11:00 AM Page 1 > ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΟ Ελληνικό Φάρμακο. Ποιότητα στην Υγεία - Πνοή στην Οικονομία > Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Ο κρατισμός πνίγει την Υγεία > Θ. ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Διαπιστώσεις υπάρχουν... > ΜΗΝΑΣ ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΠΕΡΑΣΕ Η... μνημονιακή Υγεία X+7 ΓΛYΦAΔAΣ 011985 ESS P O ST Έτος 22 ο / Τεύχος 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ PR Medical Express PR 10/25/13 ES ST Medical_exofyllo_222 S PO ISSN 1106-3157 Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε. ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ 102 166 74 ΓΛΥΦΑΔΑ e-mail: info@pitsilidis.gr GABRIEL STEG Αντιπηκτικά: Ένα νέο ταξίδι ξεκινά ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΙΟΝΗΣ O εμβολιασμός είναι σημαντική ευθύνη των υγειονομικών στην ΠΦΥ Επισκεφτείτε τη νέα μας ιστοσελίδα w w w. m e d i c a l e x p r e s s . g r Username και Password στη σελίδα των περιεχομένων Medical_exofyllo_222 10/25/13 11:00 AM Page 2 Medical_soma_222 10/25/13 11:19 AM Page 3 Medical_soma_222 10/25/13 11:19 AM Page 4 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Medical Express ΙΔΙOΚΤΗΣΙΑ: Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε., Αγ. Νικολάου 102, 16674 Γλυφάδα, τηλ.: 210-89.47.002, Fax: 210-89.41.551, www.pitsilidis.gr, e-mail: info@pitsilidis.gr www.medicalexpress.gr username: abcd / password: 1234 20 ΚΩΔΙΚΟΣ: 01-1985 24 EDITORIAL Ο κρατισμός πνίγει την Υγεία ΕΞΕΡΧΟΜΕΝΑ Διαπιστώσεις υπάρχουν... 6 ΕΚΔOΤΗΣ Mιχάλης Πιτσιλίδης, Λ. Πορφύρα 11, Bούλα 166 73 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Nινέττα Βατικιώτη 10 ΔIEYΘYΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Θεόδουλος Παπαβασιλείου ΜΗΝΑΣ ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΠΕΡΑΣΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 12Ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ HEALTHWORLD 2013 Η... μνημονιακή Υγεία ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ GABRIEL STEG Αντιπηκτικά: Ένα νέο ταξίδι ξεκινά ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΙΟΝΗΣ O εμβολιασμός είναι σημαντική ευθύνη των υγειονομικών στην ΠΦΥ ΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚH ΔIEYΘYΝΣΗ Κωνσταντίνος Σπίγγος Μιχάλης Πιτσιλίδης 12 ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Νεκταρία Καρακώστα, Έλενα Κιουρκτσή, Βιβέττα Λαϊνιώτη 20 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Βασιλική Κούτσικου ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Σοφία Κολοβού 24 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ 30 ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 40 ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΑΡΜΑΚΟ Ποιότητα στην Υγεία - Πνοή στην Οικονομία 54 4 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 ART DIRECTOR Νικολέττα Παπαϊωάννου ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Σταμάτης Κωνσταντάτος ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Όλγα Κοσσυβάκη Ανυπόγραφα άρθρα: Copyright Medicart SA Αποκλειστικά δικαιώματα για την Ελλάδα Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε. Medical_soma_222 10/25/13 11:19 AM Page 5 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 6 E D I T O R I A L Ο κρατισμός πνίγει την Υγεία Του Μιχάλη Πιτσιλίδη pitsilidis@gmail.com Πάνω στην κρίση, οι φωστήρες του κρατισμού, έσφιξαν ακόμα περισσότερο τη θηλιά στο λαιμό δεκάδων χιλιάδων εργαζομένων και επιχειρήσεων... Περαστικά μας! A λήθεια, ποιος φυσιολογικός άνθρωπος και ποιος ανοιχτών οριζόντων πολιτικός, δεν θα σκεπτόταν να χρησιμοποιήσει της Υγεία (περίπου 10% του ΑΕΠ συνολικά) ως μοχλό ανάπτυξης, σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, από τον ιατρικό τουρισμό μέχρι το άνοιγμα της αγοράς που πνίγεται από συνεχείς απαγορεύσεις και αρρωστημένες κρατικές παρεμβάσεις; Υπάρχουν τουριστικοί προορισμοί που έχουν υποβαθμιστεί από τη σειρά θηριωδών πολυτελών ξενοδοχείων, το ένα δίπλα στο άλλο, στην ίδια παραλιακή περιοχή όπως π.χ. η Ρόδος. Θα μπορούσε το ένα από αυτά να μετατραπεί σε μεγάλη Μονάδα Τεχνητού Νεφρού και σε κέντρο Αποκατάστασης. Έτσι, νεφροπαθείς από όλο τον κόσμο και άνθρωποι που χρειάζονται κάθε 48 ώρες αιμοκάθαρση και καθημερινό πρόγραμμα άσκησης, θα μπορούσαν να περνούν εξαίσιες διακοπές, έχοντας δίπλα τους τις ιατρικές υπηρεσίες που χρειάζονται. Αντ’ αυτών η ελληνική πολιτεία, με τον πρωτόγονο κρατισμό που δυστυχώς διαποτίζει οριζοντίως όλα τα κόμματα, πνίγει καθημερινά όλο και περισσότερο την οικονομική διάσταση της Υγείας, θεωρώντας περίπου ντροπή να συζητάμε για την Υγεία ως μοχλό ανάπτυξης της 6 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 7 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 8 E D I T O R I A L O συνταξιούχος των 600 ευρώ και ο μισθωτός των 4.000 ευρώ πληρώνουν την ίδια συμμετοχή για τα φάρμακά τους, εφόσον πάσχουν από την ίδια νόσο και παίρνουν τα ίδια φάρμακα... οικονομίας! Λες και οι αξιοπρεπείς παροχές υγείας δεν προϋποθέτουν ένα οικονομικά εύρωστο κράτος για να παρασχεθούν «δωρεάν» (τρομάρα μας!). Διστάζουμε π.χ. να επιβαρύνουμε κάθε συνταγή με 1-3 ευρώ (ουσιαστικά αυτό ισοδυναμεί με ένα ελάχιστο ανασφάλιστο όριο) ή, ακόμα, με 5-10 ευρώ αν ο ασθενής είναι οικονομικά εύρωστος. Έτσι, ο συνταξιούχος των 600 ευρώ και ο μισθωτός των 4.000 ευρώ πληρώνουν την ίδια συμμετοχή για τα φάρμακά τους, εφόσον πάσχουν από την ίδια νόσο και παίρνουν τα ίδια φάρμακα... Θεσμοθετήσαμε για την Ελλάδα τα πιο φθηνά φάρμακα της ΕΕ (λάθος, λάθος, λάθος) υποβαθμιζόμενοι, μόνοι και αναξιοπρεπείς, ως οι φτωχότεροι και πιο μίζεροι. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να παρατηρούνται ελλείψεις λόγω εξαγωγών. Απαγορεύσαμε την πώληση φαρμάκων από φαρμακεία σε φαρμακαποθήκες, και από φαρμακαποθήκη σε φαρμακαποθήκη και στο τέλος απαγορεύσαμε τις ...εξαγωγές για να αντιμετωπίσουμε τις ελλείψεις που οφείλονται, ωστόσο, στη χαμηλότερη τιμή. Πονάει δόντι, κόβουμε κεφά- 8 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 λι! Κρατισμός, άλλωστε, ίσον απαγορεύσεις. Ο εσωτερικός ιατρικός συνεδριακός ιατρικός τουρισμός αποτελούσε μια από τις πιο αξιόλογες πηγές εσόδων για γραφεία ταξιδίων, αεροπορικές εταιρείες, πούλμαν, ξενοδοχεία, εστιατόρια κλπ και μάλιστα σε εποχές εκτός τουριστικής αιχμής. Ο Ε.Ο.Φ σε ένα αδιανόητο κρεσέντο απαγορεύσεων, παρερμηνεύοντας μάλιστα τη σχετική νομοθεσία, συνέθεσε πολυσέλιδες απαγορεύσεις, τόσες και τέτοιες ώστε η δαπάνη προώθησης των εταιρειών που κατευθυνόταν προς τόσες και τόσες επαγγελματικές ομάδες, έγινε τώρα, σε πολλές περιπτώσεις, μαύρο χρήμα που κατατίθεται σε λογαριασμούς γιατρών στο εξωτερικό ή μετετράπη σε ταξίδι εξωτερικού, σε εξωτικό μάλιστα προορισμό, «στη ζούλα». Κι όλα αυτά συνέβησαν τα τελευταία 3-4 χρόνια, όταν μέχρι το 2008 γινόταν χαμός! Πάνω στην κρίση, οι φωστήρες του κρατισμού, έσφιξαν ακόμα περισσότερο τη θηλιά στο λαιμό δεκάδων χιλιάδων εργαζομένων και επιχειρήσεων... Περαστικά μας! Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 9 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 10 E Ξ Ε Ρ Χ Ο Μ Ε Ν Α Διαπιστώσεις υπάρχουν... Του Θεόδουλου Παπαβασιλείου t.papavasiliou@pitsilidis.gr Είμαστε μοναδικοί ως λαός στην διαπίστωση των προβλημάτων. Όπως μοναδικοί είμαστε και στην μη αντιμετώπισή τους. Έ πεσα κατά λάθος –ευτυχώς δεν χτύπησα – σε μια έρευνα-δημοσκόπηση του Σκάι που έγινε το 2004 για θέματα οικονομίας και διαφθοράς. Το γενικό συμπέρασμα ήταν πως «καταγράφεται μια ανησυχία της κοινής γνώμης για την οικονομία και τα οικονομικά. Η πλειοψηφία θεωρεί ότι έχει χειροτερεύσει τον τελευταίο χρόνο η οικονομική κατάσταση της χώρας. Το 53% απαντά ότι έχει χειροτερεύσει πολύ ή λίγο-προς το λίγο είναι οι περισσότερες γνώμες-, αλλά είναι σαφές ότι έχουμε μια αρνητική εικόνα για την οικονομία». Όσον αφορά τη διαφθορά «76% πιστεύουν ότι υπάρχει διαφθορά μεγάλη ή πολύ μεγάλη, 84% συμφωνούν ότι κάποιοι άνθρωποι του επιχειρηματικού κόσμου επηρεάζουν την πολιτική ζωή του τόπου, αυτό δηλαδή που έχουμε κωδικοποιήσει με τη λέξη διαπλοκή». Δέκα χρόνια μετά και η οικονομική ανησυχία μετατράπηκε σε εφιάλτη, ενώ την ίδια ώρα το πρόβλημα της διαφθοράς παραμένει απερίσπαστα στον θρόνο του. Οι εκθέσεις του Σώματος Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης επαναλαμβάνουν εδώ και χρόνια τις ίδιες διαπιστώσεις: πολεοδομία, τοπική αυτοδιοίκηση, δημοτικά έργα, δημόσια διοίκηση, διαχείριση νοσοκομείων και σύστημα προμηθειών αποτελούν σταθερά τις μεγαλύτερες εστίες διαφθοράς και κακοδιοίκησης. Παρόλα αυτά, οι διαπιστώσεις παραμένουν διαπιστώσεις και τα προβλήματα αντιμετωπίζονται είτε προφορικά μέσω πολιτικών δεσμεύσεων, είτε γραπτά μέσω ερωτήσεων στην Βουλή, αποφάσεων και νομοσχεδίων που παραμένουν στο συρτάρι. Είμαστε μοναδικοί ως λαός στην διαπίστωση των προβλημάτων. Όπως μοναδικοί είμαστε και στην μη αντιμετώπισή τους. Αντίστοιχο παράδειγμα είναι και αυτό 10 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), που επανήλθε με φόρα στην επικαιρότητα τον τελευταίο καιρό. Η αλήθεια είναι πως, ποτέ δεν έφυγε από την επικαιρότητα, τους στόχους, τις προθέσεις και τις δεσμεύσεις των εκάστοτε ηγεσιών του υπουργείου Υγείας. Η πρώτη συγκροτημένη προσπάθεια για τη δημιουργία ενός δικτύου ΠΦΥ, καταγράφεται στον ιδρυτικό νόμο του Εθνικού Συστήματος Υγείας το 1983, όπου υπήρχε πρόβλεψη για δημιουργία αστικών και μη αστικών Κέντρων Υγείας και Περιφερειακών Ιατρείων που θα λειτουργούσαν ως αποκεντρωμένες μονάδες των νοσοκομείων της περιοχής τους και θα αναλάμβαναν την παροχή εξωνοσοκομειακής περίθαλψης. Ακολούθησαν πολλοί ακόμη νόμοι, που άλλοι επέκτειναν τη δυνατότητα για παροχή ΠΦΥ στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων και στον ιδιωτικό τομέα, άλλοι περιφρουρούσαν τον δημόσιο χαρακτήρα της και, γενικά, αναζητούσαν τη σωστή φόρμουλα για να βρει το σύστημα την...πρωτοβάθμια υγειά του. Ανεξαρτήτως των διαφορών και των ομοιοτήτων που είχαν οι προσπάθειες που έγιναν κατά το παρελθόν για τη δημιουργία ΠΦΥ, το αποτέλεσμα είναι αυτό που μετράει: όλες παρέμειναν επί χαρτού και στριμωγμένες σε ένα συρτάρι με άλλα παρατημένους νόμους και ξεχασμένα νομοσχέδια. Κι όλα αυτά, παρά την κοινή διαπίστωση ότι η ΠΦΥ είναι σημαντική και θα βοηθήσει από πολλές απόψεις το πολύπαθο νοσοκομειακό –κεντρικό ΕΣΥ. Τώρα γίνεται μία ακόμη προσπάθεια και έχουν κατατεθεί ήδη τρεις προτάσεις από άτομα που γνωρίζουν καλά τα του χώρου της Υγείας. Ας ελπίσουμε αυτή τη φορά να πάμε ένα βήμα παραπέρα και οι διαπιστώσεις δεκαετιών να ξεφύγουν από το χαρτί και να γίνουν έργα. Κάλλιο αργά παρά αργότερα. Κι αυτό είναι μια κοινή διαπίστωση... Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 11 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 12 Μ Η Ν Α Σ Η Τ Α Ν & Π Ε Ρ Α Σ Ε ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 12Ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ HEALTHWORLD 2013 Η... μνημονιακή Υγεία Της Νεκταρίας Καρακώστα Το μνημόνιο βλάπτει σοβαρά την υγεία. Αυτό είναι κάτι που δεν χωρά αμφισβήτηση. H συμπίεση της δαπάνης και η επιδείνωση των δεικτών υγείας, τα τελευταία 3 χρόνια, το επιβεβαιώνουν. Υπάρχουν όμως διέξοδοι από τα ασφυκτικά πλαίσιά του; Σε αυτό το κρίσιμο ερώτημα κλήθηκαν να απαντήσουν οι ομιλητές, εκπρόσωποι από τον κλάδο της υγείας, στο πλαίσιο του 12ου ετήσιου συνεδρίου HealthWorld 2013, που πραγματοποίησε πρόσφατα το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, με θέμα «Από το Μνημόνιο στην Ανασυγκρότηση του Υγειονομικού Τομέα». Αδυναμίες Ξεκίνησαν όμως όλα με το μνημόνιο; Ο υφυπουργός Υγείας, κ. Αντώνης Μπέζας, στην ομιλία του, έπιασε το νήμα του συστήματος υγείας από το 1980,αναγνωρίζοντας ότι η δόμηση και η ανάπτυξή του έγιναν σε στρεβλή βάση. «Οι υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα, από τη δεκαετία του 1980 και μετά, αναπτύχθηκαν αλματωδώς. Η ανάπτυξη τους βασίστηκε κυρίως στο δημό- 12 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 σιο τομέα, κι αυτό είχε ως συνέπειες: 1) Την ανορθολογική χωροταξική και λειτουργική κατανομή των δομών του ΕΣΥ, με αποτέλεσμα η χώρα από τη μία μεριά να διαθέτει ένα ιδιαίτερα πυκνό δίκτυο δημόσιων δομών Υγείας και από την άλλη, λόγω ακριβώς της πληθώρας αυτών των δομών, να εμφανίζονται φαινόμενα υποστελέχωσης και αδυναμίας εξυπηρέτησης των αναγκών των πολιτών. Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 13 Μ Η Ν Α Σ 2) Την πληθώρα των ασφαλιστικών Ταμείων, με διαφορετικούς κανονισμούς παροχών το καθένα και διαφορετικές εισφορές για τους ασφαλισμένους τους, ασφαλιστικών Ταμείων των οποίων οι κλάδοι Υγείας έχουν ενωθεί πλέον στον ΕΟΠΥΥ. 3) Τη διείσδυση του ιδιωτικού τομέα, ο οποίος λειτούργησε διαχρονικά ως συμπληρωματικός του δημόσιου, μέσω ενός ιδιαίτερα διευρυμένου δικτύου ιδιωτών ιατρών και διαγνωστικών εργαστηρίων. Με βάση αυτή την κατάσταση, η απουσία ουσιαστικού ελέγχου των οικονομικών του συστήματος και η μη σύνδεση τους με τις παραγόμενες υπηρεσίες, οδήγησε σε υπέρογκες δαπάνες διαγνωστικών εξετάσεων, φαρμάκου και προμηθειών. Οι τιμές των ιατροτεχνολογικών προϊόντων και η χρήση φαρμάκων ήταν από τις υψηλότερες στην ΕΕ. Κάπως έτσι, τα οικονομικά της Υγείας επιδεινώθηκαν δραματικά, τα ελλείμματα των ασφαλιστικών Ταμείων προσέλαβαν εκρηκτικές διαστάσεις, οι προϋπολογισμοί αδυνατούσαν να ανταποκριθούν στις απαιτούμενες δαπάνες και ορισμένες από αυτές τις παθογένειες κληρονομήθηκαν από τον ΕΟΠΥΥ», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Μπέζας. Η οικονομική κρίση ήλθε λοιπόν να επιδεινώσει έτι περαιτέρω την κατάσταση, καθώς επηρέασε, μεταξύ άλλων, μια σειρά κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες (εισόδημα, πρόσβαση στην κοινωνική ασφάλιση), που επιδρούν αρνητικά στην υγεία των πολιτών. Επίσης, «το μνημόνιο και οι ρυθμίσεις του στις υπηρεσίες υγείας και τη φαρμακευτική περίθαλψη, οι οποίες αφορούν σε περικοπές χωρίς προσπάθεια αναδιοργάνωσης και αντιμετώπισης των στρεβλώσεων που προαναφέρθηκαν, έχουν φέρει το σύστημα σε οριακή κατάσταση. «Οι πολιτικές περιστολής της δαπάνης Η Τ Α Ν & Π Ε Ρ Α Σ Ε απεδείχθησαν ατελέσφορες και πλην των πρόσκαιρων ρυθμίσεων δεν έχουν επιδείξει θετική συμβολή στην ανασυγκρότηση του υγειονομικού τομέα», τόνισε με τη σειρά του ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημοσίας Υγείας (ΕΣΔΥ), κ. Γιάννης Κυριόπουλος. Η κατάσταση Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά την κατάσταση που διαμορφώνεται στον τομέα της υγείας, με τα μέτρα του μνημονίου: • Η συμπίεση της δαπάνης για το φάρμακο (έχει μειωθεί κατά 50%) και τα τεχνολογικά και υγειονομικά προϊόντα (>60%), δημιούργησε μείζονα προβλήματα λειτουργίας και προκαλεί σημαντικές στρεβλώσεις. Ωστόσο, στην ομιλία του, ο υπουργός Υγείας κ. Άδωνις Γεωργιάδης διαβεβαίωσε ότι θα υπάρξουν παρεμβάσεις και σε άλλους τομείς της υγείας: «Οι παρεμβάσεις δεν σταματούν στο φάρμακο. Ο τομέας της υγείας χρειάζεται γενική αναμόρφωση, για παράδειγμα στην πρωτοβάθμια φροντίδα, όπου η διαμόρφωση ενός ενιαίου δημόσιου φορέα θα είναι προϊόν διαλόγου και δεν έχουμε καταλήξει σε αποφάσεις». Δεσμεύθηκε δε, ότι θα παρασχεθεί στις φαρμακευτικές εταιρείες το κατάλληλο επενδυτικό περιβάλλον για επιχειρείν. • Οι καθυστερήσεις στην εισαγωγή νέων προϊόντων και υπηρεσιών, μακροπρόθεσμα αυξάνουν, αντί να μειώνουν, τη δαπάνη υγείας. • Η ανάγκη για πόρους χρηματοδότησης του ΕΟΠΥΥ είναι επιτακτική. Οι σχετικές προσπάθειες πιθανόν να επικεντρώσουν στην φορολόγηση βλαπτικών προϊόντων, όπως είναι π.χ. τα προϊόντα καπνού. Έχουν επίσης προταθεί η εισαγωγή ενός κοινωνικού ΦΠΑ και η συμμετοχή των ασθενών στο κόστος των υπηρεσιών, ώστε να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα αποζημίωσης των προ- MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 / 13 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 14 Μ Η Ν Α Σ Η Τ Α Ν & Π Ε Ρ Α Σ Ε μηθευτών, αλλά και κάλυψης των ανασφάλιστων ομάδων του πληθυσμού. • Το απορρυθμισμένο δημοσιονομικά σύστημα υγείας δοκιμάζεται μαζί με ολόκληρο το ασφαλιστικό σύστημα, ενώ «κερασάκι στην τούρτα» αποτελεί το –μείζον- πρόβλημα της απο-ασφάλισης του πληθυσμού. • Η εθνική φαρμακευτική πολιτική έχει κενά και αντιφάσεις, ενώ η περαιτέρω μείωση της δαπάνης υγείας και ειδικότερα της φαρμακευτικής δαπάνης σε επίπεδα κατώτερα του 1,3% του ΑΕΠ (<2,3 δις [) εκτιμάται ότι θα προκαλέσει ανισορροπίες στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, με αποτέλεσμα την αύξηση της χρήσης δαπανηρής νοσοκομειακής περίθαλψης. Όπως τόνισε ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ, κ. Κωνσταντίνος Μ. Φρουζής, «η δαπάνη (ή επένδυση) στην υγεία, το 2011, ήταν ήδη στο -30%! Σαφώς το φάρμακο ήταν ο σωτήρας των δημοσιονομικών της υγείας (-55% σε 4 χρόνια). Φτάσαμε λοιπόν το 2013 σε μια κατά κεφαλή δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, όπου η ευρωπαϊκή είναι +50% από τη δική μας. Η δαπάνη δεν θα πρέπει να πέσει κάτω από το 1,2% - 1,3% του ανύπαρκτου πλέον ΑΕΠ μας (2,25 δις [)». Ανασυγκρότηση Πώς όμως θα γίνει πραγματικότητα η αναμόρφωση για την οποία μίλησε ο υπουργός Υγείας; «Η αναζήτηση της αποδοτικότητας -αντί της περιστολής της δαπάνης- και της αποτελεσματικότητας -αντί της ανταπόκρισης στη ζήτηση- οφείλουν να είναι οι δυο βασικοί στόχοι της τρέχουσας περιόδου. Η ανασυγκρότηση του υγειονομικού τομέα ταυτίζεται στην παρούσα συγκυρία με τη μεταρρύθμιση και την αναδιάρθρωση του ΕΟΠΥΥ και της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Προς τούτο, η διεύρυνση της χρηματοδοτικής 14 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 βάσης του ΕΟΠΥΥ και η λειτουργία του ως φορέα που ασκεί ασφαλιστική πολιτική, σε συνδυασμό με τη δημιουργία δικτύων πρωτοβάθμιας περίθαλψης, στα οποία συμμετέχει το σύνολο των δημοσίων και ιδιωτικών δομών και επαγγελματιών υγείας, αποτελεί μια εύστοχη απάντηση για την υπέρβαση της κρίσης», σημείωσε ο κ. Κυριόπουλος. Γιατί ανεξάρτητα από τις μνημονιακές υποχρεώσεις και επιδιώξεις, «το ζητούμενο είναι να δημιουργηθεί ένα σταθερό περιβάλλον υγείας για όλους τους λειτουργούς της υγείας. Αυτό εκτός των άλλων προϋποθέτει και την ύπαρξη ενός Εθνικού Σχεδίου για την Υγεία. Ενός σχεδίου που θα υλοποιεί εθνική πολιτική και εθνικούς στόχους», τόνισε χαρακτηριστικά, ανοίγοντας τις εργασίες του συνεδρίου, ο Πρόεδρος του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, κ. Σίμος Αναστασόπουλος. Οι λύσεις Πέρα όμως από το παραπάνω γενικό πλαίσιο, στη διάρκεια του συνεδρίου, ακούστηκαν πολλές και ενδιαφέρουσες λύσεις στο αδιέξοδο της υγείας, που συνοψίζονται στα εξής: * Την ολοκληρωτική στροφή προς την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, με την ενοποίηση των κέντρων υγείας, των πολυϊατρείων και το σύνολο των γιατρών με τη μορφή ολοκληρωμένων δικτύων υγείας, στα οποία θα συμμετέχουν και οι δημόσιες δομές (πολυϊατρεία ΕΟΠΥΥ, Κέντρα Υγείας, ιατρεία τοπικής αυτοδιοίκησης, γιατροί του ιδιωτικού τομέα και διαγνωστικά εργαστήρια). • Την άμεση αποκατάσταση των χρεών και την περαιτέρω χρηματοδότηση του συστήματος υγείας, ώστε να καταστεί βιώσιμο. • Την ανάπτυξη και η εφαρμογή κλειστών προϋπολογισμών στα νοσοκομειακά ιδρύματα, στα κέντρα υγείας και στις υγειονομικές περιφέρειες είναι αναγκαία, ώστε ο έλεγχος Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 15 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 16 Μ Η Ν Α Σ Η Τ Α Ν & Π Ε Ρ Α Σ Ε > Εθνική πολιτική φαρμάκου σε 10 κινήσεις Δέκα αλλαγές στην πολιτική για το φάρμακο και την ανάγκη διαμόρφωσης Εθνικής Πολιτικής Φαρμάκου, πρότεινε ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Γιάννης Τούντας: 1. Αναθεώρηση του μνημονιακού στόχου για 2 δισ. ευρώ δημόσια εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη για το 2014, γιατί το ποσό αυτό δεν επαρκεί για την αναγκαία φαρμακευτική περίθαλψη του ασφαλισμένου ελληνικού πληθυσμού, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. 2. Εφαρμογή δύο φορές το χρόνο νέου πιο απλού συστήματος τιμολόγησης, που θα βασίζεται σε 8-12 ευρωπαϊκές χώρες αναφοράς, με ταυτόχρονη καθιέρωση μικρότερης ασφαλιστικής τιμής για κάθε αποζημιούμενο φάρμακο. 3. Εξασφάλιση της επάρκειας των αναγκαίων φαρμάκων με την εφαρμογή των δύο προηγούμενων αλλαγών, με την καταβολή των ληξιπρόθεσμων χρεών για την ενίσχυση της ρευστότητας, με τον έλεγχο των παράλληλων εξαγωγών και με τη διαμόρφωση αντικειμενικών και δεσμευτικών κριτηρίων για τη διάθεση των αναγκαίων ποσοτήτων για κάθε φάρμακο από κάθε εταιρεία. 4. Υιοθέτηση νέου συστήματος θετικής λίστας αποζημιούμενων φαρμάκων που θα περιλαμβάνει μόνο τα αποτελεσματικά φάρμακα και τις αναγκαίες συσκευασίες κατόπιν αξιολόγησης και κατάργηση της αρνητικής λίστας καθώς και της λίστας των Φαρμάκων Υψηλού Κόστους (ΦΥΚ), τα οποία θα πρέπει να διατίθενται και από τα φαρμακεία, εφόσον δεν είναι αμιγώς νοσοκομειακά, με προκαθορισμένη αμοιβή ή μικρό ποσοστό κέρδους. 5. Προώθηση των γενοσήμων με σταδιακή μείωση της τιμής τους και καθιέρωση όχι μόνο αρνητικών κινήτρων, αλλά και θετικών κινήτρων επιβράβευσης σε γιατρούς, φαρμακοποιούς και ασφαλισμένους. 6. Διαμόρφωση εισοδηματικών κριτηρίων στην ιδία συμμετοχή των ασφαλισμένων, προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση στο αναγκαίο φάρμακο από τα ασθενέστερα στρώματα και τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. 7. Αναθεώρηση των μέτρων της συνταγογράφησης της δραστικής ουσίας με αναπροσαρμογή του περιορισμού του 15% ανάλογα με την ειδικότητα του γιατρού και υιοθέτηση του αιτήματος για αναγραφή του εμπορικού σκευάσματος ενδεικτικά και όχι δεσμευτικά. 8. Υποστήριξη της φαρμακευτικής έρευνας με την αναθεώρηση και βελτίωση της σχετικής υπουργικής απόφασης, με την εξασφάλιση των προϋποθέσεων για να καταστεί η Ελλάδα χώρα αναφοράς για ορισμένα φάρμακα και με τη διασύνδεση των φαρμακευτικών σχολών με τις φαρμακευτικές εταιρείες που αναπτύσσουν ερευνητική δραστηριότητα. 9. Ενίσχυση της εγχώριας φαρμακευτικής επιχειρηματικότητας με νέο θεσμικό καθεστώς για την αδειοδότηση και λειτουργία των φαρμακευτικών εταιρειών και φαρμακαποθηκών, με νέες μορφές επιχειρηματικότητας στον κλάδο των φαρμακείων και με τη διευκόλυνση και επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων των εγχώριων παραγόμενων φαρμάκων. 10.Αναβάθμιση του ΕΟΦ με την ενίσχυση του προσωπικού του και με τη συγκέντρωση όλων των επιχειρησιακών αρμοδιοτήτων που αφορούν το φάρμακο. 16 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 17 Μ Η Ν Α Σ των τιμών και του όγκου να δίνουν σταθερή δαπάνη και να αποφεύγονται τα ελλείμματα και τα χρέη. • Τη συνεχή αξιολόγηση και αναπροσαρμογή των κανόνων που διέπουν την εφαρμογή του μοντέλου Κλειστών Ενοποιημένων Νοσηλείων (DRGs) στην τιμολόγηση ιατρικών πράξεων. • Τη μετατροπή της ΕΠΥ σε Παρατηρητήριο Τιμών και Ποιότητας, καθώς απαιτείται η εισαγωγή διαδικασιών που να διασφαλίζουν την ποιότητα των προϊόντων και υπηρεσιών, πέρα από το κόστος προμήθειάς τους. Η σωστή σχέση ποιότητας και τιμής διασφαλίζει την αποτελεσματικότερη και ταχύτερη θεραπεία των ασθενών και οδηγεί τελικά σε μείωση του συνολικού κόστους δαπάνης. • Τη δημιουργία ενός νέου ΕΟΠΥΥ. Ήδη, ο υπουργός Υγείας στο πλαίσιο του συνεδρίου αποκάλυψε: ««Ο ΕΟΠΥΥ, όπως τον γνωρίζαμε, δεν φαίνεται να συνεχίζει», τονίζοντας ότι «δεν μπορεί να συνεχιστεί το υπάρχον μοντέλο των διαφορετικών ταχυτήτων και οργανισμών», γι’ αυτό και ετοιμάζεται «ένας ενιαίος οργανισμός δημόσιου χαρακτήρα για παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, η μορφή του οποίου δεν έχει οριστικοποιηθεί». Ο υφυπουργός Υγείας, κ. Αντώνης Μπέζας αποκάλυψε το σχέδιο εξορθολογισμού του οργανισμού που έχει επικρατήσει να αναφέρεται ως ο «γίγαντας με τα πήλινα πόδια»., σημειώνοντας: «Δεν επιδιώκουμε να αποδυναμώσουμε τον ΕΟΠΠΥ αλλά, εντελώς αντίθετα, να ενισχύουμε την οικονομική του αποτελεσματικότητα, να ολοκληρώσουμε την οργανωτική του αναδιάρθρωση και να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητά του για λογαριασμό των ασφαλισμένων του, αντιμετωπίζοντας την προκλητή ζήτη- Η Τ Α Ν & Π Ε Ρ Α Σ Ε ση και την υπερκοστολόγηση. Και θα το κάνουμε, μέσα από την εγκαθίδρυση ενός σταθερού και προσβάσιμου σε κάθε πολίτη συστήματος, με διαφανείς αρχές και κανόνες». • Τη βελτίωση του ποσοστού συμμετοχής των ασθενών, με κριτήρια το εισόδημα και την ανάγκη, και την ορθή εφαρμογή του, μέσω της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. • Τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου για την υγεία με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, με το τέλος του Μνημονίου. Σημαντικές παράμετροι του Εθνικού Σχεδίου θα πρέπει να είναι η διασφάλιση της ποιότητας και πληρότητας των υπηρεσιών υγείας, καθώς και η άμεση πρόσβαση του συνόλου των πολιτών σε αυτές. • Την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας για τη κάλυψη των αναγκών του συστήματος υγείας σε ποιοτικά και φτηνά γενόσημα φάρμακα και την στήριξη της έρευνας στο χώρο του φαρμάκου. • Την ολιστική προσέγγιση της υγείας και σχέδιο για την πρωτοβάθμια