ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
(ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΠΑΡΑΚΑΤΩ)
Βασίλειος Μπακόπουλος
Επίκουρος Καθηγητής
Υδατοκαλλιέργειες-Ιχθυοπαθολογία
Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας
Παν/μιο Αιγαίου
Μυτιλήνη, Λέσβος
Σπουδές
1) Πτυχίο Κτηνιατρικής, Αριστοτέλειο Παν/μιο Θεσσαλονίκης (1991)
2) Μάστερ στις Υδατοκαλλιέργειες, Institute of Aquaculture, University of Stirling, Scotland (1992)
3) Διδακτορικό Ιχθυοπαθολογία-Ανοσολογία, Institute of Aquaculture, University of Stirling, Scotland
(1996).
Έρευνητικά προγράμματα (επιλεγμένα)
1) «Studies on fish pasteurellosis with special reference to diagnosis», 1993-1996, FAIR Human
Capital Training & Mobility Programme, European Union, αποκλειστικός ερευνητής.
2) «Fish pasteurellosis. Applied Research on Vaccine Development», 1998-2002, FP6 Programme,
European Union, κύριος ερευνητής στο συντονιστικό φορέα.
3) «Ανάλυση μηχανισμών ανοσοπαθογένειας σε φυσικές και πειραματικές μολύνσεις ιχθύων με
Nodavirus : σημασία της μόλυνσης στη δημόσια υγεία», 2012-2015, Πρόγραμμα ΘΑΛΗΣ, μέλος
κύριας ερευνητικής ομάδας.
4)«Διαχειριστικές Δράσεις για την Αλιεία στην Προστατευμένη Περιοχή του Εθνικού Θαλάσσιου
Πάρκου της Ζακύνθου», Πρόγραμμα ΕΕ, MedPAN North, 2012=2013. Συντονιστής και
επιστημονικός υπεύθυνος. 5) «Χρήση αντιμικροβιακών ουσιών για την πρόληψη και θεραπεία των
κοινών ασθενειών των εκτρεφόμενων ιχθύων και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και ασφάλειάς
τους», Πρόγραμμα «ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ 2011» Κωδικός έργου: 11ΣΥΝ_3_147. 2013-2016. Μέλος της
κύριας ερευνητικής ομάδας.
Επαγγελματικές δραστηριότητες
1) 1993-1995: Ερευνητικός Υπότροφος της ΕΕ, Institute of Aquaculture, University of Stirling,
Scoltand, UK.
2) 1998-2002: Μετα-διδακτορικός ερευνητής και κύριος ερευνητής στο Τμήμα Βιολογίας,
Πανεπιστήμιο Πατρών.
3) 2002-2009: Επιθεωρητής του ΕΦΕΤ, Περ. Δ/νση Δυτικής Ελλάδας, Πάτρα.
4) 2009-σήμερα: Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου,
Μυτιλήνη, Λέσβος.
Αξιοποίηση Ερευνητικών Αποτελεσμάτων
α) Anti-Photobacterium damselae subsp. piscicida monoclonal antibody. Product No. PO2. Εμπορική
αξιοποίηση από την εταιρεία Aquatic Diagnostics Ltd με έδρα το Ην. Βασίλειο. Σχετική βιβλιογραφία:
V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1997). Journal of Fish Diseases 20(4), 307-315.
β) Anti-European sea bass (Dicentrarchus labrax) IgM monoclonal antibody. Product No. FO1.
Εμπορική αξιοποίηση από την εταιρεία Aquatic Diagnostics Ltd με έδρα το Ην. Βασίλειο. Σχετική
βιβλιογραφία: Bakopoulos V., Volpatti D., Adams A., Galleotti M. & Richards R.H. (1997). Fish and
Shellfish Immunology 7, 161-174.
Επιλεγμένες Δημοσιεύσεις/Ανακοινώσεις
1) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1997). Production and characterization of monoclonal
antibodies against Pasteurella piscicida, the causative agent of fish pasteurellosis. Journal of Fish
Diseases 20(4), 307-315.
2) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1997). Serological relationship of Photobacterium
damsela subsp. piscicida isolates (the causative agent of fish Pasteurellosis) determined by western blot
analysis using six monoclonal antibodies. Diseases of Aquatic Organisms 28, 69-72.
3) Bakopoulos V., Volpatti D., Adams A., Galleotti M. & Richards R.H. (1997). Qualitative
differences in the immune response of rabbit, mouse and sea bass, Dicentrarchus labrax, L, to
Photobacterium damsela subsp. piscicida, the causative agent of fish Pasteurellosis. Fish and Shellfish
Immunology 7, 161-174.
0
4) Bakopoulos V., Volpatti D., Papapanagiotou E., Richards R.H., Galeotti M. & Adams A. (1997).
Development of an ELISA to detect Pasteurella piscicida in culture and in “spiked” fish tissue.
Aquaculture, 156(3/4), 359-365.
5) V. Bakopoulos, M. Pearson, D. Volpatti, L. Gousmani, A. Adams, M. Galeotti and G. J. Dimitriadis
(2003). Investigation of media formulations promoting differential antigen expression by
Photobacterium damsela subsp. piscicida and recognition by sea bass, Dicentrarchus labrax, (L.),
immune sera. Journal of Fish Diseases 26(1), 1-13.
6) V. Bakopoulos, D. Volpatti, L. Gusmani, M. Galeotti, A. Adams, G.J. Dimitriadis (2003).
Vaccination trials of sea bass, Dicentrarchus labrax (L.), against Photobacterium damsela subsp.
piscicida, using novel vaccine mixtures. Journal of Fish Diseases 26(2), 77-90.
7) A. Hanif, V. Bakopoulos, G.J. Dimitriadis (2004). Maternal transfer of humoral specific
and non specific immune parameters to sea bream (Sparus aurata) larvae. Fish & Shellfish
Immunology 17 (5), 411-435.
8) A. Hanif, V. Bakopoulos, I. Leonardos, G.J. Dimitriadis (2005). The effect of sea bream
(Sparus aurata) broodstock and larval vaccination on the susceptibility by Photobacterium
damsela subsp. piscicida and on the humoral immune parameters. Fish & Shellfish
Immunology 19 (4), 345-361.
9) Σπίνος Ε., Βαβάσης Χ. & Μπακόπουλος Β. (2013). Πρώτα αποτελέσματα συσχέτισης της
θερμοκρασίας του νερού με την εμφάνιση του ιού της εγκεφαλοπάθειας-αμφιβληστροειδοπάθειας στο
εκτρεφόμενο λαβράκι στη Δυτική Ελλάδα. 15ο Συνέδριο Ιχθυολόγων, Υδάτινα Οικοσυστήματα:
Χρήσεις, Επιπτώσεις και Διαχείριση. Θεσσαλονίκη, 10-13 Οκτωβρίου 2013.
1
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Επώνυμο
:
Μπακόπουλος
Όνομα
:
Βασίλειος
Ιδιότητα
:
Επίκουρος Καθηγητής επί θητεία, Παν/μιο Αιγαίου
Δ/νση
Εργασίας
:
Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας
Παν/μιο Αιγαίου
Λόφος Πανεπιστημίου
Μυτιλήνη 81100
E-mail: v.bakopoulos@marine.aegean.gr
Μυτιλήνη 2013
2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Σελ.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Περίληψη βιογραφικού σημειώματος
Αναλυτικό βιογραφικό σημείωμα
Σπουδές
2.1. Προπτυχιακές Σπουδές
2.2. Μεταπτυχιακές Σπουδές
Επιμορφωτικά Σεμινάρια
Συμμετοχή σε πανελλήνια & διεθνή συνέδρια
Επαγγελματική Εμπειρία
Διδακτικό έργο
6.1. Αυτοδύναμο Διδακτικό Έργο
6.2. Συνδιδασκαλία Μαθημάτων
6.3. Διαλέξεις σε Σεμινάρια & Ημερίδες
Ερευνητικό έργο
7.1. Ερευνητικά Ενδιαφέροντα
7.2. Δημοσιευμένο έργο
7.3. Διδακτικές Σημειώσεις
Συνοπτικά Στοιχεία Δημοσιευμένου έργου
8.1. Αριθμός Δημοσιεύσεων ανά Κατηγορία
8.2. Ποιοτική Εκτίμηση Δημοσιευμένου έργου
Ερευνητικά Προγράμματα
9.1. Ερευνητικές Προτάσεις
Διεθνείς Συνεργασίες
Διεθνής Παρουσία
11.1. Εμπορική αξιοποίηση αποτελεσμάτων έρευνας
Εκπαιδευτικό – Διοικητικό – Οργανωτικό έργο
12.1. Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας
12.2. Σε άλλες θέσεις
Προηγούμενες Θέσεις
Λοιπές Δραστηριότητες
14.1. Μέλος Επιστημονικών Επιτροπών
14.2. Μέλος Επιστημονικών Εταιρειών
14.3. Μέλος Συντακτικών Επιτροπών
Ανάλυση Ερευνητικού έργου
15.1. Μονογραφίες
15.2. Εργασίες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά με κριτές
15.3. Ετεροαναφορές δημοσιεύσεων & δείκτες εμβέλειας
15.4. Λίστα ετεροαναφορών ανά δημοσίευση
3
4
5
5
5
6
6
7
7
7
8
9
9
9
10
14
15
15
15
16
17
17
17
18
18
18
19
19
19
19
19
20
20
20
22
38
39
3
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟΥ
Γεννήθηκα το 1967 στην Αθήνα. Μετά από Πανελλαδικές εισαγωγικές εξετάσεις
επέτυχα την εισαγωγή μου στο Τμήμα Κτηνιατρικής του Α.Π.Θ. όπου εγγράφηκα τον
Σεπτέμβριο του 1985 και αποφοίτησα τον Ιούλιο του 1991. Τον Σεπτέμβριο του 1991
εγγράφηκα στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Ινστιτούτου Υδατοκαλλιεργειών του
Παν/μίου του Στίρλινγκ στη Σκωτία και τον Ιούλιο του 1992 περάτωσα επιτυχώς τις
μεταπτυχιακές σπουδές μου και μου απονεμήθηκε ο τίτλος του Μάστερ στις
Υδατοκαλλιέργειες. Το Μάρτιο του 1993 ξεκίνησα τις ερευνητικές μου
δραστηριότητες για την απόκτηση διδακτορικού τίτλου στο Ινστιτούτο
Υδατοκαλλιεργειών του Παν/μίου του Στίρλινγκ στη Σκωτία και τον Νοέμβριο του
1996 απέκτησα διδακτορικό τίτλο σπουδών. Τα δύο πρώτα χρόνια των διδακτορικών
μου σπουδών εργαζόμουν ως ερευνητικός υπότροφος στο εργαστήριο διάγνωσης
ασθενειών των ιχθύων του Ινστιτούτου Υδατοκαλλιεργειών του Παν/μίου του
Στίρλινγκ. Από τον Μάιο του 1998 έως τον Φεβρουάριο του 2002 δούλεψα ως
κύριος ερευνητής σε μεταδιδακτορικό επίπεδο ερευνών σε πρόγραμμα FAIR της Ε.Ε.
στο εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Τμήματος Βιολογίας
του Παν/μίου Πατρών. Τον Φεβρουάριο του 2002 προσελήφθηκα στον Ενιαίο Φορέα
Ελέγχου Τροφίμων ως επιθεωρητής όπου εργάστηκα μέχρι τον Ιούνιο του 2009. Από
τον Ιούνιο του 2009 είμαι μέλος ΔΕΠ στη βαθμίδα του Επίκουρου Καθηγητή επί
θητεία στο Παν/μιο Αιγαίου, Τμήμα Επιστημών της θάλασσας.
Έχω συγγράψει και συμμετάσχει σε ικανό αριθμό ερευνητικών
προγραμμάτων τα οποία κατατέθηκαν για χρηματοδότηση σε διάφορους φορείς και
οργανισμούς διεθνώς και στην Ελλάδα.
Έχω διδάξει σε εργαστήρια, προπτυχιακά, μεταπτυχιακά μαθήματα /
προγράμματα και σε σεμινάρια φορέων από το 1995 έως σήμερα σε ακαδημαϊκά
ιδρύματα και φορείς του εξωτερικού και της Ελλάδας υπό διάφορες ιδιότητες και
συμβάσεις με σημαντικότερες αυτές του ΠΔ. 407/1980.
Έχω 17 δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά με κριτές και 18 ανακοινώσεις σε
διεθνή και ελληνικά συνέδρια. Οι δημοσιεύσεις μου έχουν 157 ετεροαναφορές
(29/10/2012 στοιχεία από την ιστοσελίδα www.scopus.com) και οι συντελεστές
εμβέλειας των περιοδικών στα οποία δημοσίευσα κυμαίνονται από 0,288 έως 3,31.
4
1. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΌ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
05/1967:
Γεννήθηκα στην Αθήνα.
06/1982:
Αποφοίτησα από το 7ο Γυμνάσιο αρρένων Παγκρατίου
07/1982:
Μετοίκησα με την οικογένειά μου στο Ρίο, Αχαΐας.
06/1985:
Τελείωσα το 6ο Λύκειο Πατρών. Έπαινος για την επίδοση στην
Γ΄τάξη του Λυκείου.
09/1985:
Γράφτηκα στο Κτηνιατρικό Τμήμα, Σχολή Γεωτεχνικών
Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μετά
από Πανελλήνιες εισαγωγικές εξετάσεις.
07/1991:
Αποφοίτησα με βαθμό 7. Βραβείο Ι.Κ.Υ. για τις επιδόσεις του Γ΄έτους.
09/1991:
Γράφτηκα στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα σπουδών του
Institute of Aquaculture, University of Stirling, στη Σκωτία. Μετά την
περάτωση των εξετάσεων, με την καθοδήγηση της Dr. C. Sommerville
και του Dr. R. Wootten εκπόνησα ερευνητική εργασία με θέμα: «The
effect of temperature on the efficacy of organophosphate treatment of
the sea louse, Lepeophtheirius salmonis, Kroyer 1838.»
07/1992:
Πήρα τον μεταπτυχιακό μου τίτλο: Μάστερ στις
Υδατοκαλλιέργειες.
10/1992-03/1993: Εργάστηκα εθελοντικά στο Εργαστήριο Ιχθυοπαθολογίας
του Εθνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών στην Αθήνα όπου
εκπαιδεύτηκα πάνω σε εργαστηριακές τεχνικές μικροβιολογίας και
ιστοπαθολογίας.
03/1993-08/1996: Εργάστηκα ως ερευνητικός υπότροφος στο Fish Diseases
Diagnosis Laboratory του Institute of Aquaculture, University of
Stirling στη Σκωτία, όπου με την καθοδήγηση της Dr. A. Adams και
του Prof. R.H. Richards έκανα την διδακτορική μου διατριβή με θέμα
«Studies on fish Pasteurellosis with particular reference to diagnosis».
Κατά τη διάρκεια των ερευνών μου έπαιρνα υποτροφία από το
πρόγραμμα Human Capital Training & Mobility της Ευρωπαϊκής
Ένωσης.
11/1996:
Πήρα το διδακτορικό μου δίπλωμα.
12/1996-06/1997: Εργάστηκα εθελοντικά ως επιστημονικός συνεργάτης στο
5
Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας, Τομέας
Γενετικής Βιολογίας Κυττάρου και Ανάπτυξης, Τμήμα Βιολογίας του
Πανεπιστημίου Πατρών, όπου εκπόνησα και κατέθεσα αίτηση
χρηματοδότησης ερευνητικού έργου στο πρόγραμμα FAIR της
Ευρωπαϊκής Ένωσης.
07-1997:
Υπηρέτησα τη στρατιωτική μου θητεία στο Υγειονομικό σώμα
της Αεροπορίας ως κτηνίατρος.
05/1998-02/2002: Εργάστηκα ως κύριος ερευνητής στο Εργαστήριο Μοριακής
Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας, Τομέας Γενετικής Βιολογίας Κυττάρου
και Ανάπτυξης, Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, στα
πλαίσια χρηματοδοτούμενου ερευνητικού προγράμματος από το
πρόγραμμα FAIR της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο «Fish
Pasteurellosis. Applied Research on Vaccine Development».
02/2002-06/2009: Εργάστηκα ως επιθεωρητής του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου
Τροφίμων, στην Περιφερειακή Διεύθυνση Δυτικής Ελλάδος,
υπαγόμενος στο Υπουργείο Ανάπτυξης. Πέραν αυτής μου της
ιδιότητας μου είχε ανατεθεί, ως Προϊσταμένου, η διοίκηση και
οργάνωση του Τμήματος Ελέγχου Επιχειρήσεων στην εν λόγω
υπηρεσία για ολόκληρη τη Περιφέρεια Δυτ. Ελλάδας μέχρι τον
12ο/2004.
06/2009 έως σήμερα: Επίκουρος καθηγητής επί θητεία στο Τμήμα Επιστημών της
Θάλασσας, Παν/μιο Αιγαίου στην έδρα των Υδατοκαλλιεργειών.
2. ΣΠΟΥΔΕΣ
2.1. Προπτυχιακές σπουδές
Πτυχίο Κτηνιατρικής
Τμήμα Κτηνιατρικής
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Περίοδος Σπουδών: 1985-1991
Βαθμός Πτυχίου 7.
Βραβείο Ι.Κ.Υ. για τις επιδόσεις του Γ΄έτους.
2.2. Μεταπτυχιακές σπουδές
Α) M. Sc. Στις Υδατοκαλλιέργειες
Institute of Aquaculture
University of Stirling
6
Σκωτία
Πτυχιακή εργασία με θέμα: «The effect of temperature on the efficacy of
organophosphate treatment of the sea louse, Lepeophtheirius salmonis, Kroyer
1838.»
Περίοδος Σπουδών: 1991-1992
Β) Ph. D. Institute of Aquaculture, University of Stirling, Σκωτία
Θέμα διδακτορικής διατριβής: «Studies on fish Pasteurellosis with particular
reference to diagnosis».
Προσωπική υποτροφία από το πρόγραμμα Human Capital Training & Mobility της
Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εκπόνηση της διατριβής.
Περίοδος Σπουδών: 1993-1996
3. ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΆ ΣΕΠΙΝΑΡΙΑ
1) Scottish PIL Training Course (Οκτώβριος 1993), University of Dundee, Scotland
Απόκτηση άδειας χρήσης ζώων για πειραματικούς σκοπούς από το Υπουργείο
Εσωτερικών της Βρετανίας κάτω από την νομοθεσία «Animals (Scientific
Procedures) Act 1986».
2) Fish Vaccination Training Course. April 2000.
Wageningen Institute of Animal Sciences. Cell Biology & Immunology Group.
Holland.
3) Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων, ΙΝ.ΕΠ., Αθήνα 18-22 Φεβρουαρίου 2002.
4) Πρόγραμμα Εισαγωγικής Εκπαίδευσης, ΙΝ.ΕΠ., Αθήνα 1-19 Δεκεμβρίου 2003.
5) Γενικές αρχές επιθεώρησης συστημάτων διαχείρισης (FSMS-HACCP).
