Τ Ε Υ Χ Ο Σ 5 2 Ν Ο Ε Μ Ρ Ι Ο Σ - Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2 0 1 3 Κ Ι Σ Λ Ε Β - Τ Ε Β Ε Τ 5 7 7 4
Ê
ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΙΣΡΑΗΛΙΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΑΘΗΝΩΝ
°ÈÔ‡ÓÙ· ÷Ï‚›
περιεχομενα
03
14
26
συνταξης σημειωμα,
αγραμματη εβραιοφαγια
Περασσα Βαγεχι: μοιρασμενες ευλογιες
εκδρομη στο Μετσοβο, Γιαννενα,
Ζαγοροχωρια
04
15
27
κοινοτητας διοικηση ομιλια του
προεδρου
06
εκδηλωσεις στην Αθηνα για την
Ημερα Μνημης Ελληνων Εβραιων
Μαρτυρων & Ηρωων Ολοκαυτωματος
07
αποχαιρετισμος στον Μαρσελ Γιοελ
08
τοτε που εβρεχε ανθρωπινες σταχτες στο Αουσβιτς
11
ποτε ξανα, αγωνας εναντια στις
υποκουλτουρες του μισους
12
Τι κανανε οι αλλοι,
τι καναμε εμεις.......
13
μια αναμνηση
τα ιχνη μιας επετειου
η «λιστα Κρεσεντσι»
16
28
ο προεδρος του Τεχνιον μιλαει στο
Αλεφ
17
αποφθεγμα φωτογραφια
18
100 Εβραιοι που επηρεασαν τον
κοσμο Γιουντα Χαλεβι
μηνυματα απο το τοτε για το σημερα
30
εαν αυτο ειναι ο ανθρωπος
31
ανεκδοτο, η γλωσσα κοκκαλα δεν εχει
ο «βιολιστης στη στεγη» στο Campion school
20
το προτυπο της ελληνιδας εθελοντριας
22
ο αντισημιτισμος και η ψευδαρνησις
του “ηπιου Ιμαμη” κου Φετουλλα
Γκιουλεν
24
Αριελ Σαρον
ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: Ισραηλιτική Κοινότης Αθηνών,
Μελιδόνη 8, Αθήνα 105 53, τηλ.: 2103252898,
fax: 210 3220761, e-mail: athjcomm@otenet.gr.
ΕΚΔΟΤΗΣ: ο Πρόεδρος της Ι.Κ.Α. Mίνως Μωυσής ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ-ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Βίκτωρ Ελιέζερ fax: 2104820057, e-mail:
victorel@otenet.gr ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Βίκτωρ Ελιέζερ, Ηλίας Νάχμαν, Ντορίτα Τρέβεζα
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ-ΚΑΛΛ/ΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ρασέλ
Μπαλέστρα ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΑΕΒΕ
ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ Σ’ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Ρόζα
Αλχανάτη, Ιφιγένεια Αντωνίου, Αλίκη ΑρούχΜορδεχάϊ, Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ, Βίκυ Κωστή,
Γιάννης Μάζης, Δαυίδ Μωυσής, Ντορίτα Τρέβεζα.
συνταξης σημειωμα
03
Και ενώ η ύλη του τεύχους έχει κλείσει, μία νέα υπόθεση
αντισημιτικής έξαρσης έρχεται στο φως της δημοσιότητας, αυτή τη φορά από τους κόλπους της Αριστεράς.
Έστω και με καθυστέρηση 3 ημερών, τα δημοκρατικά
αντανακλαστικά της κοινωνίας λειτούργησαν αποτελεσματικά και έθεσαν στο περιθώριο έναν εκφραστή του
σκοταδισμού και των αντισημιτικών στερεοτύπων. Αντί
λοιπόν άλλου σημειώματος, επιλέξαμε να παραχωρήσουμε τη σελίδα αυτή στο άρθρο του Παντελή Μπουκάλα, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Καθημερινή,
στις 7.2.2014 και δίνει ηχηρή απάντηση στους απανταχού
«Εβραιοφάγους».
Καλή ανάγνωση
Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ
εβραιοφαγια
ν ο αντισημιτισμός ήταν κριτήριο για τη μη συμπερίληψη κάποιου στα ψηφοδέλτια των συνταγματικών κομμάτων, το πρόβλημα της συγκρότησής
τους θα ήταν πολύ σοβαρό. Ο αντισημιτισμός είναι διάχυτος ακόμα και στις αυτοπροσδιοριζόμενες ως διεθνιστικές δυνάμεις. Έχει βαθιές ρίζες στην ίδια μας την
παράδοση (που δεν είναι αποκλειστικά «θετική», όπως
πιστεύουμε): σε παραμύθια, παροιμίες, τραγούδια. Ξέρει
όμως από καμουφλάζ. Μεταμφιέζεται λοιπόν, σε «αλληλεγγύη στους Παλαιστίνιους» ή προφασίζεται πως είναι
μόνο αντισιωνιστικός.
Αναλόγως σοβαρό πρόβλημα στη συμπλήρωση των ψηφοδελτίων θα υπήρχε και αν ίσχυε ως κριτήριο εισόδου,
η ημιεπαρκής γνώση της ιστορίας, έστω και μόνο της
δικής μας, όχι των άλλων (που έτσι κι αλλιώς, «τι ιστορία να ʼχουν οι δενδρόβιοι»). Αν η ανιστόρητη αγραμματοσύνη λειτουργούσε ως απαγορευτικό, πολλοί, ακόμα
και απʼ όσους υπούργεψαν παλιά ή υπουργεύουν σήμερα,
θα χρειάζονταν πολύμηνα εντατικά μαθήματα πριν διανοηθούν να πολιτευτούν. Αλλα μετράνε όμως. Αν σε ζεσταίνει παλιό ή καινούργιο τζάκι, αν έχεις άκρες με τα
ΜΜΕ, αν έχεις λεφτά για «χορηγίες», αν έτυχε να είσαι
συμμαθητής πρωθυπουργού κ.τ.λ.
Στην περίπτωση του κ. Θ. Καρυπίδη, που ο ΣΥΡΙΖΑ τον
επέλεξε ως υποψήφιο περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας, συντρέχουν και τα δύο απαγορευτικά: και ο αντισημιτισμός, σε χυδαία εκδοχή και η πιο ανιστόρητη
αγραμματοσύνη. Ακόμα λοιπόν κι αν τον πρότεινε η τοπική κομματική οργάνωση (που δεν είναι βέβαιο), η ηγε-
Α
του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ
σία του ΣΥΡΙΖΑ όφειλε να είναι περισσότερο ενημερωμένη για το ποιόν κάποιου, που τον προόριζε για τέτοιο
αξίωμα. Διότι ο άνθρωπος τυγχάνει εβραιοφάγος του χαμηλότερου δυνατού επιπέδου, δηλαδή του πλέον αγράμματου και αδιάβαστου. Το απέδειξε με όσα έγραψε στο
Φέισμπουκ όταν γεννήθηκε η ΝΕΡΙΤ: μας πληροφόρησε
ότι «το ΝΕΡΙΤ είναι εβραϊκό όνομα για κορίτσια που γεννήθηκαν κατά τη Χάνουκα», η δε «Χάνουκα είναι ανθελληνική γιορτή» κατά την οποία «οι Εβραίοι γιορτάζουν
τη νίκη τους κατά του Μεγάλου Αλεξάνδρου!!!».
Τα τρία θαυμαστικά δικά του. Ας προσθέσουμε εμείς
άλλα τριάντα, ώστε να συμπληρωθούν τα 33 χρόνια ζωής
του Μεγαλέξανδρου. Ο οποίος, όσο κι αν τον λατρεύουμε σαν αθάνατο, πέθανε το 323 π.Χ. Άρα δεν θα
μπορούσε να βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ το 165/164 π.Χ.,
ώστε να νικηθεί από τους Εβραίους, τον Ιούδα Μακκαβαίο συγκεκριμένα, ηγέτη των εξεγερμένων κατά των
Σελευκιδών. Ο οποίος θέσπισε τη Χανουκά, εορτή των
Εγκαινίων του Ναού, οργανώνοντας την κάθαρση του
Ναού της Ιερουσαλήμ μετά τη βεβήλωσή του από τον Αντίοχο Δ΄ τον Επιφανή. Που και τον Ναό λήστεψε και «φονοκτονίαν εποίησε», κατέσφαξε δηλαδή τους Εβραίους,
που δεν έσκυψαν την κεφαλή για να τους «εξελληνίσει»·
εξ ου και απεκλήθη Επιμανής. Τι πάει να πει λοιπόν ανθελληνική γιορτή; Την αγάπη τους για την ελευθερία και
τον Θεό τους γιορτάζουν οι Ισραηλίτες. Ο,τι κι εμείς στις
δικές μας επετείους.
Καθημερινή 07.02.2014
04
κοινοτητας διοικηση
ομιλια του Προεδρου της Ισραηλιτικης Κοινοτητας Αθηνων,
κ. Μινου Μωυση, για την Ημερα Μνημης Ολοκαυτωματος
Αθήνα, 27 Ιανουαρίου 2014, Θέατρο Παλλάς
Η μνήμη του Ολοκαυτώματος χαρακτηρίστηκε πρόσφατα από ένα
Γάλλο ηθοποιό, ως μνήμη πορνογραφίας. Ένας τέως πρόεδρος χώρας
μέλους του ΟΗΕ, δήλωσε ότι αυτός
θα αναλάμβανε να τελειώσει τη δουλειά που δεν τελείωσε ο Χίτλερ.
Αθώος κρίθηκε Έλληνας πολιτικός
και συγγραφέας, που στο βιβλίο του
έγραφε: «Ο Χίτλερ κατηγορήθη για
κάτι που αληθώς, δεν συνέβη. Η
ιστορία της ανθρωπότητος θα τον
κατηγορήσει διότι, ενώ ηδύνατο να
απαλλάξει την Ευρώπην από τους
Εβραίους, δεν το έκανε…». Υποψήφιοι, σήμερα δήμαρχοι στην Αθήνα
και τη Θεσσαλονίκη έχουν αυτοχαρακτηριστεί αρνητές του Ολοκαυτώματος και έχουν υβρίσει με χυδαίους
στίχους τα θύματά του.
[…] Το ψήφισμα του Οργανισμού
Ηνωμένων Εθνών του Νοεμβρίου
2005, καθιέρωσε τη σημερινή ημέρα,
ως Παγκόσμια Μέρα Μνήμης Ολοκαυτώματος. Η παγκόσμια κοινότητα, αναγνώρισε την ανάγκη της
μνήμης του Ολοκαυτώματος και της
αξιοποίησης της μνήμης του, προκειμένου να καταδικαστεί ο ρατσισμός, από όποιον κι αν προέρχεται,
προς όποιον κι αν στρέφεται.
Αναρωτηθήκατε όμως, γιατί 60 χρόνια από το τέλος του Πολέμου και
περίπου 40 χρόνια, από τότε που οι
φρικαλεότητες του Ολοκαυτώματος
και τα μαζικά εγκλήματα εκατομμυρίων ανθρώπων, είχαν γίνει γνωστά,
ποια δύναμη απέτρεπε τον ΟΗΕ, να
αναγνωρίσει την ανάγκη μιας Παγκόσμιας ημέρας μνήμης, για τα θύματα του Ολοκαυτώματος; Ήταν
αδιαφορία; Ήταν έλλειψη ιστορικής
τεκμηρίωσης; Ή, ήταν πρόθεση για
αναβολή της αναγνώρισης της συλλογικής ευθύνης κρατών, κυβερνήσεων, πανίσχυρων οργανισμών,
λαών, που άλλοτε με την ενεργή
συμμετοχή τους, άλλοτε με την
ανοχή τους, επέτρεψαν και να συμβεί το Ολοκαύτωμα αλλά και να έχει
την τεράστια έκταση που είχε, σε ανθρώπινα θύματα; Και βέβαια, η αναμονή 60 ετών δεν είναι καθόλου
άσχετη με το γεγονός, ότι και σε
ατομικό επίπεδο, οι συντριπτικά περισσότεροι υπεύθυνοι, εκ των
οποίων ελάχιστοι κάθισαν στα εδώλια των διεθνών δικαστηρίων, είχαν
πια φύγει από τη ζωή.
Το Ολοκαύτωμα θεωρήθηκε από την
αρχή, ως μια καθαρά εβραϊκή υπόθεση. Βόλευε αυτή η επιλογή, γιατί
επέτρεπε να περιοριστεί η μόλυνση
από τη μνήμη του, να περιοριστεί και
το βάρος των ευθυνών όσων συμμετείχαν σε αυτό, ενεργά ή όχι. Στην
Θεσσαλονίκη, μια πόλη που έσφυζε
από εβραϊκή ζωή, με 56.000 Εβραίους πριν τον Πόλεμο, το μνημείο για
το Ολοκαύτωμα στήθηκε μόλις το
1997. Επί 50 τουλάχιστον χρόνια, η
πόλη υποκρινόταν ότι η ζωή της συνεχιζόταν κανονικά κι ας έλλειπε το
95% του εβραϊκού της πληθυσμού,
δηλαδή 53.000 ψυχές από την καθημερινότητά της.
Ευτυχώς δεν πέτυχε
Έστω και με την καθυστέρηση των
60 ετών, η ελληνική Πολιτεία και η
Διεθνής Κοινότητα, απέδωσαν στη
μνήμη του Ολοκαυτώματος την αξία
που έχει, ως το πιο στυγερό, μαζικό
έγκλημα της ιστορίας, ως ένα έγκλημα κατά της ίδιας της ανθρωπότητας, ως το πιο χαρακτηριστικό
παράδειγμα για το που μπορεί να
οδηγήσει ο ακραίος φανατισμός άρρωστων ηγεσιών, το μίσος, ο ρατσισμός, ο αντισημιτισμός αλλά και η
ανοχή των κοινωνιών, η αδιαφορία
του ανθρώπου για τον συν-άνθρωπο.
Γιατί συνέβη το Ολοκαύτωμα; Είναι
ευθύνη μόνον του Χίτλερ και όσων
τυφλά τον ακολούθησαν, σαν συ-
νεργάτες του και οπαδοί της Εθνικοσοσιαλιστικής του ιδεολογίας; Τι ευθύνη έχει ο Γερμανός αξιωματικός,
που έσπρωχνε τους Εβραίους να
μπουν στα τραίνα σαν ζώα; Ο Πολωνός σταθμάρχης, που έβλεπε τα
τραίνα να περνούν από μπροστά του,
το ένα πίσω από το άλλο, με κατεύθυνση Άουσβιτς, ο Γερμανός στρατιώτης, που έστριβε τη στρόφιγγα
για να απελευθερωθεί το θανατηφόρο αέριο στους θαλάμους; Το
Ολοκαύτωμα ολοκληρώθηκε στα
στρατόπεδα συγκέντρωσης, άρχιζε
όμως κάθε φορά που ο γείτονας στο
Άμστερνταμ, στη Βουδαπέστη, στη
Βαρσοβία, στη Ρίγα, στη Θεσσαλονίκη, στην Κέρκυρα, στα Γιάννενα,
στη Λάρισα, στο Διδυμότειχο, στην
Ορεστιάδα, στην Καστοριά, γυρνούσε την πλάτη του στην απεγνωσμένη έκκληση για βοήθεια και
έβλεπε από το παράθυρό του την οικογένεια του Εβραίου της διπλανής
πόρτας, να συλλαμβάνεται από τους
Γερμανούς, τα παιδιά να κλαίνε και
τις περιουσίες να καίγονται ή να καταλαμβάνονται την επόμενη μέρα
από αγνώστους.
[…] Δίκαιοι των Εθνών, 315 καταγεγραμμένες ελληνικές οικογένειες
και 24.811 σε ολόκληρη την Ευρώπη,
αψήφησαν τον κίνδυνο, παραμέρισαν
το φόβο με τη δύναμη της ανθρωπιάς, έσωσαν γείτονες, φίλους, άγνωστους σε αυτούς, Εβραίους. Μαζί
τους, εξέχουσες προσωπικότητες,
όπως ο Άγγελος Έβερτ, ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος και ο δήμαρχος
Λουκάς Καρρέρ στη Ζάκυνθο, αξιοποίησαν τις ιδιότητές τους, για να
προστατεύσουν τους συμπολίτες
τους. Και άλλοι ανώνυμοι, αγωνιστές
της Αντίστασης, ΑΝΘΡΩΠΟΙ. Τους
θυμόμαστε και αυτούς σήμερα και
τους τιμούμε. Αισιοδοξία αντλούμε
05
και από την παρουσία εδώ σήμερα
των παιδιών, μαθητών ελληνικών
Λυκείων, που επισκέφθηκαν το Άουσβιτς και αποδέχθηκαν την πρόσκλησή μας να μοιραστούν τις
σκέψεις τους, τις εμπειρίες τους, τα
συναισθήματά τους. Εμείς, ο εβραϊκός λαός, υπήρξαμε τα κατʼ εξοχήν
θύματά του, όμως το Ολοκαύτωμα
πρέπει να γίνει ιστορία, διδαχή, παράδειγμα και μνήμη για όλους τους
λαούς του κόσμου.
[…] Στεκόμαστε με δέος απέναντι
στο έγκλημα αυτό και αγωνιζόμαστε
για τη διατήρηση της μνήμης του. Σε
σχέση με το Ολοκαύτωμα, έχουμε
διαφορετικές μεταξύ μας προσλαμβάνουσες, εμπειρίες, γνώσεις και
βιώματα. Όμως, παίρνουμε θέση
στην ίδια πλευρά. Ξεπερνούμε τις
διαφορές, γιατί ακριβώς η μνήμη του
Ολοκαυτώματος πρέπει να είναι μια
μνήμη, που μας ενώνει. Αισιοδοξούμε για την αποφασιστικότητα της
Πολιτείας και τη δέσμευση της κοινωνίας, να δώσουν τη μάχη κατά του
φανατισμού, κατά του ρατσισμού,
κατά του αντισημιτισμού, κατά του
ναζισμού, κατά κάθε προσπάθειας,
που επιχειρεί να τραβήξει διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους ανθρώπους. Ας ενώσουμε σήμερα τις
δυνάμεις μας στην κοινή πορεία, σε
έναν κόσμο ισότητας και αξιοπρέπειας για όλους.
ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ
ΤΙΜΟΥΜΕ
ΔΕΝ ΘΑ ΕΠΙΤΡΕΨΟΥΜΕ
ΝΑ ΞΑΝΑΣΥΜΒΕΙ.
μηνυμα απο το Κοινοτικο Συμβουλιο
Το Κοινοτικό Συμβούλιο θα ήθελε να μοιραστεί μαζί
σας μια από τις βασικές του προτεραιότητες και στόχους από την ημέρα που ανέλαβε τα καθήκοντά του,
και αυτή είναι η εξωστρέφεια της Κοινότητάς μας. Τι
εννοούμε με την εξωστρέφεια;
Εννοούμε μια σειρά από πρωτοβουλίες και δράσεις
που στόχο έχουν την ουσιαστική επικοινωνία με τους
συμπολίτες. Στην κατεύθυνση αυτή έχουν αρχίζει να
υλοποιούνται συγκεκριμένες πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα το πρόγραμμα του Πνευματικού Κέντρου
που συγκεντρώνει ένα μίγμα εκδηλώσεων που απευθύνονται σε ευρύ κοινό, όχι αναγκαστικά μόνο σε μέλη
της Κοινότητας. Για παράδειγμα, η πρωτοβουλία του
Συμβουλίου και της Θρησκευτικής Επιτροπής για το
Ανοικτό Shabbat τον Δεκέμβριο, που έφερε σε μια
εξόχως «δική μας μέρα» πλήθος φίλων μας, που έμαθαν για τη θρησκεία μας, τις παραδόσεις μας, την ιστορία μας. Για παράδειγμα, η φετινή Ημέρα Μνήμης στο
ΠΑΛΛΑΣ, που τράβηξε το ενδιαφέρον για πρώτη φορά
– πολλών συμπολιτών μας, που παρακολούθησαν την
εκδήλωση ή συμμετείχαν σε αυτή με ενδιαφέρον και
συγκίνηση, που έμαθαν περισσότερα πράγματα για το
Ολοκαύτωμα και έφυγαν με την πεποίθηση ότι μας
αφορά όλους. Για παράδειγμα τέλος, το εμπλουτισμένο υλικό του site μας www.athjcom.gr ώστε να ελκύει και ευρύτερο κοινό.
Γιατί άραγε επιζητούμε την εξωστρέφεια ; Γιατί είμαστε μια μικρή Κοινότητα που ζει μέσα στο ευρύτερο
σύνολο. Εργαζόμαστε, κάνουμε παρέα, μοιραζόμαστε
τις ίδιες αγωνίες και προβλήματα μαζί με τους συμπολίτες μας. Ταυτόχρονα όμως θέλουμε να διατηρήσουμε την ιδιαιτερότητά μας και να συνεχίσουμε να
είμαστε μια ενιαία Κοινότητα. Και για να το πετύχουμε
αυτό χρειαζόμαστε το σεβασμό, την εκτίμηση, τη
γνώση για εμάς από το περιβάλλον μας. Μας ξέρουν
σαν φίλους, σαν άτομα, θέλουμε να μάθουν για εμάς
και ως Κοινότητα, ως σύνολο με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, την ιστορία του, τις δικές του εξειδικευμένες ανησυχίες και αγωνίες. Πολύ περισσότερο
σήμερα, που τριγύρω μας αναπτύσσονται τάσεις απομόνωσης, ξενοφοβίας, μειωμένης ανοχής, ρατσισμού
και αντισημιτισμού. Από το περιβάλλον θα αντλήσουμε
φίλους, συμμάχους που θα μας καταλάβουν και θα μας
συμπαρασταθούν αν χρειαστεί. Και για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να το καλλιεργήσουμε με σύστημα
και οργάνωση, όχι μόνο στις δυσκολίες, αλλά από πριν,
από σήμερα.
Έχει όμως και άλλη μια αξία η εξωστρέφεια. Είναι ένας
ακόμα λόγος που προκαλεί το ενδιαφέρον δικών μας
μελών να συμμετέχουν εθελοντικά στην Κοινότητα,
να έρθουν πιο κοντά της, όταν βλέπουν ότι δεν είναι
ξεκομμένη από την πραγματικότητα που μας περιβάλλει, όταν βλέπουν ότι το γεγονός ότι ανήκουν ενεργά
στην Κοινότητά μας δεν στέκεται εμπόδιο για τις σχέσεις τους με το περιβάλλον, δεν τους αποκόπτει από
αυτό. Αποτέλεσμα, να έχουμε ήδη δει αυξημένη συμμετοχή στις Επιτροπές της Κοινότητας από ανθρώπους που μέχρι σήμερα απείχαν.
