice assistance (in the narrow
sense), (b) extradition of suspects, the accused and convicted persons, (c) transfer and over
the case in criminal proceedings, and (d) the recognition and enforcement of foreign
judicial decisions. The most important and the most complex form of international
criminal justice assistance is extradition. Extradition procedure is normatively regulated in
detail in national (ZMPPKS) as well as in international law (bilateral and multilateral
treaties).
An important aspect of this cooperation are the rights of suspects and accused
persons, primarily in extradition procedure which include: the right to information about
why and on what evidence the extradition is requested, the right to counsel, the right to be
present during actions in the process of extradition, the right to fair and humane
treatment, the right to appeal against decisions on extradition, and some other rights.
These rights should be a guarantee of legal, fair, and humane treatment of domestic and
international judicial and other authorities in all aspects of providing international
criminal legal assistance, particularly in those that restrict or temporarily deprive someone
of basic human rights and freedoms.
Bosnia and Herzegovina has accepted all relevant international conventions in this
area. In addition, the mentioned domestic act adequately regulates all important issues of
international criminal justice assistance in accordance with international standards.
Key words: international cooperation, international criminal justice assistance, forms of
international mutual assistance in criminal matters, the rights of suspects and accused
persons.
133
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Doc. dr. sc. Eldan Mujanović
Institucija/Institution: Fakultet za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije
Univerziteta u Sarajevu/Faculty for Criminal Justice, Criminology and Security Studies,
University of Sarajevo
ODUZIMANJE IMOVINSKE KORISTI PRIBAVLJENE KRIVIČNIM
DJELOM U BOSNI I HERCEGOVINI-IZMEĐU IDEALA I
STVARNOSTI
Sažetak
Mjera oduzimanja imovinske koristi pribavljene krivičnim djelom je značajan
vremenski period normirana u materijalnom i procesnom zakonodavstvu Bosne i
Hercegovine, i to u svim fazama njezinog ustavno-pravnog uređenja kao države. Radi se o
tradicionalanom institutu koji se temelji na fundamentalnim pravnim i civilizacijskim
načelima prema kojima niko ne može zadržati protivpravno pribavljenu imovinsku korist i
koja se, kao takva, jedino može oduzeti u zakonom uređenom i pravičnom sudskom
postupku. Ipak, niz novela u međunarodnom i komparativnom pravu, te specifičnim
krivično-pravnim izvorima Evropske unije, nužno su doveli do potrebe da se u pravno
uređenje ove oblasti inkorporiraju specifični standardi koji teže ka povećanju efikasnosti i
boljem osiguranju temeljnih ljudskih prava na nivou nacionalnih zakonodavstava. U tom
smislu, rad se bavi analizom, opisom, interpretacijom i kontekstualiazcijom relevantnih
međunarodnih standarda u oblasti oduzimanja imovinske koristi pribavljene krivičnim
djelom, te procjenom stepena implementacije tih standarda u domaćem zakonodavstvu
Bosne i Hercegovine. Ultimativni cilj rada je da ukaže na diskrepancije između očekivanih
promjena u normiranju ove oblasti kako ih tretira međunarodni pravni okvir i onoga što je
rezultat važećih zakonodavnih rješenja u državi.
Ključne riječi: oduzimanje imovinske koristi pribavljene krivičnim djelom, krivično
zakonodavstvo Bosne i Hercegovine, međunarodni pravni standardi, krivično pravo
Evropske unije.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
134
CONFISCATION OF PROCEEDS OF CRIMINAL OFFENSES IN
BOSNIA AND HERZEGOVINA – BETWEEN IDEALS AND REALITY
Abstract
The confiscation of proceeds of criminal offenses is for a significant period of time
standardized in substantive and procedural law of Bosnia and Herzegovina, and in all
phases of its constitutional and legal structure as a state. It is a traditional institute, which
is based on fundamental legal and civilized principles according to which no one can keep
illicitly acquired assets, and can only be deducted in a regulated and fair legal procedure.
However, a series of legislation in international and comparative law, and specific criminal
justice resources of the European Union, necessarily led to the need for a legal regulation
of this area and to incorporate specific standards that aim to increase efficiency and better
assurance of basic human rights at the level of national legislation. In this sense, the paper
deals with the analysis, description, interpretation and contextualization of relevant
international standards in the area of confiscation of proceeds of criminal offenses and an
estimate of the degree of implementation of these standards in the domestic legislation of
Bosnia and Herzegovina. The ultimate goal of this paper is to highlight the discrepancy
between the expected changes in the standardization of areas to be treated with the
international legal framework and the result of valid legislative solutions in the country.
Key words: confiscation of proceeds of criminal offenses, criminal legislation of Bosnia
and Herzegovina, international legal standards, criminal law of the European Union.
135
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Prof. dr Adnan Duraković
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Zenici/Faculty of Law, University of
Zenica
ULOGA I ZNAČAJ KRIZE NA FUNKCIONIRANJE PRAVNE DRŽAVE I
NJENIH POLITIKA
Sažetak
Krize u destabilizovanim zemljama, njihovi uzroci i manifestacije se odražavaju
na postojeće načine upravljanja državama na način da privremeno ili trajno mijenjaju
njihove političke, ekonomske i administrativne mehanizme, stvarajući stalne težnje za
centralizacijom ili decentralizacijom vlasti i postavljaju pitanje sudbine teritorije, a
stranačko preživljavanje na izborima drastično utiče na način donošenja i na kvalitet
odluka vlasti.
Pored političkih i klasnih razlika, etničke podjele postaju dominantan faktor za
organizovanje političkog života što vodi povećanju vjerovatnoće građanskog rata u
zemljama koje su u permanentnim krizama. Pitanja pravne države, funkcioniranje
sigurnosne politike i kriminalne politike postaje teško, ako ne i nemoguće pitanje. One
funkcionišu samo jer su pod snažnim djelovanjem mehanizama stranih sigurnosnih
struktura koje štite vlastite interese u tom teritorijalnom području.
Čak i u najuređenijim državama nacionalni sistem odvraćanja koji inače
(ne)funkcioniše prema “racionalnim” kriminalcima koji djeluju na principu koristi i šteta
odredenog izbora isto kako se čini kalkulacija za bilo koji drugi posao, u zemljama koje su
pogođene sukobima i krivičnim djelima iz mržnje onemogućava bilo kakvo odvraćanje
počinioca ”zločina iz mržnje” pokrivenim različitim ideologijama, fanatizmom i prema
osobama koji sebe doživljavaju da su iznad zakona.
Kako je regulacija svih aktivnosti, a posebice sigurnosnih, privrednih i
ekonomskih tokova u jednoj zemlji prepuštena ekonomskim, političkim elitama i najvišim
državnim birokratama radi realizacija povjerenih ovlaštenja zbog amortiziranja
nepredvidivih i nekontrolisanih efekata free marketa, oni iste koriste kao paravan za
kriminal bijelog okovratnika i razne forme organiziranog kriminaliteta i kriminaliteta
kojeg provodi sama država čime uništavaju budućnost samog državnog aparata koji gubi
svaki moralni kredibilitet. U području javne komunikacije se miješa istinit, poluistinit i
lažni govor koji postaje sredstvo masovne obmane koji utiče na kolektivna i individualna
prava i sudbinu nacija i država.
Ključne riječi: kriza, kriminalitet, regulacija i politike.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
136
THE ROLE AND IMPORTANCE OF VARIOUS CRISIS IN
MAINTAINING THE RULE OF LAW AND OTHER GOVERNMENT
POLICIES
Abstract
Various crises, their causes and manifestations in unstable countries affect the
existing ways of governing the state in a way that they temporarily or permanently change
state political, economic and administrative mechanisms, create ongoing aspirations
towards centralization or decentralization, question the survival and existence of state
territory, interact with fierce internal political forces and impact the decision’ making and
quality of decisions made by the government.
Apart from the political and class differences, ethnic divides become a dominant
factor in organizing the political life and increase the likelihood of occurrence of ethnic
war in states prone to permanent crises. The implementation of the rule of law, security
policies and criminal policies becomes difficult or impossible in such conditions but they
exist only because of the presence of foreign security structures and organizations which
protect their own interests in country in question.