Πρόγραμμα ΕΠΑΝ, εφαρμογή ΕΦΕΤ, Υπ. Ανάπτυξης, Πάτρα 12-16 Δεκεμβρίου
2005.
6) Development, Implementation and Maintenance of HACCP Systems. EC, Health
& Consumer Protection DG, Porto, Portugal, 18-22 June 2007.
7) Επίσημος έλεγχος στον τομέα του κρέατος και των προϊόντων του. Πρόγραμμα
ΕΠΑΝ, εφαρμογή ΕΦΕΤ, Υπ. Ανάπτυξης, Πάτρα 3-7 Σεπτεμβρίου 2007.
8) European food safety, IT-based risk analysis and best practices in Europe.
Οργάνωση από το Ε.Κ.Δ.Δ.Α του Υπ. Εσωτερικών σε συνεργασία με το European
Institute of Public Administration, Maastricht 24-28 Σεπτεμβρίου 2007.
9) Επίσημος έλεγχος στον τομέα του γάλακτος και των προϊόντων του. Πρόγραμμα
ΕΠΑΝ, εφαρμογή ΕΦΕΤ, Υπ. Ανάπτυξης, Πάτρα 3-7 Δεκεμβρίου 2007.
4. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
1.
2.
3.
4.
5.
2ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Κτηνιατρικής Μικρών Ζώων, Μάρτιος 17-19,
1989, Αθήνα, Ελλάδα.
5ο Πανελλήνιο Κτηνιατρικό Συνέδριο, Νοέμβριος 22-25, 1990,
Θεσσαλονίκη, Ελλάδα.
The Nordic Symposium on Fish Immunology, May 24-27, 1995,
Reykjavic, Iceland.
World Aquaculture Society, Bangkok, Thailand, January 29 - February
2, 1996.
Proceeding of the 14th Congress of the European Society of Veterinary
Pathology, Gent, 1996.
7
6.
7.
8.
9.
10.
11.
International Symposium on Diseases in Marine Aquaculture, Japanese
Society of Fish Pathology, October 1997, Hiroshima, Japan.
European Association of Fish Pathologists, 9th International Conference,
“Diseases of Fish and Shellfish”, September 1999, Rhodes, Greece.
European Association of Fish Pathologists, 10th International
Conference, “Diseases of Fish and Shellfish”, September 2001, Dublin,
Ireland.
10ο Συμπόσιο Ζωολογίας & Ζωογεωγραφίας, Πάτρα, Ιούλιος 2006.
7th International Conference "IMA 2011-Instrumental Methods of AnalysisModern Trends and Applications" 18-22 Sept. 2011, Chania, Crete Greece.
10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας. Αθήνα 7-11/5/2012.
5. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ
06/2009 έως σήμερα: Επίκουρος καθηγητής επί θητεία στο Τμήμα Επιστημών της
Θάλασσας, Παν/μιο Αιγαίου στο γνωστικό αντικείμενο των
Υδατοκαλλιεργειών.
02/2002-06/2009:
Επιθεωρητής του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων, στην
Περιφερειακή Διεύθυνση Δυτικής Ελλάδος, υπαγόμενος στο
Υπουργείο Ανάπτυξης.
02/2002-12/2004:
Προϊστάμενος του Τμήματος Ελέγχου Επιχειρήσεων στην
παραπάνω υπηρεσία για τη Περιφέρεια Δυτ. Ελλάδας.
2003-2006:
Διδάσκων ( ΠΔ 407/1980) στο Τμήμα Βιολογικών
Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Παν/μίου Ιωαννίνων.
05/1998-02/2002:
Κύριος ερευνητής στο Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας και
Βιοτεχνολογίας, Τομέας Γενετικής Βιολογίας Κυττάρου και
Ανάπτυξης, Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, στα
πλαίσια χρηματοδοτούμενου ερευνητικού προγράμματος από
το πρόγραμμα FAIR της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο «Fish
Pasteurellosis. Applied Research on Vaccine Development».
07-1997:
Στρατιωτική θητεία στο Υγειονομικό σώμα της Αεροπορίας ως
κτηνίατρος.
03/1993-08/1996:
Βοηθός ερευνητής και ερευνητικός υπότροφος στο Fish
Diseases Diagnosis Laboratory του Institute of Aquaculture,
University of Stirling στη Σκωτία.
6. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ
6.1. ΑΥΤΟΔΥΝΑΜΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ
Ανάθεση οργάνωσης και αυτοδύναμης διδασκαλίας των μαθημάτων:
Στο Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας, Παν/μιο Αιγαίου
2009-σήμερα
ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ: Το μάθημα των
Υδατοκαλλιεργειών (υποχρεωτικό) διδάσκεται στους φοιτητές
του δευτέρου έτους σπουδών. Η διάρθρωση του μαθήματος
περιλαμβάνει παραδόσεις και σειρά εργαστηριακών ασκήσεων.
2010-σήμερα
ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΙΧΘΥΩΝ: Το μάθημα των Ασθενειών των
Ιχθύων (κατ’ επιλογήν) διδάσκεται στους φοιτητές του τρίτου
έτους σπουδών. Η διάρθρωση του μαθήματος περιλαμβάνει
παραδόσεις και σειρά εργαστηριακών ασκήσεων.
8
Στο Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Παν/μίου Ιωαννίνων
2002-2006
ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ: Το μάθημα των
Υδατοκαλλιεργειών (υποχρεωτικό) διδάχθηκε στους φοιτητές
του δευτέρου έτους σπουδών. Η διάρθρωση του μαθήματος
περιελάμβανε παραδόσεις.
2003-2005
ΜΟΡΙΑΚΗ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ: Το μάθημα της Μοριακής
Ανοσολογίας (υποχρεωτικό) διδάχθηκε στους φοιτητές του
τρίτου έτους σπουδών. Η διάρθρωση του μαθήματος
περιελάμβανε παραδόσεις.
6.2. ΣΥΝΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
Διδασκαλία σε προπτυχιακό επίπεδο
Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας
2009-
20092009-
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ: Συμβολή στη θεωρητική και εργαστηριακή
διδασκαλία του μαθήματος που διδάσκεται στο δεύτερο έτος σπουδών.
ΙΧΘΥΟΛΟΓΙΑ: Συμβολή στη θεωρητική και εργαστηριακή
διδασκαλία του μαθήματος που διδάσκεται στο δεύτερο έτος σπουδών.
ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗ: Συμβολή στη θεωρητική διδασκαλία του
μαθήματος που διδάσκεται στο τρίτο έτος σπουδών.
Τμήμα Βιολογίας, Παν/μιο Πατρών
2002:
ΜΟΡΙΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ 1: Συμβολή στην εργαστηριακή διδασκαλία
του μαθήματος που διδάσκεται στο τρίτο έτος σπουδών.
2001:
ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ 2: Συμβολή στην εργαστηριακή
διδασκαλία του μαθήματος που διδάσκεται στο δεύτερο έτος σπουδών.
2000:
ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ 1: Συμβολή στην εργαστηριακή
διδασκαλία του μαθήματος που διδάσκεται στο δεύτερο έτος σπουδών.
Institute of Aquaculture, University of Stirling, Σκωτία
1995:
ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ ΙΧΘΥΩΝ: Συμβολή στην εργαστηριακή διδασκαλία
του μαθήματος που διδάσκεται στο δεύτερο έτος σπουδών.
Διδασκαλία σε μεταπτυχιακό επίπεδο
Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ‘ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ
ΠΕΡΙΟΧΩΝ’ Συμμετοχή στη διδασκαλία του μαθήματος «Οικολογία παρακτίων
συστημάτων» του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος
Επιστημών της Θάλασσας, που ξεκίνησε το ακαδημαϊκό έτος 2001-2002. Η
συμμετοχή περιελάμβανε διαλέξεις στους φοιτητές με θέμα «Επιπτώσεις της
υδατοκαλλιέργειας στο περιβάλλον», «Νομικό πλαίσιο & πολιτικές σε σχέση με την
εμπορία και κατανάλωση αλιευμάτων» και «Υδατοκαλλιέργειες και θαλάσσιο
περιβάλλον: ΠΟΑΥ Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών υπό το
πρίσμα της ΟΔΠΖ».
Περίοδος διδασκαλίας: 2009-έως και σήμερα
Τμήμα Κτηνιατρικής, Παν/μιο Θεσσαλίας
9
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ‘Ειδίκευση «Παθολογικά
Προβλήματα Εκτρεφόμενων Υδρόβιων Οργανισμών». Συμμετοχή στη διδασκαλία
του μαθήματος «Λοιμώδη νοσήματα Ι» του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών
του Τμήματος Κτηνιατρικής. Η συμμετοχή περιελάμβανε διαλέξεις στους φοιτητές
με θέμα «Νοσήματα ψαριών του θαλασσινού νερού» και «Εργαστήριο θαλασσινά».
Περίοδος διδασκαλίας: 2010-2011
Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών, Παν/μιο Ιωαννίνων
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ‘ΑΓΡΟΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ’ Συμμετοχή στη διδασκαλία του μαθήματος
«Αγροκτηνοτροφικά συστήματα-Υδατοκαλλιέργειες» του Προγράμματος
Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και
Τεχνολογιών, του Παν/μίου Ιωαννίνων. Η συμμετοχή περιελάμβανε διαλέξεις στους
φοιτητές με θέμα «Υδατοκαλλιέργειες».
Περίοδος διδασκαλίας: 2003-2004-2005-2006.
Τμήμα Βιολογίας, Παν/μιο Πατρών
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ‘ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ’
Συμμετοχή στη διδασκαλία του μαθήματος «Υδατοκαλλιέργειες» του
Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Βιολογίας, του Παν/μίου
Πατρών. Η συμμετοχή περιελάμβανε διαλέξεις στους φοιτητές με θέμα «Παθολογία
και Πρόληψη – Θεραπεία των ασθενειών των ιχθύων».
Περίοδος διδασκαλίας: 2000-2001-2002.
6.3. ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΣΕ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ & ΗΜΕΡΙΔΕΣ
Προσκεκλημένος ομιλητής στα κάτωθι:
1) Aquaflow Workshop στα πλαίσια της Διεθνούς Έκθεσης Αλιεία 1999,
Σεπτέμβριος, 24, 1999, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα.
2) New Developments on Fish Pasteurellosis Vaccination, που διενεργήθηκε με
διεθνή συμμετοχή στο Πανεπιστήμιο Udine της Ιταλίας, Νοέμβριος 23, 2002.
3) Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: Ασφάλεια και Υγιεινή Τροφίμων, ΙΝ.ΕΠ., Πάτρα 711/4/2003.
4) Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: Επίσημος Έλεγχος Τροφίμων-Δειγματοληψία ΕΦΕΤ
27/6-1/7/2005, Μυτιλήνη.
7. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ
7.1. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ
Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα αφορούν τις ασθένειες των ψαριών, τη διάγνωση και τη
πρόληψή τους, τη μελέτη βιοτοξινών στο υδρόβιο περιβάλλον και την εκτροφή
υδρόβιων οργανισμών του θαλασσίου περιβάλλοντος. Πιο συγκεκριμένα
τα ερευνητικά αντικείμενα αφορούν:
- Απομόνωση και περιγραφή παθογόνων μικροοργανισμών από τα ψάρια.
- Βιοχημική μελέτη μικροβιακών στελεχών, μελέτη της ευαισθησίας τους σε
αντιβιοτικά
- Φαινοτυπική και αντιγονική ανάλυση παθογόνων βακτηρίων
- Παραγωγή αντιορών σε κουνέλια, ποντίκια και ψάρια
- Παραγωγή μονοκλωνικών αντισωμάτων έναντι παθογόνων βακτηρίων και
ανοσοσφαιρινών
- Ανοσολογική μελέτη στελεχών παθογόνων βακτηρίων΄
10
-
-
-
Ανάπτυξη τεχνικών ELISA για τη ταυτοποίηση και διάγνωση παθογόνων
μικροοργανισμών.
Φαινοτυπική και αντιγονική μελέτη έκφρασης κυτταρικών πρωτεϊνών και
εξωκυτταρικών προϊόντων σε παθογόνα βακτήρια που καλλιεργούνται in vitro
και in vivo.
Μελέτη υλικών καλλιέργειας παθογόνων βακτηρίων που προάγουν τη
σύνθεση φυσικών πρωτεϊνών και εξωκυτταρικών προϊόντων
Παραγωγή βακτηριακών κυττάρων και προϊόντων βακτηρίων για τη
παραγωγή εμβολιακών μιγμάτων.
Εμβολιασμός και έλεγχος της ανοσολογικής αντίδρασης στο εμβόλιο και της
προστασίας που παρέχεται μετά από πειραματικές μολύνσεις.
Μελέτη βιοτοξινών που παράγονται από φυτοπλαγκτόν, ταυτοποίησή και
μέτρησή τους.
Μελέτη της επίδρασης βιοτοξινών σε ψάρια και ανώτερα ζώα.
Εκτροφή υδρόβιων οργανισμών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για
τη διατροφή εκτρεφόμενων ιχθύων καθώς και για την ανακύκλωση οργανικής
ύλης.
Μελέτη της επίδρασης αβιοτικών και βιοτικών παραγόντων πάνω στη φυσική
παραγωγικότητα ιχθύων.
Μελέτη των μηχανισμών ανοσοπαθογένειας βακτηριακών και ιογενών
λοιμώξεων θαλάσσιων εκτρεφόμενων οργανισμών.
Εκτροφή νέων ειδών από το θαλάσσιο περιβάλλον.
7.2
ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΟ ΕΡΓΟ
Α) Μονογραφίες
1) Bakopoulos V. (1992). The effect of temperature on the efficacy of
organophosphate treatment of the sea louse, Lepeophtheirius salmonis, Kroyer 1838.
M.Sc. Thesis. Institute of Aquaculture, University of Stirling, Scotland.
2) Bakopoulos V. (1996). Studies on fish Pasteurellosis with particular reference to
diagnosis. Ph.D. Thesis. Institute of Aquaculture, University of Stirling, Scotland.
Β) Εργασίες σε διεθνή περιοδικά κατόπιν κρίσεως
1) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1995). Some biochemical properties
and antibiotic sensitivities of Pasteurella piscicida isolated in Greece and comparison
with strains from Japan, France and Italy. Journal of Fish Diseases 18, 1-7.
2) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1997). The effect of iron limitation
growth conditions on the cell and extracellular components of the fish pathogen
Pasteurella piscicida. Journal of Fish Diseases 20(4), 297-305.
3) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1997). Production and
characterization of monoclonal antibodies against Pasteurella piscicida, the causative
agent of fish pasteurellosis. Journal of Fish Diseases 20(4), 307-315.
4) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1997). Serological relationship of
Photobacterium damsela subsp. piscicida isolates (the causative agent of fish
Pasteurellosis) determined by western blot analysis using six monoclonal antibodies.
Diseases of Aquatic Organisms 28, 69-72.
11
5) V. Bakopoulos, Z. Peric, H. Rodger, A. Adams & R.H. Richards (1997). First
report of fish Pasteurellosis from Malta. Journal of Aquatic Animal Health 9, 26-33.
6) Bakopoulos V., Volpatti D., Adams A., Galleotti M. & Richards R.H. (1997).
Qualitative differences in the immune response of rabbit, mouse and sea bass,
Dicentrarchus labrax, L, to Photobacterium damsela subsp. piscicida, the causative
agent of fish Pasteurellosis. Fish and Shellfish Immunology 7, 161-174.
7) Bakopoulos V., Volpatti D., Papapanagiotou E., Richards R.H., Galeotti M. &
Adams A. (1997). Development of an ELISA to detect Pasteurella piscicida in
culture and in “spiked” fish tissue. Aquaculture, 156(3/4), 359-365.
8) V. Bakopoulos, A. Adams, M. Galeotti & G.J. Dimitriadis (2000). In vitro growth
inhibition studies of Photobacterium damselae subspecies piscicida, using various
antibodies. Bulletin of The European Association of Fish Pathologists 20 (6), 237243.
9) V. Bakopoulos, K. Poulos, A. Adams, M. Galeotti & G. J. Dimitriadis (2002).
The effect of novel growth media on the virulence and toxicity of cellular and
extracellular components of the fish pathogen Photobacterium damsela subsp.
piscicida. Bulletin of The European Association of Fish Pathologists 22 (4), 272-279.
10) V. Bakopoulos, M. Pearson, D. Volpatti, L. Gousmani, A. Adams, M. Galeotti
and G. J. Dimitriadis (2003). Investigation of media formulations promoting
differential antigen expression by Photobacterium damsela subsp. piscicida and
recognition by sea bass, Dicentrarchus labrax, (L.), immune sera. Journal of Fish
Diseases 26(1), 1-13.
11) V. Bakopoulos, D. Volpatti, L. Gusmani, M. Galeotti, A. Adams, G.J.
Dimitriadis (2003). Vaccination trials of sea bass, Dicentrarchus labrax (L.), against
Photobacterium damsela subsp. piscicida, using novel vaccine mixtures. Journal of
Fish Diseases 26(2), 77-90.
12) Bakopoulos V., Hanif A., Poulos K., Galeotti M., Adams A. & Dimitriadis G.J.
(2004). The effect of in vivo growth on the cellular and extracellular components of
the marine bacterial pathogen Photobacterium damsela subsp. piscicida. Journal of
Fish Diseases 27, 1-13.
13) C. Poulos, V. Bakopoulos, V. Zolota & G.J. Dimitriadis (2004).
Histopathological findings after sea bass (Dicentrarchus labrax L.) exposure to
extracellular products of Photobacterium damsela subsp. piscicida produced in vivo.
Aquaculture Research 35 (10), 931-936.
14) A. Hanif, V. Bakopoulos, G.J. Dimitriadis (2004). Maternal transfer of humoral
specific and non specific immune parameters to sea bream (Sparus aurata) larvae.
Fish & Shellfish Immunology 17 (5), 411-435.
15) A. Hanif, V. Bakopoulos, I. Leonardos, G.J. Dimitriadis (2005). The effect of sea
bream (Sparus aurata) broodstock and larval vaccination on the susceptibility by
12
Photobacterium damsela subsp. piscicida and on the humoral immune parameters.
Fish & Shellfish Immunology 19 (4), 345-361.
16) Kagalou, Papadimitriou, Bacopoulos & Leonardos (2008). Assessment of
microcystins in lake water and the omnivorous fish (Carassius gibelio, Bloch) in lake
Pamvotis (Greece) containing dense cyanobacterial bloom. Environmental Monitoring
& Assessment 137, 185-195.
17) T. Papadimitriou, I. Kagalou, V. Bacopoulos & I.D. Leonardos (2010).
Accumulation of microcystins in water and fish tissues: An estimation of risks
associated with microcystins in most of the Greek Lakes. Environmental Toxicology
25(4), 418–427.
Γ) Εργασίες σε πρακτικά συνεδρίων (Παρουσιάσεις/Poster)
1) Σπίνος Ε., Ράμφος Α., Λαζαρίδου Ε., Μπακόπουλος Β. (2012). Οικολογική
μελέτη Κόλπου Αργοστολίου: προκαταρτικά αποτελέσματα χαρτογράφησης του
πυθμένα με έμφαση στους λειμώνες Ποσειδωνίας. 10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο
Ωκεανογραφίας & Αλιείας. Αθήνα 7-11/5/2012.