Αυτή η ισορροπημένη αναζήτηση της εξωστρέφειας,
θεωρούμε ότι είναι πολύ σημαντική παράμετρος για
την Κοινότητά μας. Και θα την υπηρετήσουμε προσεκτικά και συστηματικά. Λαμβάνουμε ήδη θετικά σχόλια για αυτό από πολλά μέλη μας, αλλά λαμβάνουμε
θετικά σχόλια και από φίλους που με κάποιον τρόπο το
τελευταίο διάστημα βρέθηκαν κοντά μας. Χτίζουμε μια
νέα διάσταση σχέσεων της Κοινότητας με το περιβάλλον και θα την διαχειριστούμε προς όφελος της Κοινότητας και των μελών μας. Για το λόγο δηλαδή που
μας έχετε εμπιστευτεί.
Το Κοινοτικό Συμβούλιο
06
εκδηλωσεις στην
για την Ημερα Μνημης
Ελληνων Εβραιων Μαρτυρων και Ηρωων Ολοκαυτωματος
Η Περιφέρεια Αττικής και η Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών, συνδιοργάνωσαν εκδηλώσεις την Δευτέρα, 27
Ιανουαρίου 2014, τιμώντας την
Ημέρα Μνήμης Ελλήνων Εβραίων
Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος.
Φέτος συμπληρώνονται 70 χρόνια
από την σύλληψη και τον εκτοπισμό
των Ελλήνων Εβραίων της Αθήνας
και άλλων ελληνικών πόλεων, από
τις γερμανικές αρχές κατοχής. Εκτοπισμό, που είχε σαν αποτέλεσμα την
απώλεια πάνω από το 85% του ελληνικού εβραϊκού πληθυσμού.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων, πραγματοποιήθηκε το πρωί της Δευτέρας
κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο
του Ολοκαυτώματος στην Αθήνα,
από εκπροσώπους της κυβέρνησης,
της Βουλής, των Κομμάτων, της Περιφέρειας, του Δήμου, Πρεσβειών,
των Ενόπλων Δυνάμεων, Αντιστασιακών οργανώσεων, Ομήρων των
στρατοπέδων, Ισραηλιτικών Κοινοτήτων και εβραϊκών Οργανώσεων
της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Η κεντρική εκδήλωση με θέμα «Θα
νικήσουμε το ρατσισμό. Μαζί», πραγματοποιήθηκε στο θέατρο Παλλάς,
με μεγάλη συμμετοχή κοινού και εκπροσώπων της κυβέρνησης, της
Βουλής, της Εκκλησίας, των πολιτικών Κομμάτων, των Ενόπλων Δυνάμεων και Σωμάτων Ασφαλείας,
πρέσβεων, εκπροσώπων της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης,
Οργανισμών και επιζησάντων των
στρατοπέδων συγκέντρωσης.
Κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης
ήταν ο υπουργός Δημόσιας Τάξης
και Προστασίας του Πολίτη, κ. Νικόλαος Δένδιας, ο οποίος αναφέρθηκε
στην ανάγκη για ευαισθητοποίηση
και συσπείρωση όλων των κοινωνικών και πολιτικών εγχώριων και ευρωπαϊκών δυνάμεων, στη μάχη κατά
της ιδεολογίας και των φαινομένων
του ρατσισμού. Ανέφερε χαρακτηριστικά, ο κ. Δένδιας: «Στις συνθήκες
της παρούσης οικονομικής κρίσης,
βρήκαν την ευκαιρία να αναπτυχθούν και στην σύγχρονη Ελλάδα σαν
άνθη του κακού, τα γνωστά φαινόμενα ρατσιστικής βίας και νεοναζισμού. Η ύπαρξη των νεοναζί στην
Ελλάδα, δεν είναι απλώς ιστορικό
παράλογο, τεκμήριο ιστορικής αμνησίας και βαρύτατη προσβολή της
μνήμης των γονέων μας. Συνιστά
ντροπή και θανάσιμο κίνδυνο για τη
χώρα και τη δημοκρατία. Το μήνυμα
που στέλνει η ελληνική κυβέρνηση,
προς κάθε κατεύθυνση είναι ότι,
έχουμε χρέος να καταπολεμήσουμε
το φασισμό, να καταπολεμήσουμε
τον αντισημιτισμό, φαινόμενα τα
οποία διαχέονται σε όλο τον κόσμο
και σε όλη την Ευρώπη. Για όλους
τους Έλληνες πολίτες, Εβραίους,
χριστιανούς, μουσουλμάνους ή οιουδήποτε άλλου θρησκεύματος, η
ελληνική δημοκρατία εγγυάται τη
ζωή, την περιουσία και την αξιοπρέ-
πειά τους, το δικαίωμα στην ελπίδα
για ένα καλύτερο αύριο».
Ο γνωστός Άγγλος ηθοποιός κ. Τζέρεμι Άιρονς, τίμησε με την παρουσία
του την εκδήλωση και απέδωσε αποσπάσματα από το βιβλίο «Η νύχτα»,
του βραβευμένου με Νόμπελ συγγραφέα Ελί Βίζελ και κείμενο από το
βιβλίο του Πρίμο Λέβι, «Εάν αυτό
είναι ο άνθρωπος», ενώ η κ. Μαρία
Φαραντούρη, ερμήνευσε τραγούδια
από το έργο «Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν», σε στίχους Ιάκωβου Καμπανέλλη
και
μουσική
Μίκη
Θεοδωράκη.
Σημαντικό γεγονός της φετινής εκδήλωσης, ήταν η παρουσία μαθητών
Λυκείων που με συγκινητικό τρόπο
μετέφεραν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους από την επίσκεψή
τους στο στρατόπεδο του Άουσβιτς
το 2013, με πρωτοβουλία του υπουργείου Παιδείας.
Χαιρετισμούς επίσης, απηύθυναν ο
επιζήσας όμηρος του στρατοπέδου
Άουσβιτς με τον αριθμό 182641 στο
βραχίονα, κ. Ισαάκ Μιζάν, ο Περιφερειάρχης Αττικής κ. Ιωάννης Σγουρός, ο Πρόεδρος της Ισραηλιτικής
Κοινότητας Αθηνών κ. Μίνος Μωυσής, ο πρέσβης του Ισραήλ, κ. Άριε
Μέκελ και ο αντιπρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου
Ελλάδος, Αναπληρωτής Καθηγητης
Πνευμονολογίας, κ. Μάνος Αλχανάτης.
του ΒΙΚΤΩΡΑ ΙΣΑΑΚ ΕΛΙΕΖΕΡ
στον
Μαρσελ
Γιοελ
Στις 16 Ιανουαρίου αποχαιρετήσαμε μια μεγάλη μορφή,
που με την ανεξίτηλη πένα του σφράγισε την σύγχρονη
ιστορία του ελληνικού εβραϊσμού. Τον Μαρσέλ Γιοέλ.
Ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας της Αθήνας
Μίνος Μωυσής, την ημέρα του αποχαιρετισμού αναφέρθηκε στο έργο και στην προσωπικότητα του Μαρσέλ
Γιοέλ:
«Μέσα από το πάθος του, την Ισραηλιτική Επιθεώρηση,
για πολλά χρόνια ήταν η φωνή του εβραϊσμού αλλά και ο
φορέας της ενημέρωσης για το τι γινόταν στον κόσμο και
μας αφορούσε, ως Εβραίους. Ο φορέας των νέων από το
Ισραήλ, της προόδου του, των αγώνων του για την ύπαρξή
του. Ο φορέας διαλόγων μεταξύ ανθρώπων, που όλοι ενδιαφέρονταν για τον εβραϊσμό και το Ισραήλ και μέσα από
τις διαφορετικές τους απόψεις και προσεγγίσεις είχαν το
μοναδικό μέσο να τις εκφράσουν. Ο Μαρσέλ Γιοέλ ήταν
πίσω από όλα αυτά, έδινε το δικό του αγώνα σε εποχές,
που η πληροφόρηση και η γνώση δεν ήταν όπως σήμερα
δεδομένα, ήταν πραγματική κατάκτηση.
Πρόσφερε υπηρεσίες στην Κοινότητά μας, ως μέλος Γενικών Συνελεύσεων αλλά και Πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης, στα τέλη της δεκαετίας του ΄70. Οι παλαιότεροι
τον θυμούνται πάντα αγωνιστή, με άποψη, με φωνή, με
επιχειρήματα για τις θέσεις του, με σεβασμό στην αντίθετη άποψη, έναν άνθρωπο που προσπαθούσε να γεφυρώσει αντιθέσεις, σε εποχές που αυτές ήταν έντονες
στην Κοινότητά μας.
Εμείς οι νεότεροι, μάθαμε και ακούσαμε για τον Μαρσέλ όταν πια ο ίδιος είχε αποφασίσει να εγκατασταθεί
με την οικογένειά του στο Ισραήλ, χωρίς όμως ποτέ να
εγκαταλείψει το ενδιαφέρον του και τις αγωνίες του
για ό, τι συμβαίνει στην Ελλάδα και στον εβραϊσμό της
Ελλάδος. Προσωπικά, ήταν η φιλία του με τον πατέρα
μου, το αρχείο του και η αλληλογραφία του μαζί του,
μέσα από την οποία έμαθα για τον Μαρσέλ. Είχα την
τύχη να τον γνωρίσω αρκετά χρόνια αργότερα, με κλονισμένη ήδη την υγεία του και να ζηλέψω τον πλούτο
07
των εμπειριών του και την μεστότητα των λόγων του.
Άξιος επαγγελματικά, ένας γκουρού της επικοινωνίας,
άξιος Εβραίος, άξιος οικογενειάρχης. Αφήνει ένα κενό
πίσω του, λείπουν σήμερα άνθρωποι με την πληρότητα
και την ποιότητα του Μαρσέλ Γιοέλ».
Ως Γενικός Γραμματέας του Κεντρικού Ισραηλιτικού
Συμβουλίου Ελλάδος, ο υπογράφων ανέφερε τα εξής:
«Αποχαιρετούμε σήμερα, έναν περήφανο Έλληνα, έναν
περήφανο Εβραίο, έναν άνθρωπο που τη σιωνιστική ιδεολογία την έκανε πράξη. Στέλεχος της σιωνιστικής Οργάνωσης Νέων, τη δεκαετία του ΄50, εκδότης της
ιστορικής Ισραηλιτικής Επιθεώρησης από το 1964 έως
το 1979.
Το 1977 εκλέγεται Πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης
της Ισραηλιτικής Κοινότητας της Αθήνας και το 1979,
μαζί με την οικογένειά του, μεταναστεύει στο Ισραήλ.
Ο Μαρσέλ Γιοέλ διέθετε ένα σπάνιο πολιτικό ένστικτο.
Ήδη, τον Αύγουστο του 2008 έγραφε στο άρθρο του με
τίτλο «Ελληνισμός και Εβραϊσμός»: « Το να ανήκεις, να
πιστεύεις και να υπηρετείς αυτούς τους δύο λαούς, μου
έδωσε, σαν ιδεαλιστής που ήμουν πάντοτε, την ευκαιρία να οραματιστώ μια νέα περίοδο ένδοξης και πολύτιμης προσφοράς της Αθήνας και της Ιερουσαλήμ στην
ανθρωπότητα. Να οραματιστώ ένα καινούργιο θαύμα
για το μέλλον. Τα δύο αυτά κράτη που, γεωγραφικά,
εθνικά, γλωσσικά και θρησκευτικά είναι φυσικά απομονωμένα από το περιβάλλον τους, να συμπήξουν έναν
άξονα, μια ένωση. Τον άξονα Ελλάδας – Ισραήλ με την
Κύπρο μαζί τους, που σε μια νέα πορεία ειρήνης θα αλληλογονιμοποιήσουν το ελληνοεβραϊκό πνεύμα».
Ο Μαρσέλ Γιοέλ όμως, ήταν και ένας επίμων ερευνητής. Ακούραστος μαχητής κατά του αντισημιτισμού και
του αντισιωνισμού, προστρέχει όπου χρειάζεται για να
υπερασπιστεί το κράτος του Ισραήλ και τον ελληνικό
εβραϊσμό. Στις 26/11/2007 το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος του απονέμει το μετάλλιο «Πρόσωπα
του Ελληνικού Εβραϊσμού» για την μεγάλη του προσφορά.
Ένας εξαίρετος οικογενειάρχης και ένας πιστός φίλος,
έφυγε από κοντά μας. Για μένα προσωπικά, ο Μαρσέλ
Γιοέλ ήταν ένα μεγάλος δάσκαλός μου στη δημοσιογραφία. Η μνήμη του και η σοφία του θα συνοδεύουν
όμως, το μέλλον του ελληνικού εβραϊσμού».
Τον Μαρσέλ Γιοέλ αποχαιρέτισαν επίσης, εκ μέρους
των φίλων του ο Μωυσής Κωνσταντίνης και εκ μέρους
του συνεταίρου του στο Ισραήλ, ο Μάϊκ Καπουάνο. Ψηφίσματα στη μνήμη του εξέδωσαν το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος, το Διοικητικό Συμβούλιο και
το προεδρείο της Γενικής Συνέλευσης της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών.
08
του ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΚΟΥΜΑΚΑ
τοτε που
εβρεχε
σταχτες στο
Χάιντς Κούνιο, είναι καθισμένος στην κουνιστή καρέκλα
του σαλονιού, με την πλάτη γυρισμένη στο μεγάλο παράθυρο. Ο ήλιος στη Νέα Παραλία της Θεσσαλονίκης, λούζει
με φως το διαμέρισμα της οικογένειας Κούνιο, στην οδό Κορομηλά. Ο 87χρονος άντρας, είναι ο πατριάρχης μιας από τις πιο
γνωστές εβραϊκές οικογένειες της Θεσσαλονίκης. Κι ένας από
τους ελάχιστους, πια εν ζωή, Έλληνες Εβραίους, που εκτοπίστηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί, την περίοδο του Β΄
Παγκοσμίου Πολέμου, επέζησαν και επέστρεψαν για να διηγηθούν
τη θηριωδία. Η σύζυγός του, Σέλλη, μας τρατάρει χυμό και μπισκότα, πριν ο ίδιος ξεκινήσει την αφήγηση. Είναι ευπροσήγορος
και διαυγής. «Είναι μια πολύ μεγάλη και ταραχώδης ιστορία» λέει.
«Ίσως, είναι καλύτερα να μου κάνετε ερωτήσεις».
Η οικογένεια του πατέρα του Χάιντς Κούνιο, εγκαταστάθηκε στη
Θεσσαλονίκη στα τέλη του 15ουαι., μετά τους διωγμούς των
Εβραίων στην Ισπανία. Ο ίδιος γεννήθηκε το 1927 στη λουτρόπολη
του Κάρλοβι Βάρι, στη γερμανόφωνη περιοχή της πρώην Τσεχοσλοβακίας, τόπο καταγωγής της μητέρας του. Η οικογένεια είχε
ήδη μια κόρη ενός έτους και όλοι μαζί ήρθαν στη Θεσσαλονίκη,
λίγο καιρό μετά τη γέννηση του αγοριού. Ο πατέρας Κούνιο
άνοιξε κατάστημα φωτογραφικών ειδών, στην οδό Κομνηνών. Κατοικούσαν στην αρχή του δρόμου των Εξοχών, στο ίδιο σημείο
που βρίσκεται το σημερινό σπίτι της οικογένειας. Τα χρόνια πριν
από τον Πόλεμο, ήταν ανέφελα. «Στην Θεσσαλονίκη ανθούσε το
Ο
Ο Χάιντς Κούνιο στο ναζιστικό στρατόπεδο
συγκέντρωσης του Άουσβιτς, το 1945
09
εμπόριο και η εβραϊκή κοινότητα ήταν το πιο ζωντανό
της κομμάτι. Αριθμούσε 60.000 άτομα, περισσότερα από
τον μισό πληθυσμό της πόλης», περιγράφει ο Κούνιο.
«Τον πρώτο χρόνο της γερμανικής Κατοχής δεν πειράχτηκε κανένας Εβραίος, μέχρι που εμφανίστηκαν στα καταστήματα πινακίδες, που έγραφαν «Juden Unerwunsht»
[ανεπιθύμητοι Εβραίοι]. Άρχισαν να δημιουργούνται
γκέτο, γειτονιές οι οποίες άδειαζαν από χριστιανικό πληθυσμό, για να συγκεντρωθούν εβραϊκές οικογένειες, που
εξαναγκάζονταν να νοικιάσουν εκεί, νέα στέγη. Βρεθήκαμε στο γκέτο του βαρόνου Χίρς, στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό, όπου ζούσαν κυρίως οικογένειες
εργατών. Ο πατέρας μου είχε δώσει το κατάστημα σε
έναν μεσεγγυούχο, χριστιανό συνεργάτη του. Αυτό απαγορευόταν, είπαν οι Γερμανοί και με αυτή την αφορμή
βρεθήκαμε όλη η οικογένεια, στην πρώτη αποστολή για
το Άουσβιτς».
Η αφήγηση του Κούνιο γίνεται στο εξής σπαραχτική,
μέχρι το τέλος δεν κάνει σχεδόν καμία παύση. Στις 15
Μαρτίου του 1943, περίπου 2.500 Εβραίοι συγκεντρώθηκαν στον σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης πριν
χαράξει, ανάμεσά τους και η οικογένεια του 16χρονου
Κούνιο. Έμειναν όρθιοι, στοιχισμένοι σε πεντάδες. Οι
ναζί τους έλεγαν ότι θα μεταφέρονταν κάπου στη Σιλεσία. «Μπήκαμε σε εμπορικά βαγόνια, 80 άτομα στο καθένα. Σε κάθε βαγόνι βάλανε δύο στρατιώτες κι ένα
καζάνι με φαγητό».
Η πρώτη αποστολή, έφτασε μετά από έξι μέρες στο Μπίρκεναου, περίχωρο του Άουσβιτς, στη γερμανική επαρχία
επί πολωνικού εδάφους. Οι Εβραίοι μιλούσαν σεφαραδίτικα (ισπανο-εβραϊκά) και δεν καταλάβαιναν τις εντολές
των Γερμανών. Τους φώναζαν να κατέβουν από το
τρένο, εκείνοι δεν κουνιούνταν και τους κλωτσούσαν
στο κεφάλι, πολλούς τους σκότωσαν με περίστροφο.
Αυτά έκαναν οι Totenkopf Brigade, τα Τάγματα Εφόδου
των Ες-Ες, που είχαν στο κράνος μια νεκροκεφαλή.
«Όταν σκότωσαν αρκετούς στη ράμπα, αντιλήφθηκαν
ότι δεν γνωρίζαμε γερμανικά. Ρώτησαν αν μιλά κάποιος
τη γλώσσα και βγήκαμε μπροστά εμείς οι τέσσερις της
οικογένειας, που γνωρίζαμε γερμανικά λόγω καταγωγής
της μητέρας. “Εσείς θα είστε διερμηνείς” είπαν. Και αυτό
μας έσωσε».
Όσους δεν έστειλαν την ίδια ώρα στα κρεματόρια -γέρους, αδύναμους, ανάπηρους- τους έβαλαν στη σειρά,
για να τους στιγματίσουν. Ήταν ένας Τσεχοσλοβάκος,
που βουτούσε δύο βελόνες στο μελάνι και κεντούσε τον
αριθμό στο αριστερό χέρι των Εβραίων. Ο Κούνιο σηκώνει το μανίκι και δείχνει το σημάδι. «Αριθμός 109565.
Κρατούμενος 109565» λέει.
Ο ίδιος και ο πατέρας του έμειναν μέχρι το τέλος, στο
κεντρικό στρατόπεδο του Άουσβιτς. Έραβαν σε μηχανές στολές των Ες-Ες και διόρθωναν τα κουρέλια των
κρατούμενων. «Τη μάνα μου και την αδερφή μου τις βλέπαμε μόνο όταν έφτανε νέα αποστολή και μας φώναζαν
στη ράμπα για διερμηνεία. Έφτασαν 22 αποστολές από
τη Θεσσαλονίκη. Μέχρι να αποβιβαστούν οι νεοφερμένοι, ορμούσαμε στα ψωμιά που είχαν αφήσει στα βαγόνια. Κι έφταναν πάντα νύχτα. “Nacht und Nebel”, δηλαδή
“νύχτα και ομίχλη”. Ακόμη και αυτό ήταν υπολογισμένο
από το γερμανικό μυαλό».
Ο Κούνιο συννεφιάζει. «Νύχτα και καταχνιά. Ομίχλη από
τις φωτιές στα κρεματόρια. Δεν μπορώ να αποβάλω αυτή
τη μυρωδιά. Τα κρεματόρια είχαν στη βάση θαλάμους
αερίων και δίπλα ψηλές καμινάδες. Ένα μέτρο πάνω από
την καμινάδα δεν έβλεπες τίποτα, όμως πιο πάνω, φαινόταν φλόγα και μαύρος καπνός» μας λέει.
«Η μυρωδιά ήταν μόνιμη, όμως υπήρχε και κάτι άλλο. Στο
Άουσβιτς έβρεχε πάντοτε. Και με γαλάζιο ουρανό και τη
νύχτα με ξαστεριά. Έβρεχε νιφάδες από στάχτη ανθρώπων. Πέντε θάλαμοι αερίων και πέντε κρεματόρια. Εργοστάσια θανάτου, που στο ζενίθ έκαιγαν ως και 2.000
σκελετωμένα άτομα την ημέρα. Αργότερα, γίνονταν
τόσες πολλές δολοφονίες, που δεν χωρούσαν οι θάλαμοι. Πυροβολούσαν τους κρατούμενους ή τους απαγχόνιζαν κι έπειτα τους έκαιγαν σε μεγάλους λάκκους. Η
τελευταία μαζική εκτέλεση έγινε 19 μέρες πριν την απελευθέρωση του Άουσβιτς». Μαζική παραγωγή νεκρών.
Όσοι δεν ήταν δυνατοί για δουλειά, είχαν μωρό στην αγκαλιά ή βαστούσαν άρρωστο, θανατώνονταν. Η επιλογή,
selektion στα γερμανικά, γινόταν στα τυφλά. Ένα καθημερινό μαύρο παιχνίδι τύχης. Ο πατέρας του Κούνιο κούτσαινε, όμως σηκωνόταν στις μύτες για να μην
αποκαλυφθεί η αναπηρία του.
Αναρωτιόμαστε αν σε όλη αυτή τη θηριωδία, υπήρχαν
ανθρώπινες στιγμές από τους Ες-Ες. «Υπήρχαν. Μια
φορά ένας δεκανέας, ρώτησε από πού καταγόμαστε.