φροντίδα, την πρόληψη και την αγωγή υγείας, την αποθεραπεία και αποκατάσταση, καθώς και την παρέμβαση στους νοσογόνους παράγοντες του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος. • Την εισαγωγή κλειστού προϋπολογισμού, για τον έλεγχο του κόστους και την αποδοτική κατανομή των πόρων. • Τη δημιουργία ενός Υγειονομικού Δικτύου Προστασίας, που θα εξασφαλίζει ένα ελάχιστο εγγυημένο επίπεδο παροχής υπηρεσιών υγείας στους πολίτες και θα συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας τους, επιτρέποντας την ενεργό συμμετοχή τους στον παραγωγικό και κοινωνικό ιστό της χώρας. MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 / 17 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 18 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 19 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 20 Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η GABRIEL STEG Αντιπηκτικά: Ένα νέο ταξίδι ξεκινά Συνέντευξη στην Νεκταρία Καρακώστα T Για μια νέα εποχή στη θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής κάνει λόγο ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Paris Diderot (Τμήμα Καρδιολογίας Νοσοκομείο BichatClaude Bernard), κ. Gabriel Steg, μιλώντας στο Medical Express, για τη νέα γενιά αντιπηκτικών φαρμάκων. α νέα φάρμακα φαίνεται πως ξεπερνούν τα βασικά μειονεκτήματα των παραδοσιακών αντιπηκτικών (ανταγωνιστών της βιταμίνης Κ), που χρησιμοποιούνται εδώ και πολλές δεκαετίες, αλλά απαιτούν διά βίου αιματολογικές εξετάσεις και προσαρμογή της δόση της θεραπείας, ιδιαίτερη προσοχή στη διατροφή και στην κατανάλωση αλκοόλ, ενώ έχουν ενοχοποιηθεί και για αιμορραγικά επεισόδια και αλληλεπιδράσεις με τρόφιμα και φαρμακευτικές ουσίες. «Θα χρειαστούμε ωστόσο αρκετό χρόνο ώσπου οι νέοι αντιπηκτικοί παράγοντες (novel oral anti-coagulantsNOACs) να χρησιμοποιηθούν ευρέως και να αποκτήσουμε εμπειρία στη χρήση τους, αντίστοιχη με αυτήν που έχουμε σήμερα για τους ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ», τόνισε ο Καθηγητής Steg, με αφορμή το πρόσφατο Πανευρωπαϊκό Καρδιολογικό Συνέδριο. Σε τι υπερέχουν τα νέα, από του στόματος αντιπηκτικά, σε σχέση με τα παλαιότερα; Το πιο σημαντικό πλεονέκτημα που έχει φανεί από τις κλινικές μελέτες, είναι ότι τα νέα φάρμακα παρέχουν περισσότερη ευελιξία, είναι πιο εύκολα στη χρήση τους, αλλά και ασφαλέστερα, σε σχέση με τα παραδοσιακά αντιπηκτικά. 20 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 Με τα νέας γενιάς αντιπηκτικά έχουμε, για παράδειγμα, παρατηρήσει μείωση του κινδύνου ενδοκρανιακής αιμορραγίας. Πρόκειται για μια επιπλοκή, απειλητική για τη ζωή του ασθενούς και υπαίτια για βαριές αναπηρίες (όταν ο ασθενής επιβιώσει). Το δεύτερο πολύ σημαντικό στοιχείο, είναι ότι παρέχουν άνεση στον ασθενή, επειδή δρουν γρήγορα και η δράση τους σταματά εξίσου γρήγορα, αν πρέπει να κάποιος να τα διακόψειείτε γιατί πρέπει να υποβληθεί σε κάποια επέμβαση, είτε επειδή εμφάνισε μια αιμορραγία. Ο ασθενής απαλλάσσεται επίσης από την ανάγκη της παρακολούθησης του INR, ενώ αλληλεπιδράσεις με φάρμακα ή τροφές είναι ελάχιστες. Η έναρξη της θεραπείας, είναι επίσης ευκολότερη- δεν χρειάζεται λεπτομερής εκπαίδευση του ασθενούς. Πολλά από τα νέα αντιπηκτικά, έχουν συγκριθεί με τη βαρφαρίνη ως προς την αποτελεσματικότητά τους και έχει διαπιστωθεί ότι υπερέχουν, στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και συστηματικής εμβολής, αλλά και στη μείωση της θνητότητας. Το μειονέκτημα με τους νέους παράγοντες είναι ότι δεν έχουμε ακόμη αρκετή εμπειρία από τη χρήση τους- αντίθετα, η βαρφαρίνη μπορεί να μην είναι πολύ πρακτική, αλλά την ξέρουμε καλά και ξέρουμε πώς να διαχειριστούμε τους ασθενείς που τη χρησιμοποιούν. Έχουμε πολύ μεγάλη εμπειρία στη χρή- Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 21 Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η Η θεραπεία είναι σαφώς ευκολότερη με τους νέους αντιπηκτικούς παράγοντες, αφού ο ασθενής παύει να ανησυχεί για αιματολογικές εξετάσεις, αλληλεπιδράσεις με το φαγητό ή με άλλα φάρμακα κού επεισοδίου και άλλων θρομβοεμβολικών συμβάντων κατά την κολπική μαρμαρυγή»), διαπιστώθηκε μείωση της θνητότητας. Η μείωση της θνητότητας αποτελεί ένα πολύ ισχυρό επιχείρημα – είναι, νομίζω, πολύ σκληρό να κρυφτεί κανείς πίσω από ανησυχίες περί κόστους, και να μην χορηγήσει τους καινοτόμους παράγοντες, που κοστίζουν μεν περισσότερο, αλλά προλαμβάνουν θανάτους. ση των ανταγωνιστών της βιταμίνης Κ, όμως οι διατροφικοί περιορισμοί των συγκεκριμένων φαρμάκων και οι σοβαρές αιμορραγίες και θρομβώσεις που εμφανίζονται ακόμη και σε ασθενείς υπό θεραπεία, αποδεικνύουν ότι δεν είναι τέλειοι. Πρόσφατα, διάβασα ότι οι ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ είναι τα φάρμακα που εμφανίζουν με μεγαλύτερη συχνότητα από κάθε άλλο φάρμακο ανεπιθύμητες ενέργειες που καταλήγουν σε νοσηλεία. Το δεύτερο μειονέκτημα των NOACs είναι ότι κοστίζουν περισσότερο- το πρόβλημα του κόστους είναι ρεαλιστικό αν σκεφθεί κανείς πως μιλάμε και για μια μακροχρόνια θεραπεία. Το γεγονός ότι είναι πιο ακριβά, δεν αποσβαίνεται μακροπρόθεσμα λόγω της μείωσης των θανάτων και της σοβαρότητας των αναπηριών; Υπάρχουν μελέτες αποτελεσματικότη- τας –κόστους που προσπαθούν να εξετάσουν κατά πόσο η μείωση των αιμορραγιών και των εγκεφαλικών και η μείωση της ανάγκης για παρακολούθηση (και επομένως το κόστος των αιματολογικών εξετάσεων), μπορούν να αντισταθμίσουν το αυξημένο κόστος των φαρμάκων. Η αλήθεια είναι ότι τα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης κόστους –οφέλους ποικίλλουν από φάρμακο σε φάρμακο και από μελέτη σε μελέτη, και αλλάζουν ανάλογα με τις υποθέσεις που κάνεις για την εκτίμηση του κόστους. Είναι βέβαιο ότι θα κοστίσουν περισσότερο, από την άλλη πλευρά όμως, έχουν σημαντικότατα κλινικά οφέλη. Η προστιθέμενη αποτελεσματικότητα έχει διαπιστωθεί τουλάχιστον για κάποιους από τους νέους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της απιξαμπάνης. Στη μελέτη ARISTOTLE («Απιξαμπάνη για μείωση κινδύνου αγγειακού εγκεφαλι- Τι άλλο προέκυψε από τη μελέτη ARISTOTLE; Στη μελέτη ARISTOTLE, η απιξαμπάνη είχε τα καλύτερα αποτελέσματα σε όλες τις κατηγορίες εκβάσεων: μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην πρόληψη του εγκεφαλικού και της συστηματικής εμβολής, μείωση των περιστατικών αιμορραγίας και άρα βελτιωμένη ασφάλεια σε σχέση με τη βαρφαρίνη και φυσικά, μείωση στη θνησιμότητα. Τα νέα φάρμακα ευνοούν τη συμμόρφωση στη θεραπεία; Η θεραπεία είναι σαφώς ευκολότερη με τους νέους αντιπηκτικούς παράγοντες, αφού ο ασθενής παύει να ανησυχεί για αιματολογικές εξετάσεις, αλληλεπιδράσεις με το φαγητό ή με άλλα φάρμακα. Από την άλλη πλευρά, η παρακολούθηση της συμμόρφωσης στη θεραπεία γίνεται δυσκο- MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 / 21 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 22 Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η Με τα νέας γενιάς φάρμακα, δεν χρειάζεται να εκπαιδεύσεις τον ασθενή στον βαθμό που το έκανες με την βαρφαρίνη- ωστόσο αυτό κρύβει τον κίνδυνο ο ασθενής να μην αντιληφθεί πόσο σημαντικό είναι να λαμβάνει τη θεραπεία του συστηματικά. λότερη, αφού δεν υπάρχει κάποιο απλό τεστ, που να βοηθά τον γιατρό να διαπιστώσει αν ο ασθενής παίρνει ή όχι το φάρμακό του. Αντίθετα, με τους ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ, επειδή παρακολουθείται συστηματικά το INR, ο γιατρός μπορεί εύκολα να καταλάβει αν ο ασθενής παίρνει ή όχι τη θεραπεία του. Έχουμε λοιπόν το εξής παράδοξο: ένα φάρμακο που είναι μεν πολύ πιο πρακτικό, αλλά είναι πιο δύσκολο να παρακολουθήσεις τη συμμόρφωση στη θεραπεία. Αυτό σύντομα θα ξεπεραστεί -ήδη βρίσκονται υπό ανάπτυξη διάφορα τεστ, που θα ανιχνεύουν πόσο αποτελεσματικά ρυθμίζεται ο ασθενής. Αυτά τα τεστ δεν θα χρησιμοποιούνται καθημερινά, αλλά μία στο τόσο, για τον έλεγχο της συμμόρφωσης του ασθενούς. Με τα νέα φάρμακα υπάρχει ένας ακόμη μεγάλος κίνδυνος- ακριβώς επειδή είναι τόσο πρακτικά: ο γιατρός να γράφει απλώς τη συνταγή και να παραλείπει την εκπαίδευση του ασθενούς. Με τη βαρφαρίνη, ο ασθενής έπρεπε να εκπαιδευτεί για ώρες, ώστε να καταλάβει πώς πρέπει να ελέγχει την αντιπηκτική του αγωγή. Με τα νέας γενιάς φάρμακα, δεν χρειάζεται να εκπαιδεύσεις τον ασθενή στον βαθμό που το έκανες με την βαρφαρίνηωστόσο αυτό κρύβει τον κίνδυνο ο ασθενής να μην αντιληφθεί πόσο σημαντικό είναι να λαμβάνει τη θεραπεία του συστηματικά. Νομίζω ότι όλοι οι γιατροί φοβόμαστε αυτό το ενδεχόμενο, να έχουμε δηλαδή με τα νέα φάρμακα, ασθενείς λιγότερο συμμορφωμένους στη θεραπεία. Παρόλο που αυτά τα φάρμακα είναι πιο πρακτικά, πρέπει να τονίσουμε στον ασθενή τη σημασία της συστηματικής, καθημερινής λήψης της θεραπείας του, χωρίς «εκπτώσεις». Η συμμόρφωση είναι το κλειδί για την επιτυχία κάθε αντιπηκτικής αγωγής. Για να σας δώσω μερικά παραδείγματα, για τους νέους παράγοντες (παρά το γεγονός ότι μιλάμε για βραχείας δράσης φάρμακα), δεν έχουμε ακόμη αντίδοτα- το αντίδοτο θα μπορούσε να είναι πολύ χρήσιμο σε σοβαρές περιπτώσεις τραύματος ή αιμορραγίας. Στην μελέτη ARISTOTLE, που συνέκρινε τη χρήση της απιξαμπάνης έναντι της βαρφαρίνης, σχεδόν το 1/3 των 18000 ασθενών που έλαβαν μέρος χρειάστηκε να υποβληθούν σε κάποια επέμβαση, ενόσω βρίσκονταν σε αγωγή. Στο φετινό πανευρωπαϊκό καρδιολογικό συνέδριο, οι ερευνητές της ARISTOTLE, ανακοίνωσαν ότι οι ασθενείς σε βαρφαρίνη που χρειάστηκε να τη σταματήσουν για να υποβληθούν σε επέμβαση και την ξαναξεκίνησαν, είχαν διπλάσιο κίνδυνο θανάτου και αιμορραγίας, σε σχέση με όσους έλαβαν απιξαμπάνη. Με τη διακοπή και επανέναρξη της απιξαμπάνης, δεν υπήρχε κανένας τέτοιος κίνδυνος. Αυτό είναι αναμενόμενο, δεδομένων των χαρακτηριστικών των νέων αντιθρομβωτικών, που είναι η γρήγορη δράση τους. Είναι ο λόγος για τον οποίο ξεπερνούν την ανάγκη χρήσης ενέσιμων αντιθρομβωτικών παραγόντων. 22 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 Με τους καινοτόμους παράγοντες, είναι σαφές ότι βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή του ταξιδιού. Όσο θα αποκτούμε εμπειρία από τη χρήση τους, θα ανακαλύπτουμε και τρόπους για να διαχειριστούμε επιτυχώς όλα τα κλινικά θέματα που μπορεί να ανακύψουν- είτε αυτό είναι κάποια αιμορραγία, κάποια επείγουσα επέμβαση κ.ο.κ. Τα επόμενα χρόνια θα έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Είναι κάθε ασθενής με κολπική μαρμαρυγή καλός υποψήφιος για να λάβει NOACs; Δεν νομίζω, πρώτα από όλα θα πρέπει να σιγουρευτούμε ότι ο ασθενής που έχουμε απέναντί μας είναι συνεπής στη λήψη της, για τους λόγους που μόλις προανέφερα. Πρέπει επίσης να σιγουρευτούμε ότι ο ασθενής δεν έχει καμία αντένδειξη για τη λήψη των νέων φαρμάκων- κάποια από αυτά για παράδειγμα αντενδείκνυνται σε ασθενείς με προχωρημένη νεφρική ανεπάρκεια. Σε άλλες περιπτώσεις, ίσως να χρειαστεί να γίνουν προσαρμογές στη θεραπεία, π.χ. σε ασθενείς με χαμηλό σωματικό βάρος ή νεφρική ανεπάρκεια. Τέλος, δεν είναι κάθε ασθενής με ΚΜ υποψήφιος για τις νέες θεραπείες, γιατί οι μελέτες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα ήταν σε ασθενείς που είχαν μη βαλβιδική κολπική μαρμαρυγή, δεν συμπεριέλαβαν δηλαδή ασθενείς που δεν είχαν προσθετική μηχανική βαλβίδα ούτε μικροστένωση. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να μην δώσουμε σε αυτούς τους ασθενείς τις νέες θεραπείες, καθώς δεν έχουμε κανένα στοιχείο για την αποτελεσματικότητά τους σε αυτούς. Πιο συγκεκριμένα, στους ασθενείς που έχουν προσθετική μηχανική βαλβίδα, υπάρχει η ανησυχία ότι τα νέα αντιθρομβωτικά μπορεί να μην τους παρέχουν αποτελεσματική προστασία έναντι της θρόμβωσης, στον βαθμό που το κάνει η βαρφαρίνη. Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 23 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 24 Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΙΟΝΗΣ. O εμβολιασμός είναι σημαντική ευθύνη των υγειονομικών στην ΠΦΥ Της Νεκταρίας Καρακώστα Την ανάγκη της συνέχισης του εμβολιασμού και στην ενήλικο ζωή, αλλά και του εμβολιασμού όλων των ανασφάλιστων, επισημαίνει μιλώντας στο Medical Express ο καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, στο Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστήμιο Κρήτης, κ. Χρήστος Λιονής, ο οποίος κρούει καμπανάκι κινδύνου για πιθανή εμφάνιση επιδημιών στο άμεσο μέλλον, εάν δεν ληφθούν μέτρα για την παρακολούθηση της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού και τον εμβολιασμό των επίνοσων ατόμων. Ήδη τα κρούσματα ηπατίτιδας Α στη χώρα μας εμφανίζουν σταθερά ανοδική πορεία! O Ο κ. Λιονής αναγνωρίζει ότι έχουμε ένα από τα καλύτερα και πιο σύγχρονα προγράμματα εμβολιασμού σε παγκόσμιο επίπεδο, το οποίο όμως δεν υλοποιείται. Γι’ αυτό και προτείνει τη συντονισμένη παρακολούθηση και εποπτεία του εμβολιασμού από την πολιτεία με μια σειρά από μέτρα, ενώ τονίζει την ανάγκη ειδικής μέριμνας για τους ανασφάλιστους πολίτες, που δεν έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Τι περιλαμβάνει το Πρόγραμμα Εμβολιασμού για τους ενήλικες; Προβλέπει τα εξής εμβόλια: για το εμβόλιο της γρίπης, το εμβόλιο του 24 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 τετάνου-διφθερίτιδας- κοκκύτη, ιλαράςπαρωτίτιδας-ερυθράς, ανεμευλογιάς, τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), εμβολιασμό για τον πνευμονιόκοκκο και τον μηνιγγιτιδόκοκκο, το εμβόλιο για την ηπατίτιδα Α, για την ηπατίτιδα Β και το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα -ένα πολύ σημαντικό εμβόλιο, που γίνεται με άπαξ δόση μετά την ηλικία των 60 ετών και διενεργείται για την πρόληψη ή τη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης ενός νοσήματος που κοστίζει σε πόνο και σε χρήματα. Συνολικά, δηλαδή 11 εμβολιασμούς. Το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμη στην Ελλάδα - κυκλοφορεί στην Αμερική, έχει πάρει έγκριση στην Ευρώπη και εκκρε- Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 25 Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η μεί η έγκριση της ειδικής επιτροπής του υπουργείου Υγείας. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη, σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, έδειξε ωστόσο ότι τα ποσοστά εμβολιασμού για το εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου παραμένουν αρκετά χαμηλό. Φαίνεται λοιπόν ότι ακόμη και σε μία ομάδα υψηλής προτεραιότητας, όπως αυτή των διαβητικών, το επίπεδο της εμβολιαστικής κάλυψης είναι αρκετά χαμηλό. Η σύσταση αναφέρεται στη ανάγκη χορήγηση μίας δόσης του συζευγμένου εμβολίου κατά του πνευμονιόκοκκου άπαξ σε όλους τους ενήλικες άνω των 50 ετών, ανεξαρτήτως από το αν ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου ή όχι. Σε κάθε περίπτωση, είναι γεγονός ότι η χώρα μας διαθέτει ένα εξαιρετικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού, από τα πιο σύγχρονα σε όλον τον κόσμο, σύμφωνο με τις σύγχρονες εξελίξεις και τεκμηριώσεις και αντίστοιχο εκείνου του FDA των ΗΠΑ, όμως δεν υλοποιείται. Είναι πολλοί οι παράγοντες που ευθύνονται για αυτό: ο γιατρός, o οποίος πρέπει να υπενθυμίσει, να συστήσει, να πείσει τον ασθενή για τον εμβολιασμό, ο ασθενής, που θα πρέπει να είναι πρόθυμος να συμμορφωθεί στη σύσταση του γιατρού. Στη σημερινή περίοδο όμως, που ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, επειδή έχει χάσει την ασφαλιστική του κάλυψη, το πρόβλημα του εμβολιασμού ευάλωτων ομάδων και της διασφάλισης της επιθυμητής και επαρκούς εμβολιαστικής κάλυψης, γίνεται οξύτερο. Πριν την κρίση οι ενήλικες εμβολιάζονταν; Aκόμη και πριν την οικονομική κρίση, εμβόλια κλασικά, όπως του τετάνου, της διφθερίτιδας και του κοκκύτη, ΕΝΑ σημαντικό εμβόλιο που πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά δεκαετία, δεν διενεργούνταν. Ο Έλληνας πιστεύει ακόμη πως αν κοπεί, τραυματιστεί κ.ο.κ. καλύπτεται από τον αντιτετανικό ορό. Με τον ορό όμως, η κάλυψη που παρέχεται είναι βραχείας διάρκειας, ενώ προκαλείται οικονομική αιμορραγία στο σύστημα υγείας, ενώ τίθενται και θέματα ασφάλειας- αντίθετα, το εμβόλιο είναι πολύ φθηνό, γίνεται ανά δεκαετία και καλύπτει παράλληλα και τη νόσηση από διφθερίτιδα). Αναφέρεται ότι για ενήλικες μέχρι 65 ετών συστήνεται ο εμβολιασμός για τέτανο-διφθερίτιδα ανά δεκαετία. Ακόμη, άλλα εμβόλια, που δυστυχώς είναι ξεχασμένα από τους ενήλικες είναι το εμβόλιο για ιλαρά-παρωτίτιδα και ερυθρά, που Πρόβλημα δεν εμφανίζεται μόνο αν δεν γίνουν οι εμβολιασμοί στα παιδιά, αλλά και αν δεν επαναληφθούν ή δεν ολοκληρωθούν. συστήνεται σε άτομα που έχουν γεννηθεί μετά το 1957 και δεν έχουν τεκμηρίωση προηγούμενου εμβολιασμού με MMR (1 ή 2 δόσεις), εργαστηριακά τεκμηριωμένη ανοσία ή βεβαίωση από ιατρό ότι έχουν νοσήσει από ιλαρά ή παρωτίτιδα. Όλα τα εμβόλια θα πρέπει να εποπτεύονται, να παρακολουθούνται και να διενεργούνται, όχι μόνο στις ομάδες υψηλού κινδύνου, αλλά και σε όσους ανθρώπους δεν έχουν ασφαλιστική κάλυψη και δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Είναι ένα μεγάλο ΘΕΜΑ στρατηγικής που θα πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο και της συζήτησης που γίνεται σήμερα για τη μεταρρύθμιση στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Έχει σημασία ο καθένας μας να είναι εμβολιασμένος (ατομική ανοσία) αλλά σημαντική είναι και η συλλογική (πληθυσμιακή) ανοσία. Ένα υψηλό ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης του συνόλου του πληθυσμού, μπορεί να εμποδίσει την ανάδειξη επιδημιών. Όταν έχεις έναν πληθυσμό με ισχυρό ανοσιακό τείχος, δηλαδή ένα πολύ υψηλό ποσοστό εμβολιασμένων (άνοσων) ατόμων, τότε αυτό είναι αδύνατο να αποτρέψει τη διείσδυση των λοιμογόνων παραγόντων στα επίνοσα άτομα και την εμφάνιση επιδημιών στον γενικό πληθυσμό. Σε ποιον βαθμό η μη εμβολιαστική κάλυψη αποδίδεται σε έλλειψη ενημέρωσης; Η Ελλάδα είχε και έχει πολύ καλή κάλυψη στον παιδικό πληθυσμό. Yπάρχουν ωστόσο αρκετές συζητήσεις σε ποιον βαθμό η οικονομική κρίση έχει ελαττώσει την εμβολιαστική κάλυψη αυτή τη στιγμή και υπάρχουν αναφορές, όμως δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία. Πιθανόν, οι επισκέψεις στον παιδίατρο ή στον οικογενειακό γιατρό που γίνονταν τακτικά πριν την οικονομική κρίση και μάλιστα σύμφωνα με τις οδηγίες, στα χρονικά διαστήματα που όριζε το χρονοδιάγραμμα εμβολιασμών και ο παιδίατρος, να έχουν μειωθεί -να παραμελούνται, να μετατίθενται ή να μην γίνονται. Αυτό ίσως να οδηγήσει σε χαμηλότερα ποσοστά κάλυψης- ιδιαίτερα σε κάποιες πληθυσμιακές ομάδες. Ωστόσο, πέρα από το πρόβλημα που πιθανόν υπάρχει, ας δούμε εκείνο που διαπιστωμένα υπάρχει και έχει να κάνει με τη μετακίνηση του παιδιού από την παιδική στην μετεφηβική ζωή και τη μετάβαση από τον παιδίατρο, όπου η παρακολούθηση του ήταν συστηματική, σε ένα σύστημα χαλαρής εποπτείας. Δυστυχώς, δεν έχουμε στην Ελλάδα ανάδειξη του προσωπικού γιατρού με όρους ευθύνης, ελέγχου και εποπτείας. Το αποτέλεσμα είναι οι αναμνηστικές δόσεις που είναι απαραίτητες για την ενίσχυση της ανοσίας, ουσιαστικά να μην γίνονται και να έχουμε στους ενήλικες χαμηλά ποσοστά εμβολιασμών. MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 / 25 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 26 Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η βιβλιαρίου υγείας των ενηλίκων ή μιας smart card (εθνικής κάρτας υγείας), που θα έπρεπε να έχει κάθε Έλληνας σήμερα, ασφαλισμένος ή μη ασφαλισμένος. Με τη βελτίωση στην ενημέρωση, ο ασθενής δέχεται σήμερα πιο εύκολα τον εμβολιασμό. Αυτό που ΔΕΝ βλέπω, είναι η ουσιαστική συμμετοχή των ίδιων των υγειονομικών, που δεν χρησιμοποιούν τις τυχαίες ή ευκαιριακές επισκέψεις, για να υπενθυμίσουν την ανάγκη του εμβολιασμού Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με το ίδιο το άτομο: ο έφηβος δεν πηγαίνει εύκολα στον γιατρό. Ο τρίτος λόγος έχει να κάνει με τον ίδιο τον γιατρό που δεν θεωρεί τον εμβολιασμό υποχρέωσή του- με εξαίρεση ασφαλώς τους παιδιάτρους. Στις ΗΠΑ, σε οποιαδήποτε ευκαιριακή επίσκεψη ενός ασθενούς στον γιατρό, γίνεται ενημέρωση για τον εμβολιασμό. Στην Ελλάδα, αυτή η ευκαιρία επίσκεψης δεν χρησιμοποιείται όπως πρέπει. Τέλος, σημαντικό «κενό» αποτελεί η απουσία μιας ταυτότητας ή ενός Τι προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει η χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη στα παιδιά; Είναι γεγονός ότι ο εμβολιασμός των παιδιών επηρεάζει και την εμφάνιση μιας νόσου στους ενήλικες με διάφορους μηχανισμούς, ενώ αλλάζει τη σύνθεση των μικροβιακών πληθυσμών. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί, ότι πρόβλημα δεν εμφανίζεται μόνο αν δεν γίνουν οι συνιστώμενοι εμβολιασμοί στα παιδιά, αλλά και αν αυτοί δεν επαναληφθούν ή δεν ολοκληρωθούν. Όπως γνωρίζουμε, η επανάληψη των εμβολιασμών είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της ανοσίας, επομένως αν δεν επαναληφθούν ή δεν ολοκληρωθούν τα εμβόλια, πιθανότατα θα έχουμε την εμφάνιση μιας γενιάς επίνοσων ενηλίκων, έτοιμων να υποστούν τις συνέπειες μεγάλων επιδημιών, τύπου μεσαίωνα. Ο εμβολιασμός στην παιδική ηλικία είναι μια εξαιρετική στρατηγική, προφυλάσσει τον ενήλικα από πάρα πολλά νοσήματα, όχι μόνο διότι βοηθούν τη συλλογική ανοσία και αποτρέπει τις επιδημίες, αλλά και γιατί η νόσηση στην ενήλικο ζωή για πολλά νοσήματα (όπως π.χ. η ανεμευλογιά), συνοδεύεται από υψηλά ποσοστά επιπλοκών ακόμη και θανάτων. Για αυτόν τον λόγο, είναι πολύ σημαντικό να ολοκληρώσουμε τους εμβολιασμούς στην παιδική μας ηλικία και να επαναλάβουμε τις αναμνηστικές δόσεις στην ενήλικο ζωή. Πολύ σημαντικός είναι ο εμβολιασμός της παιδικής ηλικίας και για την ηπατίτιδα Β- ένα κύρια σεξουαλικό νόσημα. Το παιδί που θα γίνει έφηβος και θα αναπτύξει νωρίς σεξουαλικές σχέσεις, θα πρέπει να είναι καλυμμένο. Το ίδιο ισχύει και για την ηπατίτιδα Α- ο εμβολιασμός από νωρίς θα βοη- 26 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 θήσει στο να μην έχουμε επίνοσους ενήλικες. Επειδή όμως η ηπατίτιδα Α είναι νόσημα που σχετίζεται με τη φτώχεια και τις κακές συνθήκες υγιεινής, ο έγκαιρος εμβολιασμός των παιδιών εμποδίζει την εμφάνιση και τη διασπορά νοσημάτων και επιδημιών ηπατίτιδας Α κάτω από τις δύσκολες συνθήκες, που ζούμε σήμερα. Έχουμε επανεμφάνιση μεταδοτικών ασθενειών, πέρα από μία επιδημία ιλαράς που εμφανίστηκε πρόσφατα στην Ευρώπη; Με βάση καταγραφές του ΚΕΕΛΠΝΟ, υπάρχει σταθερή καταγραφή σε νοσήματα όπως η ηπατίτιδα Α και οι σαλμονελλώσεις. Η ηπατίτιδα Α έχει μια σταθερή παρουσία, με αριθμούς μεγαλύτερους από αυτούς που παρατηρούσε κανείς πριν την οικονομική κρίση. Οι ενήλικες που μεγάλωσαν στην Ελλάδα και είναι άνω των 45-50 ετών θεωρούνται άνοσοι της ηπατίτιδας, γιατί κατά πάσα πιθανότητα νόσησαν από αυτήν στην παιδική τους ηλικία. Σήμερα, επίνοσα θεωρούνται τα μικρότερα άτομα που εξαιτίας της ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗΣ των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών και της αύξησης του συγχρωτισμού και της φτώχειας κινδυνεύουν να νοσήσουν. Αυτό το φαινόμενο της μετάθεσης των επινόσων στην ενήλικο ζωή, για νοσήματα που συνδέονται με τις χαμηλές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, αποτελεί έναν σημαντικό κίνδυνο. Η λύση είναι ο εμβολιασμός των ενηλίκων με το εμβόλιο για την ηπατίτιδα Α –γίνεται σε δύο δόσεις και συστήνεται σε ομάδες υψηλού κινδύνου (επαγγελματίες υγείας, κλειστοί πληθυσμοί, όπως π.χ. προσωπικό και φιλοξενούμενοι σε ιδρύματα χρονίως πασχόντων, μετανάστες που ζουν κάτω από πολύ χαμηλές συνθήκες υγιεινής, τρόφιμοι και προσωπικό σπουδαστικών ιδρυμάτων, προσωπικό καθαρισμού, εργαζόμενοι στις δημοτικές υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης, άτομα που έχουν τη φροντίδα υιοθετημένου παιδιού από χώρα με υψηλή Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 27 Medical_soma_222 10/25/13 11:20 AM Page 28 Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η ενδημικότητα), καθώς και σε ειδικές κατηγορίες νοσούντων ασθενών, όπως αυτοί που πάσχουν από χρόνια ηπατική νόσο ή λαμβάνουν παράγοντες πήξης. Η ηπατίτιδα Α δεν πρέπει να συγχέεται με την ηπατίτιδα Β, που είναι αποκλειστικά σεξουαλικά μεταδιδόμενη νόσος και ο εμβολιασμός με τρεις δόσεις συστήνεται σε όλα τα άτομα που δεν έχουν εμβολιαστεί και δεν έχουν νοσήσει. Είναι δε απαραίτητος στις ομάδες υψηλού κινδύνου, όπου > Who is who Ο Χρήστος Λιονής είναι Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και διατηρεί τη θέση του Διευθυντού της Κλινικής Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής στο Τμήμα Ιατρικής και στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου. Στο εξωτερικό διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Γενικής Ιατρικής και Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Έρευνας στη Γενικής Ιατρική. Σήμερα συντονίζει το Διεθνές Δίκτυο Έρευνας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) από τη θέση του Προέδρου και συμμετέχει επίσης στα Δ.