2) Bratakou S.M., Sinanoglou V.J., Lougovois V. & Bakopoulos V. (2011). Effects
of frozen storage on sensory characteristics and on lipids and fatty acid composition
of gilthead sea bream, Sparus aurata skin-on fillets. 7th International Conference
"IMA 2011-Instrumental Methods of Analysis-Modern Trends and Applications" 1822 Sept. 2011, Chania, Crete Greece, poster presentation.
3) Papadimitriou, Kagalou, Bakopoulos, Sinis & Leonardos (2006). The reproduction
and early development of Aphianus fasciatus, Nardo, 1827 (Pisces: Cypronodontidae)
in the Mesolongi lagoon (W. Greece). 10ο Συμπόσιο Ζωολογίας & Ζωογεωγραφίας,
Πάτρα, Ιούλιος 2006.
4) D. Volpatti, L. Gusmani, A. Adams, V. Bakopoulos, G. Dimitriadis & M. Galeotti
(2002). Study on in vitro biological activity of antigen fractions of Photobacterium
damsela ssp. piscicida. Workshop “Recent findings on the development of new
vaccines against fish pasteurellosis”, Udine, Italy, November 23, 2002.
5) L. Gusmani, D. Volpatti, A. Adams, V. Bakopoulos, G. Dimitriadis & M. Galeotti
(2002). Study on antigen expression by bacteria grown under various culture
conditions. Workshop “Recent findings on the development of new vaccines against
fish pasteurellosis”, Udine, Italy, November 23, 2002.
6) V. Bakopoulos (2002). Bath and intraperitoneal vaccination of small-size sea bass
with novel vaccine mixtures. Workshop “Recent findings on the development of new
vaccines against fish pasteurellosis”, Udine, Italy, November 23, 2002.
7) D. Volpatti, L. Gusmani, A. Adams, V. Bakopoulos, G. Dimitriadis & M. Galeotti
(2002). Protection induced by i.p. and oral vaccination. Study of humoral immune
response after i.p. and oral vaccination. Workshop “Recent findings on the
13
development of new vaccines against fish pasteurellosis”, Udine, Italy, November 23,
2002.
8) V. Bakopoulos (2002). Transfer of immunity from vaccinated broodstock to larvae
in gilthead seabream (Sparus aurata, L.). Workshop “Recent findings on the
development of new vaccines against fish pasteurellosis”, Udine, Italy, November 23,
2002.
9) V. Bakopoulos (2002). Histopathological findings after sea bass exposure to
extracellular products of Photobacterium dasmela ssp. piscicida produced in vivo.
Workshop “Recent findings on the development of new vaccines against fish
pasteurellosis”, Udine, Italy, November 23, 2002.
10) D. Volpatti, L. Gusmani, B. Contessi, F. Finotto, V. Bakopoulos and M. Galeotti.
(2001). Purification of Photobcterium damsela subsp. piscicida antigenic fractions
and their biological activity on sea bass leukocytes. European Association of Fish
Pathologists, 10th International Conference, “Diseases of Fish and Shellfish”,
September 2001, Dublin, Ireland.
11) V. Bakopoulos & G.J. Dimitriadis (1999). Kinetics of antibody production in sea
bass: Quantitative and qualitative aspects. European Association of Fish Pathologists,
9th International Conference, “Diseases of Fish and Shellfish”, September 1999,
Rhodes, Greece.
12) V. Bakopoulos, D. Volpatti, M, Galeotti & A. Adams (1999). Fish Pasteurellosis:
An electron microscopic study of the course of the disease. European Association of
Fish Pathologists, 9th International Conference, “Diseases of Fish and Shellfish”,
September 1999, Rhodes, Greece.
13) M.F. Manetti, G. Cassizzi, A. Adams, V. Bakopoulos, G. Sarli & M. Galeotti
(1999). Immunohistochemical investigation of the development of the lymphoid
organs in sea bass (Dicentrarchus labrax, L.) larvae and fry. Poster presentation.
European Association of Fish Pathologists, 9th International Conference, “Diseases
of Fish and Shellfish”, September 1999, Rhodes, Greece.
14) L. Gusmani, D. Volpatti, V. Bakopoulos, A. Adams & M. Galeotti (1999). In
vivo toxic activity production of Photobacterium damsela subsp. piscicida. Poster
presentation. European Association of Fish Pathologists, 9th International
Conference, “Diseases of Fish and Shellfish”, September 1999, Rhodes, Greece.
15) V. Bakopoulos, D. Volpatti, A. Adams, M. Galeotti & R. Richards (1997). The
immune response of sea bass, Dicentrarchus labrax, L., mice and rabbits to
Photobacterium damsela subsp. piscicida, the causative agent of fish pasteurellosis.
International symposium on Diseases in Marine Aquaculture, Japanese Society of
Fish Pathology, October 1997, Hiroshima, Japan.
16) Galeotti M., Bakopoulos V., D’Angelo L., Manetti M.F., Musetti R., Volpatti D.
& Adams A. (1996). Histological immunohistochemical and electronmicroscopy
examination of pasteurellosis experimentally induced in sea bass (Dicentrarchus
14
labrax). Proceeding of the 14th congress of the European Society of Veterinary
Pathology, Gent, p.162.
17) V. Bakopoulos, A. Adams, E. Papapanagiotou, M. Galeotti & R. H. Richards
(1996). Detection of Pasteurella piscicida using polyclonal and monoclonal
antibodies by immunohistochemistry and ELISA. Oral presentation. World
Aquaculture Society, Bangkok, Thailand, 29 January to 2 February.
18) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1995). Cross-reactivity testing of
anti-Pasteurella piscicida serum using ELISA and Western Blot. Poster presentation.
The Nordic Symposium on Fish Immunology, May 24-27, 1995, Reykjavik,
Iceland.
7.3. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Α) ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗ. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ
ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Μπακόπουλος Β. 2009. Οι σημειώσεις
μοιράζονται στους Φοιτητές του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών
‘ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ’ στα πλαίσια του μαθήματος ‘Οικολογία
Παράκτιων Οικοσυστημάτων’.
Β) ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΤΕΛΕΟΣΤΕΩΝ. Μπακόπουλος Β. 2009. Οι
σημειώσεις είναι βοήθημα στη διδασκαλία του μαθήματος ‘Ιχθυολογία’ που
διδάσκεται στο δεύτερο έτος του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας και
διανέμονται στους φοιτητές του Τμήματος.
Γ) ΤΟ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΤΕΛΕΟΣΤΕΩΝ. Μπακόπουλος Β.
2009. Οι σημειώσεις είναι βοήθημα στη διδασκαλία του μαθήματος ‘Ιχθυολογία’ που
διδάσκεται στο δεύτερο έτος του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας και
διανέμονται στους φοιτητές του Τμήματος.
Δ) ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗ. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ
ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Μπακόπουλος Β. 2009. Οι σημειώσεις είναι
βοήθημα στη διδασκαλία του μαθήματος ‘Θαλάσσια Ρύπανση’ που διδάσκεται στο
τρίτο έτος του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας και διανέμονται στους φοιτητές
του Τμήματος.
Ε) ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ
(ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ). Μπακόπουλος Β.
2009. Οι σημειώσεις είναι βοήθημα στη διδασκαλία του μαθήματος ‘Μεθοδολογία
Λήψης και Επεξεργασίας Δειγμάτων’ που διδάσκεται στο δεύτερο έτος του Τμήματος
Επιστημών της Θάλασσας και διανέμονται στους φοιτητές του Τμήματος.
Στ) ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ. Μπακόπουλος Β. 2010. Οι σημειώσεις είναι
βοήθημα στη διδασκαλία του μαθήματος ‘Υδατοκαλλιέργειες’ που διδάσκεται στο
δεύτερο έτος του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας και διανέμονται στους
φοιτητές του Τμήματος.
Ζ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ. Μπακόπουλος Β.
2010. Οι σημειώσεις αφορούν στη διεξαγωγή των εργαστηρίων του μαθήματος
‘Υδατοκαλλιέργειες’ που διδάσκεται στο δεύτερο έτος και μοιράζονται στους
φοιτητές του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας.
Η) ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΙΧΘΥΩΝ. Μπακόπουλος Β. 2010. Οι σημειώσεις είναι βοήθημα
στη διδασκαλία του μαθήματος ‘Ασθένειες ιχθύων’ που διδάσκεται στο τρίτο έτος
του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας και διανέμονται στους φοιτητές του
Τμήματος.
15
Θ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΙΧΘΥΩΝ. Μπακόπουλος Β.
2010. Οι σημειώσεις αφορούν στη διεξαγωγή των εργαστηρίων του μαθήματος
‘Ασθένειες ιχθύων’ που διδάσκεται στο τρίτο έτος και μοιράζονται στους φοιτητές
του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας.
Ι) ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΩΝ ΙΧΘΥΩΝ. Μπακόπουλος Β. 2002. Οι σημειώσεις
μοιράστηκαν στους Φοιτητές του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του
Τμήματος Βιολογίας του Παν/μίου Πατρών.
Κ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. Δημητριάδης
Γεώργιος & Μπακόπουλος Βασίλειος. Παν/μιο Πατρών 2002. Οι σημειώσεις
αφορούσαν στη διεξαγωγή των εργαστηρίων του μαθήματος Μοριακή Βιολογία.
Λ) ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΙΤΗΡΕΣΙΟΥ.
Μπακόπουλος Βασίλειος. Παν/μιο Ιωαννίνων 2003. Οι σημειώσεις ήταν βοήθημα
στη διδασκαλία του μαθήματος ‘Υδατοκαλλιέργειες’ που διδασκόταν στο δεύτερο
έτος του Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών & Τεχνολογιών.
8. ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΟΥ ΕΡΓΟΥ
8.1. ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
Διατριβές
Κεφάλαια
σε Βιβλία
Διεθνή
επιστημονικά
περιοδικά
Διεθνή
επιστημονικά
συνέδρια (κατόπιν
Εγχειρίδια
επιστημονικής
κρίσεως)
2
0
17
16
Ελληνικά
επιστημονικά
συνέδρια (κατόπιν
επιστημονικής
κρίσεως)
0
2
8.2. ΠΟΙΟΤΙΚΉ ΕΚΤΊΜΗΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΈΝΟΥ ΈΡΓΟΥ
Πίνακας δεικτών βαρύτητας ανά επιστημονικό περιοδικό
Επιστημονικό περιοδικό
Journal of Fish Diseases
6 άρθρα
Diseases of Aquatic Organisms
1 άρθρο
Journal of Aquatic Animal Health
1 άρθρο
Fish and Shellfish Immunology
Δείκτης βαρύτητας (Ιmpact Factor)
1,603
1,570
1,150
3,313
3 άρθρα
Aquaculture
1 άρθρο
Bulletin of The European Association of Fish
Pathologists
2,552
0,288
2 άρθρα
Aquaculture Research
1,186
1 άρθρο
Environmental Monitoring & Assessment
1 άρθρο
Environmental Toxicology
1 άρθρο
1.436
1.932
16
9. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
1993-1996
STUDIES ON FISH PASTEURELLOSIS WITH SPECIAL
REFERENCE TO DIAGNOSIS.
Επιστημονική υπεύθυνος (Ε.Υ.): Prof. Adams Alexandra, Institute of
Aquaculture, University of Stirling, Scotland, UK.
Ύψος χρηματοδότησης: 100.000 ECU
Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από την Ε.Ε. FAIR, HUMAN
CAPITAL & MOBILITY.
Μοναδικός ερευνητής (προσωπική υποτροφία)
1998-2002
FISH PASTEURELLOSIS. APPLIED RESEARCH ON
VACCINE DEVELOPMENT
Ε.Υ.: Καθ. Δημητριάδης Γεώργιος, Τμήμα Βιολογίας, Παν/μιο
Πατρών.
Ύψος χρηματοδότησης: 900.000 ευρώ
Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από την Ε.Ε. FAIR FP6
Κύριος ερευνητής στη συντονίζουσα μονάδα.
2004-2006
Πρότυπο πειραματικό έργο αναπαραγωγής και εκτροφής
πολύχαιτων σε ελεγχόμενες συνθήκες καλλιέργειας.
Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών, Παν/μιο Ιωαννίνων.
Επιστημονικός συνεργάτης.
Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιεία 2000-2006. Άξονας προτεραιότητας
4. Μέτρο 4.6. Καινοτόμα Μέτρα. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης
και Τροφίμων. (Ε.Υ. Ι. Λεονάρδος).
2006-2007
“Comparative study of fish parasites biodiversity from Kavala
(Aegeansea), Messolonghi bay (Ionian sea) and coast of
Montenegro (Adriatic sea)”. Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και
Τεχνολογιών, Παν/μιο Ιωαννίνων. Επιστημονικός συνεργάτης.
JOINT RESEARCH AND TECHNOLOGY PROGRAMMS GreeceMontenegro. 2004 – 2006. Χρηματοδότηση Γ.Γ.Ε.Τ. (Ε.Υ. Ι.
Λεονάρδος).
2009
«Δημιουργία συστήματος παρακολούθησης και εκτίμηση της
περιβαλλοντικής κατάστασης των ποτάμιων συστημάτων Λούρου
και Άραχθου και της ευρύτερης περιοχής του Αμβρακικού», και
«Διερεύνηση αβιοτικών και βιοτικών παραμέτρων στον πυθμένα
του Αμβρακικού Κόλπου και συσχέτισή τους με την
ιχθυοπαραγωγή». Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών,
Παν/μιο Ιωαννίνων. Μέλος της κύριας ερευνητικής ομάδας.
«Κοινοπραξία Διαχείρισης Περιβάλλοντος Αμβρακικού Κόλπου».
Χρηματοδότηση : Ν.Α. Άρτας, Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και
Ανταγωνιστικότητας (Ε.Υ. Ι. Λεονάρδος).
2012
«Ανάλυση μηχανισμών ανοσοπαθογένειας σε φυσικές και
πειραματικές μολύνσεις ιχθύων με Nodavirus : σημασία της
μόλυνσης στη δημόσια υγεία». «ΘΑΛΗΣ», Επιχειρησιακό
Πρόγραμμα «ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» του
Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων με
17
συντονιστή το Τμήμα Κτηνιατρικής, Παν/μιο Θεσσαλίας. Ε.Υ. Καθ.
Αθανασοπούλου Έφη. Κωδικός έργου: 4501
Μέλος της κύριας ερευνητικής ομάδας.
Ύψος χρηματοδότησης 535.000 Ευρώ.
2012
«Διαχειριστικές Δράσεις για την Αλιεία στην Προστατευμένη
Περιοχή του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου της Ζακύνθου»,
Πρόγραμμα ΕΕ, MedPAN North. Συντονιστής και επιστημονικός
υπεύθυνος.
Ύψος χρηματοδότησης: 48.000 Ευρώ
2013
«Χρήση αντιμικροβιακών ουσιών για την πρόληψη και θεραπεία
των κοινών ασθενειών των εκτρεφόμενων ιχθύων και αξιολόγηση
της αποτελεσματικότητας και ασφάλειάς τους», Πρόγραμμα
«ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ 2011» Συμπράξεις Παραγωγικών και
Ερευνητικών Φορέων σε Εστιασμένους Ερευνητικούς και
Τεχνολογικούς Τομείς του Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης
και Θρησκευμάτων-ΓΓΕΤ με συντονιστή το Τμήμα Κτηνιατρικής,
Παν/μιο Θεσσαλίας. Ε.Υ. Καθ. Αθανασοπούλου Έφη.
Κωδικός έργου: 11ΣΥΝ_3_147
Μέλος της κύριας ερευνητικής ομάδας.
Ύψος χρηματοδότησης 670.000 Ευρώ.
10. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ
Α) Συνεργασία επί σειρά ετών με το εργαστήριο διάγνωσης ασθενειών των ιχθύων
του Ινστιτούτου Υδατοκαλλιεργειών του Παν/μίου του Στίρλινγκ στη Σκωτία. Η
συνεργασία είχε ως αποτέλεσμα την δημοσίευση αρκετών εργασιών σε διεθνή
περιοδικά.
Β) Συνεργασία επί σειρά ετών με το εργαστήριο ιχθυοπαθολογίας του Παν/μίου του
Ούντινε στην Ιταλία. Η συνεργασία είχε ως αποτέλεσμα την δημοσίευση αρκετών
εργασιών σε διεθνή περιοδικά.
11. ΔΙΕΘΝΗΣ / ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ
- Κριτής αιτήσεων χρηματοδότησης στο πρόγραμμα CRAFT, SME Specific Measures
του προγράμματος FP6 της Ε.Ε. κατά τα έτη 1998 και 2001.
- Κριτής αιτήσεων για χρηματοδότηση από το Υπουργείο Γεωργίας των Η.Π.Α.
(USDA), υπό το πρόγραμμα Καινοτόμας Έρευνας Μικρών Επιχειρήσεων (SBIR,
Small Business Innovation Research), το 2008.
- Κριτής αιτήσεων χρηματοδότησης στο πρόγραμμα USA-Israel, Binational
Agricultural Research & Development Fund το 2009.
- Κριτής ενδιάμεσης προόδου στο πρόγραμμα «Συνεργασία 2009» και στο έργο
«Εναλλακτικές μέθοδοι πρόληψης και θεραπείας στις Ελληνικές υδατοκαλλιέργειες» το
2012.
- Κριτής σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά:
Aquaculture Research (IF 0,991)
Fish Physiology & Biochemistry (IF 0,841)
Fish & Shellfish Immunology (IF 3,161)
Marine Biology Research (IF 0,906)
Vaccine (IF 3,766)
18
11.1. ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ
α) Anti-Photobacterium damselae subsp. piscicida monoclonal antibody. Product No.
PO2. Εμπορική αξιοποίηση από την εταιρεία Aquatic Diagnostics Ltd με έδρα το Ην.
Βασίλειο. Σχετική βιβλιογραφία: V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1997).
Journal of Fish Diseases 20(4), 307-315.
β) Anti-European sea bass (Dicentrarchus labrax) IgM monoclonal antibody. Product
No. FO1. Εμπορική αξιοποίηση από την εταιρεία Aquatic Diagnostics Ltd με έδρα το
Ην. Βασίλειο. Σχετική βιβλιογραφία: Bakopoulos V., Volpatti D., Adams A.,
Galleotti M. & Richards R.H. (1997). Fish and Shellfish Immunology 7, 161-174.
12. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ - ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΌ – ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ ΕΡΓΟ
12.1. ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ
Επιπλέον των εκπαιδευτικών μου υποχρεώσεων που περιλαμβάνουν τη διδασκαλία
μαθημάτων και το σχεδιασμό εργαστηριακών ασκήσεων και των διοικητικών μου
υποχρεώσεων ως μέλος της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος Επιστημών της
Θάλασσας και της συμμετοχής μου σε εκλεκτορικά σώματα και τριμελείς επιτροπές
για την εκλογή ή/και εξέλιξη μελών ΔΕΠ στο τμήμα μας:
- Καθορισμός των αναγκών σε εξοπλισμό των εργαστηρίων υδατοκαλλιέργειαςασθενειών ιχθύων.