Even in the most organized states, the national system of crime deterrence, as a
part of thoroughly designed criminal policy - usually directed towards the group of
rational and results oriented offenders does not function completely while in conflict
affected and countries where hate crimes have been committed and motivated by various
ideologies, fanaticism and lead by persons that see themselves as being above the law, any
kind of hate and other crime deterrence is virtually non-existent.
Economical and political elites as well as the highest state officials use the power
and their position to commit white collar crime and other forms of mostly organized
crime in countries affected by crisis, defining and presenting such acts as anti-crisis
measures which in the end destroys the future of state apparatus. True, partially true and
false rhetoric becomes the means for mass deception and affects the collective and
individual rights and fate of nations and countries.
Key words: crisis, crime, regulation, policies.
137
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Dr Nataša Deretić
Institucija/Institution: Univerzitet u Novom Sadu, Pravni fakultet/University of Novi Sad,
Faculty of Law
REFORMA USTANOVE STARATELJSTVA U REPUBLICI SRBIJI
Sažetak
Svako društvo, od najranijih dana svog postojanja, poznaje lica koja su ograničeno
poslovno sposobna ili su potpuno poslovno nespososbna. Tu se misli na maloletnike,
duševno obolele, rasipnike i lica sa nekim telesnim nedostacima. Za razliku od rimskog
prava, koje poznaje za takva lica dve ustanove - tutorstvo i starateljstvo, današnje pravo za
te kategorije ljudi poznaje samo jednu ustanovu (tutorstvo ili starateljstvo). Postojanje dva
naziva za ono što je danas jedan pojam može se objasniti time što je tutorstvo u Rimu više
bilo u interesu naslednika nego samog štićenika, a starateljstvo u interesu samog štićenika.
Danas je starateljstvo oblik zaštite maloletnih lica bez roditeljskog staranja,
punoletnih lica lišenih poslovne sposobnosti kao i lica koja iz drugih razloga nisu u
mogućnosti da štite svoja prava i interese. Poslove zaštite porodice, poslove pomoći
porodici i poslove starateljstva vrši organ starateljstva tj. centar za socijalni rad. Organ
starateljstva ima važnu ulogu u mnogim oblastima porodičnog života: odlučuje o
potpunom lišenju roditeljskog prava, o nadzoru nad vršenjem roditeljskog prava, o
hraniteljstvu (kada je dete bez roditeljskog staranja), o priznanju očinstva, o zasnivanju
usvojenja, raspolaže imovinom štićenika koju ovaj nije stekao radom itd.
Treba sve učiniti kako bi se zaštitili interesi dece, posebno u slučaju poveravanja
deteta jednom od roditelja; zajednica takvom roditelju treba da nesebično pomagne oko
njegovog vaspitanja, obrazovanja i izdržavanja. Kada roditelji ''zataje'' tek onda treba
primenjivati alternativna rešenja: hraniteljske porodice, usvojenja. Za sveobuhvatno
ostvarivanje prava u oblasti starateljstva, neophodno je izvršiti reformu sistema starateljstva
i uskladiti zakonodavstvo sa međunarodnim principima. Nesporno je da je to dugotrajan
proces, gde treba definisati moguće vidove podrške ustanovi starateljstva ali i naći
alternativu starateljstvu. Pri tome treba razmotriti neka već postojeća rešenja u susednim
zemljama: u Nemačkoj – starateljski sudija, u Italiji, između ostalih sudova, postoji i
starateljski sud ili kao drugostepeni – sud za decu. Naravno, najbolje bi bilo da postoji
poseban porodični sud koga bi činile sudije specijalizovane za različite porodične probleme.
Ključne reči: roditeljsko pravo, položaj dece, hraniteljstvo, usvojenje, starateljstvo.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
138
REFORM OF THE INSTITUTION OF CUSTODY IN THE REPUBLIC
OF SERBIA
Abstract
Ever since their earliest days, all societies have known persons whose working
capacities are limited or who are completely incapable of work. This pertains to juveniles,
mentally challenged persons, spendthrifts, and persons with disabilities. Unlike Roman
law, which used to have two institutions for such persons - tutorship and custody, modern
law uses only one type of institution for this class of people (either tutorship or custody).
The existence of two terms for what is now regarded as one notion can be explained by the
fact that in Rome, the tutorship was more in the interest of the heirs than the tutored
persons themselves, whereas custody was imposed in the interest of the protected persons
themselves.
Nowadays, custody is a form of protection of juveniles deprived of parental
custody, adults lacking in work capacity or persons unable to protect their own rights and
interests for other reasons. Duties of protecting families or providing assistance, as well as
custody are entrusted to the bodies in charge of custody, i.e. social work centres. Such a
body entrusted with guardianship has a prominent role in many areas of family life: it
decides on complete deprivation of parental rights, supervision of performing parental
rights, fostering (for children without parents), establishing paternity, and adoption
procedures; it also controls the property of the protégé that has not been acquired by
work, etc.
Everything has to be done in order to protect the interest of children, especially
when entrusting a child to one of its parents (sole custody); a community should offer
selfless help in providing the upbringing, education and support for the child. Wherever
the parents 'fail', alternative solutions, such as foster families or adoption, are to be sought.
A comprehensive approach to the rights related to custody calls for a reform of the custody
system and harmonisation of legislation with international principles. It is undoubtedly a
long-term process which should define all possible forms of support for the custody
system, but also find an alternative for custody. Solutions existing in other countries
should be studied: for instance, in Germany there is a custodial judge, whereas in Italy, in
addition to other courts, there is a court of custody or as a court of second instance - the
child court. It would certainly be better if there was a special family court which would
consist of judges specialising in various family issues.
Key words: parental right, position of children, fostering, adoption, custody.
139
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Doc. dr. Amila Ferhatović
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu/Faculty of Law, University of
Sarajevo
POKUŠAJ KRIVIČNOG DJELA U ZAKONODAVSTVU BOSNE I
HERCEGOVINE I TURSKE – KOMPARATIVNOPRAVNA ANALIZA
Sažetak
Pokušaj krivičnog djela, institut je općeg dijela krivičnog zakona, koji poznaju
savremena krivična zakonodavstva. Predstavlja drugi, neobavezni stadij u učinjenju
krivičnog djela, kojem nedostaje jedan od zakonom predviđenih elemenata – posljedica. S
obzirom na činjenicu da je dovršeno krivično djelo pravilo, a za pokušaj bi se moglo izreći
da predstavlja više izuzetak, postavlja se pitanje njegovog krivičnopravnog značaja. Upravo
toj tematici, u najširem smislu, autor usmjerava svoju pažnju. U tom smislu u radu se
predstavljaju i krivičnopravno analiziraju zakonski pojam i elementi pokušaja, njegove
vrste i način kažnjavanja u dva krivičnopravna sistema, i to: Bosne i Hercegovine i Turske.
Rad predstavlja jednu komparativnopravnu analizu instituta pokušaja krivičnog djela u
zakonodavstvu Bosne i Hercegovine i Turske. Također u radu se predstavljaju sličnosti i
razlike ovog instituta krivičnog prava kroz dva navedena zakonska sistema.
Ključne riječi: pokušaj krivičnog djela, nepodoban pokušaj, kažnjavanje pokušaja,
krivično zakonodavstvo Bosne i Hercegovine, krivično zakonodavstvo Turske.
CRIMINAL ATTEMPT IN LEGISLATION OF BOSNIA AND
HERZEGOVINA AND TURKEY – COMPARATIVE LEGAL ANALYSIS
Abstract
Criminal attempt is an institute of the general part of criminal law which is
known in contemporary criminal legislations. It represents a second, optional stage in
committing an offence that lacks one of the prescribed elements - consequences. Since the
completed offense is a rule, and for the attempt we could say that represents an exception,
the question is: What is his criminal significance? To this topic, in the broadest sense, the
author directs his attention. In this context, the author presents and analyzes legal concept
and elements of attempts, its types and the way of punishment in two criminal systems:
Bosnia and Herzegovina and Turkey. More specifically, the paper presents a comparative
legal analysis of a criminal attempt as an institute of the general part of criminal law. At
the end, the author presents the similarities and differences of this institute in criminal law
through the two aforementioned legal systems.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
140
Key words: criminal attempt, impossible attempt, punishing for attempt, criminal
legislation of Bosnia and Herzegovina, criminal legislation of Turkey.