Σ. πολλών Ευρωπαϊκών Δικτύων με αναφορά στα νοσήματα που συναντώνται συχνά στην ΠΦΥ. Από τη θέση του αντιπροέδρου σήμερα, υπηρετεί το Εθνικό Συμβούλιο Δημόσιας Υγείας. Τον Μάιο του 2009 έλαβε μια σημαντική διάκριση από το Βασιλικό Κολέγιο Γενικών Ιατρών (Honorary Fellowship). Ερευνητικές του προτάσεις έχουν χρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχει δημοσιεύσει περί τα 225 άρθρα σε περιοδικά και έχει πλούσια εμπειρία ως διευθυντής σύνταξης αρκετών διεθνών και ελληνικών περιοδικών. ανάμεσα σε άλλες ομάδες περιλαμβάνονται άτομα με σεξουαλική συμπεριφορά υψηλού κινδύνου, ομοφυλόφιλοι, εργαζόμενοι σε μονάδες φροντίδας ατόμων με νοητική υστέρηση, άτομα υψηλού επαγγελματικού κινδύνου που εκτίθενται σε αίμα ή βιολογικά υγρά. Οι Έλληνες φοβούνται τα εμβόλια; Δυστυχώς, σε κάποιες απομονωμένες περιοχές και σε άτομα μεγάλης ηλικίας, υπάρχει ακόμη φόβος. Δέχονται δηλαδή τον εμβολιασμό της γρίπης που συστήνεται σε όλους τους ενήλικες άνω των 60 ετών μία φορά τον χρόνο, αλλά όχι τον εμβολιασμό του πνευμονιόκοκκου, που μειώνει την πιθανότητα νόσησης από τη λοίμωξη που προκαλείται από τον στρεπτόκοκκο της πνευμονίας και συστήνεται σήμερα σε όλα τα άτομα άνω των 50 ετών, με μία δόση συζευγμένου εμβολίου άπαξ. Νομίζω ότι θα πρέπει να εξετάσουμε ποιοι είναι οι λόγοι που εμποδίζουν την Ελλάδα αλλά και άλλες χώρες να έχουν υψηλή εμβολιαστική κάλυψη στους ενήλικες. Στη Σουηδία, και γενικά στις σκανδιναβικές χώρες, ο εμβολιασμός ενηλίκων προχωρά με βήμα ταχύ: σε κανένα από τα εμβόλια που συστήνονται δεν υπάρχει χαμηλή κάλυψη. Είναι αλήθεια ότι ο Έλληνας δεν πείθεται εύκολα, όμως δεν είναι μόνο ο Έλληνας, υπάρχει και το παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου υπήρχε μια μεγάλη συζήτηση που οδήγησε σε πτώση του εμβολιασμού και κάλυψης ακόμη και στα μικρά παιδιά. Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι, με τη βελτίωση στην ενημέρωση, ο ασθενής δέχεται σήμερα πιο εύκολα τον εμβολιασμό. Αυτό που ΔΕΝ βλέπω όμως, είναι η ουσιαστική συμμετοχή των ίδιων των υγειονομικών, που δεν χρησιμοποιούν τις τυχαίες ή ευκαιριακές επισκέψεις, για να υπενθυμίσουν την ανάγκη του εμβολιασμού. Άρα, το βάρος για την εφαρμογή του προγράμματος εμβολιασμού θα πρέπει να πέσει κυρίως 28 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 στον συντονισμό των υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και στην ουσιαστική συμμετοχή των υγειονομικών. Η πρότασή μου είναι η υπόθεση του εμβολιασμού των ενηλίκων, να αποτελέσει επίσημη δέσμευση των γιατρών που συμβάλλονται με τον ΕΟΠΥΥ. Οποιαδήποτε πρόσληψη στο σύστημα υγείας θα πρέπει να γίνεται στη βάση ενός συμβολαίου που θα δεσμεύει τον γιατρό. Ανάμεσα σε αυτά για τα οποία θα πληρώνεται, θα ελέγχεται και θα αξιολογείται, θα είναι και ο εμβολιασμός. Θα πρέπει επίσης να υπάρξει μία εθνική κάρτα υγείας, που θα ακολουθεί τον ασθενή, από τη στιγμή της γέννησής του, σε όλη τη διαδρομή του στο σύστημα υγείας. Η κάρτα θα πρέπει να έχει κενά πεδία για συμπλήρωση. Έτσι, ο γιατρός θα μπορεί να δει στην όποια ευκαιριακή επίσκεψη αν έχει γίνει ο εμβολιασμός, και αν δεν έχει γίνει να τον συστήσει και να τον συνταγογραφήσει. Τέλος, θα πρέπει να συζητηθεί το θέμα των ευπαθών/ ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, δηλαδή όσων δεν έχουν ασφαλιστική κάλυψη και δεν έχουν τακτική πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και προσωπική επίβλεψη της υγείας τους. Πρέπει να δούμε τη φροντίδα των ατόμων χωρίς ασφαλιστική κάλυψη, που εκτιμάται σήμερα στο 1/3 του πληθυσμού. Ακόμη και οι εθελοντικοί οργανισμοί θα μπορούσαν να αναλάβουν αυτήν την αποστολή, όχι όμως με μη συστηματικό τρόπο, αλλά με ενιαία παρακολούθηση, μηχανισμούς και κατευθύνσεις. Οποιαδήποτε επένδυση στον εμβολιασμό, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, θα επιφέρει σημαντικά οφέλη στην οικονομία και θα εξοικονομήσει πολλά χρήματα, καθώς στην Ελλάδα, ακόμη και μικροεπιδημίες θα μπορούσαν να στοιχίσουν πολύ περισσότερα από πλευράς κόστους, από όσα θα πληρώσουμε για τον φθηνό εμβολιασμό. Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 29 Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 30 Ε Π Ι Κ Α Ι Ρ Ο Τ Η Τ Α > TEVA Έρευνες για τις νευροεκφυλιστικές παθήσεις Η φαρμακευτική εταιρεία Teva Pharmaceutical Industries Ltd. ανακοίνωσε πρόσφατα την έναρξη μιας νέας, μοναδικής ερευνητικής συνεργασίας στον τομέα των Νευροεπιστημών, με επίκεντρο την ανάπτυξη καινοτόμων θεραπευτικών μεθόδων για την αντιμετώπιση μερικών από τις πιο δύσκολες ασθένειες που αντιμετωπίζει σήμερα η κοινωνία. Η αύξηση του πληθυσμού, σε συνδυασμό με την άνοδο του προσδόκιμου επιβίωσης, ευνοούν την εξάπλωση ασθενειών του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα τη δραματική επιβάρυνση για την κοινωνία. Το Ισραήλ αποτελεί παγκοσμίως την ηγέτιδα χώρα στην έρευνα των νευροεπιστημών, καταλαμβάνοντας την 5η θέση στην παγκόσμια κατάταξη σε κατά κεφαλήν δημοσιεύσεις σε αυτό τον τομέα. Η πρωτοβουλία αυτή, του Εθνικού Δικτύου Αριστείας στις Νευροεπιστήμες (National Network of Excellence) έχει στόχο την αξιοποίηση αυτής της εξειδίκευσης από μία ομάδα αποτελούμενη από τα 10 κορυφαία Πανεπιστήμια και Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία του Ισραήλ. Λειτουργώντας ως ανοιχτό δίκτυο, το «Δίκτυο Αριστείας» NNE προσανατολίζεται στην ανακάλυψη και ανάπτυξη νέων θεραπευτικών μεθόδων για την καταπολέμηση των καταστροφικών επιπτώσεων των νευρολογικών, νευροεκφυλιστικών και ψυχιατρικών ασθενειών. Φέρνει κοντά τους ερευνητές και προσφέρει ένα περιβάλλον εργασίας που συνδέεται με τη βιομηχανία, στο οποίο οι ειδικοί ανάπτυξης φαρμάκων της Teva θα έχουν τη δυνατότητα ανταλλαγής γνώσεων και συνεργασίας με ακαδημαϊκούς ερευνητές, με σκοπό την εξέ- λιξη βασικών επιστημονικών γνώσεων σε θεραπευτικές επιλογές. Ερευνητικά προγράμματα που υποστηρίζει το «Δίκτυο Αριστείας» NNE παρέχουν ήδη ορισμένα σημαντικά αποτελέσματα που αφορούν στην πρόοδο βασικών μορφών θεραπείας. Μερικά από αυτά, έχουν ήδη αναδείξει θεραπευτικές μεθόδους, οι οποίες ενδέχεται να αλλάξουν την πορεία και την εξέλιξη ασθενειών. Για τη νόσο Αλτσχάϊμερ, όπου η απώλεια της μνήμης και της νοητικής ικανότητας επιφέρουν άκρως καταστροφικά αποτελέσματα, διερευνώνται μέθοδοι για την ενίσχυση της μνήμης. Επιπλέον, η Πολλαπλή Σκλήρυνση και η νόσος του Χάντιγκτον είναι δύο πεδία στα οποία ερευνώνται νέες μέθοδοι για τον τερματισμό ή την αναστολή της εξέλιξης της νόσου. «Βασικός σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας είναι η στήριξη της ακαδημαϊκής έρευνας. Τα περισσότερα από αυτά τα προγράμματα βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο και απαιτείται ακόμα αρκετή ανάπτυξη. Δημιουργήσαμε ένα πολλά υποσχόμενο ίδρυμα, το οποίο είμαι σίγουρος ότι θα ανταπεξέλθει στις προσδοκίες μας, συμβάλλοντας τα μέγιστα στον τρόπο που προσεγγίζουμε τις θεραπείες» δήλωσε ο Δρ. Michael Hayden, Πρόεδρος του Τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης και Επιστημονικός Διευθυντής της Teva. «Υπάρχει ένα νέο πνεύμα συνεργασίας, το οποίο ελπίζω ότι θα οδηγήσει τελικά σε βελτιώσεις για τους ασθενείς», δήλωσε ο Καθηγητής Daniel Offen, Διευθυντής του Νευροεπιστημονικού Εργαστηρίου του Ιατρικού Ερευνητικού Κέντρου Felsenstein του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ. «Το NNE στηρίζει την έρευνά μας σε ένα μόριο που έχουμε σχεδιάσει. Αυτό το μόριο έχει τη δυνατότητα σύνδεσης με το γονίδιο της νόσου Χάντιγκτον, επιβραδύνοντας 30 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 ενδεχομένως την εξέλιξη της νόσου - αυτό θα αποτελούσε τεράστιο βήμα προόδου σε αυτή την ασθένεια, που σήμερα θεωρείται ανίατη». «Το NNE είναι μια συναρπαστική συνεργασία που δημιουργεί συνέργεια μεταξύ της βασικής επιστήμης, η οποία ξεκινά στα πανεπιστήμια και τα νοσοκομεία, με τη γνώση και τους πόρους της βιομηχανίας», δήλωσε ο Edi Barkai, Καθηγητής Νευροβιολογίας Νόησης και Μνήμης του Πανεπιστημίου της Χάιφα. «Στην περίπτωσή μας, περιλαμβάνεται μία πολύ ελπιδοφόρα εργασία για την «αφύπνιση» και την ενίσχυση των αντιδράσεων των νευρώνων, γεγονός που πιστεύουμε, ότι μπορεί να επαναφέρει την ικανότητα εκμάθησης και διατήρησης της μνήμης, του εγκεφάλου». Το Εθνικό Δίκτυο Αριστείας στη Νευροεπιστήμη, περιλαμβάνει τα ακόλουθα ιδρύματα: το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο, το ίδρυμα Weizmann, το Technion, το Πανεπιστήμιο Ben Gurion, το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, το Ιατρικό Κέντρο Sourasky, το Ιατρικό Κέντρο Sheba, το Ιατρικό Κέντρο Rabin, το Πανεπιστήμιο Bar Ilan και το Πανεπιστήμιο της Χάιφα. > Η ABBVIE στηρίζει το πρόγραμμα της ΜΚΟ PRAKSIS «ΣYN στο ΠΛΗΝ» Σε μία σειρά από δράσεις και ενέργειες για τη στήριξη και τη φροντίδα των ευπαθών ομάδων που πλήττονται από την οικονομική κρίση, έχει προχωρήσει το τελευταίο διάστημα η νέα βιοφαρμακευτική εταιρεία AbbVie. Στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης της εταιρείας και παραμένοντας πιστή στη δέσμευσή της για φροντίδα, όχι μόνο των ασθενών, Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 31 Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 32 Ε Π Ι Κ Α Ι Ρ Ο Τ Η Τ Α αλλά και όσων το έχουν ανάγκη, η AbbVie στηρίζει έμπρακτα τους συνανθρώπους μας που δοκιμάζονται καθημερινά. Σε συνεργασία με τη ΜΚΟ PRAKSIS και στο πλαίσιο του «ΣYN στο ΠΛΗΝ», η AbbVie υποστηρίζει οικονομικά το πρόγραμμα Κοινωνική Κατοικία, που στόχο έχει να συνδράμει νοικοκυριά και οικογένειες που βρίσκονται στα όρια της ένδειας και κινδυνεύουν άμεσα να μείνουν άστεγες. Ειδικότερα, η AbbVie ανέλαβε για το 2013 το κόστος ενοικίου και επισιτισμού δύο τετραμελών οικογενειών, καθώς και το πλήρες κόστος των αναγκών ένδυσης, υπόδησης και σχολικών ειδών για τα παιδιά αυτών των νοικοκυριών. Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος, η AbbVie ενισχύει οικονομικά τα Κέντρα Ημέρας που βρίσκονται στην Αττική, τα οποία έχουν ως στόχο την ημερήσια υποδοχή αστέγων και την παροχή βασικών υπηρεσιών, όπως ψυχοκοινωνική στήριξη, καθαρό ρουχισμό κ.λπ.. Ενώ, ως κοινωνικά υπεύθυνη εταιρεία, ανέλαβε για τρεις μήνες το πλήρες κόστος των απαραίτητων φαρμάκων, για ένα Κέντρο Ημέρας. > ΣΥΝΕΡΓΑΣIΑ της Dräger με το Πανεπιστήμιο Κρήτης - Crit.Is Τη συνεργασία της με το Πανεπιστήμιο Κρήτης ανακοίνωσε η Dräger, στο πλαίσιο της παρουσίασης νέων προϊόντων και λύσεων Μονάδων Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) που διοργάνωσε στις 14 Ιουνίου. Η διεθνής εταιρεία που δραστηριοποιείται στους τομείς της ιατρικής τεχνολογίας και της τεχνολογίας ασφαλείας, στηρίζει έμπρακτα την ελληνική καινοτομία και την πανεπιστημιακή έρευνα. Το πρόγραμμα Crit.Is που ανέπτυξε το Πανεπιστήμιο Κρήτης, υπό την επίβλεψη του Καθηγητή του Τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Δημήτρη Γεωργόπουλου, τράβηξε από την πρώτη στιγμή τα βλέμματα των ανθρώπων της διεθνούς εταιρείας. Η Dräger έχει ως στόχο να προωθήσει το software στην Ελλάδα και στην Κύπρο, ανοίγοντας νέους ορίζοντες για την ελληνική έρευνα, σε μία περίοδο που η χώρα μας το έχει όσο ποτέ ανάγκη. Τι είναι το Crit.Is Το Crit.Is είναι ένα σύστημα ολοκληρωμένης κλινικής τεκμηρίωσης και υποστήριξης λήψης αποφάσεων, που διαχειρίζεται τις πολύπλοκες πληροφορίες που δίνει το περιβάλλον μιας Μονάδας Εντατικής Θεραπείας. Με λίγα λόγια, είναι ένα software το οποίο καταγράφει, αποθηκεύει, ομαδοποιεί και προβάλει τον τεράστιο όγκο δεδομένων που παράγονται ανά ασθενή στη ΜΕΘ, ενώ την ίδια στιγμή δημιουργεί ένα ολοκληρωμένο ηλεκτρονικό αρχείο που καλύπτει το σύνολο της διαμονής του ασθενή στη ΜΕΘ. Αξίζει να σημειωθεί, ότι μεταξύ άλλων, δίνει και τη δυνατότητα ανταλλαγής πληροφοριών με άλλα νοσοκομειακά συστήματα ιατρικής περίθαλψης. Το Crit.is φέρνει όλους τους τύπους δεδομένων μαζί για να σχηματίζουν τη ραχοκοκαλιά ενός πλήρους ηλεκτρονικού φακέλου, ο οποίος επειδή είναι ανεπτυγμένος σε web περιβάλλον, μπορεί να είναι προσβάσιμος από οποιοδήποτε σημείο εντός ή εκτός νοσοκομείου. «Ζητήσαμε τη συνεργασία του Πανεπιστημίου Κρήτης, το οποίο έχει δημιουργήσει ένα ειδικό πρόγραμμα «φακέλου» ασθενών για τη ΜΕΘ», δήλωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Draeger Hellas, Μανώλης Σιδηρουργός. «Έχουν καταφέρει στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Ηρακλείου να μη χρησιμοποιούν καθόλου χαρτί και ο φάκελος του ασθενή να είναι κατα- 32 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 γεγραμμένος σε υπολογιστή, έτσι ώστε να είναι προσβάσιμος ανά πάσα στιγμή από το προσωπικό». Με ένα κλικ, είναι άμεσα διαθέσιμες πληροφορίες όπως σε τι κατάσταση βρίσκονται τα ζωτικά σημεία του ασθενή, η διαχείριση υλικών, οι παράμετροι του αναπνευστικού προφίλ, οι νοσηλευτικές παρατηρήσεις, οι ιατρικές οδηγίες και άλλες κρίσιμες πληροφορίες. Ο Διευθυντής της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Ηρακλείου