- Τοποθέτηση υδραυλικών και ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων στο Υγρό
Εργαστήριο και στο Εργαστήριο Υδατοκαλλιεργειών & Ιχθυοπαθολογίας με
χρηματοδότηση από τις δημόσιες δαπάνες του Παν/μίου Αιγαίου. Οι υδραυλικές
εγκαταστάσεις περιελάμβαναν τη τοποθέτηση νιπτήρων και ντουλαπιών-πάγκων και
διεύρυνση των αποχετεύσεων για τη κάλυψη των αναγκών και των δύο χώρων. Οι
ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις περιελάμβαναν τη δημιουργία ξεχωριστού πίνακα στο
Υγρό εργαστήριο, παροχή ρεύματος από τη γεννήτρια του Παν/μίου καθώς
τοποθέτηση τριφασικού ρεύματος και πριζών και στους δύο χώρους.
- Δημιουργία κλειστού ανακυκλούμενου συστήματος δεξαμενών στο Υγρό
εργαστήριο με αρωγή από τον κ. Γριπιώτη που διευθύνει τη μονάδα
υδατοκαλλιεργειών της Λέσβου.
- Δημιουργία κλειστού ανακυκλούμενου συστήματος ενυδρείων στο Υγρό
εργαστήριο.
- Κατασκευή εξοπλισμού (τράπεζα ανάδευσης υγρών καλλιεργειών, μικροβιολογικού
πάγκου).
- Επίτευξη παραχώρησης (υπό μορφή μακροχρόνιου δανεισμού) συσκευών αέριου
χρωματογράφου και φασματογράφου μάζας (AC-MS) αξίας 36.000 Ευρώ από την
εταιρεία Ιχθυοκαλλιέργειες Κεφαλονιάς.
- Επίτευξη παραχώρησης (υπό μορφή μακροχρόνιου δανεισμού) 2 επωαστικών
κλιβάνων, ενός θερμοαντιδραστήρα, συσκευής αποστείρωσης, φωτομέτρου και
συσκευής μέτρησης αποικιών από το Τμήμα Αλιείας, Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας,
Περιφέρεια Β. Αιγαίου (με το υπ’αρίθμ. 1378/7-2-2013 έγγραφο παράδοσηςπαραλαβής).
19
Επίβλεψη πρακτικής άσκησης φοιτητών
ΕΤΗ /
ΑΡΙΘΜΟΣ
ΦΟΙΤΗΤΩΝ
2009-2010
2010-2011
2011-2012
2012-2013
2
9
10
2
Επίβλεψη και εξέταση πτυχιακών εργασιών
2010. Γρηγοράτου Μαρία. Διατροφή και παραγωγή των κυρίαρχων ειδών των
Kωπηπόδων στο παράκτιο οικοσύστημα του Σαρωνικού Κόλπου (Μέλος εξεταστικής
επιτροπής).
2011. Ο. Κουλούρη. Θαλάσσια Ρύπανση από ναυτικά ατυχήματα (Μέλος εξεταστικής
επιτροπής).
2012. Γεωργίου Σ. Διαχείριση Παράκτιας ζώνης νήσου Πόρου (Μέλος εξεταστικής
επιτροπής).
2012. Λαγουδάκη Μ. Συγκριτική αύξηση των ειδών Pseudo-nitzschia galaxiae και P.
delicatissima υπό περιορισμό θρεπτικών και μεταλλικών ιχνοστοιχείων σε μαζικές
καλλιέργειες (Μέλος εξεταστικής επιτροπής).
2012. Μαρνέρη Μ. Διερεύνηση Εναλλακτικών Μεθόδων Ανίχνευσης Ισταμίνης
(Επιβλέπων).
2012. Λαγουδάκης Π. Δομή & πρότυπα ποικιλότητας μακροβενθικών
Βιοκοινοτήτων σκληρού υποστρώματος στη ΒΑ Κρήτη (Σητεία - περιοχή Κάβο
Σίδερο) (Μέλος εξεταστικής επιτροπής).
2012. Λιναρδή Ε. Τα βαρέα μέταλλα και η βιοσυσσώρευσή τους στα παράλια της
Τουρκίας (Μέλος εξεταστικής επιτροπής).
2012. Μπρατάκου Σ. Επίδραση του χρόνου κατάψυξης στα οργανοληπτικά
χαρακτηριστικά και στο λίπος φιλέτων τσιπούρας (Sparus aurata) (Επιβλέπων).
2012. Ξυδιά Β. Η παθολογία της παρασίτωσης σελαχιών από θαλάσσιες βδέλλες
(Επιβλέπων).
2012. Υψηλάντη Ο. Η τοξικότητα των βαρέων μετάλλων στην θάλασσα: ο
υδράργυρος, το κάδμιο και ο μόλυβδος (Μέλος εξεταστικής επιτροπής).
2012. Αδαμοπούλου Μ. Τεχνικά έργα Βυθοκόρησης και Περιβαλλοντικές
επιπτώσεις. (Μέλος εξεταστικής επιτροπής).
2012. Μαρκάκης Κ. Βιομετρική και Στομαχική ανάλυση του Scorpaena porcus
(Linnaeus 1758) στο Βορειοανατολικό Αιγαίο. (Επιβλέπων).
2012. Παξιμαδάς Σ. - Σφήκας Λ. Ο υδράργυρος στα ψάρια: Η περίπτωση της
Μεσογείου. (Μέλος εξεταστικής επιτροπής).
20
2013. Παπαδοπούλου Α. Μπορούμε να βελτιώσουμε την απόδοση στη διατροφή των
ψαριών; Το παράδειγμα του τομέα προπάχυνσης μιας τυπικής μονάδας
ιχθυοκαλλιέργειας. (Επιβλέπων).
2013. Λασπά Ε. Σύγκριση αποτελεσματικότητας δύο εμπορικών εμβολίων κατά
της φωτοβακτηριδίασης. (Επιβλέπων).
2013. Ιωάννου Γ. Η επίδραση διαφορετικών διατροφικών επιπέδων πρωτεΐνης
στην ανάπτυξη του μαγιάτικου (Seriola dumerili). (Επιβλέπων).
2013. Ασπούγαλη Σ. Πρότυπα Ποικιλότητας Βενθικών Βιοκοινοτήτων Σκληρού
Υποστρώματος (Κοραλλιγενής Βιοκοινότητα) στη ΒΑ Λέσβο. (Μέλος εξεταστικής
επιτροπής).
2013. Κοκκίνου Ε. Περιορισμός Θρεπτικών και Ανάπτυξη Μικροφυκών: πρώτη
προσέγγιση μελέτης. (Μέλος εξεταστικής επιτροπής).
2013. Κουλάτσος Α. Διερεύνηση Περιβαλλοντικών συνθηκών των εδαφικών
ενδιαιτημάτων του μύκητα Cryptococcus spp. (Μέλος εξεταστικής επιτροπής).
2013. Σίμος Σ. Νομικό Πλαίσιο Ιχθυοκαλλιεργειών στην Ελλάδα. (Μέλος
εξεταστικής επιτροπής).
2013. Τσιντικίδου Δ. Οπισθοχώρηση των παραλιών της Δωδεκανήσου λόγω
αλλαγών της θαλάσσιας στάθμης. (Μέλος εξεταστικής επιτροπής).
2013. Μανωλιά Ε. Θαλάσσια ρύπανση από πετρέλαιο και βαρέα μέταλλα:
επιπτώσεις στο περιβάλλον και τον άνθρωπο. (Μέλος εξεταστικής επιτροπής).
Επίβλεψη και συν-επίβλεψη διπλωματικών εργασιών
2012. Ατσαλάκη - Γεροπάντα Άρτεμις. Διερεύνηση προτύπων ποικιλότητας βενθικών
βιοκοινοτήτων της Posidonia oceanica στο Β.Α. Αιγαίο. (Συν-επιβλέπων).
Επίβλεψη υποψήφιων διδακτόρων
2011- . Σπίνος Ευθύμιος. Η επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων στην εμφάνιση
ασθενειών στα ψάρια και η πρόληψή τους.
2011- . Βαρβέρης Θωμάς. Μελέτη και καταγραφή της ποικιλότητας της ιχθυοπανίδας
και εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης της λίμνης Μεγάλη Πρέσπα.
2012- . White Daniella. Μελέτες πάνω στη βιολογία και την εκτροφή του κοινού
χταποδιού.
12.2. Σε άλλες θέσεις
Α) Σε συνεργασία με την Dr. A. Adams (επιβλέπουσα λέκτορας) καθοδήγησα τον
κύριο Παπαπαναγιώτου Η. στην περάτωση της εργασίας του για την απόκτηση του
21
τίτλου Μάστερ στην Ιχθυοπαθολογία στο Institute of Aquaculture, University of
Stirling, Σκωτία.
Β) Δίδαξα, στα πλαίσια του διδακτορικού της, την D. Volpatti τεχνικές ELISA στο
Institute of Aquaculture, University of Stirling, Σκωτία.
Γ) Υπό την επίβλεψη του καθ. Γ.Ι. Δημητριάδη δίδαξα αναλυτικές και ανοσολογικές
τεχνικές στους υποψήφιους διδάκτορες Κ. Πούλο, A. Hanif, Κ. Ακοβιτιώτη και Κ.
Μανιάτη στο Τμήμα Βιολογίας του Παν/μίου Πατρών.
Δ) Σε συνεργασία με τον καθ. Γ.Ι. Δημητριάδη είχα την επίβλεψη της εκπόνησης των
διδακτορικών διατριβών των κυρίων Κ. Πούλο και A. Hanif στο Τμήμα Βιολογίας
του Παν/μίου Πατρών.
Ε) Είχα την επίβλεψη της πτυχιακής εργασίας της Κ. Κιουπτσή στο Τμήμα
Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Παν/μίου Ιωαννίνων.
13. ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ
- Aquatic Diagnostics Laboratory, Institute of Aquaculture, University of
Stirling, Scotland. Βοηθός ερευνητής κατά τα έτη 1993-1995.
- Τμήμα Βιολογίας, Παν/μιο Πατρών. Κύριος ερευνητής του συντονιστικού φορέα
του ερευνητικού προγράμματος FISH PASTEURELLOSIS. APPLIED
RESEARCH ON VACCINE DEVELOPMENT, ύψους χρηματοδότησης 900.000
ευρώ από την Ε.Ε. και το πρόγραμμα FP6 κατά έτη 1998-2002.
- Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων, Υπουργείο Ανάπτυξης. Τμηματάρχης του
τμήματος ελέγχου επιχειρήσεων της Περιφερειακής Διεύθυνσης Δυτικής Ελλάδας
από το 2002 έως και το 2004.
14. ΛΟΙΠΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
14.1. Μέλος Επιστημονικών επιτροπών
Επιτροπή Ιχθυοπαθολόγων
Σύνδεσμος Ελληνικών Θαλασσοκαλλιεργειών.
14.2. ΜΕΛΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ
Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος.
European Association of Fish Pathologists.
14.3. ΜΕΛΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ
Περιοδικό της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας.
15. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ
15.1. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ
Bakopoulos V. (1992). The effect of temperature on the efficacy of organophosphate
treatment of the sea louse, Lepeophtheirius salmonis, Kroyer 1838. M.Sc. Thesis.
Institute of Aquaculture, University of Stirling, Scotland.
Η μελέτη περιγράφει την επίδραση διαφορετικών θερμοκρασιών πάνω στην
αποτελεσματικότητα της θεραπείας με οργανοφοσφωρικά του εξωπαρασίτου
Lepeophtheirius salmonis που παρασιτεί στις εξωτερικές επιφάνειες του σώματος του
22
σολομού (Salmo salar). Το παράσιτο αποτελεί συχνότατο εύρημα του δέρματος του
εκτρεφόμενου σολομού με μεγάλο αριθμό ατόμων να παρασιτούν κάθε άτομο. Ο
παρασιτισμός προκαλεί ερεθισμό του δέρματος, απώλεια λεπιών και λύσεις συνεχείας
του δέρματος με συνέπεια την επιμόλυνση των πληγών με παθογόνους
μικροοργανισμούς και την ανάπτυξη βακτηριακών νοσημάτων. Η θεραπεία αυτής της
εξωπαρασίτωσης γίνεται με οργανοφοσφωρικά και στη συγκεκριμένη μελέτη
χρησιμοποιήθηκε το σκεύασμα Dichlorvos. Τα οργανοφοσφωρικά αποτελούν τοξικές
ουσίες τόσο για τα παράσιτα όσο και για τα άτομα που παρασιτούνται αλλά και το
υδρόβιο περιβάλλον. Η δράση τους συνίσταται στην αναστολή της λειτουργίας του
ενζύμου ακετυλοχολινεστεράση που αποδομεί την ακετυλοχολίνη, γνωστό
νευροδιαβιβαστή των συνάψεων των νευρώνων. Η μη αποδόμηση της
ακετυλοχολίνης οδηγεί σε διαταραχή της λειτουργίας όλων των συστημάτων που
χρησιμοποιούν αυτόν τον νευροδιαβιβαστή, όπως π.χ. οι μυικές ίνες. Αποτέλεσμα της
δράσης των οργανοφοσφωρικών πάνω στο εξωπαράσιτο είναι η αποκόλλησή του
πάνω από το δέρμα των παρασιτούμενων ψαριών και ο θάνατός του λόγω αδυναμίας
αναπνευστικών κινήσεων.
Η μελέτη της επίδρασης της θερμοκρασίας πάνω στη θεραπεία με οργανοφοσφωρικά
έδειξε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας είναι ευθέως ανάλογη της
αποτελεσματικότητας της θεραπείας χρησιμοποιώντας την ίδια θεραπευτική δόση σε
διαφορετικές θερμοκρασίες. Η αποτελεσματικότητα ελέγχθηκε σε παράσιτα τα οποία
συλλέχθηκαν από το δέρμα σολομών και διατηρήθηκαν στο εργαστήριο. Η
αποτελεσματικότητα της θεραπείας μετρήθηκε με το ποσοστό των ατόμων που δεν
εμφάνιζαν καμία αντίδραση μετά τη θεραπεία και μηχανικό ερεθισμό. Η γνώση της
δράσης των οργανοοφοσφωρικών και του γεγονότος ότι αυτά τα παράσιτα μπορούν
να αναπνέουν μέσω διάχυσης του οξυγόνου από το σώμα τους οδήγησε τη μελέτη
στην διερεύνηση της απόληξης των παρασίτων μετά τη θεραπεία τους. Το ερώτημα
που ετέθη ήταν δηλαδή εάν τα παράσιτα που λόγω της θεραπείας δεν αντιδρούσαν σε
μηχανικούς ερεθισμούς (λόγω αποκλεισμού σημάτων από την ακετυλοχολίνη) τελικά
πέθαιναν μετά τη θεραπεία ή επιζούσαν μετά τη παρέλευση της δράσης των
οργανοφοσφωρικών δεδομένου ότι μπορούσαν να αναπνεύσουν μέσω διάχυσης του
οξυγόνου. Σε νέα πειράματα που διενεργήθηκαν με παράσιτα φαινομενικά νεκρά
μετά τη θεραπεία τους με οργανοφοσφωρικά που περιελάμβαναν τη διατήρησή τους
υπό συνεχή αερισμό για 24-48 ώρες, αποδείχθηκε ότι τα παράσιτα όχι μόνο
μπορούσαν να ανακτήσουν την δυνατότητα κίνησης αλλά και να επαναμολύνουν
ψάρια ξενιστές. Τα ευρήματα αυτά συζητήθηκαν σε σχέση με τη χρησιμότητα μιας
τέτοιας θεραπείας με τοξικές ουσίες που έχει μόνο παροδική επίδραση στον
οργανισμό που καταπολεμείται.
Bakopoulos V. (1996). Studies on fish Pasteurellosis with particular reference to
diagnosis. Ph.D. Thesis. Institute of Aquaculture, University of Stirling, Scotland.
Στελέχη του βακτηρίου Pasteurella piscicida (P.p) συλλέχθηκαν από διάφορες
γεωγραφικές περιοχές του κόσμου. Η μορφολογική και βιοχημική εξέταση των
στελεχών αποκάλυψε μικρές διαφορές που αφορούσαν κυρίως τα στελέχη που
προήλθαν από την Ιαπωνία. Μελέτες πάνω στην ευαισθησία των στελεχών P.p σε
διάφορες χημειοθεραπευτικές ουσίες έδειξαν ότι τα Ιαπωνικά στελέχη ήταν πιο
ανθεκτικά από τα Ευρωπαϊκά στελέχη.
Η ηλεκτροφορητική ανάλυση των εξωκυτταρικών μεμβρανών, του
λιποπολυσακχαριδίου και των εξωκυτταρικών προϊόντων του P.p αποκάλυψε μερικές
ποιοτικές και ποσοτικές διαφορές ως προς τον φαινότυπο των στελεχών που
23
εξετάστηκαν. Η εξέταση της ενζυμικής δραστηριότητας των εξωκυτταρικών
προϊόντων των διαφόρων στελεχών του βακτηρίου εμφάνισε την ύπαρξη σημαντικών
διαφορών σε ότι αφορά τη δράση των πρωτεασών. Παρόμοια βακτηριακά παράγωγα
και δομικά συστατικά στελεχών που μεγάλωσαν σε συνθήκες έλλειψης σιδήρου
αναλύθηκαν και συγκρίθηκαν. Αν και διαπιστώθηκε σύνθεση κυτταρικών προϊόντων
σε μεγαλύτερες ποσότητες στα >180kDa και 63kDa κάτω από αυτές τις συνθήκες,
αυτή η αλλαγή παρατηρήθηκε σε ορισμένα στελέχη και καθόλου στα Ιαπωνικά
στελέχη. Καμία σιδεροφόρα ουσία δεν ταυτοποιήθηκε από τα στελέχη P.p που
μελετήθηκαν.
Ο φαινοτυπικός και αντιγονικός συσχετισμός μεταξύ των διαφόρων στελεχών του P.p
διερευνήθηκε με τη χρήση πολυκλωνικών αντισωμάτων που παρήχθησαν έναντι
ολικών κυττάρων του βακτηρίου σε κουνέλι. Η έρευνα αυτή οδήγησε στην
αναγνώριση συγκεκριμένων διαφορών μεταξύ των διαφόρων στελεχών που
μελετήθηκαν. Ο έλεγχος της ειδικότητας του ορού με ELISA και ανάλυση Western
Blot (WB) αποκάλυψε την ύπαρξη πολλών βακτηριακών γενών που δίνουν
διασταυρούμενες αντιδράσεις, υποδηλώνοντας α) την ύπαρξη κοινών αντιγόνων που
εκφράζονται από διάφορα βακτηριακά γένη και β) ότι οι πολυκλωνικοί οροί έναντι
του P.p δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη παρούσα μορφή τους ως διαγνωστικοί
δείκτες.