Ήταν από το Κάρλοβι Βάρι και δέχτηκε να δίνουμε τα
ρούχα μας για πλύσιμο. Αυτό ήταν κατά 50 τοις εκατό, ο
λόγος που σωθήκαμε. Δεν μας χτυπούσαν, γιατί ήμασταν
καθαροί και όχι κουρελήδες».
Τον Ιανουάριο του 1945 είχε ξεκινήσει η οπισθοχώρηση
των Γερμανών. Τα μάτια του Κούνιο φωτίζονται. Το Άουσβιτς εκκενώθηκε και ξεκίνησε η περιβόητη Πορεία του
Θανάτου προς τα μετόπισθεν. Σκελετωμένοι κρατούμενοι βάδιζαν για μέρες. Όποιος έπεφτε και δεν σηκωνόταν, τον αποτελείωναν. Πατέρας και γιος Κούνιο,
έφτασαν στις φυλακές του Ματχάουζεν στην Αυστρία
και από εκεί επιβιβάστηκαν στο τρένο για τον τελευταίο
σταθμό, το Έμπενζε (που σημαίνει απάνεμη λίμνη), ένα
χωριουδάκι χωμένο στις Άλπεις, όπου κρατούνταν και
πολλοί Έλληνες αντιστασιακοί.
«Στο τρένο για το Έμπενζε υπήρχαν Ρώσοι αιχμάλωτοι.
Το βράδυ άρχισαν να τραγουδούν το “Βόλγα-Βόλγα”,
όμως ταυτόχρονα έκαναν μια τρύπα στο βαγόνι και άνοι-
10
Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Αβραμίδης
ξαν την πόρτα. Ξύπνησα γιατί μύρισα καθαρό αέρα, το
βαγόνι είχε σχεδόν αδειάσει. Οι φρουροί άρχισαν να πυροβολούν στον αέρα, όμως οι περισσότεροι πήδηξαν.
Όταν φτάσαμε, εμάς του βαγονιού μας πήγαν σε ένα αλσύλλιο για εκτέλεση. Όμως ο πόλεμος τελείωνε και οι
Γερμανοί είχαν αρχίσει να φοβούνται. Ο διοικητής του
στρατοπέδου είπε “εγώ δεν παραλαμβάνω πτώματα”».
Οι Αμερικανοί μπήκαν στο Έμπενζε, στις 9 Μαΐου, δύο
μέρες μετά τη λήξη του πολέμου. «Ήμουν 33 κιλά, ετοιμοθάνατος, πιάστηκα από τη ζώνη άλλου κρατούμενου
για να συρθώ ως την πύλη και να δω το πρώτο άγημα να
μπαίνει στο στρατόπεδο. Μείναμε ακόμη δύο μήνες εκεί
και επιστρέψαμε στη Θεσσαλονίκη, μέσω Ιταλίας. Η μητέρα μου και η αδερφή μου γύρισαν λίγο καιρό αργότερα, μέσω Βελιγραδίου» λέει ο Κούνιο. Από τους 50.000
Εβραίους της Θεσσαλονίκης, που μεταφέρθηκαν στα
στρατόπεδα συγκέντρωσης, επέστρεψαν λιγότεροι από
2.000. Οι Κούνιο ήταν από τις ελάχιστες οικογένειες, που
σώθηκαν όλοι.
Η εβραϊκή οικογένεια βρήκε τη Θεσσαλονίκη έρημη. «Το
κατάστημα ήταν λεηλατημένο. Ο μεσεγγυούχος μας το
παρέδωσε με ό, τι εμπορεύματα είχαν απομείνει, δεν
ήταν δωσίλογος. Στο σπίτι μας βρήκαμε πρόσφυγες από
τα γύρω χωριά, που έμειναν εκεί μέχρι να αποκατασταθούν. Οι συναγωγές και τα νεκροταφεία, ισοπεδωμένα».
Κάποιοι άλλοι Εβραίοι ήταν λιγότερο τυχεροί. Το βιος
τους είχε λεηλατηθεί και μεσεγγυούχοι είχαν θησαυρίσει με τις εβραϊκές περιουσίες. Μην έχοντας τίποτα, πολλοί δεν έμειναν στη Θεσσαλονίκη.
Ο Κούνιο ξαναέστησε το κατάστημα με τα φωτογραφικά
είδη, το οποίο υπάρχει μέχρι σήμερα. Παντρεύτηκε το
1953 τη σύζυγό του Σέλλη, η οικογένεια της οποίας φυγαδεύτηκε τα χρόνια της Κατοχής στην Αθήνα, με πλαστά έγγραφα. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά και οκτώ
εγγόνια. Ο Χάινς Κούνιο ξαναπήγε στο Άουσβιτς το 1953
κι έκτοτε αρκετές φορές με αποστολές της Ισραηλιτικής
Κοινότητας.
Το πρωί της Κυριακής, ο 87χρονος παρέστη στην επιμνημόσυνη δέηση που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
Γύρω από το εβραϊκό μνημείο στην Πλατεία Ελευθερίας,
είχε σχηματιστεί διπλός αστυνομικός κλοιός, μέχρι και
σκάφη του Λιμενικού περιπολούσαν στο ύψος του λιμανιού. Το κρύο έσφιγγε το πρόσωπό μου. Στην εκδήλωση
παρέστησαν πολλοί Έλληνες και ξένοι επίσημοι, μεταξύ
αυτών ο υφυπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Μίκαελ Ροθ. «Η σημερινή Γερμανία αναλαμβάνει την ευθύνη των εγκλημάτων κατά του ισραηλιτικού πληθυσμού
της Ελλάδας. Ακόμη και αν η γενιά μου δεν βαρύνεται
με προσωπική ενοχή, αναγνωρίζουμε την ευθύνη μας»,
είπε ο Γερμανός αξιωματούχος, ο οποίος φόρεσε στο κεφάλι εβραϊκό κιπά, σε ένδειξη σεβασμού προς τα θύματα.
Το ίδιο έπραξε και ο δήμαρχος της Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης. Οι περισσότεροι ομιλητές αναφέρθηκαν
στην εφιαλτική άνοδο των νεοναζιστικών μορφωμάτων
σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Η ατμόσφαιρα φορτίστηκε, όταν ο βγήκε μπροστά ο
Χάιντς Κούνιο, κρατώντας από το χέρι τη Γράσα Σασών,
επιζήσασα κι αυτή του Ολοκαυτώματος. Οι δύο τους,
άφησαν ένα στεφάνι στο μνημείο. Εκείνος στάθηκε ευθυτενής, στο πρόσωπο της γυναίκας όμως, κυλούσαν δάκρυα. Οι δύο από τους μόλις 15 επιζώντες στη
Θεσσαλονίκη, χάθηκαν στις αγκαλιές των συγγενών
τους. Στο μεταξύ, στην παραλία είχε αρχίσει να χιονίζει
για τα καλά, ούτε που διακρινόταν ο θολός ορίζοντας,
απέναντι στα Πιέρια όρη.
Πηγή: www.vice.com, 28.1.2014
της ΒΑΣΩΣ ΚΟΛΛΙΑ*
11
ποτε
αγωνας εναντια στις
υποκουλτουρες του μισους
ταν κανείς πλησιάζει τα
στρατόπεδα συγκέντρωσης,
στον δρόμο που οδηγεί από
την πόλη της Κρακοβίας στην πολωνική ύπαιθρο, κυριεύεται από ένα παράδοξο συναίσθημα. Από τη μία,
γνωρίζοντας ήδη, τα φρικώδη εγκλήματα που έλαβαν χώρα εκεί, περιμένει
να συναντήσει κάτι απόλυτα αποκρουστικό. Περιμένει πως η φρίκη θα
έχει αποτυπωθεί στα κτήρια και στον
περιβάλλοντα χώρο, στην ίδια τη γη.
Όταν κανείς πλησιάζει το Άουσβιτς ΙΙ,
το στρατόπεδο Μπίρκεναου, είναι δύσκολο να μην αισθανθεί ασφυξία αντικρίζοντας τις αποκρουστικές και
απάνθρωπες συνθήκες, στις οποίες
αναγκάστηκαν να ζήσουν –αν αρμόζει
η λέξη «ζωή» σε αυτή την περίσταση–
και μέσα στις οποίες θυσιάστηκαν
εκατομμύρια συνάνθρωποί μας.
Από την άλλη όμως, το καταπράσινο
τοπίο μάς κάνει να σκεφτούμε, πως
εξακολουθούμε να βρισκόμαστε σε
γνώριμο έδαφος. Το εύτακτο συγκρότημα κτισμάτων από κόκκινο τούβλο στο Άουσβιτς, η ίδια η
οργάνωση των στρατοπέδων, μας
κάνει να συνειδητοποιήσουμε, ότι το
έγκλημα αυτό δεν ήταν ένα ανορθολογικό ξέσπασμα κάποιων παρανοϊκών: η κόλαση της εξόντωσης
υπήρξε προϊόν της πιο μεθοδικής
επεξεργασίας, προετοιμάστηκε και
εκτελέστηκε από ανθρώπους σαν κι
εμάς. Συνέβη δίπλα μας, στην ίδια
καταπράσινη γη, που κατοικούμε και
εμείς. Αυτό είναι και το πιο συγκλονιστικό δίδαγμα των στρατοπέδων
θανάτου: η ίδια η ύπαρξή τους, ακυρώνει κάθε απλοϊκό ανθρωπισμό.
Ό, τι συνέβη μπορεί να ξανασυμβεί.
Ό
Αυτό εξάλλου αποδεικνύουν οι σύγχρονες αναβιώσεις του ρατσισμού
και της μισαλλοδοξίας. Και αυτό
ακριβώς, οφείλουμε να αποτρέψουμε. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε
ποτέ, ότι ο φασισμός και ο ναζισμός
άφησαν πίσω τους μια επικίνδυνη
κληρονομιά: πανίσχυρους μύθους
για μια κουλτούρα καταστροφής
χωρίς ηθικούς φραγμούς, χωρίς προσχήματα ή εξηγήσεις. Αυτή είναι και
η δηλητηριώδης «γοητεία» τους.
Το είχε διατυπώσει καθαρά ο Μάνος
Χατζιδάκις στα προφητικά του λόγια,
το 1993, λίγο πριν φύγει από τη ζωή.
Ο φασισμός και ο νεοναζισμός είναι
«…η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε
μέσα μας, χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν,
ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του».
Ο ναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός δεν είναι ιδεολογίες. Είναι
όψεις της ίδιας αγωνίας να εξοντωθεί ο «άλλος». Είναι «αναγκαστικές»
συμμαχίες αυτάρεσκων «Εγώ», που
αναζητούν τον «εχθρό» μέσα στα
σκοτάδια της παθολογίας τους.
Στο μεταξύ, μια ολόκληρη βιομηχανία
καταναλωτισμού και ποικίλων συμφερόντων, ανθεί γύρω από τις υποκουλτούρες του φασισμού και του
νεοναζισμού, πλασάροντας λογήςλογής κακόγουστα παραφερνάλια. Οι
εικόνες που φθάνουν στο διαδίκτυο,
προκαλούν κυρίως θλίψη: σύμβολα
μίσους σε αναπαραγωγή, φετίχ απομιμήσεις από τις μαζικές βιομηχανίες
της Ασίας, αλλά και αυθεντικά λάβαρα, στρατιωτικό υλικό και λοιπά
μουσειακά είδη, εις ανάμνησιν μερικών από τις χειρότερες στιγμές της
ανθρωπότητας. Νόμιμα ή και παράνομα όπλα, φωτογραφίζονται στα
χέρια νεαρών ατόμων, που διάγουν
μια καταφανώς τρυφηλή ζωή. Που
εκπληρώνουν φαντασιώσεις «ηρωισμού», φορώντας στολή «παραλλαγής» μπροστά στον καθρέφτη.
Όμως, η αισθητική της γελοιότητας
δεν πρέπει να μας παραπλανά. Μέσα
στις υποκουλτούρες του μίσους καλλιεργούνται συμπεριφορές βίας, παραχαράσσεται η ιστορία, βρίσκουν
καταφύγιο αρνητές του Ολοκαυτώματος.
Είναι καθήκον μας να διαφυλάξουμε
τα διδάγματα της ιστορίας, όχι μόνο
από τη λήθη, αλλά και από την παραποίηση. Με ομόφωνη απόφαση της
ελληνικής Βουλής το 2004, καθιερώθηκε η 27η Ιανουαρίου ως «Ημέρα
Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος». Τιμάται η μνήμη των χιλιάδων
Ελλήνων Εβραίων, που βρήκαν τον
θάνατο στα ναζιστικά στρατόπεδα
συγκέντρωσης, αλλά και ο ηρωισμός
των χριστιανών Ελλήνων, που με κίνδυνο της ζωής τους, έσωσαν Εβραίους συμπολίτες τους από βέβαιο
θάνατο.
Ας μας θυμίζει η 27η Ιανουαρίου, τι
μπορεί να συμβεί όταν η μισαλλοδοξία κυριαρχήσει, όταν η αδράνεια και
η αδιαφορία το επιτρέψει.
Πηγή: http://tvxs.gr
*Η Βάσω Κόλλια είναι Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων, του υπουργείου Εσωτερικών.
12
της ΒΙΚΥΣ ΚΩΣΤΗ
«Τι κανανε οι αλλοι,
τι καναμε εμεις,
για να ξεπεραστει
ο εφιαλτης αυτων
που επεζησαν;
Γιατι ο εφιαλτης επιζει;
Γιατι να επιζει γονιμη η
μητρα που γεννα τον
εφιαλτη του Λαγκερ;»*
27η Ιανουαρίου, Διεθνής Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων
του Ολοκαυτώματος. Κοσμικό πεδίο εξωστρέφειας
μιας βαρυσήμαντης μνημονικής επετείου, αλλά και ευκαιρία ανάδειξης κοινωνικοπολιτικών ερωτημάτων στη
συνείδησή μου. Οι αγωνιώδεις φωνές για την άνοδο
της ακροδεξιάς και του αντισημιτισμού στην Ευρώπη,
θα ακουστούν για ακόμη μια φορά και ακόμη πιο έντονα, όπως και η ηχηρή πρόθεση της διεθνούς κοινότητας και της εκάστοτε πολιτείας να απομακρύνει τον
νεοναζισμό και τη βία, από όπου κι αν προέρχεται. Κανείς δεν αμφισβητεί ότι η κρατική πρωτοβουλία αποκλεισμού των φασιστών, έστω και «δια της βίας» μέσω
της προφυλάκισής τους, στην Ελλάδα είναι γεγονός.
Κανείς όμως δεν αμφισβητεί επίσης, ότι ο φασισμός παραμένει ένα επίκαιρο, βαθύτατο πολιτικό ζήτημα. Μια
διττότητα αντιλαμβάνομαι εδώ, που πυροδοτεί αδιάκοπα ερωτήματα στο μυαλό μου.
Γιατί έχει σημασία η διατήρηση της μνήμης; Είναι ο κίνδυνος της λήθης, της αμφισβήτησης και άρνησής της, η
αιτία; Η ενδυνάμωση ρατσιστικών τάσεων και αντισημιτισμού; Εθνικιστικής βίας; Αντισιωνισμού, κρινόμενου
ως κρυφού αντισημιτισμού; Τα στερεοτυπικά ιδεώδη;
Γιατί και πώς γεννιούνται; Αποσπασματικά, ως παρθενογένεση; Ποια πολιτική αναγκαιότητα τα τροφοδοτεί,
προκαλώντας ταυτόχρονα τη διαρκή αγωνία για να μείνει η μνήμη ζωντανή, ορθώνοντας το ανάστημά της
απέναντί τους; Ποια μνήμη και ποια διδαχή της;
Μνημονεύω και τιμώ τα «Θύματα», με τον έντονο συναισθηματισμό, που δικαιολογημένα προκαλείται και
κάθεται στο στομάχι. Αρκεί όμως μεμονωμένα η εμπειρία του «στομαχόπονου», για να συναισθανθώ και
να υπερασπιστώ επάξια, ως πολίτης του κόσμου, το
«Ποτέ Ξανά»;
Έχω ξεκαθαρίσει επί της αρχής, τι σημαίνει φασισμός; Αν
θέλω να διατηρώ το δικαίωμά μου στο «Ποτέ Ξανά», στο
«Θα νικήσουμε το Ρατσισμό, Μαζί», αν θέλω να μην αμαυρώνεται η ατομική και συλλογική μνήμη, αν θέλω να διακρίνω τις απόκρυφές του τάσεις, ώστε να αποτρέψω κάθε
απειλή του σήμερα και για αύριο, δεν είναι προαπαιτούμενο να ξεκαθαρίσω τη θολή εικόνα, που μου αναπαράγεται για το τι σημαίνει;
Βλέπω πρόσφατες διαδικτυακές αναρτήσεις του τύπου
«αν έβγαζε οποιαδήποτε από τις φωτογραφίες του φόντου ο Ξηρός και έβαζε στη θέση της του Χίτλερ, θα ήταν
το ίδιο». Είναι λόγος προόδου ή φαύλος κύκλος η ρητορική, ότι η προπαγάνδα της «ανέκαθεν ποινικοποιημένης
ακροαριστερής τρομοκρατίας» προσφέρει το δικαίωμα να
την εξισώνω με τον «εδώ και δεκαετίες νομιμοποιημένο
ακροδεξιό νεοναζισμό»; Ποια πολιτική συντηρεί τη ρητορική αυτή στην επικαιρότητα κατ΄επανάληψη, όχι με την
έννοια ότι τα άκρα δεν υπάρχουν, αλλά με την έννοια ότι
εξισώνονται; Μπορεί να κάνω λάθος, μπορεί και όχι. Είναι
λάθος όμως, να εκρήγνυμαι συνειδησιακά; Είναι λάθος να
θεωρώ ότι αποτελεί στερεοτυπική έως και αποπροσανατολιστική απλούστευση, που αμαυρώνει τη μνήμη των προγόνων μου, θύματα και επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος
και κάθε άλλου γενοκτονικού γεγονότος; Που ακόμη δεν
κατάφεραν να αποβάλλουν την αγωνία ή αυτοκτόνησαν;
Δεν έχω χρέος, να αφομοιώσω με διαύγεια το μήνυμά
τους, της οδυνηρής έκκλησης, τώρα στη δύση της ζωής
τους, για τη μοναδικότητα και πολυπλοκότητα του ιστορικού γεγονότος που βίωσαν, ώστε να μην αποτελέσει
«Ποτέ Ξανά» απειλή για τα παιδιά τους; Για το τι σημαίνει
φυλετισμός και «καθαρτικός» ολοκληρωτισμός, εντός
ενός οργανωμένου πολιτικού συστήματος; Τι αλήθεια φοβάμαι περισσότερο σήμερα, από τα θέματα που απασχόλησαν την επικαιρότητα; Τη νομιμοποιημένη προτροπή
ενός ευνομούμενου κράτους για μαζική εξόντωση ζώων
από τους πολίτες του και την «πανηγυρική» εφαρμογή της;
Τη θεσμική πρωτοβουλία για απαγόρευση θρησκευτικών
εθίμων που αποδεδειγμένα δεν θίγουν τη σωματική ακεραιότητα; Τη βίαιη αντιμετώπιση, έως και θανάτωση ανθρώπων που δεν ανήκουν στο ίδιο έθνος από τους
εθνοφρουρούς των συνόρων του; Ή την τρομοκρατία;
Μνημονεύω και τιμώ όχι μόνο τα «Θύματα» αλλά και τους
«Ήρωες», ανθρώπους απλούς, καθημερινούς, με σθένος
ψυχής, όσο τους το εξασφάλιζε κι η τύχη, να βρεθούν σε
κατάσταση αφύπνισης, εγρήγορσης και αντίδρασης,
ακόμη κι αν χάθηκαν. Δεν ήταν Υπ-άνθρωποι, ούτε Υπεράνθρωποι, προσπάθησαν, μόνο για να σώσουν τον άνθρωπο γύρω τους και μέσα τους. Αν λέω ότι σήμερα δεν
υπάρχει ιδεολογία, παρά μόνο συμφέρον, τι διαφοροποιεί
το σήμερα από το χθες; Ή τίποτα δεν διαφοροποιείται;
Εντός ποιας «ιδεολογίας», ως κοινωνικοπολιτική στάση,
δικαίωμα και υποχρέωση, αξίζει να ισχυροποιηθούν, τα
της ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
υπολείμματα ιδανικών και αρετών; Για να προλάβουν, ως αντίσταση, στον αντίποδα κάθε ανήθικου
«συμφέροντος», ρατσιστικού, μισαλλόδοξου, ομοφοβικού και κάθε στερεοτυπικού, ισοπεδωτικού δογματισμού;
Βλέπω σημάδια εκμηδενισμού; Αν ναι, ποια δυναμική
ωθεί ή έχει ήδη ωθήσει την ατομική κρίση στο
έσχατο σημείο να εκμηδενίζει και να εκμηδενίζεται;
Είναι πρακτικός ρεαλισμός, συνήθεια ή ματαιότητα;
Τι κινδύνους μπορεί να συνεπάγεται; Αξίζει να προσπαθήσω, συνειδητοποιώντας την πιθανή πηγή βλάβης; Προσθέτοντας αξία με αξίες, για ένα ιδεατό
γνήσιο κοινής ωφέλειας συμφέρον, που θα δύναται,
γιατί θα είναι άξιο, να προασπίσει την ισότητα στην
ετερότητα;
Αν έχει σημασία, τα διλήμματά μου μπορώ να τα ζυγίσω με τη διάθεση να προσεγγίσω κατά το δυνατόν
τη γνώση, συνυφασμένη με την κοινωνικοπολιτική
εμπειρία. Ίσως και λίγο έξω από το πλέγμα που περιορίζει το περιεχόμενο, στη παραδοσιακή πίστη, πολιτική πεποίθηση, ταυτότητα και καταγωγή ή σε μία
μόνο επιστήμη. Ας αναζητήσω στο λόγο αυτών που
επιστημονικά, λογοτεχνικά ή και καλλιτεχνικά τον
κατέχουν. Και ας αναρωτηθώ ποιος είναι ο δικός μου
καθημερινός λόγος, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα
«λόγια δεν είναι φτώχια». Μπορεί να αποτελούν και
απαρχή ρατσισμού, ενίοτε.
Πυροδοτούνται και αποφάσεις. Πρέπει να κατακτήσω
το δικαίωμα στο «Ποτέ Ξανά» και στο «Θα νικήσουμε
το Ρατσισμό, Μαζί». Γι αυτό, θα αναζητήσω για να
αναγνωρίσω τα λάθη μου και να τα διορθώσω.