και υπεύθυνος ανάπτυξης του προγράμματος, Δημήτρης Γεωργόπουλος, δήλωσε: «Ο γιατρός πλέον μπορεί πάρα πολύ εύκολα να αντλήσει οποιαδήποτε πληροφορία θέλει για τον ασθενή, οποιαδήποτε στιγμή το επιλέξει. Έχουμε καταχωρημένα όλα τα στοιχεία του ασθενή, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Για παράδειγμα, εγώ ως διευθυντής της Μονάδας είμαι σε θέση ανά πάσα στιγμή να ξέρω τι έγινε τώρα, τι έγινε χθες, ποιος γιατρός έδωσε μία οδηγία, ποια νοσηλεύτρια την εκτέλεσε κι αν υπήρξε η οποιαδήποτε καθυστέρηση». > H GLAXOSMITHKLINE επενδύει περαιτέρω 2,2 εκατ. ευρώ σε παραγωγή στην Ελλάδα Ψήφο εμπιστοσύνης για τη χώρα και την εγχώρια φαρμακευτική αγορά συνιστά η απόφαση της ηγετικής ερευνητικής φαρμακευτικής εταιρίας GlaxoSmithKline (GSK) να ενισχύσει τις επενδύσεις της στην Ελλάδα. Όπως ανακοινώθηκε σήμερα σε εκδήλωση που φιλοξενήθηκε από τον Βρετανό Πρέσβη κ. Τζων Κίττμερ, παρουσία του υπουργού Ανάπτυξης & Ανταγωνιστικότητας κου Κωστή Χατζηδάκη, η GSK Consumer Healthcare (GSK CH) προχώρησε σε μία τετραετή συμφωνία αξίας 2,2 εκατ. j με την φαρμακευτική εταιρεία ΦΑΜΑΡ Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 33 Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 34 Ε Π Ι Κ Α Ι Ρ Ο Τ Η Τ Α για τη συσκευασία τεσσάρων επιπλέον μη συνταγογραφούμενων προϊόντων της. Η συμφωνία αυτή υπογραμμίζει και αναδεικνύει την εμπιστοσύνη της GSK προς την Ελλάδα. Στο πλαίσιο της παραπάνω συμφωνίας η ΦΑΜΑΡ αναλαμβάνει την υψηλών απαιτήσεων και πολυπλοκότητας διαδικασία συσκευασίας (secondary packaging), εκτός του Panadol που ήδη συσκευάζεται στη χώρα, ακόμη τεσσάρων προϊόντων και συγκεκριμένα των NiQuitin Lozenge, NiQuitin Patch, Breathe Right και Alvedon. Ως αποτέλεσμα η ετήσια παραγωγή μη συνταγογραφούμενων προϊόντων της GSK Consumer Healthcare στην Ελλάδα, προβλέπεται να φτάσει τα 12,500,000 εκατ. τεμάχια, 98% των οποίων θα εξάγονται σε 32 χώρες παγκοσμίως. Η συνεργασία αυτή, ενισχύει το εμπορικό ισοζύγιο των ελληνικών εξαγωγών και καθιστά την Ελλάδα Κέντρο Παραγωγής (production Hub) για τις διεθνείς αγορές. Επιπλέ- ον, η συμφωνία αυτή αναμένεται να συμβάλλει στη δημιουργία 30 θέσεων εργασίας. Η διεύρυνση της υπάρχουσας συμφωνίας μεταξύ των δύο εταιριών, συνιστά μία συνέχεια της μακροχρόνιας (επί 41 έτη) συνεργασίας μεταξύ της πολυεθνικής φαρμακευτικής GlaxoSmithKline και της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας ΦΑΜΑΡ. Η έναρξη της παραγωγής αναμένεται περίπου στα τέλη του 2013 μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της δοκιμαστικής περιόδου και της εύρυθμης λειτουργίας των γραμμών παραγωγής στα εργοστάσια της ΦΑΜΑΡ στον Αυλώνα και στην Ανθούσα. Ο Roger Scarlet Smith Πρόεδρος της GSK Consumer Healthcare, Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Αφρικής είπε σχετικά: «Στόχος της GSK Consumer Healthcare είναι να αναδειχθεί ως η πρώτη και καλύτερη εταιρεία του κλάδου, με αφοσίωση στην επιστήμη και τις αξίες της. Η Ελλάδα αποτελεί μία 34 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 πολύ σημαντική αγορά για εμάς στην περιοχή της Νότιας Ευρώπης και αυτή η επένδυση είναι μία επιβεβαίωση της πίστης μας στις δυνατότητες της αγοράς και τη δυναμική της φαρμακοβιομηχανίας ειδικότερα. Παράλληλα η επένδυση αυτή έχει τη δυναμική να αναπτύξει την εγχώρια αγορά του φαρμάκου, καθώς και να προσελκύσει νέο επενδυτικό ενδιαφέρον». Ο Κωνσταντίνος Λιμνίδης Γενικός Διευθυντής GSΚ Consumer Healthcare Ελλάδος, Κύπρου και Μάλτας επεσήμανε: «Δεν είναι η πρώτη φορά που επενδύουμε σε παραγωγή σε ελληνικές μονάδες, καθώς διατηρούμε συνεργασία με την ΦΑΜΑΡ από το 1972. Είμαστε υπερήφανοι που αυτή η συνεργασία θα αναδείξει τη δυναμική και τις δυνατότητες της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας να αναλάβει μία παραγωγή υψηλών απαιτήσεων και πολυπλοκότητας με πολλαπλές συσκευασίες για τα εξαγόμενα προϊόντα. Για τη GSK Consumer Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 35 Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 36 Ε Π Ι Κ Α Ι Ρ Ο Τ Η Τ Α Healthcare, ευελπιστούμε ότι η επένδυση αυτή θα βελτιώσει την αποδοτικότητα της εφοδιαστικής μας αλυσίδας και, ιδανικά, θα συμβάλει στην αύξηση του κύκλου εργασιών μας». Ο Roberto Greco, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της GSK Ελλάδος, είπε σχετικά: «Η GSK πιστεύει πως η Ελλάδα θα αναδυθεί από τη κρίση με τους κατάλληλους χειρισμούς της πολιτικής ηγεσίας. Βλέπουμε πρόοδο σε ό,τι αφορά τις μεταρρυθμίσεις στον κλάδο της υγείας προς τη σωστή κατεύθυνση, κάτι το οποίο πιστεύουμε ότι θα οδηγήσει σε ένα σταθερό, δίκαιο και διαφανές περιβάλλον καθώς και στην αποκατάσταση της βιωσιμότητας του συστήματος υγείας προς όφελος των Ελλήνων ασθενών». Από την πλευρά του ο Πρόεδρος της ΦΑΜΑΡ, Πάνος Μαρινόπουλος είπε σχετικά: «Εκτιμώντας την επιτυχημένη πορεία στενής συνεργασίας για περισσότερα από 40 χρόνια και βασιζόμενοι στην εμπιστοσύνη που μας δείχνει η GSK, συνεχίζουμε να αναπτύσσουμε τη μεταξύ μας σχέση όπως φαίνεται και μέσω της νέας συμφωνίας. Επιπλέον, βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να μπορούμε να μεταφέρουμε νέους όγκους παραγωγής στα εργοστάσιά μας στον Αυλώνα Βοιωτίας και στην Ανθούσα Αττικής, για τους οποίους θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας. Στοχεύουμε στην συνέχιση της εξαιρετικής συνεργασίας με την GSK αλλά και σε περεταίρω διεύρυνση αυτής όπως άλλωστε και στην επίτευξη και άλλων παρόμοιων συμφωνιών που θα συμβάλλουν στην συνεχιζόμενη ανάπτυξη των Ελληνικών μας εργοστασίων». Ο Βρετανός Πρέσβης, Τζών Κίττμερ είπε σχετικά «Θα ήθελα να εκφράσω την ικανοποίησή μου για το γεγονός ότι μία μεγάλη Βρετανική εταιρία όπως η GSK, αποφάσισε να επεκτείνει περεταίρω την επένδυσή της στην Ελλάδα. Αυτή η απόφαση είναι ενδει- κτική της σημασίας που έχουν οι ξένες επενδύσεις για το μέλλον της Ελλάδας καθώς και των προσπαθειών που καταβάλει η Ελλάδα για την βελτίωση του επιχειρηματικού της περιβάλλοντος». > ΚΥΚΛΟΦΟΡΕI στην ελληνική αγορά το Sildenafil Pfizer H εταιρεία Pfizer ενημερώνει τους ειδικού ότι από τον Οκτώβριο κυκλοφορεί στην ελληνική αγορά το προϊόν Sildenafil/Pfizer (Σιλδεναφίλη), το οποίο ενδείκνυται για τη θεραπεία ανδρών με Στυτική Δυσλειτουργία. Το προϊόν διατηρεί την απαράλλαχτη ποιότητα του Viagra*, αφού παρασκευάζεται ακολουθώντας τα ίδια υψηλά πρότυπα και την ίδια προσοχή στη λεπτομέρεια, με την αυθεντική ποιότητα της Pfizer. Το Sildenafil Pfizer θα διατίθεται σε 3 συσκευασίες (25mg, 50mg και 100 mg) που περιέχουν 4 δισκία λευκού χρώματος. Οι λιανικές τιμές είναι 20% χαμηλότερες σε σχέση με τις αντίστοιχες συσκευασίες του Viagra: 4Χ25 mg:16,17n, 4X50 mg:19,81n, 4X100 mg: 23,77n. Το Viagra θα συνεχίσει να διατίθεται κανονικά στην ελληνική αγορά. >Η ASTRA MEDICAL HELLAS SUPERFOODS συμμετείχε στην επιχειρηματική αποστολή στο Ισραήλ Στην ελληνική επιχειρηματική αποστολή στο Ισραήλ συμμετείχε η Astra Medical Hellas Superfoods με τον εκπρόσωπό της Δ/νων Σύμβουλο κ. Γιάννη Λιακόπουλο , στο πλαίσιο της επίσκεψης του Πρωθυπουργού κ. Αντώνη Σαμαρά με κυβερνητικό κλι- 36 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 μάκιο, κατά την οποία πραγματοποιήθηκε το Διυπουργικό Συμβούλιο Συνεργασίας μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Κράτους του Ισραήλ. Η τιμητική συμμετοχή της Astra Medical Hellas Superfoods αποσκοπούσε στην προώθηση των καινοτόμων ελληνικών προϊόντων που παράγει καθώς και στην διερεύνηση των δυνατοτήτων που υπάρχουν για σύναψη εμπορικών συμφωνιών για τη διακίνησή τους στην ισραηλινή αγορά. Η συμμετοχή της Astra Medical Hellas Superfoods στην επιχειρηματική αποστολή στο Ισραήλ αντικατοπτρίζει την προοπτική ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας που μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την αύξηση των ελληνικών εξαγωγών. Η εταιρεία αποτελεί ένα δυνατό παράδειγμα λειτουργίας και ανάπτυξης ελληνικής επιχείρησης με πρωτοπόρα, μοναδικά προϊόντα, χρήσιμα για την υγεία και την ευεξία του σύγχρονου καταναλωτή. Ο κ. Γιάννης Λιακόπουλος στις επαφές του στο Ισραήλ με Ισραηλινούς επιχειρηματίες είχε τη δυνατότητα να παρουσιάσει τα προϊόντα Superfoods και να μιλήσει για τις προοπτικές ανάπτυξης και συνεργασίας. Ο κ. Γιάννης Λιακόπουλος, Δ/νων Σύμβουλος της Astra Medical Hellas Superfoods σημειώνει «Η συμμετοχή της εταιρείας μας στην διακυβερνητική συνάντηση με το Ισραήλ αποτελεί άλλη μία αναγνώριση του έργου που κάνει η εταιρεία μας, η οποία έχει καινοτομήσει με τα κορυφαία ελληνικά συμπληρώματα διατροφής SUPERFOODS, ενώ πρόσφατα λάνσαρε και την παγκόσμια καινοτομία των βιταμινών AERO σε spay. Η ASTRA MEDICAL HELLAS SUPERFOODS είναι η μεγαλύτερη Ελληνική εταιρεία συμπληρωμάτων διατροφής και στόχος της είναι να συνεχίσει να καινοτομεί προσθέτοντας υπεραξία στην ελληνική αγορά των συμπληρωμάτων διατροφής». Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 37 Ε Π Ι Κ Α Ι Ρ Ο Τ Η Τ Α > Η GSK έλαβε άδεια κυκλοφορίας από την Ε.Ε. για το dabrafenib Η GlaxoSmithKline plc ανακοίνωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χορήγησε άδεια κυκλοφορίας για το Tafinlar (dabrafenib) ως μία από του στόματος στοχευμένη θεραπεία που ενδείκνυται ως μονοθεραπεία του ανεγχείρητου μελανώματος (μελάνωμα που δεν μπορεί να αφαιρεθεί χειρουργικά) ή του μεταστατικού μελανώματος (μελάνωμα το οποίο έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος) σε ενήλικες ασθενείς με μετάλλαξη BRAF V600. Το dabrafenib δεν ενδείκνυται για τη θεραπεία ασθενών με BRAF φυσικού τύπου μελάνωμα. Πριν τη χορήγηση του dabrafenib, πρέπει να επιβεβαιωθεί η μετάλλαξη BRAF V600 στους ασθενείς, κατόπιν έγκυρης εξέτασης. «Η σημερινή έγκριση του Tafinlarείναι ένα σημαντικό βήμα στις συνεχείς προσπάθειες της GSK να προσφέρει νέες θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς με καρκίνο, ειδικά σε αυτήν την περίπτωση που επετεύχθη έγκριση κυκλοφορίας σε λιγότερο από πέντε χρόνια μετά από την έναρξη των δοκιμών» δήλωσε ο ιατρός Paolo Paoletti, Πρόεδρος του Ο γ κ ο λ ο γ ι κ ο ύ Τμ ή μ α τ ο ς τ η ς GlaxoSmithKline. «Με αυτό το νέο εξατομικευμένο φάρμακο, ελπίζουμε ότι θα αλλάξουμε σημαντικά τις ζωές των ασθενών με μεταστατικό μελάνωμα, μία καταστροφική νόσο και έναν καρκίνο με τα χαμηλότερα ποσοστά επιβίωσης». Το dabrafenib είναι ένας αναστολέας κινάσης που στοχεύει το BRAF, βασικό συστατικό ενός βιολογικού μονοπατιού στον οργανισμό που ρυθμίζει τη φυσιολογική ανάπτυξη και τον θάνατο των κυττάρων, συμπεριλαμβανομένων των δερματικών κυττάρων. Με τη βοήθεια μιας διαγνωστικής εξέτασης μπορούν να εντοπιστούν οι ασθενείς με ανεγχεί- ρητο ή μεταστατικό μελάνωμα που έχουν τη μετάλλαξη BRAF V600, γεγονός που τους καθιστά κατάλληλους για αυτή τη θεραπεία. > ΔΙAΚΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ APIVITA στα Βραβεία Διαγωνισμού «Η Ελλάδα Καινοτομεί» Μία νέα σημαντική διάκριση για την APIVITA αποτελεί η απονομή του δεύτερου βραβείου στην κατηγορία «Καινοτομία» του διαγωνισμού «Η Ελλάδα Καινοτομεί» στην επιστημονική ομάδα Έρευνας και Ανάπτυξης της εταιρείας και ειδικότερα στην επικεφαλής κα. Παναγιώτα Δραγάνη. Τον διαγωνισμό διοργάνωσαν από κοινού η Eurobank και ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών και η τελετή απονομής των βραβείων του 2ου Διαγωνισμού έγινε την Τρίτη 17 Σεπτεμβρίου, στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος». Η βράβευση αφορά την καινοτόμο μέθοδο εκχύλισης ελληνικής πρόπολης για την παραγωγή υψηλής προστιθέμενης αξίας πρώτης ύλης με αντιοξειδωτική και φωτοπροστατευτική δράση. Η επιστημονική ομάδα της APIVITA κατάφερε με μία μέθοδο με ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας αλλά και μηδενικά απόβλητα, να απομονώσει από την πρόπολη εκείνα τα συστατικά στα οποία οφείλεται η αντιοξειδωτική, φωτο προστατευτική και αντιγηραντική δράση της. Η πατέντα αυτή εφαρμόζεται σε όλα τα προϊόντα της αντηλιακής σειράς APIVITA, δημιουργώντας ένα δεύτερο μηχανισμό άμυνας του οργανισμού απέναντι στη επιβλαβή δράση της ηλιακής ακτινοβολίας και η εταιρεία συνεχίζει να την ενσωματώνει σε όλα τα προϊόντα αντιγήρανσης. Ο Διαγωνισμός Εφαρμοσμένης Έρευνας και Καινοτομίας «Η Ελλάδα Καινοτομεί», διενεργείται ανά δύο χρόνια, με στόχο να αναδείξει τον πλούτο της έρευνας στη χώρα, να κινητοποιήσει τις δημιουργικές δυνάμεις και να προσελκύσει ιδιωτικά κεφάλαια προς επένδυση, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία μιας γέφυρας ανάμεσα στη δυναμική επιχειρηματικότητα, τον τραπεζικό τομέα και την καινοτόμο επιστημονική