Δύο ειδικά για το βακτήριο P.p μονοκλωνικά αντισώματα και άλλα δύο ειδικά για το
γένος Photobacterium δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της διατριβής. Βακτήρια
του γένους Pasteurella που απομονώθηκαν από θηλαστικά δεν έδωσαν
διασταυρούμενες αντιδράσεις τόσο με τα πολυκλωνικά όσο και με τα μονοκλωνικά
αντισώματα έναντι του P.p υποδηλώνοντας ότι δεν υφίσταται κάποια ταξινομική
σχέση μεταξύ αυτού του παθογόνου για τα ψάρια βακτηρίου και βακτηρίων που
ανήκουν στο γένος Pasteurellae. Κανένα από τα μονοκλωνικά αντισώματα που
δημιουργήθηκαν δεν αναγνώρισε κάποια από τα κυτταρικά προϊόντα του βακτηρίου
που εκφράσθηκαν κάτω από συνθήκες έλλειψης σιδήρου. Παρόλα αυτά, τα
μονοκλωνικά αντισώματα αναγνώρισαν αντιγόνα του βακτηρίου που βρίσκονταν στο
μίγμα των εξωκυτταρικών προϊόντων, υποδηλώνοντας την έκκριση/απελευθέρωση
αυτών των ουσιών από το βακτηριακό κύτταρο. Αναλύσεις των στελεχών του P.p με
τη μέθοδο WB, χρησιμοποιώντας τα μονοκλωνικά αντισώματα, αποκάλυψε μερικές
αντιγονικές διαφορές που αφορούσαν κυρίως τα Ιαπωνικά στελέχη.
Μία διαγνωστική μέθοδος ELISA για την αναγνώριση του μικροοργανισμού
αναπτύχθηκε χρησιμοποιώντας πολυκλωνικά και μονοκλωνικά αντισώματα ειδικά
για το P/p. Τα όρια ανίχνευσης που επιτεύχθηκαν ήταν 102-103 για βακτηριακά
κύτταρα σε καλλιέργεια και 104 κύτταρα/ml σε ιστό εμπλουτισμένο με βακτηριακά
κύτταρα από καλλιέργεια.
Μονοκλωνικά αντισώματα έναντι της ανοσοσφαιρίνης του λαβρακιού
δημιουργήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν σε μία τεχνική ELISA για να διερευνηθεί η
ανοσολογική αντίδραση του λαβρακιού στην ανοσοποίηση τόσο με ζωντανά όσο και
με αδρανοποιημένα βακτηριακά κύτταρα του P.p. Οι οροί που απομονώθηκαν από το
λαβράκι κατά τους παραπάνω πειραματισμούς, αναλύθηκαν με τη μέθοδο WB έναντι
κυττάρων του P.p που καλλιεργήθηκαν κάτω από συνθήκες έλλειψης και επάρκειας
σιδήρου. Οι αναλύσεις αυτές αποκάλυψαν διαφορές ως προς τα αντιγόνα που
αναγνωρίζουν οι παραπάνω οροί.
Η εξέλιξη της νόσου σε δείγματα ιστών που ελήφθησαν από λαβράκια που νοσούσαν
μετά από πειραματική μόλυνση δια εμβαπτίσεως στο βακτήριο P.p εξετάσθηκε σε μία
μελέτη όπου χρησιμοποιήθηκε ηλεκτρονικό μικροσκόπιο. Αν και το σημείο εισόδου
του παθογόνου στο ψάρι ξενιστή δεν διαπιστώθηκε, αποδείχτηκε η έξοδος του
24
βακτηρίου από τα βράγχια των νοσούντων ατόμων. Οι μελέτες αυτές έδειξαν ότι ο
μικροοργανισμός μπορεί να αποφύγει τη φαγοκυττάρωση μέσω μίας βακτηριακής
κάψας που συνθέτει, ενώ εάν τελικά φαγοκυτταρωθεί, μπορεί να επιζήσει μέσα στα
μακροφάγα. Η εξέλιξη της νόσου όπως διαπιστώθηκε μέσα από τη παραπάνω μελέτη,
εμπλέκει και τη δράση των εξωκυτταρικών προϊόντων του βακτηρίου P.p στα πρώιμα
στάδια της παθογένειας της νόσου. Τα παραπάνω αποτελέσματα συζητήθηκαν στο
κείμενο της διατριβής σε σχέση με τη μελλοντική ανάπτυξη εμβολίων.
15.2. ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΚΑΤΟΠΙΝ
ΚΡΙΣΗΣ
1) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1995). Some biochemical properties
and antibiotic sensitivities of Pasteurella piscicida isolated in Greece and comparison
with strains from Japan, France and Italy. Journal of Fish Diseases 18, 1-7.
Η μελέτη περιγράφει τα βιοχημικά χαρακτηριστικά και την ευαισθησία σε
αντιβιοτικά δεκατριών στελεχών του βακτηρίου Pasteurella piscicida από την
Ελλάδα, δέκα στελεχών από την Ιαπωνία και πέντε στελεχών από την Γαλλία και
Ιταλία καθώς και τη σύγκρισή τους. Μορφολογικά (μετά από χρώση κατά Gram) και
βιοχημικά, όλα τα στελέχη του βακτηρίου που μελετήθηκαν ήταν σχεδόν όμοια και
μόνο μικρές διαφορές διαπιστώθηκαν σε ότι αφορά τα επίπεδα παραγωγής οξέων
μετά από ζύμωση σακχάρων (ιδιαίτερα της γλυκόζης). Η χρήση των βιοχημικών τέστ
API που χρησιμοποιήθηκαν απαιτεί μετατροπή της μεθόδου που προτείνεται από τον
κατασκευαστή με ενοφθαλμισμό των τέστ με βακτηριακά κύτταρα σε διάλυμα 2%
άλατος. Τα Ελληνικά, Γαλλικά και Ιταλικά στελέχη επέδειξαν παρόμοια μοτίβα
ευαισθησίας στα αντιβιοτικά, με ανθεκτικότητα έναντι της ερυθρομυκίνης,
καναμυκίνης και στρεπτομυκίνης και ευαισθησία έναντι των περισσοτέρων από τα
άλλα αντιβιοτικά που ελέγχθηκαν. Ανθεκτικότητα παρατηρήθηκε για μερικά στελέχη
έναντι των ενδυναμωμένων σουλφοναμιδών. Τα Ιαπωνικά στελέχη φαίνεται ότι είναι
ανθεκτικά σε μεγαλύτερο αριθμό αντιβιοτικών όπως ερυθρομυκίνη, καναμυκίνη,
στρεπτομυκίνη, οξολινικό οξύ, οξυτετρακυκλίνη και χλωραμφενικόλη.
Παρατηρήθηκε επίσης πολλαπλή ανθεκτικότητα των Ιαπωνικών στελεχών στα
αντιβιοτικά που χρησιμοποιήθηκαν πιθανά λόγω της υπερβολικής και επί μακρόν
χρήσης τους στην Ιαπωνική ιχθυοκαλλιέργεια. Σε αντίθεση, τα Ευρωπαϊκά στελέχη
λόγω του ότι δεν έχουν βρεθεί υπό την επήρεια αντιβιοτικών επί μακρόν εμφανίζουν
ευαισθησία στα ευρέως χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά στις υχθυοκαλλιέργειες. Έτσι
η χρήση των τελευταίων για θεραπευτικούς λόγους μπορεί να είναι αποτελεσματική
για την καταπολέμηση της νόσου, προς το παρόν.
25
Η εργασία επιβεβαίωσε διεθνώς την φαινοτυπική και βιοχημική ομοιότητα των
στελεχών του βακτηρίου P. piscicida ανεξαρτήτως της γεωγραφικής περιοχής και το
είδος ψαριού που απομονώθηκε και την ανθεκτικότητα του παθογόνου στα
αντιβιοτικά λόγω κακής εφαρμογής τους.
Καθιερώθηκε διεθνώς η χρήση διαλύματος 2% NaCl στη δοκιμή API20 της
Biomerieux για παθογόνα βακτήρια που προέρχονται από το θαλάσσιο περιβάλλον.
2) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1997). The effect of iron limitation
growth conditions on the cell and extracellular components of the fish pathogen
Pasteurella piscicida. Journal of Fish Diseases 20(4), 297-305.
Η ανάπτυξη των μικροβίων μέσα σε έναν οργανισμό κατά την εξέλιξη της νόσου
συμβαίνει κάτω από συνθήκες έλλειψης σιδήρου. Έτσι, η έλλειψη σιδήρου κατά την
καλλιέργεια βακτηρίων χρησιμοποιείται για να προαχθεί η σύνθεση από τον
παθογόνο παράγοντα προϊόντων που συντίθεται κατά την ανάπτυξη in vivo, τα οποία
συμβάλλουν στην παθογένεια της νόσου. Σε αυτή την εργασία μελετήθηκε η
επίδραση της έλλειψης σιδήρου, με χρήση της σιδηρο-δεσμευτικής ουσίας 2,2
dipyridyl στα υλικά καλλιέργειας, στο ηλεκτροφορητικό προφίλ των πρωτεϊνών της
εξωτερικής μεμβράνης (ΠΕΜ) και των εξωκυτταρικών προϊόντων (ΕΚΠ) από
εικοσιένα στελέχη του βακτηρίου Pasteurella piscicida που απομονώθηκαν από την
Ευρώπη και την Ιαπωνία. Επιπλέον, μελετήθηκε η επίδραση έλλειψης αλλά και
επάρκειας σιδήρου κατά την καλλιέργεια, στην δράση της καζεινάσης στα
υπερκείμενα υγρά καλλιέργειας του παθογόνου. Η πλειονότητα των στελεχών του
παθογόνου από την Ελλάδα, την Ιταλία και την Γαλλία που καλλιεργήθηκαν κάτω
από συνθήκες έλλειψης σιδήρου, συνέθεσαν τέσσερις νέες ΠΕΜ ( μία στα 63KD και
τρεις περίπου στα 200KD). Αντίθετα η σύνθεση των παραπάνω ΠΕΜ δεν
παρατηρήθηκε στα Ιαπωνικά στελέχη. Η ηλεκτροφορητική ανάλυση των ΕΚΠ του
παθογόνου, που παρήχθησαν κάτω από συνθήκες έλλειψης και επάρκειας σιδήρου,
απεκάλυψε μεγάλο αριθμό ΕΚΠ. Επιπλέον ΕΚΠ παρατηρήθηκαν σε μοριακά βάρη
μεγαλύτερα των 200KD για τα υπερκείμενα υγρά από καλλιέργεια σε συνθήκες
έλλειψης σιδήρου. Όταν τα υπερκείμενα υγρά καλλιέργειας αναλύθηκαν σε ότι
αφορά τα ενζυματικά χαρακτηριστικά τους, τα περισσότερα βακτήρια που
ελέγχθηκαν εμφάνισαν αυξημένη δραστηριότητα μετά από ανάπτυξη σε υλικά με
έλλειψη σιδήρου. Τέλος, δεν παρατηρήθηκε η έκκριση ειδικών ουσιών (σιδεροφόρες,
26
δύο τύποι: hydroxamates και phenolates) για την αφαίρεση του σιδήρου από το
περιβάλλον καλλιέργειας σε καμία από τις τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν.
Συμπερασματικά λοιπόν, η καλλιέργεια του βακτηρίου κάτω από συνθήκες έλλειψης
σιδήρου προάγει τη σύνθεση ΠΕΜ (για τα Ευρωπαϊκά στελέχη του βακτηρίου) και
αυξάνει την σύνθεση ενζύμων (και οι δύο παράγοντες συνδέονται στην βιβλιογραφία
με αύξηση της λοιμικότητας ενός παθογόνου). Το βακτήριο δεν παράγει σιδεροφόρες
ουσίες και μάλλον απάγει σίδηρο από το περιβάλλον μετά από απευθείας επαφή με
τις ΠΕΜ ή με τη προσκόλληση σε μόρια αίμης (όπως έχει περιγραφεί και για άλλους
μικροοργανισμούς).
Η εργασία περιέγραψε για πρώτη φορά διεθνώς τη σύνθεση ΠΕΜ και ΕΚΠ από το
παθογόνο P. piscicida που είχε μαγαλώσει κάτω από συνθήκες έλλειψης σιδήρου στα
υλικά καλλιέργειας.
3) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1997). Production and
characterization of monoclonal antibodies against Pasteurella piscicida, the causative
agent of fish pasteurellosis. Journal of Fish Diseases 20(4), 307-315.
Η εργασία αυτή παρουσιάζει τον χαρακτηρισμό και την ειδικότητα έξη
μονοκλωνικών αντισωμάτων (ΜΑ) που παρήχθησαν έναντι κυττάρων του βακτηρίου
Pasteurella piscicida που καλλιεργήθηκαν κάτω από συνθήκες έλλειψης σιδήρου.
Δύο ΜΑ (το WE15H1D7 και το WE3D6C11) φαίνεται ότι είναι ειδικά για το
λιποπολυσακχαρίδιο / λιποπρωτεΐνη χαμηλού μοριακού βάρους του βακτηρίου, ενώ
τα ΜΑ WE14C10F9 και WE12D7D8 έδωσαν διασταυρωμένη αντίδραση με
αντιπροσώπους του γένους Photobacterium. Τα εναπομείναντα δύο ΜΑ, WE9D6D8
και VP4B11 έδωσαν διασταυρωμένες αντιδράσεις με άλλα βακτηριακά γένη. Όλα τα
ΜΑ αντέδρασαν με μόρια παρόντα στα εξωκυτταρικά προϊόντα του βακτηρίου καθώς
και με τα βακτηριακά κύτταρα, υποδηλώνοντας ότι τα προηγούμενα προϊόντα είτε
αποκολλώνται ή εκκρίνονται από το παθογόνο στο υλικό καλλιέργειας. Οι
δυνατότητες χρήσης αυτών των ΜΑ ως δείκτες για τη διάγνωση της παστερέλλωσης
συζητούνται σε αυτή την εργασία. Τέλος, σημαντικό εύρημα αυτής της έρευνας
υπήρξε η ανακάλυψη ότι το βακτήριο Pasteurella piscicida φέρει πολλές αντιγονικές
ομοιότητες με εκπροσώπους του γένους Photobacterium. Το αποτέλεσμα αυτό
συνεπικούρησε, μαζί με προηγούμενες συγκριτικές μελέτες πάνω στο γενετικό υλικό
του παθογόνου και εκπροσώπων του γένους Photobacterium, στην αποδοχή της
27
μετονομασίας του παθογόνου βακτηρίου από Pasteurella piscicida σε
Photobacterium damsela subsp. piscicida comb. nova. Τα αποτελέσματα αυτά
αποτέλεσαν αφετηρία και για υποθέσεις ως προς την εμφάνιση της νόσου, αφού τα
Photobacteria αποτελούν κοινά βακτήρια μη παθογόνα του θαλασσίου
περιβάλλοντος, ορισμένοι δε εκπρόσωποί τους βρίσκονται σε φωσφορίζοντα όργανα
των αβυσσαίων ιχθύων.
Η εργασία περιγράφει τη παραγωγή και το χαρακτηρισμό των πρώτων ειδικών
μονοκλωνικών αντισωμάτων που παρήχθησαν παγκοσμίως έναντι του παθογόνου
βακτηρίου Photobacterium damsel subsp. piscicida.
4) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1997). Serological relationship of
Photobacterium damsela subsp. piscicida isolates (the causative agent of fish
Pasteurellosis) determined by western blot analysis using six monoclonal antibodies.
Diseases of Aquatic Organisms 28, 69-72.
Έξη μονοκλωνικά αντισώματα (ΜΑ) που παρήχθησαν έναντι κυττάρων του
βακτηρίου Photobacterium damsela subsp. piscicida δοκιμάσθηκαν έναντι σαράντα
οκτώ στελεχών του βακτηρίου που απομονώθηκαν από την Ευρώπη, την Ιαπωνία και
την Μέση Ανατολή, σε μία ορολογική μελέτη βασισμένη σε ανάλυση western blot.
Τέσσερα από αυτά τα ΜΑ (εν συντομία WE14, WE15, WE12 και WE3) αντέδρασαν
με μόρια χαμηλού μοριακού βάρους (λιποπολυσακχαρισικής / λιποπρωτεϊνικής
φύσης). Τα μόρια αυτά είχαν συντεθεί από όλα τα στελέχη που δοκιμάστηκαν (με μία
μόνο εξαίρεση, το Ιαπωνικό στέλεχος SP92065) και οι μόνες διαφορές που
παρουσιάστηκαν μεταξύ στελεχών ήταν ποσοτικής φύσεως. Το ΜΑ VP4, το οποίο
αντιδρά με μία πρωτεΐνη μοριακού βάρους 78KD, αντέδρασε επίσης με όλα τα
στελέχη που δοκιμάστηκαν εκτός του SP92065. Ενδιαφέρουσες υπήρξαν οι διαφορές
στις αντιδράσεις που επιτεύχθηκαν με το ΜΑ WE9, το οποίο αν και ΜΑ αντιδρά με
μία ομάδα πρωτεϊνών. Αυτές οι διαφορές ήταν αξιοσημείωτες μεταξύ Ευρωπαϊκών
και Ιαπωνικών στελεχών, δημιουργώντας έτσι προβλήματα σε μία παγκόσμια
αντιμετώπιση της νόσου, παραδείγματος χάριν την χρήση ενός μόνο εμβολιακού
μίγματος και στην Ευρώπη και στην Ασία.
Η εργασία αυτή περιγράφει την ύπαρξη αντιγονικών διαφορών μεταξύ στελεχών του
παθογόνου Photobacterium damsela subsp. piscicida από την Ευρώπη και την
28
Ιαπωνία και καταδεικνύει τα προβλήματα που θα μπορούσαν να προκύψουν στη
παραγωγή εμβολιακών μιγμάτων και τη παγκόσμια εφαρμογή τους.
5) V. Bakopoulos, Z. Peric, H. Rodger, A. Adams & R.H. Richards (1997). First
report of fish Pasteurellosis from Malta. Journal of Aquatic Animal Health 9, 26-33.
Η εργασία αυτή περιγράφει το πρώτο καταγεγραμμένο ξέσπασμα παστερέλλωσης σε
μία ιχθυοκαλλιέργεια τσιπούρας σε κλωβούς θαλάσσης στην Μάλτα. Ο παθογόνος
μικροοργανισμός εισέβαλλε στην εκτροφή με την είσοδο νεαρών ιχθύων τσιπούρας
που θα χρησιμοποιούνταν για πάχυνση. Η ασθένεια αναπτύχθηκε μέσα σε δύο μήνες
από την άφιξη των ιχθύων. Οι απώλειες εμφανίστηκαν πρώτα σε ιχθείς μικρής
ηλικίας (βάρους 10g) και μετά σε μεγαλύτερα άτομα (βάρους 280 και 325g). Οι
θνησιμότητες ήταν χαμηλές (1,5% στα μικρά και 0,2% στα μεγάλα άτομα,
ημερησίως) και η νόσος καταπολεμήθηκε επιτυχώς με τη χορήγηση φλουμεκίνης. Ο
παθογόνος μικροοργανισμός που απομονώθηκε από την επιδημία καλλιεργήθηκε και
αποδείχθηκε βιοχημικά και φαινοτυπικά όμοιο με άλλα στελέχη του βακτηρίου
Photobacterium damsela subsp. piscicida (Phdp). Η ανάλυση western blot αυτού και
άλλων στελεχών Phdp με αντι-Phdp πολυκλωνικούς ορούς κουνελιού και
μονοκλωνικά αντισώματα απεκάλυψε παρόμοια μοτίβα αντιδράσεων και κατά
συνέπεια αντιγονικότητας. Η παθολογική και ανοσοιστοχημική μελέτη δειγμάτων
από άτομα που νόσησαν απεκάλυψαν την τυπική εικόνα της παστερέλλωσης.