Απλώς, απλούστατα, για νʼ αποκτήσω την ταυτότητα
του αλληλέγγυου και δίκαιου πολίτη, αξιοπρεπούς
λειτουργού στη μικρο-κοινωνία μου, με ένδειξη σεβασμού στο «διαφορετικό», εναρμονισμένη με τη
«διαφορετική» εβραϊκή μου ταυτότητα (με τη μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος και του μηνύματός
της, ως αναπόσπαστο κομμάτι της), αλλά επιτέλους
και την κατʼ ουσίαν αφομοίωσή της. Δίχως δογματισμούς, καθωσπρεπισμούς και νοθείες. Η τύχη με
φέρνει μπροστά σε ερωτήματα ενός δοκιμίου. Κατά
την άποψή μου, έχουν αξία. Η αξία τους δεν έγκειται
τόσο στο βεληνεκές του στοχαστή, όσο στη διαχρονικότητα του περιεχομένου, που παραμένει επίκαιρο
και γι αυτό το μοιράζομαι. Φαύλος κύκλος ή προβληματισμός προόδου; Θυμάμαι; Προβληματίζομαι;
Τιμώ; Πράττω; Εύχομαι να μου αξίζει κάποτε η
στιγμή, η διαχρονικότητά του να έχει φθίνει τόσο,
όσο να έχει κλειστεί πια στο «χρονοντούλαπο της
ιστορίας».
*Απόσπασμα από το βιβλίο του Σάββα Μιχαήλ, «Μορφές του Μεσσιανικού», (σελ.98), Εκδόσεις Άγρα (1998).
13
μια αναμνηση
Βρίσκομαι σʼ ένα συνέδριο που έχει οργανώσει η ΕΝΑ στη
Θεσσαλονίκη. Ομιλίες από σημαίνοντα πρόσωπα. Λόγια
σοφά με παραδείγματα, που ωθούν τους νέους να μιμηθούν
τους προγόνους, να είναι περήφανοι που είναι Εβραίοι.
Όταν οι ομιλίες τελείωσαν χωριστήκαμε σε ομάδες, που
κάθε μία θα αναφερόταν σε κάποιο θέμα. Εγώ επέλεξα την
ομάδα με θέμα το «Ολοκαύτωμα». Μία γλυκύτατη κυρία άρχισε να διηγείται τις φοβερές μέρες, που έζησε στο στρατόπεδο. Μικρή κοπελίτσα τότε, άντεξε στα βασανιστήρια και
κατάφερε να επιζήσει μέχρι την απελευθέρωση. «Γυρίσαμε
στη Θεσσαλονίκη. Μετρηθήκαμε. Ήταν πάρα πολλοί αυτοί
που έλειπαν…Λες και θέλαμε να τους φέρουμε πίσω, άρχισαν γάμοι, γάμοι ομαδικοί. Οι Ραββίνοι δεν σταματούσαν να
ευλογούν νέα ζευγάρια κι αμέσως μετά, γεννητούρια! Έτσι,
βρέθηκα και εγώ μʼ ένα μωρό, που η μητέρα μου και η πεθερά μου είχαν αναλάβει τη φροντίδα του, τις πρώτες
μέρες, μια και εγώ ήμουν λεχώνα. Σε λίγες μέρες ζήτησα
και εγώ να μάθω να περιποιούμαι το μωρό μου. Η πεθερά
μου, έφερε χλιαρό χαμομηλάκι και η μητέρα μου, ξετύλιξε
τις φασκιές. Τα χεράκια και τα ποδαράκια του μωρού άρχισαν να κινούνται ελεύθερα και τότε… Adios, adios, άρχισαν
να ξεφωνίζουν μητέρα και πεθερά. Εγώ είχα πέσει λιπόθυμη
στο πάτωμα… Συνήλθα φωνάζοντας: το μωρό μου, δώστε
μου το μωρό μου. Κρατώντας το μωρό μου σφιχτά στην αγκαλιά μου, εξήγησα την αιτία της λιποθυμίας μου. Στο στρατόπεδο, συχνά μας μάζευαν γύρω από ένα λάκκο, που μέσα
υπήρχαν πτώματα, στη συνέχεια άρπαζαν μωρά απʼ τις αγκαλιές μανάδων και τα πετούσαν ψηλά. Εκείνα καθώς έπεφταν πάνω στα πτώματα, κουνούσαν χεράκια και πόδια.
Αυτή η σκηνή ήρθε στα μάτια μου, καθώς είδα το μωρό μου
να κουνάει χεράκια και πόδια…».
Εδώ τελείωσε η διήγηση. Γυρνώντας στην Αθήνα διηγήθηκα
την αληθινή ιστορία. Επειδή όμως υπάρχουν άνθρωποι (;)
που αμφισβητούν το Ολοκαύτωμα, θαρρώ πως πρέπει τούτη
η ανάμνηση να φθάσει και σʼ άλλους πολλούς, πολλούς.
ΘΥΜΗΣΟΥ
Ο λα τριγύρω σκοτεινά
Λ αλιά πουλιού γροικιέται,
Ο μοια ανθρώπινη φωνή:
Κ ουρνιάσανε οι μνήμες;;;
Α λοίμονο αν ξεχαστεί
Υ πάρχει εδώ τριγύρω.
Τ ο αίμα εκεί που χύθηκε
Ω ϊμέ αχνίζει ακόμα
Μ ορφές αέρινες καλούν:
Α δέλφια… θυμηθείτε…
*Η Ιφιγένεια Αντωνίου είναι τέως διευθύντρια νηπιαγωγείου και διοικητικού,
στο σχολείο Ισραηλιτικής Κοινότητος Αθηνών
14
του ΔΑΥΙΔ ΜΩΥΣΗ
Περασσα Βαγεχι:
Η περασσά Βαγεχί, η τελευταία του βιβλίου της Γενέσεως (Μπερεσσίτ) αναφέρεται στις τελευταίες μέρες
του πατριάρχη μας Ιακώβ – ή Ισραήλ, όπως τον ονόμασε
ο Θεός. Ο Ισραήλ, που πριν 17 χρόνια είχε αναγκαστεί να
καταφύγει στην Αίγυπτο, μαζί με όλη την οικογένειά του,
λόγω ενός μεγάλου λιμού, διαισθάνεται ότι ήλθε η ώρα
να φύγει από τον κόσμο. Καλεί λοιπόν γύρω από το κρεβάτι του τους δώδεκα γιους του, για μια αποχαιρετιστήρια ομιλία και πατρική ευλογία. Και εκεί, ο Ιακώβ ευλογεί
τον καθέναν από τους γιους του χωριστά, με μια ευλογία
διαφορετική για τον καθέναν, ενώ παράλληλα περιγράφει και προφητεύει το ρόλο που θα έχει η φυλή, που θα
προκύψει από τον κάθε γιο του.
Για να καταλάβουμε πόσο σπουδαίο ήταν αυτό, πρέπει
να κάνουμε μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία των πατριαρχών, δηλαδή της οικογένειας του Ιακώβ. Η ιστορία
αυτή ξεκινά όταν ο Αβραάμ, παππούς του Ιακώβ, δεσμεύτηκε να εγκαταλείψει τις ειδωλολατρικές πρακτικές
των προγόνων του, να ασπαστεί τη λατρεία του ενός μοναδικού Θεού και κυρίως να ζήσει σύμφωνα με τις αρχές
της δικαιοσύνης και της αγάπης προς τον πλησίον του,
αρχές τις οποίες ο Αβραάμ εφάρμοζε σε κάθε δραστηριότητα της καθημερινής ζωής του. Επίσης, ανέλαβε να
διδάξει τις αρχές αυτές και στα παιδιά του, ώστε να ζήσουν σύμφωνα με αυτές όλοι οι απόγονοί του.
Σε αντάλλαγμα ο Θεός ευλόγησε τον Αβραάμ και του υποσχέθηκε να δημιουργήσει ένα έθνος μεγάλο και ισχυρό
από αυτόν και τους απογόνους του. Υποσχέθηκε ακόμα,
όπως λέει η Τορά, ότι «θα ευλογηθούν μέσω αυτού [του
Αβραάμ] όλα τα έθνη της γης», που σημαίνει ότι σταδιακά,
τις αρχές του Αβραάμ και την ηθική του διδασκαλία, θα
τις υιοθετήσουν όλα τα έθνη και θα ζήσουν με αυτές ειρηνικά. Στη φράση αυτή λοιπόν, η Τορά μας παρουσιάζει
το μεσσιανικό όραμα μιας παγκόσμιας ειρήνης.
Την αποστολή του αυτή ο Αβραάμ την κληροδότησε στο
γιο του, τον Ισαάκ, αποκλείοντας από αυτήν την κληρονομιά τον άλλο γιο του, τον Ισμαήλ. Ο Ισαάκ, με τη σειρά
του, μεταβίβασε την αποστολή και την ευλογία του
Αβραάμ στο γιο του, τον Ιακώβ, λέγοντάς του: «Να σου
δώσει [ο Θεός] την ευλογία του Αβραάμ, σε σένα και
στους απογόνους σου…». Τον άλλο γιο του, τον Εσάβ, ο
Ισαάκ τον απέκλεισε από την κληρονομιά αυτή.
Και ο ίδιος ο Ιακώβ, όταν ζούσε στη γη των πατέρων του,
πολλά χρόνια πριν μεταναστεύσει στην Αίγυπτο, πίστευε
ότι είχε βρει τον ιδανικό διάδοχο, στο πρόσωπο του χα-
ευλογιες
ρισματικού γιου του, Ιωσήφ. Ωστόσο, η ασυγκάλυπτη εύνοια και προκλητική προτίμηση που είχε δείξει τότε ο
Ιακώβ στον Ιωσήφ, οδήγησε τα παιδιά του σε συμπεριφορές που δημιούργησαν μεγάλα προβλήματα στην οικογένειά του, κατέστρεψαν την οικογενειακή γαλήνη και
λίγο έλειψε να καταστρέψουν την ίδια την οικογένεια
του Ισραήλ και να ακυρώσουν την αποστολή του Αβραάμ.
Ο Ισραήλ διδάχθηκε από αυτό το λάθος του. Κατανόησε
ότι η αγάπη του γονέα είναι σημαντικό να δίνεται ισομερώς σε όλα τα παιδιά, χωρίς διακρίσεις. Όλα τα παιδιά
την αξίζουν. Αυτό είναι ένα μήνυμα της Τορά, για όσους
από εμάς είμαστε ή πρόκειται να γίνουμε γονείς.
Επιπλέον, σε αντίθεση με τον Αβραάμ και τον Ισαάκ, που
με δυσκολία απέκτησαν από δύο παιδιά, ο Ιακώβ ευλογήθηκε με δώδεκα γιους. Τη στιγμή που κατέβηκε στην
Αίγυπτο, η οικογένειά του είχε φτάσει τα 70 άτομα. Είχε
έτσι την ευτυχία, να δει να μπαίνουν τα θεμέλια της εκπλήρωσης της υπόσχεσης του Θεού, ότι θα τον κάνει
έθνος μεγάλο και δυνατό.
Τι κάνει λοιπόν ο Ισραήλ; Καλεί όλα τα παιδιά του, το καθένα χωριστά και τα ευλογεί. Η Τορά μάς λέει: «Τον καθένα τον ευλόγησε σύμφωνα με τη δική του ευλογία».
(Γεν. 49.28)
Αυτό σημαίνει ότι ο Ιακώβ, που γνώριζε καλά τα παιδιά
του, έδωσε σε κάθε του γιο μια διαφορετική, ξεχωριστή,
ευλογία, που ταίριαζε με την προσωπικότητά του, τις ικανότητές του, τα χαρίσματά του, τις ιδιαίτερες επιδιώξεις
του. Την ευλογία του Αβραάμ όμως, δεν την έδωσε σε
κανέναν, το όνομα του Αβραάμ, που όλοι οι γιοι του περίμεναν να ακούσουν, δεν το ανέφερε καθόλου. Γιατί;
Γιατί ο Ισραήλ κατανόησε, ότι η στιγμή του θανάτου του
σηματοδοτεί το τέλος της εποχής των πατριαρχών, της
εποχής που η αποστολή του Αβραάμ είναι έργο ενός
μόνον ανθρώπου. Στο εξής, η αποστολή και η ευλογία
του Αβραάμ είναι δικαίωμα και υποχρέωση, που ανήκει
σε όλους τους γιους του μαζί και αργότερα, σε όλο το
έθνος που θα προκύψει από αυτούς, ένα έθνος που θα
φέρει το δικό του όνομα, Ισραήλ.
Έτσι λοιπόν, όλοι οι γιοι του Ισραήλ – και αργότερα όλες
οι φυλές του Ισραήλ – καλούνται να συνεισφέρουν, ο καθένας με το δικό του τρόπο, στο έθνος αυτό και στην εκπλήρωση της αποστολής του Αβραάμ, που έχει γίνει
πλέον η αποστολή του έθνους του Ισραήλ. Και καθώς οι
αρετές τους και οι ικανότητές τους είναι διαφορετικές
και συμπληρωματικές, ο καθένας έχει κάτι ξεχωριστό,
της ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΣ ΠΟΥΡΝΑΡΑ
κάτι μοναδικό, να συνεισφέρει. Η φυσιογνωμία του
νέου έθνους θα προκύψει από τη δημιουργική σύνθεση
όλων των ικανοτήτων και όλων των συνεισφορών τους,
σε μια κοινωνία όπου θα ζουν όλοι μαζί, ενώνοντας τις
δυνάμεις τους.
Αυτό είναι το νόημα των ξεχωριστών και εξειδικευμένων ευλογιών, που δίνει ο Ιακώβ στα παιδιά του και
είναι ένα διαχρονικό δίδαγμα της Τορά. Σε μια κοινωνία, σε ένα έθνος, όλοι οι άνθρωποι και όλες οι ομάδες
του πληθυσμού έχουν θέση και ρόλο. Κάθε άνθρωπος
έχει τις δικές του ξεχωριστές ικανότητες, με τις οποίες
μπορεί να προσφέρει κάτι θετικό στην κοινωνία, αρκεί
η κοινωνία να είναι δεκτική στη συνεισφορά του και να
του δώσει τη δυνατότητα να εξελίξει τις ικανότητές
του με τέτοιο τρόπο, ώστε να γίνει η συνεισφορά αυτή,
όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά. Οι κοινωνίες που
χαρακτηρίζονται από ομοιομορφία – και εκείνες στις
οποίες οι ηγεσίες τους επιθυμούν να επιβάλουν την
ομοιομορφία (είτε στη φυλή, είτε στη θρησκεία, είτε στο
χρώμα του δέρματος, είτε στις πολιτικές πεποιθήσεις)
δεν μπορούν να προχωρήσουν πολύ μακριά, γιατί αναπτύσσονται κατʼ ανάγκην μονοδιάστατα. Δυστυχώς,
στην ανθρώπινη ιστορία, τόσο την παλιότερη όσο και τη
νεότερη, τέτοιου είδους κοινωνίες και τέτοιου είδους
τάσεις δεν έλειψαν, ήταν μάλιστα αρκετά συνήθεις.
Για την επιτυχία μιας κοινωνίας είναι λοιπόν προϋπόθεση, η ετερογένεια. Είναι σημαντικό στην κοινωνία
μας, όχι μόνο να ανεχόμαστε τη διαφορετικότητα παθητικά αλλά και να ενθαρρύνουμε ενεργητικά την έκφρασή της, ώστε να μπορεί η κοινωνία να πάρει από τον
καθένα μας ό, τι καλύτερο εκείνος ή εκείνη μπορεί να
προσφέρει. Η πρόκληση είναι ακριβώς να δημιουργήσουμε μια τέτοια κοινωνία, που στηρίζεται στην ετερομορφία και η οποία πρέπει να διαθέτει επιπλέον δύο
στοιχεία: πρώτον, ένα μηχανισμό που να επιτρέπει τη
δημιουργική σύνθεση των συνεισφορών των μελών της.
Και δεύτερον, ένα πλαίσιο νόμων και κανόνων, όχι πολύ
περιοριστικό, που να θέτουν τα όρια μέσα στα οποία
μπορεί να κινηθεί ο καθένας και να αναπτύξει τη δημιουργικότητά του. Αυτή η ενεργητική ανοχή και η αποτελεσματική ενθάρρυνση της διαφορετικότητας είναι
το μυστικό που ωθεί μια κοινωνία προς την πρόοδο.
Στην ιστορία όλων των λαών, ιδιαίτερα δε στην εβραϊκή
και στην ελληνική ιστορία, από τα αρχαία χρόνια μέχρι
τα νεότερα, έχουμε δει να επιβεβαιώνεται πολλές
φορές αυτή η αρχή, τόσο θετικά όσο και αρνητικά. Την
αρχή αυτή μας τη διδάσκει εδώ και η Τορά, μέσω του
μηνύματος και της παρακαταθήκης που δίνει ο Ισραήλ
στα παιδιά του.
15
τα ιχνη μιας
Η Συναγωγή
Μπεθ Σαλώμ
της Αθήνας
Στην Ελλάδα μνημονεύουμε τους, εβραϊκής καταγωγής
συμπατριώτες μας, μονάχα μια ημέρα τον χρόνο. Είναι η
27η Ιανουαρίου, επέτειος μνήμης για το Ολοκαύτωμα,
κατά την οποία θυμόμαστε ότι υπάρχει ένα μικρό αλλά
πολύτιμο τμήμα του πληθυσμού μας, που έχει αφήσει τα
ιστορικά του ίχνη εδώ και χιλιάδες χρόνια στα ελληνικά
χώματα.
Ιστορικές ρωμανιώτικες και σεφαρδίτικες κοινότητες,
διασκορπισμένες στη χώρα, που έχασαν το 87% των
μελών τους κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με βαρύτατο
φόρο αίματος στον Χίτλερ.
Πώς άραγε να αισθάνονται οι επιζήσαντες και απόγονοι
των Ελλήνων αυτών, απέναντι στη νεοναζιστική απειλή;
Τα τελευταία χρόνια, η εβραϊκή κοινότητα αμύνεται με
την εξωστρέφειά της. Με θάρρος και τόλμη, κάνει συγκινητικά ανοίγματα, που μας βοηθούν να γεφυρώσουμε χάσματα άγνοιας από τη δική μας πλευρά.
Στα τέλη Δεκεμβρίου, παραβρέθηκα σε μια πρόσκληση
της κοινότητας, στη συναγωγή Μπεθ Σαλώμ. Εβραίοι στο
θρήσκευμα, είχαν φέρει μαζί τους φίλους χριστιανούς,
για να μοιραστούν την λειτουργία του Σαββάτου. Ο Ραββίνος, μας υποδέχθηκε με θερμά λόγια και μας εξήγησε
όλο το τελετουργικό, τη σημασία των ιερών κειμένων, τη
συμμετοχή των πιστών. Και μετά, σαν να ήμασταν μια μεγάλη αδιαίρετη οικογένεια, το ίδιο ποίμνιο, επισκεφθήκαμε την παλαιά συναγωγή, απέναντι στη Μελιδώνη, που
ανοίγει σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Το κλίμα ήταν ζεστό
και η εμπειρία για εμάς, τους μη Εβραίους, σπουδαία.
Η σημερινή ηγεσία της εβραϊκής κοινότητας, είναι πεφωτισμένη και ανοιχτή. Αντιλαμβάνεται ότι σε μια κοινωνία,
που συστρέφεται στον εαυτό της, ο μόνος τρόπος να
υπάρχεις με αξιοπρέπεια, είναι να στέκεσαι στη θέση που
σου αξίζει.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 28.01.2014
*Σημείωση Άλεφ: Η ανάλυση της περασά Βαγιεχί, του Δαβίδ Μωυσή, αναγνώσθηκε από τον ίδιο, κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του Σαββάτου,
στην οποία αναφέρεται η δημοσιογράφος Μαργαρίτα Πουρνάρα και δημοσιεύεται στο παρόν τεύχος του Άλεφ
16
ο
του ΒΙΚΤΩΡΑ ΙΣΑΑΚ ΕΛΙΕΖΕΡ
προεδρος του Τεχνιον μιλαει στο Αλεφ
Την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου, η Ισραηλιτική Κοινότητα της Αθήνας
υποδέχεται στη συναγωγή Ετς Χαΐμ,
έναν από τους κορυφαίους Ισραηλινούς επιστήμονες, τον καθηγητή Ιατρικής και πρόεδρο του Τέχνιον της
Χάιφα, Πέρετς Λαβί.
Το Τέχνιον στο Ισραήλ
Το 1912 ιδρύεται το Τέχνιον στην
πόλη της Χάιφα, που τότε καλλιεργούσαν μόνο πορτοκάλια, οι πρώτοι
καθηγητές διαφωνούσαν για το εάν
τα μαθήματα έπρεπε να διδάσκονται
στα εβραϊκά ή στα γερμανικά. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, στην πρώτη του επίσκεψη το 1923 και ως πρώτος
πρόεδρος της Technion society είπε
χαρακτηριστικά: «Το Ισραήλ μπορεί
να κερδίσει τη μάχη για την επιβίωση,
μόνο με την ανάπτυξη εξειδικευμένης γνώσης στην τεχνολογία». Ο δε
Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον
Τσώρτσιλ, επισημαίνει ότι «το Τέχνιον
έχει μια σπουδαία συμβολή στη μελλοντική ευημερία του κράτους του
Ισραήλ και η ευημερία του Ισραήλ δεν
μπορεί παρά να είναι επίσης, προς
όφελος των άλλων χωρών».
«Από τότε», λέει ο Πέρετς Λαβί, «το
Τέχνιον έχει μετατρέψει το Ισραήλ
από μία καθαρά αγροτική χώρα, στο
δεύτερο πιο προηγμένο τεχνολογικά
κράτος του κόσμου, μεταξύ των καθηγητών του συγκαταλέγονται τρεις
νομπελίστες, 18 ακαδημαϊκές σχολές, πενήντα ερευνητικά κέντρα,
εξακόσιοι και πλέον καθηγητές,
95,000 πτυχιούχοι, βρίσκονται πίσω
από την ίδρυση, την ανάπτυξη και
την ασφάλεια του κράτους του Ισραήλ και των πολιτών του».
Το Τέχνιον στο κόσμο
Στις ΗΠΑ
Το 2011 δημιουργείται κοινοπραξία,
στην οποία μετέχουν το Τέχνιον και
το Πανεπιστήμιο Κορνέϊλ και ιδρύεται στη Νέα Υόρκη το επιστημονικό
ίδρυμα καινοτομίας Γιάκομπς Τέχνιον – Κορνέϊλ. Γύρω από το νέο
Πανεπιστήμιο, εγκαθίστανται εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, που ήδη
χρηματοδοτούν έρευνες και απασχολούν εξειδικευμένο προσωπικό.