141
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Dr Milica Kovačević
Institucija/Institution: Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Univerzitet u
Beogradu/Faculty of Special Education and Rehabilitation, University of Belgrade
MALOLETNIČKO PRAVOSUĐE U EVROPI I MALOLETNICI KAO
AKTIVNI UČESNICI KRIVIČNOG POSTUPKA
Sažetak
Član 6. EKLJP garantuje pravo na pravično suđenje, dok član 12. Konvencije UN
o pravima deteta utvrđuje pravo maloletnika na informisanje o stvarima koje ga se
neposredno tiču i na izražavanje sopstvenog mišljenja. Tako, ova dva međunarodna
dokumenta ustanovljavaju pravo maloletnika na participaciju, što je veoma značajno za
razvijanje osećanja samopoštovanja kod dece i za uvažavanje ličnog dostojanstva
najmlađih. No, psihofizičke osobenosti dece, ograničenosti njihovih kapaciteta za
artikulisanje sopstvenog mišljenja, te nespremnost drugih učesnika krivičnog postupka da
uvaže maloletnikovu volju, mogu bitno uticati na pravo maloletnika na pravično suđenje i
participaciju. Cilj rada je stoga da se analizom pomenutih međunarodnih dokumenata i
slučajeva iz prakse Evropskog suda za ljudska prava ukaže na probleme, koji otežavaju
aktivno učestvovanje maloletnih učinilaca krivičnih dela u krivičnom postupku, ali i na
načine za prevazilaženje ovih problema. Autor zaključuje da je nužno edukovanje
službenih aktera u sistemu maloletničkog pravosuđa o posebnim potrebama i pravima dece
kao subjekata sa pravom na samoopredeljenje.
Ključne reči: participacija, prava deteta, krivični postupak, Evropski sud za ljudska prava.
JUVENILE JUSTICE IN EUROPE, JUVENILES AS ACTIVE
PARTICIPANTS IN CRIMINAL PROCEEDINGS
Abstract
Article 6 of the European Convention on Human Rights guaranties the right to a
fair trial, whereas Article 12 of the UN Convention on the Rights of the Child establishes
the right of juveniles to receive information on matters affecting them and to freely express
their views. In that way, these two international documents establish the right of juveniles
to participation, which is very important for the development of the feeling of self-esteem
in children and for the recognition of personal dignity of youngsters. However,
psychological and physical characteristics of children, their limited capacity to articulate
their own views, so as the unwillingness of other participants in the criminal proceedings
to acknowledge juvenile’s will, could significantly affect the right of a juvenile to a fair trial
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
142
and participation. Analysing the said international documents and cases from the
European Court of Human Rights’ practice, this paper therefore aims at pointing to the
problems which impede active participation of juvenile offenders in criminal proceedings,
and also to the ways of overcoming these problems. The author concludes that it is,
among others, necessary to educate all official stakeholders within the system of juvenile
justice about the special needs and rights of children as subjects with the right to selfdetermination.
Key words: participation, rights of the child, criminal procedure, European Court of
Human Rights.
143
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Mr. sci. Ajdin Huseinspahić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Zenici/Faculty of Law University of
Zenica
NEDISKRIMINACIJA KAO REZULTAT TOLERANCIJE NA PUTU KA
INTEGRACIJAMA
Sažetak
U radu autor obrađuje pojam tolerancije i dovodi je u vezu sa stepenom
uspješnosti integracije jednog društva u viši oblik organizacije, te ukazuje na značaj
uvažavanja različitih društvenih pojavnosti, koje tkaju koloritni mozaik nadnacionalnih
zajednica i ostalih međunarodnih organizacija. Ključnim faktorom uspješnih integracionih
procesa autor definiše toleranciju. U tim integracionim procesima važno je znati da svaki
pojedinac, pa čak i država teži ka poboljšanju životnog standarda. Integracije, shvaćene kao
obnavljanje, odnosno dopunjavanje onim što mu je neophodno i nužno potrebno, mogu
biti naučno opservirane s raznih aspekata kao ekonomskih, socijalnih, kulturnih, pravnih i
dr. Autor u radu tematizira značaj pravnog aspekta integracija, dovodeći ih u vezu sa
tolerancijom i nediskriminacijom. Na tom putu svako društvo mora biti spremno
prihvatiti korpus viših principa; pravila koja nadilaze njihove partikularne interese. Otud
su i pravila integrisanih društava iznad pravila svakog pojedinog društva. Na putu
integracija nisu sva društva jednako uspješna, a njihov uspjeh se mjeri stepenom tolerancije
i uvažavanja pravnih normi sui generis nadnacionalnih organizacija, jer je to ključni faktor
ne samo usješnog procesa integracije u jednu višu zajednicu nego i način opstanka te same
zajednice. Ukoliko unutar integrisane nadnacionalne sui generis zajednice, postoji odsustvo
tolerancije i samovolja onda možemo govoriti o raznim vidovima diskriminacije, koji
ukoliko su zastupljeni i u najmanjoj mjeri, mogu otežati put neintegrisanim društvima kao
i opstanak onih koji su već integrisani u više zajednice kao što su Vijeće Europe, Europska
unija i sl. Stoga, autor u radu ukazuje na nužnu i uzročno-posljedničnu povezanost
tolerancije i nediskriminacije kao preduslova uspješnih integracija.
Ključne riječi: tolerancija, integracije, diskriminacija.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
144
NON-DISCRIMINATION AS A RESULT OF TOLERANCE ON THE
ROAD TO INTEGRATION
Abstract
In this paper the author deals with the notion of tolerance and connects it to the
degree of success of the integration process of a society as a higher form of organization,
and points out the importance of respecting different social manifestations that weave a
colourful mosaic of supranational communities and other international organizations. The
key factor of successful integration process, so the author defines, is tolerance. In these
integration processes, it is important to know that each individual, and even the state
strives to improve living standards. Integration, understood as a renewal, or by
supplementing what it needs, and absolutely necessary, can be scientifically observed from
various aspects such as economic, social, cultural, legal, etc. The author discusses the
importance of the legal aspects of integration, bringing them into relation with tolerance
and non-discrimination. In this way each society must be ready to accept corps of „higher
principles"; rules that go beyond their particular interests. Hence the rules of integrated
societies are above rules of each individual society. On its way towards integration, not all
societies are equally successful, and their success is measured by the degree of tolerance and
respect for legal norms "sui generis" of supranational organizations, because it is a key
factor not only for a successful process of integration into a „higher community", but also
a way of its survival. If within an integrated supranational „sui generis" community there is
absence of tolerance and self-will, then we can talk about different aspects of
discrimination, which, if they are present at a minimum, can slow down unintegrated
societies as well as endanger their survival against those societies which are already
integrated into forms of "higher communities" such as the Council of Europe, the
European Union and the like. Therefore, in this paper, the author points to a necessary
and causal-consequent relationship of tolerance and non-discrimination as a precondition
for successful integration.
Key words: tolerance, integration, non-discrimination.
145
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Selma Stočanin-Hrustemović
Institucija/Institution: Fakultet za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije
Univerziteta u Sarajevu/Faculty for Criminal Justice, Criminology and Security Studies,
University of Sarajevo
RAD POLICIJE U ZAJEDNICI
Sažetak
U prijašnjim društvenim zajednicama građani su se sami štitili od kriminala i
nasilja, jer je postojao mali broj instanci čija je svrha bila zaštita zajednice. Tim instancama
prioritetan zadatak bio je zaštita bogatih i moćnih, dok je siromašno građanstvo većim
dijelom bilo zanemareno. Razvojem modernog društva građanin je svoja prava delegirao
na državu, jer je vjerovao da će ga država svim raspoloživim sredstvima i u okviru zakona
zaštititi. Najvažniji instrument kojim država raspolaže u ovu svrhu je policija. Način na
koji policija izvršava svoje zadatke odraz je stava države prema građanima, odnosno da li se
njihovi strahovi za ličnu sigurnost shvataju ozbiljno i da li policija djeluje u interesu
građana. No, u isto vrijeme građanin mora preuzeti dio odgovornosti u zaštiti države,
društva i svoje zajednice. Ukazati na bitnost uzajamnog djelovanja policije i zajednice je
predmet ovog rada, dok su ciljevi usmjereni na principe rada policije u zajednici, uloga
SARA modela, faktori koji utiču na stav građanina prema policiji, saradnja sa vanjskim i
unutrašnjim partnerima, te koracima u formiranju i implementiranju projekata zaštite
zajednice od kriminala. Dakle, ključni faktor u zaštiti zajednice je poduzimanje
preventivnih mjera, čija uspješnost zavisi od uzajamnog rada i povjerenja građana i policije.