Η εργασία αυτή περιγράφει τη πρώτη απομόνωση του παθογόνου βακτηρίου
Photobacterium damsela subsp. piscicida από εκτρεφόμενα ψάρια στη Μάλτα.
6) Bakopoulos V., Volpatti D., Adams A., Galleotti M. & Richards R.H. (1997).
Qualitative differences in the immune response of rabbit, mouse and sea bass,
Dicentrarchus labrax, L, to Photobacterium damsela subsp. piscicida, the causative
agent of fish Pasteurellosis. Fish and Shellfish Immunology 7, 161-174.
Οροί που αναπτύχθηκαν σε κουνέλια, ποντίκια και λαβράκια έναντι κυττάρων του
βακτηρίου Photobacterium damsela subsp. piscicida (Phdp) που καλλιεργήθηκαν σε
απλά αλλά και σε καλλιεργητικά υλικά με έλλειψη σιδήρου, χρησιμοποιήθηκαν σε
αναλύσεις western blot. Στις αναλύσεις χρησιμοποιήθηκαν και οροί λαβρακιού που
παρήχθησαν μετά από ανοσοποίηση με ζωντανά και με αδρανοποιημένα κύτταρα του
29
βακτηρίου. Όλοι οι οροί αντέδρασαν με δύο ομάδες κυτταρικών αντιγόνων του
βακτηρίου: με μία ομάδα (μία σειρά μορίων) υψηλού μοριακού βάρους και μία άλλη
ομάδα (λιποπολυσακχαρίδιο ή / και λιποπρωτεΐνη) χαμηλού μοριακού βάρους. Ο
κάθε ορός που αναλύθηκε εμφάνισε διαφορές στις αντιδράσεις του σε σχέση με τους
άλλους ορούς. Τα κύτταρα του βακτηρίου που καλλιεργήθηκαν κάτω από συνθήκες
έλλειψης σιδήρου, εμφάνισαν ποιοτικά και ποσοτικά, πιο αυξημένη αντιγονικότητα.
Μεγάλες αποκλίσεις παρατηρήθηκαν σε ότι αφορά την αναγνώριση από τους ορούς
των αντιγόνων στην ομάδα υψηλού μοριακού βάρους των κυττάρων του βακτηρίου,
με τους ορούς του λαβρακιού που αναπτύχθηκαν έναντι ζωντανών κυττάρων του
βακτηρίου Phdp να αντιδρούν έναντι μεγαλύτερου αριθμού κυτταρικών αντιγόνων.
Τα αντιγόνα χαμηλού μοριακού βάρους (λιποπολυσακχαρίδιο ή / και λιποπρωτεΐνη)
φαίνεται να αποτελούν τα πιο αντιγονικά μόρια του βακτηριακού κυττάρου.
Επιπλέον, ένα αντιγόνο μοριακού βάρους 15,5KD αναγνωρίστηκε μόνο από τους
ορούς του λαβρακιού έναντι ζωντανών βακτηρίων. Τα αποτελέσματα αυτής της
έρευνας συζητούνται σε σχέση με την μελλοντική ανάπτυξη εμβολίων. Τέλος, στην
εργασία αυτή αναφέρεται και η παραγωγή και ο χαρακτηρισμός μονοκλωνικών
αντισωμάτων έναντι της ανοσοσφαιτίνης του λαβρακιού.
Στην εργασία αυτή περιγράφεται εκτός των άλλων η πρώτη παγκοσμίως παραγωγή
ειδικών μονοκλωνικών αντισωμάτων έναντι της ανοσοσφαιρίνης του λαβρακιού.
7) Bakopoulos V., Volpatti D., Papapanagiotou E., Richards R.H., Galeotti M. &
Adams A. (1997). Development of an ELISA to detect Pasteurella piscicida in
culture and in “spiked” fish tissue. Aquaculture, 156(3/4), 359-365.
Η εργασία περιγράφει την ανάπτυξη μίας τεχνικής ELISA για την ανίχνευση του
παθογόνου Pasteurella piscicida (Phdp). Η δοκιμασία, μετά την προετοιμασία του
στερεού υποβάθρου, απαιτεί λιγότερο από τέσσερις ώρες για να εκπληρωθεί και η
ίδια διαδικασία μπορεί να εφαρμοσθεί τόσο σε βακτήρια σε καλλιέργεια όσο και σε
βακτήρια ευρισκόμενα σε ιστούς. Το όριο της ευαισθησίας της τεχνικής για βακτήρια
σε καλλιέργεια ήταν 103 βακτηριακά κύτταρα ανά ml ή 102 βακτήρια ανά δοκιμασία
όταν το αποτέλεσμα μετράται με φωτόμετρο ή 105 κύτταρα ανά ml (104 κύτταρα ανά
δοκιμασία) όταν το αποτέλεσμα διαβάζεται δια του οφθαλμού. Παρόμοια ευαισθησία
επιτεύχθηκε (103 βακτηριακά κύτταρα ανά δοκιμασία όταν χρησιμοποιείται
φωτόμετρο ή 104 κύτταρα ανά δοκιμασία δι’ οφθαλμού) όταν η τεχνική ELISA
30
χρησιμοποιήθηκε σε ιστούς. Η τεχνική είναι ειδική για τον μικροοργανισμό και
προσφέρει τα μέσα για μία γρήγορη, πρώιμη και ευαίσθητη διάγνωση των επιδημιών
παστερέλλωσης καθώς και τη δυνατότητα ελέγχου μεγάλου αριθμού δειγμάτων για
την παρουσία του βακτηρίου Phdp.
Η εργασία περιγράφει την ανάπτυξη μίας ευαίσθητης και ειδικής δοκιμής ELISA για
την ανίχνευση και ταυτοποίηση του παθογόνου βακτηρίου Photobacterium damsela
subsp. piscicida για πρώτη φορά διαθνώς.
8) V. Bakopoulos, A. Adams, M. Galeotti & G.J. Dimitriadis (2000). In vitro growth
inhibition studies of Photobacterium damselae subspecies piscicida, using various
antibodies. Bulletin of The European Association of Fish Pathologists 20 (6), 237243.
Η εργασία παρουσιάζει την χρησιμοποίηση πολυκλωνικών και μονοκλωνικών ορών
από κουνέλια, ποντίκια και λαβράκια σε μελέτες καταστολής ή /και αναστολής της
ανάπτυξης του βακτηρίου Phtobacterium damselae subsp. piscicida (Phdp) (δύο
στελέχη) κάτω από εργαστηριακές συνθήκες. Τα βακτήρια που χρησιμοποιήθηκαν
στην μελέτη είχαν καλλιεργηθεί σε τρία διαφορετικά καλλιεργητικά υλικά, ένα κοινό
και δύο νέας σύνθεσης. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας έδειξαν τα παρακάτω:
α) Ένας ορός μπορεί να προκαλέσει καταστολή ή αναστολή της ανάπτυξης του
παθογόνου ανάλογα με το υλικό στο οποίο έχει καλλιεργηθεί ο μικροοργανισμός. β)
Το είδος του ζώου στο οποίο αναπτύχθηκε ο ορός επηρεάζει τα είδη των αντιγόνων
που αναγνωρίζονται και κατά συνέπεια την κατασταλτατική / ανασταλτική δράση του
ορού. γ) Οι λοιμικότητα του παθογόνου επηρεάζει τον βαθμό καταστολής /
αναστολής της ανάπτυξής του. Τέλος, η καλύτερη κατασταλτική δράση στην
ανάπτυξη του βακτηρίου παρατηρήθηκε από τους ορούς του λαβρακιού. Τα
αποτελέσματα αυτής της έρευνας συζητούνται σε σχέση με την ανάπτυξη
εμβολιακών μιγμάτων.
9) V. Bakopoulos, K. Poulos, A. Adams, M. Galeotti & G. J. Dimitriadis (2002).
The effect of novel growth media on the virulence and toxicity of cellular and
extracellular components of the fish pathogen Photobacterium damsela subsp.
piscicida. Bulletin of The European Association of Fish Pathologists 22 (4), 272-279.
31
Η εργασία αυτή εξέτασε την προαγωγή της λοιμικότητας κυττάρων του βακτηρίου
Photobacterium damsela subsp. piscicida(Phdp) και της τοξικότητας των
εξωκυτταρικών προϊόντων (ΕΚΠ) και του πολυσακχαριδίου της κάψας (ΚΠΣ) του
βακτηριακού κυττάρου (δηλαδή την προαγωγή της σύνθεσης των παραγόντων
παθογένειας), μετά την ανάπτυξη του παθογόνου σε νέα υλικά καλλιέργειας.
Συγκεκριμένα υλικά καλλιέργειας που βασίζονταν σε εκχύλισμα ζύμης και πεπτόνες
βακτηριακής και ιχθυο- προέλευσης, προήγαγαν την τοξικότητα των ΕΚΠ και την
λοιμικότητα των βακτηριακών κυττάρων μετά από χορήγηση σε λαβράκια με μπάνιο
και ενδοπεριτοναϊκή έγχυση. Το ΚΠΣ εμφάνισε χαμηλή τοξικότητα. Η θερμική
επεξεργασία των ΕΚΠ εξαφάνισε την τοξικότητά τους, ενώ αντιθέτως, η κατάψυξηαπόψυξη και η αδρανοποίηση με PMSF δεν είχαν αποτέλεσμα. Η συγκέντρωση των
ΕΚΠ χρησιμοποιώντας μεμβράνες διαπίδυσης πόρων 12KD, επηρέασε αρνητικά την
τοξικότητα των ΕΚΠ που παρήχθησαν σε συγκεκριμένα υλικά καλλιέργειας. Τα
αποτελέσματα συζητήθηκαν σε σχέση με τις μεθόδους που πρέπει να
χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή αντιγόνων που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν σε
εμβολιακά μίγματα.
10) V. Bakopoulos, M. Pearson, D. Volpatti, L. Gousmani, A. Adams, M. Galeotti
and G. J. Dimitriadis (2003). Investigation of media formulations promoting
differential antigen expression by Photobacterium damsela subsp. piscicida and
recognition by sea bass, Dicentrarchus labrax, (L.), immune sera. Journal of Fish
Diseases 26(1), 1-13.
Στελέχη του βακτηρίου Photobacterium damsela subsp. piscicida (Phdp)
καλλιεργήθηκαν σε διάφορα μικροβιολογικά υλικά, σε υλικά καλλιέργειας
ευκαρυοτικών κυττάρων και σε παρουσία κυττάρων (νεφρικά, σπληνικά, ερυθρά
αιμοσφαίρια) απομονωμένων από λαβράκι. Από τις καλλιέργειες απομονώθηκαν
βακτηριακά κύτταρα, εξωκυτταρικά προϊόντα (ΕΚΠ) και παρασκευάστηκε
πολυσακχαρίτης / πρωτεΐνη από την κάψα του βακτηρίου (ΚΠΣ). Τα παραπάνω
δείγματα αναλύθηκαν ηλεκτροφορητικά και αντιγονικά. Η ανάπτυξη σε
μικροβιολογικά υλικά διατήρησε τη σύνθεση κυτταρικών και ΕΚΠ προϊόντων,
παρόμοιων με αυτά που το παθογόνο παράγει κάτω από συνθήκες καλλιέργειες σε
ευκαρυωτικά υλικά με την παρουσία κυττάρων από το ζώο ξενιστή. Γεγονός είναι δε,
ότι η καλλιέργεια σε μικροβιολογικά υλικά προήγαγε τη σύνθεση μεγαλύτερης
32
ποικιλίας κυτταρικών προϊόντων. Συγκεκριμένα βακτηριολογικά υλικά που
βασίζονται σε εκχύλισμα ζύμης, πεπτόνες από διάφορες πηγές καθώς και μία
φόρμουλα αλάτων, προήγαγαν την σύνθεση νέων κυτταρικών προϊόντων μοριακού
βάρους 21,3 και 14KD. Αυτά, όπως επίσης και αρκετά άλλα κυτταρικά στοιχεία,
αναγνωρίστηκαν αντιγονικά από ορούς λαβρακιού που ελήφθησαν από άτομα που
επέζησαν φυσικής μόλυνσης, καθώς και από ορούς από το ίδιο ζώο που
αναπτύχθηκαν έναντι ζωντανών και αδρανοποιημένων βακτηριακών κυττάρων του
Phdp. Τα ΕΚΠ του μικροβίου δεν είναι ικανά να εγείρουν σημαντική ανοσολογική
αντίδραση στη διαλυτή τους μορφή παρά τις επεμβάσεις αδρανοποίησης που τους
έγιναν (αδρανοποίηση με θερμοκρασία, με φορμόλη, PMSF), γι αυτό απαιτείται η
χρήση είτε ανοσοενισχυτικών ουσιών ή η χορήγησή τους με τη βοήθεια φορέων. Τα
πρωτεϊνικά μόρια που απομονώνονται μαζί με την ΚΠΣ, αναγνωρίστηκαν από τους
ορούς λαβρακιού που απομονώθηκαν μετά από φυσική επιδημία, καθώς και από
ορούς που παρήχθησαν στο ίδιο ζώο μετά από ανοσοποίηση με ΚΠΣ στο εργαστήριο.
Τα αποτελέσματα συζητούνται σε σχέση με την ανάπτυξη εμβολίων.
Η εργασία αυτή παρουσιάζει τη παραγωγή φυσικών αντιγόνων του παθογόνου
βακτηρίου Photobacterium damsela subsp. piscicida μετά από καλλιέργεια στο
εργαστήριο.
11) V. Bakopoulos, D. Volpatti, L. Gusmani, M. Galeotti, A. Adams, G.J.
Dimitriadis (2003). Vaccination trials of sea bass, Dicentrarchus labrax (L.), against
Photobacterium damsela subsp. piscicida, using novel vaccine mixtures. Journal of
Fish Diseases 26(2), 77-90.
Η εργασία αυτή παρουσιάζει τα αποτελέσματα του εμβολιασμού λαβρακιού μετά από
μπάνιο, ενδοπεριτοναϊκή έγχυση και δια του στόματος χορήγηση νέων εμβολιακών
μιγμάτων. Τα εμβολιακά μίγματα παρήχθησαν μετά από ανάμειξη αδρανοποιημένων
βακτηριακών κυττάρων του βακτηρίου Photobacterium damsela subsp. piscicida
(Phdp) τα οποία είχαν καλλιεργηθεί σε τρία νέα υλικά καλλιέργειας (χορήγηση δια
μπάνιου και ενδοπεριτοναϊκά), εξωκυτταρικών προϊόντων (χορήγηση μόνο
ενδοπεριτοναϊκά) και πολυσακχαριδικής κάψας (χορήγηση μόνο δια του στόματος).
Εμβολιασμοί διενεργήθηκαν και με ένα εμβόλιο που κυκλοφορεί στην αγορά έτσι
ώστε να συγκριθούν τα οφέλη που μπορούν να προέλθουν από τη χρήση του νέου
εμβολιακού μίγματος. Οι μάρτυρες και τα ανοσοποιημένα άτομα μολύνθηκαν με τον
33
παθογόνο μικροοργανισμό μετά από μπάνιο και ενδοπεριτοναϊκή χορήγηση, έξη και
δώδεκα εβδομάδες μετά την ανοσοποίησή τους. Στην δοκιμασία των έξη εβδομάδων
(μόλυνση με μπάνιο), στατιστικά σημαντική, υψηλότερη προστασία παρατηρήθηκε
για τα άτομα που είχαν εμβολιαστεί με το νέο εμβολιακό μίγμα σε σχέση με τα
άτομα που είχαν εμβολιαστεί με το εμβόλιο του εμπορίου. Στις δώδεκα εβδομάδες
μετά την ανοσοποίηση και σε αντίστοιχη μόλυνση μαρτύρων και εμβολιασμένων
ατόμων με μπάνιο, το νέο εμβολιακό μίγμα προστάτεψε πολύ ικανοποιητικά τα
εμβολιασμένα άτομα. Η χορήγηση του εμβολιακού μίγματος με μπάνιο δεν
προστάτεψε τα ανοσοποιημένα άτομα μετά από ενδοπεριτοναϊκή μόλυνση. Το
εμβολιακό μίγμα προκάλεσε την ανάπτυξη τοπικής ανοσίας στα εξωτερικά επιθήλια
των ιχθύων (που αποτελούν και τη φυσική οδό εισόδου του μικροοργανισμού), η
χορήγηση όμως με μπάνιο δεν είχε ως συνέπεια την μεταφορά του εμβολίου στο
εσωτερικό των ιχθύων με συνέπεια την έλλειψη διέγερσης συστεμικής ανοσολογικής
αντίδρασης. Η χορήγηση των εμβολιακών μιγμάτων σε ιχθύδια λαβρακιού (1,5-2 γρ.)
με ενδοπεριτοναϊκή έγχυση δεν είχε ως αποτέλεσμα την προστασία των
εμβολιασμένων ατόμων, σε αντίθεση με τον εμβολιασμό ατόμων μεγαλύτερου
βάρους (20-25 γρ.) όπου προκλήθηκε εξαιρετικά επαρκής προστασία μετά από
πειραματική μόλυνση η οποία ήταν στατιστικά σημαντική σε σύγκριση με το
εμπορικό παρασκεύασμα. Η χορήγηση των νέων εμβολιακών μιγμάτων δια του
στόματος προκάλεσε κάποιο βαθμό προστασίας μετά από πειραματική μόλυνση η
οποία όμως δεν ήταν στατιστικά διαφορετική από αυτή που προκλήθηκε από το
εμπορικό σκεύασμα.
12) Bakopoulos V., Hanif A., Poulos K., Galeotti M., Adams A. & Dimitriadis G.J.
(2004). The effect of in vivo growth on the cellular and extracellular components of
the marine bacterial pathogen Photobacterium damsela subsp. piscicida. Journal of
Fish Diseases 27, 1-13.
Σε αυτή την εργασία, ένα στέλεχος του βακτηρίου Photobacterium damsela subsp.
piscicida (Phdp) καλλιεργήθηκε σε μικροβιολογικό υλικό καλλιέργειας και in vivo
χρησιμοποιώντας δύο προσεγγίσεις: η πρώτη ήταν ουσιαστικά μία μόλυνση με
υψηλούς αριθμούς βακτηρίων η οποία ακολουθήθηκε από απομόνωση του
παθογόνου απευθείας από τα εσωτερικά όργανα των νοσούντων ατόμων με
διαφορική φυγοκέντρηση, ενώ η δεύτερη, βασίστηκε στον εγκλεισμό κυττάρων του
34
παθογόνου μέσα σε ημιπερατές μεμβράνες διαπίδυσης (μοριακού βάρους πόρων, 5,
12 και 50KD) και την τοποθέτηση των τελευταίων στην κοιλιακή κοιλότητα
λαβρακιών.