Στην Κίνα
«Η δημιουργία παραρτήματος του
Τέχνιον στη Κίνα ξεκίνησε από την
εβραϊκή θρησκεία», αποκαλύπτει ο
Πέρετς Λαβί. «Ο Κινέζος μεγιστάνας
Λι Κα Σίνγκ ήταν μελετητής των
ιερών βιβλίων εβραϊσμού. Ξεχώρισε
την αξία «Τικούν Ολάμ», δηλαδή την
προσπάθεια που πρέπει κάθε άνθρωπος να καταβάλλει, για να ωφεληθεί
ο ίδιος ο άνθρωπος και η ανθρωπότητα συνολικά. Ο Σίνγκ εμπνεύσθηκε
από αυτή την αξία και όταν ήρθε στο
Ισραήλ για πρώτη φορά, ζήτησε να
επισκεφθεί το Τέχνιον. Αφού ξεναγήθηκε στις εγκαταστάσεις και στα
ερευνητικά εργαστήρια και αφού
ενημερώθηκε για τα επιτεύγματά
του, ανακοίνωσε ότι δωρίζει στο Τέχνιον 130 εκατομμύρια δολάρια. «Σε
αυτό το χώρο εσείς κάνετε πράξη
την αρχή της θρησκείας σας Τικούν
Ολάμ, διότι εσείς συμβάλλετε στην
ευημερία του κόσμου», μας είπε ο
Σίνγκ. Το επόμενο βήμα ήταν η στρατηγική επένδυση ύψους 150 εκατομμυρίων δολαρίων για την ίδρυση του
Τέχνιον – Γκουανγκτονγκ Ινστιτούτου Τεχνολογίας. Στην πόλη Σαντού,
γενέτειρα του Σίνγκ με ταυτόχρονη
κατασκευή τεχνολογικού πάρκου
γύρω από το νέο πανεπιστήμιο», διηγείται με ικανοποίηση ο Πέρετς Λαβί.
Στην Γαλλία
Τον περασμένο Νοέμβριο, κατά τη
διάρκεια της επίσκεψης του Γάλλου
Προέδρου Φρανσουά Ολάντ στο Ισραήλ, υπογράφηκε συμφωνία στρατηγικής – ερευνητικής συνεργασίας
με το École Polytechnique, ένα από τα
εγκυρότερα ιδρύματα στον κόσμο,
στον τομέα της μηχανικής. Ο ίδιος ο
Γάλλος πρόεδρος, επαινεί το Τέχνιον από το βήμα της Κνέσετ και
επισημαίνει την αυξανόμενη ανα-
γνώριση των επιτευγμάτων του στην
Γαλλία.
Στη Μέση Ανατολή
Ο Πέρετς Λαβί μιλάει για το διαδικτυακό Πανεπιστήμιο στα αραβικά.
«Φέτος εφαρμόσαμε για πρώτη φορά
το διαδικτυακό πανεπιστήμιο στην
αραβική γλώσσα. Η ανταπόκριση και
η επισκεψιμότητα από τις αραβικές
χώρες ήταν απροσδόκητα μεγάλη. Οι
Άραβες νέοι, πρέπει να μας δουν με
τα μάτια της γνώσης, να γνωριστούμε μεταξύ μας χωρίς προκαταλήψεις, να αντιληφθούν ότι μπορεί
να διαφέρουμε αλλά μπορούμε να
συνυπάρχουμε ειρηνικά», επισημαίνει ο πρόεδρος του Τέχνιον.
Ικανοποίηση και όραμα
«Έχετε μια μακρά και επιτυχημένη
διαδρομή και ως επιστήμων και ως
πρόεδρος του Τέχνιον. Θα ήθελα να
μου περιγράψετε το γεγονός από το
οποίο αντλήσατε την μεγαλύτερη
ικανοποίηση, που είπατε στον εαυτόν σας, αισθάνομαι περήφανος που
είμαι μέλος της Κοινότητας του Τέχνιον», ρωτάω τον Πέρετς Λαβί.
«Ήταν η ημέρα που μου τηλεφώνησε
ο γενικός διευθυντής της πολεμικής
βιομηχανίας του Ισραήλ και μου ανακοίνωσε ότι όλοι οι μηχανικοί, που
ασχολήθηκαν με την ανάπτυξη και
παραγωγή των συστοιχιών ομπρέλας
προστασίας «κιπάτ μπαρζέλ» των πολιτών του Νοτίου Ισραήλ από τους
πυραύλους που εκτοξεύονταν από
τη Χαμάς, ήταν πτυχιούχοι του Τέχνιον. Ήταν η δική μας συνεισφορά
στην ασφάλεια του κράτους και του
λαού του Ισραήλ», απαντάει ο πρόεδρος του Τέχνιον.
«Και το όραμά σας για την επόμενη
μέρα;», τον ρωτάω. «Σε είκοσι χρόνια το Τέχνιον να υποδέχεται φοιτητές από τον αραβικό κόσμο, όπου θα
σπουδάζουν μαζί μας ιατρική και το
Τέχνιον θα μεταλαμπαδεύει γνώση
και φως και στους γείτονές μας στη
Μέση Ανατολή».
Μερικές φορές,
ακόμα και το να ζεις
είναι μια θαρραλέα πράξη.
Σενέκας
(Ρωμαίος φιλόσοφος, 4 μ.Χ. - 65 μ.Χ.)
18
οι 100 Εβραιοι
που επηρεασαν
τον κοσμο
45
Γιούντα
Χαλεβί
(1075-1141)
19
Γιούντα Χαλεβί, ήταν φιλόσοφος και ποιητής,
και θεωρούσε τον εαυτό του, ως την άρπα που
συνοδεύει όλα τα άσματα για τη Σιών. Έζησε
την περίοδο των ταραχών, στην Ισπανία του
Μεσαίωνα. Ο Χαλεβί ήταν ο μεγαλύτερος ποιητής της
περιόδου, που θεωρείται ο χρυσός αιώνας των Εβραίων
της Ισπανίας. «Τα Άσματα της Σιών» και το φιλοσοφικό
του έργο «Το Βιβλίο των Επιχειρημάτων και των Αποδείξεων υπέρ της Περιφρονημένης Πίστης ή Το Βιβλίο για
τους Κουζάρι», επηρεάζουν ακόμα και σήμερα
την εβραϊκή και κυρίως
την ισραηλινή σκέψη.
Μετά τον βασιλιά Σολομώντα και τον Ισπανό
ποιητή θρησκευτικών
ποιημάτων, Σολομών
Ιμπν Γκαμπιρόλ και πριν
τον Χάϊνριχ Χάϊνε και
τον Μαρσέλ Προυστ, ο
Χαλεβί ήταν ο σημαντικότερος από τους
Εβραίους λογοτέχνες.
Τον ενδέκατο και δωδέκατο αιώνα, η Ισπανία ήταν βυθισμένη σε
αιματηρούς θρησκευτικούς πολέμους. Οι στρατοί των χριστιανών προοδευτικά
συνέχιζαν την πορεία τους προς το Νότο, ενώ οι μουσουλμανικές δυνάμεις, ηγούμενες από τους φανατικούς
Αλμοχάντς, πέρα από την Αφρική, χτυπούσαν προς
Βορρά εξαναγκάζοντας τους Εβραίους που βρίσκονταν
στη μέση, να επιλέξουν να αλλαξοπιστήσουν, να εξορισθούν ή να πεθάνουν. Όταν γεννήθηκε ο Χαλεβί, το Τολέδο έπεσε στα χέρια των χριστιανών. Καθʼ όλη τη
διάρκεια της ζωής του, η Ισπανία διαταράσσετο από αιφνίδιες αλλαγές εξουσίας, πόλεις που ενώ ακολουθούσαν
τα κηρύγματα του Μωάμεθ, την επομένη ακολουθούσαν
τα Ευαγγέλια.
Εν μέσω αυτής της αναταραχής, ο Χαλεβί συνέθεσε
πάνω από οκτακόσια ποιήματα. Τα θέματά του ήταν τα
συνήθη της ισπανικής εβραϊκής λογοτεχνίας: έρωτας,
θρήνος, λυρισμός, ευλάβεια και Σιών. Είναι ποιήματα δυνατά, πλούσια και ζωηρά και αποτελούν μοναδικούς θησαυρούς της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας.
Μετά από μια σύντομη παραμονή στην Γρανάδα, ο Χαλεβί περιπλανήθηκε για τα επόμενα είκοσι χρόνια (συνοδευόμενος κατά το πλείστον από τον φίλο του,
συγγραφέα Αμπραχάμ Ιμπν Εζρά). Ο Χαλεβί στα ταξίδια
του, ένιωθε ως ξένος σε ξένη χώρα και στα ποιήματά του
εκφράζει τον πόθο του για επιστροφή στη γη του Ισραήλ.
Πίστευε ότι οι Εβραίοι δεν μπορούν να είναι ασφαλείς
Ο
πουθενά στη Διασπορά και κήρυττε την άμεση επιστροφή στους Αγίους Τόπους. Εφ όσον οι Εβραίοι δεν
ήταν ασφαλείς στην ένδοξη Ισπανία, όπου προόδευσαν
για εκατοντάδες χρόνια, παρά τον μικρό πληθυσμό τους,
θα κινδυνεύουν οπουδήποτε, πλην του Ισραήλ. Το κάλεσμά του για επιστροφή στη Σιών, τον έκανε τον πρώτο
σιωνιστή. Τα ποιήματά του για τη Σιών, αποκαλύπτουν
τον πόνο του και τα όνειρά του. Η ζωή στην Ισπανία
έκανε τους Εβραίους σκλάβους και προδότες του Θεού.
Την εσωτερική ελευθερία και τη συγχώρεση, θα βρει κανείς μόνο αν πάει στην πατρίδα, την Σιών.
Τα νεανικά του χρόνια στην Κόρντομπα, έζησε σε περιβάλλον καλλιτεχνικό και ερωτικό. Έγραψε παιάνες για
τον έρωτα και για την ομορφιά του κρασιού, αυτά είναι
και τα πιο γνωστά του έργα.
Έγραψε περίπου διακόσιες ελεγείες, για σημαίνουσες
προσωπικότητες της εποχής του, σε περίτεχνη και μεγαλειώδη γλώσσα. Η νόηση και το συναίσθημα μαζί, εκφράζονται ποιητικά με έντονο τρόπο.
Τα 350 θρησκευτικά ποιήματα υμνούν τις εβραϊκές γιορτές και τη λατρεία του Θεού, την ιδιαίτερη θέση του
εβραϊσμού στον πολιτισμό, την ανωτερότητά του και τη
μοναξιά του, την τραγωδία του χωρισμού και την βασανιστική επιθυμία για λύτρωση στην Αγία Πόλη.
Στο βιβλίο Κουζάρι, το μοναδικό βιβλίο φιλοσοφίας,
πνέει μένεα ενάντια στη λογική του Αριστοτέλη, στον
χριστιανισμό και στο Ισλάμ. Με τη μορφή ερωταπαντήσεων, το έργο παρουσιάζει τον βασιλιά των Καζάρων να
συζητά με έναν Έλληνα φιλόσοφο και με αντιπροσώπους
των Εβραίων, των χριστιανών και των Μουσουλμάνων,
θέλοντας να ορίσει για το λαό του, τη μία και σωστή
πίστη. Αφού εκθέτει το πνευματικό κενό στη Λογική των
Ελλήνων (ενώ τη θαυμάζει), ο Χαλεβί αναγνωρίζει την
οφειλή του χριστιανισμού και του Ισλάμ στις εβραϊκές
πηγές, δηλώνει όμως, ότι η μεταγενέστερη ιστορία τους
είναι αβάσιμη. Ορισμένοι θεώρησαν τις απόψεις του Χαλεβί ρατσιστικές. Παρʼ όλα αυτά, το βιβλίο Κουζάρι επηρέασε τους Εβραίους λόγιους, τους Καββαλιστές, τους
Χασιδίμ, καθώς και φιλοσόφους του 20ου αιώνα, όπως
τον Φράντζ Ροζενβιγκ και Αμπραχάμ Κούκ.
Πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι ο Χαλεβί τα τελευταία
του χρόνια ταξίδεψε στο έρετς Ισραέλ και πέθανε καθʼ
οδόν, στην Αίγυπτο. Ο μύθος λέει ότι ο Χαλεβί, ο βάρδος της Διασποράς, έφτασε τελικά στην Ιερουσαλήμ,
έσκυψε να φιλήσει τα Άγια χώματα και ποδοπατήθηκε
από έναν Άραβα ιππέα.
Από το ομότιτλο βιβλίο τού
MICHAEL SAPIRO
μετάφραση Αλίκη Αρούχ-Μορδεχάι
20
της ΕΥΗΣ ΣΑΛΤΟΥ
ΤΟ
της
ελληνιδας
εθελοντριας
Πίστεψε στο όραμα μιας ομάδας 20 γονέων για την οργανωμένη
φροντίδα ανθρώπων με εγκεφαλική παράλυση κι από την πρώτη
κιόλας στιγμή, στάθηκε στο πλευρό των παιδιών με αναπηρία. Από
την εκδήλωση της Πέμπτης, όπου γιορτάστηκαν τα 40 χρόνια από
την ίδρυση της Εταιρείας Προστασίας Σπαστικών, δε θα μπορούσε
να λείπει η πρώτη της εθελόντρια.
Γεννήθηκε στην προπολεμική Θεσσαλονίκη το 1937, σε
μια αστική εβραϊκή οικογένεια με ρίζες από την Πόλη. Η
Ρίνα Κοέν πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια, καθώς σε ηλικία 6 ετών, είδε τους γονείς της να οδηγούνται στο Άουσβιτς. Εκείνη και τις δύο αδερφές της, φρόντιζαν οι
καλόγριες. Ο πατέρας τους δεν τα κατάφερε. Η μητέρα
τους όμως, δύο χρόνια αργότερα, επέστρεψε στην Ελλάδα και γύρισαν και πάλι στη Θεσσαλονίκη.
Οι τραυματικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας ήταν ένας
από τους λόγους, όπως θα παραδεχθεί σήμερα, που
έγινε φυσικοθεραπεύτρια. «Ήθελα να κάνω σπουδές και
να ακολουθήσω ένα επάγγελμα, με το οποίο θα μπορώ
να προσφέρω σε όσους έχουν ανάγκη», εξηγεί.
Με υποτροφία μπήκε στο Κολέγιο «Ανατόλια» της Θεσσαλονίκης και όταν ήρθε η ώρα των σπουδών και πάλι με
υποτροφία, το 1958, θα κάνει το υπερατλαντικό ταξίδι,
θα σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο Washington State και θα
ολοκληρώσει το μεταπτυχιακό της, στο Πανεπιστήμιο
Στάνφορντ. Η απόφαση να σπουδάσει φυσικοθεραπεία,
μόνο τυχαία δεν ήταν. «Μεγάλωσα με την οικογένεια
του παππού μου, που ήταν γιατρός και είχα μια εξοικείωση με τα θέματα υγείας. Στο σπίτι άκουγα για παιδιά
με αναπηρία. Στην Ελλάδα, εκείνη την εποχή δεν υπήρχε
ακόμη σχολή φυσικοθεραπείας κι έτσι έφυγα».
Επτά ημέρες έκανε με το καράβι για να φτάσει στην Αμερική. Παρόλο που είχε υποτροφία, χρειάστηκε να δουλέψει για να καλύπτει κάποια από τα έξοδά της, αφού το
συνάλλαγμα ήταν μόλις 200 δολάρια το μήνα. Εργάστηκε
σε χωράφια με φράουλες και πατάτες αλλά και ως
μπέιμπι σίτερ. Το 1962, έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές, ζήτησε να μείνει στις ΗΠΑ και να εργαστεί πάνω στο
αντικείμενό της. Έτσι, προσλήφθηκε για ένα χρόνο στο
ορθοπεδικό νοσοκομείο του Λος Άντζελες. Δεν έμεινε
όμως στις ΗΠΑ. Άλλωστε, όπως λέει, δεν ήταν αυτός ο
σκοπός της. «Ήθελα να γυρίσω στην Ελλάδα και να προσφέρω». Ένα χρόνο αργότερα, ξεκινά να εργάζεται στο
νεοϊδρυθέν τότε, Νοσοκομείο Τριτοβάθμιας Φροντίδας
«Αγία Σοφία» στο Γουδί, υπό τον Σπύρο Δοξιάδη, απʼ
όπου και συνταξιοδοτήθηκε το 2003.
Με την ιδιότητα της φυσικοθεραπεύτριας, η κ. Κοέν γνώρισε την Δάφνη Οικονόμου, την πρόεδρο της Εταιρείας
Προστασίας Σπαστικών. Από την επαφή μαζί της έμαθε
για το όραμα, που είχαν οι γονείς παιδιών με αναπηρία
και αμέσως το ακολούθησε, φτάνοντας στην ίδρυση της
Εταιρείας το 1972.
«Οι γονείς παιδιών που διαγνώσθηκαν με εγκεφαλική παράλυση δεν έμειναν παθητικοί θεατές. Μπροστά σε ένα
μεγάλο κενό που άφηνε ακάλυπτες τις κοινωνικές, θεραπευτικές, εκπαιδευτικές, οικονομικές ανάγκες αυτών
των παιδιών, συνασπίσθηκαν και ξεκίνησαν με μόνα εφόδια τη θέληση για προσφορά στο συνάνθρωπο».
Στην Εταιρεία, όμως, δεν εργάστηκε ως φυσικοθεραπεύτρια αλλά έγινε η πρώτη εθελόντρια, η οποία αφιέρωνε
τον ελεύθερό της χρόνο σε αυτά τα παιδιά. Δύο φορές
την εβδομάδα, πήγαινε στο κτίριο και πιο συγκεκριμένα
στο υπόγειο του οικήματος, επί της οδού Αρχιμήδου στο
Παγκράτι, όπου συμμετείχε στην ομάδα ψυχαγωγίας, υπό
την καθοδήγηση ειδικού παιδαγωγού. «Τι κι αν ήταν υπόγειο, παίζαμε, χορεύαμε, μαγειρεύαμε, τραγουδούσαμε,
δημιουργούσαμε μέχρι και χαρταετούς για την Καθαρά
Δευτέρα. Κι όλα αυτά, μαζί με τα παιδιά. Δε θα ξεχάσω
ποτέ, όταν πήγαμε τα παιδιά στο αεροδρόμιο. Η χαρά που
πήραν όταν ανέβηκαν στο αεροπλάνο –τα περισσότερα
για πρώτη φορά– δεν περιγράφεται», θυμάται η 76χρονη,
η οποία μέσα στα 40 αυτά χρόνια συμμετείχε, είτε ως
σύμβουλος στην Επιστημονική Επιτροπή, είτε ως μέλος
21
στο Διοικητικό Συμβούλιο ή ακόμη και στις ομάδες επιλογής προσωπικού.
Έζησε από κοντά την απόκτηση μιας ενιαίας ιδιωτικής
στέγης, του Πρότυπου Κέντρου Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης «Πόρτα Ανοιχτή», το οποίο άνοιξε την αγκαλιά του σε 240 παιδιά, την υιοθέτηση πρωτοποριακών
προγραμμάτων ιατρικών, εκπαιδευτικών, συμβουλευτικών, τη λειτουργία του Ειδικού Δημόσιου Δημοτικού
Σχολείου για τα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση.
Για την ίδια, πάντως, η Εταιρεία θα πρέπει να αποτελέσει
παράδειγμα, ιδίως για τη δύσκολη εποχή που ζούμε.
«Είναι η πιο κατάλληλη στιγμή να πάρουμε μαθήματα από
τον τρόπο λειτουργίας της, προκειμένου να ζήσει ο
τόπος με αξιοπρέπεια και αισιοδοξία, όπως έκανε η Εταιρεία για τα άτομα με αναπηρία».
Τη δεκαετία του ʼ50, στη γειτονιά της κ Κοέν στη Θεσσαλονίκη, μία γυναίκα έβγαζε κάθε απόγευμα βόλτα τον
ανιψιό της, ένα αγόρι σε αναπηρικό αμαξίδιο. Τα παιδιά
της γειτονιάς μαζεύονταν κοντά του για να του κάνουν
παρέα. «Είχαμε όλοι μας μια σχέση στοργής και αποδοχής γιʼ αυτό το αγόρι και θαυμάζαμε τη θεία του, που το
φρόντιζε τόσο πολύ».
Τα χρόνια εκείνα, όμως, τέτοιες εικόνες στην Ελλάδα
σπάνιζαν. Όσοι είχαν παιδιά με αναπηρία είτε δε μιλούσαν γιʼ αυτά, είτε τα έστελναν σε ιδρύματα του εξωτερικού, ενώ υπήρχαν κι αρκετές οικογένειες που τα παιδιά
αυτά δεν τα κυκλοφορούσαν.
Όταν το 1977 πήγε για τέσσερις μήνες στην Αμερική για
μεταπτυχιακό στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, βρέθηκε μπροστά σε μία αντίθεση: οι άνθρωποι με αναπηρία, με αγώνες είχαν κερδίσει το πολιτικό τους δικαίωμα
να έχουν ένα περιβάλλον ελεύθερο από αρχιτεκτονικά
εμπόδια. «Είχαν στη διάθεσή τους ράμπες, αναβατήρες
και όλα όσα εξασφαλίζουν την πρόσβασή τους σε λεωφορεία, τρένα, κτίρια, σχολεία».
Με την επιστροφή της στην Ελλάδα, η πραγματικότητα
ήταν εντελώς διαφορετική. Έκανε προσπάθειες, χωρίς όπως παραδέχεται- επιτυχία να εξασφαλίσουν τα αντίστοιχα πολιτικά δικαιώματα και οι άνθρωποι με αναπηρία
στη χώρα μας. «Οι κανόνες που ισχύουν στο εξωτερικό
για τους ανάπηρους είναι ενιαίοι και εφαρμόζονται για
όλους. Θα ευχόμουν να ισχύσει το ίδιο και εδώ, γιατί
έχουμε ήδη χάσει πολύτιμο χρόνο, αδικώντας πολλούς
συμπολίτες μας και τις οικογένειές τους. Ακόμη και σήμερα, τα άτομα με εγκεφαλική παράλυση αποκλείονται
από την αγορά εργασίας και δεν έχουν προσβασιμότητα
στους χώρους της πόλης».