Ključne riječi: policija, zajednica, sigurnost, marketing sigurnosti, prevencija.
COMMUNITY POLICING
Abstract
In earlier forms of society, citizens protect themselves from crime and violence,
because there was a small number of instances whose purpose was to protect the
community. The priority task of these instances was to protect the rich and powerful,
while the poor citizens largely been neglected. The evelopment of modern society, a citizen
delegated his rights to the state, because he believed that state will protect him with all
available means and within the framework of lows. The main instrument which the state
has for this purpose is the police. The manner in which the police carries out its tasks
reflects the attitude of the state towards the citizen, or whether his fears for personal safety
take seriously and are the police acts in the interest of the citizen. However, at the same
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
146
time a citizen must take some responsability in protecting the state, society and their
communities. Point ot the importance of inteaction between police and the community is
the subject of this paper, while the objectives focused is on the priniples of community
policing, the role of SARA model, the factors that influence the attitude of citizens
towards the police, cooperation with internal and external partners, and the steps in the
formation and implementation project to protect the community from crime. Therefore, a
key factor in protecting the community is taking preventive measures, whose success
depends on mutual trust and work of citizens and the police.
Key words: police, community, safety, Marketing safety, prevention.
147
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Prof. dr. Halil Kalač
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Travniku/Faculty of Law, University
of Travnik
SOCIJALNA TRŽIŠNA EKONOMIJA EU
Sažetak
U 2010. godine Evropski savjet je usvoio je na prijedlog Komisije o strategiji za
rast i zaposlenost ,,Strategija Evropa 2020“. Odgovarajući na kritiku da prethodna
Lisabonska strategija nije uspela između ostalog zbog jednostrane fokusiranosti na
ekonomski rast i zaposlenost, Komisija ističe tri međusobno povezana prioriteta: pametni,
održivi i inkluzivni rast. ,,Strategija Evropa 2020’’se fokusira na pitanja novih strateških
opredeljenja, prioriteta, sektorskih inicijativa i integrisanih smjernica u oblasti ekonomske
politike i politike zapošljavanja. Posebna pažnja posvećena je dinamici implementacije,
zadacima EU i obavezama država u realizaciji vodećih ciljeva. Istaknut je značaj ekološke i
socijalne komponente u otklanjanju uočenih teškoća i dostizanju projektovanih ciljeva u
narednoj deceniji.
„Strategija Evropa 2020“ čini osnov za nacionalne programe reformi u kojima će
biti konkretizovane mjere u cilju implementacije strategije. Komisija ima kontrolnu
funkciju dok će Savet jednom godišnje predstaviti ocjenu napretka kako na nivou zemalja
članica tako i na nivou Unije. Strategija ima posebno mjesto u procesu pridruživanja i
pristupanja novih članica i ocjeni postignutog napretka.
U 2013 godini Savjet za regionalnu saradnju JIE (RCC) usvoio je ,,Strategija JIE
2020’’. ,,Strategija JIE 2020’’ se fokusira na pitanja novih strateških opredeljenja,
prioriteta, sektorskih inicijativa i integrisanih smjernica u oblasti ekonomske politike i
politike zapošljavanja.
Ključne reči: ,,Strategija Evropa 2020’’; ,,Strategija JIE 2020’’, pametni, održivi i
inkluzivni rast.
SOCIAL MARKET EKONOMY OF THE EU
Abstract
In 2010 the European Council adopted the Commission‘s proposal on the
Strategy for employment and growth ‘’Strategy Europe 2020“. Responding to criticism
that the previous Lisbon strategy failed, among other reasons, because of its one-sided
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
148
focus on economic growth and employment, the Commission laid out three mutually
reinforcing priorities: smart, sustainable and inclusive growth.‘’Strategy Europe 2020’’
focuses on new strategic directions, priorities, sector iniciatives and Integrated Guidelines
in the area of economic end employment policies. Special attention was given to the
dynamics of implementation, the tasks of the EU and obligations of the Memeber States
in the realisation of the Headline Targets. The importance of ecological and social
components was stressed as having an important role in overcoming discovered difficulties
and fulfillment of the envisioned goals during the next decade.
„Strategy Europe 2020“ is the basis for national reform programs which will
contain concrete measures to implement the strategy. The Commission has a control
function, while the Council will present annual assessments of the progress the Member
States and the EU. The Strategy has a special place in the process of accession of new
member states and in the assessment of the accomplished progress.
In 2013, the RCC SEE adopted the ‘’Strategy SEE 2020’’. ‘’Strategy SEE
2020’’ focuses on new strategic directions, priorities, sector iniciatives and Integrated
Guidelines in the area of economic end employment policies.
Key words: ‘’Strategy Europe 2020’’; ‘’Strategy SEE 2020’’, smart, sustainable and
inclusive growth; social security.
149
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Dr. Goran Obradović
Institucija/Institution: Pravni fakultet, Univerzitet u Nišu/Faculty of Law, University of Niš
TENDENCIJE U RAZVOJU ZAKONODAVSTVA O RADU REPUBLIKE
SRBIJE
Sažetak
U prvom delu rada prikazuje se razvoj zakonodavstva o radu Republike Srbije u
poslednjih petnaestak godina, sa oscilacijama u pogledu prava iz radnog odnosa. Takođe,
ukazuje se i na društvene i ekonomske činioce, koji su ove promene uzrokovali, kao i na
posledice, koje su iz tih promena proistekle. Političke i ekonomske promene, koje su se
desile u Republici Srbiji, dovele su i do značajnih izmena u njenom zakonodavstvu o radu.
Te izmene, u većini slučajeva, išle su u pravcu smanjivanja prava iz radnog odnosa.
Ekonomski rast, privlačenje stranih investicija i povećano zapošljavanje bili su samo neki
od najčešće korišćenih izgovora da se dostignuti nivo prava iz radnog odnosa sve više
smanjuje. Drugi deo rada posvećen je najnovijim izmenama Zakona o radu Republike
Srbije (2014). Učinjene izmene, analiziraju se u odnosu na dotadašnji nivo prava iz radnog
odnosa, kao i na ciljeve koji se od njih očekuju. Poseba pažnja posvećuje se uticaju
smanjenja prava iz radnog odnosa na povećanje zapošljavanja, uz korišćenje uporednih
iskustava i dostupnih empirijskih podataka. Na kraju, autor analizira efekte izmena,
ukazujući da su, naročito na iskustvu Republike Srbije, izostali očekivani efekti
konstantnog smanjivanja prava iz radnog odnosa. Naročito se ukazuje na to da nema
empirijskih dokaza o njihovom uticaju na povećanje zapošljavanja, kao i da ekonomski rast
nikako ne sme biti sam po sebi cilj, već da njegove blagodeti moraju osetiti svi članovi
društva.
Ključne riječi: Radno zakonodavstvo, ekonomski rast, zaštita od nezaposlenosti.
TENDENCIES IN THE DEVELOPMENT OF LABOUR LAW IN THE
REPUBLIC OF SERBIA
Abstract
In the first part of the paper, the author discusses on the development of labour
legislation in the Republic of Serbia in the last 15-year period, which reflects certain
oscillations in terms of regulating the issue of employment rights. The author also points
out to specific social and economic factors which triggered these changes, as well as to the
consequences arising from these developments. The political and economic changes
instituted in the Republic of Serbia have led to significant changes in the Serbian labour
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
150
legislation. These changes have been largely aimed at reducing the scope of employment
rights. Economic growth, the environment for attracting foreign investments and the rise
of employment rate are just a few most common excuses for reducing the degree of
formerly acquired employment rights. The second part of the paper deals with the latest
amendments to the Labour Act of the Republic of Serbia (2014). The the amended
provisions are analyzed in relation to the formerly existing scope of employment rights as
well as in reference to the anticipated results. In particular, relying on the comparative law
experiences and available empirical research data, the author focuses on the impact of
reducing the scope of employment rights on the growth of employment rate. In the final
part of the paper, the author analyses the effects of these legislative changes and concludes
that the experience of the Republic of Serbia shows that the legal provisions on reducing
the scope of employment rights have not brought about the anticipated effects. The
author underscores that there is no empirical evidence to prove the impact of these
changes on the rise of employment rate. Moreover, economic growth cannot be an end to
itself, and all members of society shall feel its benefits.