Δείγματα κυττάρων και εξωκυτταρικών προϊόντων (ΕΚΠ) συλλέχθηκαν και
αναλύθηκαν ηλεκτροφορητικά και αντιγονικά χρησιμοποιώντας ορούς λαβρακιού. Τα
αποτελέσματα που συλλέχθησαν από τις αναλύσεις δειγμάτων κυττάρων και ΕΚΠ
μετά από ανάπτυξη των τελευταίων in vivo και in vitro συγκρίθηκαν. Οι συγκρίσεις
αυτές έδειξαν ότι, σε ότι αφορά τα βακτηριακά κύτταρα, υπήρξε μία ποσοτική
μείωση των μορίων που παρήχθησαν in vivo πάνω από το μοριακό βάρος των 21KD,
ενώ σε χαμηλότερα μοριακά βάρη παρατηρήθηκε αύξηση στη σύνθεση
συγκεκριμένων μορίων κατά την ανάπτυξη του παθογόνου εντός των μεμβρανών
διαπίδυσης.
Ποιοτικά, νέα αντιγόνα παρήχθησαν από τα βακτηριακά κύτταρα που
καλλιεργήθηκαν in vivo σε μοριακά βάρη μικρότερα των 21KD. Η σύνθεση νέων
μορίων, κατά την ανάπτυξη του παθογόνου in vivo, παρατηρήθηκε σε ότι αφορά τα
ΕΚΠ. Η αντιγονική ανάλυση αυτών των προϊόντων, απεκάλυψε την ύπαρξη ανοσουποτελών μορίων στα μοριακά βάρη 48,7-34,7KD και 29,3-21,3KD.
13) C. Poulos, V. Bakopoulos, V. Zolota & G.J. Dimitriadis (2004).
Histopathological findings after sea bass (Dicentrarchus labrax L.) exposure to
extracellular products of Photobacterium damsela subsp. piscicida produced in vivo.
Aquaculture Research 35 (10), 931-936.
Σε αυτή την εργασία χρησιμοποιήθηκαν τεχνικές ιστοχημείας για τη διαπίστωση
τυχόν μικροσκοπικών αλλοιώσεων σε δείγματα ιστών λαβρακιού (Dicentrarchus
labrax) μετά από ανάπτυξη του παθογόνου μικροοργανισμού Photobacterium
damsela subsp. piscicida μέσα σε ημιπερατές μεμβράνες που είχαν τοποθετηθεί
χειρουργικά στην ενδοπεριτοναϊκή κοιλότητα λαβρακιών. Οι ημιπερατές μεμβράνες
που χρησιμοποιήθηκαν περιείχαν είτε ζωντανά βακτήρια ή αποστειρωμένο
φυσιολογικό ορό και είχαν πόρους διαπίδυσης είτε 2 ή 12 kDa. Τα ψάρια στα οποία
είχαν τοποθετηθεί οι μεμβράνες με πόρο διαπίδυσης 2kDa εμφάνισαν μόνο μικρές
ιστολογικές αλλοιώσεις ενώ τα ψάρια στα οποία είχαν τοποθετηθεί οι μεμβράνες με
πόρο διαπίδυσης 12kDa εμφάνισαν σοβαρές ιστολογικές βλάβες που ποίκιλλαν
35
ανάλογα με τον μετεγχειρητικό χρόνο. Επιπλέον, φλεγμονώδη κύτταρα
παρατηρήθηκαν σε όλους τους ιστούς των ψαριών στα οποία είχαν τοποθετηθεί οι
μεμβράνες με πόρο διαπίδυσης 12kDa ήδη από τις πρώτες 48 ώρες μετά την
επέμβαση. Ο σπλήν, το ήπαρ, το λεπτό έντερο και τα βράγχια παρουσίασαν
νεκρωτικές αλλοιώσεις σε 60 ώρες μετά την εισαγωγή των ημιπερατών μεμβρανών.
Αφού δεν απομονώθηκαν μικροοργανισμοί από τα εσωτερικά όργανα για τις
φλεγμονώδεις-νεκρωτικές αλλοιώσεις που παρατηρήθηκαν στους ιστούς που
εξετάστηκαν, ενοχοποιήθηκαν τα εξωκυτταρικά προϊόντα του παθογόνου
μικροοργανισμού.
14) A. Hanif, V. Bakopoulos, G.J. Dimitriadis (2004). Maternal transfer of humoral
specific and non specific immune parameters to sea bream (Sparus aurata) larvae.
Fish & Shellfish Immunology 17 (5), 411-435.
Σε αυτή την εργασία γεννήτορες τσιπούρας ανοσοποιήθηκαν με ένα νέο μίγμα
εμβολίων έναντι του παθογόνου βακτηρίου Photobacterium damsela subsp. piscicida
(Phdp) κατά τη διάρκεια της περιόδου ανάπτυξης αυγών και οι αλλαγές στις ειδικές
και μη ειδικές χυμικές ανοσολογικές παραμέτρους μετρήθηκαν. Το συνολικό επίπεδο
ανοσοσφαιρινών, ο ειδικός τίτλος αντισωμάτων, η δραστηριότητα αντι-πρωτεασών
και η δραστηριότητα της λυσοζύμης ήταν σημαντικά υψηλότερες στους
ανοσοποιημένους γονείς έναντι των μαρτύρων μη ανοσοποιημένων γονέων. Μετά
την ωοτοκία, σημαντικά υψηλότερη δραστηριότητα αντι-πρωτεασών, λυσοζύμης και
συνολικό επίπεδο ανοσοσφαιρινών ανιχνεύθηκαν στα αυγά από τους
ανοσοποιημένους γονείς. Ειδικοί τίτλοι αντισωμάτων ενάντια στο Phdp ανιχνεύθηκαν
μόνο στα αυγά από τους ανοσοποιημένους γονείς. Οι προνύμφες από τους
ανοσοποιημένους γονείς εξέφρασαν επίσης σημαντικά πιό υψηλά επίπεδα ειδικών και
μη ειδικών χυμικών ανοσολογικών παραμέτρων συγκρινόμενες με τις προνύμφες που
προέρχονταν από τους γεννήτορες μάρτυρες. Μικρή ποσότητα ανοσοσφαιρινών
ανιχνεύθηκε στις προνύμφες μειούμενη βαθμιαία μέχρι την ημέρα 8 από την
εκκόλαψη και έπειτα μετρήθηκε μια αύξηση στις προνύμφες από τους
ανοσοποιημένους γονείς, ενώ καμία ανοσοσφαιρίνη δεν ανιχνεύθηκε στις ημέρες 4, 6
και 8 στις προνύμφες από τους μη ανοσοποιημένους γονείς. Ειδικοί τίτλοι
αντισωμάτων ενάντια στο Phdp ανιχνεύθηκαν μόνο στις προνύμφες από τους
ανοσοποιημένους γεννήτορες μέχρι την ημέρα 14 μετά την εκκόλαψη. Η εύρεση
36
υψηλότερων τιμών στις χυμικές ανοσολογικές παραμέτρους στα αυγά και τις
προνύμφες από τους ανοσοποιημένους γονείς σε σύγκριση με τα αυγά και τις
προνύμφες από τους μη-ανοσοποιημένους γονείς, δεικνύει τη μεταφορά μητρικής
ανοσίας από τους γεννήτορες στους απογόνους τους σε αυτό το είδος ψαριών.
15) A. Hanif, V. Bakopoulos, I. Leonardos, G.J. Dimitriadis (2005). The effect of sea
bream (Sparus aurata) broodstock and larval vaccination on the susceptibility by
Photobacterium damsela subsp. piscicida and on the humoral immune parameters.
Fish & Shellfish Immunology 19 (4), 345-361.
Σε αυτή την εργασία γεννήτορες τσιπούρας ανοσοποιήθηκαν δύο και έναν μήναπρίν
την ωοτοκία με ένα νέο εμβόλιο κατά της Φωτοβακτηριδίασης. Προνύμφες ηλικίας
εξήντα επτά ημερών (με μέσο βάρος 22,3 mg) που προέρχονταν από
ανοσοποιημένους και μη-ανοσοποιημένους γονείς μολύνθηκαν πειραματικά με το
παθογόνο βακτήριο Photobacterium damsela subsp. piscicida (Phdp). Οι προνύμφες
από τα ανοσοποιημένα ψάρια παρουσίασαν καθυστερημένη έναρξη της νόσου και
χαμηλότερη θνησιμότητα (66,67%) έναντι των προνυμφών από τα ψάρια μάρτυρες
(80%). Προνύμφες ηλικίας ογδόντα εννιά ημερών (μέσο βάρος 162,2 mg) και από τις
δύο ομάδες εμβολιάστηκαν δια εμβαπτίσεως με ολικά βακτηριακά κύτταρα του Phdp
και Escherichia coli λιποπολυσακχαρίδιο (LPS) και δείγματα προνυμφών
συλλέχθηκαν για τη μέτρηση χυμικών ανοσολογικών παραμέτρων. Οι προνύμφες που
εμβολιάστηκαν με Phdp και LPS παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερη δραστηριότητα
αντι-πρωτεασών, και λυσοζύμης και υψηλότερη ποσότητα σε συνολικές
ανοσοσφαιρίνες έναντι των μη εμβολιασμένων προνυμφών μαρτύρων. Προνύμφες
και από τις δύο γονικές ομάδες (εμβολιασμένοι και μη εμβολιασμένοι γεννήτορες)
μολύνθηκαν πειραματικά με παθογόνα βακτηριακά κύτταρα Phdp στη δόση που
προκαλούσε 70% θνησιμότητα (LD70) στην ηλικία των 120 ημερών (μέσο βάρος
297.85 mg). Οι εμβολιασμένες προνύμφες και από τις δύο ομάδες παρουσίασαν
σημαντικά λιγότερη θνησιμότητα έναντι των αντιστοίχων μαρτύρων. Τα σχετικά
ποσοστά επιβίωσης (RPS) στις προνύμφες από τους ανοσοποιημένους γονείς που
εμβολιάστηκαν με Phdp και LPS ήταν 95,83% και 72,22%, αντίστοιχα. Τα RPS των
προνυμφών από τους μη ανοσοποιημένους γονείς που εμβολιάστηκαν με Phdp και
LPS ήταν 62,5% και 70,83%, αντίστοιχα. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας
συζητούνται όσον αφορά την ευεργετική επίδραση της ανοσοποίησης των
37
γεννητόρων πριν την ωοτοκία και της ανοσοποίησης των προνυμφών στην επιβίωσή
τους ενάντια στην Φωτοβακτηριδίαση.
16) Kagalou, Papadimitriou, Bacopoulos & Leonardos (2008). Assessment of
microcystins in lake water and the omnivorous fish (Carassius gibelio, Bloch) in lake
Pamvotis (Greece) containing dense cyanobacterial bloom. Environmental Monitoring
& Assessment 137, 185-195.
Αυτή η μελέτη εξέτασε την ύπαρξη και κατανομή των μικροκυστινών τοξινών
(MCYSTs) στη ρηχή ευτροφική λίμνη Παμβώτιδα στην Ελλάδα. Εξετάστηκαν επίσης
οι συγκεντρώσεις των MCYSTs στους ιστούς (συκώτι, νεφρά, έντερο, γονάδες,
εγκέφαλος και μυς) του ψαριού Carassius gibelio. Οι δοκιμές εκτελέσθηκαν με
ELISA. Η συγκέντρωση των MCYSTs στο νερό και στην επιφανειακή μάζα της
λίμνης Παμβώτιδας ήταν υψηλότερη κατά τη διάρκεια της θερμής περιόδου
(Απρίλιος - Οκτώβριος). Στα δείγματα φυτοπλαγκτόν κυριαρχούσαν τα γένη
Microcystis και Anabaena κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου. Οι τιμές των
MCYSTs ήταν πάντα κάτω από το επίπεδο που προτείνει ο WHO για ύδατα που
χρησιμοποιούνται για ψυχαγωγία αλλά πολύ υψηλότερες από το επίπεδο του WHO
για το πόσιμο νερό. Διαπιστώθηκε ότι οι MCYSTs μπορούν να συσσωρευτούν στους
ιστούς ψαριών C.gibelio. Αν και το όργανο στόχος για τις MCYSTs βρέθηκε να είναι
το συκώτι, στη μελέτη μας MCYSTs βρέθηκαν επίσης και στους υπόλοιπους ιστούς
του C.gibelio με την ακόλουθη σειρά (σε ότι αφορά τη συγκέντρωσή τους): νεφροίέντερο-εγκέφαλος-γονάδες-μύες. Οι μύες περιείχαν συγκεντρώσεις MCYSTs που
αντιστοιχούν σε 0.096μg/kg/day αρκετά παραπάνω από το συνιστώμενο όριο για την
ανθρώπινη κατανάλωση (0.04μg/Kg/day).
17) T. Papadimitriou, I. Kagalou, V. Bacopoulos & I.D. Leonardos (2010).
Accumulation of microcystins in water and fish tissues: An estimation of risks
associated with microcystins in most of the Greek Lakes. Environmental Toxicology
25(4), 418–427.
Αυτή η μελέτη ερεύνησε την ύπαρξη και κατανομή μικροκυστινών σε 13 ελληνικές
λίμνες, στο νερό, το επιφανειακό στρώμα κυανοβακτηρίων και στους ιστούς του
ψαριού Carassius gibelio. Βρέθηκε ότι η συγκέντρωση των τοξινών συσχετιζόταν
38
έντονα με τον ολικό φωσφόρο και τη χλωροφύλλη-α. Η συγκέντρωση των
μικροκυστινών στο νερό και στο επιφανειακό στρώμα κυανοβακτηρίων και ποιοτικές
παράμετροι του νερού όπως το pH, η σχέση Zmean/Zmax και η διαύγεια του νερού
επηρεάζουν την ομαδοποίηση των λιμνών, δεικνύοντας το τροφικό τους επίπεδο.
Αν και το όργανο στόχος για τις μικροκυστίνες βρέθηκε να είναι το συκώτι, στη
μελέτη μας μικροκυστίνες βρέθηκαν επίσης και στους υπόλοιπους ιστούς του
C.gibelio με την ακόλουθη σειρά (σε ότι αφορά τη συγκέντρωσή τους): έντερονεφροί-εγκέφαλος-γονάδες-μύες. Αναλύσεις κινδύνου βασισμένες στις οδηγίες του
WHO και τις επιτρεπόμενες ημερήσιες λήψεις μικροκυστινών έδειξαν ότι είναι μη
ασφαλής η κατανάλωση αυτού του είδους ψαριού στις λίμνες Κορονεία, Καστοριά,
Παμβώτιδα και Μικρή Πρέσπα λόγω των υψηλών συγκεντρώσεων μικροκυστινών
στα ψάρια.
39
15.3. ΕΤΕΡΟΑΝΑΦΟΡΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ
ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ (www.scopus.com, 29/10/2012)
ΕΤΟΣ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ
ΤΙΤΛΟΣ
ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
ΤΙΤΛΟΣ
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ
ΣΥΝΟΛΟ
ΕΤΕΡΟΑΝΑΦΟΡΩΝ
1995
Some biochemical
properties….
Bakopoulos
V. et al
Journal of Fish
Diseases
29
ΔΕΙΚΤΕΣ
ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ
ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ
1,603
1997
Serological relationship
of Photobacterium…
Bakopoulos
V. et al
Disease of Aquatic
Organisms
10
1,570
1997
First report of fish..
1,150
Qualitative differences
in the immune…
Production and
characterization of
monoclonal..
Journal of Aquatic
Animal Health
Fish and Shellfish
Immunology
Journal of Fish
Diseases
12
1997
Bakopoulos
V. et al
Bakopoulos
V. et al
Bakopoulos
V. et al
9
3,313
2
1,603
16
1,603
1997
1997
The effect of iron
limitation growth..
Bakopoulos
V. et al
Journal of Fish
Diseases
1997
Development of an
ELISA to detect..
Bakopoulos
V. et al
Aquaculture
5
2,552
2000
In vitro growth
inhibition studies of
Photobacterium..
Bakopoulos
V. et al
0
0,288
2002
The effect of novel
growth media…
Bakopoulos
V. et al
1
0,288
2003
Investigation of media
formulations…
Bakopoulos
V. et al
Bulletin of the
European
Association of Fish
Pathologists
Bulletin of the
European
Association of Fish
Pathologists
Journal of Fish
Diseases
3
1,603
2003
Vaccination trials of
sea bass,
Dicentrarchus..
The effect of in vivo
growth on..
Histopathological
findings after sea
bass..
Bakopoulos
V. et al
Journal of Fish
Diseases
15
1,603
Bakopoulos
V. et al
Poulos C. et
al
Journal of Fish
Diseases
Aquaculture
Research
7
1,603
1
1,186
2004
2004
40
2004
Maternal transfer of
humoral specific..
The effect of sea
bream (Sparus aurata)
broodstock..
Hanif A.et al
2008
Assessment of
microcystins in lake
water and the
omnivorous fish
(Carassius gibelio,
Bloch)
Kagalou I. et
al
2010
Papadimitriou
Accumulation of
microcystins in water T. et al
and fish tissues:
2005
Hanif A.et al
Fish and Shellfish
Immunology
Fish and Shellfish
Immunology
18
3,313
11
3,313
Environmental
Monitoring &
Assessment
10
1,436
8
1,932
Environmental
Toxicology
ΣΥΝΟΛΟ
ΕΤΕΡΟΑΝΑΦΟΡΩΝ
ΔΕΙΚΤΗΣ h
157
10
41
15.4. ΛΙΣΤΑ ΕΤΕΡΟΑΝΑΦΟΡΩΝ ΑΝΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
1) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1995). Some biochemical properties
and antibiotic sensitivities of Pasteurella piscicida isolated in Greece and comparison
with strains from Japan, France and Italy. Journal of Fish Diseases 18, 1-7.
Grigorakis, K., Rigos, G. (2011) Chemosphere, 85 (6), pp. 899-919.
Serracca, et al (2011) Canadian Journal of Microbiology, 57 (5), pp. 437-440.
Lagana, et al(2011) New Microbiologica, 34 (1), pp. 53-63.
Zenetos, et al (2010) Mediterranean Marine Science, 11 (2), pp. 381-493. Cited 29 times.
Zenetos, et al (2009) Journal of Biological Research, 12, pp. 135-172. Cited 20 times.
Almeida, et al (2009) Marine Drugs, 7 (3), pp. 268-313. Cited 7 times.
Golomazou, et al (2006) Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 30 (4), pp. 389-396.
Cited 4 times.
Labella, et al (2006) Journal of Fish Diseases, 29 (3), pp. 175-179. Cited 10 times.
Korun, et al (2005) Israeli Journal of Aquaculture - Bamidgeh, 57 (3), pp. 197-206. Cited 1 time.
Kumagai, et al (2005) Zeitschrift fur Naturforschung - Section C Journal of Biosciences, 60 (1-2), pp.
39-44. Cited 7 times.