Στην Εταιρεία Προστασίας Σπαστικών δεν ήταν η πρώτη
φορά, που αναλάμβανε το ρόλο της εθελόντριας. Ο εθελοντισμός είχε μπει στη ζωή της από τα σχολικά της, κιόλας, χρόνια. Ως μαθήτρια, ήταν μέλος ενός κλαμπ στο
Κολέγιο Ανατόλια, το οποίο είχε «υιοθετήσει» ένα χωριό,
κοντά στη Θεσσαλονίκη, τη Μαυροράχη, που είχε υποστεί μεγάλες καταστροφές, κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο.
«Χτίζαμε, καθαρίζαμε, στηρίζαμε οικονομικά και υλικά,
όσους κατοίκους είχαν απομείνει». Στην Αμερική έγινε
για πρώτη φορά εθελόντρια αιμοδότρια κι από τότε δε
σταμάτησε ποτέ, ενώ από το 1979 και μετά είναι μέλος
του Συλλόγου Περιβαλλοντικής Προστασίας Ψυχικού.
«Όπου υπάρχει κοινωνική ανάγκη και με ενδιαφέρει,
ασχολούμαι ενεργά».
Είπε:
«Το ότι, επί 40 χρόνια βρίσκομαι δίπλα στην Εταιρεία
Προστασίας Σπαστικών, σημαίνει ότι το έργο της με εμπνέει και δε με έχει απογοητεύσει ποτέ».
Είπαν γιʼ αυτήν:
Η φυσικοθεραπεύτρια, Ρίνα Κοέν, βρίσκεται στο πλευρό
της Εταιρείας Προστασίας Σπαστικών, από την πρώτη
ημέρα της ίδρυσής της. Πίστεψε στους σκοπούς και στο
όραμα της Εταιρείας και υπήρξε η πρώτη μας εθελόντρια, δίπλα στα παιδιά. Ως εξαίρετη επιστήμονας, είναι
πολύτιμο μέλος της Ομάδας Επιστημονικών Συμβούλων,
με πάντα σοφές συμβουλές σε ότι αφορά τις μελλοντικές κατευθύνσεις της Εταιρείας.
Δάφνη Οικονόμου, Πρόεδρος της Ε. Π. Σ.
ΤΑ ΝΕΑ, 9-10.11.2013
εκδρομη στην Ισπανια,
«οι δρόμοι των Σεφαραντίμ»
Μια νέα πρόταση στο χώρο των εξειδικευμένων - με
εβραικό προσανατολισμό- εκδρομών, δίνει η εταιρία
«Jewish Tours» του Σαλβατόρ Λεβή. Εκδρομή 8 ημερών στην Καστίλλη και την Ανδαλουσία (Κεντρική και
Νότια Ισπανία), ακολουθώντας τους «δρόμους των
Σεφαραντίμ». Το πρόγραμμα περιλαμβάνει Μαδρίτη,
Τολέδο, Σεγκόβια, Σεβίλλη, Γρανάδα και Κόρδοβα.
Χωρίς να παραλείπει τα μνημεία γενικού τουριστικού
ενδιαφέροντος, προσφέρει επιπροσθέτως ξεναγήσεις στα εβραϊκά μνημεία της περιοχής και πλήρη
ιστορική και κοινωνική ανασκόπηση των εβραϊκών
κοινοτήτων της Καστίλλης και της Ανδαλουσίας, με
την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά τους. Το Πράδο
στη Μαδρίτη, η Μεθκίτα στην Κόρδοβα, ζωντανό
Φλαμένκο στη Σεβίλλη, η Αλάμπρα στη Γρανάδα,
είναι μόνο λίγα από τα αξιοθέατα που περιλαμβάνει η
εκδρομή. Με επαγγελματική ξενάγηση σε κάθε πόλη
και όλα τα πρωινά και δείπνα να συμπεριλαμβάνονται, στην χαμηλότερη δυνατή τιμή, μόνο για φέτος,
ως προσφορά της νεοσύστατης εταιρίας. Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τον Σαλβατόρ Λεβή στο info@jewishtours.gr ή στα τηλέφωνα
211- 4095108 και 6932 429 741.
22
του Ι.Θ. ΜΑΖΗ
ο αντισημιτισμος και η ψευδαρνησις του “ηπιου
Ιμαμη” κου Φετουλλα Γκιουλεν
Η προσεκτική ανάλυσις της εντόνου και εξουθενωτικής ενδοϊσλαμιστικής διαμάχης μεταξύ του Ισλαμιστικού Μυστικιστικού Τάγματος του Ιμάμη του δήθεν "ηπίου Ισλάμ" κου
Φετουλλά Γκιουλέν (και της οργανώσεώς του) και του
«Σουλτάνου» κου Ερντογάν μας δίδει ενδιαφέροντα στοιχεία όσον αφορά μερικά χαρακτηριστικά του κου Γκιουλέν.
1. O αντισημιτισμός του “ηπίου Ιμάμη”
Ο Ιμάμης Γκιουλέν, εσχάτως ενεδύθη και το δέρας του προβάτου ως προς τις άκρως αντισημιτικές του θέσεις, θέλων
να αποφύγει την μήνιν του αμερικανοεβραϊκού λόμπυ εναντίον του εις την επιχείρησιν ανατροπής του κου Ερντογάν
και του κου Νταβούτογλου. Πρίν μόλις 2 περίπου έτη, ο κος
Γκιουλέν “εφιλοξένει” εις την επίσημον ιστοσελίδα του
απόσπασμα της εισαγωγής του βιβλίον του Fasildan Fasila1 [“Από Κεφάλαιο σε Κεφάλαιο” τόμος. 1], δημοσιευθέντος
το 1995. Οι καθηγητές του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ
(Harvard)Pınar Doğan[1] και Dani Rodrik[2], αναφέρουν επίσης ότι[3]: «Για να μεταβούμε στον Τόμο 1, πρέπει να κάνουμε μια αναζήτηση στο Google για το “Fasildan Fasila,” που
μας οδηγεί σε μια άλλη ιστοσελίδα που την διαχειρίζεται
σαφέστατα το κίνημα του Γκιουλέν. (Δείτε το “© 2012 Fethullah Gülen” στο κάτω μέρος της σελίδας και συγκρίνετε
το λογότυπο στο browser tab με αυτό της επίσημης ιστοσελίδας. Είναι καταχωρημένη σε ένα άτομο με διεύθυνση
email που φιλοξενείται στο fgulen.com, το ίδιο domain με την
επίσημη ιστοσελίδα του Γκιουλέν). Η αντισημιτική καταχώριση φαίνεται πως έχει ʻανεβείʼ στην ιστοσελίδα στις 5
Μαΐου 2004, αρκετά μετά την διαμονή του Γκιουλέν στις
ΗΠΑ». Το αυθεντικό κείμενο στα τουρκικά έχει αποκλεισθεί
από την ιστοσελίδα του Γκιουλέν και δεν είναι δυνατόν να
το ανακτήσει ο ερευνητής. Δοκιμάζοντας να το επιτύχουμε
μέσω της ιστοσελίδος που το προτείνει, Commentary Magazine του Michael Rubin, στο άρθρο του “FethullahGülen and
the Jews”, ήτο αδύνατον[4]!
Παραθέτομε όμως, το απόσπασμα το υπάρχον εις το ανωτέρω κείμενο του Rubin[5]:
«Αν και έχουν ζήσει σε εξορία σε διάφορα μέρη και παρόλο
που έχουν ζήσει μια σχεδόν νομαδική ζωή, οι Εβραίοι έχουν
καταφέρει να διατηρήσουν τα φυλετικά χαρακτηριστικά
τους με σχεδόν μηδενικές απώλειες. Επιπλέον, η εβραϊκή
φυλή είναι πολύ ευφυής. Αυτή η ευφυής φυλή έχει προσφέρει πολλά πράγματα διαμέσου της ιστορίας στην επιστήμη και τη σκέψη. Αυτά, όμως, έχουν σχεδόν πάντα
προσφερθεί και έχουν παρουσιασθεί στον κόσμο με τη
μορφή ενός δηλητηριώδους μελιού. Για παράδειγμα, ο
Καρλ Μάρξ ήταν Εβραίος. Ο κομμουνισμός που ανέπτυξε
εκ πρώτης όψεως ομοιάζει με μια καλή εναλλακτική λύση
ως προς τον καπιταλισμό, ουσιαστικά όμως αποτελεί ένα
θανατηφόρο δηλητήριο αναμεμιγμένο με μέλι... Ο Ίμπν Ταϊμίγια αναφέρει πως «κάποια δόγματα Μπατινή[6] εμφανίζουν σημαντική εβραϊκή επιρροή» και παρουσιάζει αρκετές
αποδείξεις για το ζήτημα. Ο Ιουδαϊσμός αντιπροσωπεύονταν υπό το Ισλάμ, από τους Εβραίους της Μεδίνα, από τις
γύρω περιοχές κατά τη περίοδο του Αφέντη μας και από
τους Σαμπάγια κατά την περίοδο των Πατριαρχών Χαλιφών.
Ενώ σήμερα αντιπροσωπεύεται από διάφορα έθνη-κράτη.
Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε πως “ο σκοπός πίσω από
τη δημιουργία τέτοιων ανθρώπων είναι να αποτελούν το
ελατήριο της ανθρώπινης εξέλιξης”. Όπως ο Θεός εξαπολύει το γεράκι για να εξελίσσει την πτητική ικανότητα του
σπουργιτιού, με τους Εβραίους διατηρεί τους ανθρώπους
σε ετοιμότητα και ένταση. Υπό μια άλλη οπτική, μπορούμε
να δούμε τους Εβραίους ως την ανθρώπινη φύση που προτρέπει προς το διαστροφικό κακό» [nefs-i emmâresi].Οι
Εβραίοι θα συνεχίσουν να υπάρχουν μέχρι την Αποκάλυψη.
Και λίγο πριν την Αποκάλυψη, η αποστολή τους να δρουν
ως το ελατήριο της ανθρώπινης προόδου θα τελειώσει και
θα προετοιμάσουν το τέλος τους με τα ίδια τους τα χέρια.
Πέρα από την αγιάτρευτη εχθρότητά τους προς το Ισλάμ
και τους Μουσουλμάνους, αυτός ο λαός, που βλέπει με περιφρόνηση ακόμη και τους δικούς του προφήτες και σκότωσε αρκετούς από αυτούς, στο τέλος θα έχει την ίδια
θέση με τους Ναζί και θα αναζητά ένα μέρος να κρυφθεί
στις τέσσερις γωνίες της Γης. Ωστόσο, καθώς η συνεχής
αναφορά στις πραγματικές αιτίες και τα κίνητρα που σχετίζονται με αυτό το ζήτημα εμποδίζει την αλήθεια και ταυτόχρονα ανακινεί υπερβολικά πάθη, θα το αφήσουμε προς το
παρόν. Ναι, μέχρι το Ισλάμ να εκπροσωπηθεί στην επιθυμητή έκτασή του, φαίνεται πως η τύχη θα συνεχίσει να ευνοεί τους Εβραίους για αρκετό ακόμη καιρό.»
Oι δύο Καθηγηταί συνεχίζουν, όμως, αναφέροντες επίσης
ότι:
«Όπως θα μπορούσε να προβλέψει κανείς, οι συζητήσεις
για αυτά τα θέματα στην αγγλική ιστοσελίδα του έχουν σήμερα ένα πολύ διαφορετικό χαρακτήρα, δίνοντας έμφαση
στη μετριοπάθεια, την κατανόηση και τις ομοιότητες μεταξύ της χριστιανικής, της μουσουλμανικής και της εβραϊκή
πίστης. Ωστόσο, ο Γκιουλέν [...] Δεν έχει δηλώσει πως έχει
αλλάξει απόψεις (αν πράγματι έχει αλλάξει), ενώ δεν έχει
εξηγήσει πως έχει αποκτήσει διαφορετικές ιδέες από τη
στιγμή που μετακόμισε μόνιμα στις ΗΠΑ.
Αυτό το απόσπασμα δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση εξαίρεση. Έχοντας γραφεί μόλις τρία χρόνια πριν την αναχώρηση του Γκιουλέν για τις ΗΠΑ, το 1998, αυτό το
23
απόσπασμα καθώς και άλλες παρόμοιες γραμμές αποκαλύπτουν πως ο Γκιουλέν ήταν τότε ένας σκληροπυρηνικός αντισημίτης». [...] Επιπλέον, οι αυτές αντισημιτικές εξάρσεις
μπορούν να βρεθούν στις αρχικές τουρκικές ιστοσελίδες
που διατηρεί το κίνημα του Γκιουλέν. Ωστόσο, οι διαχειριστές της επίσημης ιστοσελίδας του Γκιουλέν έχουν φροντίσει να διασφαλίσουν πως δεν υπάρχουν άμεσες
συνδέσεις με το περιεχόμενο που έχει τις περισσότερο επιθετικές αναφορές. Αυτή είναι η σελίδα που καταγράφει τις
καταχωρίσεις στα τουρκικά σχετικά με τον Γκιουλέν στην
επίσημη ιστοσελίδα του. Κάθε μια από τις καταχωρίσεις
αποτελεί ταυτόχρονα και ένα σύνδεσμο που κατευθύνει σε
μια άλλη σελίδα με το περιεχόμενο της σχετικής δημοσίευσης. Προς το κάτω μέρος της λίστας, υπάρχουν οι Fasildan Fasila-3 and Fasildan Fasila-4. Αυτοί είναι οι τόμοι 3 και
4 των σειρών όπου μπορεί να βρεθεί η ανωτέρω καταχώριση. Η λίστα προσπερνά τον Τόμο 1, από όπου προέρχεται
η καταχώριση για τους Εβραίους. Αυτός ο τόμος δεν αναφέρεται, ούτε έχει σύνδεσμο (αντίθετα, η αγγλική βιογραφία του εμπεριέχει τον Τόμο 1, αλλά δεν προσφέρει
κάποιον σύνδεσμο προς το περιεχόμενο)».
Β. Η υποκρισία [Τακέηγια] του “ηπίου Ιμάμη” (από το βιβλίο
του: Pirlanda Kitap Serisi. Asrın getirdiğitereddütler – 4, İzmir
1994)
(σ. 204). «Είναι πολύ δύσκολο να προχωρήσουμε αποκαλύπτοντας τους εαυτούς μας εντός αυτής της Τάξεως που
έχουν εγκαθιδρύσει “εκείνοι” [ΣΣ.: οι άπιστοι, οι μη μουσουλμάνοι]. Όμως εφόσον δεν μπορούμε και να εγκαταλείψουμε τελείως την πορεία μας υπάρχει η υποχρέωση να
ρυθμίσουμε κατά κάποιο τρόπο την κατάσταση».
(σ. 205). «Στις μέρες μας, οι γενιές που απαιτούν (προστατεύουν) την αλήθεια, βρίσκονται σε μια πολύ ευαίσθητη κατάσταση. Είναι επιφορτισμένες με πολύ δύσκολα
καθήκοντα. Ναι, υπάρχουν κάποια θέματα που πρέπει να
προσέχουν όλοι αυτοί που έχουν κοινό νου, ευθυκρισία και
που δεν υποκύπτουν με κανένα τρόπο. Αντιθέτως, υπάρχει
ο κίνδυνος να πληρώσει το λογαριασμό όχι μόνο ένα ολόκληρο έθνος αλλά και ολόκληρος ο ισλαμικός κόσμος...
Από τη σημερινή κατάσταση θα μας γλιτώσει μόνο η εφαρμογή όλων αυτών των ιδεωδών και των κανόνων.Τότε θα
είναι δυνατό να φτάσουμε στο στόχο που επιθυμούμε.
Όταν υπάρχει ισορροπία μεταξύ των δυνάμεων, μπορεί να
είναι λογικό να ανεβείς στο ριγκ και να παλέψεις με νύχια
και με δόντια. Όταν όμως δεν υπάρχει ακόμα μια τέτοια
ισορροπία, αν δηλαδή, στη μία πλευρά υπάρχουν άοπλες
και αδύναμες μονάδες και κοινωνίες, και στην άλλη δυνάμεις που υποστηρίζονται από τα έθνη του κόσμου και έχουν
σύστημα και είναι πλήρως εξοπλισμένες, τότε, σε μια τέτοια περίπτωση, ο αγώνας σημαίνει ξεκάθαρα ήττα, πανωλεθρία και διάλυση, πράγμα το οποίο από την άποψη της
εθνικής σκέψης θεωρείται μια τέλεια καταστροφή. Διότι,
το να συγκεντρώσεις και πάλι από την αρχή και να οργανώσεις μια διαλυμένη και ηττημένη δύναμη είναι πολύ πιο
δύσκολο από το να στήσεις μια νέα ισορροπία δυνάμεων».
(σ. 206). «Το Κοράνιο μας υποδεικνύει τον δρόμο για αυτό
το θέμα: Αυτοί οι οποίοι δεν έχουν αποκτήσει τη δύναμη
να πολεμήσουν φανερά εναντίον των άπιστων (κάφηρ),
είναι υποχρεωμένοι πρώτα να φορτίσουν, να εμβαθύνουν
στην ψυχή τους να γεμίσουν τις ισλαμικές ιδέες και τα αισθήματα ως έμπνευση πρώτα οι ίδιοι, μέσα τους, και μετά,
να τα μεταφέρουν και να τα αδειάσουν στους άλλους,ακριβώς όπως οι Αs'hâb Αl-Kahf (Σ.Σ.: 18η Σουράτ του Κορανίου,
η επονομαζόμενη “Αλ Κάφ” αραβική λέξη μεταφραζομένη
ως “το σπήλαιον”). Μετά, εξήλθαν με πνευματική πίστη και
δύναμη. Όταν βγήκαν, και πάλι, συμβούλεψε ο ένας τον
άλλον «ευγένεια» (telâttuf)».
(σ. 207). «Ιδού λοιπόν, με αυτή την έννοια, η ευγένεια
(telâttuf), είναι ο τρόπος να κάνουμε ο,τι κάνουμε προς όποιους το κάνουμε δίχως να γίνει αντιληπτή η πρόθεσή μας
από αυτούς, δίχως να την διακρίνουν. Αυτό είναι δυνατόν
να το εκφράσουμε και όπως εάν, πηγαίνουμε, πλήττουμε
το στόχο και επιστρέφουμε δίχως να τραυματιστούμε».
(σ. 208). «Επομένως, ο μόνος τρόπος για να μη νικήσουν
αυτοί είναι να μην γίνεστε αντιληπτοί.[…]. Θέλετε να βοηθήσετε τον Θεό και την αλήθεια; Κοιτάξτε να κρύψετε τα
αισθήματα και τις σκέψεις σας από τους εχθρούς σας».
* Ο Ι. Θ. Μάζης, είναι Καθηγητής Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών
Επιστημών, Πανεπιστήμιου Αθηνών
[1] Η κα Pınar Doğan είναι Λέκτωρ (Lecturer) in Public Policy εις το Harvard
Kennedy School οf Government, USA
[2] O κος Dani Rodrik είναι Καθηγητής (Professor) of Social Science εις το
Institute for Advanced Study, Princeton, New Jersey. Είναι επίσης ο συγγραφεύς του συγγράμματος με τίτλον: One Economics, Many Recipes: Globalization, Institutions, and Economic Growth και λίαν προσφάτως του ετέρου
συγγράμματος με τίτλον: The Globalization Paradox: Democracy and the
Future of the World Economy.
[3] Pınar Doğan και Dani Rodrik, “Fethullah Gülen, the Jews, and hypocrisy”,
http://balyozdavasivegercekler.com/2012/11/05/fethullah-gulen-the-jews-andhypocrisy/
[4] ιδέ:http://www.commentarymagazine.com/2013/09/12/fethullah-gulen-andthe-jews/]
[5] (www.commentarymagazine.com/2013/09/12/fethullah-gulen-and-the-jews/)
[6] Υποσ. των Pınar Doğan και Dani Rodrik:“Μπατινίγια είναι ένας μειωτικός όρος με τον οποίον αναφερόμεθα σε ομάδες όπως, οι Αλεβίτες, οι
Ισμαηλίτες ή συχνά και οι Σούφη, οι οποίοι προβαίνουν στον διαχωρισμό
μεταξύ ενός εσωτεριστικού επιπέδου ερμηνείας του Κορανίου (Μπατινή)
ως συμπλήρωμα εις το εξωτερικό επίπεδο ερμηνείας του το Ζαχιρή.
Μπατινή ταουήλ ονομάζεται η εξηγητική διαδικασία της εσωτεριστικής
γνώσεως η οποία παραμένει εις τον Ιμάμη, είτε εις τον Σεήχ ή Πίρ του
σοφισμού” .http://en.wikipedia.org/wiki/Batiniyya.
24
Σαρον
1928-2014
Ο Αριέλ Σαρόν, ο 11ος πρωθυπουργός του Ισραήλ πέθανε στις 11 Ιανουαρίου 2014. Ένας εξαίρετος αξιωματικός, προώθησε την ανέγερση οικισμών και ήταν ο αρχιτέκτων του σχεδίου της αποχώρησης από τη Γάζα. Πέρασαν 8 χρόνια
από το εγκεφαλικό επεισόδιο της 4ης Ιανουαρίου 2006. Στο απόγειο της πολιτικής του δύναμης, με το νέο κόμμα
«Καντίμα» που ίδρυσε να διαλύει τα παραδοσιακά κόμματα, ο 78χρονος Αριέλ Σαρόν, αποχωρεί από την πολιτική
σκηνή του Ισραήλ.
Ο άνθρωπος, που η διεθνής κοινότητα και μεγάλο μέρος της ισραηλινής κοινωνίας θεωρούσαν ως ένα τεράστιο εμπόδιο και που στις πλάτες του κουβαλούσε την επώδυνη απόφαση αποπομπής του από το υπουργείο άμυνας μετά
τη σφαγή στη Σάμπρα και Σατίλα, ο πολιτικά απομονωμένος με την εικόνα του ακραίου δεξιού πολιτικού, ο Αριέλ
Σαρόν περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία, μέχρι που έφθασε στο πρωθυπουργικό γραφείο. Και ως πρωθυπουργός,
κέρδισε την εκτίμηση και των Ισραηλινών και της διεθνούς κοινότητας.