Key words: Labour legislation, economic growth, employmetn protedtion.
151
Međunarodna naučno-stručna konferencija
Autor/Author: Doc. dr sc. Spahija Kozlić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Zenici/Faculty of Law, University of
Zenica
ZASTARA U FILOZOFIJI PRAVA: KANT I HEGEL
Sažetak
Dvojica najizrazitijih predstavnika njemačkog klasičnog idealizma, Immanuel
Kant i Georg Wilhelm Friedrich Hegel, filozofi za koje se veže nastanak filozofije prava,
konzistentno i filozofski prilično duboko tretiraju fenomen zastare u pravu. Njihovo je
razumijevanje ovog pravnog instituta usistemljeno, kod Kanta u okvirima praktičnog uma,
a kod Hegela se tretira kroz objektivni duh, odnosno u vezi sa moralitetom i običajnošću.
U skladu sa onom poznatom fiat iustitia, pereat mundus u svome djelu Zasnivanje
metafizike morala za kenigsberškog filozofa pravednost je, kao pretpostavka svakog
političko-pravnog ustroja, kategorički imperativ, koji je po naravi bezuslovan, pa je tako
kažnjavanje moralno neupitno, jer se nekažnjavanjem direktno podržava zločin i nepravda.
Zadaća je filozofije za Kanta, između ostalog, pokušati utvrditi svrhu svekolikog djelovanja
čovjeka u povijesti, time i svrhu njegovog djelovanja u polisu. Dajući vlastiti doprinos
ovom zadatku Immanuel Kant u Pravno-političkim spisima napominje da je „priroda htjela
da čovjek sve što prelazi okvire mehaničkog uređenja njegova životinjskog opstanka stvori
potpuno sam iz sebe i da ne stekne nikakvo drugo blaženstvo niti savršenstvo do ono, koje
je oslobođen instinkta sam sebi stvorio vlastitim umom“. S tim u vezi, za Kanta najveći
problem za ljudsku vrstu „na čije rješenje priroda nagoni čovjeka, jest uspostava
građanskog društva, kojim će se upravljati prema općem pravu“, i time se u čovječnosti
ostvaruje najviša svrha, ali tek tada kada sloboda opstoji prema vanjskim zakonima, koji
počivaju na autonomiji volje, odnosno kategoričkom imperativu, koji nalaže da se dobro
čini zbog njega samog, a ne hipotetički zarad nekog drugog interesa. Stavom kako „ondje
gdje nema prava, nema ni dužnosti“, on posredno želi reći da pojam dužnosti svoj smisao
ima isključivo na temelju pojma slobode, kojeg treba suštinski vezati za volju kao
„kauzalitet živih bića, ukoliko su ona umna“ a sloboda je osobina tog kauzaliteta.
Konkretnije, kako to stoji u Zasnivanju metafizike morala, „dužnost je nužnost jedne
radnje iz poštovanja prema zakonu“. Zato je trajno državno uređenje jedino ono, koje
počiva na bezuslovnoj vladavini prava bez bilo kakvih izuzetaka i to je takvo stanje u kome
me niko „ne može prisiliti da na njegov način budem sretan“.
Kod Hegela je stvar nešto drugačija i on je znatno direktniji u pogledu zabrane
zastare, jer u Osnovnim crtama filozofije prava kaže kako je povreda, koja snalazi zločinca,
odnosno kazna, „ne samo po sebi pravedna – kao pravedna ona je ujedno njegova volja,
koja po sebi bitkuje, opstanak njegove slobode, njegovo pravo, nego ona je i pravo za
zločinca samoga, tj. postavljena u njegovoj opstojećoj volji, u njegovoj radnji“. Zločin
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
152
time, u okviru Hegelovog dijalektičkog mišljenja, nije ono prvo, teza, po kome bi kazna
kao ono drugo, antiteza, bila negacija, nego se, ustvari, radi o tome da je kazna negacija
negacije, tj. zbiljsko pravo je i ukidanje svake njegove povrede. Konkretnije, kazna je
neposredno ukidanje zločina u vidu ukidanja neprava kao „vraćanja kazne samom
zločincu“ čime se afirmira moralitet i ona, dakle kazna, nastupa kao katarza ne samo zbog
same pravde, nego i zbog zločinca.
Ključne riječi: pravo, pravda, zastara, kazna, dobro, filozofija prava, sloboda.
STATUTE OF LIMITATIONS IN THE PHILOSOPHY: KANT AND
HEGEL
Abstract
Two of the foremost representatives of German classical idealism Immanuel Kant
and Georg Wilhelm Friedrich Hegel, philosophers related to the foundation of philosophy
of law, consistently and fairly profoundly treat the phenomenon of limitation right. Their
understanding of this legal institution is based on Kant’s concept of practical mind while
Hegel treats limitation right through an objective spirit, in other words in connection with
morality and common practice. In accordance with famous fiat iustitia, pereat mundus
Konigsberg philosopher, in his work Groundwork of the Metaphysic of Morals, establishes
justice as a prerequisite for any political and legal structure - categorical imperative, which
is unconditional in nature. Consequently the punishment is morally unquestionable,
having in mind that impunity directly supports crime and injustice. The task of Kant’s
philosophy is, among others, to determine the purpose which underpins all human activity
in history and define ones role in the polis. Adding its own contribution to this task
Immanuel Kant in Legal and Political Philosophy notes that the "nature of man wanted
everything transcending the limits of the mechanical establishment of his animal survival
thus creating utterly by himself without acquiring any other deity or perfection – apart
from the one which was gained freed from instincts and by his own mind.”
In this regard, for Kant, the greatest problem for the human race "whose solution
nature compels man, is the establishment of a civil society which will operate under the
general law," and thus humanity achieves the highest purpose, but only then when
freedom exists related to external laws based on the autonomy of the will, or the
categorical imperative which requires that well makes for its own sake, not hypothetical for
the sake of some other interest. Attitude that "there are no rights, no duties," Kant
indirectly claims that the meaning of notion of duty is solely based on the notion of
freedom which should be essentially linked to the will as "causality of living beings, if they
are intelligent", while freedom is characteristic of this causality. More specifically, as stated
in the Grounding of the Metaphysics of Morals, "the duty as the necessity of actions
153
Međunarodna naučno-stručna konferencija
comes out of respect for the law." Therefore, the permanent state order is necessarily based
on the unconditional rule of law without any exceptions and it is a state in which no one
can " force me to be happy in his sense of the word."
For Hegel, this is somewhat different and is much more direct in terms of
prohibiting the statute of limitations. In the Outlines of the Philosophy of Rights Hegel
states that the harm which is imposed to perpetrators or punishment, "is not only per
definition fair but fair as it is his will that in itself exists. Furthermore the survival of his
freedom, his right, but it is also right for the criminal himself is placed in his will eo ipso
in his actions. "Therefore crime itself, in accordance with Hegel's dialectical thinking, is
not the first (thesis) due to which the penalty as the other, antithesis or negation, but, in
fact, is the case that the punishment is negation of the negation, in other words is the true
right and the abolition of any his injuries. More specifically, the penalty is an immediate
abolition of the crime in the form of the abolition of unlawful as "the punishment is
turned back to the wicked " - which affirms morality. Therefore punishment stands as
catharsis not only for the sake of justice, but also for the criminal.
Key words: law, justice, the statute of limitations, penalty, fine, philosophy of law,
freedom.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
154
Autor/Author: Mr. sci. Aida Mulalić
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Zenici/Faculty of Law, University of
Zenica
POJAM MONETARNE OBAVEZE U KONTEKSTU „MEKOG“
FINANSIJSKOG PRAVA
Sažetak
U radu se stavlja akcenat na pitanje da li se finansijsko pravo kao vrsta mehkog
prava, u tehničkom smislu može smatrati dijelom lex mercatoria, odnosno da li se
finansijski standardi mogu primijeniti po obrascu primjene općih uzansi ili drugih
instituta svojstvenih lex mercatoria kao odlučujućih u reguliranju pravnih odnosa, koji za
predmet imaju monetarne obaveze. Prihvatanje jedne ovakve ideje vodilo bi aktiviranju
istih onih mehanizama, koji su rezultirali recepcijom općih pravila, koja se kvalifikuju kao
pravila lex mercatoria. Naime, uobičajeno je da se na ta pravila stranke pozivaju u
međunarodnim ugovorima ili se ista primjenjuju pred međunarodnim arbitražnim
organima. Zajednički denominator ovih generalnih indikacija jeste činjenica da stranke
ekskludiraju primjenu nekog određenog nacionalnog prava primjenom uzansi, regula,
općih klauzula ili standardnih ugovora. Smisao je, naime, u tome da se mehanizmi
primjene lex mercatoria prošire i na međunarodne finansijske transakcije. Tako bi se,
standardni uslovi ugovora o transakcijama finansijskih derivata, mogli razviti u
konsolidirane principe na koje bi se stranke onda mogle pozivati kao na principe
finansijskog lex mercatoria.