Nitzan, et al (2004) Fish and Shellfish Immunology, 16 (2), pp. 107-116. Cited 3 times.
Rajan, et al (2003) Journal of Applied Microbiology, 95 (6), pp. 1375-1380. Cited 11 times.
Hawke, et al (2003) Journal of Aquatic Animal Health, 15 (3), pp. 189-201. Cited 8 times.
Rigos, et al (2003) Diseases of Aquatic Organisms, 54 (1), pp. 35-41. Cited 5 times.
Dalla Valle, et al (2002) Aquaculture, 207 (3-4), pp. 187-202. Cited 13 times.
Kvitt, et al (2002) Diseases of Aquatic Organisms, 48 (3), pp. 187-195. Cited 10 times.
Thyssen, et al (2001) Aquaculture, 200 (3-4), pp. 259-269. Cited 13 times.
Huang, et al (2001) Fish Pathology, 36 (1), pp. 35-37. Cited 3 times.
Thyssen, et al (2000) International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology, 50 (3), pp.
1013-1019. Cited 21 times.
Nelson, E.J., Ghiorse, W.C. (1999) Journal of Fish Diseases, 22 (4), pp. 253-260. Cited 10 times.
Athanassopoulou, et al (1999) Journal of Fish Diseases, 22 (3), pp. 215-218. Cited 36 times.
Zorrilla, et al (1999) Journal of Fish Diseases, 22 (3), pp. 167-172. Cited 33 times.
Thyssen, et al (1998) International Journal of Systematic Bacteriology, 48 (4), pp. 1145-1151. Cited 23
times.
Doukas, et al (1998) Journal of Fish Diseases, 21 (4), pp. 317-320. Cited 15 times.
Baptista, et al (1996) Bulletin of the European Association of Fish Pathologists, 16 (3), pp. 92-95.
Cited 13 times.
42
Euzéby, J.P. (1996) Revue de Medecine Veterinaire, 147 (1), pp. 3-32. Cited 4 times.
2) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1997). The effect of iron limitation
growth conditions on the cell and extracellular components of the fish pathogen
Pasteurella piscicida. Journal of Fish Diseases 20(4), 297-305.
Liu, et al (2011) Zeitschrift fur Naturforschung - Section C Journal of Biosciences, 66 C (5-6), pp. 287295.
Labella, et al (2010) Diseases of Aquatic Organisms, 92 (1), pp. 31-40. Cited 1 time.
Silva, et al (2010) Toxins, 2 (4), pp. 905-918. Cited 2 times.
Rajesh Kumar, et al (2008) Fish and Shellfish Immunology, 25 (1-2), pp. 47-56. Cited 30 times.
Jaturapahu, et al (2008) Kasetsart Journal - Natural Science, 42 (2), pp. 315-320.
Maji, et al (2006) Indian Journal of Animal Sciences, 76 (6), pp. 487-491.
Maji, et al (2006) Fish and Shellfish Immunology, 20 (4), pp. 462-473. Cited 7 times.
Barnes, et al (2005) Developments in Biologicals, 121, pp. 75-84. Cited 5 times.
Do Vale, et al (2005) Molecular Microbiology, 58 (4), pp. 1025-1038. Cited 29 times.
Naka, et al (2005) Fish Pathology, 40 (2), pp. 73-79. Cited 1 time.
Beylot, et al (2001) Biochemical Journal, 358 (3), pp. 599-605. Cited 17 times.
Rahman, M.H., Kawai, K. (2000) Fish and Shellfish Immunology, 10 (4), pp. 379-382. Cited 31 times.
3) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1997). Production and
characterization of monoclonal antibodies against Pasteurella piscicida, the causative
agent of fish pasteurellosis. Journal of Fish Diseases 20(4), 307-315.
Burrells, et al (2001) Aquaculture, 199 (1-2), pp. 171-184. Cited 39 times.
4) V. Bakopoulos, A. Adams & R.H. Richards (1997). Serological relationship of
Photobacterium damsela subsp. piscicida isolates (the causative agent of fish
Pasteurellosis) determined by western blot analysis using six monoclonal antibodies.
Diseases of Aquatic Organisms 28, 69-72.
Serracca, et al (2011) Canadian Journal of Microbiology, 57 (5), pp. 437-440.
Mancuso, et al (2007) Biological Research, 40 (1), pp. 85-92. Cited 3 times.
Kvitt, et al (2002) Diseases of Aquatic Organisms, 48 (3), pp. 187-195. Cited 10 times.
Thyssen, et al (2000) International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology, 50 (3), pp.
1013-1019. Cited 21 times.
Magarinos, et al (2000) Epidemiology and Infection, 125 (1), pp. 213-219. Cited 25 times.
Zorrilla, et al (1999) Journal of Fish Diseases, 22 (3), pp. 167-172. Cited 33 times.
Kawahara, et al (1998) Fish Pathology, 33 (4), pp. 281-285. Cited 2 times.
43
Magariños, et al (1997) Systematic and Applied Microbiology, 20 (4), pp. 634-639. Cited 18 times.
5) V. Bakopoulos, Z. Peric, H. Rodger, A. Adams & R.H. Richards (1997). First
report of fish Pasteurellosis from Malta. Journal of Aquatic Animal Health 9, 26-33.
Serracca, et al (2011) Canadian Journal of Microbiology, 57 (5), pp. 437-440.
Zenetos, et al (2010) Mediterranean Marine Science, 11 (2), pp. 381-493. Cited 29 times.
Silva, et al (2010) Toxins, 2 (4), pp. 905-918. Cited 2 times.
Nitzan, et al (2004) Fish and Shellfish Immunology, 16 (2), pp. 107-116. Cited 3 times.
Rajan, et al (2003) Journal of Applied Microbiology, 95 (6), pp. 1375-1380. Cited 11 times.
Nitzan, et al (2003) Fish and Shellfish Immunology, 15 (4), pp. 341-347. Cited 2 times.
Hawke, et al (2003) Journal of Aquatic Animal Health, 15 (3), pp. 189-201. Cited 8 times.
Lopez, et al (2002) Bulletin of the European Association of Fish Pathologists, 22 (3), pp. 206-211.
Cited 10 times.
Kvitt, et al (2002) Diseases of Aquatic Organisms, 48 (3), pp. 187-195. Cited 10 times.
Thyssen, A., Ollevier, F. (2001) Aquaculture, 200 (3-4), pp. 259-269. Cited 13 times.
Thyssen, et al (2000) International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology, 50 (3), pp.
1013-1019. Cited 21 times.
Thyssen, et al (1998) International Journal of Systematic Bacteriology, 48 (4), pp. 1145-1151. Cited 23
times.
6) Bakopoulos V., Volpatti D., Adams A., Galleotti M. & Richards R.H. (1997).
Qualitative differences in the immune response of rabbit, mouse and sea bass,
Dicentrarchus labrax, L, to Photobacterium damsela subsp. piscicida, the causative
agent of fish Pasteurellosis. Fish and Shellfish Immunology 7, 161-174.
Zaccone, R., Mancuso, M. (2008) Fish and Shellfish Immunology, 25 (5), pp. 689-692.
Chistiakov, et al (2007) Veterinary Immunology and Immunopathology, 117 (1-2), pp. 1-16. Cited 12
times.
Angelidis, et al (2006) Diseases of Aquatic Organisms, 71 (1), pp. 19-24. Cited 6 times.
Barnes, et al (2005) Developments in Biologicals, 121, pp. 75-84. Cited 5 times.
Afonso, et al (2005) Fish and Shellfish Immunology, 19 (1), pp. 1-16. Cited 10 times.
Scapigliati, et al (2002) Developmental and Comparative Immunology, 26 (2), pp. 151-160. Cited 22
times.
Dos Santos, et al (2001) Fish and Shellfish Immunology, 11 (4), pp. 317-331. Cited 23 times.
44
7) Bakopoulos V., Volpatti D., Papapanagiotou E., Richards R.H., Galeotti M. &
Adams A. (1997). Development of an ELISA to detect Pasteurella piscicida in
culture and in “spiked” fish tissue. Aquaculture, 156(3/4), 359-365.
Zaccone, R., Mancuso, M. (2008) Fish and Shellfish Immunology, 25 (5), pp. 689-692.
Zappulli, et al (2005) Diseases of Aquatic Organisms, 65 (1), pp. 53-61. Cited 4 times.
Toranzo, et al (2005) Aquaculture, 246 (1-4), pp. 37-61. Cited 116 times.
Magariños, et al (2003) Bulletin of the European Association of Fish Pathologists, 23 (4), pp. 183-190.
Cited 12 times.
Romalde, et al (1999) Journal of Microbiological Methods, 38 (1-2), pp. 147-154. Cited 5 times.
8) V. Bakopoulos, A. Adams, M. Galeotti & G.J. Dimitriadis (2000). In vitro growth
inhibition studies of Photobacterium damselae subspecies piscicida, using various
antibodies. Bulletin of The European Association of Fish Pathologists 20 (6), 237243.
9) V. Bakopoulos, K. Poulos, A. Adams, M. Galeotti & G. J. Dimitriadis (2002).
The effect of novel growth media on the virulence and toxicity of cellular and
extracellular components of the fish pathogen Photobacterium damsela subsp.
piscicida. Bulletin of The European Association of Fish Pathologists 22 (4), 272-279.
Midtlyng, P.J. (2005) Developments in Biologicals, 121, pp. 219-226. Cited 4 times.
10) V. Bakopoulos, M. Pearson, D. Volpatti, L. Gousmani, A. Adams, M. Galeotti
and G. J. Dimitriadis (2003). Investigation of media formulations promoting
Photobacterium damsela subsp. piscicida natural and novel antigen expression and
recognition by sea bass (Dicentrarchus labrax, L.) immune sera. Journal of Fish
Diseases 26(1), 1-13.
Labella, et al (2010) Diseases of Aquatic Organisms, 92 (1), pp. 31-40. Cited 1 time.
11) V. Bakopoulos, D. Volpatti, L. Gusmani, M. Galeotti, A. Adams, G.J.
Dimitriadis (2003). Vaccination trials of sea bass, Dicentrarchus labrax (L.), against
Photobacterium damsela subsp. piscicida, using novel vaccine mixtures. Journal of
Fish Diseases 26(2), 77-90.
Harikrishnan, et al (2011) Experimental Parasitology, 129 (3), pp. 260-265.
Ho, et al (2011) Fish and Shellfish Immunology, 30 (1), pp. 412-419.
Harikrishnan, et al (2010) Diseases of Aquatic Organisms, 88 (1), pp. 45-54. Cited 15 times.
Thanikachalam, et al (2010) Asian Pacific Journal of Tropical Medicine, 3 (8), pp. 614-618. Cited 1
time.
Lee, et al (2010) Fish Pathology, 45 (1), pp. 17-23. Cited 1 time.
45
Gravningen, et al (2008) Fish and Shellfish Immunology, 24 (5), pp. 523-529. Cited 3 times.
Ardó, et al (2008) Aquaculture, 275 (1-4), pp. 26-33. Cited 33 times.
Martínez-Manzanares, et al (2008) Journal of Fish Diseases, 31 (1), pp. 73-76.
Chistiakov, et al (2007) Veterinary Immunology and Immunopathology, 117 (1-2), pp. 1-16. Cited 12
times.
Lin, et al (2006) Aquaculture, 255 (1-4), pp. 125-132. Cited 11 times.
Midtlyng, P.J. (2005) Developments in Biologicals, 121, pp. 219-226. Cited 4 times.
Barnes, et al (2005) Developments in Biologicals, 121, pp. 75-84. Cited 5 times.
Harikrishnan, R., Balasundaram, C. (2005) Reviews in Fisheries Science, 13 (4), pp. 281-320. Cited 11
times.
12) Bakopoulos V., Hanif A., Poulos K., Galeotti M., Adams A. & Dimitriadis G.J.
(2004). The effect of in vivo growth on the cellular and extracellular components of
the marine bacterial pathogen Photobacterium damsela subsp. piscicida. Journal of
Fish Diseases 27, 1-13.
Labella, et al (2010) Diseases of Aquatic Organisms, 92 (1), pp. 31-40. Cited 1 time.
Silva, et al (2010) Toxins, 2 (4), pp. 905-918. Cited 2 times.
LaFrentz, et al (2009) Diseases of Aquatic Organisms, 87 (3), pp. 171-182. Cited 5 times.
Martínez-Manzanares, et al (2008) Journal of Fish Diseases, 31 (1), pp. 73-76.
13) C. Poulos, V. Bakopoulos, V. Zolota & G.J. Dimitriadis (2004).
Histopathological findings after sea bass (Dicentrarchus labrax L.) exposure to
extracellular products of Photobacterium damsela subsp. piscicida produced in vivo.
Aquaculture Research 35 (10), 931-936.
Silva, et al (2010) Toxins, 2 (4), pp. 905-918. Cited 2 times.
14) A. Hanif, V. Bakopoulos, G.J. Dimitriadis (2004). Maternal transfer of humoral
specific and non specific immune parameters to sea bream (Sparus aurata) larvae.
Fish & Shellfish Immunology 17 (5), 411-435.
Krautz, et al (2012) Marine Biology, 159 (2), pp. 303-317.
Wang, et al (2011) Journal of Biological Chemistry, 286 (25), pp. 22653-22664.
Marsh, M.B., Rice, C.D. (2010) Comparative Immunology, Microbiology and Infectious Diseases, 33
(6), pp. e15-e23. Cited 2 times.
Wang, Z., Zhang, S. (2010) Fish and Shellfish Immunology, 29 (5), pp. 773-777. Cited 2 times.
Magnadottir, B. (2010) Marine Biotechnology, 12 (4), pp. 361-379. Cited 12 times.
Hermannsdottir, et al (2009) Fish and Shellfish Immunology, 27 (5), pp. 595-602. Cited 2 times.
46
Wang, et al (2009) PLoS ONE, 4 (2), art. no. e4498, . Cited 8 times.
Carpio, et al (2008) Fish and Shellfish Immunology, 25 (4), pp. 439-445. Cited 7 times.
Mulero, et al (2008) Molecular Immunology, 45 (10), pp. 2981-2989. Cited 8 times.
Carpio, et al (2007) Aquaculture, 272 (1-4), pp. 649-655. Cited 6 times.
Muñoz, et al (2007) Fish and Shellfish Immunology, 23 (3), pp. 636-645. Cited 11 times.
Mulero, et al (2007) Aquaculture, 268 (1-4 SPEC. ISS.), pp. 244-250. Cited 17 times.
Bromage, E.S., Kaattari, S.L. (2007) Journal of Immunological Methods, 323 (2), pp. 109-113. Cited 8
times.
Roustaian, P., Litvak, M.K. (2007) Journal of Fish Biology, 70 (5), pp. 1642-1646.
Martínez, et al (2006) Biotecnologia Aplicada, 23 (4), pp. 287-299. Cited 1 time.
Picchietti, et al (2006) Fish and Shellfish Immunology, 20 (3), pp. 398-404. Cited 7 times.
Magnadottir, et al (2005) Fish and Shellfish Immunology, 19 (5 SPEC. ISS.), pp. 429-439. Cited 39
times.
15) A. Hanif, V. Bakopoulos, I. Leonardos, G.J. Dimitriadis (2005). The effect of sea
bream (Sparus aurata) broodstock and larval vaccination on the susceptibility by
Photobacterium damsela subsp. piscicida and on the humoral immune parameters.
Fish & Shellfish Immunology 19 (4), 345-361.
Harikrishnan, et al (2010) Diseases of Aquatic Organisms, 88 (1), pp. 45-54. Cited 15 times.
Magnadottir, B. (2010) Marine Biotechnology, 12 (4), pp. 361-379. Cited 12 times.
Kai, et al (2010) Vaccine, 28 (4), pp. 996-1001. Cited 3 times.
Antonello, et al (2009) Aquaculture, 298 (1-2), pp. 29-35. Cited 3 times.
Seppola, et al (2009) Developmental and Comparative Immunology, 33 (11), pp. 1205-1211. Cited 8
times.
Swain, P., Nayak, S.K. (2009) Fish and Shellfish Immunology, 27 (2), pp. 89-99. Cited 9 times.
Swain, et al (2008) Fish and Shellfish Immunology, 25 (3), pp. 191-201. Cited 22 times.
Mulero, et al (2008) Molecular Immunology, 45 (10), pp. 2981-2989. Cited 8 times.
Ardó, et al (2008) Aquaculture, 275 (1-4), pp. 26-33. Cited 33 times.
Mulero, et al (2007) Aquaculture, 268 (1-4 SPEC. ISS.), pp. 244-250. Cited 17 times.
16) Kagalou, Papadimitriou, Bacopoulos & Leonardos (2008). Assessment of
microcystins in lake water and the omnivorous fish (Carassius gibelio, Bloch) in lake
Pamvotis (Greece) containing dense cyanobacterial bloom. Environmental Monitoring
& Assessment 137, 185-195.
Perdikaris, et al (2012) Reviews in Fish Biology and Fisheries, 22 (1), pp. 17-27.
47
Romo, et al (2012) Environmental Monitoring and Assessment, 184 (2), pp. 939-949.
Zhang, et al (2011) Limnologica, 41 (1), pp. 70-77. Cited 2 times.
Moreno, et al (2011) Environmental Toxicology, 26 (1), pp. 45-56. Cited 1 time.
Zhang, et al (2010) Hydrobiologia, 652 (1), pp. 237-246.
Hao, et al (2010) Toxicon, 55 (7), pp. 1378-1386.
Simeunovic, et al (2010) Fresenius Environmental Bulletin, 19 (2), pp. 198-207. Cited 4 times.
Zhang, et al (2009) Water Research, 43 (12), pp. 2953-2960. Cited 5 times.
Li, et al (2009) Toxicon, 53 (1), pp. 169-175. Cited 18 times.
17) T. Papadimitriou, I. Kagalou, V. Bacopoulos & I.D. Leonardos (2010).
Accumulation of microcystins in water and fish tissues: An estimation of risks
associated with microcystins in most of the Greek Lakes. Environmental Toxicology
25(4), 418–427.
El-Shehawy, et al (2012) Water Research, 46 (5), pp. 1420-1429.
Kist, et al (2012) Comparative Biochemistry and Physiology - C Toxicology and Pharmacology, 155
(2), pp. 247-252.
Perdikaris, et al (2012) Reviews in Fish Biology and Fisheries, 22 (1), pp. 17-27.
Ferrão-Filho, A.D.S., Kozlowsky-Suzuki, B. (2011) Marine Drugs, 9 (12), pp. 2729-2772.
48

Τεύχος 3 - Εταιρεία Κλινικής Μικροβιολογίας και Εργαστηριακής

Αλάτιση των τροφίμων

EU 581 - ελανκο

Review article Ανασκόπηση - Journal of the Hellenic Veterinary

Διαλέξεις Κινητικής

MINICAP IMMUNOTYPING

Οι κυανοτοξίνες στη Λίμνη Παμβώτιδα: Μύθοι και Αλήθειες

Κατεβάστε το αρχείο pdf (2 ΜΒ)

Κατεβάστε το αρχείο pdf

Βιογραφικό

Τεχνική Έκθεση