Η στρατιωτική του καριέρα
Σε ηλικία 14 ετών, ο νεαρός Άρικ εντάσσεται στην αντιστασιακή οργάνωση «Αγκανά» . Ένα χρόνο πριν την
ανεξαρτησία συμμετέχει στην αστυνομία των πρώτων εβραϊκών οικισμών, υπό τις εντολές της βρετανικής
αστυνομίας, ενώ ταυτόχρονα δραστηριοποιείται στην Αγκανά. Η
ίδρυση του κράτους τον βρίσκει διοικητή λόχου της ταξιαρχίας Αλεξανδρόνι, ενώ 10 μέρες αργότερα, κατά
τη διάρκεια του Πολέμου της Ανεξαρτησίας, τραυματίζεται σοβαρά
στο στομάχι, στη μάχη για τη Λατρούν. Το 1950, μετά από σχετική εκπαίδευση διορίζεται στην υπηρεσία
πληροφοριών της κεντρικής διοίκησης. Το 1953, σπουδάζει ιστορία της
Μέσης Ανατολής στο πανεπιστήμιο
της Ιερουσαλήμ και ταυτόχρονα δημιουργεί την περίφημη μονάδα κομάντος «101», που εκτελούσε
επιθέσεις μέσα στο έδαφος του εχθρού. Σε μια από αυτές τις επιχειρήσεις και σε αντίποινα δολοφονίας
μιας Ισραηλινής μητέρας και των δύο
παιδιών της από Παλαιστινίους, στο
χωριό Κιμπία, η μονάδα με επικεφα-
λής τον Σαρόν ανατίναξε 40 σπίτια,
με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 70 άνθρωποι, μεταξύ αυτών πολλές γυναίκες. Το γεγονός τότε αποδοκίμασε
και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Δαβίδ
Μπεν Γκουριόν. Το 1956, στον Πόλεμο του Σινά, είναι διοικητής του
τάγματος «202» και πολεμάει τους
Αιγυπτίους κοντά στη Διώρυγα του
Σουέζ. Στις αρχές της δεκαετίας του
΄60, παράλληλα με τη στρατιωτική
του υπηρεσία, σπουδάζει στη νομική
σχολή του πανεπιστημίου του Τελ
Αβίβ. Στον Πόλεμο των 6 ημερών
προάγεται με το βαθμό του υποστρατήγου, σε ηλικία μόλις 39 ετών. Το
1973, μετά τον ορισμό του στρατηγού Νταβίντ Ελαζάρ, ως αρχηγού του
Γενικού Επιτελείου, ο Αριέλ Σαρόν
υποχρεώνεται να αποστρατευθεί.
Τότε αγοράζει έκταση 4000 στρεμμάτων στο Νότιο Νέγκεβ και δημιουργεί εκεί μια ολόκληρη φάρμα. Όταν
ξεσπάει ο Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ,
καλείται επειγόντως και αναλαμβάνει
διοικητής των τεθωρακισμένων στο
Νότιο Μέτωπο. Η μονάδα του αντιμετωπίζει με επιτυχία τις επιθέσεις των
Αιγυπτιακών μεραρχιών και στη συ-
νέχεια αντεπιτίθεται, διασχίζει τη
Διώρυγα του Σουέζ και υποχρεώνει
τους Αιγυπτίους σε μαζική παράδοση. Μια επιχείρηση, που έκρινε την
έκβαση του Πολέμου του Γιομ Κιπούρ στο Νότιο Μέτωπο. Οι στρατιώτες στο μέτωπο και ο κόσμος στα
μετόπισθεν, επαινούσαν τον Σαρόν
και τον αποκαλούσαν «Αρικ, βασιλιά
του Ισραήλ».
Η προσωπική του ζωή
Κατά τη διάρκεια των σπουδών του
στο πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ,
παντρεύεται τη Μαργκαλίτ Τσίμερμαν και αποκτούν τον γιό τους,
Γκούρ. Τον Μάιο του 1962, η Μαργκαλίτ σκοτώνεται σε τροχαίο δυστύχημα. Ένα χρόνο αργότερα,
παντρεύεται την αδελφή της γυναίκας του, Λίλη, με την οποία αποκτούν
δύο γιούς, τον Ομρι και τον Γκιλάντ.
Το 1967, χάνει το γιο του Γκουρ, που
σκοτώνεται σε ηλικία 11 ετών από εκπυρσοκρότηση παλαιού όπλου, όταν
έπαιζε με άλλα παιδιά της γειτονιάς
Τσααλά. Το 2000 πεθαίνει και η δεύτερη γυναίκα του Λίλη από καρκίνο.
Η πολιτική του σταδιοδρομία
Το 1974 εκλέγεται για πρώτη φορά
25
βουλευτής με το δεξιό κόμμα Λικούντ. Από τότε όμως ο Αριέλ Σαρόν
σχεδίαζε και υποστήριζε την ανέγερση εβραϊκών οικισμών στην δυτική όχθη του Ιορδάνη.
Το 1977, ο Μεναχέμ Μπέγκιν, αρχηγός του Λικούντ, εκλέγεται πρωθυπουργός, και διορίζει τον Αριέλ
Σαρόν υπουργό Γεωργίας και επικεφαλής της διυπουργικής επιτροπής
για τους οικισμούς. Ο Σαρόν αποφασίζει την εξάπλωση των εβραϊκών οικισμών στη Δυτική Όχθη.
Το 1981, αναλαμβάνει το υπουργείο
Αμύνης και διαλύει τους εβραϊκούς οικισμούς στο Γιαμίτ, εφαρμόζοντας την
συμφωνία ειρήνης με την Αίγυπτο.
Το καλοκαίρι του 1982, μετά τη δολοφονία του Ισραηλινού πρέσβη στο
Λονδίνο Σλόμο Αργκόφ, ο Σαρόν πείθει τον πρωθυπουργό Μπέγκιν για
μια επιχείρηση αστραπή στο Νότιο
Λίβανο, με το όνομα «Σλομ Αγκαλίλ», που μετέπειτα ονομάσθηκε Πόλεμος του Λιβάνου. Αντί μιας
48ωρης επιχείρησης, ο στρατός του
Ισραήλ βρέθηκε να πολεμάει ταυτόχρονα εναντίον συριακών δυνάμεων, Παλαιστινίων ανταρτών και να
εμπλέκεται στον λιβανικό εμφύλιο
πόλεμο, φθάνοντας έξω από τη Βυρηττό. Το Σεπτέμβρη του 1982, μετά
τη δολοφονία του χριστιανού ηγέτη
Μπασίρ Τζεμαγιέλ, ο Σαρόν επιτρέπει στους χριστιανούς Φαλαγγίτες
να εισβάλλουν στα προσφυγικά
στρατόπεδα Σάμπρα και Σατίλα και
να σπείρουν το θάνατο σε άμαχους
πρόσφυγες. 400.000 Ισραηλινοί διαδηλώνουν στη κεντρική πλατεία του
Τελ Αβίβ και απαιτούν τη σύσταση
ανεξάρτητης εξεταστικής επιτροπής. Η επιτροπή υπό τον Δικαστή
Κάαν, αποφασίζει ότι ο Σαρόν είχε
έμμεση ευθύνη και απαλλάσσεται
των καθηκόντων του.
Το 1996 ορίζεται από τον Βενιαμίν
Νετανυάου ως υπουργός Εθνικών
Υποδομών, ενώ δυο χρόνια αργότερα
αναλαμβάνει το υπουργείο Εξωτερικών. Μετά την ήττα του Νετανυάου
στις εκλογές του 1999, ο Σαρόν
εκλέγεται αρχηγός του Λικούντ.
Τον Σεπτέμβριο του 2000, ως αρχηγός
της αξιωματικής αντιπολίτευσης ανεβαίνει στον ιερό λόφο όπου βρίσκονται τα ιερά μουσουλμανικά τεμένη,
προκαλώντας την έντονη αντίδραση
των αραβικών χωρών και την έκρηξη
των Παλαιστινίων, που βρίσκουν
αφορμή για τη δεύτερη Ιντιφάντα.
Τον Φεβρουάριο του 2001, εκλέγεται
πρωθυπουργός και καλεί το εργατικό
κόμμα να συμμετάσχει στη κυβέρνησή του. Ο Σιμόν Πέρες αναλαμβάνει το υπουργείο Εξωτερικών και ο
Μπενιαμίν Μπεν Ελιέζερ, το υπουργείο Άμυνας. Ο Σαρόν καταπολεμά
την τρομοκρατία με στοχευμένα χτυπήματα, μεταξύ αυτών και η δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς, Σεϊχη
Αχμεντ Γιασίν. Αντιμετωπίζει τη δεύτερη Ιντιφάντα, εισβάλει στις αυτονομημένες περιοχές της Παλαιστινιακής
Αρχής και περιορίζει τον Αραφάτ στο
καταφύγιό του, στην Ραμάλα.
Τον Σεπτέμβρη του 2001 αναγνωρίζει για πρώτη φορά το δικαίωμα των
Παλαιστινίων να αποκτήσουν το δικό
τους κράτος και η κυβέρνησή του
αποφασίζει την εφαρμογή του οδικού χάρτη, που συμφωνήθηκε με
τους Παλαιστινίους και τον Αμερικανό πρόεδρο Μπους.
Το 2003 κερδίζει ξανά τις εκλογές,
αποφασίζει τη μονομερή αποχώρηση
των Ισραηλινών από τη Λωρίδα της
Γάζας, και ενώ τα δεξιά κόμματα που
στήριζαν την κυβέρνηση συνασπισμού αποσύρουν την εμπιστοσύνη
τους, το εργατικό κόμμα στηρίζει
τον Σαρόν. Τον Αύγουστο του 2005
το Ισραήλ αποχωρεί οριστικά από
την Λωρίδα της Γάζας, ο Σαρόν εγκαταλείπει το κόμμα Λικούντ και το
Νοέμβριο του 2005 ιδρύει το κόμμα
Καντίμα, με στελέχη από το Λικούντ
και το εργατικό κόμμα.
Τον Ιανουάριο του 2006, ο Αριέλ
Σαρόν παθαίνει εγκεφαλικό επεισόδιο, που τον θέτει εκτός πολιτικής
μέχρι το θάνατό του.
Επιμέλεια: Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ
ο ισραηλινος
πληθυσμος
ξεπερασε
τα 8 εκατομμυρια
Ο πληθυσμός του Ισραήλ αυξήθηκε το 2013 κατά 1.8%, ή κατά
147.000 ανθρώπους, και ο συνολικός πληθυσμός της χώρας
φθάνει πλέον στα 8.1 εκατομμύρια, σύμφωνα με τα στοιχεία
του εβραϊκού πρακτορείου και
του υπουργείου υποδοχής μεταναστών.
Περίπου 19.200 Εβραίοι έφθασαν στο Ισραήλ από άλλες
χώρες. Η μεγαλύτερη αύξηση
σημειώθηκε στον αριθμό μεταναστών από την Γαλλία, με
3.120 Γάλλους Εβραίους να μετακινούνται προς το Ισραήλ,
μια αύξηση της τάξεως του
63% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο (1916). Η μεγαλύτερη ομάδα μεταναστών, 7.520,
έφθασε από τις χώρες της
πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Περίπου 2.680 μετανάστες ήρθαν
από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο γηραιότερος μετανάστης του
2013 ήταν ένας άνδρας 103 ετών
από τις ΗΠΑ και ο νεότερος ένα
μωρό πέντε εβδομάδων.
Ο πρόεδρος του εβραϊκού πρακτορείου, Νατάν Σαράνσκι δήλωσε: «Είναι μια περίοδος,
όπου η Αλιγιά (μετανάστευση
στο Ισραήλ) γίνεται από επιλογή και όχι λόγω αντιξοοτήτων, συνεπώς είναι σημαντικό
να συνεχίσουμε τις προσπάθειες του εβραϊκού Πρακτορείου για την ενίσχυση της
εβραϊκής ταυτότητας εκατοντάδων χιλιάδων νέων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο και να
ενθαρρύνουμε τη σχέση τους
με το Ισραήλ.
26
της ΡΟΖΑΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗ*
εκδρομη
στο Μετσοβο,
Ζαγοροχωρια
Την Τετάρτη 25 Δεκεμβρίου ξεκινάμε για το ταξίδι μας, στο
γραφικό Μέτσοβο. Βραδάκι πια, και αφού έχουμε όλοι τακτοποιηθεί στα δωμάτιά μας, με χαρά και ενθουσιασμό συνδεόμαστε ξανά, με όλους τους Εβραίους φίλους μας από τις
άλλες Κοινότητες της Ελλάδος, που έχουμε καιρό να δούμε,
στην ταβέρνα «Το Μετσοβίτικο Σαλόνι». Είμαστε μια ομάδα
50 ατόμων, από Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Βόλο και Γιάννενα. Αφού τελειώσουμε το παραδοσιακό μας φαγητό, με
πιάτα όπως κόκορας με χυλοπίτες, γίδα βραστή και μοσχαράκι
κοκκινιστό, ακολουθεί σύντομη βόλτα γύρω από το κέντρο
και την πλατεία και μετά κρασάκι στο πολυσύχναστο μπαράκι.
Την Πέμπτη, το ξύπνημα είναι πρωινό για να έχουν αρκετές
ώρες να ευχαριστηθούν οι λάτρεις των χειμερινών αθλημάτων, το καλύτερο χιονοδρομικό κέντρο στην Ελλάδα, τη Βασιλίτσα. Κάποιοι κατεβαίνουν τις πίστες με σκι, άλλοι με τα
σνόουμπορντ τους. Για αυτούς που δεν είναι λάτρεις του
κρύου, προσφέρεται ζεστή σοκολάτα και παιχνίδια στο σαλέ,
ή βόλτα, χιονοπόλεμος και φωτογραφίες κάτω από τις πίστες.
Στο ξενοδοχείο, μας υποδέχονται οι δυο ομιλήτριες από το
Ισραήλ, για να μιλήσουν για το θέμα της «Αλιγιά» (τί διαδικασία χρειάζεται για να γίνεις κάτοικος του Ισραήλ). Η Άριελ
Ντι Πόρτο, εκπρόσωπος του εβραϊκού Πρακτορείου και η
Ήρα Σίλβερ, εκπρόσωπος του Κέρεν Αγιεσόντ, μας πληροφορούν για τις ευκαιρίες που υπάρχουν στο Ισραήλ, κάνοντας Αλιγιά, τι έγγραφα χρειαζόμαστε και πόσο καιρό πρέπει
να υπηρετήσουν οι άνδρες στο στρατό ανάλογα με την ηλικία τους. Από τα 26 τους χρόνια και μετά, δεν είναι απαραίτητο πλέον να υπηρετήσουν στο στρατό για να γίνουν
πολίτες στο κράτος του Ισραήλ. Παρέα με τις ομιλήτριες και
τους τρεις αντιπροσώπους της νεολαίας της Ελβετίας, κατηφορίζουμε στο κεντρικό δρομάκι του Μετσόβου για να
φάμε στην ταβέρνα «Γαλαξίας». Η βραδιά τελειώνει με χορό
και τραγούδι στο νυχτερινό κέντρο «Fucosso».
Οι πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής, μας βρίσκουν να
εξερευνούμε την παγωμένη λίμνη πηγών Αώου και να κάνουμε περιήγηση στο χωριό της Χρυσοβίτσας. Αφού φάμε μεσημεριανό και ξεκουραστούμε, αναχωρούμε για τα Γιάννενα,
από όπου παίρνουμε την λάντζα για να επισκεφτούμε το μικρό
νησάκι, στο οποίο ξεψύχησε ο Αλή Πασάς. Επισκεπτόμαστε το μουσείο, που έχει φτιαχτεί εις
μνήμην του Αλή Πασά, που δεν είναι άλλο από
το εξοχικό του, στο οποίο πέθανε και αγοράζουμε τοπικό λικέρ «Κράνο» και μπακλαβά. Επιστρέφουμε γρήγορα, για να παραστούμε στη
συναγωγή των Ιωαννίνων και να κάνουμε Καμπαλάτ Σαμπάτ με τον σοφολογιότατο Γκαμπριέλ
Νεγρίν. Ο Γκαπριέλ μας μοιράζει βιβλιαράκια με
όλες τις προσευχές του Σαμπάτ, μεταφρασμένες στα ελληνικά και μας εξηγεί τη σημασία του
να βρισκόμαστε στη συναγωγή των Ιωαννίνων
και την τιμή που έχουμε, να κάνουμε λειτουργία
εκεί. Ακολουθεί φαγητό στην ταβέρνα «Θάνος»
και μετά επιστροφή για ύπνο στο Μέτσοβο.
Σάββατο είναι η μέρα της εξόρμησης και των
“extreme sports” στα Ζαγοροχώρια. Χωριζόμαστε
σε δύο ομάδες, με τους μεν να πηγαίνουν για
ράφτινγκ στο Βοϊδομάτη και τους δε, για πεζοπορία. Όσοι πήγαμε για ράφτινγκ μείναμε κατενθουσιασμένοι με το καταγάλανο φαράγγι και
ας βραχήκαμε και λίγο! Όλοι μαζί μετά, πεζοπορούμε στο πανέμορφο χωριό «Μεγάλο Πάπιγκο», βγάζουμε φωτογραφίες, αγοράζουμε
χειροποίητα και παραδοσιακά προϊόντα από το
μαγαζί «Ρογκοβό», που έχει επιμεληθεί ο Ντέιβιντ Νεγρίν και καταλήγουμε πεινασμένοι στο
εστιατόριο Πάνθεον, που τρώμε μεταξύ άλλων
πεντανόστιμες κοτόσουπες ή κρεατόσουπες και
τραχανά. Επιστρέφουμε στο Μέτσοβο στην τελευταία μας βραδινή έξοδο, παρέα με τη νεολαία της Ελβετίας, για να διασκεδάσουμε.
Κυριακή πρωί, ώρα για την στενάχωρη αναχώρηση. Το συμβούλιο της ΕΝΕ συνεδριάζει παρέα
με την ΕΝΑ και μετά ακολουθούν οι αγκαλιές και
οι τελευταίοι χαιρετισμοί, πριν χωριστούμε πάλι
στα πούλμαν για Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
*Αντιπρόεδρος των ΕΝΑ και ΕΝΕ
27
η «λιστα Κρεσέντσι»
η εκδηλωση
του ιταλικου Ινστιτουτου
Θεσσαλονικης,
για τα πτυχια
Εβραιοπαιδων
του Μεσοπολεμου
κατόν πενήντα πέντε σχολικά διπλώματα, που δεν
παραδόθηκαν ποτέ στους κατόχους τους. Ιστορίες
«πνιγμένες» στον ζόφο του Πολέμου- ζωές παιδιών, των οποίων ο «ομφάλιος λώρος» με την πατρίδα,
την οικογένεια, το σχολείο και τους φίλους τους, κόπηκε
βίαια μέσα στον παραλογισμό και την αγριότητα της ναζιστικής επέλασης. Παιδιών που γεννήθηκαν με «λάθος»
θρήσκευμα κατά τον Χίτλερ και από την αυλή του σχολείου Ουμπέρτο Ι, στη Θεσσαλονίκη, βρέθηκαν στο Άουσβιτς και στα υπόλοιπα στρατόπεδα-κολαστήρια, που
είχαν στήσει οι ναζί ανά την Ευρώπη. Δέκα απʼ αυτά τα
διπλώματα, παραδόθηκαν σε απογόνους των κατόχων
τους, σε μία συγκινησιακά φορτισμένη εκδήλωση, που
διοργανώθηκε στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος.
Στο παρουσιολόγιο που άνοιξε χθες το βράδυ, 29 Ιανουαρίου 2014 στο σχολείο τους, το σημερινό ιταλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, δήλωσαν όλοι παρόντες - κι ας
είχαν χαθεί χρόνια πριν. Το «παρών» βροντοφώναξαν
όλοι, στην ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα, ύστερα από παρότρυνση του Αντόνιο Κρεσέντσι και η «φωνή» των
Ε
Barzilai Susanna, Benmaior Leone, Benusiglio Allegra,
Ezratti Rachele, Maissa Salomone, Massoth Alberto, Mordoch Samuele, Nachmias Ester, Pipano Byce, Tazartes
Nissim, ακούστηκε και πάλι στους ίδιους χώρους, που
χρόνια πριν, έπαιζαν και γελούσαν ανέμελοι.
Δέκα χρόνια πριν, ένα χαρτί που ο άνεμος «έσπρωξε»
πάνω στο πρόσωπο του υπαλλήλου του Ινστιτούτου Αντόνιο Κρεσέντσι και η ευλαβική προσήλωση αυτού στο
καθήκον απέναντι στην ιστορία, ήταν αρκετό, ώστε να
έρθει στο φως μια άγνωστη έως τότε πτυχή, της άλλοτε
ακμάζουσας εβραϊκής κοινότητας της πόλης.
Το χαρτί εκείνο, μία έκθεση του μαθητή Αλμπέρτο Μοδιάνο, ήταν το «κλειδί» για νʼ ανοίξει το χρονοντούλαπο
της ιστορίας και να ξεπηδήσουν από μέσα ιστορίες και
εικόνες μιας άλλης εποχής. Τότε, που τίποτα δεν προμήνυε ακόμη τη λαίλαπα που επρόκειτο να ακολουθήσει.
Η γλαφυρή περιγραφή του νεαρού Αλμπέρτο στην έκθεσή του για την «πιο όμορφη ανάμνηση» της ζωής του
- πώς το όνειρό του για ένα ποδήλατο έγινε πραγματικότητα - έκανε τον Αντόνιο Κρεσέντσι να χαμογελάσει.
Η χαρά όμως, διαδέχθηκε τη θλίψη και το χαμόγελο πά-
28
γωσε, όταν είδε την ημερομηνία πάνω στο χαρτί. Ήταν λίγο πριν
από τις μαζικές, βίαιες διώξεις των Εβραίων και την εξόντωση
έξι εκατομμυρίων ανθρώπων, στη χειρότερη θηριωδία που γνώρισε ποτέ η ιστορία.
Με συστηματική έρευνα, επιμονή και υπομονή, ο Αντόνιο Κρεσέντσι ανακάλυψε- μέχρι στιγμής 150 σχολικά διπλώματα, απολυτήρια, ενδεικτικά, επαίνους, ταυτότητες και άλλα έγγραφα,
Εβραίων μαθητών του σχολείου. Ανάμεσά τους και η έκθεση
μιας άλλης μαθήτριας, της Έσθερ Σαπόρτα, που η μοίρα της
επιφύλαξε άσχημο «παιχνίδι». Η «πιο ωραία ανάμνηση» της
ζωής της, την οποία και περιγράφει, ήταν ένα ταξίδι 45 ημερών
με την οικογένειά της στην Κ. Αμερική. Η νεαρή μαθήτρια γράφει για το πόσο της αρέσουν τα ταξίδια και πόσο θα ήθελε να
επαναλάβει μια τέτοια εμπειρία. Το ταξίδι, ωστόσο, του ΄43,
έμελλε να ήταν το τελευταίο της. Η Έσθερ, μαζί με τη μητέρα
της, χάθηκαν στην κόλαση του Άουσβιτς. Αντίθετα, ο Αλμπέρτο
σώθηκε, χάρη στην ιταλική του υπηκοότητα.