Ključne riječi: monetarne obaveze, finansijske transakcije, harmonizacija, valutna uniija,
Europska unija
MONETARY OBLIGATION WITHIN FINANCIAL „SOFT“ LAW
Abstract
This paper highlights the question whether the financial soft law can be
technichaly regarded as part of lex mercatoria, or in another words, whether financial
standards may be applied as general usages or other institutes inherent to lex mercatoria as
crucial in the regulation of legal affairs in the field of monetary obligations. The
acceptance of such an idea would activate the same mechanisms that resulted in reception
of general rules which are defined as rules of lex mercatoria. Parties in international
contracts commonly refer to the rules of lex mercatoria or those rules are applied before an
international arbitration bodies. Mutual denominator of such indications is the fact that
155
Međunarodna naučno-stručna konferencija
parties exclude national law through incorporation of general usages, regulations, general
clauses or standard contracts instead. Thus, it is feasible to extend application of some lex
mercatoria rules to international financial transactions. For exemple, standard contract
conditions that applies on transactions of financial derivatives could develop into a
consolidated principles that parties invoke as principles of financial lex mercatoria.
Key words: monetary obligations, financial transactions, harmonisation, currency union,
European Union.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
156
Autor/Author: Uroš Zdravković
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Nišu/Faculty of Law, University of Niš
UNAPREĐENJE TRGOVINSKE INTEGRACIJE IZMEĐU ČLANICA
CEFTA SPORAZUMA – MOGUĆNOSTI I OGRANIČENJA
Sažetak
Zona slobodne trgovine između zemalja Zapadnog Balkana, uspostavljena
sporazumom CEFTA 2006, trenutno predstavlja najznačajnije dostignuće u pravcu
njihovog pomirenja i ekonomskog povezivanja, u cilju adekvatne pripreme zemalja regiona
za prijem u Evropsku uniju (EU). Sporazumom CEFTA je postignuta značajna trgovinska
liberalizacija. Međutim, potencijal, koji CEFTA pruža privrednoj zajednici regiona nije u
potpunosti iskorišćen, pre svega zbog brojnih necarinskih barijera koje poskupljuju i
otežavaju trgovinu. U tom pravcu, članice CEFTA bi trebalo da rade na uklanjanju takvih
prepreka, putem zaključivanja odgovarajućih sporazuma, a i putem prakse nadležnih
državnih organa. Sa druge strane, pravni okvir koji je uspostavljen CEFTA sporazumom
može se posmatrati kao dobar osnov za dalje jačanje trgovinske integracije u oblastima koje
još uvek nisu liberalizovane i koje CEFTA sporazum ne pokriva. Na taj način bi se ostvario
značajan kvalitativni pomak u stepenu trgovinske integracije među potpisnicama CEFTA.
U tom smislu, autor u radu analizira pravce, mogućnosti, ali i ograničenja u pogledu
produbljuvanja trgovinske integracije zemalja Zapadnog Balkana, u procesu pridruživanja
EU. Autor ispituje na koje načine može doći do maksimalnog iskorišćavanja kapaciteta
postojećeg CEFTA sporazuma. Pored navedenog, autor se bavi i mogućnostima u
pogledu liberalizacije pojedinih oblasti koje prevazilaze trenutni okvir uspostavljen CEFTA
sporazumom.
Ključne reči: CEFTA sporazum, EU integracije, Zapadni Balkan, trgovinske integracije,
liberalizacija trgovine.
IMPROVEMENT OF TRADE INTEGRATION BETWEEN THE CEFTA
MEMBERS – POSSIBILITIES AND CONSTRAINTS
Abstract
The free trade area between Western Balkan countries, established by the CEFTA
2006 is currently the most important achievement in the process of their conciliation and
economic integration, in the connection with adequately preparation of the countries of
the region for admission in the European Union (EU). By the CEFTA agreement, the
important trade liberalization has been achieved. Nevertheless, the potential that the
157
Međunarodna naučno-stručna konferencija
CEFTA gives to the business community in the region is not being used in full, for the
most because number of non-tariff barriers which make the trade more expensive and
more difficult. In that direction, the CEFTA Members should work on removing of that
obstacles, by conclusion appropriate agreements and by the practise of the competent state
authorities. From the other side, the legal framework established by the CEFTA can be
observed as a solid basis for further strengthening the trade integration in the areas that are
not liberalized yet and not covered by the CEFTA. That would improve the degree of
trade integration between the CEFTA members. In that sense, the author analyses
directions, possibilities, but and also constraints regarding improvement of trade
integration of the Western Balkan countries in the EU integration process. The author
examines the ways in which the maximum capacity of the existing CEFTA can be reached.
Along with the mentioned, the author deals with the possibilities regarding liberalization
of some areas which go beyond the current framework established by the CEFTA.
Key words: CEFTA agreement, EU integrations, Western Balkan, Trade integrations,
Trade liberalization.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
158
Autor/Author: Haris Hasić, MA
Institucija/Institution: Pravni fakultet Univerziteta u Travniku/Faculty of Law, University
of Travnik
PROBLEMI U MEHANIZMIMA PROVOĐENJA ZAŠTITE
INTELEKTUALNOG VLASNIŠTVA KAO PREPREKA EVROPSKOJ
INTEGRACIJI BOSNE I HERCEGOVINE
Sažetak
Usvajanjem skupa zakona 2010. godine koji čine legislativni sistem zaštite
intelektualnog vlasništva, Bosna i Hercegovina je zadovoljila bitan uslov evropskih
integracija kao i pridruženja Svjetskoj trgovinskog organizaciji. Samo usvajanje zakona,
međutim, besmisleno je ukoliko se isti ne implementiraju. Primjena usvojenih zakona je
osnovno obilježje pravne države. Pravilna i potpuna implementacija zakona iz 2010.
godine je predstojeći uslov za nastavak evropskih integracija i pridruženje WTO-u.
Teza rada je da intelektualno vlasništvo u Bosni i Hercegovini nije efektivno i
potpuno zaštićeno jer državna tijela nadležna za implementaciju zakonski odredbi nisu u
stanju da učinkovito i cjelovito primjene iste.
Rad analizira građanskopravnu, upravnopravnu i krivičnopravnu zaštitu
intelektualnog vlasništva u BiH.
Pokazano je da građanskopravna zaštita intelektualnog vlasništva je neadekvatna iz
sljedećih razloga: da su sudovi preopterećeni obimom i brojem slučajeva u svojoj
nadležnosti, da procesnopravne zakonske odredbe sprječavaju pravovremeno i učinkovito
procesuiranje slučajeva povrede prava intelektualnog vlasništva, da je sistem zaštite i
pristupa sudovima neprimjereno komplikovan te da zahtjeva predznanje koje se ne treba
očekivati od prosječno obrazovanog subjekta prava, te, kao najvažniji uzrok insuficiencije
graanskopravne zaštite intelektualnog vlasništva, da sudije od kojih se očekuje tumačenje i
primjena odredbi zaštite intelektualnog vlasništva nemaju dovoljan nivo znanja i
razumjevanja prava intelektualnog vlasništva.