δραστηριότητα. Η επιτυχία του Διαγωνισμού επιβεβαιώθηκε από το υψηλό επίπεδο και τον μεγάλο αριθμό των υποψηφιοτήτων (συνολικά 542 και στους δυο διαγωνισμούς) και τη συμμετοχή πλήθους φορέων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων από κάθε γωνιά της Ελλάδας. Για την APIVITA το βραβείο αυτό αποτελεί μεγάλη τιμή γιατί αναγνωρίζεται η επιστημονική συνέπεια, η επιστημονική μέθοδος, η επιστημονική ηθική και πειθαρχία σε ένα τομέα εμπορικής δραστηριοποίησης όπως αυτή των φυσικών προϊόντων και ειδικότερα των φυσικών καλλυντικών. Η ομάδα του τμήματος έρευνας και ανάπτυξης της APIVITA θα συνεχίσει να μελετά και να αξιοποιεί τον μεγάλο πλούτο της ελληνικής φύσης με ειλικρίνεια και ευαισθησία, με πρωταρχικό σκοπό την διαφύλαξη αλλά και ανάδειξη της μοναδικής ελληνικής χλωρίδας υπηρετώντας και την μεγάλη ευθύνη που έχει αναλάβει η APIVITA, να δημιουργεί μέσω των προϊόντων και των υπηρεσιών της, αξία στην κοινωνία, στο περιβάλλον και στην οικονομία, στις 14 χώρες και στις 4 ηπείρους που δραστηριοποιείται. Η πρόκληση για την APIVITA αυτές τις δύσκολες στιγμές για την χώρα είναι, να συμβάλει στο να διδάξει την υγιή επιχειρηματική δράση και τον πολιτισμό ως αντίδοτο και διέξοδο από την κρίση, αποτελώντας το πρόσωπο της Ελλάδας σε ολόκληρο τον κόσμο. Ένα πρόσωπο ελπιδοφόρο, αισιόδοξο, καινοτόμο. MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 / 37 Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 38 Ε Π Ι Κ Α Ι Ρ Ο Τ Η Τ Α > MERCK Αποτελέσματα της μελέτης φάσης 1b του ερευνητικού αναστολέα του ενζύμου BACE, ΜΚ-8931 Η MSD ανακοίνωσε αποτελέσματα της μελέτης φάσης lb που δείχνουν την δοσοεξαρτώμενη μείωση των επιπέδων του β-αμυλοειδούς στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) μετά την χορήγηση του ΜΚ-8931, ενός υπό έρευνα δια του στόματος χορηγούμενου αναστολέα του προδρόμου βαμυλοειδούς ενζύμου διάσπασης πρωτεϊνών (BACE1 ή β σεκρετάσης), σε ασθενείς με ήπια έως μέτρια νόσο του Αλτσχάιμερ (ΝΑ). Στη μελέτη, τα επίπεδα β-αμυλοειδούς αναλύθηκαν ως μέτρο της δραστηριότητας του BACE. Τα στοιχεία παρουσιάστηκαν κατά την διάρκεια συνόδου στο διεθνές συνέδριο της εταιρείας νόσου Αλτσχάιμερ (απόσπασμα Ο1-06-05). «Η μείωση του β-αμυλοειδούς που παρατηρήθηκε με την χορήγηση MK-8931, μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα το ρόλο που παίζει ο αναστολέας BACE1 στην υποκείμενη παθολογία της νόσου Αλτσχάιμερ» τόνισε ο Δρ Darryle Schoepp, αντιπρόεδρος της Νεύροεπιστήμης Έγκαιρης Ανάπτυξης και Εξερευνητικών Επιστημών στην MSD. «Η περαιτέρω αξιολόγηση του MK8931 συνεχίζεται με τη μελέτη EPOCH, μια κλινική μελέτη φάσης ΙΙ/ΙΙΙ σε ασθενείς με ήπια έως μέτρια νόσο Αλτσχάιμερ». Στο παρελθόν, ερευνητές της MSD παρουσίασαν τα αποτελέσματα της μελέτης φάσης Ι μονής δόσης στην ετήσια συνάντηση της Αμερικάνικης Ακαδημίας Νευρολογίας (AAN) το 2012, η οποία έδειξε ότι η χορήγηση ΜΚ-8931 σε υγιείς εθελοντές είχε ως αποτέλεσμα μείωση σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90% των επιπέδων της 40 β-αμυλοειδούς πρωτεΐνης στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό. > ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ «ΣΦΕΕ Innovation Project» Με σύνθημα «Επιβραβεύουμε την Καινοτομία, Προάγουμε την Υγεία», ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), με την υποστήριξη των Industry Disruptors – Game Changers (ID-GC) παρουσίασε σε Συνέντευξη Τύπου τον ανοιχτό διαγωνισμό με τίτλο «ΣΦΕΕ Innovation Project» που στόχο έχει την ανάδειξη καινοτόμων προτάσεων στο χώρο της Υγείας. Πιο συγκεκριμένα, ο ΣΦΕΕ θα βραβεύσει τα πιο ώριμα και καινοτόμα επιχειρηματικά σχέδια με τις περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας. Τα βραβεία των νικητών περιλαμβάνουν χρηματικό έπαθλο 50.000 ευρώ για τους 3 πρώτους νικητές και πρόγραμμα συμβουλευτικής υποστήριξης σε θέματα στρατηγικής, ανάπτυξης επιχειρήσεων, πρόσβασης σε κέντρα εκπαίδευσης και έρευνας & ανάπτυξης, δικτύωσης για μεταφορά τεχνογνωσίας και δεξιοτήτων. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω της στενής συνεργασίας με τις εταιρείες μέλη του ΣΦΕΕ, καθώς και μέσω του οικοσυστήματος «εργαλείων» του ID-GC για την στήριξη της επιχειρηματικότητας Την εκδήλωση στήριξαν με την παρουσία τους ο Υφυπουργός Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, κος Θανάσης Σκορδάς, ο οποίος δήλωσε: «Οι δύο όροι, Καινοτομία & Υγεία είναι σχεδόν ταυτόσημοι. Ο αγώνας για ποιοτικές υπηρεσίες στο χώρο της Υγείας αποκτά νόημα μόνο με επιστημονικές ανακαλύψεις ως αποτέλεσμα καινοτόμων μεθόδων και επινοήσεων και στη διάχυση αυτών των επιτευγμάτων στην αγορά ώστε να επωφελούνται οι συνάνθρωποι μας. Θεωρώ ότι η πρωτοβουλία του ΣΦΕΕ αποδεικνύει ότι ο κλάδος έχει συνειδητοποιήσει προς ποια κατεύθυνση 38 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 να αναζητήσει το μέλλον. Η επένδυση στην καινοτομία και την τεχνολογία θα κάνουν το φάρμακο και γενικότερα τις υπηρεσίες υγείας ικανές να διεκδικήσουν σημαντικό μερίδιο στη διεθνή αγορά. Η καινοτομία και η τεχνολογία θα επιτρέψουν την εξωστρεφή ανάπτυξη που τόσο έχουμε ανάγκη», όπως επίσης και ο Υφυπουργός Υγείας, Αντώνης Μπέζας ο οποίος δήλωσε: "Νέα προσέγγιση της επιχειρηματικότητας στο χώρο της Υγείας. Η ανάπτυξη, θα προέλθει μέσω της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και χωρίς την προώθηση της καινοτομίας, δεν μπορεί να υπάρξει. Στο Υπουργείο Υγείας έχουμε ολοκληρώσει μια στρατηγική με πόρους από το νέο ΕΣΠΑ και περιλαμβάνεται και πρόγραμμα για έξυπνη εξειδίκευση και προαγωγή της καινοτομίας. " Δικαίωμα συμμετοχής στο διαγωνισμό έχουν φυσικά πρόσωπα ή ομάδες φυσικών προσώπων ή νομικά πρόσωπα οποιασδήποτε μορφής. Μερικές από τις κατηγορίες στις οποίες καλούνται οι υποψήφιοι να καταθέσουν προτάσεις είναι οι εξής : Προγνωστικά και διαγνωστικά εργαλεία, Κυτταρικές θεραπείες, Αναγεννητική Ιατρική (Regenerative medicine), Αξιολόγηση και αξιοποίηση νέων θεραπευτικών ουσιών, Τεχνολογίες, Μεθοδολογίες και Δείκτες, Συστήματα χορήγησης φαρμάκου, Βιοτεχνολογία, Βιο-ηλεκτρονικά συστήματα, Υπολογιστική απεικόνιση και Ρομποτικές διατάξεις, Χαρακτηρισμός μοριακών μηχανισμών παθογέννεσης και ανάδειξη νέων θεραπευτικών στόχων, Βιο-πληροφορική, Τηλειατρική (e-/m-health), Τεχνητά όργανα, Νανο-ιατρική, Γηριατρική, κ.α. Η προθεσμία υποβολής των συμμετοχών είναι μέχρι την 1η Νοεμβρίου. Αναλυτικά οι όροι και οι προϋποθέσεις συμμετοχής του διαγωνισμού βρίσκονται στο http://innovationproject.gr/site/. Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 39 Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 40 Σ Υ Ν Τ Ο Μ Η Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Η Ο Τοκετός σε Πολύ Νέες και Ηλικιωμένες Άτοκες Γυναίκες Τα ποσοστά γεννήσεων με καισαρική τομή αυξάνονταν γραμμικά με την ηλικία Σε μια ιρλανδική μελέτη κοόρτης, τα ποσοστά γεννήσεων με καισαρική ήταν χαμηλότερα στις νεότερες μητέρες. Οι έγκυες γυναίκες που βρίσκονται στα δύο ηλικιακά άκρα της αναπαραγωγικής ηλικίας αντιμετωπίζουν ιδιαίτερους κινδύνους για επιπλοκές, αν και οι κίνδυνοι διαφέρουν μεταξύ των πολύ νέων και των ηλικιωμένων γυναικών. Σε μια αναδρομική μελέτη κοόρτης αρχείων ασθενών τα έτη 20002011 σε ένα μεγάλο αστικό μαιευτήριο στην Ιρλανδία, ερευνητές εξέτασαν τους συσχετισμούς μεταξύ της ηλικίας της μητέρας και των αποτελεσμάτων των γεννήσεων. Από 36.916 άτοκες γυναίκες που γέννησαν, το 3,3% ήταν ≤17 ετών κατά την εισαγωγή και το 1,7% ήταν ≥40 ετών. Σε σύγκριση με τις γυναίκες ηλικίας 20 έως 34 χρόνων της ομάδας ελέγχου, οι μητέρες ηλικίας ≤17 ετών είχαν περισσότερες πιθανότητες να είναι άγαμες, να έχουν ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, να έχουν ξεκινήσει αργά την προγεννητική φροντίδα και να καπνίζουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι μητέρες ηλικίας ≥40 είχαν περισσότερες πιθανότητες από τις γυναίκες της ομάδας ελέγχου να έχουν αρχίσει νωρίς την προγεννητική φροντίδα, να είναι σε ανώτερη κοινωνικοοικονομική κατάσταση και να έχουν ιδιωτική ασφάλιση υγείας. Είχαν επίσης περισσότερες πιθανότητες να είναι παχύσαρκες ή να έχουν χρόνιες παθήσεις, όπως υπέρταση και διαβήτη. Το σωματικό βάρος γέννησης ήταν χαμηλότερο και ο πρόωρος τοκετός πιο κοινός και για τα δύο ηλικιακά άκρα. Τα βρέφη που γεννήθηκαν από μητέρες ηλικίας ≥40 είχαν περισσότερες 40 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 πιθανότητες να εισαχθούν στη μονάδα εντατικής θεραπείας νεογνών και πιο πιθανό να έχουν εγγενείς ανωμαλίες. Τα ποσοστά γεννήσεων με καισαρική τομή αυξάνονταν γραμμικά με την ηλικία, από 10,6% στις γυναίκες ηλικίας ≤17 έως 54,4% στις γυναίκες ηλικίας ≥40 ετών. Σ χ ό λ ι ο : Το πολύ χαμηλό ποσοστό των τοκετών με καισαρική τομή στις νεότερες μητέρες σε αυτήν την κοόρτη είναι εντυπωσιακό. Ωστόσο, τα ποσοστά καισαρικής τομής αυξήθηκαν με την πάροδο της ηλικίας της μητέρας και ήταν υψηλότερα στις μητέρες ηλικίας 40 ετών και άνω. Η έρευνα στους παράγοντες πίσω από αυτού του είδους τα χαμηλά ποσοστά καισαρικής τομής στις έφηβες μητέρες μπορεί να προτείνει παρεμβάσεις για την αποφυγή χειρουργικής επέμβασης στις γυναίκες κάθε ηλικίας. Η ανάπτυξη παρεμβάσεων για τη μείωση του κινδύνου του πρόωρου τοκετού στις νεαρές γυναίκες και για την ελαχιστοποίηση των εισαγωγών στην εντατική μονάδα για τα νεογνά των ηλικιωμένων γυναικών εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για τον ιατρικό κλάδο. Βιβλιογραφικές αναφορές: Vaughan DA et al. Delivery outcomes for nulliparous women at the extremes of maternal age - A cohort study. BJOG 2013 Jun 12. Υψηλά Ποσοστά Θεραπείας 5 έτη μετά από Χειρουργική Αντιμετώπιση του Μη Μελανωματικού Καρκίνου του Δέρματος Μια αξιοθαύμαστη προσπάθεια, αλλά οι πολλές διαφορές καθιστούν δύσκολη την σύγκριση. Για να συγκριθούν τα ποσοστά επανεμφάνισης όγκου μετά από διαφορετικές θεραπευτικές προ- Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 41 Σ Υ Ν Τ Ο Μ Η σεγγίσεις, ερευνητές πραγματοποίησαν μια προοπτική μελέτη διαδοχικών περιπτώσεων μη μελανωματικού καρκίνου του δέρματος (NMSC) που έλαβαν θεραπεία σε δύο ιατρικά κέντρα στη βόρεια Καλιφόρνια - ένα αστικό πανεπιστημιακό νοσηλευτικό ίδρυμα και το νοσηλευτικό ίδρυμα Παλαιμάχων (VA). Τα δεδομένα ήταν διαθέσιμα από μια μέση περίοδο παρακολούθησης 7,4 ετών για 1174 ασθενείς και 1488 όγκους. Οι όγκοι είχαν υποβληθεί σε θεραπεία με εκτομή (38.3%), με χειρουργική επέμβαση Mohs (37,4%) και καταστροφή με ηλεκτροπηξία / απόξεση (24,3%). Το συνολικό ποσοστό υποτροπής στα 5 έτη ήταν 3,3%. Στην θεραπεία, τα ποσοστά υποτροπής ήταν 2,1% με την τεχνική Mohs, 3,5% με εκτομή και 4,9% με την καταστροφή. Τα ποσοστά αυτά δεν φθάνουν στατιστικά σημαντικές διαφορές μετά την προσαρμογή για κίνδυνο ή για «τάση για θεραπεία με χειρουργική επέμβαση Mohs». Σ χ ό λ ι ο : Οι Chren and colleagues θα πρέπει να επαινεθούν για την προσπάθεια της μακροπρόθεσμης προοπτικής μελέτης σύγκρισης αποτελεσμάτων με διάφορα είδη θεραπείας για τον μη μελανωματικό καρκίνο του δέρματος. Η μεθο- Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Η δολογία τους ήταν πολύ καλή, λαμβάνοντας υπόψη την θεμελιώδη δυσκολία της πραγματοποίησης αυτού του τύπου συγκρίσεων. Η μέθοδος Mohs είναι η θεραπεία πρώτης γραμμής για NMSC υψηλού κινδύνου και δεν υπάρχει στατιστική προσαρμογή που να μπορεί να αντισταθμίσει το γεγονός ότι η Mohs και η εκτομή συνήθως εκτελούνται για τους ίδιους τύπους βλαβών στους ίδιους τύπους των ασθενών. Επιπλέον, τα πρότυπα φροντίδας σε ένα πανεπιστημιακό νοσηλευτικό ίδρυμα και στο κέντρο περίθαλψης παλαιμάχων είναι, δυστυχώς, άνισα, όπως και το προσωπικό ιατρικής φροντίδας. Τα κέντρα σε αυτήν την μελέτη δεν είναι τυπικά, καθώς οι όγκοι που υπέστησαν αγωγή με την τεχνική Mohs ήταν μικροί, το οποίο πιθανώς να εξηγεί την μικρή διαφορά στα ποσοστά ίασης. Επιπλέον, η επανεμφάνιση διαπιστώθηκε παθητικά βάσει διαγραμμάτων και είναι πιθανό ότι εκείνοι που παρουσιάστηκαν στο πανεπιστημιακό ίδρυμα να είχαν περισσότερες πιθανότητες να είναι σε επαγρύπνηση για αυτοαναφορά υποτροπών. Τέλος, η μελέτη αυτή δεν λαμβάνει υπόψη τις διαφορές στην αισθητική ή στην λειτουργία, όπου, για παράδειγμα, μια μεγάλη εκτομή στο πρόσωπο μπορεί να παρέχει θερα- H επανεμφάνιση διαπιστώθηκε παθητικά βάσει διαγραμμάτων Όλες οι ειδήσεις για τον χώρο της υγείας με ένα κλικ! www. diagnosispress.gr MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 / 41 Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 42 Σ Υ Ν Τ Ο Μ Η Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Η πεία συγκρίσιμη με την μέθοδο του Mohs, αλλά