Το ιταλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, τιμώντας τη μνήμη των
μαθητών εκείνων, κατάρτισε έναν κατάλογο, την «λίστα Κρεσέντσι», η οποία ταξίδεψε κι εκτός συνόρων - στο Ισραήλ - προκειμένου να βρεθούν τυχόν επιζώντες που μετανάστευσαν
μετά τον Πόλεμο, ή συγγενείς τους.
Ορισμένοι απ' τους συγγενείς έδωσαν χθες το παρών στην εκδήλωση, στην οποία απηύθυναν χαιρετισμό- μεταξύ άλλων -η
διευθύντρια του Ινστιτούτου Μόνικα Τζέκα, ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, Δαυίδ Σαλτιέλ, ο γενικός γραμματέας του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου
Ελλάδος, Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ, εκπρόσωπος της ιταλικής πρεσβείας στην Αθήνα, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης κ.ά.
Μια ιστορία πίσω από κάθε δίπλωμα
Ο καθηγητής Διαστημικής και Αεροναυπηγικής στο Ινστιτούτο
Τεχνολογίας του Ισραήλ, Μπένη Νατάν, αναγνώρισε μεταξύ των
ονομάτων της «λίστας Κρεσέντσι» έναν ξάδελφό του, τον Νισσίμ (Γιώργο) Ταζάρτες, που μαζί με τη μητέρα και την αδελφή
του Έλσα, σώθηκαν, χάρη στην ισπανική τους υπηκοότητα,
αφού δεν χρειάστηκε νʼ ακολουθήσουν τους υπόλοιπους συγγενείς τους, στο Άουσβιτς. Μετά την απελευθέρωση, ο Νισσίμ
μετακόμισε στην Ιταλία, όπου εργάστηκε ως δημοσιογράφος
στην εφημερίδα Λα Στάμπα. Το 1970, κάποιος άλλος ξάδελφός
του τον συνάντησε στο Τορίνο και στις μετέπειτα περιγραφές
του, έκανε λόγο για έναν εργένη, «με όλα τα χαρακτηριστικά
ενός μόνου και όχι νέου ανθρώπου». Ο ξάδελφος, ο οποίος είχε
πάει στο Τορίνο για σπουδές, έφυγε το 1978. Τότε έσβησαν και
τα ίχνη του Νισσίμ, αλλά όχι και η ανάμνησή του, την οποία
φρόντισαν να κρατήσουν ζωντανή οι συγγενείς του.
Πηγή: Αγγελιοφόρος 30.1.2014
μηνυματα
απο το τοτε
για το σημερα
Αγαπητοί και αξιότιμοι παρευρισκόμενοι,
Αναρωτιέμαι, τι μας έφερε σήμερα όλους
μαζί εδώ, στο ιταλικό μορφωτικό Ινστιτούτο.
Δεν θα το πιστέψετε, αλλά εδώ μας έφερε
ένας πολύ δυνατός Θεσσαλονικιώτικος
αέρας, ένα αιωρούμενο χαρτί, ένας περίεργος και επίμονος Ιταλός δάσκαλος. Ο δυνατός αέρας, που φύσηξε πριν από περίπου 10
χρόνια, τα παράθυρα σε ένα δωμάτιο σε τούτον εδώ το χώρο ήταν ανοικτά, ένα χαρτί αιωρείται και πέφτει στα χέρια του Ιταλού
δασκάλου. Ήταν μια έκθεση με ημερομηνία
29
μισοσβησμένη, με θέμα «το πρώτο μου ποδήλατο» και
την είχε γράψει κάποιος Αλμπέρτο Μοντιάνο.
Ο περίεργος δάσκαλος ψάχνει και βρίσκει κιβώτια με
στοιβαγμένα χαρτιά, τα διαχωρίζει, τα ταξινομεί, εντοπίζει τα ονόματα, τις ημερομηνίες γέννησης, τα ονόματα
των γονέων. Κυρίες και κύριοι, ο δάσκαλος αυτός είναι
ο Αντόνιο Κρεσέντσι, είναι ο άνθρωπος που με μόχθο,
υπομονή και επιμονή προσθέτει μια ακόμη σελίδα, στη
λαμπρή ιστορία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. 155 ντοκουμέντα. 155 άνθρωποι. 155 Θεσσαλονικείς, γεννημένοι από το 1912 έως το 1928. Άλλοι έφυγαν, άλλοι
απέδρασαν, άλλοι κρύφτηκαν, άλλοι θανατώθηκαν.
Τα πιστοποιητικά αυτά, τα πτυχία, οι μαθητικές εκθέσεις,
συμβολίζουν την αθωότητα, τον πολιτισμό, τη βαρβαρότητα, την καταστροφή, τη Σοά, την επιβίωση, την πίστη,
την ελπίδα, τη ζωή. Γιατί ναι, είμαστε εδώ όλοι μαζί παρόντες, κάποιοι που επέζησαν της θηριωδίας, οι απόγονοι συγγενών και φίλων, αποφασισμένοι να μην
επιτρέψουμε την επανάληψη μιας θηριωδίας, να μην επιτρέψουμε στους νοσταλγούς του σκοταδισμού να απειλήσουν τις αξίες της ανθρωπιάς, να μην αφήσουμε την
απανθρωπιά να κυριαρχήσει για μια ακόμη φορά στην ανθρωπότητα, παραβιάζοντας το πιο θεμελιώδες δικαίωμα
από τη δημιουργία του ανθρώπου: το δικαίωμα της ίδιας
της ζωής.
Αυτό ακριβώς το δικαίωμα υπερασπίστηκαν κάποιοι Ιταλοί αξιωματούχοι στη Θεσσαλονίκη, για τη διάσωση δεκάδων Εβραίων. Από το Μάρτιο του 1943, σʼ ένα μικρό
δωμάτιο, στο ισόγειο του προξενείου της Ιταλίας στη
Θεσσαλονίκη, ο Γκουλιέλμο Τζαμπόνι, ο Ρόζενμπεργκ, ο
Εμίλιο Νέρι, ο πλοίαρχος Λουτσίλο Μέρτσι, στρατιωτικός
σύνδεσμος της Ιταλίας στο γερμανικό Αρχηγείο, ο
Μάρκο Μόσερι και η Βαλερί Τόρρες επεξεργάζονται σχέδια φυγάδευσης των Εβραίων της Θεσσαλονίκης προς
την ιταλοκρατούμενη περιοχή. Ένα κατατρομαγμένο
πλήθος Εβραίων, εισρέουν
στο μικρό γραφείο ζητώντας βοήθεια. Το Προξενείο εκδίδει πιστοποιητικά ιταλικής υπηκοότητας, ακόμη και με
τη δήλωση της πιο αμυδρής συγγένειας με ιταλικές οικογένειες. Οι Γερμανοί είχαν καταλάβει την επιχείρηση
που εκτυλισσόταν μπροστά στα μάτια τους, αλλά δεν
μπορούσαν να αμφισβητήσουν τη γνησιότητα των ιταλικών εγγράφων. Έτσι, ο πλοίαρχος Μέρτσι πηγαινοερχόταν στο στρατόπεδο Βαρώνου Χιρς, για να παραλάβει
τους δήθεν Ιταλούς υπηκόους και να τους φυγαδεύσει
στη συνέχεια. Έτσι, εκατοντάδες Εβραίοι σώθηκαν!
Δείτε όμως γύρω σας, μόλις 69 χρόνια, αφότου η ανθρωπότητα αντίκρισε την πιο απεχθή βιομηχανία θανάτου, στο Άουσβιτς–Μπίργκεναου: στην Ουγγαρία,
βουλευτής του ακροδεξιού κόμματος Jobbik, ζητάει την
ονομαστική καταγραφή των Εβραίων για την προάσπιση
της ασφάλειας της χώρας του. Σήμερα το 2013! Αντιε-
βραϊκά συνθήματα, στα γήπεδα της Ευρώπης και νέος
νεο-ναζιστικός χαιρετισμός, σύμβολο νίκης, πανηγυρισμών αλλά και μίσους είναι πλέον συχνά φαινόμενα στα
ευρωπαϊκά γήπεδα. Στην Τουλούζη δολοφονούνται αθώα
Εβραιόπουλα. Και εδώ στη χώρα μας, αρνητής του Ολοκαυτώματος, υποψήφιος δήμαρχος στην Αθήνα. Και την
ώρα που η Θεσσαλονίκη γίνεται η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα νεολαίας, υβριστής του Ολοκαυτώματος και
της μνήμης των 6.000.000 αδελφών μας, δηλώνει υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης και η Πλατεία Ελευθερίας, από τόπο μαρτυρίου χιλιάδων Εβραίων, επιχειρείται
από διάφορους κύκλους να μετατραπεί σε χώρο πολλαπλών χρήσεων και το μνημείο του Ολοκαυτώματος, μοναδικό σε τούτη την πόλη, να περιθωριοποιηθεί, ακριβώς
για να υποτιμήσει τις ευθύνες όλων εκείνων, που με απάθεια απλά παρατηρούσαν τη σύλληψη και το διωγμό των
ανθρώπων της διπλανής πόρτας. Και σήμερα, το μήνυμα
που εκπέμπεται από τούτη την πόλη, από τούτο το χώρο,
πρέπει να είναι ξεκάθαρο: η λήθη του Ολοκαυτώματος, η
παραποίηση της ιστορίας, δεν θα περάσει. Δεν μπορεί να
περάσει. Δεν πρέπει να περάσει.
Μέσα από υποκουλτούρες του μίσους και της βίας καλλιεργούνται ο ρατσισμός, η μισαλλοδοξία, ο αντισημιτισμός. Το εμπόδιο στην υποκουλτούρα αυτή μπαίνει από
τον ίδιο τον πολιτισμό μας. Έναν πολιτισμό, που υπηρέτησαν πιστά τα ιταλικά μορφωτικά ιδρύματα στη Θεσσαλονίκη και αυτόν τον πολιτισμό καλούμαστε όλοι μαζί να
προασπίσουμε, απέναντι στην υποκουλτούρα της απάθειας και της αδιαφορίας, που όμως θέτει σε κίνδυνο την
ανθρώπινη υπόστασή μας.
Σε αυτόν τον αγώνα για τη ζωή και την ανθρώπινη υπόσταση, προσέφεραν την πολύτιμη βοήθειά τους ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, ο Άγγελος Έβερτ, ο
Μητροπολίτης Ζακύνθου Χρυσόστομος, ο Δήμαρχος Ζακύνθου Καρέρ, ανώνυμοι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και απλοί πολίτες, «Δίκαιοι των Εθνών» και στη
μνήμη του καθένα από αυτούς έχει φυτευτεί ένα δένδρο
στην Ιερουσαλήμ, στο κράτος του Ισραήλ, που γεννήθηκε από τις στάχτες των θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
Διότι, όπως γνωρίζετε, μία από τις βασικές αρχές του
εβραϊσμού είναι ότι: όποιος σώζει μια ζωή, σώζει τον
κόσμο όλο.
Και εσείς κύριε Κρεσέντσι, με τα ντοκουμέντα αυτά δεν
προσθέσατε απλά μια σελίδα αναμνήσεων της εβραϊκής
ζωής στη Θεσσαλονίκη, μας συγκινήσατε γιατί σήμερα,
νιώθουμε τους δικούς μας ανθρώπους δίπλα μας.
Σας ευχαριστούμε θερμά.
Από την ομιλία του Γενικού Γραμματέα του ΚΙΣΕ, Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ.
30
της ΝΤΟΡΙΤΑΣ ΤΡΕΒΕΖΑ
εαν
ειναι
ο ανθρωπος
Η συνταρακτική μαρτυρία του Πρίμο Λέβι, την οποία περιγράφει διατηρώντας, καθαρή σκέψη, ρεαλισμό και ελάχιστους συναισθηματισμούς, δεν είναι απλώς ένα άλλο
βιβλίο, που εντάσσεται στην λογοτεχνία του Ολοκαυτώματος. Είναι κυρίως, ένα εγχειρίδιο, μια βιωματική ιστορία, που θα μπορούσε να συμπληρώνει το μαθητικό
βιβλίο της ιστορίας του Βʼ Παγκοσμίου Πολέμου, στα
σχολεία, σε όλα τα μέρη του κόσμου. Ο Πρίμο Λέβι, δεν
κρατούσε σημειώσεις από την καθημερινότητά του τυχαία- όσο δύσκολο κι επικίνδυνο είχε αποδειχτεί αυτό.
Μας δίνει ένα πλήθος ανεκτίμητων πληροφοριών για την
προκατάληψη και προπαγάνδα των γερμανικών διωκτικών αρχών, την αντίδραση των μη Γερμανών στην εξολόθρευση χιλιάδων στα στρατόπεδα αλλά μας μιλά και
με ξεκάθαρο και άμεσο ύφος για την λειτουργία και δομή
των στρατοπέδων, την εσωτερική οργάνωσή τους, την
ιεραρχία των αιχμαλώτων, τις συνήθειες, το εμπόριο που
αναπτύχθηκε και την αντίδραση του ανθρώπου- κάθε ανθρώπου- στην συνεχόμενα αυξανόμενη απειλή της εξαφάνισής του. Κάθε προσπάθεια να διατηρήσει ανέπαφα
ορισμένα από τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά του, ήταν το
μεγαλύτερο στοίχημα για τον Λέβι, μέσα σε συνθήκες
πλήρους αντιξοότητας και μηδενισμού. Το να διατηρεί
ένα στοιχειώδη ανθρώπινο χαρακτήρα, να νοιάζεται, να
μοιράζεται, να συμπάσχει, μπροστά στον τρόμο της εξαφάνισης, φάνταζε ανούσιο, αλλά για τον Λέβι ήταν η
ουσία, ο λόγος για τον οποίο άξιζε να συνεχίζει να προσπαθεί.
Μια σκιαγράφηση, του ανθρώπινου είδους μέσα από την
επιστημονική ματιά του Πρίμο Λέβι, δίνει φως σε πολλές
σκοτεινές όψεις της ανθρώπινης φύσης. Αυτό που είμαστε, αυτό που μας κάνει να ξεχωρίζουμε από τις μηχανές
και τα άψυχα αντικείμενα, είναι η άρνησή μας να πούμε
ναι στην εξαφάνιση, η αδυναμία μας να προσαρμοστούμε
σε ένα περιβάλλον που απαιτεί τον εκμηδενισμό κάθε
αξιοπρέπειας, κάθε αρχής, κάθε αιτίας. Γιατί, τότε είναι
που πραγματικά πεθαίνουμε, ακόμα κι αν συνεχίζουμε να
αναπνέουμε. Στο ερώτημα, γιατί ο άνθρωπος να κάνει
ένα τόσο τεράστιο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, μας
αφήνει το περιθώριο να σκεφτούμε, να προβληματιστούμε, να εξερευνήσουμε. Δεν θέλει να σοκάρει ή να
προκαλέσει έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις, περιγράφει κάθε ημέρα, κάθε ώρα και κάθε στιγμή όλα
όσα πέρασε επί ένα περίπου χρόνο, με λεπτομέρεια,
όπως όταν κρατάει κανείς σημαντικές σημειώσεις, για
να εξακριβώσει την πορεία ενός πειράματος, χωρίς να
έχει καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα.
Η ερώτηση για τον Λέβι- και κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο- ίσως δεν είναι τελικά γιατί συνέβη ό, τι συνέβη,
αλλά πως επέτρεψε ο άνθρωπος να συμβεί κάτι τέτοιο
στον άνθρωπο. Πώς η καταστροφή πήρε τη θέση της
δημιουργίας, πώς το φως κρύφτηκε για τόσο πολύ, πώς
η σκιά τα παρέσυρε όλα. Δίνει έμφαση στο πως αντιμετώπισαν οι άλλοι, οι «ελεύθεροι», την τραγωδία που
έβλεπαν να εκτυλίσσεται μπροστά τους, πως τη βίωσαν,
πως αντέδρασαν στην δυστυχία των συνανθρώπων
τους, για ποιο λόγο έμεναν άπραγοι. Και αυτοί ήταν σίγουρα πολλοί. Και είχαν σίγουρα ορισμένες δυνατότητες δράσης. Αλλά δεν κινητοποιήθηκαν.
Αξίζει να αναρωτηθούμε- ειδικά σήμερα- μέχρι που μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος, σε καιρούς δυσοίωνους και
σκοτεινούς. Ίσως το μήνυμα, που θέλει να μας στείλει
ο Λέβι να είναι ακριβώς αυτό, ότι όσοι ξεχνάνε, όσοι
δεν ενδιαφέρονται ή όσοι απλά κλείνουν τα μάτια σε
ανάλογα εγκλήματα του παρελθόντος, του παρόντος
και του μέλλοντος, είναι καταδικασμένοι κι αυτοί σε
αφανισμό.
31
Η
ανεκδοτο
Μια φορά σε ένα μπαρ καθόταν ένας μικροκαμωμένος άντρας και κοιτούσε με μανία το ποτό του. Ξαφνικά, μπαίνει στο μπαρ ένας μεγαλόσωμος άντρας,
τον πλησιάζει, του παίρνει το ποτό και το πίνει μονορούφι. Ταράζεται ο μικρόσωμος άντρας και βάζει τα
κλάματα. Ο μεγαλόσωμος τότε του λέει: «Καλά ρε
φίλε, μην κάνεις έτσι, θα σου πάρω άλλο ποτό».
«Όχι, δεν φταις εσύ», του λέει κλαίγοντας ο άντρας.
«Σήμερα ήταν η χειρότερή μου μέρα. Το πρωί άργησα να σηκωθώ, έχασα ένα σημαντικό ραντεβού
στη δουλειά και ο διευθυντής μου με απέλυσε.
Βγαίνω έξω από την δουλειά μου για να φύγω και
διαπιστώνω ότι μου έχουν κλέψει το αυτοκίνητο.
Παίρνω ένα ταξί και ξεχνάω μέσα το πορτοφόλι μου.
Γυρνάω σπίτι να πάρω λεφτά για να πληρώσω το ταξί
και βλέπω τη γυναίκα μου αγκαλιά με τον υδραυλικό.
Και σα να μην έφταναν όλα αυτά, ενώ σκόπευα να
βάλω ένα τέλος στη ζωή μου έρχεσαι κι εσύ και μου
πίνεις το δηλητήριο!»
κόκκαλα δεν έχει..
Η λέξη διακύβευμα είναι σύνθετη λέξη, από την πρόθεση διά
και το αρχαιοελληνικό ρήμα κυβεύω. Την χρησιμοποιούμε
για να πούμε ότι κάτι διακυβεύεται, τίθεται σε κίνδυνο ή παίζεται η τύχη του. Το ρήμα διακυβεύω/ομαι και το ουσιαστικό
διακύβευμα ανήκουν στο λεξιλόγιο της νεοελληνικής γλώσσας, η σημασία τους όμως, έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Κυβεύω λοιπόν, σημαίνει παίζω κύβους, δηλαδή ζάρια.
Τα ζάρια ήταν αγαπημένο παιχνίδι των αρχαίων, όπως προκύπτει από πλήθος αναφορών και εικονογραφήσεων, (σε αμφορέα στο Μουσείο του Βατικανού, απεικονίζονται να
ρίχνουν κύβους ο Αχιλλέας με τον Αίαντα, σε μια ανάπαυλα
του Τρωικού Πολέμου). Γνωστή ήταν από τότε και η μεταφορική σημασία της κυβείας, του παιχνιδιού των ζαριών δηλαδή. Οι αρχαίοι μάλιστα, χρησιμοποιούσαν τις στερεότυπες
εκφράσεις «αναρρίπτω τον κύβον» (ή «ο κύβος ερρίφθη»),
που σημαίνει παίρνω το ρίσκο για μια επερχόμενη δράση.
Πηγή: www.babiniotis.gr
ο «βιολιστης στη στεγη» στο Campion school
«Ο βιολιστής στη στέγη», μια εξαιρετική παράσταση, που
παρουσίασαν οι μαθητές του θεατρικού ομίλου του Campion school στην Αθήνα, προκάλεσε ενθουσιασμό και συγκίνηση στο πλήθος κόσμου, που γέμιζε επί τρείς ημέρες
την αίθουσα θεάτρου.
43 μαθητές, με πρωταγωνιστή τον θαυμάσιο Δ. Κ. στο
ρόλο του Τεβιέ, και 4 μουσικοί, έδωσαν ένα πραγματικό
ρεσιτάλ ερμηνείας, που οι θεατές παρακολούθησαν έκθαμβοι, ενώ ξεσπούσαν σε χειροκροτήματα, στις κορυ-
φαίες στιγμές του έργου. Μεταξύ αυτών και τρείς νέοι
της Κοινότητάς μας. Ο Ισαάκ Μάριου Ελιέζερ, στο ρόλο
του παντοπώλη Μορντχάϊ, ο Νόα Ασσέρ στο ρόλο του
Ραββίνου και ο Μαρσέλ Αμαρίλιο, στο ρόλο του Νάχουμ,
του ζητιάνου. Η σκηνοθέτης της παράστασης, κ. Άννα
Ρογάκου, η μουσική διευθύντρια, κ. Ρεβέκκα Χέλσμπι και
ένα επιτελείο 18 ακόμη μαθητών, υποστήριξαν την παράσταση με τα σκηνικά, την ενδυματολογία και την τεχνική επιμέλεια ήχου και φωτισμού.
ΣΥΜΒΑΛΛΩ ΚΙ ΕΓΩ ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΜΑΣ
Τα παιδιά μας χρειάζονται
την αμέριστη βοήθειά μας
για παροχή
υψηλού επιπέδου παιδείας
στο Σχολείο μας
Η αλληλεγγύη προς τους
αναξιοπαθούντες
ομοθρήσκους μας,
είναι ιερό χρέος μας
Η συνέχιση των παραδόσεων
που διατηρούν
ζωντανό το λαό μας
οφείλουμε να είναι
διαρκές μέλημά μας
ΠΛΗΡΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΙΣΦΟΡΑ ΠΕΤΣΙΑ
ΠΟΥ ΜΟΥ ΑΝΑΛΟΓΕΙ
Η Επιτροπή Πέτσια

μαρτιος – απριλιος 2012

alef new 43 - Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών

εδώ

τ ε υ χ ο σ 3 4 ι ο υ λ ι ο σ - Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών

ΟΧΙ ΤΙΜΕΣ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΗ

Murat Bardakçı _ Osmanlı`da Seks

τευχος 68

ΕΝΓΚΕΛΣ- ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΔΙΑΤΑΓΕΣ, ΥΠΑΚΟΗ.

Εδώ - Jewish Museum of Greece

εκδοση 12 ιανουαριου 2014

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