Rad analizira upravnopravnu zaštitu intelektualnog vlasništva, i to posebno
mehanizme zaštite intelektualnog vlasništva putem granične službe i putem tržišnog
inspektorata. Pokazano je da granična služba je usvojila podzakonske akte koji stvarajući
neprimjereno duge rokove za donošenje rješenja o djelovanju značajno otežavaju
ostvarivanje zabrane uvoza i kontrole izvora i uvoza robe kojom se vrijeđaju prava
povodom intelektualnog vlasništva. Obučenost i kvalifikovanost granične službe su takođe
159
Međunarodna naučno-stručna konferencija
veliki ograničavajući faktori u implementaciji naznačene zakonske regulative. Kod tržišne
inspekcije rad je ukazao na već uočeni i rasprostranjeni problem kvalifikovanosti i na
probleme u provedbenim pravnim aktima koji otežavaju ili onemogućuju zaštitu
intelektualnog vlasništva putem tržišne inspekcije.
Na kraju rad analizira krivičnopravnu zaštitu intelektualnog vlasništva. Ukazuje
kako na insuficijenciju znanja i razumjevanja materije zaštite intelektualnog vlasništva
tužilaca i sudija, ali i na opću nespremnost krivičnoprvnih organa pravosuđa da
procesuiraju krivična djela zloupotrebe i povrede intelektualnog vlasništva.
Rad zaključuje da Bosna i Hercegovina mora da uloži značajne napore da se
poboljša implementacija zakona kojima se štiti intelektualno vlasništvo u Bosni i
Hercegovini. Da trenutno stanje neće zadovoljiti uslove evropske integracije te neće
zadovoljiti uslove WTO-a za pridruživanje ovoj organizaciji. Da trenutni status quo, po
ovom pitanju, čini da Bosna i Hercegovina nije pravna država. Rad zaljučuje da najveća
prepreka učinkovitoj zaštiti intelektualnog vlasništva je nedostatak znanja i razumjevanja
ove materije, te predlaže da prvi korak mora biti obavljanje sveobuhvatne i iscrpne obuke
službenika koji su nadležni za zaštitu intelektualnog vlasništva.
Ključne riječi: intelektualno vlasništvo, implementacija, povreda prava, građanskopravni
mehanizmi, upravnopravni mehanizmi, krivičnopravni mehanizmi, nedostatak znanja.
PROBLEMS IN THE MECHANISMS OF ENFORCING
INTELLECTUAL PROPERTY PROTECTION AS AN OBSTACLE TO
EUROPEAN INTEGRATION OF BOSNIA AND HERZEGOVINA
Abstract
By adopting the set of laws in 2010 that make up the legislative system of
protection for intellectual property, Bosnia and Herzegovina has satisfied an important
condition for European integration and for joining the World Trade Organization. The
mere adoption of the laws, however, is meaningless if the laws themselves are not at the
same time implemented and enforced. The implementation of the adopted laws is the
basic hallmark of a legal state. A full and thorough implementation of the 2010 laws is an
outstanding condition for the continuation of European integration and of joining the
WTO.
It is the thesis of this paper that the intellectual property in Bosnia and
Herzegovina is not effectively and thoroughly protected because the government offices
whose jurisdiction is to implement the legislative norms are not capable of effectively and
wholly to enforce these norms.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
160
The paper analyses the civil, administrative and criminal intellectual property
protection mechanisms in B&H.
In the work it is demonstrated that civil protection of intellectual property is
inadequate because of the following reasons: the courts are overburdened by the volume
and the number of cases they are charged with processing, the procedural norms prevent
timely and efficient processing of the cases of intellectual property infringement, that the
system of protection and access to the courts is unreasonably complicated and requires
prior knowledge that is not to be expected in an average educated subject of the law, and,
as the main reason for the insufficiency of the civil protection of intellectual property, that
the judges of which interpretation and implementation of the rules protecting intellectual
property is expected of do not possess sufficient levels of knowledge and understanding of
the intellectual property law.
The paper further analyses administrative protection of intellectual property, in
particular mechanisms for intellectual property protection by border measures and market
inspection means. The work demonstrates that the border administration has adapted
implementation rules that create unreasonably long deadlines for issuing proper paperwork
necessary for acting on these issues and thus making prohibition of importation and the
control of imports and exports as means of infringing intellectual property significantly
more difficult. The training and the qualifications of the border service are also large
limiting factors in the implementation and efficient enforcement of the laws governing
this issue. When it comes to the market inspectors, the paper points to the pervasive and
ever-present problem of lack of knowledge and in some issues with the implementation
acts that make it difficult if not impossible to protect intellectual property by the
functioning of the mechanism of market inspection.
In the end, the paper analyzes criminal mechanisms for protecting intellectual
property. It points to the insufficiency of knowledge and understanding of the matter of
the prosecutors and the judges, and to the general lack of willingness and readies of the
judicial organs to process criminal acts of infringement and misuse of intellectual property.
The conclusion of the paper is that Bosnia and Herzegovina must invest
significant efforts to improve the implementation of laws that protect intellectual property
in Bosnia and Herzegovina. That the current status quo does not satisfy the conditions for
European integration and will not lead to B&H joining the WTO. The current status quo
makes, in this area of the law at least Bosnia and Herzegovina not a legal state because the
laws are not implemented in a manner necessary to protect intellectual property. The
work concludes that the biggest obstacle to the efficient protection of intellectual property
is the lack of knowledge and understanding of this subject matter and thus recommends
161
Međunarodna naučno-stručna konferencija
for the first step to be the performance of a wholesome and exhaustive training regime for
relevant government officials.
Key words: intellectual property, enforcement, infringement, civil mechanisms,
administrative mechanisms, criminal mechanisms, lack of knowledge.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
162
Autor/Author: Mirsad Čizmić, MA
Institucija/Institution:
Institutions
Bosna Sema obrazovne institucije/Bosna Sema Educational
SAVREMENE TENDENCIJE OGRANIČENJA SUVERENITETA
DRŽAVA SA POSEBNIM OSVRTOM NA BOSNU I HERCEGOVINU
Sažetak
U radu se daje poseban naglasak na sve učestalije slučajeve ograničenja
suvereniteta država, posebno u novom valu globalizacije i promjena koje ona donosi sa
sobom. Promjene koje prate globalizaciju najviše imaju utjecaja na suverenitet države, te
njeno pravo koje bi se trebalo oblikovati samo unutar granica države. Međutim, u
današnjem vremenu imamo sasvim drugačiju situaciju, jer pitanje suvereniteta određene
države nije samo u njenoj moći. Države, posebno one koje ne ubrajamo u red velikih
političkih i ekonomskih sila, nisu dovoljno moćne boriti se sa međunarodnim
organizacijama, te sa globalizacijskim promjenama, koje se dešavaju u ovom pogledu.
Pored toga, proces globalizacije sve više dovodi do međupovezanosti ljudi širom svijeta što
je vidljivo u mnogim aspektima (prije svega u političkim, vojnim, ekonomskim, kulturnim
i pravnim). Sve to dovodi do umanjivanja moći jedne države.
Ograničenja suvereniteta u državi mogu biti nametnuta od jedne države, više
država, međunarodnih organizacija ili od neki drugih subjekata međunarodne zajednice.
Danas su ta ograničenja nametnuta silom ili dobrovoljnim prihvatanjem same države.
Međutim, tzv. „dobrovoljno prihvatanje“, nije u pravoj osnovi riječi dobrovoljno. Država
zapravo ni u tom slučaju ne prihvata ograničenja dobrovoljno, već ih je primorana
prihvatiti kako bi opstala u procesu globalizacije i njenih tokova. U prilog navedenog
govori i „dobrovoljno prihvatanje“ ograničenja suvereniteta država u procesu evropskih
integracija i ulaska u punopravno članstvo Europske unije. Osim toga, najbolji primjer
savremenog ograničenja suvereniteta jedne države je postdejtonska Bosna i Hercegovina u
kojoj su subjekti i faktori ograničenja mnogobrojni i raznovrsni.
Ključne riječi: globalizacija, ograničenje suvereniteta, međunarodne organizacije, globalno
pravo, globalne promjene.
163
Međunarodna naučno-stručna konferencija
CONTEMPORARY TENDENCIES TO LIMITATION OF STATE
SOVEREIGNTY WITH SPECIAL ATTENTION TO BOSNIA AND
HERZEGOVINA
Abstract
The paper provides special emphasis on the increasingly frequent cases of
limitation of national sovereignty, especially in the new wave of globalization and the
changes it brings with it. Changes that accompany globalization have the most impact on
the sovereignty of States and its right that should be formed only within the borders of the
state, which increasingly in modern times it happens that this is not the case, it is not only
the power of the state, given the weakening power of states, primarily the "small states"
that are almost powerless to cope with international organizations and the like. In
addition, the process of globalization increasingly leads to interconnectedness and reliance
of people around the world, which is evident in many aspects, and above all the political,
military, economic, cultural and legal, which leads to diminishing the power of the state.