ενδεχομένως να μην φαίνεται το ίδιο καλή ή να έχει το ίδιο αποτέλεσμα. Β ι β λ ι ο γ ρ α φ ι κ έ ς α ν α φ ο ρ έ ς : Chren M-M et al. Tumor recurrence 5 years after treatment of cutaneous basal cell carcinoma and squamous cell carcinoma. J Invest Dermatol 2013 May; 133:1188. Οι Καπνιστές Πρέπει να το Κόβουν Απότομα ή Σταδιακά; Oι ιατροί μπορούν να συνεργαστούν με τους ασθενείς που θέλουν να σταματήσουν το κάπνισμα για να προσδιοριστεί ποια προσέγγιση προτιμούν Τα ποσοστά των καπνιστών που το κόβουν είναι περίπου ίδια και σχετικά ελλιπή και για τις δύο προσεγγίσεις. Οι βασικές προσεγγίσεις για τη διακοπή του καπνίσματος είναι η απότομη (το επονομαζόμενο «μαχαίρι») και η σταδιακή μείωση πριν το οριστικό κόψιμο. Οι οδηγίες κλινικής πρακτικής, καθώς και φαρμακευτικές εταιρείες στις ΗΠΑ επισημαίνουν ότι οι καπνιστές πρέπει να σταματούν το κάπνισμα απότομα. Ωστόσο, ορισμένοι καπνιστές προτιμούν να μειώνουν σταδιακά την πρόσληψη νικοτίνης. Σε μια ανασκόπηση της βάσης δεδομένων Cochrane από 10 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές που διεξήχθησαν σε ποικίλα κλινικά περιβάλλοντα σε διάφορες χώρες, ερευνητές εξέτασαν τα ποσοστά διακοπής τουλάχιστον 6 μήνες μετά την παρέμβαση (σταδιακή μείωση ή απότομη διακοπή) σε 3760 καπνιστές που ήθελαν να σταματήσουν το κάπνισμα. Η κατάσταση του καπνίσματος επαληθεύτηκε βιολογικά σε 7 μελέτες. Τα ποσοστά διακοπής ήταν 14% και 15%, ανεξάρτητα από την προσέγγιση διακοπής του καπνίσματος. Η επιτυχία της κάθε προσέγγισης δεν διέφερε στις μελέτες που χρησιμοποιούσαν την υποστήριξη αντικατάστασης νικοτίνης, μεθόδους αυτοβοήθειας ή συμπε- 42 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 ριφορική υποστήριξη. Σ χ ό λ ι ο : Σε αυτήν την μετα-ανάλυση, τα ποσοστά διακοπής του καπνίσματος ήταν παρόμοια για το απότομο κόψιμο και τη σταδιακή μείωση του καπνίσματος πριν την οριστική διακοπή. Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι ιατροί μπορούν να συνεργαστούν με τους ασθενείς που θέλουν να σταματήσουν το κάπνισμα για να προσδιοριστεί ποια προσέγγιση προτιμούν, ως μέρος ενός ολοκληρωμένου προγράμματος διακοπής του καπνίσματος. Οι οδηγίες κλινικής πρακτικής στις ΗΠΑ συστήνουν την απότομη διακοπή, αλλά από την άλλη πλευρά, σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Αυστραλία έχουν ήδη ενσωματώσει στις πρακτικές τους τη σταδιακή διακοπή. Βιβλιογραφικές αναφορές: LindsonHawley N et al. Gradual reduction vs abrupt cessation as a smoking cessation strategy in smokers who want to quit. JAMA 2013 Jul 3; 310:91. Η Αλλαγή από τους Ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ σε Ριβαροξαμπάνη Θεωρείται Ασφαλής Σε μια υπομελέτη της ROCKET AF, τα αποτελέσματα με τη βαρφαρίνη και τη ριβαροξαμπάνη για την κολπική μαρμαρυγή ήταν παρόμοια είτε οι ασθενείς έπαιρναν προηγουμένως ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ είτε όχι. Στη μελέτη ROCKET AF, η ριβαροξαμπάνη (20 mg) δεν διαπιστώθηκε ως κατώτερη από την προσαρμοσμένη δόση βαρφαρίνης για την πρόληψη θρομβοεμβολικών επεισοδίων σε 14.264 ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Σε μια προκαθορισμένο υποανάλυση, ερευνητές συνέκριναν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της ριβαροξα- Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 43 Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 44 Σ Υ Ν Τ Ο Μ Η H ριβαροξαμπάνη είναι μια λογική αντιπηκτική επιλογή ακόμα και σε ασθενείς που λαμβάνουν ανταγωνιστές βιταμίνης Κ. Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Η μπάνης έναντι της βαρφαρίνης σε ασθενείς που είχαν ήδη λάβει ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ (ΑΒΚ) για ≥6 εβδομάδες στη διαλογή (55%) και εκείνων που δεν είχαν λάβει (45%). Κατά την έναρξη, οι ασθενείς που είχαν λάβει τους ανταγωνιστές ήταν πιο ηλικιωμένοι, λιγότερο πιθανό να είναι γυναίκες, είχαν χαμηλότερη αρτηριακή πίεση και χαμηλότερη βαθμολογία CHADS2 από τους ασθενείς χωρίς προηγούμενη θεραπεία με τους ανταγωνιστές βιταμίνης Κ. Κατά τη διάρκεια περίπου 2 ετών παρακολούθησης, σχεδόν το ένα τέταρτο των ασθενών διέκοψαν τη θεραπεία της μελέτης. Τα ποσοστά εγκεφαλικών επεισοδίων και καρδιαγγειακών επεισοδίων ήταν χαμηλότερα στους ασθενείς που λάμβαναν ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ σε σχέση με τους ασθενείς χωρίς προηγούμενη θεραπεία, ανεξαρτήτως της κατανομής της θεραπείας, ενώ η ριβαροξαμπάνη δεν ήταν κατώτερη της βαρφαρίνης ανεξαρτήτως της προηγούμενης χρήσης ΑΒΚ. Κατά τη διάρκεια των πρώτων 7 ημερών μετά την έναρξη της θεραπείας, η ριβαροξαμπάνη σχετίστηκε με αυξημένα ποσοστά αιμορραγίας σε σύγκριση με τη βαρφαρίνη και στις δύο ομάδες ασθενών. Μετά από 30 ημέρες, τα ποσοστά αιμορραγίας 44 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 ήταν χαμηλότερα στην ομάδα της ριβαροξαμπάνης σε σύγκριση με την ομάδα της βαρφαρίνης στους ασθενείς που δεν είχαν λάβει προηγούμενη θεραπεία ΑΒΚ και παρόμοια και στα δύο σκέλη θεραπείας στους ασθενείς που τους είχαν χορηγηθεί ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ. Σ χ ό λ ι ο : Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της ριβαροξαμπάνης σε αυτήν την υποανάλυση ήταν παρόμοια με αυτά της κύριας μελέτης, τόσο σε ασθενείς που λάμβαναν προηγουμένως αγωνιστές της βιταμίνης Κ και σε εκείνους που δεν είχαν λάβει. Σε σύγκριση με τη βαρφαρίνη, η ριβαροξαμπάνη σχετίστηκε με περισσότερες εκδηλώσεις αιμορραγίας αμέσως μετά την έναρξη της θεραπείας. Ωστόσο, η διαφορά αυτή εξαφανίστηκε μετά από 30 ημέρες. Αν και τα ευρήματα αυτά πρέπει να θεωρούνται διερευνητικά, δείχνουν ότι η ριβαροξαμπάνη είναι μια λογική αντιπηκτική επιλογή ακόμα και σε ασθενείς που λαμβάνουν ανταγωνιστές βιταμίνης Κ. Βιβλιογραφικές αναφορές: Mahaffey KW et al. Clinical outcomes with rivaroxaban in patients transitioned from vitamin K antagonist therapy: A subgroup analysis of a randomized trial. Ann Intern Med 2013 Jun 18; 158:861. Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 45 Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 46 Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 47 Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 48 Medical_soma_222 10/25/13 11:21 AM Page 49 Medical_soma_222 10/25/13 11:22 AM Page 50 Medical_soma_222 10/25/13 11:22 AM Page 51 Medical_soma_222 10/25/13 11:22 AM Page 52 Medical_soma_222 10/25/13 11:22 AM Page 53 Medical_soma_222 10/25/13 Φ 11:22 AM Α Page 54 Ρ Μ Α Κ Ο Λ Ο Γ Ι Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΑΡΜΑΚΟ Ποιότητα στην Υγεία - Πνοή στην Οικονομία Π αρουσία περισσότερων από 3.000 θεατών πραγματοποιήθηκε χθες στο θέατρο Badminton η εκδήλωση της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ) με τίτλο «Ελληνικό Φάρμακο: Ποιότητα στην Υγεία - Πνοή στην Οικονομία». Στόχος της εκδήλωσης ήταν η ενημέρωση του προσωπικού των εταιρειών-μελών της ΠΕΦ, των θεσμικών παραγόντων του χώρου του φαρμάκου και της υγείας, της πολιτικής ηγεσίας και των δημοσιογράφων για την καμπάνια «Ελληνικό Φάρμακο» και για την συνεισφορά της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας στην οικονομία της χώρας. Την εκδήλωση παρουσίασε η Εύα Καϊλή, ενώ χαιρετισμούς απηύθυναν νυν και τέως εκπρόσωποι του υπουργείου Υγείας, εκπρόσωποι των κομμάτων, της εκκλησίας και φορέων του τομέα υγείας. Από την πλευρά της Κυβέρνησης, ο Υπουργός Υγείας, κ. Άδωνις Γεωργιάδης, δήλωσε: «Είναι προς το συμφέρον του τόπου μας, η ελληνική φαρμακοβιομηχανία να προκόψει», ενώ διαβεβαίωσε πως είναι επιθυμία του Υπουργείου «να μπορεί ο γιατρός να επιλέγει με το όνομά του το καλό εγχώριο φάρμακο για τους ασθενείς του». Ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας, κ. Δημήτριος Δέμος, δήλωσε: «Οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες παράγουν φάρμακα με τα υψηλότερα standards παγκοσμίως. Σε πάρα πολλές χώρες το μοναδικό ελληνικό προϊόν που είναι γνωστό, είναι το Ελληνικό Φάρμακο». Όσον αφορά στις επιδόσεις του κλάδου της φαρμακοβιομηχανίας τόνισε: «Τη δεκαετία 2000–2010 ο κλάδος της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας που αποτελεί το 10% του μεταποιητικού τομέα της χώρας, είχε τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από οποιονδήποτε άλλο κλάδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπλέον, για κάθε 1.000 ευρώ που δαπανώνται για ελληνικά φάρμακα, το ΑΕΠ της χώρας αυξάνεται κατά 3.400 ευρώ. Μπορούμε να πούμε λοιπόν με βεβαιότητα πως η ελληνική φαρμακοβιομηχανία αποτελεί την ατμομηχανή της ανάπτυξης της χώρας». Σχετικά με τις τιμές των φαρμάκων, ο κ. Δέμος σημείωσε πως: «η περαιτέρω πτώση των τιμών πρέπει να συνδεθεί με την αύξηση των πωλήσεων των Ελληνικών Φαρμάκων». Ο Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της ΕΛΠΕΝ και Αντιπρόεδρος της ΠΕΦ, κ. Θεόδωρος Τρύφων, μιλώντας για τη χθεσινή εκδήλωση ανέφερε πως: «Σηματοδοτεί την αρχή μιας στρατηγικής δυναμικής εξωστρέφειας της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας». Επίσης, σημείωσε ότι: «Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία αποτελεί μια επενδυτική όαση μέσα στο περιβάλλον αποβιομηχάνισης της χώρας και διατηρεί τις παραγωγικές της μονάδες στην Ελλάδα σε μια περίοδο που μεγάλες εταιρείες αναγκάζονται να μεταφερθούν στο εξωτερικό». Εκπροσωπώντας την ΒΙΑΝΕΞ, ο κ. Θανάσης Γιαννακόπουλος αναφέρθηκε στην ανεργία, το κυρίαρχο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας και ζήτησε να σταθεί η Πολιτεία στο πλευρό της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας, ώστε να μειωθεί όσο γίνεται περισσότερο το ποσοστό των ανέργων που σήμερα βρίσκεται στο 27%. Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της PHARMATHEN και Γενικός Γραμματέας της ΠΕΦ, κ. Βασίλειος Κάτσος, τόνισε στην ομιλία του πως: «Ενώ η χώρα έχει έλλειμμα επενδύ- 54 / MEDICAL EXPRESS / TEYXOΣ 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 σεων και προσπαθεί να τις προσελκύσει από το εξωτερικό, η ελληνική φαρμακοβιομηχανία συνεχίζει να επενδύει καθημερινά στην Ελλάδα, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας». Επιπλέον, αναφερόμενος στην υψηλή ποιότητα των ελληνικών φαρμάκων, είπε ότι: «Τα Ελληνικά Φάρμακα με την υψηλή τους τεχνολογία και ασφάλεια κατακτούν τις αγορές όλου του κόσμου και πλέον 1 στους 3 ασθενείς παγκοσμίως λαμβάνει φάρμακο που έχει παραχθεί στην Ελλάδα, γεγονός που μας κάνει όλους υπερήφανους». Παρουσιάζοντας την καμπάνια «Ελληνικό Φάρμακο», ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της BENNETT και Υπεύθυνος Επικοινωνίας της ΠΕΦ, κ. Νικόλαος Μπουφίδης, τόνισε πως στόχος της καμπάνιας είναι: «Να πείσουμε τον κάθε Έλληνα ακόμα και στο πιο απομακρυσμένο σημείο της χώρας πως πρέπει να εμπιστεύεται και να προτιμάει το Ελληνικό Φάρμακο, καθώς είναι αποτελεσματικό, ασφαλές, προσιτό, δοκιμασμένο και αναγνωρισμένο διεθνώς, ενώ ταυτόχρονα στηρίζει την Εθνική Οικονομία». Στο πλαίσιο της καμπάνιας «Ελληνικό Φάρμακο», το ενημερωτικό site www.elliniko-farmako.gr βρίσκεται στον αέρα από τον Ιούλιο, έχοντας ήδη δεχτεί πάνω από 75.000 επισκέψεις. Ταυτόχρονα, πάνω από 20.000 ενημερωτικά έντυπα θα σταλούν σε γιατρούς φαρμακοποιούς και θεσμικούς φορείς, ενώ ασθενείς και ασφαλισμένοι θα ενημερωθούν για το Ελληνικό Φάρμακο με πάνω 500.000 έντυπα ευρείας διανομής. Η επικοινωνία της καμπάνιας γίνεται τόσο από τα έντυπα Μέσα, όσο και από το διαδίκτυο, ενώ σύντομα θα αρχίσουν να προβάλλονται και τέσσερα τηλεοπτικά σποτ. Medical_exofyllo_222 10/25/13 11:00 AM Page 2 11:00 AM Page 1 > ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΟ Ελληνικό Φάρμακο. Ποιότητα στην Υγεία - Πνοή στην Οικονομία > Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Ο κρατισμός πνίγει την Υγεία > Θ. ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Διαπιστώσεις υπάρχουν... > ΜΗΝΑΣ ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΠΕΡΑΣΕ Η... μνημονιακή Υγεία X+7 ΓΛYΦAΔAΣ 011985 ESS P O ST Έτος 22 ο / Τεύχος 222 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ PR Medical Express PR 10/25/13 ES ST Medical_exofyllo_222 S PO ISSN 1106-3157 Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε. ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ 102 166 74 ΓΛΥΦΑΔΑ e-mail: info@pitsilidis.gr GABRIEL STEG Αντιπηκτικά: Ένα νέο ταξίδι ξεκινά ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΙΟΝΗΣ O εμβολιασμός είναι σημαντική ευθύνη των υγειονομικών στην ΠΦΥ Επισκεφτείτε τη νέα μας ιστοσελίδα w w w. m e d i c a l e x p r e s s . g r Username και Password στη σελίδα των περιεχομένων
© Copyright 2024 Paperzz