Limitations of sovereignty in the country may be imposed by one country, or of the
several states, international organizations, or from some other organization in the
international community. In modern times these restrictions are imposed, forced or
voluntary accepted by the state. However, so-called "Voluntary acceptance" is not the
right word as voluntary basis, which means that the state acceptance limits without any
threats and the like, but in such cases the state is forced to accept certain limitations of
sovereignty, to be able to survive the wave of globalization and its flows. In support of this,
we can see an example of "voluntary acceptance" limitations in the process of European
integration and accession to rightful membership of the European Union. In addition, the
best example of modern limits to sovereignty of a country is a post-Dayton Bosnia and
Herzegovina, in which subjects factors and limitations are many and varied in concept.
Key words: Globalisation, Limitations to sovereignity, International Organizations, Legal
affairs, Global changes.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
164
Аутор/Author: Mr. sc. Милијана Буха
Институцијa/Institution: Правни факултет, Универзитет у Бањој Луци/Pravni
fakultet, Univerzitet u Banjoj Luci
СУЗБИЈАЊЕ КРИМИНАЛИТЕТА ЈАЧАЊЕМ КРИВИЧНОПРАВНЕ САРАДЊЕ
Сажетак
Екстрадиционо право, као најстарији и најзначајнији дио права пружања
међународне кривичноправне помоћи, у данашње вријеме постаје веома
динамична област савременог (међународног) кривичног права, која се нагло и
брзо мијења. У основи тога стоје савремени интеграциони процеси европских
држава, афирмација и јачање солидарности и међусобне сарадње међу државама,
све интензивнија циркулација и покретљивост људи и добара преко државних
граница, ширење све опаснијих облика (транснационалног) организованог
криминала и уопште кривичних дјела са међународним обиљежјима, чији
извршиоци све чешће настоје избјећи примјену кривичног права склањањем у
неку другу државу. На тој линији је и све чвршћа међусобна сарадња, поготово
европских држава, оснивање међународног кривичног правосуђа и појава тзв.
европског кривичног права које подразумијева опште кривичноправне оквире
који би обавезивали све државе које се налазе у овој заједници. Овакви процеси
су изузетно актуелизовали питање међународне кривичноправне помоћи и
отворили процес преиспитивања оних облика међународне помоћи у кривичним
стварима на којима се право међународне кривичноправне помоћи у основи и
заснива. Традиционална правила која су важила за ову област нагло се мијењају,
нека се у потпуности напуштају и уступају мјесто сасвим новим и либералнијим.
У раду ће бити учињен осврт на један од најзначајних принципа
међународне кривично-правне помоћи aut dedere aut iudicare, те ће се указати на
дистинкцију између традиционалног и савременог екстрадиционог поступка.
Кључне ријечи: aut dedere aut iudicare, екстрадиција, предаја.
165
Međunarodna naučno-stručna konferencija
CRIME PREVENTION BY STRENGTHENING THE CRIMINAL
JUSTICE COOPERATION
Abstract
Extradition law, as the oldest and most important part of the law governing
international criminal legal aid, nowadays become very dynamic area of contemporary
(international) criminal law that has been changing suddenly and rapidly. The basis for
this are the integration process of the European countries to promote and strengthen
solidarity and mutual cooperation among states, more intense circulation and mobility of
people and goods across national borders, which is also spreading the more and more
deadly forms of (transnational) organized crime and general crime cases with an
international element, whose executives are increasingly trying to avoid the application of
the criminal law by moving to another country. Related to those trends is stronger mutual
cooperation, especially between European countries, the establishment of international
criminal justice and the emergence of the so-called European criminal law, which includes
general criminal law framework that would oblige all countries that are part of this this
community. These processes have highly actualized the issue of international criminal legal
aid and opened the process of reviewing those forms of international assistance in criminal
matters, in which the law of international criminal legal aid is basically based. The
traditional rules that applied in this field has been rapidly changing, while some of them
are completely abandoned and give way to a completely new and more liberal rules.
This paper will be a retrospective of one of the most important principles of
international legal assistance aut aut dedere iudicare, and point out the distinction
between traditional and modern extradition proceedings.
Key words: aut dedere aut iudicare, extradition, surrender.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
166
Autor/Author: Mario Jašić, dipl. iur.
EUROPSKI SUD: OD PARIŠKOG UGOVORA DO DANAS
Sažetak
U radu je opisan nastanak i razvoj Europskog suda, te njegova uloga u procesu
konstitucionalizacije pravnog poretka Europske unije. Deskribiran je razvoj Europskog
suda od Europske zajednice za ugalj i čelik (Pariški ugovor) potpisanim 1951. godine od
strane Francuske, Belgije, Holandije, Italije, Luxembruga i Njemačke. „Konvencijom o
određenim institucijama zajedničkim Europskim zajednicama“ potpisanom 1957. godine
u Rimu Europski sud je postao jedinstvena institucija nadležna za tri zajednice: Europsku
zajednicu za ugalj i čelik, Europsku ekonomsku zajednicu i Europsku zajednicu za
atomsku energiju. Kao osnovni zadatak predviđeno mu je tumačenje i primjena osnivačkih
ugovora. Nakon prvog dijela rada, gdje su opisani razlozi nastanka suda te njegovo mjesto
u začetku današnje Europske unije u drugom dijelu su obrađene najbitnije presude, kojima
je Europski sud definirao novi pravni poredak, koji je različit od međunarodnog prava, ali
se diferencira i od nacionalnog prava država članica.Tim presudama Europski sud se
postavio kao jedna od najesencijalnijih institucija u okviru Europske unije te pridonio
njenom razvoju i osnaženju prava Europske unije. U trećem dijelu rada se obrađuju razlozi
fundiranja Općeg i Službeničkog suda, dok je u četvrtom dijelu rada je deskribirana uloga
Europskog suda u sadašnjem poretku Europske unije.
Ključne riječi: Pariški ugovor, Europski sud, Europsko pravo.
EUROPEAN COURT: FROM TREATY OF PARIS UNTIL TODAY
Abstract
This article describes the origin and development of the European Court and its
role in the process of constitutionalization of the legal order of the European Union. It
describes the development of the European Court from the European Community of Coal
and Steel Community (Treaty of Paris) signed 1951 by France, Belgium, Holland, Italy,
Luxembruga and Germany.''Convention on certain institutions common to the European
Communities", signed in Rome 1957 by the European Court has become a unique
institution in charge of three communities: the European coal and steel community,
European economic community and the European atomic energy community. Main task
of Europan court provided it interpretation and application of the founding treaties After
the first part of this articlw which describes reasons for founding the Court and its place in
the beginning of today's European Union in the second part were treated the most
important judgment, which the European Court has defined a new legal order, which is
167
Međunarodna naučno-stručna konferencija
different from international law but also is differentiated from national law of the Member
States.These judgments the European Court establishing itself as one of the most
important institutions in the European Union, and contributed to its development and
strengthening of EU law. The third part discusses the reasons of foundation the General
and Civil Service Tribunal while in the fourth section of the paper describes the role of the
European Court in the present system of the European Union.
Key words: Treaty of Paris, European Court, European law.
IZGRADNJA MODERNOG PRAVNOG SISTEMA
168
PARTNERI KONFERENCIJE/CONFERENCE PARTNERS
Pravni fakultet Bihać
JAVNA USTANOVA
CENTAR ZA EDUKACIJU
STUDIJA I TUŽILACA
SPONZORI/SPONSORS
Sarajevo, 2014. godine

Kliknite ovdje i pročitajte citat proze u trapericama…

EUROPEAN UNION

Legal Services

XVIII. svjetski kongres iz medicinskog prava

dalje - Bosnia and Herzegovina UK Network

dalje - Bosnia and Herzegovina UK Network

dalje - Bosnia and Herzegovina UK Network

Radio FM - RSG Radio

LEGEND 2. Newsletter SADRŽAJ: Poštovani čitaoci, s ovim

haber 53.indd - Bosnia and Herzegovina UK Network

Izvještaj o politikama podsticanja malih i srednjih preduzeća u Bosni